Digitized by the Internet Archive

in 2011 with funding from

University of Toronto

http://www.archive.org/details/patrologiaecursu166mign
 PATROLOGLE
CURSUS COMPLETUS
SEU BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA.

OMNIIl SS. PATRUM, O0CTOR0M SCRIPTORDMQUE ECCLESHSTICORCM,

SIVK LATINORUM, SIVE OIUSCORUM,

QUI AB s£VO APOSTOLICO AD TEMPORA INNOCENTII III (ANNO 1216) PRO LATINIS
ET AD CONCILII FLORENTINI TEMPORA (ANN. 1439) PRO GR&CIS FLORUERUNT.
RECUSIO CHRONOLOGICA
OMNIUM QILE EXSTITERE MONUMENTORUM CATUOLICiE TRADITIONIS PER QUINDECIM PRIORA
ECCLESIjE SiECULA,

IUZTA EDITIONES ACCURATI3SIMA8 INTER SK CUMQUE NONNULLIS CODICIBUS MANUSCRIPTIS COLLATAS, PERQUAK
DILIGENTER CASTIGATAJ DI8SERTATIONIBUS, COMMENTARIIS, VARIISQUE LECTIONIBUS CONTINENTER ILLUSTRATAJ
OMNIBUS OPERIBUS POST AMPLISSIMAS EDITIONES 1U/B TRIBUS NOVISSIMIS S-ECULIS DEBENTUR AB50LUTA8
DETECTIS, AUCTA INDICIBUS PASTICULARIBUS ANALYTICIS, SINGULOS SIVE TOMOS SIVE AUCTORES ALICUJU9
J

MOMENTI SUBSEQUENTIBUS, DONaTA ; CAPITULIS INTRA IPSUM TEXTUM RITE DISPOSITIS, NECNON ET
TITULISSINGULARUM PAGINARUM MARGINEM SUPERIOREM DISTINGUENTIBUS SUBJECTAMQUE MATE-
RI/ M SIGNIFICANTIBU9, ADORNATA; OPERIBUS CUM DUBIIS, TUM APOCRYPHIS, ALIQUA VERO
AUCTOTUTATE IN ORDINE AD TRADITICNEM ECCLESIASTICAM POLLENTIBUS, AMPLIFFCATAJ

DUCBNTIS ET AMPLIUS LOCUPLETATA INDICIBUS AUCTORUM SICUT ET OPERUM, ALPHABETICIS, CHRONOLOGICIS,

BTATISTICIS, SYNTHETICIS, ANALYTICIS, ANALOGICIS, IN QUODQUE RELIGIONIS PUNCTUM, DOGMATICUM, MORALE,
LITURGICUM, CANONICUM, DISCIPLINARE, HISTORICUM, ET CUNCTA ALIA SINE ULLA EXCEPTIONE SED PR.fi-
;

6ERTIM DUOBUS INDICIBUS IMMENSIS ET GENERALIBUS, ALTERO SCILICET RERUM, QUO CONSULTO,
QUIQUID NON SOLUM TALIS TALISVE PATER, VERUM ETIAM UNUSQUISQUE PATRUM, NE UNO QUIDEM
OMISSO, IN QUODLIBET THEMA SCRIPSERIT, UNO INTUITU CONSPICIATUR ALTERO SCRIPTUR/E
;

SACR^E, EX QUO LECTORI COMPERIRE SIT OBVIUM QUINAM PATRE3 ET IN QUIBUS OPERUM
SUORUM LOCIS SINGULOS 8INGULORUM LIBRORUM S. SCRIPTUR-B VERSU8, A PRIMO
GENESEOS USQUE AD NOVISSIMUM APOCALYPSIS, COMMENTATI SINT.
EDITIO ACCURATISSIMA, C/ETERISQUE OMNIBUS FACILE ANTEPONENDA, SI PERPENDANTUR CHARACTERUM NITIDITAf
CHART/G QUALITAS, INTEGRITAS TEXTUS, PERFECTIO CORRECTIONIS, OPERUM RECUSORUM TUM VAP.IETA3, TU>*
HUMERUS, FORMA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQUE IN TOTO PATROLOGI.B DECURSU CONSTANTER
8IMH.I5, PRETII EXIGUITAS, PR^SERTIMQUE ISTA COLLECTIO, UNA, METHODICA ET CHRONOLOGICA,
SKXCENTORUM FRAGMENTORUM 0PU6CUL0RUUQUE HACTENU8 HIC ILLIC SPARSORUM, PRIMUM AUTEM
IN NOSTRA BIBLIOTHECA,EX OPERIBUS ET MSS. AD OMNES /BTATE3, LOCOS, LINGUAS FORMASQuS
PERTINENTIBUS COADUNATORUM.

SERIES LATINA
IN QUA PRODEUNT PATRES, DOCTORES SCRIPTORESQUE ECCLESLE LATIN.E
A TERTULLIANO AD INNOCENTIUM III.

ACCURANTE J.-P. MIGNE,

CIRLIOTHEC.E CLERI l MYERS E
SIVE CURSUUM COMPLETORUM IIS SINGULOS SCIENTIjE ECCLESIASTIC^E RAMOS EDITORE,

PATROLOGIjE latinje tomus clxvi.

BALDRICUS DOLENSIS ARCHIEP. HONORIUS II, ROM. PONT. COSMAS PRAGENSIS. ALBERICUS
AQUENSIS. DROGOJCARD. PETRUS LEONIS ET GREGORIUS S. R. E. LEGATI. FRIDERICUS
COLON. ARCHIEP. S. HUGO GRATIAN. BRUNO ARGENTIN. EPISCOPI. S. STEPHANUS CISTERC. III
,

FRANCO AFFLIGEM., PONTIUS CLUNIAC, ABBAUDUS, RICHARDUS PRATEI L., G., ABBATES.
DOMNIZO PRESB. CANUS. JOANNES MON. VIVIANUS PRjEMONST. JOANNES MICHAELENSIS.
GUALTERUS TARV. ET GALBERTUS BRUG. HUGO DE RIBODIMONTE.

PARISIIS
APUD GARNIER FRATRES, EDITORES ET J.-P. MIGNE SUCCESSORES,
IN VIA DICTA : A VENUE DU MAINE, 208,

1894
Cliehy. — Ei typis PAL'L DLPONT, 12, vii dicti Bac-d*Asnieres. 212.11.S3.

J«£ INSTlTtJTE CF I STU01E8

ic i

TOKCf.TO 5, CANADA.

DEC -7 1931
3.lls>(,
 SJECVLVM XIL

BALDRICI
DOLFJNSIS ARCHIEPISCOPI

OPERA OHNIJk ACCEDUNT

HONORII II ROMAKi POHTIFIGIS

EPISTOLjE ET DIPLOMATA

NECNON

COSM PRAGENSIS, ALBERICI AQUEIIS

CHUOMICt
INTERMISCENTUR

DROGONIS CARDINALIS, PETRI LEONIS ET GREGORII S. R. E. LEGATORUM, FRIDERICI COLO-

NiENSIS ARCHIEPISCOPI, S. HUGONIS GRATIANOPOLITANI, RRUNONIS ARGENTINENSIS,
EPISCOPORUM, S. STEPHANI ABRATIS CISTERCIENSIS TERTII, FRANCONIS ARBATIS AFFLI-
GEMENSIS, PONTII ABBATIS CLUNIACENSIS, ABBAUDI ABBATIS, RICHARDI ABBATIS PRATEL-
LENSIS, G. ABBATIS, DOMNIZONIS PRESBYTERI CANUSINI, JOANNIS MONACHI, VIVIANI
PRvEMONSTRATENSIS, joannis michaelensis, gualteri tarvanensis ET GALBERTI
BRUGENSIS, HUGONIS DE RIBODIMONTE.

OPUSCULA, DIPLOMATA, EPISTOL-E

AGGURANTE J.-P. MIGNE
Bibliothecse Cleri uiiiversas

SIVE CURSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCILNTLE ECCLESIASTICE RAMOS EDITOKE

TOMUS UNICUS.

PARISIIS
APUD GARNIER FRATRES, EDITORES ET J.-P. MIGNE SUCCESSORES,
IN VIA DICTA : AVENUE DU MAINE, 208

1894
 .

ELENCHUS
AUCTORUM ET OPERUM QUI IN HOC TOMO CLXVI CONTINENTUR

IS.

::a II •[ itOl D

>IS.

715. — 1
— Chronicon Afiligemense, col. 813.

UBODJ I

PONTIUS ABBAS CLUNIACENSIS.

I, — i> malii . I.

PETRUS LEONIS - E. LEGAl .

Eph !. 851.
JO MICHAELENSIS.
plarioruro, eol

UUALTERUS i'AR- CANONICUS BT GALBERTUS BRUGUNSIS.

D \ ita el martyrio B. Caroli Boni, I romitis, col. 61 .

BALDRICUS DOLE ISIS \Hi:ilIEPLSCOPl' ,

Hiatoria Hierosolymit&na, coL. 1057. — Acta Lionis S. Valentini, col. 1151.

capitis Vita —
Bothoma — Itinerariom, sive epistola ad Fiscannenses,
col. 11"'.. — Viia B. Roberti de Arbris '. 1181. —Carmina, eol. 1181. —
Acta S. Valeriani
— De \ '. col. 1211. —
Diploma, col. 1211.
HFEX aoaiA rs.
ilegia, col. 1

VIVTANUS PRiEMONSTRATENSIS.
Harmonia, col. 1319,
<;. ABBAS.
Epistola ;ul A. priorem S. Victoris Massiliensis, col. 1333.

DOMNIZO PRESBYTER CANUSINUS.

Vitu Mathildis comitissrr, col. 133

ABBAUDUS ABRAS.
Traclatns de fraclione corpori<; Christi, col. 1341.
BRUNO ARGENTINENSIS EPISCOPUS.
Epistolae col. 13i7.

PRIDERICUS COLONIENSIS. ARCHIEPISCOPUS.

Epistolae et diplomata, col. 1349.

RICHARDUS ABBAS PRATELLENSIS.

Prolo^u- in Leviticum, col. 1337.
S. STEPIIANUS ABBAS CISTERCIENSIS III.
Censura de aliquot bibliorum, col. 1373.
iocis Sermo in obitu pnedecessoris sui, col. 1375,— —
Epistolae, col. 1375. —
Charta charitatis, col. 1177. Usus antiquiores ordinis Cisterciensis, —
COl. 183.
! —
Exordium coenobii et ordinis Cisterciensis, col. 1301.
JOANNZS MONACHUS.
Epistola ad Adelberonem Trevirensen arohiepiscopum, col. 1309.
DROGO CARDINALIS.
Sermo de passione Domiuica, col. 1513.— Liber de creatione et redemptione primi hominis, col. 1547.
— D.' septem doms sancti Spiritus, col. 1333. —
Liber de divinis officiis, col. 1557.
S. HUGO GRATIANOPOLITANUS EPISCOPUS.
E.tcerpta e cliartulario Gratianopolitano, col. 1363. — Epistolae et diplomata, col. 1371.
 ANNO DOMINI MCXXV

GOSMAS PRAGENSIS

CHRONICA BOHEMORUM
(Edidit D. Rodulpqus Kqepke ph. D., apud Pertz, Monum. Germ. hist. Sciipt. t. IX, p. 1)

PROLEGOMENA
COSMjE PRAGENSIS ^ITAS, NATALES, RES GESTjE.

Cosmas Pragensis, quem patris Bohemicse histo- A utilissimura rerumscriptoremsibipopularemdatum

riae Herodotique splendidissimis nominibus jureor- esse, nobis vero hanc alteram relinquant Cosmam,
narunt viri, de perscrutandis Bohemorum rebus quod ipse testatur, Germanorum eruditione et litte-
gestis optime meriti, Germanicnrr.m etiara
inter ris imbutum atque ad altiores sensus capessendos
rerum scnptores, sive rerum materiem quam libro excullum esse.
suo inclusit, sive viam et rationem quam in con- Sed alia est laus Bohemis minime eripienda.
scribenda historia ingressus est respicis, locum ob- Germanusquidem eratqui primusCosmae chronicon
linel non sane sua lauda fraudandum. Et haud im- luce publica donavit. at Bohemorum erant viri
merito nos quoque nostris eum videmur asrribere doctissimiqui in legendoeoque explicando summam
posse, qui, etsi Bohemica g^nte or;undus, etdivina- operamalque diligentiamposuerunleumque iterum
rum et humanarum rerum societale cum imperio ilerumque novis curis perscrutantes, itain interio*
Germanico erat conjunctus. Quanquam enimSlavi- res libri illius recessus penetrarunt
ut Germanis
cusejus sanguis odio magis quarn amore efferbuit viam prceirentnobisquepenenihilrelinquerent,quae
ergaGermanos, quos patriaehabebat inimicos atque nova proferri possent. Primus enim Dobnerus (2),
oppressores(t), tamennequeGermanici imperatoris cui summa debetBohemorum historia,sua doctrina
summum imperium, a Bohemisetiam servandum, n Cosmce vitam et librum illustravit, post Dobnerum
rejicere, neque Moguntini archiepiscopi ecclesiasti- Dobrowskius (3), — de historia Cechica
cui viro
cam disciplinam in dubium vocare audebat. Neque meritissimo, quod Monumentis Germaniae promise-
Bohemorum historiam componere licebat, Germa- rat (4), novam CosmaB editionem, utinam solvere
nicarum rerura ratione habita omnino nulla nara ; licuisset at fata obstabant
! ;
—
post Dobrowskium
vix unam quidem alteramve pagellam complere qui in libro suo novaBobemicaebistoriaefundamenta
poterat, quin in res a Germanis et gestas et conscri- posuit Palackius (3). Post tot tantosque viros de re-
ptas incideret nominaque Germanica litteris man- bus Bohemicis summe meritos, vix saniori consilio
danda essent. Sit igitur haec Bohemorum gloria res nostra geri possit, quam si ea via quara tali

NOTiE.
(1) II, 8, 14. tar. De scriplor. eccle^., II, 766 Fdbricius, Biblio-
:

(2) Uajecii Annales Bohemorum 1, 172, sqq.

Ad theca Lat. mediae et inQma? aetatis I, 331 Menk.mms ;

(3) In praefatione ad scriptores Rerum Bohemica- in praefatione ad tom. 1 script. Rer. Germ. Ceillier ;

rum I,vn, sqq.

p. XXI, 576, Hambergerus zuverlassige Nacbnchten
(4) Archiv. IV, 35. IV, 104; Pubilschka Geschichte vou Bbbmen IV.
(5) Wiirdigung der alten Bbhemiscben Geschi- 225 Meinertus in Commentatione die Bbbmischen
;

chtschreiber, pag. 1. Minoris momenti sunt quaa Geschichtschreiber dcs ersten Zeilraums, Wicner
priori tempore deCosmadederuntOudinuscommen. Jahrbuoher XV, Anzeigeblatt., pag. 27.
Patrol. CLXVI. - i
 11 M.l. PRAGBNSIS CHHONICA. i2

eoetoriUU pmmootiem ridenoi ineedeotee, illa A ***** l ^ !e9 w«t t pioruna lumina
u tkduulamuB qua- DObil ttiiter se hub.ie quibui librum inom frequenUvit ipeaque scribenii
• *ulur.
raiiu Quautjm litlerulum uinorein ibi in vi»<

lcsiiuiuuitt qudB nol.ia r^lictu -uni

'

' «0 f, recepe.il et sei.ectutis usque icriuiiium servave-

guiit quidem nuu it.i puuca, »cd, ut lere ubiqueac- r.l, ipsius docei justa uc plena laudutio, quatub
e eolet, 1/1 rarun Mriptoribue qui doo rebus
Uneui llbri Kruncuiiimagistroiiiunuiiicntumcondero

goiouiJis, aed Mrib loritm »iui compurare DOBOtui est(9). Quurum studiotum spatio decurso
kU IUOl| Dl ipoiui uucluns liL.ro sunt illtt pet.-n- m reruin publicarum luce eum videmni v. i-
«unt que, pOOtOro tempi Sttiitem. Vix duuilari potestqui in ducis aulam ud-
dtt ; nam DOUCioiimD
casu mogil quuii) CODIlllQ ab alns uldna DM fccitus sit enim negotiis implicabetur qu<-e
;
publieii

\t dti se iuio testnuotiitt Imgiure saue iiianu viro tantuin dnce probuto comiiiilti posse vide-
ti

libro inseruit qudiu upu.l alios lici i solet. tx ipeius rentur. Cum,anno 1086, Muguntia; rongregatu i

igitur verbis Vita ejus conslituemla est. iynodue, intererat solemnibusilli&quihus llcinricus
-mtis, circiier annum
I045 huud ignubili ( |
imp' rutor Wratielanm ducem Buhemia? regem lecit,
loco (7) natus, DXgOOtD quadtiue Puluuiu adducta, ipsuu.que vidit imperatorem, sua munu diploma
ni tiiiior, origioom troiit. Nam iUvm ejus (8), _ signaniem qno Pragensi Moravia adjudica- dicecesi

presbvter qui paucis annis antequam Cosmes hanc butur fiut-sque antiqui illius epiecopatus cunlirma-
lucem udeplus esset, adhuc erat inter vivus, a Uobe- bantur ( 1). Gebhar.li enim Prugensis in hoc itinere
1

iii - qul cuin S. Adalberti reliquus in ualriam victo- comesin interioremilliusepi^copiamicitiani videtur
rodiboot, cutn r.ottil lum Pulunorum turina anno admi^us esee, nani austerx- sanctaeque ejus vita?

Progam cuptuus ductueest. ScboliS Pragensi-

1
imaginem ea anciorilute nobis depinxit ul t-e baec
bus erudienduetradituseet Coemaa, utnioxclerico- omnia vidisse utlirmet (12). Anno 1091, iiiiraculum
rum nuiuero ascnberelur, et an 1074adbuo ID poe- quoddam Ss. Wenceslai el Adalberti vidit (13) et

rorum icbolii deprebeodimui eum bareotem. paulo poii ioltaliamprofeclus e»t;annoenim 1002,
Cuiuelitteraruiu ru.limenlisemersisset.Leordium in cohurte ppis^ojjorum Cosinee Pragensis (14) ct
intuiit Cosmee, qood tunc pra- eeterii l.o'ha- Andreae Olumucensii, qui ad investituram capes-
rin^iu! scholiBlctiseimis^auspioiisFraoconismagi- sendam in Italiam iter laciebant Mantuam venit et
itnflorebat, ibiquegrammaliccetdiileotic«operam Wuiti?Uum regem moituum esse Veronae audivit
:uc navavit. Quaj doctrin<epra,'sidiasibicompa- (15). Ncque minus eum anno 1091, iidem epi^coj.j

NOTiE.
(6) Testimoniumquod de se ipse feritCosiiias 111, C aliumlo clientps (uisse appcllaios militum armige-
ibi se, an IJ.">, ootogenanum
I tuis&e dici, se- ros .-i igitur Cosmae fihus inter milites referendns
:

cuiiiuntPelzeline,lk)browskiue,Palttckiuaelomnes erat, ne paterquidem tam ignobili luco natus vide-

peeo reliqui qua u senteni.un, ut non omni dubio
;
tur esse posse.
reiiu to smpleotar.bisratiooibusadducor :Cum il!o (8, Pelzelius et D.ibrow-kius, loco II, 5, quo legi-
enimalterum quud 11,34, an. 1074, atiulit testimo- mus : lnter quos, heu ! male caplus, udductus est
nium c.nciliuri \ulciur non p.isse ; nam v.\ |iatet mcus atuvus, consori in clero, jre^byter in offirio.
quoiuu.lo vir ille quem ouvium ha >et i.osmus eo non naturafem atavum.se. seniorem tantumillorum I

luco, auctorem, virum juvenem, undetrigeeimum clericorum indicari voluerunt,quorum numero ipse
auoum a^entem^siilulatiune^onepu^/alloqui poiue- ascnptus erat C.smas quam sententiam exeiiiplis ;

rit. Neque luctor se alium ac puerum eodem loco non probaruot. Et sine dutuo non de atavo, sed de
depinxit, ut satis apparetex illis verbis: nnbis udhuc proavo suo loquitur auctor ; eodsm lere modo ea-
potitisin schulis, quol non ita ul videbatur. Palackio deru voce utitur II, 13, ubi B acizlaus dux proavos
interpretandum, Cosmam magisiri munere in illa suos S. Weneeslaum et Bc.leslaum appellat atuvos.
schola tunctum esse. Qui,an.l074,puer erat.eumne Cfr. quoque II, 36, et quod de hoc loqucndi usu
an. 1015, natum essecredas? Sulvendaj hujus dilfi- minus accuratu observavit Pubiischka Chronolo-
cubatis quam jam Dobnerus vidit ad Hajecium I, gische Geschichte von Boimen III. 157, 341. Ita-
174, uuam viam videre mihi videor; non ita ur- que nihil lepugnare videlur quin Cosmae proavum
la est loco 111,59, \o\octogenurius; itafortasse lihus captivilatis memoriam posteris suis reliqoisse
est explicanda ut statuamus quod aliis excmplis me credamus.
f)
prubare non posse libere fateor, auciorem indicare (9) III, 59.
voluisse septu igesimum viiaj annum
se egressum Quud quo tempore factum sit non liquPt.
(10)
jamoctivum aitatisdecennium intrasse. Atni tallor Conjecerim intra annos 1075 et 1084, quos nlto
arcijoribus cuncellishoc tcmporis siiatium circum- in chronico praetermisit
Bilentio valde quoque ;

scrifci potest. Adelunfiius, in til.issario manuali, dolendum Kranconis magistri morlis annum plare
pxemplo quodam e diplomute petito probavil bonns ignorari. Sigebertus eum jam an. 1047 claruisse
pueros appellaiosessescholares Itaqne issinedubio scribit.
apppllandus erat puerqui nondum id aet .tis es>et, (11) II. 37, quod ego vidi ipsum Cassarem suis ma-
ut ordinem sacrum adipisci posset, quo hoc etfici nibus wlnotnntum.
videtur quod, an. 1074, Cosmas vigesimuin quin-
(12) II 47, farilibet hgecquge videmus ipsi.
lum aetatis annum nondumoinnia atligerit. Qu.i* (13) II, 46, qux ipsi videmus.
6i tenemus-natalis annus neque ulira
annum 1050 (I i)Quod priore tempore nonnulli, e. g.,Pontanus
rejiciecdus, neque citra annum 1054 promovendus in Bohemia pia, p. 5. sibi persuaserunt Cosmam
est,
episc.pum et Cosmam decanum unum eumdemque
51, adnotavit mortem Berlholdi clientis
(7) III, esse, jam refutavit Balbinus inEpitome rerum Bo-
filiisui Heinrici, quod sane non fecisset, si clieus hemicarum, p. 211.
llle b Yulgtj quicjaia famulus 1'uisset.
Patet etiam (15) II, 49, 50* rumtir nvsira! Mrlttrut auris.
 ;

13 PROLEGOMENA, 14

Moguntiam mittercntur ut sacro ordineab archiepi- ^ gerendarum parlicepa egerat/Vitae suae quasi sum-
scopoMoguntinoinitiarentur.Gosmaseoscomitaba- mam chronicon Bohemia? confecit, quod, senex
tur, ul ipse iis indicavit qu« de reditu in patriam demum scribendum aggressus, senectutis vigentis
litteris manlavit (16). Deinde, anno 1099, iterum maturum fructum posteris reliquit. Satis accurato
sodalis factus est Hermanni novi episcopiPragensis tempusindicavit quo calamum ad scribendum sum-
in adipiscendis sacris ordinibus ; nam ambo et psit, quoi in litteris ad Gervasium ita cireumscri-

Ilermannus et Cosmas a Seraphio archiepiscopo psit :«E-.t autem haec chronica composita,regnante
Strigoniensi ad eumdem presbytoratus gradum in quarto Heinrico Romano imperatore.et trubernante
ipsa illius episcopi sede promoti sunt Anno
(17). sanctam Ecclesiara Dei papaCalixto, sub temporibus
1100, interfuit Pragae consecrationi ecclesiaeS.Pelri ducis Bohemorum Wladizlai simul et praesulisPra-
apostoli, et mirabili examini quo Hermannus
illi gensis Ecclesiae Hcrraanni. » Calixtus II vero ponti-
episcopus fldem reliquiarum S. Ludmillue probari ficalem sedem adeptus est anno 1119, etobiit Her-
jussit (18), et, an. 1108, crudelissima; cladi, qua mannus episcopus, quod Cosmas ipse litteris man-
gens Wrssowicorum deleta est, testis interfuit (19). davit, ar.no 1122 (24), quod temporis spatiura
Ex quibus locis satis pateteum inter illos sine dubio Heinrici imperatoris et Bohemise ducis mentione
fu isseS. Viti Pragensis capituli clericos, quibus in _ fucta probatur. Quo cum bene convenit quod uno
„ .... _, .. _ _._ • • . ... __,, _______ II 1 «__-_
loco libri primi res,
___*
anno _____ .... ..... ,_•_,-.
rebu? Ecclesia. administrandissumma esset aucto 11 10, gestas attigit (25).

ritas. Illorum numero.an. HOOJam erat ascriptus. Tres quibus constat chrouicon libros non
uno
Cum enim Otto dux Moraviensis forum, in Sckir tenore conscripsit, certe eosnon uno eoderaque
Kostel villa a pareniibus canonicis Pragensibus da- tempore in lucom emisit. Singulis enim singulos
tum, iis auferre conaretur, Cosmas legatus missus libros quasi donumdedicavit. Primum HbrumGer-
est ad Wladislaum ducem, ul suo labore et pruden- vasio magistro, quem archigerontae nomine ornat,
tia damnum repararet; quem conatum ai felicissi- cumepistoladedicatoriatransmisit.utejus judicium
mum exitum perduxit (20). Decani tandem dignita- subiret, ex quo se totum pendere disertis verbis
tem eum inier annos 1119 et 1122 adeptum esse probat ; illius jussu ad reliqua scribenda velle se
ex iis apparebit, qu.ie de tempore quo librum com- prrecingere aul gradum in calcelibri primi sistere.
posuerit paulo infra dicemus. Vidit igitur Cosmas Quod scripsittempore quo nondum decanatushono-
illa tempora quibus et Ecclesia et Romanum impe- rem adeptus erat, nam modesto litnlo faiuli sancti
rium vehementissimis quasi procellis conquassa- Wenceslai famulantium se appellat. Secundum illi
bantur,virilii|ue vigebat aetate cum de sacerdotum dedicavit ejus hortatu hunc librum srribendum
matrimoniis acerbissima exorta esset quaestio eo eidem Clementi Brevnovensi abbati
; aggressus erat ;

magis mirari subit eum hisce tempestaiibus pene C primum etiam libruin quem «olim »Gervasio trans-
intactum retinuisse domi uxorem, eique ut fidelissi- miserat, proposuit (26) At non ita lomie post pri-
mre conjugi el omnium rerum suarum indimota. mum composuit secundura librura, et, ni fallor,
comiti, ut ipsius verbis utar, anno 1117, post mor- ante mortem Herimanni episcopi, an. 1122. Tertii
tem versibus quibusdam in libro suo monumentum libri, quem praefatione tantum, non epistola dedi-
condidisse(21).Anno H23, filii sui Heinrici mentio- catoria munivit, ultimam partem post Hermanni
nem fecit (22). Anno demum 1125, quo dux Sobe- obitum conscripsit (27),eumque usque ad an.1125
slaus in thronum evectus est, 21 Octob., diem obiit deduxit. In morte Wladislai ducis calamum depo-
supremum Cosmas, ut alius in calce libri pjusadno- nere voluit ut probatur versu illo :

tavil, cum vitam honoribus ininime carentem ad Sit Ubri finis nostri ducis est ubi finis (28)
octosiesimum fere aetalisannum duxisset (23). sed postea nonnulla alia quae memoria digna vide-
Eorum quae apud populares et exteras gentes au- bantur addidit. Qua ex re apparet Cosmam verba
dierat Cosmas, vdl viderat, vel denique ipse rerura supralaudata de tempore quo chronicon composi-
NOT
(16) III, 3, in medio pernoctavimus campo. Q Moraviae I, pag. 264, in qua non quidem nomina,
(17) III, 9, et me. . promovit. . at Cosmae et Bozetechae dies supremi reperiuntur,
(18) III, \i,uti ipsi vidimus. quiaccurate consentiunt cum illisapudCosmam III,
(19) III, 24, vidimus enim eos miserabiliter in fo- 43, 62. Quod sibi finxerunt de Heinrici origine
rum tnihi. ducali Augustinus, et post eum alii, nihil esse ab
(20) III, 33, ego missus ex parte fratrum. aliisjim salis probatum est. Vid. Augustini seriei
(21) III, 43. episcoporum Olomucensium, ed. Richter Olomucii
(21) III, 51. Idem est Heinricus Zdik, qui postea 1831, p. 22.
an. 1126-1150 Olomucensis episcopi munere sum- (23) III, 62. Consentit necrologium Bohemicum
ma cum laude suorum functus, magna auctontate apud Dobnerum in Monumentis hislor.Bohem. III,
in rebus pnblicis administrandis apud duces Bohe- 15, ubi legitur : xn Kal. Nov., Cosmas decanus Pra?
miae pollebat. \omen ejus illis temporibus fuisse gensis Ecdesix.
clarissimumex haud paucia quae attulerunt Cosmae (24) III, 49.
continuatores testimoniis apparet. De hac Heinrici (25) I, 35; III, 32.
origine, quam proposuit Palackius I, 440, dubitari (26) II, prol.
non posse episcopi docet tabula donationis pro pa- (27) III, 49.
rentum animis factae apud Boozekium cod. diplomat. (28) III, 58.

310
 1.,
NSI9 CUROIflCA.

*.«-.-. .?-?
dub
..ue
*££«£! preeMyti 1-
lutura. BdbietorioBbOOioriletiegenuecoojun-
"'"- .1

,olibcrpr.mueei Suol
|i " '""
1 1
. qoo BepieeiTie niu. eet euctor.
generif monomeota ve) rcliqu:a qua
,„re;
,H,i»U.q«MloUoptr.p
Lempore .iv. revera eervabeutur
..,, timid i
i

MveabbomioibobreIigioeaqnad-mi»n|>ereUtiooeeep-
ne v.ta oredabaatur.Tdlie
monumenUeuntCrucconii
le. ouga pi*- diipHeetnt, rogo,
caitrom{33),tumolneeepolcrali8liliajeju8Kazi
< ltaque librom eum illo
lerttoi eds ooalui fid al
ilianterr m...
, ma^ •< .,__... m
muniean.1 quam
nmum---^ lucem ... —— cothurni prinoipifl PrimiBl (35), tumulus
,
sepulcr.1
. ,

qu Necl-O» duC»
s

PY.-rcitui
exercitui
r. serip.it hai littorae, ut Tyri forU_.imi v.n,
,

ai pW r«t(36). alooBqaaee laqneo eu* P

«nd.t D rm-
Ildmlbrum Bote., oum jam
muoiverat caeteliu n
',

n p.rJeni-L Quod igi.or intr. gu» (37), opu. Romanum qoo

m Buozlau B HcbLu. dux 138), p.rameuU
,
Saocto
Seum .H .hU. Rei tf.
cateo.
quod ad per.crip.it, adalberto abOtUoeimoeratore donato (39).
tu lom ^rebeotur, uno g.adi,
molendioariequam Braczlau» dux .ctu
r 1 ra viU STpu., duoec morieoti ealamu. fi
rupi.ee d.cebatur (40). bonoreB Dovor*
posierisqufl
! leiur.
ejufl d.li et usque ad Cesms
lempora servali (41 ,

tiorumgeneraqmnusin scribendo usus est,

salvata est aoim. Beio-
aut non Boripta. c.i ix cu|iis conseeratinne
rera. innt sunt nnim icript. :

denique SencU Wenceelai

,1

natura- su.it ciiin» 0. quaj nci II imperaUri. (42),

9 £ %m ,iiv, t ;

ab oeulaiis lesUbui .udi- monaeterium ad Albim.itom (43).

v.l vilit auctor ipse, vel
b.ma popul.ri 160001 rO- His BCribendi praesidns accedunt fabell* et f.ma
vit, vel deniqu.- qu<_ ^x .1
pnpulaiis,qu;eexantiquis temporibus tradita homi-
i|n_
Bcript.
nausit. .-«ci
atione bau.it.
latione .unt
" tnbulas »n« r
veru ^ ""*
prcsidi. 11 r ' n „,
a Cosmamodo ,
.

natnrapa- oum ore circomrerebatur;laoda.ur

nublio», epistol», Ubri. Ex ipea rerura
priua fontium gt-nus iu tine libri, posUriuB in
.... «
..i„,..
senum fabulo.a
»• . _.i..ii..
relaiiu (44), »
i ,.
'• i. \
modo
rtiriii.i «
,i vero fide-
vp.ro Ii> fi-

let,
jam »upra rne- linm relatio(45), modo quod vulgo dicitor (fi6),»
>» «
ieitio MBpim .dhibitom eeM. Loeie
Coema. diserMaque ipee viderit modo quas « faniareferente (47) » audivit. hx hiace
njorat», qoibui
v« ro po- busquK d.- Bohemorum otiginibu^.qua» de pri-
verbi> indioavil mhil efll .ddendum quae , ;

sunt, mis Bliabu. Croccon», de Primialapprin-

eterioribm quinqoagiot. annw Praga geeta
iiieolia,de

de Libusea, de Pra^a urbe comliia.de

nello
eorum s re ipee leetia erat i culatUB, live Laies bu- cipe et

^ui UTIS
•M.IUI
etores rerum oauea. et rationea oognosce
vemfl HWUUM.IU-.O.....' n — interv.rgineaetjuvenesBohemoruai,deWlat»lawo
d-
et Neclaoe, de Duringo falso p»>dagogo
litter» tra
rent raoillima aibi par»re poterat Itaque paucia C
_. •• . . »-.• i:: • ._.
imle igiiur, ex parle lortasse ex irininlhii
„,.»!,. I,wI..l-^_ i.v carminibus />

hinc in.lo exceptis ab a no 1071 u.quo »d chronici di.li ,

B_fpi»8UD.ete8Usocu- popularibu8(48), hausit quae in priore p.irie ,rimi

linein ubiquererum «qualis et
orum oarrationi- libn perscripsit (49). rerum materia, ex Qua cum
latu» Borip.it. Qu.e ex ti-slium al

boehaUMrit, minime silei.tm tex t:sub lintm aoim rumore populari desumpta, conjunxit Cosma-, ul
hbn primi hi>»c s.-npsit: « Nunc auxiliante D<,o et reruiu ordo poscere vidt-balur, ea quae ex aliorum

dancio Ad.lbarUea fertanimuB dicerequae ipsi.net comparaverat, quorum ropianon esi ista
libris sibi

vidimus, ab his reteientibus qui vidorunt

vel quie magna ul in docto vim exspectes. At cum in Bohe-
iciter aodivimua. «Priora verbaalteram parUm morum ret.us desci ibendis haberunl nullum, cuju»
litiri 9ecundi respicere videntur;
quae vero imleab vestigia premerei, paucissima tantum ex libris pe-

anno 1030, quo iooipit litter secundus, iresta eraut, Unda erant. Sunt hose pra?sidia Reginonis et e.jus

sin^ dunio ex iis qui res ipsas viderant exquirerc conlinuatoris chronicon (50), cojus unum locum
poterat.Laudat disertis verbis lesiium oculatoruai accurate ad vi-rbum descripsit.GumpoldiVilasancii
mrrationea ad annum 1109, de morte ducis Suato- Wenceslai, quam laudavit potius quam exscri-

NOTiE.

(29) Utvidebatur Pelzebo et Dobrowskio, p. xiv. J) (41) 34, ex tunc et usque modo per generalion e$
I,

i30 II, 21 m i'Ost audivimvu u rcfrrentibu<.

,
ejus possident nepotes.
hndip.^. habetur Bamberk.
»*"»« hodie...
"»»' nsque
(31) 111,56., sotus presbyter evatit et nu itiaviL (42i 1. 37, qui
(32) 111.62, irse enim ctam mthi
narrauit. (43) II, 7, in quo sic.d et hoiie cernitur.
[3:i\ I, 3.ex cu/us vocabulo cu*trum jam arboribus (4 4 . 1, prol.
ob*ttum in silum e-^e digno-citur.
filva.... (45) I, 13.

(34) 1, 4, wque hod>e ceniitur tumulus. (46)1, 14.

(<5)l, 7, sftvantur Wisegrad... usque tw/ie. (47) I, 10; III, 43.

bustum Tyri. (48) H;ec est .sententia Palack et Safariki in li-

(36) I, 12, .' hoii'' nominalur...
;
i

(37) I, 13, aluiis illa... qum juxta viam erat dicta bro Die altesten Denkmale der B.hmischen Sprache
e<t, etc. - p. 84: p. 179.
(38) opere R»mann, sicnt hodie
cernil».r.\, 19. (49| I. 1-15.
(39) 1, 38, usque hodie in Pragensi Ecclesia hono- Palackio Wurdigung, p. 22, aliter vi-
(50) Ktsi
rifire hibrntur. dcbatur, atiamen sine d"bio loci I, 1. 111, 14 ex
(40) I, 40, qux usque holie cernitur. Reginone, I, 19, 20, ex continuatore petiti sunt.
17 PROi.EGOMENA. 18
psit (51), sancti Adalberti vita prior (52), sancti \ Alioque loco de iisdem addit tcmporibus (62)
Udalrici Vita, quam modo nominavit (:i'.i) et non- «Qu a non er it illo in tempore qui siylo nrta eorum
;

Dlllla neerologia(54).Libris dcnique aceedunt l>b\i- commendaret memoria«.»itaqne bene cavet ne quae
|ae publioffl et tpistoke,quas p.riim laudavit pauca- ante et paulo post Borivoii ducis baptismum gesta
que ex iis desumpsit, psrlim intfi/ras iu textura sint ad certos annorum numeros revocet vel tem-

recepit.Suct bae: Pnvilegium Ecclesiae Moraviensis pus accuralius describat, quod fierinon possc pro-
et epilogus Moraviae, quornm
orum. qu.-e praesid ;
fiteiur. « Inter hos autem annos, scribit (63), quos

nunc deperditad(.lemus,modornentionem feoit(55); intra subnotavimus,facla sunthaec quae supra prae

in textum rccepit falsam bullam.Joanni XIII ponti- libavimus ; nonenim potuimus quibus annis
scire
lici supposiiarn,de condendo episcopatu Pra^ensi et sint gesta sive lemporibus. » Quibus in deeeribeo-
de monasterio S. Georgii .vque cundendo, quo di- dsad scuim r.currit fabuli.samnarntionem.quam
plomatc auctor ipse dectptu3 est (56), Heinrici IV » non humanae laudis ambitione, sed ne omnino
imperatoris genuinum praeceptum de restauranda tradantur relata oblivioni pro posse el nosse, et
Praiccnsis episropatus dioecesi (57) . Litterae vero prout scire licuerit (6'»), » lnteris mandaturus est,
snnt Boleslii I ducis ad OUonem I imperatorem,de sancteque alfirmat in his omnibus a se nihilfictum
Dcthmaro epiacopo Pragensi constituendo(38), Bo- „ esse. QiiHmnarrnmli leyem secutushanc etiam ac-
lei-lai ducisPolonurum ad Wlad'?laum ducem Buhe- eurratam in libro suo adhibnit euram,ne quid pro
morum (59). Quibus nmn addere possim Mathild.e cer'.o daret quod non satis expertum haberet, vel
comitissffi epistolamad Welfonem ducem valdedu- quae aliqua dubitatione convelli posse viderentur.
bito (60). quia ex i>arie homceoteleutis illis versi- Qund haud paucis lucis disertis verhis expressit.
buseonscriptaest,quib'JsCosmas utitur saepissime. Modo « rr.agis placuii tacere quam rem inexper-
Neque aliter vid tur st.ttuendum de cationibus tam .iicerp (65|, » modo confitetur ipsi incertum
quas frequcntissime reges et duces habentes fe- esse quomodu res se habuerint |66);quaeque explo-
cit. rare penitus non poterat, se nescire aperte di-
Jam altera exoritur quaestio, quomodo Cosmas cit (67) At neque ex iis quae bene comperta habe-
tam amplam tamque uberein scnbeudi rnateriam b.t magnam rerum copiam quasi sacco fundere
digpsserit, et quomodo fide historica usus in tanta volebat, sed modcsto consilio nimiam rerum uher-
rerum copia criticum judicium exercuerit. Neque tatem succidit. Ne jam dicta repeteret, mavult
hic sanum ejus consilium deshlerabis, quoopiime «praetermitterequam taslidium legentibusinjrprcre,
declaret seinter vera talsaque discernere posse.ne- quia jam ab ^liis scripta legimus (68), » et inter-
que eum latpre quantum aera lupinis dis.tetit.Om- dum « ubi plura poterantdici relatu di<rna.»silen-
nem matpriem satis apte in tres libros digessit, ^ tio ea tegenda videntur (69). Contra « nec transi
quorum primum usque ad Braeizlaum 1 ducem.al- liendum censet, qune ab aliis praetermissimum vi-
terum ducalis domuset Bohemorum gloriae condi- del (70). ».

torem deduxit.idest usque ad annum 1039; secun- Prudens hoc et modestum scribendi consilium,
dum usque ad Bracizlaum II an.1092.ita ut primo quod prsecipue in duobus prioribus libris secutus
libro ea continerentur tempora, in quibus scriben- est.in libro tertio paulu muiavit, vel, ut verius di-
dis famaui popularem vel aliorum libros secntus cam.justo plus pressit.Nimis enim cautum et quod
est; secundus liber quae ab occulatis testibus audie- vix exspectes timidum in rebus sui lemporis litteris

rat vel ipse juvenis viderat;tertius vero eaquae vir mandandissatisaperte sepraebet.Difficilimum enim
et senex vel in patria vel apu exterasgentes com-
I eividebatur de suis a^qualibus maxime.verode re-
pererat.Bene scit *ntiquissima Bobemorum tempora centionbus Bohemiae ducibus ita referre,ut dupli-
ab omni scripta auctoritate esse destituta. Libere cem scopulum etadulationis elacerbitatisevitaret.
scribit ad Gervasium (61) « Annos autem
: Donii- Hisce curis prenitur liber tertius, ut in ipso proce-
nic« Incarnationis i.lcireo a temporibus Bonv..y mio latius exposuit his verbis: « Nam de modernis
primi ducis catholioi ordinare coepi, quia in inilio hominibus sive temporibus utilius est ut omnino
hujus libri necfin^ere volui necchronicam reperire D taceamus quam loquendo veritatem, quia veritas
potui, ut quando vel quibus gesta sint temporibus semper paritodium,alicujus reiincurramusdispen-
scirem quae ad praesens recitabis in sequentibus. dinm. Si autem a veritate deviantes aliter quam se
,>

(51) I, 15,17, 111,55. (61) I. prol.

(52) I, 26, 29, 30. (62 I, 9.
(53. III, 42. (63) 1, 15.
(54) Quae fuisse monasteriorum S.Viti,S.Georgii, (64) I, prol.
Brewnosensis et Melnicensis conjecii Minert I. l. (65) I, 1.
(55) I, 15. (66) I, 12, 19 36.
(56) 22, 34.
I, ((.7) I, 15. 18;Il,12;40;III.24,58.
(57) II, 37. (68) I, 15. 27, 30.
(58) 1, 23. (69) 11.26.
(59) III, 41. (70) I, 29.
(60) II, 32.
 1'HAGENSIS CHRONICA. 20
19 G06MA
total, ipse largiore narrationisfluininequasi
ubre-
|poerimoe,can pene OBDiboi DOtfli A
ilot efloee». flib ii edolatieflii et meedaoii pioe mioooooooroteorctooilloeoooorom termiooi
noiam ioeidimoe. Borom ooe ! a.i liqoidom etyle eenrovit Hberoque animo joeuode oorrottooo rea
ezpOOOtt. Ifl t.rtio aulem hbro, qou rje omnia
quaj
a, quil quadurn 000 Mflt cum Ueo
ecirct proderet timor vetabat, annorurn senera ac-
factu, proeol dobio offtneem ooo effogiemoi quo-

romdom quiadhuu sup.-rstites sunt hominei; — par curatius secutus.eaepiusres minime inter se coha:-

vitiom etqoi judieiom seu tacuiase ve- rentes eodem calamo concepil, neque aemel jeju-

ritatem.eou conce«.sL-8e hliitatem. Ei bii omoi- nam aridam leHbendl rationem iniit. Dilucide
et

bus booe eibi eeribeodi normum

qoa ele« duxit, hocapparetsub liuem hbri tertii.quem puMrili pene
de pre^bytero bbnlinoso histonola, tali libro plane
totiorem reddetrerom scriptorem.tumen nonaque
Bulutari» est rebus qu» posteris tradtmdae sunt. indigna, conclusit (70).

t l somnium,
..! vidotflr nubis inulto tutiusnurrare At aliud restat quod silentio praeieriri nequit.

cui nerno perhibet testimonium, quam pr*sentium
a leribere bominom, quupropter posteris lutiui
expiananda eorum relinquimui larta. » Aliis locis
eodemtimore oecupatus narrationis lilum interei-
dil.De gpnlis W KHtlffl
non audet, ne traguediam scrips 8se videalur (71)
r»
intentu plura add.-re
: '.
Non eemperenim aut ubique Cosmas, quem tam
pruvidum scriptorem esse vidimus, ab erroribu9
gravionbus in rebus ipeie scribendil bene cavit.in
quo sane venia ei dunda est, cum in tum ampla
rerum copia nusquam labi humanara indolem peue

excedat.Saepius in eura quem maxime vitare stude-

de WUdielai ducis viitutibus et gloria libere loqu

1
batincidit errorem,in temporibus enim accuratius
non vult, h dum in hac vita conversalur, ne aut describendis haud semel lapsus est, quod in anti-

adulutionis nuiain in.urrat,aut dum mtuusde lau- quinsimis t mponbus,ubi probato carebatduce.non
dibus suis scribat derugationisoHVnsam :ncidat(i2): est sane mirandum, sed accidii etiam ubi jam
Herimanni 1'ragensis episcopi virtutes intactas reli- clarior lux afFulgebat. Falso, e. g., Bnrivoii ducis
liquit, etsi dignas proferre posset,
plures relatu baptisma ad annum 894, S. Wenceslai ducis, qui
« propter instuntis leriipoiishomines qui nihil boni obiit anno 935,morlemadannum929revocavit(77) ;

ipsi operantes aliorum benefacla credere auditare- Pragensis episropatus non anno 967. sed non ante
nuunt (73), * et cur dux Burivoius his solio sulili- annum973 conditus est (78), Dethmarus priinus
matus et his reprobatus sit ei rimari non fasest(7i). episcopus Pragensis, non anno 969, quo vult Co-
Quin eo usque adduclus est,ut cum in primo libro smas,sed a.demum982 diem obiit supremum(79) ;

se fingere nollescripsisset.conlraria pene deeodem tempora itinerum Romanorum S. Adalberti contu-

Borivoio in hoc versu edixit. dit (80) falso Ottonia II imperatoris morlem ad
;

Ifuncmea musa, tuum diyito compesce labellum. C annum 984. S. Adalberli anno 996 retulit (81) ;

Si bene doctu sa/jis,caveas ne vera lo t

uari% (75). Jaromirum a fratre Udalrico regno expnlsum esse
Qua: gravifsima verba ex ipsius Cosmse indole lta dicit anno 1002, quod demum anno 1012 factum
videntur interpretanria, nt neque falsa fingere ne- esse scimus (82) Ju litham anno 1021 a Bracizlao
;

que veras rerum causas, quas bene noverat, aperte raplam esse scribit, quod ante annum 1029 factura
edicere vellet. A saluberrimo vero, quod pnus in- esse nequit(83) non satis accurate descripsit tem-
;

gressus erat, consilio eura in libro tertio revera pus quo Heinricus III imperator bellum contra
recessissein eo eliam cernitur quod totius chronici Bohemos gessit (84), falso ad annum 1074 refert
naturani et indolem in altera parte illius libri mu- praslium, a Wratislao duce Leopoldo Ausiriae el

tat imessc vix negabit quisquam. Si rationem qua marchione an.1081 apud Meilbergcommissum(85):
opus suum conscripsit paulo accuratius examina- quibus si quaeris alia exempla sine ullo negotioad-
veris.vel sponte apparebit eum Bohemorum Anna- dere possis. Neque minus quam tempora confudit
les,in quibus simpliciter singulis procederet annis, homines S.Adalbertum
; tertii Ottonisamicum facit
conscribere voluisse.Sed paulo aliter res in duobus II (86), Boleslaum ducem Poloniae cum
Ottonis
Mescone patre confundit (87) Pragam a Jaromiro
prioribus cecidit. Interjecit quiderr. hinc indeabru- ;

ptasquasdam notas,qu;e ex Annalium nalura nullo D an. 1002 expugnatam Udalrico frairi ejus falso
vinculo inter se continentur ubiverorerum gesta- ascribit(88),Heinricum llfilium facitOttonis 111(89),
;

rum copiam plena manu fundere vel poterat vel vo- Juditham falso nominat filiam Ottonis rxarchionis
NOT.E.
(71) III, 24. (81)1, 31.
(72) 28.
III, (82) I, 36.
(73)111, 49. (83) 40.
I,
(74| III. 54. (84) II, 42.
(75)111,46. (85) 11,35.
(76) 111,62. 86) I, 28.
(77)1, U,17. (87) I, 34.
(78 1.22. (88) I, 36,
.79) I. 24. (89) I, 37.
(80) 1, 28, 29.
 ;

2i PROLEGOMENA. 22

cujus soror erat (90. Jlque in errorem incidit in X emenrlatus est, multaque insunt illis temporibus
constituenda genealngia Jaromiri et Ud;ilrici, quos quibus non omniaad grammatices normam revoca-
Boleslai II, lilios Boleslai III fecit (91);Wladibo.|um renlurcondonanda quidem, at nihilominus a judiee
Poloaum in serieducum Bohemorum silentio prae- etiam minus severo casliganda. Alias bene etdilu-
termisit(92) et saepius in enarrandis bia teniporibus ciiie res gestas enarravit hominesque haud raroita
lapsus est. Miqus accurate exposuit bella Bracislai I vivido colore depinxit ut epicum quoddam carmen
ducis cum Polonis et Ungaris (93), 1'a'saque retulit legere tibi videaris, ideoque eum Bohemorum Kero-
de Gasimiro duce Polonorum (9i). Quod vero sum- dolinomine non indignum censeas. Ipsumque haud
moperein v ro tara modesto tamque temperato mi-
;
raro narrationis flumen iia abripuit ut hexametris,
rari subit, uno alterove loco io reeentionbus descri- versibus dactylicis.sermone rhvthmico et homceo-
bendis teinporinus sine dubio erravit, quia aut ira teleuto, quo sdeculi duodecimi scriplores saepissime
aut studio se abripi passus est, quamvis tam bene usos esse scimus, non modo ducum et regnum ora-
sibi cavisse videretur. Summe enim, in cnarramla tiones.sed ipsam ntrrationem contexeret.De quibus
contentinne de episcopatibus Prageusi et Olomu- versibus ad Glementem Brevnovensem abbatem ita
censi partibus, favet Gebbardi Pragensis episcopi, scripsii « Quod autem in quibusdam locis quasi
:

ternerarii et sane crudelis viri. et quodjam observa- „ metricoe versus invenis, scias me scientpr nesciu m
runt Dobnerus et Palackius, in Wiatisbium, ducpm fecisse, dum feci versus At vero cum pene
(1C8). »
t'irlem ac strenuum, severiorem censuram ob id totius operis dimidium sermone
homceoteleutoillo

exercere videtur, quod hic Prugensibus ppiscopis in compositum sit terminos nobis propositos excedere
Olomucensilm.-i aemulos excitaverit (95). Quod in videliamur, si eum, quotiescunque occurrit, in
Gcrmanos acerbius invehitur, viro patriae amore textu nostro significaremus quod paucis tantum
;

pleno facilius condonabis. ln miraculis enarrandis locis fecisse sufticiebat.

modesium sanumque se prajbet, et quae ex illorum Non desunt postenorum temporum scriptores,
temporum indole nati lilteris mandavit, uno duo- qni in rebus enarrandis Cosmam sitn ducem sum-
busve fortasse exceptis, neque fidem neque sanam pserunt, ejusque librum plus minusve expihirunt.
meutem excedunl (96). Interquos num 1<>s referam,quorurn suni carmina
1 1

Uaud paucis docirinae praesidiis instructum, Co- popularia codicis reginae Aula*, an potius tumcar-
smam ad scribendom venisse veterum scriptorum minum illorum auclores, tuin Gosmas veteres fa-
luminibus satis piohalur, quae ita bene animo tene- bellas in ore populi versantes, secuti sint dicere
batur calamo siionteexciderent. Poetas Latinosprae dubito, meque jeriliorLbus libenier relinquo diju-
caeteris legit Terentium (97), Virgilium (98), Hur i-
; unum persuasum habeo, Cosmain
d candum ; hoc
tium (99), Lucanum (100), Juvenalem (101), Sta- C hanc quam nos habemus carminum recensionem
tium (102), Prudeniinm (103) ex prosariis Sallu- secuturn non esse (109). Reliquorum qni severa
;

Btium (t04) tintum et Boetium (105) deprehendere Cosmarri exscripserunt uominaadnotavit in libro suo
polui. Rarius »dnibuit auctnres Cbristianae antiqui- Palackius. Sunt vero annalistaSaxo ex quo exempla
tatis, tamen Hieronvmum (106) et Augustinum (107) afferresupervacaneuin puto, Hildegardus Gradicen-
uno alterove loco laudavit, ne.que ita saepeScripturae sis qui scnp«it annis 1127, 1147 (110), Aonales
sacrae locos attulit. Sermo neque purus neque Pragenses (111), monachus Opalovicensis (112,/,
not^e.
(90) I, 40. altesten Denkmaler der Bohmischen Sprache,
(91)1,32. p. 179.
i92) I, 34. (110) Vide quod dedit Boczek cod.dipl. Moraviae
(93) 1, 40. I, ll4 sqq.
(94) II, 2, qui errores omnes a Palackio in libro (111) Annales Pragenses inter Cosmae fontes esso
suo Wurd*gung,p.25,enarrati antiquerecensitisunt. habendos persuadere mihi non possum, quin imo
(95) 11,21. eos ex ipso Cosma promanasse credo. Ipse enim
(96) 1, 37; II. 4, 34, 47, III, 11, 55 auctor disertis atfirmat verbis chronicon, quo sit
(97) I, 13. III, prol. p. perscriptum quibus temporibus Bohemorum res
(98) i, 1, 4, 10. 11, 40; II. 8, 12, 1«, 33, 35. 39,
u antiquissima-sintgestae^senusquam potuissereperi-
45; III, 3, 13, 17, 19, 20, 22, 23, 27, 29, 31, 49, re. Falsas igitur notaschronoloiricas non ex saeculi
58, 59. decimi annalibus.in quibus vixessentferendae Hlae,
(99> Odasl.l. 4, 9, 35; II, 10, 18, 35; sermoncs sedex proprioed ditingenio.At iidemerroreschrono-
;

I, pr. 34, II. 1 ; epistolas 1, prol. 9, 25 ; II, 14, 33 Iogici,qui apud auciorem, unum alteriusqne s?eculi
III, 29. dimidium posl ongines Bohemicas scribentem, ne-
(100) II, 3, 10, 12, 14, 35, 39, 45; 111, 12, 29. mini sane scrupulum movebunt.etapud Cosmam et
(101) 1,9, 19, 38. in annalibus deprehenduntur, verbaqup ipsa hinc
(102) I, 40, inde ila iruer se consenliunt ut eorum,quae Cosmas
(103/ III. 19. narravit, copiosissime annales videanturesse argu-
(104) I, 9. 11 ; II, 35, 39. mentum
(105) I, 3, II 23.
(106) 1,42. Indeabanno 894 cf. etiam annos 1028,
(112) ;

(107) l. 4. 1%8, et alias eum secutum esse codicem cum

;

(108) II, pr. interpolaticne Sasavensi probavit Palackius, p. 68,

(109) I, 4, 10, 12, 13, 36. Safarik und Palacki die exemploan. 1091, quod e textu interpolato petivit,
 C^RONli 24
008MA PRA6EN818
M.ri^ola A co.i-cribondajindoleornatus.iionsaneminore,
cum
||j |
,

Ibog rom gratia bisl • utilitate partesab

i

„., u j illo i
plt. Bic ost Ille « \

imai Doboerai
• canoniew»qof,frimiCoamaoontinoatoria noraioe
Mm ,,|, n satis amplo appetlatoa, Bohemis Annales ab anno
|

ipeiauetori 1125 nejae ad annom 1142 confecit, temporaqae et

.juicun- ibesliti Iducis,qui per qu n.lecim aunos

n, qoem asqoe ad 1140 non sine gloria liuhemis prajerat,

iui auctorem eea • ihi pereoedeam. Dol 9uo inclusit. Cum hoc pruecipue auclor anle
liliro

ru.-i pr- DOmen illi libello ocolos babuisse videretur,utsummi8 luudibu- cum-
iini iii \ iia i p>.i deprebendi dom Sobeslaum efferret, Palackias uno litjelli loco

iodieinm qood Cosmain reopiciat, nisi locos q (119) ireius bunc proposuit conpcturam, fuisse

versibosque adaptatoa; -
Annuliumbcriptoiemeiiii dem Viucentiuiuducis ca-
qood sane faeili re poterat, cum ipsa pellanum, quem lidelissimum ei lui-s" aoctorem
i
bythmieos illius sermo Ut in justos pleuu~quo ver- aMirmantem audnuus. Sententia etsi
toto pectore

rrator invitare fideretnr. Verba rero ^ vulde arridel.iamen in mediorelinquenda.ipseau-

quibus Goamas Dobnaro indicasas videbator Vitam ctor nomen suum videtur latere volat8se;nnaqnam
eiinin S. AdalliHiii se oonscripsisse, se bis dieta enira neque in libro neque apud al os scriptorea
dicere ni.ilr 118 ad vetoatiores 8. Adalberli Vitaa nomen deprehenditur. Nalione Bohemus, quod est
Bine ullu oagotio relerri |i0€80 nemo non videt. At aummo studio quo Bohemis contra G rmanos fa-
non tanti mmiieiiti e^t scribeadi generis similitodo vet (!20), neque minus disertis verbis confirma-
quain iii illis iibris Dobnerus sibi investigssse vide- vit (121) Wisscgradensem eum fuuse canonic.mi,

batnrt ntGosmametebronioooetvitamcompoauiase coutra Pessinam (122) Dobrowak ium |123 et Mei- ;

orodam. Neqaealitor itatoi vldetur posae deconli- nertum (124), qui Pragensem eum fuisse probare
eoatione Vilsj 8. Wenceslai, quam in coJem codice conati sunt, ex ipso libroevicit Paluekius(125).Fu-
rlam Pelzelios ei Dobrowekios Cormae ascriben- sius enim loquilur auctor de condito Wissegraden-i
daiii erse censoerunt, at BJ oodice ipso non inspecto inonaslerio, sacraqueornamenta, quihusSobeslaus
talem scnteniiam lerre licet, nihil videtur esse nisi ecclesiam illam ornaverat, is tantum tam uccuratc
:ua-' ebronici fragmentum Vitac illi aflixum.HaBO describere poteratqui ea s ,- is oculis quotidie vide-
hactenus. ret (126). Accedit denique studium quo Wisaegra-
Cum addiem
denses canonicosPrugensibus praetulit,acerbiss!me
morientis Ccsmae de manibus, qui
Bupremum usque ad Bohemoruin res gestas ani- ^ enim nonnullos ex iilis perstrinxit, quamin vitupe-
mum verterat, oalamus quasi excidissei, ahus ex- raiionem fratres et collegas ab eoadductos essevix
stittt rerum scriptor,qui si non eadem felici historioe censeas (127). Ideoque miuime est dubitandum,
NOTjE.
menlum brevissimum.Sasavensem etiam continua- 160. 169.
liouem, hoc loco absolvam, ab annalium
ut fcuec (114) Gf. ai.nos 894, 984, 994. etr. Ibid.IV.
Pragenaium uuctore ess-e, exacriptam probator locis (115) Cf. fabellas antiquissnm.s, annos 967, 1002,
990 de NVuici urbe, 1U55 de S. Procopio, H3U de 1021, etc. Ibid. tom III.
Meiubardo episcopo Pragensi, 1132 .ie Pnbislava, (116) Vi.ie Palaekii Wiirdigung, p. 115. Hajecius
1134 de.l.niineepiscopo Pragensi undecima(ib hoc ipse Cosmam laudat auctorem.
enim loco Pragenserepiseopi numero signanlur.ut (117) Monum. hist. Bohem. II, 1.
in contiiiuatiune Sasavensi.quod antea ne |ue apud (118| I, 30.
Cosmani oeqoe in snnalibus taotum estl H39 de (119) 1140, noverat enim (Sebesiaus) referentibus
Silvestro, abbute Sasavensi, 1148 de matritnoniis sibi collateralibus suis capetlanis B. Greyor>um di-
clericorum. Annis 1160-1193 annalium scriptor xisse, etc. El paulo post Advocont Vincentium ca-
:

Qerlaeom, abb.it. iu Munlhusai.um, videtur ante D pellanum, quo ulter fidelior sibi non erut.
ocnlos h.buisse.et ituut nonnulla aliaaliunde pete- (120) E. g., 1126, in narrando bello Loiharii im-
ret qui.d etiam e\ duplici de mnre Frederici im- 1 peratoris et Sobeslai ducis.
peratori* oarrationo apptret, et ex Hemiici dvcis
(121) A. 1126 et 1 136 recurrunt verba, nec patres
anno 1182 lactu menlione, quem anno demum 1193 nostri nec avi nec atavi ; anno 1126 sunt ei Germani
ducaiuin adepiuni esse scimus.Cum eumdem domi- hostes noslri,etnos,?iostragens, 1137, sunt Bohemi.
nom episcopum.suppresso nomine,appeilet auctor, (122) Inglossa marginali ipsi codicimetropolitano
annalesuntHH.-inrieimnrtem in ipsi* oonadnotatara, ascnpta vid.Peizelii et Dobrowskiil,pra3f.,p.xxxn:.
;
id est, an..i8ll'J3etU97esse conscnptos eo
facilius (123) L I.
exontur conjectura, rum qui seqountur an- i 1216- (124) Wiener Jahrlucher XV Anzeigeblatt. p 31.
4220 ab aii.al coa?va quidem ninnu snnt udjecta, (12 ) Wu-digung, p. 37.
ut oboervavit Periz ur, virill. Quae omnia ideo hoc A. 1129 lilum lncum, tibi verba qnsedim
(126)
loeo appnnenda censuimns. quia in e.xaminanda se- fajsi pra^ceptide Kcclesia Wi^segnidensi recurrunt
cunda Cosma continua-ione, suinmi momenti, (videCosmam a*1 unnum 1U70), esse interpolatum
quod patilo infra patebit suni nnnales Pragenses. argumentia uescio quibus sibi persnasit Memert.I. I.
(113 Pene ubiqne Cosmara exscripsit in antiquis-
_ (127) A. 1131 et 1133. AnnoU30.se suosque
siriiis ihbems, Cf. eliara loco? de8. Adulberto.
de (dicit nos) opponit Pragensibus eannnicis, et an.
raptu Jndithaj.debello lleinnri lllrontra Bohemos, 1131 episcopum Monasteriensem in Wissegruden-
in Dobneri Monuiuent. hist. Bohem. II, 140, 157 siecelesia missam legisse lcstatur.
25 PROLEGOMENA. 26

quin verbis « hujua Ecclesirc fautor quibus anno » A donda q ua3 de ,Ie Qri ''' episcpi Olnmuccnsisiti-
'

1137 usus est da WiBsegradensi cogiiaverit. Pauca nere contra Prus>os leguut.ir 1111, deque ejus re-
tantu.n suul dicenda de fontibus ex quibus hausit, ditu.Sermone usus est satis ouro etsimplici; non-
pene ubique euim ex latssimo et limpidissimo ipsa- nulla, ut conjurationem contra Sob-slaum, dilu -
cide exposuit. Ncque scriben caret prasidiis/
rum reruiu gestaruu. flnmine suadebbavit.Summaj i

enim veritatis speciem prae se iert narratio,et An- anliquarum liiterurum cognitio non deeideratar;
nalium scr.ptor auctoritatem suam ipse disertls ver- ex anuis 1134 et 1136. Huratium et Virgilium eum
bis inilicavit. In rebus enarrandis pene nusquam legisse patet.
quod equidem sciam erravit, ordmisque chronolo- Haud ita Wissegradcnsem,
diu post canonicum
gici vium accurati.-sime lnseculus, modesto tempe- quinijuaginta lere annis post Cosmain, monachus
ratoque incedit gradu, et si non nativa sua venu- Susavensis quidam (133) ad annales conscriben-
stale, ut Cosmas, iectorum animos allicit, mininie dos animum attendit, cujus neque noinen pos-
tainen suuetdiligentiae el utilitatislaudefraud indus teritati mandatum est, neque iempus quo librum

est. Non uno loco ipsarum rerum se luisse testem composuerit accuratius circumscribi potest. Huc
a "rte docet,ui in ( celestibus prodigiis describendis unum iosius verbis probatur eum ilh mona-tc
annoll3i haecverba - qualiter vidi » et« videntious n rio S. Benedicti oidinis fuisse ascriptum (131 ,

nobis » legimus.Y que minus oculatorum testium quod, a Sasavae praeterlabente fluvio qui in M 1-

narratu.nibus hi>toriam suaui munivit. De pugna davam effunditur, nomon traxit. Quo I inter B >-

Chlnmensi an. 1 126 qui interfuerant sine dubio au- hemorum momsteria lacile celeberrioauni vel idoo

divit narrantes (128),deque ccelestibus apparilioni- mentione est dignissimum, quia ijucm anno 1038
bus quod viderml accurate refert (i29).Quanta
alii (135) conditorem et auciorem invenit, S. Praoopiufl
fuerit gratia Sobeslai apud Lotbarium imperaturem sacra r'lu ordineque Slavonico celebranda consti-
quae disaensio fuerit interWratislaum ducem Brun- tuit, quae usque ad saeculi undecimi iinem, nou

neusem et Heinrioum episcopum Olomucensem sinc summo monachorum p^riculo, ipso chrono-
« compertum habet (130). » Ex « veridicorum re- grapho Idemqne erat Proco-
teste, servata sunt.
latu (131) » alia hausit, et qute ipsi probata non pius, quem ex Bohemorum gente primum in sanc-
erant se nescire aperte fatctur, vel verbis « si fa- torum chorjm pontifices Rornaui receperunt(!36).
ma* creditur, ut lertur (132), » suspieionis quasi Perduxit monachus Sasavens s chronicon usque
;

nota signavit. Et, ni fallor, quod summae auctori- ad annum 1162, sed mmirne hoc ipso anno cala-
tatis momentum libro addit, rebus ipsis currenti- mum deposuit, sed circa annnm 1170, ni fallor li-

bus Annales suos conscripsit, neque quae audierat _ bium videtur conscripsisse Sobeslaum II enim
:

aut viderat ullo molo oblivioni obscurari passus anno 1161 vinculis multotempore
t mace^andum »
est. Testcs snnt rerum naturalium descriptiones truditum esse testatur. Al ille non prius ex carcerc
a:curatissimae ipsaque auctoris verba. Ut supple- quam ad solium vocatus est, quod anno dennim
ret quae anno U30 de duabus stellis in ccelo visis 1173 factum esse scimus. Utrum vero verba illa

S;ripserat, ad annum 1131 haec verba addidil « De : ante vel post huncannum scriptasint,ex ipsiselici
ipsis poslea nullo modo sermone meo aliquid ex- nequit. Multos sine dubio annos anteannum 1173
plicare potui, quia diverse ibant. Sed interim dum apud Sasavenses monachus vitain degerat, Silv-'s-

ab aliis negutiis penitus otior — qualiter vidi ex- tri temporibus, qui 1134 1161 omnium
abbatis
pianabo. « Quo ex loco patet longius temporis sumnia cum lau-ie monasterio praeerat. Cujus lau
spatium inter veiba illa et haec calamo concctpa des auctor tam plenis manibus tndit ut facile libi

pneteriisse, Proccrum consilia paulo ante Sobeslai persuadeas clarissimum abbatem nonnisi ab illo

mortem consuetudinem ejus receptus fuerif, ita

an. 1140 capta chartae commiltere non qui iu
audet, « ne odium incurrat ; » preces pro ejus- celebrari potuisee (137). Praeterea quae ad an-
dem ducis animae salute conscriptae reeentissi- num 1097 leguntur non ante annum 1131 ecse scrl-
mes mortis dolorem produnt ;
quibus sunt ad- pta ipse docet auctor (138), eumque rebus anno
NOTjE.
(128) Nolo aulem vos lalcrc quod audivi. J) 1095; an. 1155 legitur (ralres nostri, an. 1156 koc
(129) A. 1128. 1139. in (oenobio, apud 7ius.
(130) A. 1135, 1136. (13u) llunc annum ab ipso Sfisavensi monaoho
(131) A. U37. traditum in constitu-^ndo tempore quo monaste-
(132. A. 1133. riuin illud conditum sit excedere non possumue.
intra,
(133) Meinetti sententiam, 1. 1., p. 32, non ab (136) Quod tactum est anno 1204 ; vide,
uno auctore sed a pluribus hanc Sasavensem conti Cosmae continuatiouem secundam et Vitam S.l'ro-
nuaiionem conseriptam esse, jure sine dubto refu- copii in Act. SS. Jol. 2, 138, qu.e, etsi Sfvero
tavit Palatkms Wurdigung, p. 46. Euiudem aucto- Praiiensi epiecope dedicata, post Sasa^ensem mo-
rem et scnbendi ratio et it.sa verba produnt, cum nachum videtur esse conscnpta. Palacky Wurdi-
ad supenus d'cta vel mierius dicenda saepins respi- gune, p. 51. -97.
ciat; anno 1143 ud ea qua? anno 1097 dixit, 1123 (137) A. 1134.
et 1161 ad annum 1131. 138) Aecurafe circumscripsit annos
p<r quos
v

(134) Reii.|uias sanctorum apnd Sasavenses ser- Diethardu'--, (jui obiit anno 1134, abbatis Sasaven-
vatas loco?que5anclosaccuratissimedescripiitauno sis munere functussit.
 CHKONICA. 28
n COSM.E. Pl -IS

fuiaae a- nntia appar.-t.\ quo Sasavensia monasterii originem 103«, Lotbttrii

!ao et Ollone baud bHlum cum Sobeslaodure 1186, Friderici I irnpe-

- . ,1 vei bis : « Qeodia noslra ratoria expe<1iiionem ItalicHm 1158, vitam rnores-
ine >• slleroqas Grot> que Sdv.-atri ibbatil 113'* descripsit, reliqua po-
i

llo anno obierai,se vidieeeaori- Bteritati non tradiderit, sedpene ubique nimiae
rjaaoBJB bbrum leneoto- narrandi brwvilati etuduerit. In schismate ecclesia-
•> reiiquieea, el rai dimidio lerms stico, ne hoc pneleream, quol illia temporibua
.-ut iii^moria? posleri- inuTuerat, ut facere aolebant Bohemi, Friderici I
|
. Itaque non sane et Victoria IV partea contra Ab-xandruni III tuetur
mirufilum qood bioe loda, Otai rarisstme facium (143). Eruditionif praesidiis aatia munilus est ; cx
n ioeideni (130). Doples eoasiiium, Litinii puetis Juvenalis oecurrit (144), ex Patri-

gi q i ebrooieo eooseribendo videtar ioiii bm scclesiaatiets Gregoriua Magnus et Pater slu-

unum n chronico lupplementa nonnulla pendus (14">). Seribendi ratio esi plana el dilucida,
faijue iddaret quae ab illo praetermissa ni 1'orte hoc vituperes, quod quidem ab illa laude
iltarom ut id .-ua usqoe tempora Bohemo- abhorret, quod voces rariores et nescio quomo lo

iii;n bistoriiffl dedueerat; quod duplex con?ilium n ol>soletas sectatus est.

aon eque felieitercessit.Intsrpolstionum enim p.irs Longe majorem affert dubitationem magna illa
prior minimi ost momeoti, cum auctori ipsi usque et ampla rerum Bohen.icarum collectioabanno 1140

al annom 1038 debeamoi prorsni nihil. Qua? ad 1283, quam Cosmae continualionem sprundafii ab
DOOaatoriom non spectant interpolatio- editoribus appellalam « Pragpnsium canonicorum
nea ei looaliboi Bersfeldeosibos sibi p»tivit,quos continuiitiiinip » communi nomine nos romprehcn-
tbnburgenliura esse Foniem docuit Waitsius dimus.Nam vel d ligentissime excussn huic libello
1
. Ali', li qoid vuleo, lil»n ab auctore in auxi- multi inhaerent nodi difficillimp solvendi illi.et gra-
lium sui-ati non sunt; nno forlaese exceplo necro- vissimaeexoriuntur quaestionesdesingulis annabum
logi - rcnoi (141). Ex taboiii Braciilai I funla- partibus, deque via et ratione.qua illa rerum con-
iig praoeptom monaatorii ^asavensis anteoculos gerics composiia, de aucloribus a quibus conscri-
haiiuit ad nnnum I03^.t.ibulamqup donationis Pri- pta s't, et quid unicuique sit tribuendum. Quarum
billam, feminae nobilis, ad annum 1132. Qua in dillirultatum tollendorum eominor nobis relicta est
altera qarte, ubi proprio marte, patrift; historiam spes, cum uno tantum Pragensi codice metropoli-
monachus consrribere conatus est,virom cordatum tano in"itatur haeu continuatio, neque hoc autoara-
<t eniflitum haud uno ioco loquentem audis,quem pho, sed potius saeculi xiv medii apographo. Post
haud imparcm Co>mae esse conlinuatorem vix ne- C- primam continualionem relicto unius lineae spaiio
gabis. Quae de oru-ine monasterii litieris niandavit vacuo, ut testatur Dobrowskius (146), ampliorhaec
elrumori populari etseniorum monachorum debet conlinuatio serunda sine ulla inscriptione spquiiur.
narrationibus.quosauctor verbis «ut fertur » et«ve- Jam diu salis vexati sunt hujus libelh origine om-
Bdeliom relilione»an.l038 laudassc videtur.
i
nes qui rebus Bohemicis operam suam navarunt.
Amplam etiam scribendi materiam praebebant mo- Balbinus qui et vidit et legit hunc codicem, conti-
nucho Sasavensis monaslerii loca sancla, quae di- nuationis inde ab anno 1126 usque 12u0 auctorem
gito quasi monstravil his elocutionibus « Ut hodic : eumdem esse sibi persuasitac suspectum illum Ja-
cermtur, sicuti hodierno die apparet (142). » Quae roslaum,monachum Slrahoviensem,quem Hajt-cius
inde ub an. 1126 legimus, omnia pene ex propriis in indice auctorum suo librs praemisso inter fontes
hausii, in quibus fidem ejus
probatam esse dicere sequuntur usque ad an-
se habuisse affirmat. Quae
nondubito. Hoc unum doleas quod eodem modo num 1283, Jaroslai appendicam appellavit. Quam

not^:.
(139) Anno 1126 1157. savenses cum Hildeshemensibusjn Quediiburgen-
Neque annaks Hildeshemenses
D
(140) esse Sasa- sibus desideratur autem; an.960,in verbis paganico
vensium interpolationum fontem cum Palackio, ne- ritu, ubi Quedlinburgenses exhibent paganismo,
que rs-eQuedlraburtrensescum Waitzio Archiv.VI, an. 986, in verbo venit contra Quedlinb. lectionem
690. unhi persuadere possum. Apud Sasavenppm veurexit. At vero cum npmo facile opinelur rnona-
emm nonnulla leguniur quae in illis, e.g., an. 989, chum exscripsidse, el Hildeshemenses et Quedlin-
996. 9&M, alia quae in his riesiderantur nani quae burgenses, hoc unum restare videtur,quod eum ex
;

desunt in nostro exempliiri annalium Quedlinbur- amftorum fonle hausisse statuas.

gensium an. 963, 973, 97 , apud Si„avensem binc (141) Cujus vestigia mihi deprehendisse videor
inde ad verbum cum acnalibus Hibleshemensibus annis 1045, 1053, 1126, 1127, 1130, 11321134,1139,
consentiunt. At quominus omnia ad Quedlinbur-
1140, 1142, 1147. 1150, 1155.
genses r vo.:emus,vanae quaedam lectiones.minimi
(142) Anno 1038. cf. etiam 1070, 1095, 1097,
quidem illae momenti, obstant.quae cum Hildeshe- 1146.
mensibus coDcinentes in ilbslocis depreheuduntur
(143) A. 1159.
qui ad verbum in Quedlinburgensibus recurrunt.E.
(144) A. 1038.
g anno 58. eadem leguntur in annalihus Hil-
,
(145) A. 1097, 1162.
deshemensibus, Quedlinhurgpnsibus et Sasavensi-
(146) I, p. xxxiv.
bus, at in varia lectione illis auiem consentiunt ba-
29 PROLEGOMENA. 30

sententiam et in ipsius codicis margine indicavit A compendium redactis ex Gerlaco abbate Muhlhu"
^ 1 47 ),et hinc inde in Epitome rerum Bohemicurum sano quod observarunt PelzeliUB et Dobrow-
(lb.3),

induit (148). Eamdem fere opinionem amplexusest skius, annos 1140, 1171, 1176, 1182 sibi petivit, ex
Pessina deCzechorod, ita tamen ut in ipso cortice, Vincentii.Dunielis Pragensis episcopi capellani,li-

ad annum 1154, adnotaret reliqua a canonico Ec- bro de Friderici I expeditione Itahca annos 1154
clesiae Pragensis anonymo ess-e eonsrripta (H9).At 1159 1163 (154). ex obscurioribus Pragensibus ;tn-
satisprobaranL Pelzelius et Dohrow.ikius qu# ex nalibu< annos 1160, 1164, 1168, 1172-1178, 1182-
fabuloso Jaroslao proposueritHajecius nusquamre- 1186 1189-1198 in suum usum vertit, unum deni-
periri in hac continuatione,illumque Balt>iui conje- que loeum, in anno tlb9, primo Cosmae conl nua.-

cturam argumentismuniri posse plane nullis.Ipsis lori debere videtur. Amplior etiam deprehenditur

h*c placuit sententia, Pragenscm canonicum rebus lacuna ; ab anno enim 1140 progreditur auctor ad
aequalem, ab an. 1249 usque 1283, res sui Umpons 1154, reliquosque quos supra non njenioraviiniis

seripsisse, quai praeceder-^nt e\ fontibus vetustiori- annosvacuos reliquit (15). Quibus omnibus saerulo
bus cum hausisse (150). Quod u Meinerto (151) ita decimo tertio vergente cum vixisse apparct, cum
est circurnscriptum, coasvo auctori illatantum de- Gerlacum Chronicon suum post annum 1^14 com-
beri quae ab anno 1260 legantur. Primus denique posuisse conslet (150). At accuratius examinai ti

qui vera acrii ingenio peispexit estPalack.us (152), " restaot nihilominus nonnulla, paucissima quidem,
qui diversissima scnbendi rationc indoleque narra- qu;eapud illos auctores non le^untur. In Vici-ntio
tionum annos 1250-1283 ad duobus Pragensibus descnbendo sine ullo dubio meiions notar> codic?uti
cauonici» esse conscnptoscensuit et saeculofortasse ei licebat.quam isest quem lypis reddidit Dobnerus,
quurtodecimo a compilatore quodam in unum li- indeque baud paucae variae lecliones ori^inem duxe-
brum esse conflatos (152). runt; et alia ex aliis fontibus Vincentio ndjerit,
Cum rerum obscuritate ex codice
igitur in tantu annos 1155, 1157. 1159. Longe majoris vero mo-
nulla petenda una ineunda est via ut
sit lux, haec menti sunt quae Pragensibus unnalibus interseruit»
ipsum librum examinemus, num ex sermone colo- quae de Sobeslao duce 1176 occurrunt, annos 1187,
reque nurrationis singulisque quas auctoris indolem 1188, et a. 1192 de Wenceslao, Premtslao et Hein*
produnt sententiisoriginisindicia fortasse elicipos- rico ducibus paulo pleniorem narrationem. Ilaec
sint. Quaj veroomnia in medii sevi scriptore quam vero omnia illud quod in annalibus Pragensibus
siut dubia, in quorarius tuntum certa quaedum si- habes redolent scribendi genus, et tam arcte cum
bique constans reperiatur scribendi ratio, nemo illorum textu cobaerent, ut certa mihi exor'atur
non videt ; itaque minime me lenet haec opinio, ut persuasio abuno eodemqueauctore uiiamqueliisto-
meamquam proponaminsequentibussententiam ab G riasparticulam esse conscriptam, etsic demum ex
omni dubitutione liberam aut minime esse convel- Cosmaecontinuatoreannates Pragenses inlegrosesse
Jendam putem. restituendos. Et illud quidem annalium exemplar,
Unicuique totam annalium collectionem obiter quod desinebat in anno 1193, ante oculos videtur
inspicienti hocunum vel sponte se offert,auctorem habuisse.nam huc usque eossecutusest ;
qurevero
quicunque omnia quae ab a 1140 leguntur
ille est, annis 1216-1220 in Pragensibus leguntur frustra
proprio marte minime conscripsisse, quin imo ap- apud auctorem quaeris. Quod si verasunt quaspio-
paret priorem partem,quam ab aliis mutuatus est, posui.ampliorquaedam annaliumPragensium exsta-
ab hac quaestione prorsus esse removendam.Omnia bat recensio, quam quae in codice Casinensi exhi-
enim quae de annis 1140-1193 scripsit, ex fontibus betur,et hoc loco fragmenta nonnullu servata sunt
sibi derivavit qui et hodie adiri possunt, cum vetus- eo minuscontemnenda,cum hauditamultahistoriae
tioris Bohemorum historire scriptores clarissimos Bohemicae saeculi xn exeuntis praesidia exstent.
sibi duces sumpserit. Paucissimis mutatis vel in Horum igitur ducum vastigia presso pede secutus

NOT^E.
(147) Hic videlur chronicon suum inchoare Jaro- j) (153) Dobner, Monumenta histor. Bohem. I, 79
slaus Strahoviensis sqq.
(148) p. 221 sqq. (154) Ibid. I, 29 sqq.
(149) Pelzel et D >browski I, p. xxxvn. Cfr. prae- (155) Arruiet conjectura quam Pelzelius et Do-
terea Pessinse Mars Maravicus Pragae 1677, f., pag. browskiusl, p.xxxvn,proposuerunt,exs itisse priori
293 sqq. eteju^dem PhosDhorus septicornis, Prag. tempore codices in quinus ex Vincentii chronico
1673, 4, p. 37, 558. expleta erat annorum 1142-1154 lacuna. Legitur
(150) I, p. xxxviii. At Pelzelius ipse priori tem- enim, illis testibus, in Lupacii et Weleslawmae Ca-
pore continuatori Juroslai nomen dederat, in cora- lendariis, Hroznatam comitem Hierosolymis redu-
mentatione quaa est inscripta Ob dem Konig 0tt«kar cem, Cosma auctore, 16 Oct. H52obiisse. Al in
die Kaiserkrone angelrayen worden in libro Bornii nulla continualionum, quas illi ipsius Cosinae no-
Abhandlungen einer Privatgesellschaft in Bohmen. mine complectebantur.talequid legiturquod revera
Prag. II, 74. apud Vincentium occurrit. Unde hoc etflcitur no-
(151) Wiener Jahrbucher XV, Anz. p. 36. strum co<licem vetustioribus qui exstabant non re-
(152) Wiird'gung p. 94, quod certe confirmavit spondisse, sed in illo textum esse paulo mutatum,
in commentatione der Mungoleneinfall von 1241, quod, ni fallor, illi quam propositurus sumsenlen-
in libri Abhandlungen der Koniglich Bohmischen tiae fldem paulo roajorem videtur afferre posse.
Gesellschait der Wissenschatten ser. v, tom. II, (15C) Palacky Wurdigung p. 81.
387.
31 E PMtv -
CHHONICA. 32

I icribendl ration<> d i uctorum ing •

, anl-
elueent. Valde enim inter se differunt
,
t.m.-reu, irto qo» ah looo 4 1 ,
et qua? Booie 11.
irraotur |
qainqua^iats duo iili aaoianoalibueio-

terdora brevieeimit eomprebendontor, iriginla

,t in hao narr-tloni, parte
quinque ur.ni posteriorcs copiOSlMin» narrat.ono
dlfflci| .
^" e tolom libellmn §lbl l"» c «»> t -
,. amplisi mam rerum aonia
tjui
.,.; n h»,. B
annalium partes
At singul.is r paulo
r arcuratius
ITU.n p 11 i-ra..v it ll..it,:f l-m, tlffiC
,

examioentUB. Ab anno 121^-1249, ut in hac parte

-
istituei. Ni.t.

Iiis lerve i
b.

hoc
rmn |

primum mirariKumt eas-

modo alm verbis ex-
.
...
.
,,;i, ,.,,,,,
'actle
....
mi
apiH ani- i

primum
r insistainus, auctoritati? non impuijnHiidae
i
.

:e'u i)r,i"-e lerunt annales,

.... el in temporibu.s
r
'

,
_ .-. (i.jo) fit in locts sanctis Prueensibus
° accurate ae-
il
,

annos revoeatas(lo7). t):n- v '

.... ,
•

cr
ser phs (lr>J,\ A canomco qnodam Pragensi
° eos.
ni i :
00 279 1 .'untur tnui turpi '
J

,*..,.. .. compositos ex ann's 1235 el 1241 patet, qu.bi.s

qnasi lnexpltcabili tnceriare l'bl ,. ,, . . . . ,

Vilum canomcum.dein docanum capiiuli Pra»ensis

ris Qu.e maxima ex parte ita mter se discre- n '

. .

. ... I* l.ictuin esse legimus, quod

n tum demum littens
ut pauciestma lantum ln librirn incuriam, • •

cum clanssimum
,

... .. . m.tndatuin esse potcst, nonie n ni

iiiiui i ,: (iiu.lfiii ncgandam ill.im, rfT.ci posniit. , . ,.,.,..
decMiiatu adininistrando sibi vitus comparasset,
Quis enim credat auotorem, n;si temerarius est et
Ideoque hos annalos ab illo auctore, cni sequentes
iooonsultua eompilator, uooqoasi spiritu casdem
d ibemus, non conscriptos, sod in sunm tantum
res liiversissime potuisse d irrare ? Sed aliud accedit
usum versos et cum propriisesse conjonetos crcili-
itum, oeque id ievUsimi momenti. In om-
derim In 8Pqu#Mll bu9 inde u bannoi250, in quilms
.
,

aibus en.m qo« circiter inde ab anno 1212 uaque ,

ongeuberi n 8 promaoatuarrationiacopia,boenemi-
ud li ifiii legtmus, te.-tis ocul.di vestima certi.-Hma '
. ,.->-,, •,„„ „„ lt
ncni tacue tu^iet usqtie ad annum
•
„ .
, ,
12.3 eirciler.quot
. ,

lioem l.tcile fi.giunt. Qu«. e. g., deexcommu- qnu eaqneringu ii 3arin

i j 8 fupriottempestaies,quBodo
Dicatiooe Prageoaibue ab AadreaepiscopoimpoBita esses.sammaeaai
ceciderit grand vp a l>-s ruerint :

un. 1216 .t 1217 b t.e.n is, lemporis deecriptiooe ab aucl0r e litleris esse mandatum. Non
diligenlia
sunt mui.ita t.in accurata ut aerr.o,nisi.equalis, ita f,,
c ji eunU m prffiterrr isitannurn,quo de rebus his na-
BoripeiBBfl censendussit. Verba qo*3 adannuml2QI turalibus accuratissimeet peneiisdem ubique verbis
leguntur . Cunigondam (reginam) reeepimus ..
U on rclulerit (160). Iniisq u-e in adnotatione propo-
Bperte prodnol auir qui rebus ipsis ioteriaerat, et su imus exemplie, nemo. opinor, eju^dem scrib^-ndi
q
atroiissui.a anni 1283 lames ab oo tantum ita de- ratior.is vestigia desideret manilestissima, quibus
pingi netanda
horreodaque tacta suis
potuit, qui usque ad annutn 1278, eumdem auctorem descen-
ocul;s viderat.At qui per aeptuaginta annos rerum dere satis certo probari videtur. Et non modo in
ge tarum momoiiam posteritis tistis oculalusman- tcmpestatibus et segotibus descriiiendis eum sibi
dore potuerit, profecto nemo csl. M ipsum secun- constantem deprehendis, sed aliis etiam rebus, qua;
dametiameootinuationis partemex diversia parti- minorissunt moment, in historiaconseribendt, ma-
bus conlectam esse certissime probat, et ex diversa joremquamrerum scriptorem decebatoperam dedit-

NOTiE.
(137j Duplox exslat nota episcopi de Heinrici criter in plerisquc partibusprovenerunt, aslivalia fere
ni'irte annis 1196 et 1198. illic Heiuricus, hic Bra- peiitus (/ef^cerunt exceptomilio. 1251 Vule prore- :

cislans appellatur ; ad aooos 1178 et 1199 Fnderici ncrunt annona uutumnntis et fructus arborei vinum
in j-s ndnotatur,
i 183 ei 1203 iisdeiu verbts 1 penilus defecit. 1266 Annona, fr^clu* arborei et :

Pragam a Mor.vi«educe Conrado essc obsessam, vinummale in Bohemia prove^eruntproptergramiwit

item iisdeui verbis an. H8i et 1204 Bohe:nos cum et siccitatu laesionem.1270: Periii totu amiona tatn
Moravis bellum commisisse, 1190 ct 1210 legimos hiemalis qunm vernalis fere per totam Bohemiam,
Connidum in A|,ulia esse mortuuir.. Uoi hoc quo- fructus arborumproventrunt mediocriter. An. 1251 :

que eouipilatorem prodil quod.innisinguli numeris n

" Ntx nmyna in plensque partibns Bohemiae descen-
inter se dilTerunt vicenis. Bis leiiitnr ,'remislaum du, qualem non meminit xtas nostra. 1252 : Nix
ducom esse regem lactum ani.is 1197 et 1199, Gy- in plensque locis descendit. 1254 Cujus (vini) de- :

rinini oamerarii exsii um an. 1211 ei 1212 adnota- \ectm qnantitatem x'as nosira non meminil. 1 58 :

tur;a?.. 1248 Bonbilur breviseime Wenceslaum lloc unno yelu isesil fructus arboreos et vineas.
n es^e solio pulsam.an. I249,eum in soditione 1260 Hoc etiamanno saMilaesa suniel vinese et fru-
:

ab Oiakaro filio mota inimme solio esse pulsum, ctus arborei, quxdam
siccitate, quzedom grandine in
Bedvictorem exatitisse copiosissime narratu victo- ; plerisque 126' Sata diwrsi seminis min
partibus. :

ria Otxkari de. Ungaris reportata an. 126) primuin hiemaiiaquamxstivaliajnplerisque Bohcmtxparlibus
obitertaittua) memoratur.deio uberrimanarratione fere penitus rerierunt, tum a grandine lum a sicci-
exponitur. Bis lepuntur anni 1182 1199, 1249, tate. 1251 Orta est muana vis vemorum... quorum
:

1156. 1264, i266, 1271,1278, 1281, ter \ero re- gravi imvutsu multa sedificia ruerunl. 1256: Mogna
currunt'an. liT>8 et 1282 vis ventorum. 1264 Magna vis ventvrum orla esi, :

(i58) A. 1216,4217, L227, 1228, 1230, 1236, quibus interpeUentibus mulra xdificia, multa grana-
1240. 1248, 1249. ria corruerunt. 1250 :rfE>ii(icia el gmnaria plurima
159; A. 12-6 1228. 1232, 1234, 1244, 1245. turbine diruta. 1257 Facta at muxnna inundatw :

luOj Anno 1251 legitur : Annomi mule provenii aquarum qux gravia el grandia damna per lotam
et praecipue hiemulis. Anuo 1252 Hiemaliamedio- : Praguensem diaecesem inlulit. 1264 : Fucta est inun-
33 PROLEGOMKNA. 34
Copioseenimseribitdeclericorum.deecclesiarum et \ turrex Wence?laus — detrudi catenatos » ne.jiie cura
ararum consecrationibus (161), de ecclesiis suo praeeedentibus, neque cum sequenlibus ullo modo
tempore aedificatis (16-'), de reliquiarum transla- conjungi possunt.Dedueti eranlar.nalesusquead an-
tiune (163). A rel>us publicis QOn avertit quidem num L249,et jain usqueadijrimumWenceslaiannum,
aniuium.sed maxime in Romauorum poutificum le- jd est l22S,rejicimur;et quae sequuntur tempora.non
gatorum m Uuhemiam heeret itineribus (164); reli- Chrisii nati.sed Wenceslai regnanlis indicunlur an-
qua leviter lanlum tetigil. Nusqnam enim hoc sibi nis 15, 16,20,21 ;quam compntandi rationem in loto
proposuil, quod in quibusdam aliis annahum parti- |j bru a |i ag ustra quaeres p r;E tcreu recurrunt in hac
, .

bus factutn esse videbimiu, ul hominum singulas oarratione nonnulla qu;e annis 1226 et 1231 jam
res gestas eorumque mores ob oculos poneret. Est er ,
mt pro a t a ] . Est igitur haec peculiaris quaedam
potiussiylusejusrudis,coufususatquedemissus;ut Wenceslai I historia, conscripta ab auctore seqaali
singula paulo arctius inter seconjungatminiine c i- nesci0 qu0) quae a re i, q „i s continuationis parlibu s
rat, sed omni.i sine ordine quasi succo fundil. Si s j n0 un negotio setire^ari potest. Auclorem feque
q laerisalquemusqueannumhicannaliumscriptor capiiulo Prag.msi ascriptum Fuiaae, iis qaffi <le pri-
per tantum rerum mobmi vium nobis prseieril, ve- yilegio a rege canonicis dato leguntur, probari vi.le-
stigia ejua ultima in Fragensium aedificiorum enu-
tur Ne ip90 ann0 249 biKC esse SC ript conjiciamus . | ,

mcrulione anno 1278 deprehendisse mihi videor, » duplex illa vox « tunc » vetat, qua ulitur auctor,
inde ab illis verbis « Eodem anno hiems, » etc. -
8 d antt re „ is
:
bU„ra, mense Scptembri 1253 liUe- ,

Narn in amplissima qua3 sequitur narratione pene ns haec sine dubio mandata SU!lt .

prorsusobmuteseunttandomcoustantes illaede tem- ., .

,, ,. ... ,. ,.
_
,

. Majoremnobismoventdubitalinnemnonnullaealiae
pestutibus de speetious udnotutiones. Teinpesta-
el ,. .„„
annalium partes. Ad annum enim 1260, habes vi-
. , , ,

tum vero anni 1280 et famisanni iooa_

, . . . '

1282 descnptiones .. _ _.
'

.. ... _ ., . ctoria?, quam de Ungans

° Oakurus II reportavit,
r
minime cura pnonbus illisconsenttunt.hxomnibus , . . . , .

, - . descnptionem dilucidam et a^curaussimam. Vivido

quae proposui uuctorem rebus hii^se squalem luce , ,

. , . . ,
quasicolorenicdepingunturquaep-junis quibusdam
clarius patere taciic mini persuadeo. n
., ... , .
, , ,
Quis, quaeso, ^ ,. „ . . .

, . .
,
• , ... verbis a primo
r canonico Pragensi rpaulo supra ad-
prodigialongioristeinporisspatKidocursoposterituti '

notatasunt. Hoc praecipue auctor, oujus libellum ex

tamaccuratetradendascurasset^Pragensiscapituli
re ,l q uorum annatium congerie annalium Otakaria-
erat canonieus auctor qui in publicam etiam lucem
se prodii^se disertis verbis ipse testatus est (165),
norum n° m ' ne secernere conati sumus, ;.n!e oculos
"

via etur babuisse, ut « talera ac tantam victoriam

multaquealialegunturqua3nonnisiacan..nicoPra-
gen^i alia leguntur quae eum condignis gta-
nonnisi a canonico Pra- di S ne soli !)eo et sanctis ejus

gensi eoaevosonbi poiuerur.t Accurate igilur n tiarum actionibus et ud.bus ascribendam » cele-
(16(3). I

et vere eas potissimum res perscnpsit, quaead Pra- braret, illumque, a quo victorli erat reportati,

gan urbem spectant.idejque Iibrum ejus annalium Otakarum regem. Ahiorera etiam scrtbendiralionem
Pnmensiunipiriem primum meritoappellasse nobis seclatus est, namserva'.a qu;edebctur regins di^ni-
videmur. Hinc indein chronologia constituendaeum la li reverentia pene ubique Otakarum vocat « do-
errasse qui miretur nerao est neque ubique liquet ; minum regni Bobemiae, » qoem curialium, ut ita
utrum ipsi an librarioerrores sint ascnbendi (167). dioum siylum in aliorurn etiam mentione accurate
Iutra hos vero quos posuimus tenninos haud observat ; sunt ei Karinthioe et Silesiffi duces « il-

pauca alia habentur, qu* indolem produnt ab illa lustres ; » comites « snectabilos dignitate viri, »
tara alienam ut nemo sane haec ettempestatum illos alii « inclyti bellatores. » Neque minus luminibus
annales uoi auctori ascribere velii. Primum tene- vel suis vel aliunde petitis nanationem frequenta-
mus amplam Wenceslai I regis historiam, quae, vit, genioque suo ta-pius ita indulsit ut exclamatio-
annis 1248 et 1249 auctorum demonstrat asqaalera nibuset, interjectionibus orationiscursum interru.Ti-
quis res bene noverat beneque eas scribere callebat. pat. Quse omnia prorsus abhorrent ab illa indole
Luculenia rerum narratio annales aridos et brevis- quamapudauctorera primumdeprehendimus. Idem
Biraos excipit, el quae leguntur inde a verbis « Igi- C fere scribeudi enus invenitur, ni fallor, an. 1264,
:

not^:.
dnHo magna aquarum prr totam Bohemiam. quarum 126l de ropudio Margaretnaa rpgina dicit: Quas ob
inundutione insolita facta sunt damna plurima cedifi- causas Deus novit. Quas pnenas Barlholomaeus cano-
ciorH)M.Quitiusmuhaaliaaddipossunl exemp!a,e. g. nicus, anno 1251, solverit bene scit, el quantum
an. 1250, 1252, 1259, 1260. pecuniae acapitulo Prasensi Bernardo pomiticisle-
(161) An. 1251 1.58. 1259, ^274. , gato datum sit 1254, 1256. Gapellas arasque in Pra-
(162) 1252, 1253, 1257, 1269, 1276, 1278. gensi Ecclesia singulis annis aediticatas vel obrutas
(163) 1251 , 1253. accurate adnolavit, ncque rainus quando praediis
(16i) 1252-1254, 1256, 1267. capituli damnum sil ilhtum 1265.
(165) 1260 Quem revertentem (Olakarum) ab ea-
:
(167) Libririus vel compilutor videtur esse Iapsus
dem expeditione receftimus. 1261. in annis 1240. 1249, 1272; alias falsi annorum nu-
(166) 1253 Quid cum rege fecerint (episcopi)
:
meri invenmntur 1239. 1215, 1274, qm, quod
manet incognitum. 1256: Conradus arckiepiscopus saepius tactum est, justo numero omncs uno sunt
Coloniemis... venit — utcredimus - tractaturus, etc- minores.
 :

35 COSM.E PRAOENSIS CHRONICA. 36

de pace inter reges monium perhibernu-'. A>rociBsima re^is clades et

uk.i | fflorioee refertur A,

u, ui.- iourrant inexpugn tbilee pitri b miseria intimum ejus peciua

Qoii lotem doii poeeit mi- meotieeifflfl mov.mt. [a n irrandii rebus est mo-
ii ab utero mains II elprovid II, benequfl sibi c.ivet neforet veri
I

,tus eot m aucturi ri au • 1 nn- excedat, quod talibus indicavit locutio-

marito h i-» ooaUnuaUoaia i<arte-< vtodieere loiim, nibus:«ni tallor, utrum per industriam an per er-
, igoitique biitorfa oompendii Qoea rorem Beeeiu (174), ad enarrandum manet difflcile
.p.Tttt : qu«, annia 1854 || I -'.05, dl Otak-iri '
7.">)
1 de Oiakari morte nihil certi dicere » po-
: :

iDi e utra Prntenoi legontur, qood et ilu- test, quiadiversi. diversa dicunt(l76). » Et quan-
•<

plioi hujuibelli meatione fcatta oooQrmari ridetor, quatii, quud rerum Fcriptore est dignissimum, benfl

inno deeaoi laodee, qua plena mena

i _" T i ViU ne odii aut adulationis nolam incurral (177),
I

tuu luiitur. 1272, u irratiunem dfl ueruianor uni im- tamen uno alterove loco Utakari studio se abripi
peri O.ak iro obkU) 168
i 1278, quae de moribus passus est, in eo quod regi Germanorum imperium
,

icopi l'i habenlur, el ibidem in « pluries» oblutum essedicit, eumque,exceptaclade

-

irutn pinogyrioum, et ut ita dicam thre-

. ullima, ab hostibus nunquam victum esse afli -m<ire
aodiam, qoa itrox BJni rnnrs pust magoificam n aususest(!78). In chronologia interdum lapsusest;
\tiui pianguur (169). |At naua
acerue planifitur
vttui aoerbe haud parvam
p nequeomniaqnaedcpaceanni 1276interregesconsti-
scribendi generis similitudiucm idemque fere tuta profert, ad veritatis normam exigi possunt.
a ietori ingenium in illis etiam partibus reperisse Tertius, ni fallor, auctor conscripsit annos 1278-
mibi videor, ubi eum in quibusdam Otakarum audi- 1281. Verum est, hinc inde reperiuntur locutiones
mmvi npennteman. 1276, 1278 (170 Ilic Hudo!- quae in prioribus etiam occurunt partibus, at ni- .

(tim •tiam regem nobis depingit« virum provMuin et hilominus aliud est scribendi genus, aliusque est
dieeretom, » longeque ahest quin patriae bostem suo quemsibi proposuitauctor finis. Primusomnia quse
odi<i iniflotetor,optime potiuflviram oautumsibique innotitiam venerant annaiibussuiscomplecti cona-
c>>nstunte:i. 0;<k iro, viru audacissimoel splendidis- tus est,alter ad res publicas et ad Otakari mixime
Bimo, opposuii. Bst hic euan aoetor canonicus Pra- sortem animurn advertit, terlii,etsi suas habetlau-
g-m-is (171). Viti enim decmi mores et vitam is des narratio, tamen a rebus publicis qu;e uberri mam
tautu m i ta accur.tte. poterat exprimere, qui clarissimi praebebant materiem se avertit, et in hoc potis-
viri collega decani munus per longum tempuseum simu.n videtur acquievisseauctor, utTobin* episcopi
viderat administrantem. In reliquis quoque r>bus Pragensis electionem posteris quam accurate tra-
scnbendis fontes limpidiores ei adire hcebat. I>e deret. Hic eti im singulans .ejiis est mos, qui apud
Hungarornm cla le anno 1^60Otakari epistdam ad reliquos nusquam occurit, ut Pragensiurn canonico-
pnpam datam habebal anle oculos, et captorura rum mentionem facere non possit, quin hononfiro
Hungarornru teetimon ia vel ipse exiis quaesivitvel quopiam tituloeos decoret 179).talibu>que vocibus
ab ahis accepit (172). Quiu imo Otakirum regem « humiliter devote, benigne, gratiose » sermonem
habet testem 173) et «ie miraculis eodem die factis suum exornet. Non modo canonici Pragenses quid
Joannem militem virum omnimodis lide dignum »
« fecerint vel senserint conscripsit auctor, canonicus
multosque Otakarum vidit, ut
alios audivit. Suepins ipse, imo quid ederint vel biberint posteritati tra-
lestatur verbis de eo 1278 « Haoc vidimus et testi- :
d.dit. Eodem fere tempore quo res sunt gestae eas
NOTiC.
(\Qb) Ilerum summis laudibus eflWtur ; est rex
(170) Anno 1272 Talibus diritur usus juisse. ser-
:

&*rtiti$simus, rogatur abelectoribus quatcnus digna- monibus; 1276 Tale fertur dedisse responsum 1278:
: ;

returastunutre apieesimperatoruediguUatis; remune,- Sua fala hunc continuo nolenlem dui unt, volentem
rat nnafioi muntribus magnificu in auro,argento, eto.
tiahunt 1260: Fa<a nolenlem ducunt,volenttm tra-
;

(i69) Eolem anno, xu Kal. Nov.. fuit mentura. hunt 1278 Et cecidit super mihtiam formido et
:
,
Ab uno eolemque haec scripta esse ipsis auctoris pavor; 1260 limor et trcmor super impios ceci-
:

verhis prubari polest. De Vito decano 1271, scribit

dere.
Se>/ ne videar stmjulurum virtulum eius ipsi divinitus & ""'(Ul) A. 1260 :Jarosius... coram episcopo Pragensi
collatarum plenuu facta prosequendo notam adula-
etprceposilo et decuno etcanonicis in cupitulo Pragensi
tionis inrurrere. stylo amoto malui potleris rclin-
retulit viva voce.
(^uere, etc. de Otakaro 1278 stylo submoto,ne vi-
; :
(l72)Anno 1260: Iliideminfi-leles et cceteri ... sicut
deai adulationii notam incurrere veritutem prose-
ipsi viistmodutn retvlerunt.
quendo, ejut faeta... poslerit relinquo ; i276 qux ibi- :
(173) IVum sicut smpe dictus princeps Bohemice et
tlem... iictu sunl malui subticere, ne (orte singula
ut alii principes, barones et mililes communiter relule-
fueruni proscquemlo aliquorum cdium incun-um runt. Auctorem ipsum praelio interluisse ex verbis
;
1271, de Vito: llulminnbat enim mentes hominum
internos et se fluvio dirto Morawa elicere nolim, est
utpote lucerna lucens 1278 de Joanne episcopo :Lu-
;
sine dubio vividius loquendi genus.
cerna lucens... itlummabat corda hom'num 1271. ;
(174) A. 1260.
de V ti ventatisel justitiai imitatione loquitur'; 1278*
(175) A. 1277.
e>t Joanrres iustdix sertator, veritatis imitator
\ Vitus (176) A. 1278.
dividebnt etiamdenarios pauperibus 1278, Oiakarus ;
(177) A. 1271, 1276, 1278.
ilividenscuitibetsolidumdenarium ; 1271 deVito: Ele-
(178) A. 1272,1278,
mosynas illius enarrabit omnis Ecclesia 1278 Quan- ; :
(179i Sunt ei 1278 : Viri ulique honesti et providi;
tum largus fueritment humananec ennarrare potesl. it"!9:Viriprovidi et eminentiot is discretionis, eorum
37
calamo excepit, ut ex verbi9 apparet ad annum
1279(180), de Brunone episcopo Olomusensi « nam
moris eju9 fuil semper et est, » qui, paulo post
18 Febr. 1281, diem supremumubiit(181). Annalium
Pragensium partem secundam banc continuatio-
PROLEGOMENA. 38
\ modo neacio qnn corripuit apliB^ue loeis inseruit.
Terminantur tandern annalesinCosmae prirnis ra-
pitibus iterum repetitis, quae catalogus principum
B.ihemorum indeaPnmislao usque ad Wenceslaum
II regem excipit. Quae aU illo quem loco quarto

nem mscripsimus. posuimus auctore addiU esse vix a<5 ne vixquidern

Unus tandem restat auctor, ilemque canonicus rnihi persuadere possum, cum laxioribus vel pene

Pragengig, illum qui ad annum 1281 descenderat, nullis cum praecedentibus conjungantur vinculis,
excipiens iterum ;recurrit usque ad annum t279, verbaque ip9a compilatoris ingenium prodere vide-
ul illius annales quasi supplerelcalamitalum et pu- antur. Plenam quam nos habemus continuationem
blicarum miseriarum narratione, quibus illo tem- hujug, ut it:i dicam, epilogi auctorem ante oculos
pore pene obrula est Bohemia. Est haec annalium habuisse ex his apparet verbis se volle principum
Pragensium pars tertia. Talem infelicissimae terra3 catalogum proponere, «ea tamen emcndatione re-
nohis depinxit imaginera disertissimis etacerrimis licta, ut ubicunque in hiis scriptis lectori nodus

verbis, quam profecto non sine vera animi commo- dubieiatisoccurrerit.ad depellendumerrorem recur-
lione inspexeris. Vix igiturmineris eamdem aucto- g rat superius ad scripta, ibi enim plenius inveniet

rem summo peneque capituli Germanorum odio se adnotata. » Accedit ipse catalogus principum, qui
ahripi pagsum esse (I82),cujusapud priores vel le- totamBohemiaecomplectiiurhistoriamquamCosmas
visgimum vel pene nullum invenitur vestigium. Vi- el contiiiuatores ejus descripserunt.Ultimis denique

detur fuisse auctor inter Jegatoscapiluli Pragensis verbis compilator lotam annalium molem paulodi-
ad episcopum Brandenburgensem missos, qui pete- lucidius digerereconatus e.-t. Ex tnbus enim quas
rent ne penitus bonaejusdiriperenlur. « Quod qui- feeit historiaepartibusprima usque admortem Wra-

cunqueaudivit,» suntverba ejus,« tinniveruntaures lislai I regis 1092 dcducia, Cosinae riuos priores
ejus. » Atrocissimas patriae calamitates suis oculis libros comprehendit.altera usqueadWladislaum II
vidit : « Et plura, inquit, et varia tormenla his tem- regem 1140, terlium Cosmae librurn et primam con-
poribus auilivimus et vidimus quam in eodicibus tinualionern complectitur vero, usque ad ; ttrtia
legimus (183) » Est igiiur scribendi ejus geous ve- Wenceslaum II regem
amplissimae secundae
1283,
bementissimum etviolentum, flagratque quasi illo continuationi accuratissimerespondet.Cur lalislibro
hostium patriaeodio.Et inhoc etiain suam ingressus finis sit impositushis indicatur verbis : « Quia mul-
est vi.raauclor quod sententiasguag uberius expo- torum hominum animos turbat sollicilatio de invc-
nere easque
_ __ doctrina quadam ornare conatus
, __ __ est. stiganda
_, serie
_ . Pt descensionc r-"i
propaginis
c ducum —
-_._... ac
__
CiijasreilestisestlongaillaexeuiplorumexScriptura ^ regum regni Bihpmici qu.liter, » etc. At proferto
sacia petitorura seriesaliaquelestimonia quae, quod non sine graviore eausa erant hominum animi solli-
apu.l priores scriptores trustra quaHris,ex Romano- citati.namantiquissimaeFiemislidarum stirpisultt-
rum imperatorum legibussunt doprompla. Eum et niu9 erat Wenceslaus ille puer.cujus filiu^ Wence-
alias luisse eruditum litterisque imbutum probatur slaus III, anno 1289 natus (185), hominis animis
Horutii, Ovidii et aliorum Romanorum poetarum curasillustrissima? regiae domus mox interitura-sine
luminibus, quae cuiuam debeat me indagare non dubio paulo eximcbat. E^t igitur, si quid video,ca-
potuisselrbereconiiteor, locisque exGregorii Magni taloguset tota.quarn h_bemus,anualium moles inter
et Ekkehardi Uraugiensis libris desumptis (184). annos 1283 et 1289 conlecta. Adde denique pnorum
Restant denique pauca quaadam historiae Bohemi- annalium membra turpiter esse disjecta.novumque
cffl fragmenta quae ex parle a canonico Pragensi quasi rerum ordinem esse constitutum,itu utquae ex
videntur conscripta, haud scio an ab uno illorum Bingulisannalibus sibi responderent,ea demumcon-
quos supra censuimus. Sunt hi loci « 1258, con- : tinuoquasi calami ductu essenlconscripta ;
quae qui
secratum est xvu Kal. Septembris, » et an. « 1266, secum reputaverit quin omnia illa a compiiatore
iterum transeuntes —
siliginifc perierunt.» Ex parte tantum tam misero niodo potuerint conflari minime
monachocuidam Strahoviensi videnluroriginem de- D dubilabit.Idemque sine dubio est, quod compilato-
bere an. « 1258, Dominus Conradus — montisSion;
: rem maxime ccnvenit,qui magnam illano quam,
1253, xiv Kal. Novemb.— consumavit ; » quag adno- annig 1 142-1196, deprebendimus lacunam, laciniis
tationesis qui annalibus ultimam adjecit manum ex Vincentio,Gerlaco et annalibus Pragensibus cor-
NOT.E.
ccetus est hnno>abilis; Moguntinus archiepiscoDU9 nimio ssevire in Bohemos ; 1281 : Velut vespertiliones
reverentissimus, Olomucensis honorabilis, Tobias in aurora die lucetcente se abscondunt,ita Iheutonici,
divina favenle clementia episcopua. tan-ifuam fumus evanesc.it, evanuerunt.
Vide etiam vota de Tobia novo episcopo
(180) (183) Anno 1279, ubi ethaec Ipguntur: Haecomnia
oblaia 1279, sine dubio paulo postelectionem scripta hiis temporibux effluxerunlin Bolumos, etc. — Con-
et quae 1281 deSpakmannoejusque sociis narrantur vertat jam luctum nostrum in gaudium ut viventes
(181) Richter, Ser. episcoporum Olomucengium. laudemus e»m »mni U-mnore.
p. 67. (184) Annig 1279, 1282, 1283.
(182) Anno 1279: Mos est Theutonicorum %elo (185) Vide stemma apud Palackium II, 2,
 i.HHONICA. 40
•
A/qo*toor bi farorem Mttra edillooli v.-l contu
primacontinuatio qu sulooon- ,t vel i int alii, reliquorum denique
Dt
minime felii ia leetioooa Pelxelii et Dobrowskii editio ex-
liunttootorem verba iila «I aotitiam saltern dabat Palackiue. Qui-
v.'l

annan allo oam reliqao tezta vin- bua prmidiia si Cosaiaj textus non planc novus
, . de reboa idve -litui poterat, longe tamen proprius accedit ad

innum ingruentibus, qua rorba pootaro genoinam chronici lormam.qua auctor ipse librurn
demum iem| i nemo non v de inlucem publicamemiait.Non q lidemautographum,
11 rorum oongeriem confudit,nosdi- sed gravi.ssiinos duos coriices adepti Bumoe, qui

I st eoiqoe quod ei dfbetur au-

.
«ingulari quodam casu virorurn doctorum notitiam

lumoe. p| mr ITugiese videbantur. Itaque quomodo Cosmre

-

libor paulatim quaii excreverit ante lcctorum oculos

N in deerant, ut li im paueia absolvam, po-
ponere non possumus at eo usque codicum auxilio
n temporum soriptorea.qul hasCosmajcon- ;

pervenimue ut duplicem chronici recensionem fa-

linuationei qnasi i b m Bobemorum bialoria
fouUrai adirent, suaque ex lis ducorent haislibus clara e>so dicamua. Non ita qudem in rebus ipsis

Imihiprlushcilepersuaseram.fore b diuVuntduailla^itionea^edsiBeribendiretioneni
malea integra qna essent ab au- reapioiaa, aeoundam pmlo limatiorem esse vix ne-
qI b x h b I":

COmpoaUi forma, possrnt restilir, hano gabis.Haud r aro euiin ipse sine dubio auctor prioris
ribua
vocis locoaliainposuit quajsententiocmelius respon -
gjictii adeffectom perduci non posse jam satis patet;
d re videbalur.
aeaenimquos sciu rerum srriplores hancquam
habcmus annaliuri) rom|>ilationem et leg^runt et in Duo codicum genera constiluirnus.quorum unum
S'ium usum Teterunt.Sunt hi Franciscus canouicus A, priort-m alterum ; B, posteriorem textus recen-
. quisecundam tantum continuatio- sioncm exhibet.
Neplach abous Opitovicensis, qui
exsoripsit, A gonos uno tanlum codice eoque nntiquissimo
c intinuatorea omnea duces s»culus est (187), Mari- constat Lipsiensi, saec. xu, ex. membr. 8 (190),
i, i[ui continuationem
:
Wisscgradensem et Pra- quera nobisgratiose Iransmisit conferendum vir ill.

genses ante oculoa babebat fi88), noquc minna Gersdorf.bibliothecfe Lipsiensis praefectus. Codicem
Pulkava el ante et posi annnm 1250(189). At in qui inscriptus cst Liber bealx Marix virginisin Iluy-

I
ai l prioii nonnullaetiaui alia apud buncinveniun- shorg h iud ita longe post Cosmie obitum exaratum
I)
t r,quffi ita an-te videntur coliajrere cuoi illis quae esae iniiicia nobis pabct graphica persuadent, et qui
ontinuatione Cosma desumpta sunt,ut hic for- f. 136adjeclusest pontificum Romanorum catalogus,
t .
->• gextuinam annalium formam deprehendi eon ji- usque ad Adrianum IV, i. e. 1154 deductus. Ip-ius
j, si quid certi statui posset de Pnlkava ipso, auctoris raors ad annum 1125, ut in reliquis codici-
antequamchronicon quod subejns nomine circtim- bus adnotata est. Codex plena et rotunda manu
fertur, ai oritices normam accuratius exigeretur. dili^renter conscriptus esl, liuae sublusco colore
Jam videamusquieint codicea quibos novoqnasi riuctap, haud raro manus coaeva falsa correxit aut
Brrooque fundaroentobanc C'*sma? editionemsuper- verba qua; librarium fugcrant margine opposuit. in

struerc possumus. Longe sane majorem codicum Nulli reliquorum hunccodicem fundamento fuisse,
messpm habuimus.quam proremeditorum manu3 in lacuna? nonnulla? edoccnt (191) in reliquis minime
venerant ;duos codices habebant Freherus et Men- obvia?, varirt-que lecliones quaein unoL'psiensi oc-
kenius, sex codices Pelzelius et Dobrowskius, octo currunl salis probant (192).Neque ultimum accedit
enutneravit Palakius.nos tredecim novimua codices, hoc argomentum, quod eodem codice collocatio in
ex quibustres, eosqu^ aniiquissimoa, Lipsienscm verborumtam saepe tamqne multum a reliquis codi-
Budisainensom, Dresdensem, contulimus ipsi, cibus abhorret omnibus,ut jam in hoc uno peculia-
NOT^.
Annis 1263, 1278 vide apud Pelzelium et n bum, neque rarius sex septemve voces e. g. I, 6.
(186) ;

Dobrnw.-kium. II. vprba Jamipsamqueappropinquabantvillx ad quam :

87) Cannnicum Wissegradensem, annis 1129,

( • ibant. Ibid. versus
1130, monacbum Sasavensera 1139, 1140, 1161, Elmoi sirant vestes siernuntque caballum.
1102, ca ioiiico- Pra^fnses annis 11991271. Qir.bus I, 13, verba l.t vu* vestrosque posteros a ventura :

a Idere juvatea verba quibussuum lonti-m adannum clade quasi ex divino oracuto prxmonilus protexi ;

12 5: doacripsit E: usquead hunc annum qu& acia

:
I, 29, verba Et hujus terne ex dominis originem :

fuernnt m ctfonica seribuntur, cxlera autem qnge ducu.

untur de quibnsdam junternis recollegi.Cum illis (192) I, pr. A habet inbulo, reliqui dclibuio ,1,2,
eonfer Meinerti m inachum Opatovicenscm,We:ner f
A dolores, reliqui lahnres I. 4, A rehabere, reliqui ;

Jalirbiicher XLVIII. Anzeieebl. recuperare ib d.A thoris, r^liqui slratis; 1, 7,a oV ;

(188; Annis 1126, 1127, 1130, 1138, 1142 et annis ditos, reliqui commissos I, 18, A reperire, reliqui ;

1141, 1283. {ernpere; 1, 26. A puHoralem cnram, reliqui virgam ;

(189) Vide, e. g., a^ud Pulkavam annos 1201, I. 33, \ misericordiam, rtdiqui gratiam; I. 38, A pe-
1204. 12i4. 1216 1224. riora,reliqui corpora ibid A. «f,reliqui constituelur ;
:

(190) Archiv. VUI, 282. II, 15, A negotia, reliqui judieia ; III, 51, A mansit,
(191) Haud raro unum alterumve desideratur ver- reliqui conversatusest.
 : :

41 PROLEGOMENA. 42

remlextusrei oemr.ognoscas.GodietBspecimen X vooe item minio scripla signatu at nnn numerata

et Cosmae imagiuern in ultnrio folio satis rudedeli- sunt; in dislinguendis capitibus certa quaedam lex
neaiaui dedimus. Cum hoc codice una lantum con- fruslra quaeritur. I i primo folio exstat tabula qu<e-
senlit auctorilas quam dam eodera sine dubio tempore quo co lexexarata,
signavimus est annalisla Saxo, qui, paulo
A" : qua Lecho et Cecho saiis nitide depicti videntur.

postannuin 1137, ad verbum pene exscripsit Co- Librarius saepe erravil (194-5), et hoc argumento ne-
sinam, sed non tam accurate ut ad textum resti- gligentioe convincitur, quod glossas quas hinc inde
tucndum adhiberi possit.Sed certissima deprehen- in exemplo reperiebal, in texlum recepit, ut ita

duntur vestigia eum textum recensionis A ante ocu- priorem glossam uno calanii ductu
lectionem et

los habuisse (I93).ltaque paucis tanturn locis lectio- scriberet Bohemicae etiam glossae occurrunt manu
;

nem annalista3 Saxonis apposuimus,ut inapertosit paulo recentiori superscriptae, quas suo loco appo-
quomodo duo illi codices intcr se cohaereant. suimus. Sed illae ipsae glossae nobis persuadent
B siglo omnes reliquos signnvimus codices qui melioris notae hunc esse codicem. Hanc enim sen-
inter se consentientes recedunt a codice A, ex qui- tentiam amplecti non dubitamus, post conlectam
bus prirno loco habendus est codkis A recensionem, ubi non leguntur, ab ipso
1) Codex Budissinensis bibliothrc. Gersdorf.msc. auciore addiias esse illas glossas. Quae ejus sunt
7 mbr., saec. xiu, tormae iiltioris quam longioris, B naturae,ul nemo unus dubitel quin ab ipso auctore,
73 foliia ezaratus, quorum ultima putredme valde cum librum suum iterum iterumque limaret, sint
sunl corrupta. Neque quod maxime dolendum est appositae nam minime interpretationi inserviunt,
:

integer est codex ; excisum est folium primuin in sed haerebat auctor num ita an aliter meliori stvlo
quo epistolae dedicatoriae legebantur, dein post se- scriberet. In omnes pene reliquos codices transie-
ptimum unum et dimidium alterius desideratur ;
runtglossae uno codice.4 non leguntur(I96);
illae,in

desunt omnia quae jam cerli II, 46, a verbis quare quidigilur clarius quam duas illas codicum fami-
de misericordia, etc, usque ad verba quorum suc- lias esse eonstituendas ?Cum igitur ex his omnibus

cendemt animum, efc, III, 15, legunlur. Manus dubitare non posse nobis videreraur.quin librarius
S32C xvn adnotavit : multa desunl. Iterum de-
Ilic B 1 codicem secutus tit, in quo servatae erant se-
sunt duo folia in quaternione octavo, duo alia in cundae curae, quibus auctor librum suum emenda-
latere exteriore squalore obsita vestigia manus bi- vit,textus quasi fundaraentum B 1 posuimus prae-
;

bliopegae produnt; involucro alius libri ea jam in- sidia accedunt codices reliqui,ante omnes A, quem
haesisse videntur, et reliqua ejusdem quaternionis Cosmae pene coaevum in scribendis nominibus et
folia lurpiler disjecta sunt.Quae omnia hanc nobis Teutonicis et Bohemicis secuti sumus, quae recen-
probare videntur opinionem, codicem, jam saeculo C tiorum Bohemorum more in reliquis scriptasunt.
xvn dilaceratum et dein ut repararetur damnum Reliquorum codicum origo in B I quaerenda non
forte fortuna conquisilum esse. Scriptus est litteris est haud ita paucfe enirjj exstant lectiones quaMu ;

minusculishaud parvis,satispulchris atramentum hoe uno B 1 tantum occurrunt (197). At proxime

;

est suijfuscum haud ita trpquentia sunt scribenli

; accfdit illi codici i .dius quem signavimus numero.
compcndia; i littera semper caret linea superiori, 2) Codex Pragensis melropolilanus, saec xiv,
at scribitur i i
; s;epissime occurrit e in fine ver- cujus uberrimam descriptionem dederunt Pelzelius
borum : luce, apprime, curte, ecdera modo e loco et Dobrowskius in praefatione (198), quam hoc loco
x, cesus, penitencia, c et cc pro £ et cl : porcio, elec- repetere liceat
cio ; accentus a non desideralur. Hinc inde capita « Codex membranaceus inter annos 1320 et 1343
NOT.E.
(193) E. g., apud annalistam Saxonem invenitur domini sui vitam ; 1 addU vitam vel necesse,pro qua
lcctio qua; in uuo codice A occurrit I, 2Q, curam : : lectione seusu carente omnes reliqui codices exbi-
I, 29, in
'
utroque desunt verba el hujus-ducis ; ibid bent vel necem ; I, 30, A, rapidis lupis 1, rabvlis ;
ilii

(191-5) K.g., I,10,scripsitco/ji;i«cte pro conditione ; cozletiem palriam vel habitationem, 1 omiltit verba
I, 12, mirauiles pro miserabiles ; I, 21, sociuntur pro patriam vel ; 1, 40, A, cupidinis; \, Veneris, sed
sortiuntur ;l,3i, concilio pro condicto ; I, S9,correcta manu c oaevasuperscriptum telokcsa cupidinis ; 1,41,
pro correpta ; ibid. mortc pro more I, 42, concius ; A, ecrtesix injuriam ; 1 domnum vel iujuriam; II, :

pro tercius ; II, pr. oplari pro optasti, quibus acce- 3, A, intrant ; 1, adeunt intranl; ibid. A, ecclesix
dunt alia. limina ; 1, limina adita II, 39, A, eventu prospero ;
:

( 96) I, II, unus A legit magnus terror ingruerit, 1, propicio vel prospcro.
B habet magnuspost te vel frugor velterrur inyrue-
1
(197) E. g., habet B 1, I, pr. placere cupio, reli-
ril, cui reliqui aut consenliunt aut solam vocern qui gtisco:], 14, 1, pariler, reliqui partim; l, 30,
fragor exbibent; I, 12, A habet vincendi condiiio, 1, depnror, reliqui deprecamur I, 37. 1, fulgurea, ;

B 1 et reliqui addunl vel ratio ;ibidem lectio codicis reliqui sulfurea I, 42, 1, decet. reliqui pnr esl; I,
:

A est mausoleum in ssecula nominativum, B eum I 38, I, fundant, reliqui sudunl ; 1,37, cuw/ciabra au-
quibusdam aliis eshibet vel memoriale, 1, 13, A, rca, reliqui argentca ; 1,42,1, fercntibus, roliqui
sub gtacie nilida; i,sub gtacie nova vcl nitida; ibid. rcfercntibus.
A, tradidit eam ; I, vcl civitatem eam: ibid. A, in (198) P. xv.

Patrol. CLXVI.
 i. !'li GENSIS CHIlONICA 44

iui in bl \ !am mernorhn recentiores saeculi xvn de archiepi-

« bl m«B Pra> < i' i -ibuscontinent rr ; rHi ] ua usque ad
., cui minio m « Qoem m liciu vacua sunt." In initio codicis legun-
ist, inter alia tur pusiooefl s«ncti Adalberti et S. Wenceslai Pro-
« pi ora- xime hunc cod mdq BM6 l, M baod paucis
QtUI II' locis putere videtur, ubi cum huc uno et in veris et

aum dc lOOOMntil lectionibus|l'J.*).Sed aliud quoddam

ramum virentom exbtb quorum peculiare sui generissignum hic habet codex sunt ;

. uiiia lueitint Juannes 111 1278 . Bl J laDDM bre\ i

momenti,
lunnullo? notulae nullius sane

IV (f 134 um vero quas Pelzelius et Dobrowskius cum meliores non

« fi. iicein pro Joanne IV,epiMopo Pragenfli, haberent codices,Cosmaeuscripserunt,sedjam nemo
qnl eiiam FraocisM oanontM Mneoribeoda par- unus dubitabit quin,cum in duobus anliquissimis
« tis BMin lifi ebronioi Pr i auotor luit, ex codicibus nonreperiantur.ab interpolatore quodam
a i id tinem MDtioaalionia Mounda obitu saeculi xiv ut videtur, inserta? sint ; ideoque inter
Wilbelmi L 1320, oertu Sunt varms Ifdiones eas recepimus leguntur autern ad ;

lutem in codioe ion levia indicia g annoa 1008, 1011,1014, 1015,4028, 1032,1011,
« urainibuscompadum esae. Nam
eomeduoboe voluminiDuscompac
« et BCriptura, qua Prancieci chionicon, quod se-
• cundum partem cbronice Pragensia appcllat au-
• ctor, in eodem codice exaratum est, diver-a est
« ab ea, qua prima pars, id est Cosmas cum con-
(i tinuutoribus Pra^eneibue, persoripta est. Folia
« etiu.ni iii-inbranae
1053, luOl, IU81, lu8i, ex unuulibus nescio quibus
de.-cnptae. Iu quibus nolulis rejiciendis Palackium
(200} minime refelliljudioium; at omnes breves illas
notas quibus largissimum nairationis tlumen inter-
ruptum videmus esse resecandas.vel ideo non cen-
semus, quia in codicibus leguntur antiquissimis,
aliter per lineas divisa sunt, quori.ni auctoriialem argumenlo excedere
in tali

« ita ul columna primae nartis triginta octo, nonlicet.Quod eo minus poterat,cum auctorem
fieri

« bmud !e vero partis quadraginta quatuor lineas ipsum in libro suo componendo annaliura viam in-

« eontineat ! aeciculi quoque seu niembranarum gressurn esae jarn supra probare conati suraus;
« collig :ta, quorum Bexdecim in primaa parte nu- itaque ubialia quae narraret non habebat brevissi-
« merantur, secunla rursus a principio seu nu-
ia m;is notas upponebat. Notulis illis supralaudatis
« rnero 1 computantur. Fuere landem haee duo vo- probatitsimum sane signum adeptisumus quo indi«
« lurninain unum cullecta, quod nunc centum no- caturduosalioscodicesarctissimecumillocohasrere.
« nagintanovem foliis minio notalisconsttt. 2 («} Lodex Rudaicensis^ssec. xv.chart. in biblio •

i Coems chronicon logitur a fol. 48 usque ad ^ theca Lobkowitiana,quemanno 1826 in lu.-em pro-
« fol. 105. Bequuntur deinde continualores ejus Iraxit Palackius : in eodem primi etiam continua-
« eadem manu et atramento usque ad fol. 148. toris textus legitur.Descriptionem et varias nonnul-
« In hujus folii utraque pagioa manus priori re- las lectiones dedit idem vir cl. in libro buo (201},
« centior, vetusta tamen, alio atramento aliisque q u &s suo loco in textum nostrum recepiraus. Huuc
« litteris seriem episcoporum Pragensium usqueal codicein peneubique repetere textum codicis2jam
« Arnestum priiuum archiepiscopum ascripserat. observavitPalackiu; ; at etsi notulae illaesupradictae
« Postbaeo vesligium folii seriusexcisiapparet.quoJ omnes repetit.e et ea^dem lectiones in utroque codice
« erat octavum decimi sexli colligati seu, ut typo- obviae(202) sint,eumnihilominus exillo non fluxisse
« graphi vocant, quaternionis. Videntur itaque nu- probatur verbis respondit -prxsulem quae an. 1 140
« meri in inferiori margine minio exarati, quibu? in hoc uno, minime vero in codice2 leguntur.
« Bingula folia notata sunt, nan serius appositi : ,
2 (6) Codex Brewnoviensis, in bibliotheca monas-
« non cornpulato exciao, eontinua serie usquo 'o io ter.i Brewnoviensisservatus, quem itadescripserunt
« ad linem progrediuntur. Folium,n. 1 19 notatu.x, Pelzeliuset Dobrowskius (203, : « Esl in charta saec.
« quod est primum quaternionis primi secunde « xvi scriptus in-fol. Hic codex,i]uamvis receolior,
« partis, vacuum relictum esl. A fol. 150 usque ad J) « tamen eo snmme aestimandusest, quod plurimas
« fol. 185, Franoisci chronicon, seu secunda pars « bonas lectiones continet.Neque dubitaraus eum e
« chronicaePragensis,diversischaracteribusalioque « vetustissimo optimae notae codice transumptum
« atramento perscriptum est.Foliis 185 et 186,quae- « esse.quod exantiquanominum scriptione aliisque
NOTjE.
U) , BUEt ,8 °
et 2 totioriaca pro histo- (202) II, pr. ambo legunt arvis pro armis ; II, 5,
, ]
J
1

."
,!
ica;
? ,
- [' !?
iidem Utrecynthiam pro Bcrccyn-
1, 5, falso ambo lalso Foromatas pro Soromaias ; II, 10, hi soli
bid.iidem thalitarium pro thuiiriun 1,13 le^unt ftuvium quse est circa Behnam pro quse est
;
ambo fal^o ahiddent pr-o abscondens.ln codd.'l'p| 2 circafluvium Belinam; III, 42, hi soli habent corru-
tantum legiturglossa telo tesa cupidinis II. ptu m
sco pro nominc : III, 60, ambo incerlum pro
4, ambo ;

partatn pro paraiam 11,39, ambo arripiunt aro cor- ; ni cntum.

ripuint. xxm.
(20 3} P.
(200) Wflrdigung.p. 1G.
(201} Wurdigung, p. 13 15.
45 PROLEGOMENA. 46
« indiriis certo cngnovimus. Est quoque cum alio A nobisadhibitis Aet1 anliquiorem non esse.F n atio
« quodam antiquiore codice collatus a quodam dili- Wissegradensisin hoccodiconon gilur, ut tes atur
I

« geuti bumiue qui olim hoo codice usus est. Prae- Dobrow^kius. At desideratur historia quinque fra-
« terintegros treschroniei Cosmse libros corapleeti- trum marlyrum in Polonia (206), et lasciva illa de
« tur ctiam codex iste Cosmae conlinuatorem Pra- presbytero (207). Godicem nihilominus familiae B
« gensem primnm, a principio usque ad verba In : ascribendum esse, qnae plerisque locis inveniuntur
« crastino autem )Ioravienses cum profugis Boliemis glossee probant (208). ln haud paucis vero locis
« et in margine interiori haec verba In Vladlslaum: concinit cum duobus codicibus sequentibus, quos 4
• et fratrem, quae initium sequentis folii, quod cum et 4» nominavimus.

« omnibus reliquis desideratur, exbibent. Estautem 3b) Codex Vindobonensis 739l,chart. ssc. xvi est

« haec Gosmae continuatio ab alia manu, ea nempe apographum codicis 3 an. 1574 confectum, quod
« quae lectiones variantcs in Gosmee libris apposue- Vindobonae inspexit ill. Pertz; lectiones ubi textus
« rat, descripta. Titulum praefixum habet « Parali- poscere videbatur liberalissime nobiscum com-
« pomenaCosmx amon icho quodim, utapparet,con- raunicavit Imperialis bibliothecae praefectus, iil.

« scripla. » Notulae brrevissimae codicis 2 repetuntur

Chmel:
adannos 1015, 1026, 1032. 1841, 1052, 1085. 1084; ita g 4)CodexDreodensisI,43,fol.membr.inbibliotheca
queinhisnon planeeons 'ntitcum 2,exquoeum des- RTgiaiiresdensiasservatui^OOj.quem inspiciendum
criptum non esse ct aliae codicis probant lectiones nobis libfralissime trmsmisit vir ill. Falkenstei*.
(204 Hunccodicemante.Menkeniumquivarias dedit lec-
3) Codex Holmiensis, membr. saec. xm, quem ctiones(210) et l»ebrowskinm.qui eumsaec. xm,scri-
spler.didissimeexaraium —
unam ulnamalteriusque ptnmesseopinalisunt, jam viderantLnpaclus, Geor-
dimidiumallumgiganteumcodiceiunominaresoleiit giusKubriciuset Albinius(211). At scriplusestilleco-
— descripsitDebro\vskius,205), nonnullasque dedit dex saec. xn. Binis columnis textus exaratus est
varias Icctiones. Estfundamentum Freheri editionis splendidissime, lineae ductae suntatramento, litterae
ar.ni 1607; cujus verba ex epistola dedicatoria ad minusculae pulcherrime scriptae, litterae initiales co-
Petrum Wukde Rosenberg hoc loco repetere liceat: loribus pictae.Gosmae textus 7 quaterniones et 6 fo-
« HuncquoquefructumBjhemicielPolooiciitineris, lia complectitur. Breviationes neque frequenles ne-
« lustro superiore principis mei missu suscepti, que insolitae sunt, frequentissimus esl usus e pro<z;
« tulisse gaudeo, quod dum in regia urbe Praga rarior e, simplex ilineola non signatum, syllabain
« diversor, memorabile istud monumentum indige- fine lineae rupta tali signo 1 notatur. Gompadus est
« noevetustatis in manus measbona fortuna detulit: Cosmae textus cum Solini libro eoque Theophili de
« idque integrum, cujis autea particulam cum coloribus, qui eodem modo eadem fere manu,scri-
« Bohemicis meisvuLari inlaude ponebam,utinara ptisunt. et hicadnolatur manu coaevalitteris uncia-
« aeque mendis mevisque liberum Quamvis autem
! libus librnm esse monasterii Veterocellensis, inde-
« unico exemplari nitendum esset, qujque non feli- queconjici possevideturCosmaechronicon eodem lo-
« cissima mauu e veteribus raembranis descripto ,
co scriptum esse. Inligneo libri involucro, leguntur
« deditamendiligentirelectione operam, ut detersis verba Gesta el quaedam alia exstincta quae legisse
« maculis, quantum hoc quidem tempore licebat, mihi videor Corb. et nomen Cosmas Pragensis, scri-
« aequi lectoris oculos quam minimum offendere ptum manu saec.xv, quo tempore ligneum etiam il-

« posset daturus etiam porro magis, si quis me pu- lud involucrum factum videtur. At gravissimi mo-
« blicae utilitatis studiosus, quod spero, aliis exem- mentiest codexobinterpolationesetcontinu itionem
« plaribus juvare voluerit. » Codex postea a Suecis monachi anonymi, qui in monasterio ordinis S.
deporlatus hodie Holmiae asservatur. Lectiones Benedicli Sasaviensi tempore Sylvestri abbatis me-
Freherianas, cum ipsum codiceminspicere non con- dio saeculo duodecimo vivebat. Descripta est haec
tingeret, ^iglo 3 si^natas inier varias leciiones reti- continuatio usque ad annum 1162, quasiliberquar-
nuimus, sed non quidem omnibus lucU, cum saepis- tus chronici Bobemorum, sed ita ut hic liber jam
sime exerroribus librarii vel typographi falsa lectio D ab ipsius Cosmae verbis quae legunlur m, 59. ini-
onginem duxerit. Deveris hujus codicis lectionibus tium sumat. Interpolationes neque pancae, neque
senteatiam ferre non est ita facile, quod nonvalde mmoris sunt momenti posteriores inde ab anno ;

estdolendum, cum satis coustet eum codicibus a 1038, ubi fuse Sasaviensis monasleriifundatio nar-

NOT.E.
(204) I, 1, legit2t. terrce,
2 et reliqui orbit ; 1,3, (206) 1, 38.
paupertatts amabilitalem, 2 ei rellqui paupertatem (207) III, 62.
amabilem; 1, 5, cibis pro herbis ;1. 6, yrceseivis pro (20*) I, 11, 12, 13.

inscius, II, 4, parutam, 2 partam, II, 8, addit Fran- (209) Archiv. vi, 225.
cice quod deest in reliquis, II, 40, et rtsiliens quod (210) Scriptores rerum Germanic. Ill #
desideratur in 2. (211) Pelzel. et Dobrowsk. in praef. , p. xxviu,
(205) Litterarische Nachrichten von einerReise- Albinusin libro Neue MeissnischeCronik. Witten-
nach Schweden und Russland im J. 1792, p. 35. berg lo80, p. 737.
Pal&cki Wurdigung p. 7.
 47 I 06MM PR lGKNSIS i
HRONl \H
ratur, ipeom d rium respiciunt ; leguntur \ nnia, qx . •
l vcrba :

i .
fugio, pom tpieio, e!c. ,

pst, quod nomina pro-

iu7u. 1088, t" . 1097, 1116, 1122, 1123, doeamaiiaramque personai um superflui
ia

qua: omnia e textu nostro removimu* 9unque

, t petat In plerieque eaim locie, iaquibusCosmai
uua cuni contiuuatMne dabiiuus Notulae bre-
lucu « pronomine aut apellativu nomioe duois, de quo

lima sodicum 2 iu his interpolationibus nun in- sermo esl, uiitur ille proprium ducis nomei.
veniuntur, quo satis patet tDO BUflB illis minime re solft. h Nuperrime Vindobona? codicem,
cuhaerere. Ex alio 00 interpolalo eum (iescii-
I qui praeter Cosmae textum vitam S. Elisabeth
plum esse vel inde apparet.quod quoties occurril vux quaailamepiatolascontinet.inspexil I!l. Perizius. In
ciux.rex, episcopus, nomen quod in suo ext-mplari omnibue pene lectionibu? ita consentit cum codice
sine dubio superseriptuin legebat, librarius in textu 4, utquod Pelzelius et I) ibrovfskius dicere dubit a-
addidit. Nihil omisitnisi versum unum I ,0, duosque runt,eum ex illo fluxipse jam mihi persua?um sit.
lllos versus ad annum 1117, qoibaa Cosms conju- Nova enim instilula Dresdensis codicis colla:
gem buum piangit, qaoram loco duosalios in Uer- pene rejicienda sunt exempla, quibus illi contra-
mannum epiaoopom Prageneem appoeait. Textoa g riamsententiam tueripossesibi videbantur; nam c:
capitii litteris rubris distineta, sed non numerala lii ikenii minus accurata collatione illa exempla
sunt, quae iu nostra editione retinuimus ; magnam originem duxerunt. Nostrae sententiae exempla af-
partemconcordant cumilliscapitibusquee item nou ferresupervacaneum putamusquae unicuiquelegenti
numerata dederunt Pelzeliusel Dobrowskius, quos \cl sponte se oflerent.
eecuti sumus ii9 locis ubi codex nos deseruit. Inter- C) Integris hi3 Cosmae codicibus accedunt non-
polationibusrecidis textus salis purus est et emen- nulli alii magna ex parle mutilati, ideoque non ubi-
datus, optimasque interdum suppedital leetiones vis consultandi, at minime hanc ob causam reji-
(212), e. g., II, 5, unu9 cum eo 4* habet
codex 4 et ciendi, sunt enim ex parte antiquissimi.
ba uitavus meut, qoss male in omnibus coiiicibus Codex Bruunensis chart. fol. s«c. xv, hudie
5)
reliquisdesiderata verumdemum verborum sensum asservatus in museo Francitcano, quem ^Tribaviae
restituunt. Ex quo uno exemplo jam satis patet ex in Moravia anno 1219 detexit Meinertus (215), re-
nulloeurum quos recensuimus codicum hunc esae liquis hujus notae integrior est. In compendium re-
descnptum. Cum Holmiensi prae caeteris cohoerere degit ille Cosmae chronicon qui hunc codicem con«
videtur (213). Ex hoc codice descriptus est. scripsit privilegia textui inserta poenitus recidit
;

4«Codex Vindobonensis 1544-508, membr saec.

j
p aut fragmenta ex iis deJit, et aha qua? suo loco de-
,

xiti, qui priori tempore Pragae in collegio Clemon-

dimus penilus suppressit (216). Nonnullae ex glos-
tino apud Patres societatis Je«.u asservalur, qua sis manu recentiori superscriplae sunt (217).
soluta a Petro Wokaun de Wokaunio anno 1780 6) Codex Ctrlowiensis chart. saec. xv, his an-
bibliothecae Ciesarae Vindobonensi oblatus est, ut nuuerandus est, quem contulit Bonaventura Pite-
reicrunt Pelzelius et Dobrow^kius (214), qui varias rus, praepositus monasterii R iyliraden->is in Moravia,
attulerunt lectiones ipsumque codicem ita descri- quiinterpraesidia ad collectionemscriptorum rerum
pserunt « Est hic in membrana forma quarta ni-
:
Bohemicarumqninqu-^vetuslissimos Cosmaecodices
«tidis characleribus saeculoxm, quantum ex indi- hunc codicem canonieta
contulerat (2 8), probat
«ciis variis judicaripotest, exaratus. Tractavimus
monasterii S. Augustini in Carlow anno 1465 do-
«et ipsi, quandiu Pragae erat, hoc exemplar. Con- natum esse (219). Ab oblivione obrutus codex in
« tinet omnia illa additamenta; quae monaeho Saza-
nescio cujus monasterii aut bibliotheca? latebris in-
«viensi in descriptione Dresdensis codicis tribuen-
venlorem exspectat. Scd nonestquod amissum hunc
«daessediximus. Dolendumestaliu,uot folia in hoc codicem valde doleamus ;erat enim mulilus. Refert
« prestantissimo codice desiderari. Desunt enim ea D
Palaekins (220) praeter alias nonnulla9 lacunasom-
NOTtE
(212) I, 30, addit vocem possi leam, ubi unus I, 5, vosipsos — tollat ; I, 38, omittitur historia
i legit hibeam, in reliquis omnibus deside- quinque martyrum in Polonia.
ratur verbum; cum A et 1 supplet lacunam II,
1, (217) I, 12,13,
monbus —placabiles. Recte legit JI, 16, cum A ire (218) Dubner ad Hajecium I, 176.
prosperat
(219) Pelzel et Dobrowski praelat. p. xxxu. ,

(213) l, 41, ambo legunl furn.js pro furvas; I, (220) Vurdigung, p. 15, teslatur eques de Sehwa-
f
*», ventris, reliqui noclis, corporis, ete. Ii, 39, benau in commentatione quadam de Conrado II,
;
soli legant 3 et 4 prospero sine glossa ; II, 42, in ducc Znaymensi in Monatschrft des tJohmisehea
ambobus desideratur vox damnum; il 47, addu ut M i-euuis, Jahrgang I Octob. p. 49, se vidisse Pi-
v ocem regts.
teri :ipparatum, varia^que lectiones codicis Carlo-
. i).P. XXIX. wiensis fuisse appo3iias, codicem ex parte fuisse
(21 j^ Descripsit variasque Jectiones dedit in Hor- mulilatum, ex parte inlerpolatum ex reliquis q >ioe
m<y?i arc'iiv far Geographie. Ilistorie 1819, p. 65, releruntursatip patet. \um diploma Wissehradense
q ud ti/epetiit Palackius Vurdigung, p. II. quod ibidcm se invcni?se testalur in Pileri tantum
(21 F. g I 3, verba ad slabula
. , habuere, — apparatu an revera in codice ipso exstiterit, dici
non potest.
49 PROLEGOMENA. 30

nia desiderari quse post annum 1091 legantur, id A (222). Constat 14 tantum foliis, diligenter exara-
est alterum pene libri dimidium omisit librariuB. tus cst atrametito sublusco, itemque lineaa atra-
Codex Argentinensis membr. tol.sa3C.xii (221),
7) mento duotffi, minio script.e sunt inscriptiones,
quem cum prima Freheri editione in nostrum usum breviationes non ita frequentes. In folio primo hi

jam anno 1825 contulit vir clarissimus Engelhard leguntur versus :

Bawariae gen- Dux Hainricus duode- nus,

tis
Vite laben- (223) Generoso cemate ple-
Nobilis ille pa- Duce famoso genera- tus,
tre
(224) Nobilis ex ma \
Regum de sanguine na-
Emicat eximi- Post illos nobilita-
j a te.
Plaudit ob hoc patri-j Felix hujus probita-
Hic felix fue- Olim de conjuge cla-
rat ra.
(225) Filia regis e- Ea quam mors dempsit ama-
Heredes patri- (226) Bis quatuor inde relic- tos.
e
Dux habet eximi- Cultu probitatis amic-
lncola Bawari- Dominoruin gaudet hono- re.
e
Quas videt eggregi Mire pollere deco-
Gaudet et ipse pa- Sobolem dum scit iore le-
ter tam.
Gaudeat et ma- Vitam ducendo quie-
Pulchrior ut vari- Rosa floribus addita pa- ret.
is
Sic pater egregi- Pueris vinctus bene cla-
Et vita vete- Nosset per scripta prio-
rum Per mores scirel eo-
rum.
Atque siatum mise-|

Quos versus ad Heinricum Leonem scriptos esse tabula textus mutilus vertitur,quam falsarius qui-
recte conjecisse videtur vir clarissimus Engelhard ; dam Wilsehradensis haud ita longe post Gosmam
quae habent codex paulo post annumll89
si ita se intrusisse videtur eo consilio, ut vetustiori origini
conscriptus est.Variarum lectionum messis tenuis- g ecclesiae Wissehradensis Cosmam testem vindica-
sima primam Freheri editionem non ita negligenter Cui proposito satis fecisse videbatur, si fetum
ret.

factatn esse probat. Valde mutilavit Cosma? chroni- suum laciniis quibusdam e chronico temere dire-
con librarius, nam vix decimam totius operis par- ptis misere vestiret et quasi exornarel.
tem servavit ; leguntur capita I, pr. — 15, 21-23 ;
Codices quos jam recensuimus
haud parvus et

II, 37,38; reliqua desiderantur omnia.Accedit vero numerus eorum qui in notitiam Pelzelii et Do-
supposititia bulla Alexandri II papae de fundatione browskii venerant,sed ab iisinveniri non poterant,
ecclesiae Wissehradensis,quamgenuinamessenemo probant Cosma? chronicon diligentissime a posteris
sane putet, qui eam paulo attentius legerit ; inter iecturn esse. Tres codices conscribi jussit Caro-
varias eam recepimus lectiones (227). Ubi 7 cum lus IV imperaior,quoii his verbis lestatur Neplach
reliquis codicibus conferripotest,textus non est ita ad annum 1125 (228) Eodem tempore migravit
: «<

rejiciendus, familiee B eum annumerandum esse ad superos Cosmas Ecclesiae Pragensis decanus,qui
probant glossaa I, 13. Ejusdem denique notae ulti- scripsit chronicas de Bohemia,quas Plych decanus
rr.us est quem habemus. Pragensis a tineis et antiquitate putrefactas illu-

7 Codex Monacensis chart. cujus de- saeo. xv, strissimi regis Bohemorum Caroli instantia tribus
scriptionem debemus Fohringer. p vicibus in membranis descripsit. » Quos codices
viro clarissimo
Est hic etiam cpdex valde mutilus falsamque Ale exteris principibus dono datos esse,ideoque in Bo-
xandri bullam exhibet.Sed hic exstant nonnullaj
II hemia non latere conjecerunt Pelzelius et Dobrow-
alia? qu* desunt in codice Argen-
chronici laciniae skius. Porro codicem exstitisse in bibliotheca Bo-
toratensi. Continet codex Monacensis capita I, pr. huslai ab Hassenstein catalogus ejus docet, quam
—19, excerptis annorum 895 929, I, 21-26, 29-31 anno 1570 incendio consumptam esse legimus.
usque ad verba vn Kal. Mai. dein sequitur bulla Editiones chronici Cosmae exstant quinque,qua-
Wissehrudensis, reliqaa desunl omnia. Ilaque ne- rum dua3 priores a Marquardo Frehero in lucem
mini, opinor communis horum codicum origo du- missa3 sunt :

bia videbilur. Et satis, ni fallor, apertum est illius 1) In rerum Bohemicarum scriploribus Hanoviaa
Consilium qui Cosmae chronico mutilato falsam 1502, p.l-14,quae ul jam satis patet secundum co-
Alexandrill bullam inseruit. In unahac supposita dicem Argentoratensem data est, quamque codicis
NOT.E.
(222) Archiv i, 392, vm, 464. 1189.
(222) Archiv. v, 700, 701. (226) Meihom. rer. German. III, *66.
(223) I. e. schemale, hoc loco idem quod stem- (227) II, 26.
mate. (228) Dobner monumenta hist. Bohem. t. IV.
(224) Heinrico Superbo duce Bavariae et Ger- Qualis sit codex quem
ante oculos habuit Simlerin
truda lilia Lothani imperatoris. epitome bibliothecas Conradi Gesneri Tiguri 1555
(225) Mathilda filia Henrici II, regis Anglia3,obiit nescio.
fli iSMiE PRAGENSIS I HiidM \

litiooem A ' Brewnoviensem teitua ed li-

l E

:
derunt editores.qui etiam summa (Higpntiaomnia
-_',
g«oun i ionem dedit an. 1607, Hanoviei oooquuiernnt qu« ad Coemaon pertinere videban*
,-,,* ,,. i idiee nunc 11«. i- tur. Qumto curn fruetu vaiiarum lcctionum col-

mienai tunc Pragenei, qu
I ex Uolmienai oodioe priorem illam
editionem supplevit magisquam nuvam seeundum
iategram anotoritatem eonstituit, falsam enim
AU xandii 11 bulluiu ex codice Argenturuiensi reti-
nuit. supiu vidimus, Preberus ipse inonuit li-
L't
brariurn nou folicissiina manu codicem descii[)-
•;itaque nomina propria turpiter corrupta
sunt, et sexcenties, B. g., legitur tamen ubi oodi-
ces exhibent enim. Suis etium
i probavit leetionem qnam illi dedwunt in noatram editionem
aecivimna, uniou que vel ointer inapicienti appa-
rebit.Ei illa enim editione corum codicum lectio-
nc9 desumpsiiiius qui, cuin Perlzius v, ill. codicis
metropolitaui inspeetione eam accuraiissimam
esse probasset, sine ullo fructu denuo evoluli vi-
debantur.
Primus, quod sciurn, qui continuationem fra-
ginentamajora excodice metropolitano publici juris
conjecturis Frehe- fecit, erut Pessina de Czechorod.cui ad libros suos

rus hinc inde indulsil, quod ipse in prffilatione componendos hunc cum aliis ex tabulario capituli
cditionis salis aperte indioavil. 3 Prugensis in lucem prutrahere licebat.Si ea quae in

3) Tertia editio nihil est nisi socunda repetita, Phosphorosepticorni(229)etin Marte Moravico (230)
al in fronte libri legitur unni 1620 numerus. typisexprimendaeuravit,in uno loco colligis justarn
Preberianum ohronici leztum in collectiouis
4) jam habes omnium continuatiorjum partem sed ;

soriptornm rernmSaxonicaruin tomo primo p.l'.)u7 huud ita accurate ha?c edita sunl.Quod multo majris
repetivit an. 1728 Menkenius, qui postea in
J
tuclum est in prima quam habemus editione intejjra
tomo tertio varias lecliones et interpulationes mo- quaj in lucem prodiit huc inscriptione Continuulio
nachi Sasaviensis dedit ex codice Dresdensi. Orua- Chronici Dohemici olim conscripti a Cosma nunc e
vil praeterea editionem suam adnolationibvs Chri- coilire manuscripto Pragetui producta, ed. Joach.
sii Tbeopbili Schwarzii,Altorfiensis professoris,
i ni Krakovski de Kolloorath, pr&side BaptUta Piker.
ex quibus diligenter ex aliis chronicis conquisitis, Viennse 1752.4. Quam negligenter ha?c editio parata
paucas repetiviinus.aliaque qua3 explicandis rehus sii docuerunt Pelzelius et Dobrowskius, qui
sutis
inservire posse videbantur exscripsimus, cum ad- fedissimorum errorum catalogum confecerunt (231)
notationes ipsa; nostrarum et indolem et lerminos Nos accuratam illorum virorum editionem secuti
excedercnt. sumus, ascitis variis illis leclionibus quas ex codi-
5) Quintam edilionem eamque opiimam qua;vel „ cibus aliis dsdit Palukius,et vel sic priorum edito-
hodiesua laude minime fraudanda est dedcrunt rum repetenda est qua-stio, minime omnibus locis
Praga 1783Pelzeliuset Dobrowskiusin tomo primo verum auctoris sensum elici neque omnia librario-
scriptorum rerum Bohemicurum, p. 1-282, quum rum vitia emendari posse,quae fortrsse alio quodanc
fun.lamento critico et apparatui codicum satis um- codice in bibhothecis adhuc latente sanabuntur.
plo superstruxerunl. Nitilur praecipue codice Pra- Scribem Beroliui inense Malo 1847.

Rudolpuus KOEPKE.

not^:.
(229) E. g., p. 526, an- 1140, p. 182, an. i249, an. 1261-1265, p. 370, an. 1271, p. 381, an.
p. 536, an. 1271, 1281—1283. 1278
(230) P. 346, an. 1249, p. 361, an. f254, p. 368, (231) 1, p. xxxix
83 PROLEGOMENA. 54

1. Codex bibliothecx universitatis Lipsiensis

Seueftf. csftrif adcojtta clctxiv uo&unupt?

C<tf MJtf DSCitNV^-
dbiarW nnienfute(Wo TOcffvdno fuore
bc^uareSteUf Ijonore ^omcnoataf.^cT
iu<Wc aux Jnc^ufne^4ct^icutt;
int^ctotct tntcUp -ttat/ia/pemter enoW
Sfe° ^^neo^cefare .ia,^nm^eU|c^n^
c
:

^9.««^
cw-dv cfn# otttn*gna.n-4c fuj* ai^fcaig;tytfu&

dfleatocUnoc^iu^aln^
ofr cuHoftio i^bcU^^uAref^Utf^onorettcnwfkatJ^
(Jtiocluicbifciu^S^^
cfolouttidic^ wtet&y emtettuo u^ugnafle-crtr
cefarcfepentttc euipreuifTe-woiitfca' ctuafOXdruiV
ta. tnawuirpcujy >pu«nave-- <*( ©u pct6; fi^a^e/cr^ofC

s)t tfo~$e^ ei3io

-
Mfrffi&ttttfepsts «difcf
Ctto.taat£tetcdC<<uf
•^cbelk^g^naL-^^UO'

ao vePeracuus • n^1)uPtiUs{h

- ES

'l^M^WTTLJ^^L.^abBab^. j 223

t^emefermis stutrdwniSijeUd)* fuit btt irviTtts artootrjij; a&urv

umttceiw.iTabmftarn^on^fti
opau^ c|c<p1)aS>ela^.rtBruoT^.
f ottts.titoia^r tn^t?atiMie-c!fjr /
c»^c^cju^m^^sttiBut)ur
^ejctc^uinatffart^txeltttf '

&pes ao j3juectiUTtc\om3 ao curttS/

dauae&aitfc q ui&rie& ffeftto; fo, '
 -

-
I. l-HAGI 50

[NCIPIT PROLOaDS.
AD BEVERUM MELNICENSEM (234) PRiEPOSITUM-

D imno llelnioensis * ecclesi» pramosito Severo, A auctoritatis virohaec mea seniliadeliramenta ofTerre

>
tn litterell leientia * quana spirituali inteliigentio prsBumpsieBem.Quaerene enim qu&8ivi,quid jocun-
,
- Pregentii eooleoia solo nomino dum, quid ociosum vobis ufferrem : set nichil tam
deoanus, poet hujus vitae btadium in celesli regno ridiculosum quam opusculum meum inveni.Si eniin

brevium.Quantamentis mea devotione ac dilectione suaviter ridemus, cum aliquem offendi pedead la-
8
veetra rreternitati * Bubsternor,Deum teetor,etoqui pidem videmus, quot 7
in hoc opere meas offen-
7
nequeo. Neque enim est inagua dilectio, quam hu- siones, quot grammatica) artis synalimphas vide-
9
mini oomprehendit ratio. Dileotio enim vera nichil bitis ; de quibus si per singula ridere velitis.ulira
proprium, nichil secretum aut occultum habere modum potestis uti proprietate hominis ,0 Sive .

qait ', quod non ei promat, quem sinccro aifectu enim vobis soli u hee seniles nugae placeant sive
,2
diligit. Ea mihi nisi alfuisset
8
nequaquam tanta? , displiceanl, rogo ne terciuseas oculus videat 13
.

ITEM
AD MAGISTRUM GERVASIUM PRjEFATIO OPERIS SUBSEQUENT1S*\

Liberalium arcium quibusque studiis pleniterin- R Stacius ^Eacida, ita ipsi hoc meum opus babeant
,5
omnimodae 6
pro materia, quo etsuam scientiam posteris notifi-
'

buio.et scientiae sapientia delibuto ,

archigerontae Gervasio (235), Cosmas, quod dicitur cent,et nomen sibi memoriale 28
in secula magnifi-
haud n dici dignus, Deo tamen et eancto Wence- cenl. Igiturhujus narrationis sumpsi exordium a
slao 18
!'umulai)t:umfamulus,debitaeorationismunus primis incolis lerrae Boemorum
perpauca quae 29
,et

et muLu-T1 dilectionis pignus.Cum acceperis l9 hanc didici senum labulosa relatione, non humanae laudis
so 21
scedulam ,scias quod tibi transmiserim Boemo- ambitione,set ne oranino tradantur relata oblivioni,
rum chronicam, quam ego nullo grammatica? arlis pro posse et nosse pando omnium bonorum dile-
lepore politam.set simpliciter et vix lacialiter dige- 30
ctioni. Bonis et perilis semper placere cupio 31 ;

stam,lune prudenciaesingularie\aminandam delibe- idiotis autem et discolisdisplicere non pertimesco.

ravi,quatinus tuo sagaci judicio aut omnino abjicia- Scio enim nonnullos affore aemulos, et eos emori
tur ne a quoquam legatur : aul si legi adjudicatur, risu subsannationis, cum viderint scema 32 hujus
limatuaeexaminationisad unguem 2S
priuselimetur, operationis ;
qui tantummodo doclisunt aliis dero-
aut potius, quod magis rogo, per te ex integro gare.et ipsi per se nichil s3
sapiunt ero^are.De tali -

23
lacialiaa enucleclur 24
. Nam id solum operae pre- bus canit propheta Sapientes sunt ut faciantmala.
:

cium duxi in meo opere,ut vel tu,cui a Deocollata (^ beneautem faccre nesciunt (Jerrm. iv, 22). Hii nam-
est eapientia, vel " alii pociores sapientia vel 6
que ea solummodo linceis oculis|236) inspiciunt 3i ,

soientia, sicut Virgilius habuit Trojae excidia ,7

, et et in corde suo, velut in adamante,figunt memori-

VARI.E LEGTIONES.
1
Sie A. 1. deest Melnicensem
ad pr.Melnic. 2(a).Cosmae Pragensis decani prologus in chroni-
2. 4. 4(«).
cam Koemorum ad Severum praepositum 3. Incipit prohemium in cronicam Bohemorum 5. Incipit prologus
ii chrcnicam Buemorum 7. prologus libri Boemorum 7io). 2
Mylocensis 4 («) 3 scientia omissum 5. 7.
,
'
—
P.ateT mla"-• except. A.
li "—•>»#»••
.
•».»•».«».».
et i.rel. 5
quid corr. quit
i(uiu vui j
41111 A.
6
uuuisseiu t.
atfuissent 4. i[U).
4(c). 7
quod corr.
quouicvrr. quot
. A. s ita
quou a. u a tt
A. . '

1- -('i). 4. deext rel. ° dcesl 7. <'>

addunthic 2. % («) vl' quol lcgendum vale swevalete. Vel 2(«). « Vel siv ive
yobis enim soli7. ,2 ocultis deestt. 4(o). ,3 Valete. addunt 4. 4 (0). iA op. subseq. desunt 4. 15 omninodle
,6
1. 4 («). inbutoA. ,7 aut corr. haud A. ,8 Wincezlao 2- (6). 4. 4 («) ,9 19
accipi: s A. i0 cedulam 5
20 2. :

cnedulam 2 (/;).
21
scito 2(/;). 3. 4 (c). 7. « unge
addito A. 2S
latialius A. "enudetur A. 25 et 4 («).
7
. tantum eacidia A. 28
mortale A. 2a boemiorum A hoc loco. S0 enim excep. A et
iadd reliq. 3I
glisco excej.t. A et i. rel. Si
schema2 («). scemata 4. 4 v(c). 33 boni except.
F A eli. add. rcl.
"aspiciunt 4.

^!'j Melnek. Dobnerum in Monumentis historicis Boemiae II,

(26o) Sine dubio ldem Gervasius canonicus et ma- 12.
gister qui occurrit in Necrologio Bohemico apud
(236) Hor. serm. I, 2, 90.
57 CHRONICA. — LIB. I. 58
4R
ter qnae dicta sunt improprio,aut ubi mens mca dor- A. Annos aulem dominicae incarnationis idcirco a
46
iuitans titubavit. Quidmirum? Quandoque bonus temporibus Borivoy primi duciscalholici ordinare
dormitaf Homerus (237). Horum ergo 35 nec invidio- ccepi.quia in initio hujus librincc fingere volui, nec
sis derogationibus perterreor 30
, nec yronicis adu- cronicam reperire potui, ut, quando vel quibusge-
lationibus permulceor : qui volunt.legant.qui no- sta sint temporibus scirem,quae ad praesens recita-
lunt, abjiciant.Tu autem,frater karissime ", si me bis in sei)uentibu3. Vale et tuo jussu aut me ad
tuum amioum diligis, si meis precibus tangeris, ceteraevolvenda praecin<;am,aut ibi gradum sistara
praecinge lumbos mentis et accipo in manum raso- et meis ineptis raodum figam cceptis.

rinm 38
,calcem et calamum,ut quod superest radas, mea ne rennues oplata, setimple.
Vive, vale,
el (jiiod non est desuper addas.improprie dicla pro- Estautemhaecehronicacompositarpgnantequarto
prietate muta S9
; ut sic mea inscientia 40
tua suble" lleinrico Romano * 7 imperatore,et gubernanlesan-
48 40
vetur 41
facecia. Non enim ab amico corrigi erube- ctam ecclcaiam Dei papa Kalisto sub temporibus
sco, qui etiam nimio affectu emendari
ab amicis 4*
ducis Boemorum Wladizlay 60
, simul et praesulis
cxpusco. Continel aulem hic liber primus Boemo- Pragensis ecclesiae Uermanni,ut sequentibusda- in

rum^esta, prout mihi scire licuit, digesta usque ad tur omnibus scire volentibus.quibus sint acta annis
tempora primi Bracislavi 43 Cbrisli vel indictionibus.
filii ducis Odalric; **.

INGIPIT PRIMUS LIBELLUS

IN GHRONIGAM BOEMORUM
QUAM COMPOSUIT COSMAS PRAGENSIS ECCLESI/E DECANUS 81

Post diluvii effusionem,post virorum maligna B regio sub arctoo 68 axe Thanaylenus 59 et usque ad
1.

mente lurrim aedificantium cont'usionem,humanum occiduum 60 sita, licet in ea singula propriis loca
genus, quod tum b2
fere constabat in 72 viris, pro nominibus nuncupentur, generali tamen vocabuo
tam illicitiset temerariis ausis 63
cum divina ullione Germania vocitatur 61
. Ad hoc ista retulimus, ut
quot *4
capita virorum tot in diversa linguarum nostrae intentionis meliusexequi possimu3 proposi-
genera dividerentur, sicut historica 55
relalionedi- tum.Veruntamen interim, priusquam ad exordium
62
dicimus, unusquisque eorum vagus et profugus, narrationis voniamus.situm tcrrae hujusBoemicae
longe laleque dispersi.per diversa spacia terrarum et unde nomen sit sortita, breviter exponere tem-
errabant,ac de die in diem corpore decrescentes, in ptabimus.
63
generationes et generaliones multipliciter cresce- 2. In divisione orbis secundum gcometricos
bant.Unde humanum genus,Dei nutu omnia dispo- Asia nomine sub suo diinidium mundi oblinuit, et
6V
nente, in tantum diffusum 6G est per orbem terrae, dimidium Europa et Affrica . In Eurcpa sita est
63
ut post multa seculatandem has etiam in partes Gerraania, cujus inpartibus versus aquilonalem
deveniret Germaniae cum enim (238) omnis illa 57
; plagamestlocus late nimis diffusus 66
,cinctus 67
un-

VARLE LECTIONES.
36
g. pt'eor A.
A. 3637 charissime 2 (b). 3S rosarium 7. 39
mutam A. 40 inscitia except. A et 1.
41 subvehatur 4. 4 4t ita A. 1. 2. 2 (a). 2 7. amico 4. 4 (a) inimicis Fr. **ita A. 1. Brzic-
rel. (a). (/;).
44
czislavi 2. Bracizlavi 2(b). 7 (a). Bracizlai 4. 4 («) Bratizlavi 7. Odaldrici A. Udaldrici 2(6)7. Oalrici3.
kh 46
Odalrici appositou super 4. 4 (a). Udalrici 7 (a). post incarnationis2 (b).habet tres astericos. Borivoy
2(/j).Boriwoi4- Boriwoy 4 (a)Borivoii 7Borivoi 7 (a). 4T
Romanorum 2 (6). 3. 4(«).7. 48
papaKalisto omissa
in 4.4 (a).secundo add. 5
4>
->t?mpore 2{b). 3. 4 (o).7. 50 Wladislai 2. 61 libellusincronicam boemoruin i,
Incipit liber primus chronicae Boemorum 3. Incipit primus hbellus Cosme decani Pragensis ecclesie in
chronica Boemorum 4. Incipitchronica Boemorum.quam composuit Cosmas 7. 52 tamen2(a). 63
ausibus
51 illa
4.4(-i). "quod 1. 55
ystoricaA.hystoriaca i.historiaca 2.2 (b).deletotamen-dantec. 56 difusum i.
58 59 60 61
omissumiA(a). arcto A.2.4.(o). Tbanaytenos 1. Tanaytenus2 (b). occiduam 1.4,4 (a). vocatur
6i 65 66
A. Boemiae7. 63
62
terrae pro orbis 2 (b). Africa 1. aquilonarem 4. et sic deinceps. difususl.
87
cinctusque 2 (b).

NOT/E.

(237) Hor. ep. ad Pisones 359.

(238) Sunt verba Pauli Diaconi Hist. Langob. I, i, ab auctore ex Reginonis Chronico ad a. 889 desum-
pta.
 COSMiE PRAGEN 60

im,qni \ ur : socii non semel mecum graves labo-

mluntur totius tarrtt • per oireuitum, ut in res M prr devia netm rum perpetsi (244), titttle gra-
du oculurum quasi unua et continuu-. mODI to- duh ,
Irit penatibut litate libamen yrutum,

lain illam b .
'
ii.uinat. lltijus U-r- quorum opem M pet n irtfieam hane vobis olimfato* 6
iw luperfloiem tunc temporie lettinaiam tandem venittit ad patriam. H&c est
tudines nemoromsine babitalore 1< bominum; aimii illa, lnc cst illa
,:
terru,quum soepe me vobis promi-
tamen suiiu eia uibus apum et diversa- I sisse memmi, terrn obnoxia nemwi, feris et volatili-
ruin inoilulaliuinbus vulucruin. bus referta, nectare meltis et lactis humida, ei ut
iriiui Innnmera eeu maiis ba. ipti
ts
pertpicUit, ad habUandum aere jocunda.Aqux
vel quoi sunt atells \ m:c ab ullo per in asthera ex omni parte coph>ScT,et ultra modum piscosce. llic
88 deertt, 90 .
ternta- errabant per devia terrs,et bfsiiarum gre- vobisnichil quia nullus vobis oberit Set
gibnsvixsufQciebat tellna Ad anmerum locustarum cum hXC tatis.fnm pulchra ac tanlareyio inmanibus
I uii, vix poterant aequipa- rittit, cogitute u]>tum terrx nomen quod sit. Qui
•
trroenta jumnntorum. Aquae illic nimisper- mox quasi ex divino cnrnmoniti oraculo : Et unde,
1)9 et ad humanos usus sanae ; similiter et i nquiunt. melius vel aptiut nomen iuventemus,quam,
. suavee et ad coinedendum salubres. Mira r» quia tu. o palcr diceris Boemus, dicalur •' et terra
. el undfl perpendere potes quam in allo aere lioemia rTunc senior motus socioruni augurio, coe-

it
:&
regio, cum nulla peregrina hanc in- pit terram osculari gaudio,gaudens earo ex suo
pra?
set quotquot amnes, parvi et im- nomine nuncupari surgens ac uirasque palmas
; et

nea exdivereis rnontibusorti,amajori aqua qua? tendens ad sidera ^246), sic orsus '- e»t loqui :

dieitur Labe recepti, usque aquilonale fluunt in Sulve, lerrn fataiis, mille votis qUcTsita ncbis, olim
re. El quia baec n regio l< mpore in i)lo intem- diluvii lempore viduata homine, nunc, quisi mnni-
i, it hornu qui temptaret adhuc menta 9*
hominum,not eonterva incolomet, et multi-
eaui nun intrarat, de 1'ertilitatc sive sterelitale ejus plices nostram sobolem a prugenie in proyenies.
magie placuit taoere, quam inexpertam 7S
rem di- 3. Quorum autem murum,quam honestorum vel
9i

eere. Uas soliludinea quisquis fuit ille bominum — quantaeaimplicitatis et quam admiranda?
8J 9:>
probi-
'

incertumest quotin animabus 11

postquam intra- — tatis tunc temporis fuerinthomines, quamque inter
vil, qua?renslocabumanis habilationibus oporluna, 01
se fideles et in semptipsos misericordes, cujus
monte8,valle8,teequa, tempe visu sagaci perlustra- etiam modestia\sobrietatis.continentia?, si quis his
v it,et ut rcor, circa montem Rip 80 (240), lntor duos modernis hominibus valde contraria imitantibus
pleno ore narr«re temptaverit, in magnum deveni-
sl SJ
Quvios.soilicet Ograa (241) et Wlitavam (:

prim -
i sedes, primas fundavit et a?des, et C r et fastidium
9S
Proptera ha?c pra?termittimus, et
.

in humeris Becum apportarat w 243), humi panca, ac qi.a? suut vpra, lllius pnma? aetatis de
Bieti penates gaudebat.Tunc sen or quem al.i quasi qualitale dicere cnpimus. Felix 247) aimium eiat
dommum romii.ib mlur inlo cet< r i suos sequaces a'tas illa.
molieo oootenta Bumpiu, nec tumido inflata fastu ".
Cereris et Bachi rnunera haud norant quia nequeerant.
Sera prandi.t solvebaut glande vel ferina carne.
,0 °
Incorrupti latices haustus dabant salubres.
Ut sulis splendor vel aqua? humor,
sic arva et nemora, quin eti.tm et I01
ipsa connubia erant illis communia
VARI/E LECTlONfiS.
*s
inim. 4. mirum deesl 4 (o).
69
e. t. mundi (deletum) terrae 1. 70
circuiat A. 7 < habitatione
- arerue
hetnereA. heterra? corr. hetera? i. 7 * equippfire corr. - i A. squiparari 7. 75 a?there
1.
2(6). scnplo supenut aere. '« penderat 7. • pendeat addit 5. 7S
ineplam 4. 4 [a). 79 est addit secunda
manut A. «Ripl. Rzip 2. Hip corr. Rzip 2 (/>). «i Ocram 7. 82 ita A. 1. Wultanam 3. Wiltavam 5.
J
Wltovara rel. aportiratA. 8 * dolores A. <* ope 2 [b). 4. 86 falum corr. fato A. 87 h. e. i. secunda
manu add. A. semel omitta 2 (b), S8 pspi corr. ipsi A. 8 » nihil i. 90 quia
corr d. el A.
oberit omissa 4 (a).
w rnonum
9l
et d. —
ortns i. corr. monim A. 94
numeri capitum desunt in codicibus, quorum
toco 1. nonnunquam ITLM scrib.ln cupihbus adomundis cod. 4 secuti sumus, in quo singula capita non nu-
isat litterts majusculu coloratis perpeluo tignata sunt. 95 simplicitudiuis corr. simplicitatis A 96
ammir. A. w mter4. » fastigium eorr. "

fastidium A. 9S festu corr. festu 1 100 incorrupte 4. 4 J

(a).
mcorrupti - somuos dcmniD. ""quin et ipsa 3. quin etiam ipsa7.
NOT^B.
(239) Egram non
ex eo quem noscimus fontesed infra 11.37, etDobnerll, 130.
a Teplae origine deduxit, qui paulo infra thermas
(242) Moblau.
Carolinas in Egrarn cadit. Vid. Dobneri comment.
(243) Virg., ^n. IV, 598.
ad II jecui Annales II, 129.
(244) llor , Od. I, 7, 31,
(240) Mona Sancti Georgii inter ostia Egr« et
(243) Virg., JEa. VI, 465.
Moldava? fluviorum silus. (2461 Virg., ^En. V, 253, 356.
(241) Est fluvius Tepla el qua? eum excipit Egra?
fluvii pars, Ogra ob calidas aquas voce Slavica
(247) Felix —
glande sunt pancis mutatis versus
no- Roethii de consolatione philosophiae II, metrum 5.
miuata. Reliqua Egra? pars Cosma? esl Chub. Conf.
61 CHRONICA. — UB. I. 62

Nam more pccudum singulas ad noctes novos in- A non minores, quaTi sol«l viris, e ;jicnlioc dcdit di-
et surgente aurora trium 10S
eunt l02 hymeneos , vitias.

gratiarum copulam et secreta 104 amoris rumpunt l0b 4. Quarum major natu nuncupataest Kazi, quae

vincula et ubi nox quemque occuparat

;
,06
,ibi fusus Medeae Golchicse herbis et carmine necPamnio 1M
123

per herbam, frondosae arboris sub umbra dulces majiistro arte medicinali cessit; quia B«pe Parcas
107 125
earpebat somnos. Lanae (248) vel lini eis usus ac cessare inierminuli ub opore
ll6 127 ,jussa.
veslis ignotus, hieme ferinis aut ovinis pellibus Ipsaque fata sequi fecit sua carmine
utuntur l08
pro vestibus.Nec quisquam meum. dicere Unde et incolae hujus terrae.quando aliquid csl per-
norat ad iDslar monasticae vitae, quicquid
109
, set quod se posse rehabere 128 desperant,tale
ditura, et

haoebant, noslrum ore, corde et opere sonabant.Ad proverbium de ea ferunt: Illud necipsapotest recu-
perare ,!9
stabula 110 non erant repaguia, nec portara inopi Kazi.
13(M
claudebant, quia neque ul fur, neque latro, neque Ad Cereris natam haec estubi rapla tyrannam
inops quisquam eral : nullum scelus aputeos furto ejus usque hodie cernitur tuniuius, ab incolis 13 ,

132 nimis altc con-

firaviusct latrocinio.Nullius gentis
112 arma videre, terrae ob memoriam sua3 dominae

tantummodo sagitlas.et has propter feriendas feras gestus, super ripam fluminis Mse 1J3 (23)), juxta
habuere.Quid plura ? Proh dolor prospera in con- R ! viam qua itur in partes provinciae 134 Bocbin i3i ,
traria.communia in propria cedunt; securam pau- per montem qui dicitur 186 Osseca n/ (252).
pertatem olim amabilem 113 quasi coenosam rotam Laude fuit digua set naLu Tetcka 138 sccunda,
vil.mt et fugiunt,qui.i atnor habendi saevior iguibus Expers et maris, emunctae 'emina naris 13<J ,
Mlbam (216) in omnibus ardet.His ac talibus malis qua: cx suo nomine Tethin u0 (253) castrum natura
emergeiitibua, de die in diem pejus et pejus inju- loci firmissimum, praeruptae rupis in culminejuxta
ri.im,quam nemo prius inferre norat,alter ab altero fluviuin Ms-tm Ul aedilicavit. Haecslulto et iusipienti
sibi illatam patientersufferebat.el cui querimoniam populo Oreadas 142 Driadas i43 Amadriadas ii4 , ,

suam apploraret, judicuiu nec principem habebat. adorare et colere, et omnem superstitiosam se-
Post haec quicumque in sua tribu vel generatione, ctam (254) ac sacnlegos ritus ,w instituit et docuit;
146
persona,moribus potior et opibus honoratior habe- sicul hactenus multi villani velut pagani, hic
batur, sine exactore, sine si^illo 116
, spontanea vo- latices seu ignes colit,i»te lucos 147
et arbores aut U8
1VJ
luntate ad illum confluebant 115
, et de 116 dubiis lapides adorat, ille montibus sive collibus litat,

causis ac sibi illatis injuriis salvalibertate disputa- alius quas ipse fecit ydola surda et muta rogat et
bant 117
. Inter quos vir quidam oriundus extitit no- oral, ut domum suam 15 °
et se ipsum regant.Tertia
mine Crocco ll8 ex cujus vocabulo castrum (250) natu 151
minor prudentia major, vocitata est
, set
jam arboribus obsitum in silva, quee adjacet pago ^ Lubossa 152
,
quae etiam urbem tunc potentissimim
Stibrcne 119
, situm esse dinoscitur. Vir fuit hic in juxta silvam quae tendit ad pagum Stebecnam I5

suis »enerationibus ad unguem perfeclus, rerum construxit, et ex suo nomine eam 154 Lubossin 15s

12 15 °
secularium opulentia praeditus °, judiciorum in vocilavit (255). Haec fuil iuter feminas una |>ror~

deliberatione discretus, ad quem tum de propriis sus feraina in consilio provida,in sermonestrennua,
tribubus quam ex lotius provinciae plebibus velut corpore casta, moribus proba, ad dirimenda populi
apes ad alvearia, ita omnes ad dirimenta convola- judicia nulli secunda, omnibus affabilis sel plus
151
bant judicia.Hic tantus vir ac talis,expers virilis amabilis, feminei sexus decus et gloria, dictans
122
fuitprolis ;genuit tamen tresnatas,quibusnatura negotia providenter virilia. Set quia nemo ex omni
VARLE LECTIONES.
102 novas vel incu : : banl imineos 1.yraneos corr. bymneos
probant, ineunt 4. 4 (a) promebant 7. 193
10 * l05 i06
A. ita A. terea \. ocup. 1. occupaverat 4.
ferrea ret. 107
rumpebant
actui r. A. 7.
108 utebantur 7. 109 noverat 4. ,i0
Ad stabula habuere desunt 5. Ul nec ter II, u * generis 3. —
113
pauperlatis amabilitatem 2(6) 1U sygillo H. u5 confluebat A. U6 deest 4. lil disputabat A. U8 Croh
119
3, Crecko 4. 4 |o) Zlibene 1. 7. Ztbecne 4. 4 (a). Stibene 5. Ztibene 7 (a). 120 r. s. c.o.desuntT. 121 con-
l22 Im
volant 4 (ii). corr, In A. 123 gramine 4. 124 ponio 4. 125 cassare 2. 126 facta 1. 127 carmina 3.
158 129
habere A. rehabere A. 13 ° tyranam A. 131 accolis 4. ab colis 4 («). i32 done 2. 133 Mzie 2.
Msae2 (6).Mse4.4(a).5.7(a). Alsae7. i3i deest\. 135 Behin 1. 4. i(a). l33 raontes q. dicuntur A. 131 Ussiek
i38 Telhka
2. 1. 2 (6). 3. 7. Tetnka 4. 4 (a). Thetka 5. Thechki 7 (a) 139 mariscom naris A. 140 Thcthin
i. Thetin2(6). 4.4(a).Tethin7. Thechin7 (a). l41
Mzara 2 (6). 4(a). Osam 7. U5 0riadas4. 4 (a). deesti. M
144
Driadas, Hamadr. omissa 4. 4 (a) 145
ritus corr. usus 1. l16 actenus A. i47 locu3 1. u8 seu 7. 119 et
A. l50 suara omisium 2. 1S1 deest k. 152 ita A. 7. et sic deinceps. Libussie 2. Libussa 5. 153 Ziibecinam
133
1. 2 (6)5 .Ztibecznam 2.Zub>>cnam 3.Ztbecnam 4. 4 (a). Zitbecinam 7. Zcibecinam 7(a). i54 deest A. Lu-
bpsin 1. Libossin 2. Lubossam 7. 7 (a). Lubossin rel. l56
mira 1. 7.
NOTvE.
(248) Elocutiones ex Reginone 887 desumptae. in Jahrbucher des Bohmischen Museums II, 442.
(249) Boethius 1. 1. (253) Tetinhaud procul a burbeBeraun murorum
(250) Krakow, haud procul ad urbe Rakonitz. Dobner II, 117.
reliquias se vidisse testatur
(251) Mies qui ad Zbraslaw in Moldavam se prae- (254) I. rationem.
e. vitae
cipitat ; vid. Dobner ad Ilai. II, 116. (255) Hanc urbem esse Libossin in dominio
(252) WoseketBrdy. Videcommentationem Kro- Smecna conjecit Palackius in libro Wurdigung.etc
pfii; Die alteste Eintheilung des Landes Bohmen, p. 23.
 : !

63 l i.-M 1 PKAGK' 64

Uus '» 7
(256 lalii uc tantae laodll femlnt, \ Idot) parum sitpere voi r, quia vosnon (n virga

aditio humioi
,

tuit phitm '• Bt [trrcn ju tt ••' quoniam ttne (imore m vivi-

qui i popula uiul'u el
!

oerta pra ii\it futura, omaie titmerito me eietplcittM, ftam ubi timor ett, ibi m
-
ooramoni ooneilium inieni ,5
*,patrii ejui et if* h m /•. ftuneautem mteeue ett valie ut hubeu-

. baooeibi prafecit in jodicem '*'. Bi " 1

tit
ltl
reetorem femina fortiorem m . Sic el columbx
,s8
ttl inter duos cives.opibus el genere eun- olun albiculu mitvum 187
,
quem tibi elege-

nenliores et qoi videbantor populi esse rectores, runt ,SJ

in regem, spreverunt, ut vos me spernitis, et

aeeipitrem mullofortiorem ° tibi ducem prxfecerunt,

,9
oria eit non modicu titigio agri oontigoi de ter-
mino '
!
. Qui in lantum proruperunt in motoam qui fingent euluat tam nocentes quam innocentes cce-
u.iit aller alteriui ipiiiaoi uoguibai volaretin pit necare et ex tunc usque h r>die vescitur columbis
•
t nu.ii> convitiis semetipsos turpiter digito accipiter Itenune domum, ut quim vos cras cligatis

sub naium oonfundentea,inlrant baebantsaooriam, in dominum, eyo assumam milii 191

maritum. In- in

ac non lioi magno itrepitu ideontdomiaam,el ut praedictas advocut sorores, quas nou impares
I

ralione juelilia dubiam ioter eos dirimat t03 causam agitabanl furores, quarum magica arte ct propria
euppliciter ,6 *
rogunt. Illu interim, ut est lasciv.i ludificabat populum peromnia; ipsa enim Lubossa
m ollitiea muheruin quaado non babet quem ti- p 1,ij
fuit, sicut pruediximus, phitonissa,ut Churuaea Sy-
,92
11
virum, cubito subnixa.ceu puerum
subnixa,ceu p enixa, billa, altera venefica ut Cholchis Medea, tertia
alte in piotii itratii l67 nimis molliter accubabat 168
. malefica ut J£&<b m Circes l94 .Illa nocte quid con-
Cumque ,69 per callem justitiae iocedens 17u perso- ,
silii inierint Eumcnides, aut quid secreti
illae tres
oam hominum non respiciens l7, ,totius controversiae egerint, quamvis ignotum fuerit, tamcn omnibus
inter eos ortae causara ad staiura rectiludinis perdu- luce clarius manepatuit,cum soror earum Lubossa
,72
t, tunc is, cujus causa in judicio non obti- et locura ubi dux futurus latuit,et quis esset.nomine
,73
nuit pulmam,phis justo indignatus terque qua- indicavit. Quia enim crederet quod de aratro sibi
terque caput concussit, et moresuo terram ler ba- ducem praerogarent ? Autquis sciret,ubi araretq.ii
,:i
culo percussil, ac barbam pleno ore saliva rector populi fieret? Quid enim phitonicus furor
conspergens (257)
,7S
injuna virit exclamavit l76
: nescit ? Aul quid est,quod magica ars non efficit l95 ?
haud toleranda femina rimosn virilia judicia mente '.
Potuit Sybilla Romano populo seriem fatorum fere
truclat dolosa. Scimus profecto quia femina sive usque in diem judicii praedicere, qus etiam, si fas

ttam l77 seu in solio residens n8 parum sapit iVJ

, est credere,de Cbristo vaticinata est, sicut quidam
quanto minut eum in slratis accubatt Iievera tunc doctorin sermone suae praedicationis versus Virgi-
magis est ad accessum mariti ajita, quarn dictare lii
,96
1260) ex persona Sibyllae de adventu Pomini
mitilibut jura. Certum est enim, lontjos esse crinet ^ compositos introducit. Potuit Medea herbis 197 et
omnibut sel breves s-:nsus mulieribus.Satius ett mori, carmine saepe e ccelo Hyperionem 193 et Berecin-
quam viris lalia pati. Not solos obprobium nationibus thium l99 deducere potuit ymbres, fulgura et
;
m
et gentibut destituii natura, quibus deest rector et tonitrua elicere 201 de nubibus; potuit regem Eia-
virilis censura Ad haec et quos premunt femineajura. cum 302 de fene facere juvenero, Carmine Circes 103
1SJ
douiina oontumeliam dissimulans,tt
illatam sibi socii Ulixis 204 conversi sunl (261) in diversas fera-
doloiem cordis femineo pudore celans,subrisit et rum formas, et rex Picus in volucrem, quee 205 nunc
lla est, in.juit, ut uis ;
femina sum, femina vivo, set dicitur picus.Quid mirum ? Quanta egerunt artibus

VARLE LECTIONES.
157 ,58
fitonissa 2. phytonissa 2 (6). phitonissa 4 (a). 159 inigensdeWa g A. ,60 Et quia populo
et addit A.
— in judicem omissa
i. 4 (a).
lM hi A. ,;6 timeat A.
61 w
Et 1. i6i continui deterrainia A. 163 diremit corr. dirimat A. ,6t su>
>

pliciter I. ,67
thoris A. ,68 acubabat i. 169
cum A. 170 ita corr. al.
manut iti i. pro indecens , indecens 4 (//). 171
aspiciens 2. ,72
manu secunda A. ,73 ter. 4 4(a). 17; bacu-
lis 2. »5 conspuens A. asper-jens 4. 4 (a). ,76 exclamat 2.3. 4. 4 (a). 177 stat 4. 4 (a). 178 resideat corr. al
manus in lM eapiat 4. 4 (a). 7. ,so domnu 1. Lubossa add. 4. 4 (a).
4. lioet addunt 4. 4 (a). sed m
,8S
Bine dolorc et timore tnanu secunda A. ,5P
est add. 3. 4 (a). l85 deest 1. 2. l86 ferociorem
4. i (a). '
m
I. i. 7.
lsT
milvium 7. 1S8 que 1. i" elegerunl 3. 190 feroriorem 1. 4.7. iyi mihi deest A. 4. 4 4.(a)
•" Cholhis ,\. Chcohis I. ,9i .E J£
VJ>
&
2. 2. (a) 4 (a). «• ita A. 1. 195 sulficit 2. 196 Virgili 1. Vir«i)ii 2.
••» cibis2 (b). Yporionem ,\. l99 llerecinthiam 1. 2. 200 et deest A. 201 ducere 4. 4 (a). ,02 Egacum
1. 2. 4. 7. «»« Cirnie 4 (a). 201 Ulixes 1. 2. 205
qui 4. 4 (a).

NOTJE.
'.) Hor., Od. II, 46, 27. Weh den Manneru, wenn ein Weib gebietet
557) In carmine populari Judicium Libussae (cfr. (25S) In carmine populari p. 48 :

librum qnem ediderunt viri clariss. Salarik et Pu- Wahlt den Mann euch unler eures gleichen,
lachy; Die Itesten Denkmler der Bohmischen Der euch herrsche mil dcm Eisen.
Sprache. Prag 1840), de cujus fide inter sumraos (259) Numlegendum albidulum ?
viros maxima exorta est contentio, haec leguntur (260) Cf.Aupmslini exposit.ep.ad Roman.Opp.III,
1. 1. p. 47:
2, p. 629, et Virg., Eclog. IV ad Polhonem.
Und cor Wuth erbebten alle Glieder, (261) Virg., Eclog. VIII, 69, 70.
Schwingt den Arn und briillet gleich dem Ure.
65 CIIRONICA. LTB. I. 06
,23 tollct.
suis niagi in /Egipto? qui pene totidem mira car- A Q ue a(l <*a»t pnlatium Omnia veslra qux
tli
minibus suis fecerunt, quotDei fumulus Moyses ex suntpoliora , in villis,in campis, in agris, in pra-
208
virtute D si exhibuisse perhibelur.Hactenus haec. tis, in vineis auferet, et in u-tus stios rediget. Quil
5. Posiera die, ut jussum fuerat, sine mora con- multU moror ? Aut ad quid ,2 «
hxc, quasi cos 22G
ut
vocant ccetum, conuregant populnm conveniunt ; terream, loquor ? Si persistilis in - 21
incepto et non
207
simul omnesinunnm, te'nina residens insublimi faUiti* volo, jam vobis et nomen ducis et locum ubi
sulio conc onaiur ad agreatea viros 208
: plrbs est indicabo. Ad haeo vulgus ignobile confuao exul-
228
mueranda nimis, quse libera vivere nescit, et quam tat clamore omnes unuore ducem sibi poscunt
;

nemo bonusnisicum vita amittit, illiun vos noninviti dari. Quibus illa En, inquil, en uttra illos 229 mon-
:

libertatem fugitis, et insuetx servituti colla sponte tes —et monstravit digitomontes est ii0 fluvius —
submittitis. Heu tarde frustra vos patnitebit, ticut non adeo maqnus nomine Belina M1 (262), cujus su-
i09 i[0 ill il2 per ripam dinoscilur esse 232 villa, nomine Stadici
pamittnt ranas , cum ydrus t
quem sibi ,

(263). Hujus in terrilorio ,M est noirale uuum, in

133
feceranl regem, eas necare coepit. Aut si nescitis,
quxsunl 213
jura ducis.temptabo vobis en verbis di- longitudineetin latiludine * 3& 22 235 passuum; quodmi-
cere paucis. Imprimis ducem ponere, set rum in modum, cum sit inter lot 237 agros in medio
2ii
fucile esl
215
difficileesl positum deponere nam qui modo est „ posilum, ad nullum tamen pertinet agrum (264). lbi
;

sub veslra potestate, utrum eum consliluatis ducem duxvester duobus variis bubus aral unus bos prx- ;

an non, postquim vero constitutus fuerit, vos et om- cinclus est albedinc et albo capite 23s alter a fronle ,

niavestra cruntejusin potettate. Hujusin conspectu post tergum 239 albus, et pedes posteriores habens
vestra febricilabunt 216
genua, et rnuta sicco palato albos. Nunc, si vobis ptacet, meum accipite thala-
2i0
adherebil lingua. Ad cujus vocem prx nimio pavore rium et clumidem ac mulaloria (265) diue ditjna,
vixrespondebilis: « Ita domine, ila domine 2n ,»cum et pergite mandata populi atque Ul mea referte
ac
ipse 21S solo suo nutu si>ie vcstro prscjudicio hunc viro, et adducite vobis ducem el mihi maritum. iro I

2ii
dampnabit, hunc obtruncabit, istum in carcerem
ct nomen est Premizt ii3
,qui super coilu et capita ves
miUi, iltum prxcipiet ia patibulo suspendi. Vos tra jura exeogitabit plura — nam hoc nomen latinc
ipsos ,19 et exvobisquns sibilibet, alios servos, alios
, sonal praemedilans vel superexcogitans (166) Hu-
rusticos, alios tributarios, atios exactores, alios tor- jus prules postera 2ii hac 2ib in otnni terra in seter-
tores, alios 220
ptxcones, alios cocos seu pislores 22i num regnabii 246
et uttra.

aut 2ii motendinarios etiam sibitri- Interea destinantur qui jussa dominae et ple-
faciet. Constituet 6.

bunos, centuriones, villicos, cultores vinearum simul bis ad virumperferantnuncii; quos utvidit dornina
ct agrorum, messores segetum, fabros armorum, su- quasi inscios de via cunctari : Quid, inquit, cuncta-
tores pettium diversarum et coriorum. Filios veslros ^- mini ? lte securi, rneum equum scquimini, ipse vos
2il
et ftlias in obsequiis suis ponet ; de bubus etiam et ducet recla via et rcducet, qma ab illo non stmel
equissive equubus seu peccoribus vestris oplimaqux- illa via esl trita.

Vana voiatfama, nec non 2i8 quod ipsa domina

et opinio!alsa,
equitatu phantasmatico semper in noctis conticinio
solita sil ire illo, et redireprae gallicinio :

quod Judaeus credat 249

Apella (267) Quid tamen 250
? quam ibant, tum 252
puer unus obviam currit,
illis

Procedunt nuncii sapienterindocti.vadunt scienter quem 253

interrogantes aiunt 25i Heus bonx indo- :

nescii,vestigiasequentesequi.Jamquemontestrans- lis puer, estnevilla ista nomine Stadici 253

: uut sicd
ierant, jam 25 jamque ad propinquabant villae ad
' initla vir nomine Premizl? — Ipsa est, iuquit, quam

VARI/E LECTIONES
207 ,07
hab. corr.exh. A. Lubossa add. 4. 208 dicens add. 4. 4 (a). 209 s. p. r. desunt 7. «10 quecorr-
cum A. * u ydrus corr. ydra A. 2l2 tnanu secunda. -' 3
sint A. 2U Imprime corr. Imprimo 1. s15 .

216 lebricita habet 2l7

nainque 4. 1. frbricitata labentur 3. 7. i femet legit A. 2 18 ipse deest 4. A(a).
d.
21 9
deestA. vos ipsos tolle' desunt 5. —
»* alios omissumi. 4(«). 231 piscatores4.
4(«). 2 "alios 7. 223 pj t .

m exceptis A.etK.rel. 2i *quaeque pecora sunt 4. 4 (a). 225

ci tu ad q. ad h.l 2 8 voa
uterream 1. 2i7 :n
.
-

cepto 4.4(o). S28 exaltante4.4(u). 2 -°vosA. 230

ubi 2. 231
Beleua7. * 32 deesti. \(a). 233 Zladiczi 1. 3.7.
a34 teriorio A teritorio 1. 235 236
Ztadici 2. 4. in deest 1(6). et inlal.desiivt 4.4 (a). XU. -t. 2. 7. 237 tan-
23S 239
tos 2. et add.A. tegrum 1. 2t9 ita A. thalitarium 1. M» ac A. 2. (b). 2i2 est deest A. 243 ita \.
Primizl alii excepto 2. Prziemysl ct sic porro. *** postea 2 (6). 2W h.iec. I. 2i6
deest A. 847 adducet A.
ii8 ii0
deducet 4 4 (a). deest 4 (a) deest 1. 250
tamen A. dum 7. 251
i. i. a. v. q. i. desunt A. 25 *
tunc
4. 4 (a). dum 7.
253 234 255
deest 4. ad illum addunt 4. 4 (a). ita A. Ziadici alii. Ztadiczi 7(a).

NOT/E.

(262) Bilin in regione Lutomericensi, qui apud J) pulovocatur.Cf.PalackyGeschichte von BohmenI,87

Aussia;. in Albim exundat. (263) Scilicet indumenta.
(263) Staditz. (266) Gf. Dubnerad llai^eium II. 158.
(264)CampusnostrisetiamdiebusKonigsfeldapo- (267) Hor. serm. 1,5,100.
 : ,

AM 1>RAG (i8

\ di .
miliariua .....
ulit.ui, 0ii ft, eitiut oput * psrugai Ad sicui columbaa, qusodo ai peregrina ad a n u
1 i »1
•

ipnin 11 I |uiunl :
dit, imprimia eam pavesounl, et mox iu ip-u
Vii \e, :tu.c nobn ,J1
dtis genetute !
iunt ,M et " 7 eam quasi piu-

Don auffioit
:i *
aemel di- priam faciunt et diliguut ; ?ic illi cum lal.ularcntur

Qata u l ingeminant e|ui rmocioationibua iier adbreviarent,

ac jucainlu ,M peracurilia verba laborem fiili» rent
S '. m ijii i dignittime laude,
v ., (^('ide caballum
'
unus, qui erat audaciur et lingua pruu.ptior O do- :

Ei : '
monatrant rnuntque eabalium.
veat - bI
mtne, dic, inquit, nobis, uri qutd Itos roturnus subere
n '
J s *°
:</ Lubossa et plebs universa Ht maudat, consulos et ad nichilum nisi ut projicianiur
uptos nos servure ftcisli, nor. salis potsutnus admi-
ut ttto venia i actuisnepotibus fatale regnum
29t
Omnia nostra et nos ipsi in tua manu >>«- rari. Quibus ille : Ad hoc inquit cos feci etfaciam

mus, te ducem, tejudicem, te reetorem,te protecto- in tBvum servari, ut nostri posteri scianl,unde sint i9i
3
rem, tesolumuobis in dominum etigimus. Ad quam ortt, et ul temper rivant pavtdi tt tuspecti, nec"-' ko-
20k
vocem vir prudena quaai futurorum inacius
*•', mines u Dco sibi commissos injutte opprimanl per
titit, et Btimulam quem manu gestabat in ler- superbiam, quia facti sumus omnes aciuules per na-
lixit, rt solvene buw.s :
//' illut inde venislis !
" turam.Nune auUm et mihi liceat vos vicissim u '
j
per-

dixit; qui * atim cilius dielo ab oculis evanuerunt, contari ulrum magis laudabile est, de jmuperlate ud
et nuaquam ampliua comparuerunt. Corilua au- dignitiitem provehi, an de dignitate in paupertatem
quam bumi lix.it, trcs altas propagine*, et redigi '!
Nimirum respondediiis "s mihi, melius esse
quodest rnirabiliua,cura loliiset nuoibua produzit. provehi ad gloriam, quam redigi a l inopiam. Alqui
268 lieri,
Yiri autem illi
! 15
'

videntee huec talia ita sunt nonnulti parentela gmtti cx nobUi. tet post ad
stab int obatupefacti. Quos ille grata vice hospitum turpem inopiam redacti el tniseri farti; cutn suospa-
!67
invitat ad prandium, et de pera suhere contexta rentes gtoriosos fuisse et potentes aliis pr&dicant,
excutit' 81
muoidum M9 punem et formatici partem, liaud ignorant, quod semetipsos inde plus confundunt

etipsam pcrem in cespitepro mensa el superrude et deturpanl, cum ipsi jicr suam hoc umtserunt igna-

textum ponit et caetera '-"°. Interea dum prandium viam, quod illi habuerunt per induslriam. .Vam for-
aumuut 7I dum aquam de ampbora bibunt, duaj
-
,
tuna setnper lutnc ludit aleam sua rcta, ut nunc hos
propagines sive Vi virgulla duo arueruntetcecide- erigat ad summa, nunc illos mergat in 397
infirtna.
S73
ru':t, set lertia multo altius et latius accresce Unde fit, ut dignitas terrena, qux erat aliqnando ud
274
bat.Unde hospitibus major excrevit admiratio gloriam, amissa sit ad ignomimam.At vero paupertas
cum tiniore. Et ille Qutd admiramini ? inquit. C per 'virtutem victa, non se celut sub pelle lupina, set
:

Seiatis exnotra iirogenie*'* multos dominosnasci,set viclorem suum tollit ad sydera,quem olim secum tra'
276 29S
unum semper dominari. Atqui si domina vestra xerat ad infera .

278 per !79 mo-

non adco dc hac re 277
festinaret, set 8. Poslea vero quam
emensi fuerant, et 299
iter
S30
dicum tempus currentia fata expectatet, ut pro jam jatnque prope ad urbem venerant, obviam eis
metamcito ni non mittercl: quolnatos herilesnatura domina stipata suis satellitibus accelerat, et inter
proferret, tot dominos terravestra haberet. se consertis dextris cum magna laetitia tecta sub-
7. Post ha?c indutusVeste principali et calciatus eunt, thoris discumbunt, Cerare et Bacho corpora
calciamento regali, acrem ascendit equum arator; reficiunt, cetera noctis spatia Veneri 300 et Hime-
s01
tatn(:ii suoe sorlis non inmemor, tollil secum suos naeo indulgent. Hic vir, qui vere ex virtuiis nie-
coturnosex omni parte subere consutos, quosfecit rito dicenrfusest vir, hanc efferam gentem legibus
servari in posterum,et servantur Wisscgrad 2S2 in frenavit, etindomitum populum imperiodomuit,et
camera ducis usque hodie et in sempiternum. Fa- servituti qua nunc pr mitur subjugavit,atque om-
ctum est autem, dum per compendia !83 viarum niajura quibus haec terra utitur et regilur, solus
irent, ncc tamen 28 * adhuc illi nuncii ceu ad novi- cum sola Lubossa dictavit (268).
VARI.E LECTIONES.
aM opusomii/i'r2. 257 nobis deest 44 (a). i:,t sufficiunt t. ^dux repetuntkk (a). 260 Et— caballum in
margine codicis A.scriplajlesunl ink. 4 (a). stenutanlemque omnes except. A. i6i immensa 2. I6l! Primizl
!6S s64 aulem rteest A. 2t5 266 ibi 267
ttdd. 4. 4 (a). praescius subducto inscius 2 [b). deestA. A. subure
26S 269
4. ccutit A. ita A. 1. 2 (6). 3. nucidum in margine muscidum manu untiqua 2.muscidum 4. 4(a),
mucidum vel muscidum 7. 27 ° 7' (c)" A. 2?l dum prandium sumunt omissa 4, 4 (a). i12 sen 2 (b). Mve
273 274
virgula duo desunt 5. altius A. ammir-con5/an/er A. 4. S75 propagine A. 276 at 2. !77 re deest
!7S si
4 (a). 7. m. t. desunt 7. i79 per deest 4, 4
p. (a).
2S0
dum numeret 1.
addtt 1.
a81 28! WlSSE-
GRaR A. Wisegrad 1, 4, 7. i83 compita in margine 2. 2S4
tan.en deest 4, nec non 4 (n). 285 familiaris
. asueiaciunt 2. !S: ete. tamquam A. 1. p. f.
- s89 nisi omis- in margine addita a. s8S
jocundo A.
sum 2. !9 ° propiciantur i. 291 h.ec. 1. S9J sl. A. 295 corr. ne 1. ita 2. 4, neu 7. 294 dedilos A. 29s
296
viis vicissim desunt 2 vos invicem percunctari 4, 4 (a) respondetis 4, 4 (u). 297 ad A. 2 (b), !98 in-
fima 2. fnferna 5. s9 °
cum 2 (b). 300
veri A. 301
imineo 1.

(268) Eadem fabella in vetustissimis etiam legum Bohemicarum collectionibus reperitur.

 ; :

69 CHftONICA. — LIB. I. 70
33 °
9. Inter haec primordia legum quadam die praedi- A tum feniinea excrevit 331
audacia,ut in quadam
cta dominu, phHone concitata, praesente viro suo rupe,non longe a prae licta wrbe.oppidum :m naiura
Premizl et alns seuioribus pnpuli" 02 astantibus, sio loci lirmum silii construerenl, cui n virginali \
est vaticinata 303
. bulo indiunn est nomen Divin :m (27J).Quod vid:n-
Urbem conspicio fama qux sydera tangrt, tes juvenes, contra eas nirnio zeio mlignuntes,
SUi
Est locus in silva, villu qui 305 distat ab ista 306 muito plureainaimul conglobuti non longius quum
33; 335
Terclenis stadiis, quem Wtiiava 307
tenninat undis. unius buccinae in allera rupe inter arbusta
Hunc 3ai
ex /itirte aquilonuli 30 *
valde munil 3i0 valle 3ii aedificant urbem.quam modcrni nuncupaot Wisse-
profunda rivutus Drusnica 9it
; al australi ex latere gra.l, lunc autem ab B36 arl.uslis traxerat nomcn
337
latus uions nimis petrosus, qui a pelris dicHur Petrin Hrasten (273). Etquia saepe virgines solertiores
413 33S
(260), supereminet autem mons curva-
toca. Loci ad decipiendos juvenea fiebant 3S9 ssepe autem ,

juveues virginibua foitiores 340

tur in uioi/um delyhini marini porci, tendens usque exislebant, modo
in *'* prxdictum amnem. Ad quem cum 3l5 pervene- bellum, modo pax intereos agebaiur.Et duni inter-
3|6
ritis, tnvenietis hominem in media silva limen posila pace potiuntur, placuil utrisque parlibus ut
domus operantem. El quia ad humile limen etiam componfrrnt 341 cibis S42
et |
olil u?simbolum,et per
mncjni domini se inclinant, ex eventu rei Sl7 urbem r» tresdicssinearmis sollempnem insimulager^nt lu-
qwun eiificabitis, vocabitis Pragam (270). tiac in dum in conatituto loco. Quid plura? Non aliter jn-
urbeolimin futurum binx :ilS
aureae ascendent olivx, venes cum pueilis ineunt convivia, ac si lupi rapa-
qux cucumine suo usque ad seplimum Si9 penetrabunt ces quaereutes edulia ,43
ut 344
, i;.>trarcnt ovilia.
aelum,et per toium mundum tignis et miraculis coru- Primum diem epnlis et nimiis potibus hvlurem 34 *

scabunt. Has in hostiis et muneribus colcnt el adora- ducunt.

bunt omnes tribus terrae Doemise nationes reliqugs. Dumque volunl sedare sitim, sitis altera crcvit,

Unaexhis vocabitur 3i0 Major Gloria,altera 321

Exer- Laetitiamque suam juvenes vixnoctis 346 ad horam
citus non
Consolatio (271). Plura locutura erat, si diflerunt:
fugisset s " spiritus pestilens et ,ss prophetans a Nox erat et ccelo fulgebat luna sereno (274) ;

plasmate l>ei. Conlinuo itur in antiquam silvam, et Infians tunc lituum, Jedit unus eis ita signum,
reperto dato signo in 3 4 praedicto loco urbem, to-
-
dicens
tius B-)emiaedominam,£editicant 3s5 Pr,igam.Et quia Lusislis scdis, edistis tatis atque 34S bibistis;
ea tempestate virgines hujus terrae sinejugo pube- Suryile, vos rauco clamal Vcnus aurea sistro 3l9
.

scentes,veluti Amazones militaria ar::;a affectantes Moxque 350 singuli singulas rapuere puella3. M?ne
,29
et sibi ductrices facientes,pari modo uti tirones autem facto,jam pacis inito pacto,sublatis Cerere et
militabant,venationibus per silvas vinliter insiste- ^ Bacho exearum oppidu 351 ,muros Lemniaco vacuos
bant, non eas 82T 35J
viri, set quos
ipsaemet 3ibi viros, indulgent Vulcano. Et ex illa tempestate, post
et quando voluerunt, accipiebant et sicut gens ; obitum principis Lubossre, sunt mulieres nostra-
Scitica Plauci SSS sive 329 Picenatici, vir et femina tes virorum sub potestate. Sed 354 quoniam om-
in habitu nullum discrimen habebant.Unde in tan- nibus.

VARLE LECTIONES.
303
populis 1. m vncilata 4, 4 (a). 305
304
quae 4 (a). 3 " 8 illa 2
wilktl. 807
A. Willava 4 (a).
(/>). ita
Wltava rel. 30S
Hanc 4, 4 (</) Nunc aquilonari 4, 7. 3!0 niunitur 7.
7. 303 Sl1
2, 2 (b).
3ii
valde ita
A. Bruziaca 2. Bruznice 4, (a). Bruznica rel. 313 Paetrin l.Petiin 2 (/>), 4, 4 (a), 5.Petrun 7. 314
ad A.
315
dum 4,4 (a). 316 medii 1,
3 7
regi corr. rei A. 1. SlS columne additum delet A. 3l9 sempiter-
num A. S20
vocabitur deest 4. Wiceslaw el Woyliech addit manus seculi XV in 1. Wechlava.latine inserit
3. Wf'ce~lava 3 (a). Weczlava corrigit D. S21 Tressivoya, latine inserit 3. Tiessiwoyi corr. D. 3 " fui^set
2, 2 (//), 7. S23 sed 7. 3ii deest A. 325 aeditlcavit 5,7. 3W thyornea A. 387 semet A. 3i *
ita A. 1,
329 seu 330 femina
2, 1,7. Planri alii. superscr. sive 2 (b). addito rum i. 331 exereuit 2. in rnarg. manu
33i
antiqua excrevit. opidum A. 3S3 Devin I, 7 Dewin 2 (/>), 4, 4 (//). 334 bucina?. A. I. 333 alta c'or>\ alta
3ii
1. ab deest in 7. S3 ° Huasten corr- Hrasten A. 5. Hurasten 1, 2, 2 (//), 7. Nurasten 3. Wrasten 4, 4 (a).
5,8 virgines
corr. jnvenes 1. S39 f. s. a. i. in margines addita A. 240 ferociores 7. 341 componeret 7. 8;j et
cibis 4 (a). 343 edilia 2, ab antiqua manu u appositum. 344 ut in 2, erasum. 345 hilarem deest 4, 4 (a).
846
noctu A. 1, 2, noctu superscr. noctis 2 (6), noctis 4 (a). 3il ad horam deest A. 358 satisque 7. s * 9 sitro
addito s A. 350 M. s. r. p. in margine addita A. 331 opido 1. 38J et A 1, 2, 4, 353 erant 2 (/>). 354 et 7.

not^:.
(269) llodie mons S. Laurentii ; Dobner ad Ha- 415. IV, 206.
jec. II, 119. (272) Devin igitur Bohemiceidem est quod apud
Limen enim Bohemice sonat prag. cfr. Pa-
(270] nostrates Magdeburgi. e. Parthenopolis.In Pulden-
laeky I, 88. Tid. etiam Pelzelii commentatio Ueber bihus Annalibus 864. haec leguntur: Rasticen in
Ursprung und Namen der Stadt Prag. Netiere quadam civitate, qux Lingua gentis illius Dewin, id
Abhandlunp;enderkonigl. Bohmischen Gesellschalt est puelta, dicitur. obsedit.
der Wissenschaften II, 112. (273) A Bohemico Chrast. Dobrow.
(271) Innuit SS. Wenseslavum et Adalbertum (274) flor., Epod. 15, 1
conf. de his etymologiis Dobnerum ad Hajec. III,
 1*2
, Pl
I

n ia oampo qul Lur Turzco »"

ut, Nomi qoo devenit to- A . .

s" 4
|

[eoi (-" irtom eet loter Buemus el Luczunua (280),

885
jatn plenus dierum.postquam jura instituil
qui nunc moderoil ab urbc Butec
a (281) voi i-
aill
taotur Boteeoiei leaotem antiquitu- ^ nnn- J

»''« a<l
eolnit vivus ut I

0j qae ii
'-

tmial
*'-
loeeenit cupetur 3,a
ei nello Lucsooo, nolumus pneter-

gnnm.Hunc nbi mon repuit,llnata priocij sub lilentio.Qoippe illa diitiogaitur provin-
j0

obtiooit raicet. (Juu decedente ub hue

j; '
v.ta, \ cia qainque re^innibus locorum per compendia.
,it rero namlu Hojai poil fa- Primaregio eeteitacirca rivumnomine
:i91
Gutna 3 "
,9a
J "J
ducatum. Cujus viiam durn (282). Secunda ex utraque parte est fluvii Uzka
tam Uneslea rexit
Creoomiil ;ul lucatur sedis in Tertia extenditur per circuilum torrentis
rampool e,
I.

subluto e 3 " me.Jio.Neclan " ducatus Ouurta, quae et silvana dicitur,

3 -'\ sita est
ar.o S8J
. Iloc
3 Bocnica

potitur solio.Hic ubi vita

s " deeeasit -», Gostivi infra terminos fluminis Msa 395 Quinta 308 quce
.
,
in
307
tbrono loeeesiit llorum igitor prloeipom de vita
3*8
mcdio esl, dioitur Luka 898 pulcherrima visu
: et
s99 usu ac uberrina satis, nec non hal.un-
nqofl ei mortfl liletar, tum
' "• quia ventri 3;i et utillima

guiuno dedili,incolti et inducti aiaiojilati sunt pec dantissima pratis, unde et noraen ipsa regio traxit,
400
A0
cori, quibus prolecto contra naluram corpus volu- _ quia luca lutine pratum liicilur (2«4).fc:tquoniani
401 urb
plati,aoima fuit on.Ti (2 7) ,tam quia non erat iilo ha;c regio primum, longe antequam Saiec
i:l
inlempore, qui siilo acta eorum oommeodoret condita tore', est inhabitata huminibus, recte ejus
t02 403 404
me ooria. S >t siltamus de quibus siletur.et redea- incolae sunl a regione Luczane nuncupati .

mui umie paulo deviavimus s:s

. His prsefuit dux nomine Wlaztizlav m , vir bellico-
37 407
lO.Goilivit autem genuit Borwoy qui primus 40t
», sus et in bellicis armis animosus , ac contiliis
376
dux baplizatoe eit a venerabili Metudio 375
epi- supra modum dolosus,satisque in praeliis felix po-
377
icopo in Moravia sub temporibus Arnolli impe- tuisset dici si sors suprema non clausisset eum line
3T8
raloris,eiZu,ilopluk ojusdem Moravi» regis (278). infelici.Nam contra Boemos frequenter susceperat
379
-uperfluura esse judicavimus ,(iuod referente bellum, et semper Marte secundo atquo diis auspi-

fama audivimus,huic operi nostro hoc in loco sum- cibus pra3valuerat,terramqueeorum saepeingressus
maiim literarum apicibus inserere bellum, quod- cedibus, incendiis ac rapinis crudeliter devasla-
que 38 '' olim antea retm dierum, tempore ducis rat 40S (285), et ipsos popuii primates m tantum
VARLE LEGTIONES.
355
venit addito ul. venit 2 (/), 3, 4, nimia quo venit 4 (a), pervenit 7. ^56 ita 1, 2 (/>), 3,
manu de A.
357
4, 7, invisum deum A. nimis2, unus 4 (a). Nezumil 1, Nezamysl 2. 358 hac restituit alia tnanus 1.
iyo 1, 2 («), 3, 5, 7, Vogin 2, Moyen 4, 4 (a), Voin 7 (a)
360
. Unizlu 1, Winzlau 2 (6). Vitozlau 4,
'Unizlau 5, 7.
,
3tfl
Crezomizl 1, 2 (b), 3, 7, Crezomysl 2, Kresomizl 4, 4 (a), Creczomiczl 7 ta). 362
i a. A. 863 in 2 (b) :ib Neklan 2. 36 °
vira -I.
'
366
dfscessit corr. decessit A. discessit 1. 867 llosti-
vit 2, Goztivit 4.
3iii
de vita desunt 5. 369
aeque deest 2 (b), 3, 4, 4 (a), 7. 370 tuum 1. 37 Veneri 4, 4 («), '

375
s"* corr. 1. 373 paulo di^ressi sumus
4, 4(d).
371
iia A Borivoy 1, 3, 7, Borziwoy 2, Boriwoy 4. e. b. A
375 Methudio3 Melhudio4,4(o). 377 Aruulli 378
2(/j). ita G.4 (a), Zuatophk i.2(«), 7, Zwatoplk2,Zvatopluc4.
"• judicamuiA.7. 38 ° quidem 4, 4 (a). 381 Neclam 7. 3Si quod 4 («). 38 JTurzko 1, 2, 2(b). Jurko7. 385 Lu-
zlunus7. 385 ita A. Satc 1, ila dtir.ceps Sale 2, 2 (b), Salz 3, Sathec 4, 4 \a), Sdtx 7. 386 Satcenses 3, 7,
S ithcenses 4, 4 (a).
3S7
antiquiua G. S88 nunc.ipentur 7. 3i3 hec A. 30 ° volumus prateriri 4. 4 (a). 691 deest
A. 3j;
iia \. Buntua 2 (a), Guntna rel.
893
Uzkca l, Utkca 3, 7, Uzca 4, 4 (a). Uztka 5. 39i Broczinka 2,
Brucnisa 2 (b), Briznica 4 4 (a), BrocuiceS. 395 Mzie 2. 39t5 quincti 1. 397 dicitur deest 4, 4 (a). 398 Luca 1,
_'. i.
SJ9
utilissima 3, ultima7. 40 ° quando7. 401 Satech 4 (a), reliqui ut supra. a dcestl. 403 L. a. m
401
r. k. 2, Luczene 1. nuncupata? 1, 4, 4 (a), 7, nuncii patere 2. 405 Wlaztizlau 2 (b), Wraztizlav 57, ,
Wlatizlaus 4. 4 (a). 406 et in —
animosus desunt in 4, 4 (a), imbecillis armis aniniosus 7. * 07 hac 1. 408 de-
vastaveral. 7.
NOT/E.
Hor., Epp. 1, 6, 27.
.">)
Saaz urbs ad Egram in circulo Saazei.is.
(281)
(276) Juvenal. X, 112. Vix certi aliquid de his regionibns et fluviis
(282)
Ballust., CatiL.c. 2.
1 afferri posse videtur jcf.tamen Dobuer ad Hajecium
(JTS Ia chronologia constituenda crravit ; obiit 111, 78. Gutna vel Gunta fluviolum Dobner in prae-
Methodius din 6 m. April 885, Arnnlius regnum ceptoquodam Joannisregisa.l332datudeprehendit.
adeptus est a. 887, et Zuatopluk Marahensium dux (283) Si Dobnerum audis est Saa rivus qui paulo
mortuus eet a. 8 Ji, te^tiLus Kuldens. Annalibus.
l

infra Satec in Egram exundat.

Eorumdemauctoritate,quaconGrmaturBobemorura
ducis Qliam a Marahensibus in matrimonium du-
ct.m es^e a.871,haud immerito rerum Bohemica-
rum videbatur Borwoy ducem eo-
scriptoribus effici
dem fere temprre baptizatum esse etsi aliter vide-
balur Dubnero 111,252. Cf.Dobrowski libellum Ver-
suchedie alteste Bohmische Gescb., etc.n. 49.
(279] Hiud procul a Praga urbe septenlrionem
versus Dobner ad II jccium II, 08, hunc locum sibi
reperisse visus est.
(284) Wlaztizlavi terram in Sacensi, Raconicensi
et Lutomericensi circulis qu32reudam esse conjicit
Palacky.
(285) Haudsuperflnum videturhoc loeo apponere
; quosdam versus ex carmine populari,in codice re-
ginaa aulae reperto, quo idem praelium Wlaslawi ct
Cestmiri (qui Cosmae est Tiro) lingua Bohemica de-
scribitur;r.onnulli enim versuscum verbis auctoris
nostri nescio quomodo concinere videntur. In lau-
dandis versibus secutussum librum Koniginhofer :

(280) Ex Ccsmae opioione L-iczani igitnr non Handschriftaufgefundenundherausgegeben von W.

erant Bohemi. Hanka, verdeutscht ven Swoboda. Prag. i829.Cuin
73 CIIHONICA. - LIB. I. 74
409
praesidiis attcnuaverat ,utp;»rvo clausi in oppido, A et vincite feliciler . Exoriturclaraor ad oethera 43 *(292)
iautilis* w ,fortie
4l °
quod dieilur Levigradec (28l5),hostium incu rsio- ulilis et et vilis 4i0 ,
potens ct inpo-
nes timerent oppiiio. Hic condidit urbem,quam ap- tens, perstrepunt arma* 11
, saltat Bcabiosa 44J
equa,
pellavit nnminesiio Wlaztizlav 4ll ,inlerduos montes ut acer equus u3 in pu^nu.
412 il3 con-
Me*luez (287) et Pripek (283), scilicet in II. Interea quaedam mnlier, una dc numero
flnio 4U duarum (.iruvinei .rura Br-.li-ia (289) et 4lS
Eumenidum,vocunsnd seprivirnim 4U ,quijam iturus
4l6 417
Lutotherici (290). et posuit in ea viros ini- erat ad pruelium. Quamvis, inqnif, non est naturale
quos, ob msiilias utriueqae populi, quia hii adjuva- novercis, ut benefacianl suis privignis, tamen non
bant partes Boemorum.Kt sicut in omni vicissitu- in mcmcr consortii lui patis,caulum tc faciam, quo
445
dine rerum prosperilas elevat, adverBitas humiliat possis vivere si vis. Scias Boemorum slrigas sive
446
cor hominura, ex nimia quam seniper obtinuit in lemuresnostras prxvaluisse votisEumenides, unde
prseliis prosperitate 418
, exaltalum est cor ducis et nosirisusque ad unum intcrfectis, dabitur Boemiis
elevatum, ut mente feroci exardesceretomnemBoe« vicioria U7 .

miamadobtinendum.Ah 419 mens horainumigiiara ! Hanctu, quo tandem valeas eiadere cladem,
futurorum saepe suo fallitur augurio, saepe fil,quod quem inprimocongressuinterfxcies u8 libi adversan-

anteruinam 420 cor extollitur 421 sicut ante letitiam tem,ulramque sibi alscidens u0 aurem,mitlein tuam
, g
42S
sarne humiliatur. Mox tumido inflatus fastu su- cursam, etinter utrosque pcdes equiin modumcrucis
perbiae, scire volens virtus sua quantoc sit potentiae, evaginato ense terram tineabis. Hoc enirn faciens in-
mitlii gladium pcr omnes fines tocius provinciae.hac visibiUs ligaluras laxabis, quilnts ira deorum vesiri
conditione 423 principalissentencia?,ut quicunque 424 equi vbligali 45 °
deftcient 451
et cadent 45s
,
qua.si cx
corporis statura pnecellrnsghdiiuensuram segnius 453
longo itinere fatigati, moxque insiliens equum,
jusso 425 egrederetur ad pugnam, procul dubiopu- terga vertes 454
, et si magnus post te fragor 455
in-
4*6 42 7 428
niretur gladio. Quos cicius diclo ut vidit grucrit, nunquam relro aspicius,fugam sedacceleres,
in condictocoadunatos 42 ° loco, stans in medio ag- aiquc ita tu solus vix m effugics. Nam qui dii vo-
457
gere, corona vulgi septus, clippeo 430 subnixus, bisrum comitabanlur 458
in prxlium, versisunt in
manu 431
ensem vibrans,sic est exorsus mililes, : auxilium inimicis A contra Boemis re-
vestris 489
.

quibus uhima in manibus est victoria * 3i otim non , sistere non valentibus.hostiLus quippejam tociens
semel vicistis,jam actum agilis.Quid oj.us est armis? triumphantibus 46 °, una
Arma ad i33 speciem m ilit iai portu re facia is .Quin potius t Salus 461 erat viclis nullam sperare salutem (293).
fulcones * 3 *,nisos,berodioscl omne* 33 hujusawdigenus Sed sicut semper infideles homines.et eoad malum
votatilium, quod magis aptum est ad jocunditalem et proniores 46s ,ubi deficiunt vires et bonae artes,ilico
,

436
luium,toltite vobiscum,quibus carnes inimicorum, '
ad deteriores pravilalis verluntur partes haud 463
:

437 464
si forte sufficient, dabimus ad vcscendum. Te.de aliter gens ista vanis sacris dedita, plus menda-
Martedeo et mea domina Bel lona,quse mikijecitom- ciis credula.jam desperantes viribus et armismili-
nia bona,per capulum ensis mei juro quemmanu te- taribus, quandam adeunl sortilegam et consulunt
neo, quod pro infantibus eorum calulos canum po- eam alque instant ut edicat 465 ,

nam ad ubera mairum. Levate signa, tollite moras ; Quidopussit facto in tali discrimine rerum,
semper nocuit differe paratis (291). Ite jam velociter Aut quos eventus futurum obtineat bellum.
VARI^E LECTIONES.
409
attenuerat corr. eadem manu attenuaverat 1, atenuarat 2, 7. 4l0 Levigradek 2. 4U Wlaslilaw 2,
Wlatizlau 2 (b). 4, 5, inseno tamen s aute\k(a), Wlaizizlau 3,7. * 12 Meduiz 1. Meduel * 13 Przi- '?..

pek2, Pnpec 4, 4 («). ;l6

*'* corr. 1, rubr.i atramento. V°deB$ll. Luthomirici 4,4 («). * 17
muros corr.
alia manu viros i. 418
prosperitatem 4 (a). * 19 Ahl ah 4,4 (a). * 20 corr. i,minio * tl exaltatur 4, 4(<i). !

* 22 futu 4. *" convincie 1. *-'*qui 7. 4So jussu 4 (a). * 26 quol. 42T totius 4,4 (a). 428 ut vidit corr. alia
manu A. 42 ° corr. alia manu l Wo quae deest A. 431 manoi. 43i v.i.m.e. A. 43S et 1. 434 corr.A. 425 omnis2.
430
canes corr. carnes A. 437 dapibus 1. 7. corr. A. 438 heihera 1. 43 ° corr. alia manu 1. 4i0 f. et v.
desunti. 441 arma repetunti. 3. 7. 44! scabio 4. 4 (a). ** 3 u addit alia manus A. 44i ita A. et corr. 2.
U5 ut4.4(a). 4i6 sine 1. u: v.B.A. U8 corr. aiiamunu 1. 449 abscindens 2(r>).3.4 (a).7.
sive drest 4 (a).
4,0
invisibiles
455
—
obligati omitsa 2. 451
invicient 2. 452 c. et d. A. 453 que
deest 2 (b). 454 vertens corr.

vertesl. mugnus terror ingruerit A. m. p. t. vel fragor vel timor 1. timor vel omissa in2. 2 (b).m. p.
457
t. tirnor vel fragor 3. 4. 7. ut Iragor 5. 458
vix deest 2. nobiscum 7. 458 comitantur 4. 4 (a). 459 no-
4eo * 11 463
stris7. trihuphantibus i.
461
soli atia manusuperscr. salus 1. proraciores corr. alia manu 1 aut
corr. haud A. i64
vallis f. 4 " et d. i.

NOTJ).
hoc loco hi conferendi sunt versus p. 91: 86.
Brach (scil. Wlaslaw) mit Fcuer und mil Schwert (288) llodie Briscn: cf. ibid.
0\t hcrcin in Nehlans Land. (289) Bilin ad Bilam in circulo Lutomericensi.
(286) Lewy Hradek castrum in sinislra ripa Mol- (290) Leitmeritz.
davae fluvi.i, haud procul a Pragaurbe. Cfr.Dobrow- (291) Lucan., Phars. I, 281.
ski Versuehe p. 95. (292) Virg., yEn.II, 313,338.
(287) Ilodie Netluk in circulo Lutomericensi ; (293) Virg.,iEn. II, 354.
cfr. Scualler Topographie des Konigreiohs Bohmen

Patkol. CLXVI.
 E PHAGE.NSIS 76

llla, ut erat pkna 1'hitone, arnbLmi •*» non tonait A ^ria, no< pro patria donicamus et pupuli ntque
iirum ambage : Si vul. i it,f rtttm- /a iibertate ' sulute ultima ; ttti utrapiant
phum i
ju$$a aliena, no$ ut defendamus duleia ptynuru et eara
/' • • - , i '. / go tit iti i tstris asinum, connubia. ConfortamiHt ***,et •
iri. Num deus
ut sint et ip$i vobit m a tylutn II -< vt tum fieri ium- imtrot i/uus uclenus Itubuislis MOS, lucustxs VOtit
o\}. \

mus Jupiter, et ipse Mars tororque tju$ Beltona, quibus placari voiuerunt. Ergo tunoiem eorumnt
atque tjcutr Certrii )-bct. Qceritur iuterim rnirur timueritis, quia *'"',
quibus tn prxlio m timor *
a/«

aselluset 4** oeciditur,et,ut juBsum raerat, in n ilie fint •" uii versantur in perieulo \

millies trustra OOneiditur, ati)iie ab univerBO cv.it- audatia autem habelur pro muru (297), nuducibus et

eitu cicius dicto consumitur 4:o .Quibus ita

e*n ani- ipsidii '" auxilianlur. ( reditemiki, ultra illa castra

rnatia asinino * 71
— ros simili-s prodigio — c^rneres vestra *'"
tsalus postta este' ijloria. At si terga kosti-

phalaoges et vims mori promptos ot Bilvatiooa

j.i-tas busvertitis, mortemtamen non efluyietis.Set uiinam
porcos Bt sicut post ;
47S
aquOBam nubeiu lit BO| mortem ! verum )>ejus morte agelw eonjuges testras ;

elarior etvisu joeaadior, ito post nimiam ioeroiam inconspectu vestro violabant,el in sinuearuminfunles
exercitus ille tuit alaorior et mi pugnam auda- ferrolrucidabuut, et ad luctawium eis cutulos dabunt,
tior. g (litia unu est virlus, victoribus nil denigure.
vietis
I2.lriterea dux eorum Neolan* n , lepore pavidior Intereadux Lucensis, ferocissimus mente,cuin su-
et pardo 474
I'u:m velocior.pugnam iniminentem per- perbi?simagente,quibusrt hodieamaloinnatum est
192
timuit, ct flcta inlirmitate in castro supradicto superbirc ,veniens ex adverso, ul vidit hostesnon
delituil.Quid lac.Tent membra sine capite, aul mi- cedere lrco, jubct tuos paulisper stare illico, et
493
litee in prslio sine duoe ? Brat ea tempestatequidam qu.tsi condolcns superfata inimicorum.hisdictis
vir praecipuus honestate corporis, a3tate etnoruinc acuitanimos suorum 494 O miserabiles :
4 *5
timido-
Tyro, et ipse post dueem secundus imperio 475
,
qui rum hominum manes, fruslra prendunt 496
culles,

ad occursum millo obpugoantium nullum in pra?lio i]i:ibus desunt vires et bellicx artes, nec juval collis,
timere, neinini scivil cedere. Hunc dux clam ad se si est virtus debilis. Cerniti$,quia in pluiiis vobis non
497
vocat et prscipit ul arma suaindiint,et paucieclien- audent occurrere campis, nimirum ti non fallor,
tibus id scientibuh ;:6
herilem equum jubet ut aecen- jam fugere parant. Sed vos, priusquam fugiant m ,
4::
dat, atque vice sui militea ad pugnam pi;rce- irruite super eos impetu repentino, et sub pedibus ve-
dat, quee non longe ab urbe, sed quasi duobussta- slris ceu frivola stipularum ut conteruntur, facite
Veotumerant adcan-pum ab uti -que
di:s di-tabat. more soltto. Parcite ne ignavorum sanguine polluutis
exercitibua condictum ?'d prius Boi mi reooou- ; ,
foriia tela, sed jocius submittite 499
qux portatis
pant collem in medio campo emioeotem, undo et
^ volatdia, ut 500
perterrefaciatis 601
fdcouibus puvtdas
hostes praevidennt Bdventantea (294, et is qni 47S acii s ut columbas. Quod
factum est. tama fuit ut
aestimabatur 479
dux, stans in eminenliori 1< co, densilas diversarum 502
avium,ut sub pcnnis earum
conrionaretur 48 °
ad milites Tvro Si fas, inquit, : obscuraretur aer velutsub aquosa nube, vel nigrae
essel duci verbis addere virtulem militibus (295) >md- 'en pestatis tempore.Hoc cernens intrepidus Tyro,
tiplicibus vos lenerem sermonum 4SI anibagibus. Scd cceptum inlerrumpens colkquium ad suos dixit 503 ,

quia hostis ad oculum stat, et breve tempus ad exor- Siforte contigerit me mori in prselio, sepelile me in
tandum 4 " cxlat hoc cotliculo, mausoleum mihi 304 in
et construite
Fas mihi tit vos vel paucii succendere diclis. sicnla 505
memoriute. Unde et hodie nominatur mi-
Omnibus dimicandi par est dcvotio, sed im-
in bello litis acerrimi bustum Tyri (298). Moxque prosiliens
par vincendi rulw 483 Illi pancorum pugnant pro .
ceu maxima mok-s rupis,quae B06 fulmine 507 rupta
VARLE LECTIOXES.
466
•ambiguifate omissa
p ri ua deest 2 (b). * 68 libale
voce 4. ambage
4 (a). 7. 467 469
et deest A.
410
corr. i.
4 '»
asmeo
4. 4 (a). * 74
4
"-
corr. alia manu A.
7. per 7. "3 Niclaa parlho al. m.
superscr. pardo \. 4 4 i76
s. A. sciemibus desunt 4. 4 (a). 4?7 sua A. 47S
'
i. id his omisso qui
4 9 48 °
corr. I. concionalor corr. al. manu coucionaretur A. 48 i sermone 4. 4
/.
8
(«). verborum
7. - ad fxhort. omissa 7. *» eonditio vel ratio aiduni I. 3. 7. In 2. 5. supra vocem conditio
atta manus antiqua adseripsit vel ratio. conditio A. et rel. 484
et nolite adiil 1. 485
quia deest 4. 4. (a).
M. i. pr. A '^ 7 tunor omissum 2. 4 » s efiicit. 2. 489 mox uno A. 49 djcstl. ' m
vestra deest 7.
•"corr.al.manu 1. «•» superscr.A. 494 eorum 7. 495 mirbiles I. 496 pendunt 4 («). 497 occurrere 4.(a).
.. c '! rr -
A -
" 9
nnouttito deesl i (a). in 2. 50
perire faciatis A. ™ » 50i
deest A. b03 d. a. s. A.
mihi aeest*. ™' i. s oomioativum A. vel memorial.» nominativnm 1. n. mem.
vpI m. 2. 3. 7. vel
desunt 2{b).i. 1 (a).manu recenliori adscripta in 5 nommatum 4.4 (j). 806
rupi-q:ic I.
507 corr.cd.manui.
XOT^.
In carmioe poi ulari, p. 103 :
(296) Sallust., ibid.
Dnrt in weiter Flaehe arret ihrer
(297) Sailust., ibid.
Kriegesfreuiliu Wtaslaw. (298) Ostenditur in hunc diem crudi et abrupti
Et paulo infra verba C-stmiri :
saxi molessuper sterilibus campis ad Tnrskn, quae
Bier vom Berge hunn uns Wlas. aiv schen ; in busti hujus memoriam hucadvolutadicitur.quara
Rusch tunab rinys um den Berg gcwgtn. ipse spectavi oeulis.
ei Dobner ad Hai. III, 108.
(295) Sallust., Cat. 58.
77 CHHONICA. — I.IB. I.
7»
"

de summitite alti montis fertur per abrupta loca, A mus ,lcros 80 J

T yr° in confertiseimos hostium cu-
sternens omnia obstacula, haud aliter ruit forliosi- neos (299).

Ac veluti, si quis in horto 50S tenera papavera succideret ferro,

ita obstantium metit ense o.tpita hostium ;

donec plenus aslilibus, quasi herinatius,

in media slrage super magnam struein M0 occisorum cecidit.
Incerlum est, quis, a quo, vel quali vulnere quisque
511
ceciderit, nisi hoc solum scimus pro certo, quia belua crudelior. Quod ulique 538
laetum esl omnium
om- Sl3
Boemipotitisunt 5l -
triumpho, Lucensibuo cousilio comitum 537
, ut populus 538
qui dispersus
nibus 5U interfectisusqueadunum 51S
praeleriilum luerat ad iilium herilein, suum quippe
, principem,
videlicet quem noverca olim praemonuerat euntem ceu apes ad suam materculam confluerent : tuin si

ad prcelium. Isque dumjussa peregit novercte prae- quando resistere vellenl in plano loco faciie capi
peti 516 elapsus fuga, dumque 5n concilus venerilad possent 339
, lum quia cum viro alienigena non tam
domum, ecce uxor sua plangebaturdefuftota. Quam cito conspiraret plebsiudigena 540
. His ita 5 *'
dispo-
ut videretvirsuus, dum discooperuisset faciem ejus sitis repedant ad propria cum magnu leticia, atque
— res similes Qctffl — visum est funus habere in fe- victrices aquilas in sua referunt slacia 54S
, Interea
mineo pectore vulnus et abscisas 5lS aures. Tunc n seelestus Zribin 543 ille, deterior infidele, perpetrat
vir 519 recolens quod factum fueral s20 in pnelio, sceluscrudele. Naui quadamdiepiscatoresnunciant
protulit auresde bursa cruentis 521 cuui inauribus, stacionem piscium non modicam in placid.t aqua
alque recoguivit hanc fuisso in specie illius 5i2
quem sub .glacie nilida DU f rat enim glacies perspicua, ;

adversantem occidit in bello.
13. Post haec iatrantes Boemi in terram illam 523
524
et nullo resislente devastantes e.im civitates de-
struxcrunt, viliascombusserunt, spolia multa acce-
perunt (300). Inter quae filium 523 herilem apud
quandam vetulam mulierem inveniunt latitantem.
quam nec adhuc 543 aura corruperat, nec pulvis 646
commaculaverat. Tunc ille Judas secundus 547 Du-
rinch 5«, ratusessecon^tuum teinpus ad excercen-
dam suam nequiciam, quam dtidum mala mente,
malo 549 animoconceperatin Dominisui 550 necem,
ait ad puerum :Eamus 531 piscari, quem fraude pa-

Quem dux ut 526 vidit, quamvis puj^anus, tamen ul rabatnecare 552 Quo cum 551 pervenissent,inquit 654 .
:

catholicus bontis, misericordia super eum motus mi dominelle, perspicenatantes ecce sub glacie pi-
aataluleeejus 527 et formse pepercit, et novam urbem scesptus quam mille. At ilie, sicut erat puer, pueri-
in plano loco consfruens nomine Dragus 528 (301) su- liter genua flectens, dum inspicit sub glatie pisces,

per ripain fluvii Ogre 529 juxta pagum Poslolopirlh securus securim tenero collo 555 excepit el cui ho-
530
(302), ubi nunc cernitur sanctre Mariae cocno- stis pepercit, suus eum pedagogus 55 ° interfecit 557 .

531
bium, tradidit civitatem etpuerum pedagogo, cui Diffugiunt omnes a tali spectaculo. At ille 53S plus
antea 532 pater suus eum 533 coimiserat, nomine quam parricida, quod non potuit uno ictu securis
Duringo qui fuit de Sribia bU genere (303), exce- peragit cultello, caput suo dominello abscidens ut
dens hominem sceiere, vir pejorpessimo 53S
et omni porcello, quod abscondens 559
sub clamide velut do-

VARLE LECTIONES.
508
508
cres superscr. al. manu heros 1. 509
orto 4. 510
ita corr. A stragem A. strugem L 511 quod
b).
2(6) 4 4 (o). 51 - superscr. ul. manu 513 A Luccensibus 2. Luozeiisibu* 2 (6). _. 514 hominibus 1. 8l5
hu-
nu m /.,-.,.„
.-.-> ..«,..„ a
unum 1. Dl 5io° «„.-,. ,^i; „,-,.... ,.i;„ .,,„„,. „„„,
pnpceti corr.aiia manu proe ceieris „„.„„;, 517
Dl7i .;„/-» ma
5I8 l -* •
corr. I.
5?a
delrtum que A absissas 2
«• deest i 5 521 522 523
2(b) 3. 3 7. -°erai 2 _ (/>). cruenlas 4. 4 (a) ejus 1. B. intr. t. i. A. 4.
524 52 °
B. t. i. intr. reliq. dcest 1. deest 4. 4 (o). °-° supersrr..
superscr. 1
l.
bl
=>*'
.omissum »28 Vragus •?.
.

2 (a). Oragus 7. 529 Oggrc 5. 7. 530 Postoloprt 2. Postoloprith 2 (b). 7. Postoloporth 4. Postolop°rth
4 (o). Po^tnloperl 5. 53t vel civiialem eam 1. et civitatem eatn 3 7. eandem civitatem omisso eam
4.4(a) B3a
ante 4. 4 (o). 5 * 3 deest l. 531 Zribia 1. 2.2 [b). 3.4 (a) 7. Zarbia 4. Zttibia 5. 535 pes •

:imus 1. ' itaque 1. 53; decst 4 4 (a). 53S recenti manu supersrr. 1. 539 tum si quando capi —
possent, desunt in 3. 4- 4(o). 7. 540 corr. A. 541 hisque def. ita A. 842 stacia2 (6). 4. 4 (o) spati» 3.
543
7. Zirbin 4. (a) Zribni 7. 5i4 nitiffa A. nova vel niMda 1. s. g. nova 2. 3. 7. in 2 (b). 5. a corre-
clore additum nitida- n. nova 4. 4 (a) 54S deest 4. 4(o) 5W pluvia subducto pulvis 2(b) 5t7V sceleratus
corr.
secundus 2 \b). 5iS Durinch 2(h). 5. Darinell 3. 7. Uuring 4 Durinh 4 (o) 549 qxxedeest iti 1. 2. 3. 7. 550 vi-
tarnA. vitam vel necesse 1. vel necem rcl. 531 domne adluat 4. 4 (o). S52 necari 2 (b). 4 4 (a) 55 " omnes
554
2. inquiunt corr. ex inquit 2. ait 4. 4 (o) 533 securi tenerum collum 4. 4(o"i 55G p.edagagus 4(a) 557 m-
558
terficit7. Zirbin addunti. 4 (..«) :i59 absciiiens A. 1. 2. 4-

NOTiE.

(299) In carmine ncpulari, p. 105. Blinkl vor Neklaus freudehellem Auge,

Tras bricht mit keruor aus Waldesschatten, (301) Postero tempore Drahuss nominata.
Tras erfasst de Feinds zakllose llaufen. 1302) C'r. Dobnerad Haiec. II, 302.
(300) In carmine populari, p. 107 ; (303) Ex Soraborum, ut videtur, populo oriun-
Und die reichs Beute dus.
 ,

- v V. PH v I
80

captia terw, hmcfacto

minl sui pro hooore, monda involvit ilndooe *» ot A pniexi. Vot autem, qui estis
;,n iibi oum cu nmieer t, infelii malo nomen imenite. Si ettmeritum, faciieutomnet tdamt,
quuntum merui atttti dicUitetie teetut, plut tnihi
buo mori funesta dooa, m^ ""»
dererat. Ferl line
1 ;

quod vot ipti nonfacitii scdui. An ideo de-

prolali faoto ••Mnoatn tnsequi munera, et debetit,
ejus vettro* mfan-
buittit xnfanti parsere, quia pater
Invenitduoem io Pragenil palatiooomomoibui udsuyendum™
mierjtcereei catulotvoluitponere
mitibui ineooeilio Ptqueoptimum ra-
tes
;
571 rabidi
luumre- mjuget ? Certe nec carnes swives
fore,ut lo conauectu omoium raoioui
i e
toi vo-
dueem.et n-salu- nec suave lupiju» EiC; paterni tanguinit ultor,
ferat in mediom, intrat otaalulat
bii quandoque nt
tatuiataoiexepeotat, etut datu estoibieopiafaodi,
dixit Kn :*fO,en cjo m
lii solus mea
effeci securt, nociturut jacet tine vestro sanguine
victus
reynum ocius, quod sine
*,

Quin potiut, accipite

utvotomnes lonnintism utramque auremsecwi (304).
ite

*»,quam mcaute metu possidebitis in sempiternum felicius. Et statim

Satpe emm una ti mmima scintitla
cxcilat ignes protulit caputindiscotenellutn.inquonicbiladhuc
custos domus reliquii sub tenui favitla,
vivi hominis fuit exiermim.lum, nisi
tantum quod
non tolum domum, tei etiam invohil
et
magno», ei
' ,;
domus dommos. Eane egoscintil- erat voce privatutr. Expavit dux, corda tremuerunt
comburit ipsos
prcevident M futurum vobis noci- B COmitum, confusum inhorru.t murmur Tunc dux
lam prcecavens et
™ vettrotque ^ posteros a uiuuero nefando et solvit ora talia
**>
vot
torsit caput a
turam exiwxt, et
preemonUus, fando
ventura clade, quati ex divino oraculo
:

8; *
Au/cT ab atpectu nottro tua dona sceleste,

tua tcelera excedunt modum et veniam, necdiynam inveniunl vindictam.

excogitari prxjudicium, nec par tupplicium.
AJ hoc flugicium nec potest diynum
An putas, quod facere non potuissem quod fecisti, si volumem ?

Michi autem fuit lieitum occxdere inimicum, sed non tibi dominum.
majus 675 quam dici potest peecatum.
Hoc quod peccasti peccatum est,
b16
Certe quicunque te occiderit vel occidere te judicaverit ,

rton solum peccatum sed duplex incurrU peccatum,

577
quia et peccalum quod occidaris ,

et peccatum quod occidisti dominum,

pro utroque peccato triplicatum portabit peccatum.

Yerum si immani aliquod a

pro hoc tam scelere latio commendat, noster stuus, licet obtusus ta-

inen devotus, ad exarandum digna memoriae

se
nohis donutivum tperasti, tcias tibi pro magno mu-
nere hoc dari, ut unam de tribus quum velis eliyas
578
acuat .
58 *
Aut te prcecipitet ex alta rupe, aut temani- 14. Anno dominicseincarnationis 894, Borivoy
viorlem.
baptizatus est, primus dux
B37 sanclae fidei calholi-
bus tuis suspendus in quuvis arbore, aut scelerotam
vilam tuo (iniat m ense. Ad h* c vir
5S0 ingemiscens cus (305). Eodem anno Zuatopulch
588
rex Moraviee, ,

sicut vulgo dicilur, in medio exercitu suorura

dtli-
ait :Heu S84
/ quam male virum t82 habel, cum prca-
588 alno tuit et nusquam comparuit (306). Sed revera
tum 583
ier spem sibi eventl. Et statim abiensin alia
591 quod
se suspend.t lttqueo; unde alnus illa quamdiu non in seipsum 5 -'°reversus, cum recognovisset
cecidit, quia juxta viam erat, dicla e9t alnus Du- conlradominura suum imperatorera etcompatrem
rinci "*. Et quonium haec antiqnis referuntur eve- Arnolphum 592 (307) injuste et quasi immemor be-
neficii arma movisset— qui sibi non solum
Boemiam
nisse temporibus, utrum sint facta an ficia, lectoris 598
relinquimus. Nunc ea quae vera fidelium re- verum etiamaliasregiones, hincusqueadflumen
j udicio

VARLE LECTIONES.
i6o
con A bii
eon a i. manu i
.
decstf ,
R62 563
en en 1 5J4
semel 4 (o).
565 scintillula corr. A scin-
tillaco»T.aiwmu>/ui. BM deeti A.
5fiT
et vos — protexi desunl A. 568 et vosque ooumo vestros 4. 4|a).
869
utrosquc »uperscr. al. manu vestrosque i.
57 °
su-endas 1.
571 deest A. 572 nobis quoque 6. 7.
57a corr A. m deest 4. 4(a).
575
corr. A. s76
alto
in syllaba alia manu superscr. A.
577

582
occideris /.
B83
5S0 Znbin ad I. 5Sl
neu repelunt 4. 4(a). vir 4. 4(a).
678 m. A. tVj Bnies A.
corr. ul. 4. 4(a).
M 7. ^hicininferionmarg. 2 (b).aliamwnuscriptaleguntur\qa&hicdesxint adscnbe.
4.4 (a). *Durinici
Est autem in churlula separata narratio de Borzioogii baptnmo ex Christanno adjecla
a verbis: at vero
* 86 Bonvy
1. bor-
hominesBohemiipsosub, etc.usque advtrba popuium Christo Uomini arquirentes D.
5SS Zuathopluk \. Zuatoplick (l o)
woy 4 ** 7
Boemise/w margine 2.i liama iu. liiieniorum uiduni 4. 4(a).
580
7. Zwatopluck 3 Zvatopluc 4 k{a). ,M tum Hnea confossum alw utramento in 2. dum 1. refertur 5.
.

deett A. M1 cognov. A. MJ Arnulium 2. 2 (»).

' 563
fluviura 7.

NOT.fi.

(30i) Tereutii He.autont. II, 3, 101. fum rpgera Radisbonam venisse.

(305) Anno 89o Borivoy d.icem inter vivos n«n (306) Nihil tale apud Regionem aut Fuldensem
fuUse probantAnnales Fuldenses, inquibus legitur scriptorem exsiat.
Spitigneum et Witizlam Boemorum duces ad Arnul- (307) Cf. Regino 890.
 81 CHRONICA. LIB. 1. 82

Ogram m ,etinde versus Ungariam usque ad flu- A luimus m praetermittere quam fastidium legentibus
vium 595
Gron (30>) subjugarat i9S penitenlia du-, — ingerere, quia jam ab iegimus: quu-
aliis srripta

ctus,mediae noctis peropaca, nemine senciento

,97
,
dam in privilegio Moraviensis ecclesine, quacdam in
ascendii transiens sua castra fugit ad
equum, et epilogo 622
cjusdem 65i terrae atque Boemiae, quadam
locum in latere montis Zober situin y-'\ ubi olim in vita vel passione sanctiesimi nostri patroni et
tres beremitae intermagnam elinuccessibilem ho- martiris W.ncezbii 623 (315) nam est escae exe-
624 ;

minibus silva.n ejus ope etauxilio aedificaveranl 5W crantur qune saepius sumuntur.fnter 6,s hos aulem
ecclesiam (30'J). Quo ubi pcrvenit, ipsius silvae in annos qnos ir.fra subnotavimus 627 facia sunt haec,
abdito loco equum inierficit 600 , et gladium suum quae supra 62S pralibavimus non enim scire po- :

829
humi condidit, et ul lucescente die ad heremitas tuimus, quibus annis sint gesta sive terapori-
63 °.
ascendit 60,
,quis sit illis ignorantibus, esttonsura- bus*
tus et heremitico habitu indutus, el quamdiu vixit Addil cod. 7 sequentia : Interea deficiente no-
omnibus incognitus man3it ubi ; stra materia, quarn nemo illius temporibus homi-
601
cum jam se 603
mori cognovisset 60t monachis semetipsum, quis
,
num.clericorum seu laicorum memoriae commen-
sit, innotuit et slatim obiit.Cuju3 (310) regnum filii davit posterorum,rursus ad nobilia facta Romano-
ejusparvo ^ 05 tempore sed minus felicitertenuerunt, g rum imperatorum recurramus.
partim 606 Ungaris illud diripientibus, partira Teu- 16. Anno dominicae incarnationis 895.

tonicis 607 orientalibus, pirlim Poloniensibus solo- Anno duminicae incarnationis 896.
tenus hostiliter depopulantibus. Anno dominicae incarnationis 8J7.
15. Borivoy autem genuit duos filios Spili- Anno dominicae incarnationis 898.
gneum 60S
et Wratizlaum 609
ex ea quoe fuit filia Anno dominicae incarnalionis 899.
Zlavoboris 61 °
comitis de castello Psov 6U (311) Anno dominicae incarnationis 900.
nomine Ludmila 612
(312). Quo feliciter universae Anno domiaicae incarnationis 901.
carnis viam ingresso,successit paternum in prinoi- Anno dominicae incarnationis 902.
patum Spilignev 613
;posl cujus obitum obtinuit Anno dominicae incarnationis 903.
Wrat'zlav 614
ducatum (313), qui accepit uxorem Anno dominicae incarnationis 904.
nomine Dragomir de durissima gente Luticinsi, et Aano dominicae incarnationis 905.
ipsam saxis duriorcm ad credendum, ex provincia Anno dominicae incarnationis 906.
nomineStodor 615 (314).Haec peperit binos natos Gl6 Anno dominicae incarnationis 907.
,

Wencezlaum 6l7 Deo et hominibus aceeptabilem, et Anno dominicae incarnationis 908.

Bolezlaum 618 Anno dominicae incarnationis 909.
fraterna cede execrabilem. Qualiter
autem gratia Dei semper praeveniente et ubique Anno dominicae incarnationis 910.
619
subsequeote,dux Borivy adeptus sit sacramen- Anno dominicaj incarnationis 911.
tumbaptismi aut quomodoper ejus successoreshis Anno daminicae incirnationis 9 2. 1

in partibus de die in diem sancta processerit 63 °

re- Anno dominicae incarnationis 913.
Lgio catholieae fidei, vel qui dux quas aut quot pri- Anno dominicae incarnationis 914.
mitus ecclesias credulus erexit ad landem t*ei,ma- Anno dominicae incarnationis 915.
VARLE LECTIUNES.
594
ita A. Odrara rel.
595
flumen 4. 7. 596
subjuf?averat corr. al. manu 1. 697 sciente corr. 1.3.7. 598 s.
599 syllabx erant al. manu additx l.aediiicaverat 2. 4 (u). 609 iuterfecit4, 4 (a). 601 occessit 1.2.4.7-
Z. A.
603 601 et addit
602
ila A. dee.it I. nisi rel. superscript. ulia manu A. deest 1. addunt 4. 4 («). A*
609 Wratizlaum 2(b).
605 pauco 1. 2. 4.
606pariter !. 607 Theutonig 4. 608 i/aA.ii. Zpitigneum rel. 4(«) 7.
610 Zlauboris 2 (/>). 3,7. Zlaviboris 4 4(n). 6l1 Psow 2, 2(/>), 4(,i). 5,7. Pson. 3. 612 Luidmila 2(/>).Ludmilla
615
4. 4(u).
6l3 Zpi|igneu 2(b) 7 Zpilignera 3. 6l4 Wratislav 2. Wratislau 3. Wratizlaus 4. A(a). Stotor 7.
616 deest \. w Wenceslaum Boleslaum 2. 619 deest 2(b), 3, 5, k(n). 62 ° processit2. 6!1 malumus
2. 618

3. 6 -'
2
epilogo 1.
62S
dem addidit alia manus A. 624 Cbristi uddunt 4, i(a). 625 Wencezlavi 1. * 26 intra
7. 627
ila corr.al. manus 1, subnotamus 2,4, 7. Omissis verbis quos inf. subnot legit 2(b), annum videlicet
62S 629
dom.incarn.895,et annum 929. lnde annorum subnotalionem omiitit. scripta 3. sunt gesta vel 2(b).
6S)
Ueficiunt in l,omnia quae ieguntur usque ad unnum 967. Sequentium annorum numeri desunt 7(a).

NOT.E.
(308) Gran. Vide Dobneri commentationem Von ut creditur, martyrio obiil. Cf. Dobner ad Haiec.
dcn ti renzen Altmahronsin Bronii Abhandlungen ei III, 544.
ner Privat gesellschaftin Bohmen Vl.l.et Dohrows- (313) Tenebris vixdispellendis hornm principum
kii Bemerkungen uber das alte Mahnsche Reich in- tempora prerauntnr. Dobner III, 502. Spitignevi
Monatssechrift desBuhmiscben Mus eum s I. Febr. obituin ad a. 922, Wratislavi ad a. 925 revocavit,
p 64. quod vero conjectura magisquam certisargumentis
(309) monte postea conditum est mona-
Quo in innititur.
sterium De eodem monte fusius disse-
S. Ilippolyti. (314) Qux Hevellum dicitur. Thiptmar. IV, 20.
ruit notarius Belae,c. 37. Schwandtner I, 24. Con^'. quoque Adami Bremensis lucum II, 18-
(310) Sequentia sunt verba Reginonis Wencezhvi qu,.m conscripsit
(315) Est Vita S.
(311) Bssov. eo loco situra quohodie Melnik urbs Gumpoldus episcopus Mantuanus Mon. Germ. SS
exstat. IV, 213.
(312) Jussu Dragomiras nurus die 15 Sept. 927,
 i

n •
! PH . VSIS m
Anno dominioa ioearna \ ulluin parentibus ama-
Auno dooainieM inoarnationia 917 •*». ler nt auie diaceret**» pr;o ocu-
Anno d imi carnationia 918 6 **.
lia.ini.-it enm Rad
'
ns etib n-i/ulareg
631
Ani»u dominiea incarnalio i i
alas abbatl aaoi Emn rammie marti I
). lbi

Anim dominica inoarnationie ! regularibui ciionibuaeatim-

Annu dominica inearnationia 921, butut M',ibi babitn indutna, ibi naqna
»

Anno dominioa inoarnalionia 9 ad virile robor est enutritua de catero ejus viLae ;

Anno domioiea inoarnationia enran tn aeqoentibns eat manifestabitur.De actibus

Anno il iniinicrp incarnationis '
aulem ducie Bolezlai nihil al u-I dignnm relatione
Aniio dominica inoarnationis fi percipere 6 "
potuit nisi unuin. quod vobis opera?
Anno dominica inoarnationia 926. pandere duxi.Nam servua Dei Wencczlaus
iimi
Anno dominica incarnationia 927. eoclesiam in metropoli Praga sub honore sancti 65S
Anuo dominioa incurr.ationis Viti marlyrie conatructam non tainen consecralam
Anno dominicx inearnationi8929.4Kalend.Oolo- mortc praventus, reiiquit. Ilanc ut consecrare di-
Lria sanctus Weneexlaoa, dix Boemiorum, fra- gnaretur,quilunc praerat Itatisponensiecclcsiae pra
terna iraudo martirizatus Boleziav (310) in nr- g sul nomine Michae1,dux '** Bolezlaus supplez, mis
815
be , sis legatiscum inagnismunrribuset majoribuspro-
intrat perpetuamcceli feliciter aulam 6S6
(317). missionibue alquc pollicitationibus.quo peticionem
BolezIaus,baud<n dignue dici eanctiviri ger-
Nam suaiu adimpleret, vix impetravit 685
(320). Quod
manus.quuin rij7 Iruudulenter fratrem suum invita ulique 656
haud C57
annuisset preesul, nisi ob recor-
veril ad convivium,
muchinabatur 6 »* quem polius dationem anima? et salutem 657 Wencezlai amici
obregni retinendi gubernacula 839 necandum, aut sui jam interfecti id deliberasset fieri,quia vir Dei
qualiterooram hominibus sed non apud Deum.dis- W encezlaue, dum
r
carne viguerat, nimio eum 659

simulaverit fratrioidii realum, sufficicnter dicium effectu coluerat utpole patrcm sidritualem 66i
et
puto passionisejuedem sanctiviri tripudio(318).
in benignissimum proesulem. Nam el praesul Mi- 0G -

Cujuspost vita bravium alterCain Boleztaus heu! chael similiter bunc sibi adoptaverat in filium dile-
male adoptutum obtinuitducatum.Hsecautem inter tissimum, tum ° sa?pe insiruens timore et amore
:i

640 663
conviviaqua; .ut supra retulimus.fraterna caede Dei,tunc sa^e mitlens ei 664 suailonaria.quibus
execrabilia,nascitur prolea eximia ducis Bolezlai maxime illo in tempore indigcbat nova ecclesia
441
exconjugc egregia,cui ex evenlu rcrum nomen Chiisti. Mox ubi dwx est factus compos vcti, plebs
est inditumZtrahquaz*", quod nomen sonat ter- p universa el proceresalque clericiobviam advenienti
ribile convivium. Quod enim terribilius potest esse episcopo ruunt devoti, el cum magno honore et
convivium, quam in quo 6;3 perpetratur fratrici- laeticia reci|dunt eum in
G03 melropolis Pragae aedi-

dium ? Ergo dux Balezlaus, sceleris patrati 6U con- fioia.Quid multa?10 Kalend. Octobris dedicata
665
scius.timens penas Tartari.mente semper recolens est S. Viti martiris 667 ecclesia, laetus repedat
sagaci quoque modo possitDeus super hoc crimine 668
praesul ad propria.
placari, votum vovit Domino dicens: Si iste meus 669
19. [Reg.] Anno dom. inc. 930.0tto filius
6ii
fiiius , inquit, suverdes fuerit, ex toto corde meo Heinrici 67 °
imperaloris, Eggid 671
filiam Anglorum
Deo eum voveo, ut clericus sit et serviat Chrislo "om- regis, duxit uxorem.
nibus diebus vttae suae, pro mco peccato et liujus Anno dcm. inc. 931. Heinrieus imperator rc-
615
terrx pro populo. gem Abotridorum et regem Danorum ellecit Chri-
847
18. Post haec genitor voti non immomor,cum stianos 67 J'

VARL-E LECTI0NE5.
681
DCCCCXII. 1.
c
" DCCCCXIII. 1
63S
DCCCCXIV.l. •»* 4b hoc loco desunt in codice i{a),aliquotfolia
usque ad vcrba honores fugio, pompas scculi dcsuisio, qux a 991, I, 26, leguntur. 63i urbem, ornisso
:

Boleslaw 3. »inaulam2. •»' corr. al. munu A. »»» macbinarctur. 1. •»• gnbernaculum 2(6). 6 *°
omissum3,uldeest \. •*« Bolezlavi 1. "» ita A. I. Ztrahkwas 2. Strabquaz nlii. 64
»i. q. superscr.
atta manu A. 641 c. sc. p. I. •« Strahquaz addet 4. 646 deed
A. 647
Pot 1. 648 discederet 3. 649 Ra-
tisbonam Zt hxcet deinceps. 6a0 discipliniset addit collutor 2('n. « 5
ibi eccleeiasticis imbntas desuni 4. « —
repenre A. * tuperser. alia manu \. Boemorum addit 4. 6 » 3
impe.trat 2(b). ^
656 desst A. 557
corr.alia munu A. I. •» beati aidit h «^ cum 2. G5 « «pintalem 1 4 H6
deest A.
66i
turn Dei ' —
desuni L 683
timorem et amorem A. per addunt A. 2. 6 '»
in dceUZ, 66S ^
ita A. deest rel.
667 deest
3. corr. al. manu 1, repedabat 3. 66 »
incarnem.A. 6T0 HenriciA. 671 corr. A. Edgid rel deest 5.
67
- qux ad hunc et pnecedentem
annum legunlur, desunt 4
NOT.E.
(316) Bunzhu. anno944. Conf. Annales Emmerami minores
S.
(31TJ Cf. Gumpoldi Vi a Vencezlavi c. 17-19. Mon. Germ. I, 94.
In constituendachronologia longeav sritate aberra-
(320) Gumpoldus ecclesiam tcmporiLus S._Wen-
vitCosmas:S. Wenceslaus interfectus e^t a. 935. cpzlai a Tutoue oonsecratatn esee tradit,c. 15.Tulo
Cont. Jahrbucher des deutschen Reichs unter
den veroobiit ron post annum 932, quo successor e.jus
Sach? Kaisern. 1, 2, p. 7. <
ngrimus inlerfuit synodo Dingolvingae vid. ;

(318; I. e. in libro quo mors ejus celebralur. Mansi XVIII, 361. Ceternra conf.qua? de hac re dis-
(319) Mich eli, Ratisponensi episcopn el S. Em- seruit Dobner ad Hai. III, 624.
merami abbati, qui munere suo funclus etinde ab
85 CHHONiCA . — LIB. I. 80

s73 4 874 Nonas Martii trans- \ non eslis semiviri aut 694 non viliores 89i peripsimale
Anno dom. inc. 032
latum estcorpus S.Wencezlai martiris de Bolezlay piri ti6 utrum gladio an
fartis dicta comnrobate, et
673
oppido inurbem Pragam invidifratris odio (321). servilutis
,

'''''
jugo sit levius colla submHlere lem- m
Siquidem fraturejus Uolezlaus dedie indiem pejus ptnte. Erat res spectaculo dignaet audacis procaci-

facienset pejus 678

, nulla compunctus sui lacinoris tate duci-i arnmiranda.Nam simille dextraa inuno
armalas haberet.non in tantuui 7 J0 tanta
'

corpore 6i0
poenitenlia.mente non tumida,quod per 677 tulit 678
701
martiris sancti 679
Wencezlai merita Deus declara- lorma hominum trepidaret. Quos ut vidit dux
ret innumera ad pjus tumbam
68 ° miracula, clam buxo prae timore palliiliores, unum.qui fuit primus
sibi fidis clientibus mandat, quo eum in urbem inter seniores, apprehendens per cincinnos 702 ver-
Pragam transferentes, noctu in ecclesia sancti Witi ticis utforiius valuit, percuciens amputavit 798 ce-

humi condant, quatenus, si qua? Deus mira suis teneri papaveris caput, et inquit:

oatenderet ad gloriam sanclis.non ejus fratris, sed Sic volo, sic faciam, sit pro ratione voluntas (325),
sancti Viti martiris ascriberetur meriiis. Cseiera Caeteri hocceruentes sero pcen:tentiaducti, cecide-
ejus malefacta nec dux relatione digna, nec pro rnnt ad genua ducis 70 * veniam cum lacrimis postu-
certo habui comperla. Unurn tamen ejus satis au- lantes. Jam, inquiunt, domine, nostris parce culpis,
memorabile facinus quod dierum in
dax et
B jum per omnia tuis obtemperabimus jussis, jam ultro
retro

juventute sua fecit.vestrae caritati referre cupimus. 705

faeimus quxcunque velis ne sis nobis ultra cru-
Fuitenimiste.lux Bolezlaus si dicendus est dux, —
delis. Et statim ad ducisvoluntatem gedificanl civi-
qui fuit impiusatque tyrannus saevior Herode,tru- tatem spisso et muro, opere Romano, sicut
70S alto
culentior Nerone,Decium superansscelerum imma- hodie cernitur, qure ex nomine sui conditoris Bo-
nitale, Diocletianum crudelitate,unde sibi agnomen lezlav 707 dicitur 708
.

881 ascivit ssevus Bolezlaus ut diceretur

6S2 — tantss
Anno dom. incarn. 033 Ungari
20. [Cont. Regin.]
enim fuit severilatis, ut nicbil consilio, oicliil ra-
orientabs Francos et Alamanniam atque Galliam
tione regeret, sed omnia pro aua voluntate atque 709 dev.tstantes, per Italiam redierunt.
impetu animi ageret. Unde factum est ut in nif-nte 7 '°
Anno dom. inc. 934. Heinrichus rex Ungaroa
conciperet, quo sibi urbem Romano opere (322)
711 7l2 ex com-
multa ca3de prustravit,pluresqne iis
conderet. Moxque populi primates 683 convocat in
prehendit.
unum usque ad unum,et deducens eos in lucum
et
juxta flumen Labe 683 (323) atque designans lo-
684 Anno dom. inc. 935. Ileinricus rex paralysi per-

cum, operit eis sui cordis secretum 686 Hic in- .

cutitur.
6S7
quiens, colo et jubeo ut mihi opere Romano sedi- Anno dom. inc. 936. obiit Heinricus rex,cui suc-
ficttis murum urbis nimis altum per girum. Ad haec ^ cessit 71S filius ejus Otto imperator.
7lt
illi Nos qui sumus, inquiunt, populi fauces (32i) et
: Annodom. inc.937. Arnolfus dux Bavariorum
tenemus dignitatum fasces, nos tibi abrenuntiamus, obiit.
quia ncqw scimus neque volumus facere quod prxci- Anno dom. inc. 938. Ungari iterum a Saxonibus
neque enim patres nostri 7l5 filiiducis
pis, tale quid antea fecere mulla caede devastantur,et Arnolfi regi
m . Ecce in tuis conspectibus 689
assistimus
'
6 J0
, et rebellant 7l6 Ottoni.
potius tuo gladio quam importabili servilutis jugo Anno dom. inc. 939. Luduicus rex Gerpirgam vi-
718
noslra colla submitlimus. Fac qnod velis, non enim duarn Gisalberti 1l7 duxit uxorem .

tuis obtemperabimus 691

jussis. Tunc dux C92 diram Anno dom. inc. 94m. [Cont. Regin.] Heinrico,
exarsit in iram, et prosiliens stetit in putrido trun- fratri regis, Lothariensis ducatus committitur, et
693
co,qui forte tunc ibi jacuit in luco ,et evaginalo eodem anno inde expellitur.
719
gladio dixit : ignavi et patrum ignavorum filii S. Anno dom. inc. 941 . Heinricus frater re-

vari^; lectiones.
673
DCCCCXXXI. 4. 674
intra nonas 3. 67S Bolezlau 1, et deinceps, m prius
'
A. * 77
nam 4.
i 78 intulit 1. * 79
suiA. 4. 68 °
tumulum 3.dr A. 6SS prim.
68t nomen 2. cognomen 2 (b).
68 2

pop. A. ita 4, m rel. 685

Albe locum
1, alia manu adscriptum. Albim 2 (b),
686
secreta 4.
687
deest
688 ° 89 690 692
4. corr. 1. aspectibus 3. consi?timus 1. 691
obtemperamus 2, 2 (b). Bolezlaus ad<litb.
693 luto
2, luco 2 (b). posilo to super co.
694
non addunf A. 1,2(6). 4. 605 cultores 3. 605 pili corr. piri 2 (6).
698 levi 1. 6" 701 bolezlaus addit 4. 70s
t. alia manu
697 ac nddit 700 ita corr. 1,
corr. A. 4. i. 1.
cinninos A. circinos rel. 703 amputat 1. 704
Holezlai addit 4. 705
deest A. :oi supencr. A. 707 Bole-
70S 709 7I0
slaum 3. Sequentia desunt in cod. 7 (a), usque ad annum 967. Calliam 2. ita A. h. I. Heinricua
7,i
3, et sic porro
11
Ung. H. r. A plerosque 3. 7l3 in regnum add. 4. 714 dux Bavariorum 2 (b), rex
Bavanae 3. 7l8 decst A 716 debellant2. 717 Gisalbum 3, Giselberti 4. 718 Eodem
anno cometes appa-
719
ruit. addit 4. i. 94i, desunt 1

NOT;E.
Gumpoldi Vita S. Wencezlai, c. 23. Quod
(321) Thietmar. I., 10.
a. 938 factura sit necesse est,si revera tribus annis (323) Albis.
post marlyrium S. Wenceslai ossa ejus Pragam (324) I. e. caput, primates.
translata sunt. (325) Juvenal.,sat. VI, 223.
(322) l. e. urbem muris lapideis munitam, cfr.
87 ' OSftLI PR 18 H8

gis " 9 oum quibuedum Saxombus cunlru regern A agnorncri "' eacvu» Bolerlaus, male merCflom fra-

i aepirat, Md nil nocere notuit. tfiuo laogaine daeatam oum vitu amisit.Cui filiua

Aiuio clo:n. inc. 042, sidus siinilocometa» perll '.jos Bquivocui in prinoipatam suer-essit, nmltu a
buum *' bonia et eoo versatione
noc' ett| «t immeooa mi t-iuliius dis&imilioputri na -

Becutu eet. ritoali ,w. mira i clemencia '*• I quam m-

Anno Jom. ir.c. 943. Otto dux obiit, cui Con- romprehensibilia ejus suni jadicie I ecce de rubo
rmdas fllioi ,M Werinberi
72J
in ducutum suc- m ova, de epioie roee, de tribulis ficus gignitur 741

cessit. lerosa : videlicetde Cratricida [irodit christicola,

Anno dora.inc/Jii.Ungaria Carantanis 725 rnulta de lupo agnu^, de tyranno modestus, de impio™
cede mieteotor. Bulezlao nascitur secundus Bolezlaus dux, nulli
Anno dom. inc. 945. Bertholdus
"-''
dux Bawa- probilate secundus. Nequr eum contarninat iniqui
riensis 727
obiit, cui Heiuricus fruler re^-is suc- patris aequivucatio.in quo verus 743 Christi fervebat
,t. a"ioret pura diloclio 7U ;
nam sicut multi nornina
745
946.Luduicus rexasuis •* regno Banctorumsortiuntur nec tamen sanctilatem 746
Annodom. inc. ,

expelhtur 129
.
assequuntur.quoniam nequesanctitasneque niqui- ;

g tu* ex m>mine, sed pro merito haec ulraque dino-

73 °
no dom. inc. 917. Domna Edgid regina
oLt li t.
scuntur 747 in homine 74S .

Anno dom. inc. 948. sinodus in Inglenhein "' » 2.\ Erat aulem iste 149
princeps, secundus Bo-
34 numero 13i
episcopis habita est. Itelaue, vir christi.tnissimus, fide catholicus, pater
750
Annodom. inc, 949. Liudolfo filio regis Machtil- orphanorum ,delen6or viduaiiim.gemeniiuracon-
dis 131
filia nuscitur. Bolator.clericorum et pere!.'rinorum pius susceptor,
Anno dom. inc. 950, dux Boemorum Bnlezlaus ecclesiarum Dei praecipuus fundator. Nam ut ,:>1

regi rebellabat 13;

,
quem rex vuiida manu adiit sua3- privilegio ecciesia? sancti Georii 7 " legimus, 20 ec-
73j clesias christianae religioni credulus
que per omniadicioni subdidit .
erexit, et eas

Anno dom. inc. 951, rex Otto in Italiam per- omnibusutilitalibusquae pertinentad ecclesiasticos
rexit. usus sufficientrr ampiiavit.Hujus fuit <;ermana so-
Anno dom. inc. 952 736 . ror nomine Mlada.virgo Deo devota, sacris litteris
153
Anno dom. inc. 953. erudita , christianae religioni dedita, humilitate
754
Anno dom. inc. 95i. praedila.alloquio blanda, pauperibus et orphanis
Anno dom. inc. 955. fautrix larga, ac omni morum honestate decorata.
Anno dom. inc. 956. « Qute dnm causa orationis Romam veniret 855 beni- ,

Anno dom. inc. 957. gne ab apostolico (326) suscipitur: ubi tempore
Anno dom. inc. 958. aliquanto di-gens, monasticis sat disciplinis im-
Anno dom. inc. 959. buitur, el ad ultimum domnus papa suorum car-
Annodom.inc.9u0. dinalium consilio 756 irnmo volens novee ecclesise
,

Anno dom. inc. 961. benigno 755 subvenire 758 suffragio, consecrat
Anno dom. inc. 962. eam abbatissam 7M mutato nomine Mariam "°,
,

Anno dom. inc. 963. dans eisancti Benedicti regulam et abbacialem vir-
Anno dom. inc. 964. gam. Post naec nova abbatissa novam et sanctam
Anno dom. inc. 965- illatura 761
Boemiae terra3 monachicam 7G2
regulam,
Anno dom. inc. 966. accepta licenlia et beuedictione apostolica, equitat
21. Anno. dom. inc. 967 n Idus
~
, Julii dux, cui in dulcem palriam cum suo ccmilatu vaide laetifi-

VARI.E LECTIONES.
7,0
Ollonis addit supra textum 2 (b). ~ u bovum 1. 12J filius successit dtsuntS. '*'
Werinari —
A. Verneri 3j 7 » ducutu 2 (b), 3- 12S Carinthiis 3. 7 - 6 Berdoldus 1, Bertoldus 2. 7 " Bavariae
,28 ''"
3. u suis desunt A. assuis suo i, 4. exp. r. A. 130 Edid. omisso doraina
3, domna Iledsyd
731
4. Ingelenheim3, Inglinheim 4. 73i
numero deest A. XXXIV 2 (a).2 (b), i,sedin2 (b),in margine :aiii 30.
ln2,post Inglenheim omnia omissa sunt relicto ratune vestigio 733 Mechtildis 3. 734 rebelfat A. reLel-
lavit 3, 73S subjogavit 3. 73J Solos annorum 752-966 numeros exhibent antiquissimi duo ccdices
A. i,
desunt prorsus in reliquis. In cod. 2, verba qux sequuntur ad a. 967, de rubo uva patris aequivocatio —
perverse diUribula suit per a>inoi 952-957. quod miro errore inductus in textum recepit l)obrow»ki.
Anno dom. mc. 951, repetit 4. 131 DCCGGLXII. Sequuntur in 4, anni dom. inc. 968, 969, 970, 971 m ad ak
\numMlZ
annurn legitur mors Bolex,tai. OuX
972 legiturmorsBUeVai. Qux ad annum 99o737 narruntur. (u). 138 rnpnrmpn
7, 7 /«V"i38
leaunhir etiam in 7.
narrantur, legunlur nogncmen 9,2(b)
» epiritali 7, »• cl D A. «i corr A> 7« tirranno 1. 7 »» corr. A 144
dilectio 1. 745
sociuntur i"
146 '
^unctitate7. 141 dinoscitur A. 74S
nominn 4. 74a corr. A. li0 et addit A. 151 "uti 2 "(b) 7 "GeorgTi i.
m a. I. e. desunt 5. '•* humilitati 2, huaailitate —
iarga desunt 5. 755 ad limina eanelorum aposto-
lorum Patn et Pauh aidu 4. 1j3 exc. c ird. \ 157 benigniss. 3. 738 in margine A. appositum. ~~> 9 corr. i.
7o0 7o1 -ff
Maria,3. alatura I. 1d2 monahicam 1.

NOT.^P
(320; Joinnc XIII.
89 CIIUONICA. — LIB. I. 90

cato. Venlum erat ad rcgiarn urbem Pragam, ct A. placitum elegas inhoc opus clericum, Latinisadprime
dux Bolrzlaus diu dcsideratam honoridcc recepit littcris erudilum, qui verbi vomcre novalia cordis
sororem amuntissimam,etinter se manibusconser- gentilium scinderc ettriticum bonx operafiouitserere
tis subeunt regalia ubi simul residentcs diu ;
utque manipulus jruyum vc-lrxfidei Chrisloreporlarc
mutuis alternaiim sermonibus durn fruuntur, dum sufficiat. Vale. Et statim,ut jussum fur>rat,consilio
7<;3 786 787
multa quae vidit Romae sive audivit relatione ducis et abbatissac sancti Viti ecclesia decer-
7U ', fralri 7,;3
digna et admiratione , suo refert insu- nitur futuro episcnpo (329), ccclesia vero sancti

per lilteras ex parte apostolici sibi direclas obtulit Georgii maitiris (330) ad praesens datur abbatissee,
16 '',
768
, quarum formula hujusmodi fuit : .lohannes ducis sorori, Mariae.
7C8 669 23. Igiturquidam deSaxoniavir mirae eloquenliie
servus servorum Dei , Bolezlao catholicx fidei

alumno aposColicam benediclionem. Jusium esl beni- nomine Dethmarus 788 presbi-
et literalis scienliae, ,

volas aurcs justis accommodare petitionibus : quia ter promotione, monachus professione, olim in
770
Deus est justicia, et qui diligunl Deum juslifica- anleu diebus causa orationis venerat Pragam qui :

78J
bv.ntur,et omnia diliijentibus Dei
771
justicium coope- dum ducis secundi Bolezlai devenire ad noti-
rantur in bonum. Filia noslra, tua relaliva (527), ciam, in brevi tempore magnam cjus gratiam a le-
772 quoniam Sclavonicam
nomine Mlada, qux et Maria, inter cxteras haud ~ ptus fueral etamiciciam. Et
790
abnegandas peticiones cordi noslro dulces intulit ex perfecte linguam scicbat, hunc per suos legatos
773
parle tui preces,scilicet ut nostroassensu 7M in tuo dux advocat clerum, primates terrae ct populum
;

775 convocat, atque suisprecibus ct monitis ut

primipalu ad laudemet gloriam Dei ccclesix lice- elficit,

rd /ieri episcoputum. Quod nos utique Ixto animo eum inepiscopum omnes communi assensu
sibi 791

79i
susciptenles, Deo gratias 778
retulimus, qui suam ec- eligant. Postera autem die ut dici placuit, favo-
793 acclamatione ab omnibus in episcopum De-
clesiam semper et ubique dilatal et magnificul in om- rali

nibus natiouibus. Unde aposiolica auc/oritate et san- thmarus eligitur.ad imperatorem christianissimum
cti Petri principis apostolorum poleslate, cujus ticet Ottonem (331), filium Heinrici imperatoris 794 ex ,

indiyni, lamen sumus vicarii 777 ,annuimus el collau- parte ducis et tocius cleri atque plebis cum his
795
damus 178 afque
incanonizamus, quo ad 779 ectiesiam transmittitur litteris .

sancti Viii ct Wencezlai marlirum fiat sedes epi-

m gloriosissime 796
imperator et Christianx reli-

scopalis ; ad ecclesiam vero sancli Georii martiris, givnis muxime cuttor 7S7
, suscipe nosiras clemens et
sub regnla sancli Bcnedictiet obedienlia filix nostrce, tocius cleri aique populi preces, ct hunc virum per~ m
so
abbalissx Marix, constituatur cong*egalio sanctimo- omnia aprobatum 7
", nomine Dethmarum °, quem
80i
nialium 781
. Vcrumtamen non secundum rilus aut nobis in pastorem eligimus ,
vestra sanctissima
sectam Bulyarix gentis vcl Ruzini 783
(328), aut Scla- ^ collaudatione ac 802
jussione, ut ordinetur in episco-
784 785
vonicx, linguae, sed magis sequens instiluta et pum, suppliciter exoramus.
decreta apostolica, unum pociorem tocius ecclesix ad Tunc imperator, sicut erat divinae legis amator
VARI^ LECTIONES.
763
seu 2 (b).
764
digr.a et admir. desunt 4.
765
2 (b). supra vero obtulit.
corr. al. manu 1. 766 tradit
767
episcopus addit 7. epUlola mutilala in duci addit 4. 770 eum 7.
5. 768
servorum Dei servus A. 769

In 2 (6). notavit collator alius eum. 771

Dei dilig.
: A. 77i
corr. A. aud. 1, non 7 ~. 773 in 1, corr.

al. manu. ut. 774 assensu 1. 775 el addit 7. 77G grates 1, 4, 7. 777 v. s. A.
778
laud amus 2. 779 quod
A 2 (b). 780 it i A. I. sancli V. W
fiat 2, sanctorum Viti et Wenceslui tnartyrum 2 (b). 3,7,sanctorum Vit.
Wenc.Adalberti 4. 78t monialium- A. 7Si et 2 (/>). 783 Russice 3. Rusciae 4. 7S4 Slavomcoe 2(b). 785 seqnen-
^es 4. 786 eccl. s. Viti A. 787 in margine A. apposilum 78S Dietmarus 2. Dielbmarns 7. ,89 veniret 3
793
7 e0 I. perf. A. perferre 1.
791
affeclu A. consensu 2 (b). 792 r aiia munu superscrit. 1. favorabili 2 (b),
7» 4
pnmi regis manus rec. apposuit in maryine 7. 795
corr. I. 796
(.'loriosissime exoramus exciderunt 5. —
Te superscr. alia manu A.
1 798
verba per omnia —
nobis desiderantur in A.quern alia manu superscriptum..
S0 °
79
9
probatum 3. Diethmarum i, et alias. 801 elegimus 2 (b). 80J deest 1.
NOT.E.
(327) Cum
Dobnero IV, 173. supplendum esset D (329)Minimeanno967,se'4 nonanteannum 975ope
filia, ita ut bulla non Bolezlao II, sed Bolezlao pa- etconsilio S. Wolfgangi, qui a. 972,sedem ratispo-
tri missa videri posset,nisi aeque ac Cosmas Dob- nensem adeptusest, cathedra episcopalisPragensis
nerus etiam supposiia hac epistola deceptus esset. constitutaest,cujus rei testisest Heinricus IV in diplc-
Genuinamhujusepisloheoriginemprimusindubium mate i-bipso Cosma II, 38 transcripto, quo lesrilur
vocavit Assernanus Orig. eccles. Stud. t. III, p. n, Prageusomepiseopatum ab Ottoneprimoet a Bene-
p. 169, qjodctim ille urgumentasua non attulisset dicto papa (seilicet VI, qui selit annis 972 974)
satis mihi prohasse videlur Pubits^bka Gesch. von conlirm tumesse. Et large etaccute dehuo redisse-
Bohmen III. 7 Pa acky Wurdigung. p. 26, eorum
;
!
ruit Dobner IV, 213. Vide ^rasterea Puhiischka III,
sententiam amplexus est, quibus Cosmas verbis ^8. Othloni Vitam S. Woltgangi, c. 29 Mon. Ger-
formula hujusmodi (uit indioasse videbatur, se non man SS IV. ei Ann. S. Emmerami Mon. G^rm. I.
ex exemplan sed e memoria tantum textum reddi- (33(1) A Wrrttislawo lduce in arce Pragensi con-
disse. stiluta.
(328) His verbis
tenet falsatcrem Pubitchka (33 Olholoneteste I. I. tempore Oltonis medii i.
1)
nam temporibus Joannis XIII papae Bulgari catho- primus episcopus Pragensis electus est, quod
c. II,
licae Ecclesioa addicti erant etRussi nondum profi- Palackio I, 229, paschali festo a. 973. quod Otto I
t«bantur fidem Christianam. Quedlinburgi celebravit.factum esse videbalur/cfr
Aun. Quedfinb. Mon. Germ. SS. III.
91 \: l PB ^GI Sl 92

ilio riuoum el prlncipum sed prar-cipue praesu- \ vitut episropus voenberit. Tua nobititat, iui moretet
luro, oonaul ianao plebis, a "t\ optime eoneordant eum honore pontifieatui.

lu noiii< talot ', notui ad imot '^37).

mtioum arobiepieoopum
".
(332] qui tune
praerat eurtl, ul eum ordinaret In "" cpiscopum. Tu benc $at rto>> tre viam, >ju<> itur ad ccele

i il
,0
* roitraredim tuenovua novam i stem patriam. Jutta lu nnbis qu-im pcse sequi, tnm
i

1 i-iu -
b in pa i, atque ut ven- ett. Te dignum omnis rlerus, te uni-
tum metropolim Prapam, juxta altare sancti
eat versus iloneum episcopatu occlamal populus. Facta
intronizatur ab omnibua " clcro modulante
Sl
: Lutem h cc clectio non longe ab urbe Praga Le-
/ i) u»i lau famui. Duz aulem ^* e t primales re90- vigradeo in oppido 11 Kal. Ilart. eodem quo obiit
S1 °.
nabant : Ctoitte keinado*", kirie eleison, und di Dethmarue episcopus anno
82 °
'
/ iegen >iUe helfuenl unte, kirie eteiton et catera ;
26. Ba tempeBtai 338 rediens rle S^raceno
aimplieiorea autem ct idiots oiamabant Ryiieleyton hollo adiit Ml Veronam urbempraecellcntissimusim-
icundum moremeuum totam illamdiem perator Olto secundus, pacis amalor, jnsticiae cul-
'**,
bylarem eumunt **•. tor, gloriosisimo patre primo Ottone gloriosior

Anno dom. Ino 968 obiit Vok comcs m

qui in omnibus praeliis exstitit victoriosissiraus ,I3
.

S24
24. Poat h.fc prcTsul Deihmarus ecclesias a fide- „ victor. A<1 qnemSelavonica manus Boemi3?cum
libus in iuultis locisad Dei laudem constructas con- electo pergit episcopo, ferens ex parte ducis lega-
secrat.et populum gentilem baptizans quam pluri- tionem pt tocius cleri alque populi peticionem.quo
murn faoit Christo lidelem nec post multos dies, 815 imperiali nutu eorum communem conlirmt
:

anno scilicet dom. inc. 969 333;, Non. Jan. (334) electionem. Igiturserenissimus 827 imperatnrconde-
i

vinclis carnis absoli.lus, talentum sibi creditum scendens eorum dignae 8S8 peticioni 3 Non.Junii 829
Christo reportavit cpntuplicatum
8 ".
dat ei annulum 8J0 el pastoralemvirgam 831 ctcujus :

25. interoa r. diens philosophia? ile cas'ris, ubi suflV.iganeus crat, Willigisus iS1 Magentinue archi-

(335) decemaut plusmilitarat

8l * annis (33G)secum praesul 88S qui s3t ibi 835 lorteaderat, jussu impera-
haud 8I3 modioaralibrorum copiamreferens,aderat toris conse.crat eumin episcopum nomine Adalber-

epectabilie beros,nomine Wogtech 8u ,adhuc ordine tum. Nam nrchipraesul 83

AdalberlusMagidburien-
"
1

^36
subdiaconus qui velut tencr agnus inter ovessui
;
sis ecclesiaeolim confirmans crismate, hoc pro-
pastoris super 815 morte moerentes.sedulusexhibe- prio suo vocitari 83 eum nomine, Consecratus * 38
'

bat exequhs funebres ; orationibus diurnis inslans autem 3 Kal. Julii 839 (339) cum suis sequacibus St0
simul et nocturnis, animam patris universalisele- equitat in 84) dulcem patriam, et ut pervenit ad ***
mosiniscommendabat Deo largiset precibus sacris. civitatem Pragam nudo pede ethumili corde, clero
Quem dux Bolezlaus et ejus optimates il6 in tam C et omni plebe prae laeticia raodulante 8 * 3 episcopa- ,

bono operedevotum cernentes et infuturum devo-
tiorem fore sperantes, gr
rante,juvenem 8l7 nimis renitentem rapiunt et
adducunt in medium, atque inquiunt Nolis,
velU, nosier episcopu* eris, el Pragensis
lem obsedit kulhedram. Hujus tam praeclari pastoris
ttia Sniritus sancti inspi- Adalberticonsilioetpraedictaeatquedilectaesuaesoro-
risabbatissaeMariae 844 interventuduxBolezlaus,quic-
: quid prasul Pragensis usque hoJie inauopoeaidet
81S
vel in- vel obtinet episcopio.velquicquid abbatissaoptavit

VARLE LECTIONES.
808 deesl \.. venerandua Diithmarus aidit i. 803 hominibus 7. 806 Bolezlans aidit 4. ^07 Xdc
80 *

keinando kiriel unddigallihcenalle helfuent uns? kiriel./J/ec est l»ctio antiquissimi col. 1, Christe keinado
et oetera habent 2, 2 (a),ChristekeinadoiteiUw/2, s:'d ia margine 2 (b), C:iriste keynado. Christe kreyn.it
et celeri 4, C. keynado e. c. 7, C iristo kjynalo 7 (a). 8)S kci!?3U A. krlesu 1, 2 (b), 4, kirie elpyson 3,
krlesu 7, krl >s'i 7 [a).* oi In col. l,sequilur funlatio ecclesrw tVnsejradensis a. 1070 reliqwi desunt omnia ;

usque ad II, 37.

8l °
W
>k cora^s A. 2 (b), in margine. Wolkoraes 3, comes Wok 4. 8U centuplum A.
813 sn 81S
8I -
miiitaverat 3. railitavit 4. corr. A. da A. A*. 816 obti-
ita A. Wjytiecb 2. Woytech. alii.
mantcs 1. M1 w;ytech uddit 4. deest A. urbis aldit 4.
818
terapore et anno, omisso episcopus 3. anno 8I9

d-est 4. M0 vero addit 4, 821 abiit 1. s - gloriosior 1. 821 dees' A. corr. al. man. 1. 82 * munifica 2.
S25 qui 81i
2. ita A. 1.3. confirmaret 2. rel. 827 seraniraus 1. 82S deest A. 82 ° deest 5. 83 ° an. dat ei
S31
cura A. A*.
S12
Willcgisus 2 ('»). 833 archiepiscopus 4. 834 qui
<
archipraesul aliamunu in margine —
A. adscripta sn»t. 885
tunc a >d. 4. s;; M igburgensis 1. 3. 837 vocitaverat A. A*. 838 est aulem sanctus
Adalbertus addit \. S3a Ita unus 4. reliqui onines 3. Idus Junii. 8V0 sequentibus 3. 8il suam addit 3.
8 " sanctam addit 4. 843
kyrieleyson addil 4. m Mariae ab. A.
NOT^E.
(332\ Ruotbertum. nis Camparii Vita S. Adalberti c. 3 Mon.Germ.SS
13) tterura erral : Pethmarus episcopus usqne IV. 582.
ad annum 082 vitam duxit, ul patet ex Vit;i S. (:!36) Quot annis sluduerit incertum esl. Ibid.,
Adalberti c. 8. I. I. quod pluribus argumentis c. 5.
probavit Dobncr nd Hai. IV. 284. Eumdem erro- (337) Cfr. Hor., ep. II, 2, 4.
rem jam annalista Siixo ad a. 082, Mon. Germ S3. (338) Eu tempeslaie — obsedit kafhedram ex vita
VI, in auctore nostro reprchendit. S. Adalberti c.8 desumpta sunt, paucis ab auctore
(334) l)c die conscntit Necrologium Bohemicum de 3no additis.
apud Dobnerum Monament. Bohem. II. 9. (330) Recte consecratus est S. Adalbertus festo
,

(335) Migdeburgi Olrico magistro. Vid. Joan- SS. apostolorum Petri et Pauli i. c. Kal. Jul. m
contr. Vita Adalb., c. 8.
93 CHItONIOA. — L!B. I. 94
dariet suo cmnobio.graluUa utri-
fieri utililalis in ^ ubi amnis Cydlina 861 (344) oomen suum.in-
per.lit
845 pietateetcanonum s.icraconfirma-
que concessit trans liberioris a.|uaj 862 iu fluvium Labe. Habuit
8V6 .
vil auctoritate autem sui principatus hos 868 terminos. Ad occi-
27.Anno dominicae incarnationisOTO. dentalem plagam contra Boemiam rivulum Suri-
Anno dominicae incarnationis 971. na 8 » 4 (345) et castrum quod est situm in monte
Anno dominicae incarnationis 972 sanctusOudal- Oseca ^ 66 juxta flumen Msam 886 Similiter plagam .

847
ricus migravit a seculo (340). ad australem contra Tentonicos orientales has ur-
Anno dominic.c incarnutionis 973. bes habuit terminales Hinov 867 (34G), Dudlebi
:

968
Anno dominica? incarmUionis 974. (347), Netolici (348) ueque ad mediam silvam.
Anno dominicae incarnationis 975. Ilem solisad ortum contraMoravia?regnum castrum
Anno dominicae incarnationis 976. sub silva situm, nomine Luthomisl 869 (349), usque
Anno dominicae incarnaliouis 977, 848 obiit Du- ad aquilonalem plagam contra Poloniam castellum
brauca, quae, quia nimis improba fuit, jam n.ulier Cladzco 87i (350), situm juxta flumen nomine Ni-
,

872
provectaeaetatis cum nupsisset Polonicnsi duci(34l), zam (351). Hic dux Slavnic, quamdiu vixit,feli-

peplum capitis sui deposuit.et puellarem coronam citcr vixit.

sibi imposuit : quoderat magna dementia mulieris. t> 2Anno dominicae incarnationis 982.
.

Anno dominicae incarnationis 978. Anno dominicae incarnationis 983.

Anno dominicae incarnationis 979. Anno dominicae incarnationis 984 obiit (352) Ro-
873
Anno dominicffl incarnationis 980. mae ccesar Otto secundus. Huic imperatori (355)
S49
Annodominicae incarnationis 981 obiitSlavnic , Adalbenus praesul Pragensis adeo tuit familiariset
patersancti Adalberli S50 cujus de moribus ctvila
, carus obscquiis,ut inpascha Domini f74 ,quod cele-
851
licet plurima eniteant memorise digna, ex qui- bravit rex Aquisgrani in palaMo coram omnibus
bus taraen ut referamus S52 pauca, co^pta inter- episcopis,hac eum 875
officii celsitudine sublimaret,
mittimus nost''a. Eral enim 83V vir lastissimus ad quo sibi coronam imponeret et majorem missam
omnes facie, in consiliis serenissimus mente 854 ,
ceiebraret, quod solum fas crat ut archiepiscopus
alloquiis blandissimus 855 locuples diviciis quam , faceret (354j. Posl festum vero, cum jam accipe-
secul iribus tam spiritualibus. In domo 856
illius ho- ret 876
a cae.-are licentiam redeundi ad patriam
857 877
nestas fulgebat et sincera di lectio, judiciorum sevocat eum caesar in secretarium, et faciens
rectitudo et procerurn multitudo 858
. In operibus suorum confessionem peccaminum, commendat se
ejus erat legum cognitio, pauperum refcclio, mce- piis recordationibus ejus orationum. Insuper dat ei

renlium consolatio, peregrinorum receptio, vidua- paramenta, in quibus missam celebiaret s7s in pa-
rum et orphanorum 85 9
defensio (342).IIujus 80n
tam ^ scha, scilicet albam,dalmaticam, casulam,cappam
insignis ducis metrcpolis fuit Lubio (343), sila loco ad rivulum Svitawa 870 qui est in media silva.Item

VARIjE LECTIONES.
848
845
utrisque A. 846 Uelinqua usquc ad annum 974 desunl in 7 (a). 847 Hxc verba desunt A. 2 («). 5.
849
Qua> sequuntur, ad priorem annum leguntur in Freherd. Zlaunik 1.2 [b) Siawnik 2. Zlaunik dux +.
8S5
86o XV Kai. Apr. addit 4. 851
rnemoria 2 (6). 8SJ
refforamus l.
85S deeit A. 854 vita>
3. a. b. desunt
5. 856
in domo —
defensio desunt 5. 8S7 honesta4. et correclor 2 {b). 85S corr. al. man. 1. 85J
et orph.
desunt t. 860
hius I. 861
Cidlina 1. 3. Gidlinia 2. Cydlma 4. 862
atquc 1. 863
os corr. al. manu bos 1.
M *Sirina corr. 1. Surma 3. 865 Ossieka 2. S6C Mzie 2. 867 Chinov. 1. 2 (b). 4. H nou 3. 868 Netholici
1. Notoliczi 2. Notholici 2 (/>). prius, sed correctum Netholici etdelelo ultiino i supra scriptum e.Ni-thulici 3.
869 Lutomisl 1. 4. Liutomysl 2 Lutomizl 2 (6).Lulomis v&\,omisso nomine 3. 870
Zuitava 1.2 (6).Zuitawa2.
'

Suttava 3. Zwitana 4. 87
Kladzcho \. 2 (6). Kladsko 2. Kladsco 3. Glecz aiidit man. nc. 5. 87 2 Nisam
>

874 875 87G

corr.al. man. Nizam 1. Mzam 2. Nizzam 3. Nizan 4. 873 secundus addit 4. deest 3. cum2.
877 878
accepisset 3. clam vocat 4. ceiebravit 4. celebraret3. cum correctore 2(6).

NOT^
(340) Oriiit die 4 mens. Julii 973. Cfr. Gerhardi. D (348) Netolizt.
Vita S. Ubialrici, c. 27, Mon. Germ. SS. IV, p. 414 (349) Leutomischl.
(341). Miseconi ; conf. quaeapud Thietmarum IV, (350) Glatz.
35, 36. deDtibrauca illa, filiaBolezlavi I, dacisBo- (351) Neisse.
hemorum leguntur, et Roepell, Geschichte von Po- (352) Constat eum anno praeeedenti obiisse.
len I. 62. (353) Potius Oltoni teriio; cf. Vita S. Adalberti,
(342) Conf. Vita S. Adilberti c... c. 22.
(343) Libiez in circulo Bidsehowensi, cfr. Schal- (354) Minime de coronatione Oltonis III, sed de
ler XVI, 21. impositione coronae, quse in diebus festis fieri sole-
(344) Czidlina fluvius prope Libiez in Albim bat, cogitandum esse, ex ipsis auctoris v^rbissatis
cadit. ibid. apparet ; quod quo tempore factum sit non ii'|uet.
(345) Bila qui prope Aussig in Albim exundat. Ottonem, a. 995, Pascba Aquistfrani celebrasse ta-
Ibid., V, 16. bulae ejus probant ap. Boehmer reg.. n. 746 podem ;

(346) Cheynow. fere tempore S. Adalbertum in Germaniafuisse,au-

(347) Daudleb. ctor Vitaa ejus innuere videtur c. 19, 20.
 "

95 I
-M.F. PRAGI N'SIS 96

fanterium 81 \ quo ea habeat eui ob mcmorium.

et A est > inquit, quod tu frater noscetis esse ducis, et hu-
Qoa tib(|ue hudie in Pi ecclesia honorilice jus l d minii
m
origiuem ilucis 89S
: te
,9/
babentur ot dicuntur paramenta s-anrti Adalberti. plebs istn mavuli iominari, >t tibi tnagis obedire

Anno dominics incarnationis 985 ^80 . quam mihi. Tu ^ 7

ctntilio et aux>lio tui
"'•*
fratrit
Ani nio« Incarnationis superbos comprimercn^gligcntcs oryuere, inobelten-
Anndominica incarnationis'J87 obiit Strezizi-
i
tes corriyere, infideles incrcparc poleris. Tua dignilas
,S1 ,,j0
lrtvu (355), sar.cti Adalberti mater venerahilisct il scientia, tui habitut sauctimoniu mullnm con-
Deo acceptabilis matrona, timtae et tam sanctae sc- cordant, ad pontificaliu regimina.Quod ut fiat ego
9J0
bolis ,8f dici mater et esse digna. libi cum Dci volunlate ctmeapoteslate concedo, et

Anno dominicifi incarnationis988. ul liceaf me viventeistic episcopus vt sis, aputaposto-

Anno dnminics incarnationis989. licum omnibus votis intercedam 901
. Et quem forte

Anno domiuieae incarnalionis 990 (356) sanctus manu tenebat episcopakrn baculum, ponit sibi in
AdaliuTtus Romae ad sanctum Alcx:um, inscio ab- sinum. Quem ille, quasi furibundus.in terrampro-
° 01
bate qnia eeset, factus est monachus. jecit, ethaec verba insuper adjecit : Nolo ul ali-

Anno dominios inearnalionis 991. quam dignitatcm luibcum 908

in mundo m , honorcs
Anno dominicaj incarnationis 992. n fugio 903
,
pompas scculi despicio: indigno me judico
Anno dominicac incarnationis 993. cpiscopali fastigio, nec iantum pondus pastoralis
Anno dominicce incarnalionis 994. curx ferre sufficio. Monachus sum, mortuus sum :

90 *
transsiliendum censeo quod ab aliis mortuos sepelire non possum. Ad haec praesul re-
pra.terrnissuin video.Nam praesul Adalbertus videns spondil : Scius, frater 907 , scias,quod modonon facis
quod grex commissus semper in praccipicium
sibi cum bono, facies autem postea, sed cum tuo maxi-
908
iret, nec eum ad rectam viam convertere quiret, mo malo. Post haec pracsul 90 °,
ut proposuerat,
timens ne et ipse cum pereuate m plobe periret, Romam iter arripit, et gentem suis praeceptis in-
non ausus est cum eisamplius stare.nec passus est oL^dicntem relinquil 81 °. Etquia tunc temporis dux
suam ulterius incassumpreedicandi operam dare 835
. non erat suae potcstatis, sed coraitum 9U , comitea
Sed cum jim jamque 886
Romam iter arripere vel- versi in Dci odium,patrum iniquorum pessimi filii,
let (357), forte fortuna tempore in ipso Strah- valde malum operabanlur facinus 9IS et iniquum.
8 -s7
quaz , de quo supra retulimus, sui abbati.3 cuin Nam sub quadam festiva die 9|3 (360) furtim ir-
8S8
licentia venerat de R-idisbona ,post multos annos rumpunt urbem Lubic, in qua fratres sancli Adal-
visere patriam dulcem et cognatos atque fratrem berti etmilites urbis universi velut ovesinnocentes
suum Boemiffiducem.Cum quo vir Dei praesulAdal- p assistebant sacris missaium solempniis festa cele
bertus secrctum ppciit et colloquium tenuit, multa brantes. At illi ceu lupi immanes urbis incenia ir-
conqueslus de inlidclitate et nequiciapopuli.de in- rumpentes, masculum et feminam usque ad unum
8S0 9l4
cestacopula et super illicita discidia (358) incon- interficientes,quatuor fratribus sancti Adalberti
etantis conjugii.de inobedienlia el negligentia clnri, cum omni prole ante ipsum altare decollatis, ur-
de arrogantia et intollerabili potencia comitum.Ad bem 91S comburunt,plateassanguine perfundunt,et
ultimutn omnem intencionem sui cordis sibi ape- cruentis spoliis ac crudeliprffida onerati 9l6 hilares
ruit 890
,
quod vellet Romam apostulicum (359) con- ad proprias 9n redeunt 918 lares. Interfecti sunt
sultum ire.et ad geatem apostatricem S91 nunquam autem in urbe Lubic quinque Iratres sancti Adal-
redire. Inter hffic et ad 892 hsc haec ad J idil Et bcne : berti 9l9 anno dom. incarn.995, quorum nomina 9 "

VARLE LECTIONES.
1
facitersium corrector 2. facitergium 3. 88 ° Numerus alia
^ 7 '-

Zre- munu in margine A. adscriptus. S81

zizlava 1. 2 (6). 4. Strziczislawa 2. Zrezizlana 3. Zlrelzizlava 5. Hic iterum ineipit cod.l (a). S82 S83
corr. I.
8S * perheunte 1. 885 corr.l. 8S6 jamque deest [.3. 887 Ztrahquazi.4. 888 Radisponai. 889 dissidia2(6>.3.
890 8"
4. aperit A. A. apostaticam 3. 892 superscr. 1. 893 et corr. ex 1. 89t dominis corr. domini 1.
895
et hujus —
ducis desunl A.A\ 896 magis vult 4. ril tu consilio— poleris desiderantur ink. 898 decstA.A'.
90 °
899
multum deesl 3. 901
intendam 3. 902 ita A, 1. 4. 903 deest in omnibus cod., alia manu
dcest 2.
905 ooi
suprrscr. 1. possideam 4. A verbis nores fugio continuatur chronicon in cod. 4 (a). 906 Adalbt>rtus
add. 4, 4(a). 907 Ztrahquaz add. 4, 4 (a). ° 08 dcest A.A*. 909
Adalbertus addit 4. 910 reliquit 2. 9H du-
cum A, ducis A\ 91 - scelus 4, 4 (a). ° 13 die festivo A. A\festivitate 4, 4 (a). 9U universis 3. 918 Lubic
° 16
adil. 4, 4 (u). corr. al. manu 1. 917
ita A, i. 9lS recedunt
A, A\ 9l9 praesulis addunt 4, 4 (a). 920
quoruin nomina deest 2. Per vcrba Anno dom. incarn. 995 linea alio atrumcnlo ducta est.
:

NOTiE.
(355) Ex caro penere Scl-ivorum nobiiissima ; itaque cum Cosma minime ad annum 994 referri
conf. Brunnni.s Vita S. Adalberti, c. 1. polest.
i356). Jaui tempore Nativitatis Christi, a. 988, (398) Vita S. Adalberti. c. 12.
S. A *;{ berius Roma? commoratus esse videtur ; (359) Joannem XVI annis985-996 sedentem.
conf. Wilmans Otto III, p. 9.'. (360) S. Wenceslai ; cfr. Brunonis Vita S. Adal-
(357) Primum erat B. Adalberti iler Romanum ; berti, c. 21 sed hoc post secundum ejus iter Ro-
;

manum fuctum est auno 996.

 :

97 CIIRONiCA. — LIB. I. 98

sunt haec : Sobebor, Spitimir M1 Dobrazlav ,

9ii
, Po- A metropolita Maguntinus sollicitua na populus nu-
n y
* 23
, Caslav m . ppr "3 Christo adquisilus, rela[>sus in antiquos
30. His ita 925 peractis, dux Bolezlausinito con- pereat sacrilcgos ritus, mittens legatos ad aposto-
silio cum cl^ricis, Maguntinum praesulem 92S his licum clamat ut aut viduatae Pragensi eeclesia) ma-
sollioitat vrbis Ant noslrum pastorem Adalbertum
: ritum remittat (361), aut alium inloco suiordinari 034
al nos revoces, qu«d magis volumut, aut alium no pcrmittat.Et quoniam sorvus Dei Adalberlus.jussu
927
bisin loco sui ordines, quod invili poscimus . apostolici factus liher a custodia gregis dominici,
Nam 9 -s
Chrisli oiilui adhuc in hac ger.te fidei novi- in coenobio sancti Alexii 935
cum senatoribus cceli
9S
ciu.tiin eis assit vigilans pastoris cuslodia, cruen- infra amcenam curiam terrcni conversabalur
931 932 Tunc
tis
9a » lupis opima recla 93 ° fiunt edulia . Elisii,

Hunc domnus papa, suus et pius insimul abba (362),

Talibus alloquiis 9S7 moestum solantur amicis:
93S .
(ili dulcusime et frater amantissime
per caritatem Dei te deprecamur m ct per amorem proximi oblestamur,
9i0 dignanter redcas
ut adtuam parrochiam
reaimenque luarum ovium diligenter recipias.
° 41
Si te audierint, Deo gratias si te non audierint, fugientes te fugias,
ne cum pereuntibus pereas, et ad nationes exteras prxdicandi licentiam hubeas.
Hac praesul 941 valde exhylaratus 94s sententia,
quod sihi sit 944 data docendi exteras gentes licentia,
non sine magna maesticia fratrum du lcia linquit 935 consortia.
Etcumviro9ummoediscretionispreesule(663),nomine urbis, in palatio rogal, quo per ejus missos scire
948 * 49
Nothario V4S adiens 647 archiepiscopum Maguntinae
,
posset, si se suus grex recipere vellet .

Quo facto, quid sibi suus grex rcsponderit,

aut quam ob causam eum non receperit,
vel ad quas gentes inde transierit,
quantae etiam frugalitatis omnibus diebus sui episcopii fuerit,
quanta morum honestate enituerit,
scire poterit, quivitam ejus seu 95 ° passionem legerit.
Nam mihi jam dicta bis 951 dicere non placetisla.
Tunc Ztrabquaz 9M frater ducis,de quosuprame- g pravorum hominum invalescere potentiam,sicut in
956 951
minimus, videns episcopum qua>i jure et re.^ulari- hac inregulari electioneludicra^praevaluere
ter 9 "3
a sua plebe repudiatum,tumido fastu exarsit Cereris generi 9b9 (364). Nam fuithic Ztrahquaz veste
in episcopatum. Et quia facile est volentem cogere, composilus, mente tumidus, actibus dissipatus,
protinus hunc ydiotametsicophantam populus ne- oculis vagus, verbis vanus, moribus ypocrita, et
quam in episcopalem levat 954 kathedram.Sicenim, tocius erroris mandrila,atquein omnibus operibus
953 95 °.
sic Deus saepe permittit per sui providentiam malis iniijuorum archigeronta

Plura referre pudet Ztrahquaz de praesule pseudo.

VARLE LECTIONES.
olim Spitimur 2. Sptimir 4, 4(«). 922 Bobrazlau i. 2(b). Bobraslau olim in. 2.mutatum vero alUrum
911

b in h, deletum ra et suprascriptum u. et ita corredum Bohuslau.Bohrazlau collulor 2 (b). Drobozlau 3. Po-

brazlau 4, 4 (a). 9i3 Poreii 3. 924 Cazlav. i. rel. Czaslau 2, Chazlaw. 5. 9S5 itaque 2 (a). deesi. A. 9S1 prs- m
Bimus orr. alia manu poscimus 1. 92S nam
830
edulia desunt 5. 929 rapidis vel — rabidis cruentis 1.
recte 2 (6), 4, 4 (a). 931 fienl2 (b), 3, 4, 4 (a). 932 edilia corredum alia manu edulia. 933 a addit2. .

•"suo ordinare 4. 4 (a). e35 9i6

conlVssoris add. 4. 4 (a). conversabantur corr.-batur 1. 931 aloquiis
93S
1. Adalberto addit 4 (a). 939 deprecor 1. 94 ° littera c. al. manu superscr. 1. 941 decst 4, 4 (a).
941
Adalbertus add. 4. 4 (a). 94S al:a man. superscr. 1. m
est 1. 945 liquit 2 (b). 94S Votharino correclor
2 (b). Notario 4 («). 947 deest 4, 4 (a). 94S Verba grex —
suus alia manu in margine A. apposita. v i9 corr.
"

al. man 1. 95a

sive 2. 951
biis 1. 953
Slrabquas 2 et sic deinceps. 953
regaliter 2 (a). 954 locat 3. 955 Deus
»ic saepe 3, saepe deeat 4, 4 ('»), 5. 9B6 syllaha in al. manu superscr. regulari 4, 4 (a). 95T ludrica A ludi- A
cilus 3. 95S praevalere corr. alia. man. praevaluere A. praevalere 4, 4 (a). 959 geuere corr. gerieri A. 960 ar-
chigeron 4

NOT^E.
(361) Vita S. Alalberti, c. 18. sed quod factum est in secundo itiuere Romano.
(362) Leo abbas monasterii S.Alexii. a. 996 auctor duo illa itinera in unum confundit,
;

(363) Leodiensi; cfr. Vita S. Adalberti, c. 21 ; (364) I. e. diaboli.

 CUSMvii PPAflH *8lfi 1UU

•iunt "»« promolfiopanea.VentumentlfagMl* A taniarn

'•"j
»r!,oduhnU-,durnprorumbit supertapecia
I
ui.iu mj : obi |
•
archipraBeul infulatue aote altare.et poet eum inter

omniboa .| tgenda erenl per ordinem,aieul lieri duus tutlraganeos.

post cxaininalionein episcopelem, choro le-

qui ordinendat eral Ztcahquuz dum •** prosternitur in medio,

beo dira oondioio, arripitur atroci damonio:

et qood servuB, •«* Dei
•*''
olim sibi predixerat clanculo,
palam lit coram clero et omni populo.

Hactenus bec m-nuisse sutlieiat ••* [365).

;
••' recipitur.atque cum magno gaudio ad cornu
31. Anno dom. inc. 9 poetquam insignifl ultaris sancti Viti intronisatur. Dux valde congra-
sigoifer Christi, praeeul Adalbertus, retihus tidei tulatur qaia pastor bonus suo grfgi arridt-t, et
980 alludit.
cepit Panoooiara simul et Polooiam, ad ullirnum, grex laitus pastori novo
duin in Piuzia M9 seminat verbum Dei, hanc prae- 32. Rexit autem iste excellenlissimus princeps

Benti :i. vil iui pro Cbrieto feliciter terminavit rnar- Bolezlena post patris obitum 32 annis ducatum.quia
9 k ilendaa Maii,feria
wo .Eo anno fuit pa>cha B qua3 justiciae,quae catholicae
,J8,
fidei quae christianae )

7 Kaleudaa
''
:i
Maii (367). religionis sunt, erat ardentissimus executor, apud
inc. 997 same memoralus dux Bole-
Anno dom. quem " M2
nullus ecclesiasticam, nullus mundanam
zhui^ videns Pragensem euclesiam suo pastore vi- dignitatem obtinuitperpecuniam 983
.Fuit etiarn 084 ,

duatam.dirigitlegatosBUOBad imperatorem tercium ut res probat,in prreliis victorioshsimus victor,sed

Ottonem,roganB 9T, ,ol Boemiensi ecclesiae spon^um victisclemenlissimusindultor atqueprscipuuspacis

dignum darel, ne na grex Christo noviter amator.Cui erant maxima?opes,bellicainslrumenta
meritis
mancipatus redeat ad prislinos vanilatie rilus et ad et armorum Btudia. Nam plus diligehat ° 85
duicia
iniquoe actus ijiiippe profitetur non haberi in tota
;
ferri rigorem, quam auri fulgorem, in cujusoculis

Boemia tonc temporis clericum enhcopalu dignum. nemo utilis displicuit,nunquam inutilis placuit,suis
moz augustus Ottosicut 97: eratin divinis
uffisar
91 * ' mitis.hostibus terribilis fuit.Habuit autem hic glo-
humanisque rebus prudentissimus, annuens peti- riosissimus dux 986
Uemmam sibi in matrimonio
cioni eorum junctam, qua? genere foit caeteris nobilior (369),
icepit curiosiuscigitare.qutni de suis

poiissimum in boc tam arJuom o; us dirigeret cle- sed, quod raagis laudandum esl, nobilitate morum
ricom.Forte aderal in regali curia (378) capellanns multo 987 praestancior.Ex qua duos (360) liliossus-
nomine Tbeadagua y7<
\ aclibus probis et moribua p cepit elegantissimas indol is.scilicet Wencezlaumet
decoratus, hberalibus studiis adprime eruditus,ge- Bolezlaum; sed Wencezlaus abineunte aetate hanc
9" 988
nere de Saxonia, lingua perfecte imbutus Scla- fragilem vitam mutavit aeternitate, Bolezlaus
vonica 97s Hunc quia sors oblulerat, omnis regiae
. autem post discessum patris sedis suscepit guberna-
aulae fenatus etipse caesar valde laetificatus in pon- cula principalis.ut in sequentibus declarabitur 989 .

tificem Pragensis ecclcsiae elieit et collaudat,et mil. 33. Factum est autem, cum appropinquarent 990
tens ad Maguntinum archipraesulem^quo eum cele- dies supra memorati ducis 991 Bolezlay, quojam
riter in episcopum consecret, mandat. aelernam commutaret morte vitam 992 vocat aaqui- ,

Auno dom. inc. 998 Nonis Julii consecratus est vocum suum et superstitem natum 99S et adstante ,

Te.idagus.honeste a clero et populo, 979 Pragensis ec- conjuge Hemuia "*• (371), et multa procerum tur-
VARI.E LECTIONES.
96
961 2 (b), 3, 4.
3ufiiciant - superscr.
n/. manu. A. 953 episcopum 3. 9l34 laetamini corr. laeta-
965
niam L (b). laetamina 3. deest. \. ,J66
serus corr. al. maa. servus 1. 9S ' Adalbertus addunt 4, 4 <a).
848 sufficiant3. bactenus —
su'ficial desunt 5. hactenus —
996 desunt 7 (a). 969 Brussia 2. 3. 9:0 Reliqua
hujus libri pars penitus desideratur m
7 (o). Sequiiw fundttio ecclesise Wissegradensis a. 1070. 971 VI Cal.
3. m
deett 3. °' 3 ut —
non redeat 2. 97 * addul. al. man. A. 975 deest 2. 97U Thegdagus 1
3 el deinceps ; corr. Tbedgadus 2 (b). •" proferre 1, 3. 97S Slavica 4, 4 (a). 979 et populo omitlit 2 (b)'
1,80
? uo 2 (6).
0S1
chalolice t. 9 » 3 cbristianae repetit i. ^ 3 pro pecunia 2 (b). 3 t 4. 4(a). 98i et 2 (b). 3. 4.4 (a'
985 diligebant coir. —
bat. I. 9SG Bolezlaus nddunt 4 4 (a). 937 corr. al. man. 1. 9S8 hanc deest 2. 2 (b). 3"
9
89 declaratur A. m
appiopinquaret 3. 991 ducis decsl. 2. 2 (b). 3. 992 com. m.v. aet. A. 993 natu 4"
4 (o). 99i Hemina 2.
NOT/E.
(365) Meram hoo fabellam esse Pubitschka pro- ab Ottone Theadagum sedem Pragensem regendarr
bare conatus est [11,224. accepisse.
(366) S. Adalbertus obiit anno 997 ; cfr. Palackv (369) DobnerlV, 432, eam filiam Conradi regis
Wurdigung, p. "28.
Burgundiaa luisse conjicit.
C370) Quatuor polius praeter nominatos Jaromi-
;
367) Vita S. Alalberti, c. 30. Pascha
v
anni 906, rusel Udalricus,quos Bolezlavi III filios fuissefalso
die 12 mensi? Aprilis celebratura est. opinatur Cosmas,erant filii Bolezlavi II, teste Thie-
Non in imperatorissed in Bolezlavi II ducis
(368) tmaro V, 15.
niiliversabalur Tbeadagus, qui monachus Novae (371) Valde vexavit Emma? hujus origo satis ob-
Curbeis arte medica per.ius, duci fanilateai resci- seu a rerum Bohemicarum indagatores. Vid. Pu-
tuerat ctr. Tbietmar VII, 41; qui vero coDfirmat
; bilschka 111,153: Palacky I.
101 CURUNICA. — LIB. I. 102

ma " 5 jam ,
interrumpente "8 singula verba, prout A pestis, aut qux infemalis Uerinis inclementiu* .<po-
potuit, his dulcem afratur liliuin dictis : Si jas esset liat, perdil et atlcnuat chrislicolas, quam fraut in

nuuri sui 9?7

uten infanli, ut lactis ubera, sic sapien- iiummo herilis 1 Atqut i0i3 posl hxc senescentejusticia
tix dure munera, non nalura, sed homo creulus do- et invalescente ncquicia surgens nonduces, sed fuics,
tninarelur in crealuru. Attamen nonnulla Deus sua non rectores populi Dei, sed nequam exactores, ava-

concessit hominibus dona, sicut Noe, Ysaac, Thobix rissimi sine misericordia homines, Deum omniu cr-
ncniem non timentcs 1024
atque Mathatise, ila duntaxat, utquos itli benedixe- ,
qui ter vel quater in anno

runl 998
, benedixit illis Dnis, et quos prxordinavc- monelam mutando m '°
erunt < 026
iu laqueum i0il dia-
" boli 1028 ad perdicionem populi Dei. Talibus enim ne-
runt 9
ad bonx convcrsationis vilam, contulil elillis

Deus perseverantiam. Sic et nonhodix, ftli mi, si quam arlibus el per leguminsolenliam coangustabunt
assit sancti Spiritus clementia, parum prodestmeorum hujus regni terminos, quos ego dilalavit usque ad

verborum iactuncia. Ducem te, inquit Deus consti- montes, qui sunt ultra Krakov l9w nomine Triti mo
100 ° 1001 per Dei gratiam mi el populi oppulentiam. Nam
lui : noliexlolli,scd ctto quasi unus ex illis ,

id est i00i , si te cxteris sublimioreni sencias, morla- Divicias plebis sunt luus ct gloria rcyis,
i00i loov 1005 Ncc sibi sed domino gravisest, quxservit mi ege-
lem tamen le esse cognoscas, nec digni-
talis gloriam, qua in seculo sublimaris aspicius, sed
B (stas (372)

opus, quod tecum ad inferos deportes, intendas.Hxc Plura locuUirus erat : sed extrema hora diriguerunt
1031
prxcepta Dei in corde tuo scribe, et hxc mandata prineipis ora, ei cicius dicto obdormivitin Do-
pairis tui non omitte. Ecclesise limina frequenter vi- mino, atque magnus super eum factusest planctus ;

sita, Deum adora, sacerdotes cjus honora, ne sis sa- dies autem sui obitus est 7 Idus Februarii anno
piens apud temetipsum, sedconsnle plures, si sapiant Dom. inc. 999.
in id ipsum ,00
\ Pluribus ut placeas, sed quatibus 34. Eodem anno Gaudentius 103t
,
qui et Radim
1035
stude. , frater sancti Adalberti ordinatus estepiscopus
1036 a(i ,037
Omnia cum amicis, sed prius de ipsis tracta. litulum Gnezdensis ecclesiae (373). Hic
Jusle judica, sednon sine misericordia. Viduam et gloriosissimusdux secundus Bolezlaus, vere et hodie
advcnam ne despice ad tuam 1007 stantes junuam. haud 1038
plangendus satis 103D
, cujus memoria in
Dilige denarium, sed parce dilige formam. benedictione est, in quantum ampliando dilataverit
ioio
Bes enimpublica, lieet sit
1008
mmis adauctu, [ eri0 su i terminos ducatus, apoitolica testatur
per formam m9 nummismais falsam cito erit ad ni- auctoritas in privilegioejusdem Pra^ensis episcopa-
hilum redacta. list aliqui, fili mi, quod Karolus, tus (374). Post cujus obitum filius ejus, lercius 13o-
rex sapientissimus et manu 101 °,
poteutissimus, haud C jezUus (375), ut supra relalum est icm successil in ,

*o" seqniperandus l0ia nobis hominibus valde humili- ducatum sed non eisdem rerum successibus, nec
;

bus, cum filium suum Pipinum postse in solio subli- paternisauspiciis terminosadquisitosoblinuit. Nam
eum i0i3 dux Poloniensis Mesco ,0i '2
raandum dispcncret, cur terribili sacramento (376), quod non fuit alter
l914
eenslringeret, ne in regno suo subdola et prava dolosior homo, mox urbem Kracov (377) abstulit
015 1018
taxatio i ponderis aut tnonetx fieret. Certe nulla dolo, omnibus quos ibi invenit Boemiis l043 extincti3
clade^ mi ,nulla pestilentia i6i8 necmorlalitas, necnon gladio. Fuerunt autem duci 10U Bolezlav ,045 ex
si l01D hoslestotam terram rapinis m0 ,incendiis deva- conjuge nobili dus fralrcs l04s fceimdae 1047
matris
l02i
starcnt ,
magispopulo Dei nocerent, quam frequens gloria nati (378) scilicet Udalricus 1048
et Jaromir.
mutacio im et (raudulenta pejoratio nummi. Qux Sed Jaromir juvenis patris est nutrilusin aulaUdal-
VARIiE LEGTIONES.
995
turpa. 2. "6 interrupente A.
suae ulii infantis I. ° 08
benedixerit 2. corr. erunt 3. " 9 pra3-
997
100 ° l001 eis 4. 4 (a). ,0 o 2 10 ° 3
ordinaveril 3. alia manus addit t. 2. i. A. tamen add. atia. man. A.
deesi. 2 (6). 3. 4. 4 (a). ,004
esse deest 4 (a). ,00s
ne2. 2 (b). 3. 1006
sed ipsum desunt A. 1007 corr. —
al. man. i. im deest 4. 4 (o). l0 ° 9 autem minio supcrscripsit recentior nianus i. l01 ° dtest 4. 4 (a).
1011
corr. A. Ve>b's haud —
bumilibns superscriplx sunl in 2. hx glossir Bohemicx gesto mi nizizi hide
nemnoz>m pi grczin wronolati. 1012 ita corr. A. equipperandus 1. 1013 cum terribili eum 2. 2{b). eum
1015 10lG glossa Boh.
terribili cum 3. 1014 superscripta
glossa Bohcmica chytra. glossa Boh. czena.
promiena. lon i/l. B h. wahy zahuba. 10l8
o/. Boh. mor. si non a corrcctore 2 (b). subductum. m 4, !
('/),
1020
et addunt. 2 Boh lupcz^m. 1021 devastantes 3. ltl22 In 2 diffidlis iectio,ua ul/jolmsinvitatio
[b). 3, gl.
quam immutalio legas. lnmargine vero mutatio. "- 3
aut qui 4,4 (a), ,024
metuentes3. mb deest 5. ,026 1

ruunt 3, eunt 4, 4 (a). mi gl. Boh. kosidla. ,0 s

i gl.Boh. diablowa.
,029 Crakov \,etsic deinceps. Krakou
,8J0 Trin A, Trytt i, Trytri i03i niis. ricordiam
3. 2, Tryn 2(6), sed corrector Trnin. Triti 3, Trilri 4, 4 (a).
A. premit superscr. recentior manus i, quem graval qui s. 3, 4. ,033 diriguerat 3. ,0J4 archiepi-
1032

scopus add t k{a). ,0;,5 Radiin3. ,036 epiicopusdeali,'^ ). ,037 Genezdcnsis 1. 1038 cor/'.A. 1039 salisdm< 1

,0;0 *'
A,l,2,2(o) 4.4 \a) 5,haud ets3it\9desunt2(b). dilatandoampliaverit2(6). 1041 ret'.limus \.\.(a) ,0 2 Me^ko
\, et ita porro. i043
deest3. i0U decst A. 1045
Bolezlao I. 104G
Anv, omisso fratres 3.
10;7 secunda? 2,i(u).
1048
Oodaldricus 1, Udalncus 2 (b), Oalrilcus 3, et sic dcinceps. Odelricus 4. Oudalricus 4 (u), Dedalricus 5.
NOT/E.
(372) Lucan., Phars. III, 152. (375) Gognomer.to Rufus, teste Tietmaro V, 7.
(•^73) Jam in tabula anni 99!) Gaudentii archiepi- (376) Imo Bolezlaus cognomine Ghrabry, blius
scopi mentio lit ; cfr. Wilmuns Olto III, p. 113. Aiesconis.
(374) Dubilo num Gusmas ex descriptione dicece- (377) Krakau.
sis Pragensi3 in privilegio pontificis merito conjece- (378) Hoc falsum esse vide supra.
ru, Bolezlavum lerro regni fines ampliasse.
 i

103 *MjB PRA«ENS1S 103

ricus •**• autem a puerltia %m tradltas erM impfra- » alga qui (380), qui super nosdebeat 10* 7 «*e major

toria Beorioi IUSI In sarUm, qaod tdditeeretmi I dowimu vocarit Annon tnvenitur iniernos $n$Uor
i t eorum
,m BstueUm ;>c Teatoaieem liogaam qui et digniorsu rifAh ! mala mens, roulus
!>,,.; > ,,.
r .-..'•«
•
iii. n
t loogo tempore (380)
.
i aoimaal Qaod rnmloaat eobrii, palamfaeiuniebrii.

Bopndiotui aterque dox M( boo at M >l< /. iae ie eon- Wam iniquitaaeoram ut "Kincaluitet i»9'.mpsiicor-
dicto ,0M loeo rooveoiaot ad colloquium, et rfata ijuamero oapiani dominaia euum et eradeliter li«
Dde BC luramento Qrmata inter t-e |jace, dux B&etOO oudum «t reaopinam per brachia et pe-
gant, at|u-

Bolexlaum, q"o digoaretur venire ad ?uum de9 ligneia "w elavii atiigunt humi.et «altant saltu
invitat
1Jt5 conviviutn.At ille.sicut trat vir columbinUB et *M ludentefl milUari.aaltaotea in equig transcorpus
lo7!
bim: ielle(38i), suorum consilio laindiarum dixit se fcui
l071
Quod videns unusde converaiv
heri .

10;4
omnia faotarum velle. Sed qua pestis nocenlior nomine Dovora vtlociter currens in Pragam.
,

quam lamiliares inimioi ? Quoram quia ooo potuit Quod factum fuerat ducis 1075 nunciavit 1078
contraire dolosis comiliis, iramo jamsjis fatis, hah [amicis :

inei.8 prasaga dacifl ! vocatad se nohiliores, etquos et eadem hora 1077 deduciteos ad turpe braviumsine
relicturus erat in rejrao, qui videbaniur sihi (idelio- raora. Quos l078 uhi l079 viderunt iniqnitatis operarii

res, ct h'19 eo3 affatur dictis Si quid forte mihi, '. armatos super se repeate irruere, dilfugiunt utve-
guod absit ! alter el praeter fidem atque s\<em in Po- " spertiliones per silvarum latebras l080 At illi, ut .

1056 meumnatum J aromir vestrx inveneiunt l081 ducem male muscis laceratum, se-
lonla evenerit, hunc
fidei committo, et meiin loco ducem vobis relinquo. rninecem, nam 108a
apum, sic ascende-
ut exiinen

Sicque dispositis regni negoliis it cariturus lumine, bat agmen muscarum super corpus nudum, solven-
1057 penididu-
etintrat urbemKracovsinistro omine te9 eum et vehiculo ponentes deferunt Wissegrad

cisMesconisad 1058 convivium. Nam moxinter pran- in urhem. Servo aulem Dovora?, omni laude
1(JI13

digno ducis amico, 1084

dendum pax, fides.jushoipitalerumpiiur^luxlJolfcZ' talis gratia red.lilnr pro
lauscapitur a(i]ueoculisprivaiur(382), suosque om- merito. Nam voce ^ praeconica ,08 indicitur ubi-
t0 J
'

ne9aliostrucidant 1059 ,aliosobtruncant,alios carceri que per fora, ut quam ip>e Dovora tam ejus proles
1087
tradunt.IntereaiduiisBolezlaidomeslicietfamiliares postera, sit inter nobiles et ingenuos in seter-
106 °
inimici, gens invisa, generatio mala, Wrisovici num et ullra. Insuper dant ei et dignitatem vena-
(383), opcrabantur
l061 abhominabile malum et toriam, quae pertinel ad curtem Stehecnam l0s8

antearetroseculis inauditum (384). Quorum primus (387), quam exluncet usquemodo pcr generationes
1062
et quasi caput tocius iniquitatis erat Kochan , ejus possident nepotes.
vir sceleratissimus et omnium malorum hominum 35. Dum hasc geruntur in Boemia, dux Mesco
ltU3
pessimus. llic et C veniens cum valida manu Polonica invasit urbem
sui propinqui, homines iniqui ,

ducis cum filio Pragam, et per duo spacia annorum, scilicet anno
Jaromir venientes venutionis ad lo-

cum, qui dicitur Weliz 1064

(385), postquam refe- dom. inc. 1000, anno dom. inc. 1001 obtinuit
rente fama perceperunt 1065 quos iacla sunt deduce eam (388). Sed Wissegrad 1089 urbs duci suo fide-
in Polonia : Quis iste est, inquiunt, homuncio mo lis 1090 mansitimperterrilaetinexpugnabilis.Uisdem
VARLE LBCTIONES.
1051
1019
Odaldricus a pueritiadwM«< A.
1. 105u
Henrici A. ,052
ila corr. 1, morem A, rel. 10S3
deest A.
l0M 1057 1059
1054
concilio 1. ,055
ad s. ven A. trasum 1. homine 1.
1058
ad deest 4.4 (a) alios truci-
dant desunt4,4(o). 1060 Wirsovici 1, Wirssevici 2 (/>), Versorvici3, Wrssovici 4, 4(a) 1061 operanlur 4,4(a).
1062
c. superscr. al. man. A. Kohan 1, 2 (b), 4, 4 (a).Cohan 3.
l063 hominesiniqui
desunl A, 1. mi Veliz2,
"
106 pereeo?ral3. 1066 hsuperscr. al. manu 1. 1067
debetA, 2,4. 1086
sujierscr. A. )069
ligneis
Weiiz2(6),3. J

deesl 2 (h), 4, 4 (d). mo deest 4, 4 (a).

t01i otnittuntA,
4 (a).
1072
eri ccrr. hcn al. man. 1, 1073 suis addit.
3.
1074
Hovora 2 (a). et sic deinceps. Uowora 4. 107s duci 2. 1076 nunciat A, 2, 2 (/>), 3,4, 4 (a) 1077 ora corr.
hora 1. l078 Quod 4. i0 ^ deesl 2 108 ° tenebras A. 1081 viderunt 4, 4 (a) 10S2 deest 2. 1083 Wisegrad
i0bb l087 ducis ami-
fal^o repetit i. promerito.
,08 * 103fi
1, Wiggegrad 2. deest 2. praaconia A, 3, 4, 4(a).
cos uddit corr.2 (b). tm Stebecznam 2,Sthecnam 3, Stbecnam 4.4 (a).
10SO
Wissebrad 4,4 (o). loso
fide-
liter 3.

NOT.E.
(379) Aufugerant ir, Germaniam, quia Bolizlavus D (383) Est palronymicum, fHii posteri Wrs cfr. ;

Jaromirum Ddairicum in bnlneis suffocari

evirari, Palacky Gesch. Bohmens, 1, 163. 363.
jusserat; ctr. Thielmar. V, 15. Ex ipso rtrum or- (384) Quod quo tempore factum sil non satis
diue paltH Heinricum illo tempore minime impera- liquet. Uohner V, 57 ad annum 1012 celus re-
toiv.ii,sed B;tvaria3 ducem fuisee. vocat.
(380)1.e. anno 1003; fugit Cosmam. Bolezlaum (385) Postero tempore hoc loco praepasitura ex-
a. 1002 Boh^miaexpuUum et anno 1003 a Bokziavo stahat S. Joanni Baptistaa dedicata, qua? haud pro-
Polono reslitutum esse, cutn medio tempore Wla- cul a*Bakonicz sita in bello Hus9itico dirula est.
dihoi Polonus et Jaromir regnum naucos menses Cfr. Pubitschka III, 205.
obtinuissent. De bis omnibuscf. Thietmar. I. I. Horgserm. II, 2, 8.
(386)
(381) Thietmaro V, 7, est immensae impietaiis Zbecna in circulo Sacensi.
(387)
auclor et merito
; confer quod idem narral V, 18.
; (388) Annis 1003 et 1004 tenuit Pragam dux Po-
(382) Obiit anno demum 1037, ul testanlur Au- loniae, vid. Annal. Quedlinburgecses et Thietmar.
uales Pragm9es. VI, 9.
 :

105 CHRONICA. — LIB. I.

106
1091 ,y9i
vero diebus idem dux Mesco miltit legalos A fusi turpiter,irruiLe,irruite, arrnati Bocmiacriter.kd
,093
ad imperatorem, dans ei et promittens infinitam quam vocem lrruit super eos formido et pavor,
pecuniam, quod filium ducis Bolczlai, nomine Udal- quod erat mira Dei permissio et sancti Wencezlai
ricum i094 qui orat ejus in obsequio, caten.itum mil- inlercessio. Diffugiunt omnes, aliua oblilus sui,
teret ,095 in custodiam (389). invictissima fames et " ,4 armorum, nudus nudum insilit uu equum et
auri ubi !est potentissimum jus Romani imperii i fugit, alius ut dormivit, etiam lua sine bracia " l1
Ecce possessor auri pressus ponderibus auri ducis accelerat fugam. Fugientesque nonnullipraeoipitan-
oblemperat jussis, et tortor fit ac carceris manci- tur de ponte, quia pons erat interruptus ad insidias
pator auro corruptus imperator. Nec mirura, si ille hostibus aliis fugientibus per ,<l8 praeruptam viara,
:

paruit duci 1096 cum noslris temporibus (390)

: viam, quod vulgo dicitur per caudam urbis, in arta
Wacek ,097 sub mola rusticanu nalus, tertium Ilein-
, posterula prae anguslia exitus ibi innuraeris oppres-
ricum (391) regem potentissimum o indignum — sis (398), vix ipse dux Mesco cum paucis evasit.
1098 facinus 109 °
! — catena aurea
molossum tra- ut Sicque quando homines fugiunt
fuit, ut solet fieri,

xit in Roemiam et quod jubet famulorum famulus,

;
1119
pree timore — etiam ad motum aurse pavent, et
parct dominorum dominus, atrue Borivoy 10 ° ducem J
ipse pavor timorem sibi auget, — ita, hos ,l2 °
ne-
justi virum veiacem, usque ad genua
tenacem (392), mine persequente ^ 1 * 1
videbantur eis saxa et parie-
R ,

compeditum rcx miltit in custodiaui, ceu iniquum tea post se clamare et fugientes persequi. Postera
1,01
hominem et mendacem. Sed htec in suo u02 loco luce dux U22 Oudalricus f 1M intrat urbem Pragam,
plenius exurabuntur stilo. et eisdem iiU familiaribus inimicis.de quibus supra
36.Factum u03 est autom annodom. inc. 1002 retulimus, fraudulenter suggerentibus (399), fra-
li0 *,
(393) jam Christo Boemos respiciente el sancto trem suum Iaromir tercia die privat lumine (400).
Wencezlao suis auxiliante, incertum est nobis, Huic ex legitimo matrimonio non est nala sobo-
utrum clam fuga elapsus an jussu imperatoris di- les propter infecuaditatem conjugis;sed ex quadam
missus, dux Oudalricus (394) rediens in ,,0S patriam, femina nomiae Bozena ,,J5
,
quae fuit Cresinae 112 »
,i06
intrat munitissimum castrum, nomine Drevic filium praeslanti.-simae formae suscepit, quem Bra-
,,07 u08 sibifidelem,etam-
(395), unde militem mittit cizlau 1127 appelleri fecit (401). Nam quadam diede
raonet, quo inlrans urbem Pragam per noctem clan- venatu cum U28 rediret per villam rusticanam, hanc
gore ,109 bucinae perterrefaciat incautum hostem. quam praediximus, feminam ad puteum lavantem
Mox fidelis cliens jussa facit, et ascenJens noctu in pannos vidit, et intuitus
a vertice usque ad eam
media urbe eminenciorem locum, qui dicitur ,u0 lalos, hausit pectore ignes
amoris non modicos.
Zizi uu (396), tuba intonat et clara voce clamans Erat enim corporis ejus habitudo US9 insignis, nive
iii2 iii:i
ingeminat (397) Fugiunt ,fugiunt Polonii con- candidior, mollior cygno, nitidior ebore antiquo-
VARI.E LECTIONES.
1091 ,092 1093
isdeml. i, superscr. al. manu, isdem A. et promittens desunt. A. 109 * Oaldricum 1
io95 fiiiug ducis Boleslai — catenatus mitteretur 4, 4 (a). 1094
l094 <*
ducis suasionibug corr. 2(b), esuperscr. al.
tnan. mi Wacec 1 , Wack 2, 2 (a), Wak 2 (b) Vecek 3. ,098
,0 '

obindignum 2,o dignum ,099

4,(4 a.) scelus
1100 ,l01
4(o). Udalricum corr.2(b)deest. 5. iniraicum alia manu superscr.inlquum A. iiir2 almanu super
scrA. U0 » actum 2 (b),3. l104 s s superscr. al manu 1. u05 ad A, 2, 2 (b), 3. ,, 6
invictissimum 3 ">

1107
Drevis 3, Drewio 4, 4 (a). u08 mittit mil. A. u09 clangorem2. ,li0 liU Zizi
qui dicitur deest. 2.
cum punctis super z utrumque 2. Sizi 2 (a), Zizi 2 (b). Corr. in margine addit modo Slrahow vocitatur. Zicis :

4,4. lu3 fugiunt semel 4, 4 (a). ,U3 Poloni 1U et deest. 4. 4(i). iiib U15 et 2 (b 3
2(6) 3. in addit A.
''

1,17 braccis corr.

2 (6), 3. ,u8 per deest 4 (a). 119
prae t, f, A.
,120 >
ita ut hos eraso ut A, ut hos I, ita
homines 3. ita hos rell. U21 prosequente 2, 2 (b) 3. un dux 1, A. ,,2S Odaldicus 1. 1124 His2 (b) 3.
i

Boziena 2. u26 Kresjne 1, 2, Krezmae 3, Krizine 4, 4 (a). li27 Brzieczislaum2, Bratizlau 2 (b), Brecis
aum 3, Brazizlau 4 (a), Bralislaw 5. IS
deesl. 4 (a). im abitudo corr, albitudo 1, habitudo rell.
NOT.«.
(389) Aliter rem se habuisse narrat Thietmar. n Auf die Brucke tritt der Hirt, taut blast er. —
V, 19 ; non a Polonorum parte stetilHeinricus, sed Teste Thietmaro campanis Wissegradensibus sedi-
exsules Bohemorum princif es adjuvit. tionis signum datum est.
(390) Anno 1119; cfr. infra III, 32. i.398) In carmine populari, 1. 1.
(391) Quintus est Heinricus. Schreck ergreift die Polenkrieger alle :
(392) Hor., od. III, 3, I. Ha, die Polen greifen nacli den S\e,ffen.
(393) Anno 1004. Ha, die Grafen fuhrem mdcht ge Streiche !

(394) Thietmaro teste V, 9, larorairus erat qui Und die Polen sprengen hierhin, dorthin,
Pragam expugnavit. Rennen im Gedtong zum Thor durch Grdben,
(395) Situm erat inter Rocow et Kornhaus, Pala- Rennen, rennen vor den tapfem Streichen.
cky I, 259. (399) Gente Wrissovici, cfr 1, 34.
(296) Qui nunc Strahovia dicitur, Pulkava. (400) Octo annos Iaromirus Bohemiae regnum
(397) In carmine populari UdalrichundJarmir. tenuit, anno demum 1012 a fratre expulsus, lumine
p. 155: a 1034 privatus est. Thietmar. VI, 45, et Ann. Hil-
Geht ein Hirt als der Morgen ddmmerl, friih
desheim.
(401) Cum Cpsma? hoc post ducatum adeplum
Iiuft hinauf, dass man das Tlwr ihm offne.
Hdrt des Hirlen lauten Ruf die Wache, factum esse viderelur, Udalrici nuptiae cum Bozena
sine dubio cum Dobnero post afcnum 1012 reji-
Oeffnet ihm das Thor am Moldaustrome.
ciendffi sunt.

Patrol. CLXVI.
 «07 U.f: PRAGKN^In 108

pulchrior «saphiro. Hanc continuo mittens dux tulit A, in honore ua sanCae M.<riae Virginis et sancti Geor-
in sua, nec tamen antiqui sulvit conubia, quia turc frii Cbristi martiris, quod similiter in luntum ad>
temporis, prout cuique plaruit, binas s< l t.-rnas auxit dotalibus ecclesi* et ornaiibus aut et ar^enti i

conjuges 1UJ habere licuit : nec nefts fuit viro ct coeteris regalibus ,,u aparutibus, ut mihi videa-

rapere alteriua uxorem, et ntori alterius nuliere tur de his tacere meliu3, quam dicere minua et
marito. Et quod nunc aseribitur pudori, boc tunc quam babeaiur in re.

fuit inagno dedecori

U11 si vir una conjuge aut
,
faetum referam tamen ,UB unuin.
Utile de inultis

conjunx uuo viro contenti viverent. Vivebant ,lM Haud "*• longe ab urbe pradicta quidam eratana-
enim quasi U3S bruta animalia, eonubia bnbentes choreta ,U1 sanciarum virlutum archimandrila,
,

communia. ad lu8 quem imperator, saepe fingens quasi venatum

lU9
faciena aliquam occasionem,
37. Eodem anno irevellet, s«*pe
Caesar ab hoc mundo migravit tercius Olto, cbim oum boIo eliente veniebat et ae ejus orationibus
Vivat ul im in ccelis, ubi vivit quisque ftdelis. commend <taat Hunc cum . intellexiaset caesar ll50

,,s5 quia causa orationis Hierosolymam

,l51 l,l:
Huic successit ejus (402) Heinncus impe-
filius ire veL
U36 qus3 lecit in vita sua pro oommitlit ei dominici corporis et sanguinis
let,
rator, qui inter caetera
Christi nomine magnalia, construxit claustrum
'• cilirem aureum, qui pro sui magnitudine, ut facile
in quodam monte, non sumptu empto a
niodico possit a quoquam levari, duas ex utroque lalere ha
possessore loci, nomine Pabo, unde tnixit nomen buil ansas, quod nosvukm dicimus aures, quem ut
,,B3
snb trina 1154
1138 Bamberck qucd est Pabonis mons. lbi
,13 '\ intingat mersione in Jordanc,
luo episcopatum quem in tantum ,,5B Christus baptizatus est a Johanne, praecipit
etiam constituit i.bi

ampliavit facultalibuset dignitatibus pontiiicalibus, in.peratoret rogat, dansei ppcuniam quantum sulfi-

ut in tota orientali Francia non ultimum, sed secun- ceret a<i Quid multa ? Homo Dei vadit Ieroso-
viain.

dum post primum habeaturepiscopium ilil ,£difi- . lirnam, jussa facit ter mergens calicem Jordmis in
etiam ,u * ibi et templum mirae magnitudinis
115d
ca?it unda .

Posl rediens per Constantinopolim, transibat U57 per Bulgariam.

lbi quidem erat UM heremila, sancta degens vita 115 '

ad quem ille veniens Hierosolimita,

pobt multa et dulcia atque sancta colloquia,
suppliciter rogabat eum, ut pro inculomitate imperatoris Heinrici oraret Peum ueo .

Ad quem ilie : Non est, inquit, pro incolomitate C ibimalignos spiritus teterrimos, quorum ex ore et
orandum, quia ex tiac convalle lacrimarum translatus nnr.bus exilat sulfurea 11GI flamma, qui imperalorem
,lu2
estjam in requiem beatorum. At ille iustat etrogal, llcinrichum per barbum invilum et quasi ad ju-
ut sibi dicat, unde hoc sciat, Et ille Hac, inquit, : dicium U63 trahebant un : collum ejus furcis fer-
alii

proxima nocte, dum nec adeo vigilarum nec omnino reis impingentes ll65 laeii clumabant U83 « Nosterest,
:

dormirem, sustulit me alta visio ad magnum cam/ nm noster cst. » Quos a louge sequebatur sancta Maria
valde planum et nimis lutum atque jocundum et vi li ; et U61 sanctus Georgius, quasi tristcs et quasi eriperc

VARL£ LECTIONES-
11,0 al. manu
in margine A, apposilum US1 ita i, 2
(6), 3, decorari corr. decori A. decori 2, 4, 4 (a),
sed in posterioribus de erasum. ll3 -
videbant. A. corr. al man. vivpbant. ,l33 in mai gine aha
A.
manu appositum. itn dcest. 4 ,l35
filius ejus desuvt. 2.
4, u3 ' cuncta 2. U37 castrum
(«). \, 2,
2(6), 3, 4,4 (o).
llS8 n.tr. A. »»*»
Babenberk 1, Pabenbpr»k 3, Bahenberg 4. iU0 construxit 1. uu epi-
scopatum 1U1 aedificavit e.tiam
2. monasteriii desunt. 5- — i. rega- 1US honor.m 2 (b). 3. llU ita
htcrrelt. lliB
deest. A. 1,4C
corr. A. 1U1 anachonta !. 1U8 at A. lU9 itu addiiis vefbis ad vena-
cionem 1. 6aepe ad venationem taciens A. 2, 2 (h). erronee ad-.entationem 2. ad venationera iter 3. ad
venatumirevellet4,4 (a) 1,5 ° Heinrit usaddit. 4. il51 quod 2 (b). 115 ' iherosolimam i, 4(a).Ierozolymam2,
4. UM intingat2(6),3. U54 terna 2 (h), 4. 4 U55 Jesus addit 4. U58 undam
3, 4 1187 transiebat
(«). 4, 1«) A.
4. quidam A. u59 6anctam fierens vitam A sanciam degpns vitam 3. U60 dominum A. U6i ful.
Ul18 er.

gurea 1. u « 2 et 1. U61 et — judicium desunt A. u64 habebant 3. 1,B5 urgentes A. 4, 4 («). inpingentes
urgentes i. u * 6 dicentes addunt corrector. 2(6), 4, 4(u). 118T omissum 2.

NOTiE.

(402) Quam
longe Cosmas hic a veritale aherra- bus Suevici8 II, ^86, qui hasc testatur : Hxc in illo
verit, neminem latet. Unde sequentem fabellarn magno volumine, quihus eccUsiaslica et monastica
hauserit nescio. Eamdem paulo ante Cosmam Leo gens non tanlum pro summa liberulitate grata esse
Ostien?is II, 47, non do S. Geor«io sed de S. Lau- erga benefactorem voluil, sed eliam aUos proceres et
rentio narravit, et post enm Adalhertns in Vita divites ad similem et parem beneficentiam invilare.
S. Heinrici, c. 33. Ambo eamdcn fere rem looge Sed monasteriuin ubi hic libellus scriptus tit tacet.
aliis expresserunt verbis, ita ul nullum societatis At cum Cosmae sermo rhythmicus in eodem fr; g-
vinculurn inter tres hoc auctores intercedere pns- pento legatur, sine dubio non genuinum sed ex
sit. At eamdera parratiunculam iisdem ut apud ipsius Chronico est desumptum.
Coemam verbis legSmus ajfud CrUsium ia Annali-
 Wt
i09 CHRONIOA. - LIB. I.
110
eum volentes el cum eis liticjantes,donec suspensa cst A tercium rexit Romanum imparium.in partibus Polo-
m medtocampo trutina, cujut capacitas lucior fuil niae quinquc fuere monacaei et heremitx veri "»»
quam duo milliaria »«. Ad sinistram maligna pars tsraeHtae, Benedictus, Matheus, Johannes
Ysaac
magna et mmensa pondera tt innumerubilia, quse
su„l »*> mala ope>a, inponebant. At contra sanctum
Cristinus "»°.et sextus B..rnabas quorurr
est :
Vn
inventus in oredulusnec inmanibns pravum opus
Georgtum vidi monnstenum magnum cum totu dau- Horum de vita patrum scripturus multa malui
$tr> imponerc, vidi aureas cruccs preciosis lapidibus pauca, quia semper dulcius sumilur q uae
'parcius
gmves, vidi to>. plenaria gemmis el auro grandiu,vidi appomtur esca Erat enim eorum '»' conver
(404).
ulelabra »•<> aurea et luribula atque palliu innu- satio laudabilis.Deo acceptabilis hominibus
admi-
tnera qmcqutd boni rex in vila fecerut. Sed
» «, et rabilis et eam sectari »•»
voleotibua imitabilis
adhuc maligna pars nrxponderabat et clumabut: Nam ad "» 3 hoc saactorum "*< ammira-
merita
« Nostere,t, noster est »'*. » Tunc sancla Muria mur »
ut eos imitando ipsi ammirabiles redda-
accepit aureum calicem magnum de manu sancli mur. Hos quippe viros quinque non "•» incongrue
Georgii, ,t conculiens ier cuput inquit: « Certe »™
(equipparare possumus sive quinqueporticibuspro-
non vesler, sed noster esi »•« ; » et cum magna indi- batiea piscin ffi)8 ive quinqueprudentibus virginibua
gnationeprojecitcalicem ad panetem ecdesix, e< 117 5 fl oleohabundantibus misericordi* 1156 ,quia pauperes
frada est una '»« ansa calicis. Ad cujus l.iwtf«» » 7i ipeipauperibus Christi, quos in suis conlbvebant
mox evanuit agmen igniium »*», ei aceepii sancta mansioaibus »'•", prout potorant, suhministrabant
Maria per manum dexteram et sanclus Gcoigius ver misericordias sumptibus.Ipsis autem virtus taliserat
sinistram imperatorem » 7 », et eduxerunt »'° secum, absiinentiae, ut alius bis, alius semel in sabbato
utcrcio, incoeleslem " 91 habitationem. At ille Hie- nullus tamen dietim » 9S sumeret cibum. Cibus au-
rosolimita corde revolvens ea qua dicta sunt, de- lem eis »« holus
propriis elaboratuin' manibu<
scendit ad sarcinas et invenit fractam calicis ansam, psnem raro habuere.sel piscem 1M0 nunquam,legu-
sicut praedixi rat heremita. Q-ii usque hodie magni mina aut 1201 milium non 12 ° ! nisi in s< 3 pascha 12 °* » >

miraculi pro testimonio babelur Bamberk sancti sumere licuit.lympham incorruptam.et banc libant
Georgu »m m mona.terio »». ad mensuram, carnis esca eis abhominabilis ««
et
Anno domiuicas
incarnationis 1003. H c iaterfecti feminae visus execrabilis. Vestis hyrla et aspera <»»*
BUnt Wrissovici »** (403).
33. Anno dommic* mcarnationis 1004 "«•>. Bene-
coolexta de caudfl et equinis l301 )ubis
lapis pro sustentaculo capitis,et malta pro lectister-
^ ^^
dictus cum sociis siis martirizatus est » w .Tempo- nio, et haec vetus nimis et singularis.
ribus » 87 Henrici ,lS8
imperatoris.qui post.Ottonem C
Nec fuit ulla quies, stant tota nocte lugentes
Tam proprium quam plebiculae scelus atque e reatum.
Nunc sonant pectora crebris tunsionibus iivida,
nunc 120S sudant "° 9 corpora 121 °
innumeris genuflexionibus 13 " fessa,
nunc manibus expansis et oculis ereclis,
vivat ut in ccelis precibus unusquisque instat anhelis.
Nunquam locuti sunt ad invicem, nisi venientem ad bospitem.
et ad hunc pauois.Vere legis factores.non auditores ex 121 » pecore alieno, sed ex corpore proprio offe-
erant,vere sernetipsos cum viciis et concupiscentiis rebant » 13 ,quia cottidie vicissim vapulabanl Talis
mundi crucifigentes, et
crucem Chrisli mente et enim.
corpore bajulantes, graturn Deo sacrificium non

VARLEjLEGTIONES.
»" milia 1. »« quas sunt desunt 4, 4 (a). »~° ita i. cand. argentea A. 2 »« corr t
3, 4 4 2, (b), (a)
U3su P^r.\. >**omissumi,i(a). »«nhi3. ll7 « pars
tum3
tl lT ?™
ie
un
superscr.l.
tdeSUnti
\
ahamanu. »» Henricum add. 4, 4 («). » s « duxemnt A.
2,2(6 3 4
«^ 2 ""Tremi
JS
-« palriam vel hab A. «»» martiris 4.
M« sancius «dd. 4 4 « "- quinque " Mn eeclesia S. Georgii
K A. »»* Wrisevic?8
rellui>\l,rn
fratres martvrizat^ snnt 3. »« sequevtia omnia
Vaue a uu/lXn
.

nesd««n*5. ««Hdnridi i. »«• viri A. 2, 2 ?

»»o Crispinus »•« ?„ "JrJ
11
' quxsequuutur, usque ud verba
(6), 3. 3
Passi sunl autem aV,»»i 3. Post verba tamen
,TJ ^«JiS"
P
fS'
bilis «MK Hactenus ba>o. »»« ob A. »« eorum A. m«
:
:

Ho qiuppe v ,ros V prudcntibus virginibus oloo habundantibus misericirdi

mauu superscnptum) incongrue equipparare pnssumus sive V portionibus
McTari7olentib?s
amiramur 4 («). »* «un C Jr Jn 7«
eteos
T/ a"
ffl
S
(M^2jK?£ta
p obatice p.sc.ne qu.a etc. »««. «rfrf 4, 4 (a). »^ diciim 1

d A^^oT^d
dg 2 MS t/m A
^
?
li H
(onihus exjmnct suZscr tibusl
"««eral addunt 4. 4 3S.
aut Penteco.ten «do-uiK 4, 4 («).
;J -
'
i 20 ^
.
S^
*— *—
M"
^' ^
^^. P 1SC 4
et
^u Tm: »\^^^v- 1209,undantl ,:i °
pectora a -

V ;:cr n -

NOT.E.
d " bi0 cru de issima est Hla clades Bo-
'
(504) De ii^dem viris sanctis egit Petrus Damiani
Jul^f?!?
^ uam retulit Tietma-
f
8U perpetrata ' in V.ta S. ftomualdi supra SS. t IV, p. 852.
rus V 18
 : :

m CQBUM PR.uiRNSIS H2
Mos oral illorum siraul unaquaquc '-" dierutn ,m \ ,
ct slanscum flagello reapondit: Sicut

Post primam dorsummollirier »•»• usque deorsum. Vit, flat, ChristuriKjue rogat, Iralremque flagellat,
" ,7 aiebat:
In faciemque cadens ad 1'ratrem (raier
Si parcis peccas, cum tunyis, ne inicla parcas, dicens :

Hxc per facta nn pius solvat lua crimina

12 ' 9
Cliristus,

Atque cadens iterum prtebet sua terra vicissim.

Nec Doluit, fratcr, dum ,22 ° fratrem verberat alter,
Sed Miserere mei Dcas aut Uenedii ite cantat.
Nam suffert leviter patitur quod qaisqne libenter.
Ilorum Deus ex alto prosperlans pacientiam
el vitae innocentiam, atque fidei et operis perseverantiam,

cum jam laborum sanctorum suorum lMi

mercedem reddere vellet et ut per viam mirabilem
122! exultabilem.
ad patriam reduceret
ec«8

Dux Mesco audiens bonam famam eorum et convfrsationem eanctam,

venit cum paucis, commendaret hominibus sanctis.
ut se

Et ut eorum 1213
cognovit inopiam, dat eis magnam census copiam (405),
scilicel marsupium centum marcis nlenum
Et accipiens ab eis fraternitatem, et oraMonum communitatem.

Istus abiitadsuam aulam multum 1225 roganset B quid"nunquam habuerant. Stant stupefacti,et quia
1224

oommendans se, ut sui habeant tuemoriatn. At illi jam per dimidiutn annum nihil fuerant ud invicem
1817 unus cx aperuit os,et ait
nesciunt 1
'
2G
,
quid faciant de pecunia,quia lale locati, illis

1228
Esl laqueus mortis argenti pondus et auri,
1229 mordax crumena,
et quitms super habundat
his non facilepalebunt loca elysey amxna,
123 °
sed horrore plena infemalis poena
1281 1238
illos cruciabil in Ethna .

Nimirum hxc est temptaiio humani generis inimici,

ut nos faciat inimicos Chnsli.

1883 1834
Nam qui amicus est mundi, inimicus constituetur Dei .

Deo uamque 1235 contradicunt, qui ejus mandata non custodiunt.

Nam Deus dixit « Nemopotest im duobus dominis servire, »

et quasi exponens adjunxit : « Non potesiis Deo servire et mammonse (405"). »

Jam mammonx erimus servi, qui hactenus fuimus parsymonix liberi

An non ad morum aurx portans aurum pavebit ?

An non cantabit vacuus coram latrone viator 1237 (406).
Nanne multociens ad nos latrones venerunt 1238 .

et
1839
ob quam rem nos inlerficerent non invenientesl C
mo potiur ejiciatur cicius mortis i2ii
fomentum,mali
aliquando plagis nobisimpositis,aliquartdobenediclio- nutrimentum ,animx detrimentum ,etreferatur ad eum
nibusaceeplisabierunt ? Certe jamvolut fama permun- cujus est hob argentum. Et mittunt unum de fratri-
dum nos diligere mundum et ea qux sunl mundi.Cla- bus, cui nornen Barnabas, qui semper exteriores
mat conlra nos et hxc ipsa, quse nunquam sit tacere tractabat causas, ut haec 1242 ex parte fratrum refe-
pecunia,etjamjamqueaderitimprobamanuslatronum rat duci : Licet nos peccalores et indigni sumus 1243 ,

in janua,quia quod faciunt domini sciunt plurimi ,quin tamen vestrimemoriam in nostris orationibus habemus

VARI/E LECTIONES.
tH * unaquaeque 1,2, 2 (/;), 3, 4.
1SI5
die A. ,216 mollirier 2. in textu. Alia manus ducta per vocem hanc
linea in margine adscripsit detegunt. Mollire 4, 4 (a). 1217 frntor fratri omisso ad 2. ,818 perfecta 2(b). prae-
1219 tormina
fata 4, 4 (a). 2 (b). 122u cum A. 1221 ipsorum pro sanctorum suorum 4, 4 (a). li2i perduceret
192s cum A. 1224
2(/>). aulam curiam 1. sed expuncta vox curiam. 1225 multis 2 (b). 1226 nescientes A.j
1227 ,2!8
laqueus est A. 2. 1229 semper 4. 4 (a). 1!3 ° horroris 4, 4 (a). ,8S1 cruciabat 2.'
facerent A.
1231 123s
Hetna 1. est A. constituitur 4, 4 (a). ,J3t
loco erasi verbi 1. 1285 auiem corr. namque A.
1234
Non potestis A. ,23T cor. latr. viator A. 1238 veniunt 4. 4 (a). 1289 deest2 (b). 1840 etiam addit 2.
1841
mortes A. 1341 deest 4. 4 (a). ,248 indignisslmi A. simus 4.

NOT^E.
(405) Secundum Romualdum aurum eis datum (405*) Matth. vi, 24.
erat, ut Romam profecti coronam regiam sibi a (406) Juvenal., sat. X, 22.
summo pontiflce impetrarent.
 113 CHRONICA. — LIB. I. 114
continuam. Argcnlum nunqnam habuimus,nec habere A. Anno dominicae incarnationis 1013.
volumus. Dominus enim noster Jesus Christus a nobis Anno dominicae incarnationis 1011.
non argentum, sed bonx operationis duplex exigit ta- **'RexHenricus imperator consecratur 2. 2 (a).
lcntum Monachus si habct obulum, non valet obulum. Anno domioicae inearnationis 1025 f
Ecce quod tuum est accipe argentum, nobis itlicila f Imperator Henricus Boleslaura Poloniae du-
possiderenon est licilum iU *. Illo abeunte ducis ad cem subegit. 2. 2 (a). 2 (b).
curiam, prima noctis vigilia affuit manus
mox ia Anno dominicae incarnationis 1016.
inimica, et irrumpentes valvas 124S domus subito, Anno dominicae incarnationis 1017. 4 Junii
1,56
inveniunt eos canUntea et psallentes Domino. Quo- Teadagus, quartus episcopus IW1
(407) obiit
rum adactis gladiis inquiunt : Pragensis ecclesiae. Fuit autem hic l2 " Teadagus
Vivere si vuliitcum pace bona, quod habctis sancti pnesulis Adalberti successor 1259 idoneus,
Argentum nobis dale nunc et parcile vobis. corpore virgineus; moribus aureus, actibus purpu-
Scimus enim vere vos censum regis habere. reue, sui antecessoris sequens vesligia, commisae
At illi teste Deo jurant, censumque negant con- plebis persequens flagicia, et
si non corpore, mente
slanter et aiunt : Pecunia, quam quaeritis, jam
tamen tulit martirium nec obiit more 1260 homi-
esl :

in camera ducis, quia non Juit necessaria nobis. Quod

nanobis. num, sed secutus Dominum in pace in idipsum dor-
si non creditis, ecce domus natra, quxrile quantum " m \l ii6i et requiescit, cui 1162 anno dom. inc. 1018
placcl vobis, lantummodo nolite male facere nobis llit3
.
1283
successit Heccardus m * praesul (408).
At illi rigidiores saxis ; Non est opus, inquiunt, ver- Anno dominicae incarnationis 1019 i285 .

bis, aut nolns reddite ducis pecuniam, aut lwl diram Anno dominicae incarnationis 1020.
mortis subibilis sentencinm, et statim crudeliter eos 40. Interea natus ducis Bracizlaus, de puericia
ligaverunt et per totam noctem diversis pocnis affe- transcendens in juventutem, ibat de virtute in vir-
cerunl, ad ultimum simul omnesinter-
in ore gladii tutem cui prae caeteris prosperitas operis 1268 pro-
;
,

fecerunt. Sicque furor impiorum transvexit eos ad
regna polorum. Passi suntautemhi fratresquinqne,
Benedictus,Matheus, Ysaac, Cristinusatque Johan-
t248
nes aano dominicae inc;imationisl004,3
Novbmbris.
Anno dorainicae incarnationis 1005.
39.
Anno doininicas incarnalionis 1006 125 ° princeps
Hemma, feminei sexus gemma, febre correpla 125t
ceritas corporis et formae pulchritudine,ac virium
1287
sapientiaeque magnitudo, in adversis fortitudo,
in prosperistemperala inerat mansuetudo. Ilisdem
1249
Idus temporibus Teuthoniris in partibus fuit quidam co-
mes valde potens, cognomine albus 1268 Otto, san-
guine de regio prodiensstemmatepatrio.Unicahuio
erat gnata 1269 , nomine Judita (409), pulchritudine
Sub Phebo cunctis qu« sunt praelata puellis
,
:

a vinculis carnis est 12 ' 2 C quam

erepta. Cujus epitaphium
bonus pateretejusoptiraamater,quoaddisce-
his versiculis aut vidi, aut vidisse me 125J memini ret psalterium, tradiderant in caenobium quod di-
editum im : citur Zuinprod 121 ° (410), loci situ et moenibusmu-
Quae fuit ut iKS gemma.vilis jacet en cinisHemma. nitissimum. Sed quae 1!71 lurres quamvisaltissimae,
Domine. autquae moenia firmissima 1272
Dic, precor, Huic animae da veniam, amori resistere et
Anno dominicae incarnationis 1007. amantem possunt excludere ?
1S73

Anno dominicae incarnationis 1008. * Omniavincitamor (411) :rexelduxceditamori.

127i
*
Stephanus rex Ungarorum claruit. 2 2 (a). Igitur Bracizlausjuvenum pulcherrimus, heros,
Anno dominicae incarnationis 1009. acerrimus, multis relerenlibus audiens de nimia
Anno dominicae incarnationis 1010. pulchritudiue et morum probitate ac generositate
*
Anno dominics incarnationis 1011. parentelae supradictae puellae,ultranon habebatspi-
** Dedicatio Babinbergensis ecclesiae 2. 2 (a). ritum etintrasemetipsumcoepitcogitare,utrumeam
l27s
Anno dominicae incarnationis 1011. vi rapere templet, an dotalibus conubia paret.

VARI^: LECTIONES.
1247
1844 licet
A. 1245 walvas 1.
124(i
qnicquara addit A. superscr. al. manu 1.
iiA *
quinque hxe nomina
,8*, 1250
propriadesunt3. II. 2. 2 (b). Id. Nov. A. qux se^uuntur ,pr\ori anno in 4.4 (a)annexaiunt. l2sl cor-
**
recta 1. l s
deest 4 (a). me l253 superscr. al. manu 1. omissum 2. 125 * omissum 3. 1255 in 1. 1258 ita 1.
1257 iii8 1289 126 °
2. IV. Id Junii desunl 4. 4 (a). sanctae 4 add 4 (a). '. deest i in margine 1 ai man morte . .

1. " 61 dormivit. 4. 4 (a) 1262 amen pro cni 2 (6). eodem anno 4. 4 (a). ii63 mill. XIX. \. 1S64 Eccardus
\. 4 (a). a recentiori manu correctum Erhardus. Ekkardus 2. Eckardus 4. 126S
desideratur hsec lin. 1.
1)1(56
opis 3. t267 virtutum 1. 1!68
Albertus 3. t269 nata A. 2, 4. 4 (a). ,27 ° Zuinprid 1. Zumbrod 3. Zuin-
brod 4. 4 (a). 121t deest 3. 1!12 iortissima 4. ,273 extrudere 2. 2 (b). 1214 interea 4. 4 (a). 1215 capere A.

NOT.E.
(407) Consontit Thietmarus VII, 41, et Necrolo- dedit Schwarz in adnotatione 108 ad Cosraam. Vide
gium Bohemicum. etiam Pubitschka 265. III,

(408) Antea abbas Nienborgensis. Consecratus est (41u) I. e. Suinford, ubi sanctimonialium mona-
die 6 Oct. Thietmar. VII, 48. sterium ab. Eila, Judithae avia, conditumfuissepro-
(409) Erat filia Heinrici et sororOttonis marchio- bat Ann. Saxo ad a. 1015.
nis de Suinford. Vide stemma genealogicum quod (411) Virg., eclog. X. 69.
 :

115 COSMvE PUAGI.NM- 116

8ed raaluit viriliter agere quam supplicando co'la \ in iue«l io ecclesiae. Quam ut vidit uudacissirnui
Bubmitiere. iVrp.-n enim innatmn Teutonicis
lit raptor, sui pras r^uudio lactus M9 * lmmemor, ceu
superbiam, et quod semper lumido i>.tu babeant I lupus quiex oeculto irruit at rapit agnam,et con-
despectui Sclavus et eorurn liuguam. Sad quaolo iit sciu* 1'acti fugit eubmitteis cuuiiam
ml petens ,

seaipt-r il.!ticilia ailitus ad Bmoram, tanto amanli ulteriorem latebram, sic et ille ra^ta vir^ine fugit
filius. Veneris i'nem " 78 incutil validiorein. Klu- et ut venit ad porlam, invenil eam catena l m mo-
'

ctuat 27 '
mens juvenis igue succensu Veoeril lendinari fune grossiori praestriclam et viam ,m
1278
, velut ignibus <estuat Elhna. Et hanc '* 79
exeuodi praeclusam. Mox exempto gladio ul festu-
,2S0 cmj
apostropham eufoniz.U secum :Aul ejo >>jio iim praeoidit acuto, qua: u^que hodie cernitursectio
liSl tissimi ictus pro lestimonio. Caeteris autern sociis
fungtsr egregio, auteyo ludibrio mergar perpetuo, foi

fieri non poterit '^ a mca non/uerit Judllka, no-

, ut i'l minime scientibus et adhucin papilionibus ma-
bilibus edita natalibui, virjo spectubilis, mullum oeotibua, ab irruentibus innnicis comureheosis,
amubilis, soHl luce ! "3 claiior, vila mihi carior; aliorum erutis oculis et naribus abscieis, aliorum
vicat ut superstes Itus Deo sit perpes. Et statim quoa manibue et pt-dibus truncati6, dux cum paucis et
inter im buus novii manu prompliores et sibi Qde- virgine rapta per noctis vix evasit opaea. Hapta est
liores, julut probatofl et laboris patieotioraa aptari i« autem virgo Judita auno dominicae incarnaiionis
equos, imperatorem cito ilurum el
et (ingit se ud ne daretur l300 Teuthonicis justa
1021 (413). Et
ciciu9 rediturum. Jussu viri faciunt, sed quid do- occasio culumpniandi B.»emo-, qua9i, pro illala in-
minus suus moliatur nesciunt. Mirantur ioter se juria, ilico heros l301 Bracizlaus cum uova 1S0! nu-
quod tam celeriter vadunt, et quusi septem dierum pta, patre salutato di.ee Oudalrico l303
, recta via
iter agentes, vice hospitum
,i8;i
intrunt praedicti pruliciscitur in Moraviam (414) Nam antea ,s04

ccenobii atrium. Interdixerat enim suis omnihi.s pater sibi totam iJlain terrarn tradiderat in potesta-
ducis natus, ne alieui eum, quis vfl 1!86
undeeeset, tem, fugatis cunctis de civitatibus ^ 05 Poloniis >m
innotesceront, sed quasi unum ex ipsis se iprum 115), ex ijuibus multos eomprehensos, cenlenos et
(

haberent.Ced.it Ithacuscalhdo ingenio investigasse cenlenos ordinatim catenatos vendi jusserat in

natu.rTiethidis^^.^^necsejactet' 288 lliucuspa- Uogariam et ultra quia revcra post obitumsecumli ;

stor Tyndaridem 1289 rapuisse Amichs, quia hic ju- Bolezlai sicut urbem Pragam, ita totam Moru vium vi

venis Bracizlau9 ambosit pree 1!90 etanimositate et obtinuerunt Polonii.

audacisluctiimmauilate.Nam poslquamdata e^teis Anno duminicae incarnationis 1022. in Polonia
ibi pernoctandi licentia, sicut lupus, quandoobam- facti est persecutio christianorum 301
(416).
bulutovilia, quaerens qua p.irte irrumpat ui mtid;im Anno dominicae incarnaliouis 10-3. 6. ldus Au-
rapiat agnam ; sic et im heros Bracizlaus visu 1!9J C gusti Occaidus 1E08
quarlus episcopus Prag nsis iS09

sagaci et animo illustri lustrans ciausirurr, vult vi ecclesi-e transivit ,310 ab bae iuce victurus perpete
,31t
irrumpere sed non audet, quia secum tantum co- vita (417). Fuit autem hic 1,1S praesul 13lS contra
piam militum ,i93 non habet. Forte fortuna aifuit potentes erec us, erga bumiles et mansuetos 131 *

dies letta, et ecce mille votis optatacum 8uis coae- pius l3lB
et modestus, lacundis=imus praedicator,
vulis de claustro exit lm virgo Juditha, sicut puellae largus elemosinaruni uator, dorr-inicae familiae in
l895
solebant tenell* ad vesperas pulsare campanas mensura tritici fidelis dispensator. Hic conslituit u
VAUIjE LECTlONES. t
1216
verba ignem
1278 cupidinis A.
— juvenis desiderantur 2 manu recenti in margine
apposita sunt. 1!7T
flucluatque 2(b). 3.
;

in i. verbis igne s. Ven. wanu coxvu suptiscriptum est telo lesa cupidinis. Eooem modo
in2.5.le\o\gne4,Aelu\gne,subduclatamenvucele\o,legitA(a). 1279 ahnc. l.ai ostrapham3. 4(fl). ii&t dee$ti.
128J potuit ,283 vice3. l >- 85 ii66 1287 Tethidis
3. ***deesl. 1. hos-oitii 3. et A. 2. 2 (b). Cheridis 3.
™
Thechidis 4. Tchechidis 4 («). l!88
jacet corr. ncrntiori manu jactet 1. 1I89 i.
Helpnam sitperscr. A. o/.
tnanu. 12yo praeit
3raeit 3. 4 4 (»i). 12911
«^ " 1!9i li0i 1>9 M'xiit 4.
sicut 2. sic otnisso el 2 (6).
omtsso et (b). 4. nisu 4. 4 (a). deest 2.
'
,195 '«6
4 (n). corr. | . i-sum k. ow 1297
4 (a). caus im^.scds erasum. 1298
deest 3. i!79
deeU 3. 130 °
Et
.nejustaA. im <leestk. mi deest k. i (a\. 1S03 Odal.lrico et sicdeineeps. 1304
ante2(6). 130S decivi!ati- I .

bus desunt 4. 4 (a). ,306 Polonis 1. 3. ,3u7 chr pers. A nihil ad huncannum 4. 4 (a). 1308 Oggardus 2.0k-
kardus2 (b). EWdus3. Eccardus 4.Heccardus 4(a). ,30 J sanctae addunt 4. 4 (a). ,3, ° transiit 4.4(a). 13U '

perpetua v. A. perpetem vitam 3. 1311 deest 4. 1313 Heccardus add. 4. 4 (o). 13lt mansuetus omisso elk.
4 (o).
ul * et deest 2. 2 (b). 3.

NOT^E.
(412) Cfr. Statii Achill. II, 44. cum. forwosa sua contcclali coram choro terrx xuae
(413) Hunc annum a Cosma falso prolatum esse
nobilium numeroso.
sequenlibus ipseprobabit.qnibusapp.iret Juditham (415) Non de Polonis solum. Sftd de Ungaris, qui
illis Moraviara eripuerant, Bracizlaum victoriam
post Moraviam a Bohemis expugnalam raptaui es^e.
Moravia vero sine dubio eodem anno 1029 recepta reportas.-e, ipsp testatui- princeps iile in tubulaqua-
e9t, quo Conradus II imperator armn contiaP-ilonos
dam, qua se ducem Muraviensem appellat apud
movebat, -quod prob;ivil Dobner V, 156, et oet eum r
Boczek cod. dipi. Moraviae I, 112 sed desunt notae ;

Hoepell I, 166. I)e tilio Bracizlei et Judithae anno chronologica5 actum est Olomuci. Quo loco Braciz-
;

1031 nato cfr. infra. laum a, 1031 cum conjuge sua et tiliolo Spitigneo
habitasse probat alio tabula a. 1031 Boczek 1, 114.
(il4) Donatio quaedam apud Boczek cod. dipl. (416) Conflrmat Necrologium Bohemicum.
Moraviae 1, 111, sine notis chronologicis scripta est (417) Hoc factum est anno 1034. post mortem
tempore quo dominus noster B. dux venit Oiomucie Miseconis II, cfr. AnnaUs Hildesheim.
 H7 CHRONICA. — LIB. I. 118

pro decimatione unusquisque, aive ,3lfl potens sive \ qui tempore juventutis mir.e enituit decore agilita-
dives sive paupcr, tanlum qui de suo pheodo ,317 tis : quia q lotquot erautin curiaducis, omnes suia
vel allodio 131S ariiuram haberet.duos modiosquin. praecellen« obsequiis.sedulum suodomino etmagii
que palmarum et duoruiudigitoruin,unum triticiet graium, qtiia m * fidile, exiiibebat servicium. Pri-
alteruin avene epsoopo solveret. Nam antea, sicu^ nus enim fuit olliciis iS3 *
clericorum, nec minus
primo episcopo Dethmaro' 319 constitutum er.it, pro deditus studiis laicorum semper adcratcomes in-
;

|3S7 venationibus, primus enim

decimatione duos messis acervos dabant dicimus ; dividuus duci in
enim ,3i0 acervum quinquaginta ,321 manipulos ha- affuit in occisione silvatici apri, et abscidens eju»
1338
bente n. Hujus post obitum Izo ,322 oblinuil episeo* caudam, purgat et parat, ut ducem vellenorat,
pium iSi3 ,qui ordinatus est ab eodem anno i324 4.Kal* paiatamque venienli domino ad vescendum donat,
Janjarii ab an hiepiscopo Magunliuo l32i (418). unde dux Oudalricus saspe sibi fertur dixisae ".

41. Anno dominicae incarnatiouis 1024. 4. Idus Scvere, dico tibi vcre, pro lioc tam dulci edulio di-
Julii obiit lleinrichus rex 1326 . gnus es episcopio. His alque hujusmodi studiis ha-
Anno dominicae ircarnatioois 1025. 15. Kal.Julii buit gratiamducis et placuit universis.
obiit Boleslaus rex 13s7
(419). Anno dominicae incarnationis 1831 l339 sanctorum
Anno dominica? incarnationis 1036*. i» aposlolorum Petriet Pauli in natalicio ordinatusest
(* Conradus rex Ro:iiae consecratur. 2,2 (a). 2 (b). Severus episcopus a Maguntino archiepiscopo. Eo-
i3 *°
Anno dominicffi incaruationis 1027. dera anno natua est Spitignen filiua Bracizlai

Anno dominicae incarnationis 1028. ducis.

Anno dominicaeincarnationis 1029. -
Anno dom.nicae incarnationis 1032.
Annodominic* incarnatiouis 1030. Hoc annodux
Initium Sazav.encis ecclesiae »»«. 2. 2 (a).
Bracizlaus ls magna c*de prostravit Ungaros et
-'° )

Anno
terram eoruin usque ad urbem Strigoniam (420) j"
^!!*|™^
00 8
Anno dominicae incaroationis !!5/
1034.
!

devaslavit. Eodem anno 3. Kal. u29 Februarii Izo

Anno dominicae incarnaiionis 1035.
(421), quintus episcopus Pragensis ecclesiae,
Anno dominicae incarnationis 1036.
Transit 1330
ab hoc mundo bravio fruitur-
r^., a usi nm , n j„
;
Anno doraimcae mcarnationis 1037. obiitduxBo-
134S
n . c .. . .•• . ,., • lezlaus lumine orivarat 1S4t .
llic Fuit nob.lisgenere.sed nobihoropere,qui pnor
, .. , M ,,. , .. • 42. Eodera anno5. Idus Novembris (422)duxOu-
^/uu^wu
fecit quae Nam nulh
•

mag.s est
facienda praecepit.
.

, , .
v

. • o
. ... . dalricus,
nota propna sedes,quam sibi carcer el lnhrmorum
erant aedes. Nec eum 1332 latuit quot hominum ca- Iinquens terrena caplat coelestia regna (423).
pita vita? sint reddita, C Tunc Iaromir,de quo supra meminimua i34
*,luniine
i}3s orbus.cui dux Oudalricus destinaverat
Vel quot mors animas ad furvas mittere ,349
,utdege-
1S4 iS48
[umbras. ret '' Liza (424) in viculo i349 , audiens
quod
Praetereasolituseratcotidiequater deuospauperes fratersuusab hocmigrassel seculo,surgit diluculo,
pascere.quibus babunde procurans cibum etpotum et imperat utsededucant ad urbem Pragam veiculo
ipse benedixit et ipse hilanter 1SS4 distribuit. Erat Quo cum pervenit, jam fratrem suum ad ecclesiam
enim et corporis ejus pulchritudo insignis, caput delatum 1350 sancti Georgii 1351 invenit, ad cujua
capillo unde cognomen obtinuit, ut
albius cigno, funus stansjuxtaferetrum.omnium circa astanciuna
diceretur albus atque blandus episcopus Izo. Post movit et concussit 13B2 corda hujusmodi elogii la-
hunc. menlo :

Severua prsesul succeasit in ordine sextu9,

VARLE LECTIONES.
iSl6 sive omissum al.manu superscr. A. 13lS allidio 4 (a). ,3,9 Dieihmaro 1. i,, ° deesl A.4.
4. 4 (a). l317
1321
vel pro quioquaainra
videlur in suo codice fuisse L quod scriba legil vel.
3. l32S
Izzo 1. 2. 2 (b). 3.
l3?J episcopatim A. 2.
3. iS24
al. minn superscr. A. l3!5 ab
arch. Mog. desunt 4. 4 (a). 1S26
IV. Id, 1.
— rex desunto. Theutonirorum add. 4. 4 [a). transpositis aliqwintum reliquis vocibus. l3il
XV. Kal. I. —
rex dewtit 5. In 2 b). subductn rex supi-a adscriptum est dux. In 4 (a). rex recentius erasum.
{
13iS
Bolezlaus 1.
1329 itai. Knl. corr. Id. A. ,330 l3sl trugiturqiie l33s 133s
translit 4. 4(a). A. eni.n 4 (a). furias A.furnas3.
1S34
4. 4 (a). hylarum 1. l335 et pro quia 4. 4 (a). 1336 iisa/. manu superscr. 1 i337 individuisA. 13S8 deest
A. 13M 1032 4(a). ,310 Zp tigneu 1 2 (b). Zpitigneus4.SpitignPus 4 (a).etsic porro. i341 Ad sequentem annum
2(b) Fartumestinitiume^. i842 Bolezaus 1. l343 Mesko 2.4.(a). 1344 privavit 4.4 (a), 1345 mem.Iaromir
:

A. iS4 °
destinarat 4. 4(u). 1347 expunct- eial. man. superscr. daretur A. l348
Licza 1. Lisza 2. 4. Lizza 3.
1349 l350 monasterium
ita 4. 4 (a). vinculo rell. A. ecclesiam al. manu in margine appositum. in eccl.desunt
2. 2 {b). sedcorr. addidit&d monasterium 1,5i
martyris addunt. 4. 4 (a). 1352 convertit 3.

NOT.E.
(418) Probant Annales Quedlinburg. (422) De turpi ejus morte vid.Annal.Hildeaheim»
(419) Cfr. Roepell Gesch. Polens I, 162. 1034.
(420) Gran.ubi Grana inDaiubium exundat.Illud (423)Extrema Udalrici fata non bene nota fui»»e
videturbellum esse de quo vide supra not. 17. Cosmae docent Annales Hildeshemenses.
(421) Cousentit Necrologium Bohemicum. (424) Lyva castrum.
 12 °
119 QOBUm PRAGENSIS
Ei mihi ! quid dicarn, nisi tsepius : Heu mihi ! dicarn !

Hei im mihi ! gerrnane, hey dira cmditto rnortis amar / 1

Mortuus e<'ce jaces, nec ego nnc tu modo gaudes

llujus terreni fuyttico '^ culmine regni.
l

Nudius tercius ,m duxhodie truncus immobilis,

nokUii,
cras verrnibus esca, pott tenuis favilla 13M et inanis er'u (abella.

Lumine prtvasti me, nec fratrem ul Jrater amasli,

Non fecisse modo quod fecisli rnihi malles.
Nunc scio, si posses, mihi lumina reddere velles,

cum tua sunt ^ 1

nuda et lMI aperta seu bene seu male facta.

Sed nunc ex toto tibi, frater, corde rernitto,

Ut pietatc sua Deus omnipoten» tibi parcat,
1359
Spirilux atque tuus posl hac in pace quiescat.
Poat expletie ls "°
rite funebriis l3M exequiis
,lSa
ac- \ ut coenosam rotamdevitcset consortia eorum declines->

cipit Bracizlaum fratruelem, et duoit eum ad

1S,S quia nobisnunquam fuere fideles licce me innocen- .

sedem principalem etsicutbemper in electione du-

: temet suum principem inprimis ligaverunt et diversis
cis faciunt, per superioris l «**
aulae cancellosrlecem affecerunt ludibriis ,post sibi innatis versuciis etfrau-
nummorumautplusper^populumspargimt,
railia dulentiiCOnsiiiisidegerv.nl, ul frater fralrem me
ne 4886
ducem in eolio comprimant,sed potiusspar- hisce prtvaret oculis. Habeas, fili mi, semper in me-
sos nummos rapiant. Mox duce locuto in solio et moria sancti Adalberli prxconia,qui eorum ob facta
facto silealio, lenens dexiram sui fratruelisJaromir crudelia ter ut fiant super eos excidia sancta ore con-
dixit ad populum : Ecce dux vester ! At illi is67 suc- firmuvit (426), et excommunicavit eos in
mi ecclesia.

clamant ter Krilessui3 ;s

'

quod est Kyrieley-

,
,369
,
Qux nulu Dci jam bis sunt facta, tercio ut fianl su-
1383
son lS70
Et iterum Jaromir ad populum Acccdant,
. : per eos excidia '™ J , adhuc sunt sollicita fala . At
inquit, de genle Muncia 137i / accedanl de yente illi audientes haec dissecabantur l384 cordibus, et
Tepca 1372 (425j; et vocat eos nominatim,quos no-
! fremebantdentibusin eum ut leones nec postmul- :

rat aruiis potentiores, flde meliores, militia lortio- tos dies Kohan, de quo supra retulimus, missolic-
res et divitiis eminentiores. Quos ut sensit adesse, tore 13s » suo, dum illc caecus purgat ventrem in ne-
dixit Quoniam me mea facta non sinunt ut sim R cessario noctis l386 in hora,acutissima sica perforat
:

vester dux l373 hunc assignamu» vobis in ducem 1374

, eum in posteriora usque ad cordis 1387 interiora.
et collaudamus, quo ei obediatis, ut dignum est duci, Sicque justus vir, velut 1388 Deimartyr, duxJaromir
el debitam (idditatem exhibeatis, ut decet l37 » suo obiit anno doniinicae incarnationis 1038. pridie l389
"
principi. Te aulem, fili, moneo,et repetens ilerum i3 s Nonas Novembris (427).
iterumque monebo, istos colas ul patres, hos diligas Hactenus acta antiquitus liber continet~primus.
ut fratres, et id omnibus negotiis tibi consiliurios Sed quia, sicut ait beatusHieronimus (428),aliter
1377
habeas. tlis urbes et populum ad regendum com- visa, aliter audita i3 9 , aliter narrantur ficta ls9 ,

mittas, per hos enim Boemiai regnum stat et stetii quae melius scimus, meliuset 1391 proferimus,nunc
atque stabitin sempiternum ,878 ,39i auxiliante
Ast illos, qui sunt Deo et sancto Adalberto ea fert ani-
.

Wrissovici, miquorum patrumnequam im filii, no- mus dicere,quae ipsimet vidiruus, velquae l393 abhis
,S8t) l394
stri generis hostes domestici, familiaresinimici, referentibus qui viderunt, veraciter audivimus.

EXPLICITLIBER PRIMUS DE CHRONICIS BOEMORUM.

VARLE LECTIONES.
1585
Heri 3. l384
fruituri 4. 4(a). conciusi. ^* 6 etjam es inserunt 4. 4 (a). 1387 sint 4. 4 (a). 135S
,85 «

nuda et omissa 2 (b). i3i ° utque 2 (b). 136 ° hexpl.corr. expl. A. 186i funebriis A 4.4(a). funebriscorr. fu-
neriis 1. 1,62 obsequiis 2 (b).
13;
^accepit^ (b).3. 4. 4(a). i36 * superiores 4 (a) is6 ^in2(b). im ut non2. —
»3«-?
isti 2 (/>). 3. 8subclamabant4. 4(a). ^Kryelesu i. Krlesu 2 (fe).Kirlessu 3.Krlessu4. 4 (a). ls70 df-
sunt A. ,371
Muncina 4. 4 (a). 1372 Tepea 2(b). ,n« ducem corr. al. manudux A. iS74 judicem 3. iVi ita
137g atque
1. manu coseva in rasura. par est rell. addit A. l377 corr. 1. 1S78
i. semp. desunt A. l379
,j8 ° generi 1 is81 2 is82 iiai. i38S 1384
deest 2. ex corr.. {b). desunt in rell. omnibus. facta 4. discalcea-
bantur 2. ab anliqua manu ddetum ei in maryine scriplum dissecabantur. 1388 litore corr. lictore 1. s86
l387
notis corr. al. man. noctis A. noctis A. 1. al. manu superscriptum A. cordis.deest 2.corporis 2(6). ven-
tris 3. 4. 4(a).
13S8
vel et pridie superscr.eadem man. pridie A.deest 1. ^s» mandata recenti superscr. mmu
audita A. lii0
alia manus in 2. supru i apposuit A. i39i
deest A. 1392
nam. 1. lsM quia 3. 1394 ferenti-
bus 1.

NOT.E.
(425) Ex Palackii sententia 1, 168 scribendum est (427) ConfirmatNecrolosium Bohemicum.
Munifii ;'sunt posleri Mun et Tepta. (428) Opera Hier., ed. Vallarsi II, 521.
(434 Ct'. Brunonis Vita S. Adalberti, c. 21.
121 CHRONICA. — LIB. II. 1J2

INGIPIT PROEMIUM
AD GLEMENTEM BREUNOVENSIS
1895 .ECCLESI/E ABBATEM 1396

Spirituali Breunensi l303 ccenobii patri Cle-

,397 ^ vasio scripseram, velles videre libenter. Hao
l404

menti, sic ex re nomea babenti.semper theoriae

1399 oblata occasione roboratus, irrmo cari amici per-
inbaerenti, Cosmas.haud dignus dici decanus, an- suasione conpulsus, non aolum quod optatis ' ,
gelici 1400 consorcia
1401 senatus.Cum multa mecum verum etiam secundura ejusdem narratioms.ut lta
revolvens supersederem, quid potissimum caritatis dicam, libellum, quem eimiliter prout scire licuit
u03 a tempore Bracizlai, fllii ducis Oudalnci.usque
virotantcfisanclitalistransmitterem.quippecuipon-
dora auri et argenti sordent, solaque. qua; sunt spi- ad ejus aequivocum filium regis Wratizlaydigestum,
ritualiaplacent, optimum fore im duxi tuae tan- tuae paternilati pandere praesumo.Licet
enim.pator

tummodo voluntati obsequi.lntellexi enim per tuum o venerande.divinas non cesses epotare scnpturaa,
et profundos philosophise» sempor exhaurias
fontc3,
1493
clericum nomine Deocarum, qui mihi clam inno-
tuit familiuriter, quod meas neenias.quai olimGer- tamen hoc tam tenui liquore
Non dedigneris tua sacra proluere labra.
U07 pocula,
S33pe enim fii, ut post fortia vina et soporifera
l40S sitis,
naturalis quandoque homini incidat
fitque l409 haustus puri 1U0 laticis suavior dulcibus poculis.

Saepe fit ut Martis 14u milesqui sudat in armis l418

,

Gaudeat 14ia virgineis se commiscere I4U choreis,

1416 1417
Aut juvat in circo !415 puerili ludere throco .

Sic tu, o sanctissime pater, jam grandia et sillogistica volumina linque,

et haec mea opuscula sensu puerilia, stilo rusticalia, perlege:
ubi nonnulla subsannatione et derisione U48 digna invenie
qu33 utique idcirco memori* commendes,
ul ea tibi a Deo collata sapientia quandoque ad unguem
u 9 emendes. '

Quod autem in quibusdam locis quasi metricos versus invenis, scias me scienter nescium fecisse,

dum feci versus. Vale.

INCIPIT LIBER SEGUNDUS ,42

°.

1. dux Bracizlau9 jam in palerna sede vi- B occulit et ebebat ,425 sic novus Achilles, novua
Igitur ,

goralus,qaam Deo tamhominibus beneplacilis ac- Thitides 143d Bracizlausnovis triumphis fortia acta
tibus catcans ve9tigia ,431
patrum,et eos pr;ecellens el victoriosissimas atavorum palmas attenuat et
contigua arce 142!
virtutum, sicut sol in 1423
virtuto obscurat. NamDeus talem sibi gratiam contulit,ut
suasydereum 14U lumen et lunae nimio splendore quas singulis hominibusparticulariter, hasquoque
huic indeficientea virtutes largitus est generaliter
Quippe hanc virtutum obtinuit accumulationem,
utin rebus rebellicis strennuitate praecelleret Gedeonem
corporis viribus exsuperaret Samsonern,
quadam speciali praerogativu sapientiae preeiretSalomon.
Unde factum est, ut in omnibus praeliis victor existeret ceu Josue,
auro et argento locuplecior esset regibus Arabiae,
et undique inexhaustis affluens diviciis,
atque in largiendis muneribus non deficiens.

VARLE LECTIOiNES
i J95 Breunensis l. 1396 prohemium ad Clementem Breunensem abbatem 4.4(a). 1;i97 Spirituali 2(b).ZAA{a).
1398 Breunovensis4. 1399 theorice A. 1400 angelica 3. 1101 consortii 4. i(a). 1402 omissum 4. 4i«). U0 * tyrum2-
1404 magistro addunt 4- 4(a). 1405 optari 1. 1408 debuit 1. Ii07
sopifera 4. 4(a). 1408 incidit 2.2(b). 3. 1409 sicque
1. 1410 purae4. 4(a). 14u mortis corr. fortia 1. 14il mis al. man. superscr 1. arvis 2. 2(a). 4. 4(a), l413 ita .

14U oommiscens 141i

in c. desunt A. idcirco 4. .4(a). Ul6 pueruli 4(a). u17 trocho 3.
4. gaudet rell . 1.
1418 irrisione 2(b). l419 nem al. man. superscr. A. 1420 I. 1. s. in chronica Boemorum 4. u21 vestigium3.
1421 l423 deest A. 1424 syderum 1426 Tithides 2. Tithides 2(^).Tychides
arte3. 4, 4(o). t425 ebethatl.habetat 3.
4. 4(a). novus Tith, omissa 3.
iM COSM^ PRAGENSIS W*
ussimiletur iqoe,qaa nunquntn defieit Btnoe.
Huc conjunt Juditha aobiliiiima geuere, fecan liseima prolis ger:u
luilquinque Ju> corpore ins-i^nes
luperemiaen Eibematiai M 7 monte»,
-
et
» -mgular prubitate nulli cutnparabiles,
ii.onl.ti3 aceeptabile?, in delioqoeotea placubiled •**,
lo ootversa virtotom booeatate luuddbiles.

Fuii atitem p^imogenitus u "

notoine Bpittgoev, \ iulratterram Poloniae auo viduatarn principe et eam
eeeondua oalu Wratislav, teroioi btemmate Gotira- iltter invasit, acvelul ingeng terapestus furit,

daa " • q ti.it lua gi aitura Joromir 4*

quintus et Bsvit, iteroit omoia ; sio villas caeltbus, rapinis.
'
,

449
ulttmus utto polcberrimoi. Horom ita* devitael incendiis deva*iavit, in -
municiones irrupit.Kra-
a, pruut alQuet verboroa. nopia,iufflcieDterio kov autemeorom roetropoliiii iogressoi a culmine
450
u> i^explcabttur.Quos a thi.c poeitOl 1001 lul v< tit.et spoliu ejug obtinuit'
t insuper et ve- ;

in pueriiibus sed studiis pollere * i;i *

virilibus pater teren thesuuros ab antiquis ducibui in aeruno ab-
vulde niiraiui : i litos evolvit, scilicet aurum et argentum inli-

pgregium deeii9 etper nobilefrutrutn 429j

- ( nitiiin nimis Similiter et caeteras uibes igne suc-
aioos aogebaot matrem 9uagaudia Uetam 1451 ceodit et usque ad solum destruxit.Cumque perue-
de tanio provectu u36 Uliorum et magnilicae glori* oisieot ad castrum Gedec (433; u51 , caslellani et
45 -,
itato. simul qui illuc confugerant villani non valentes
1E. l4s '
lempcslate (430) Kazimir Polo- l431 ferre impetum ducis, exeunt ei obviam auream ge-
rien»i oobiliaaimo du^e ab gubtracto luce, fi- stanleg virgarn, quod erat signum dcdicionis, et ut
liil ejus Bolezlaoet WLdizlao (431)adhuc in infan- eos paciiice cum auis peccoribus et cacteris ,453 re-
tia positia ad ubera lactis mo una erul spes , „ rum appenditiis transferatin Boemiarn,suppliciter
salutis in misera luga fugientibus per diversa loca rogunt. Quorum dux peticionibusailquiescens post
Poloniensibus.Quodanimadvertons u41 dux Braciz- quam perduxit U54 eos in U55 Boemiam,dateis par-
lans, quarto anno 9uiducatus (432), optitnum foie- lem silvae, quae vocatur Crioin 145<i (434), non mo-
raiusnedifferretolilatain occasionem calumpniaudi dicam, constituens eis unuin 1457 ex ipsis praefe-
suis inimicis, immo ulci^cendi de illatis injunis, ctum U58 et judicem,etdecernu:t,ut sub lege quam
144J
qoaa olim duxMesco intulerit Boemis,quanto- in Polonia habuprant,tam ipsi quain eorum posteri
ciu9 ,4U p>>tuit, inito consilio cum suig, eos inva- in se:npiternum vivant, atque nomine ab urbe de
d-iv staluit, 3tatimque terrihilem dicta sen- ,444
rivato usqnehodie nuncuparautur Gedeane U59 (435).
tenciain.tocius Boemiac per UiS provinciam U48 mit- 3. Nec
U6 ° longe a praedicta urbe ventum erat ad

tens in sitfnum su.ejussioois torquem de subere 1447 metropolim Gnezden (436), oatura loci et antemu-
tortum,ut quicunque exieril in castra segnius dato ruli lirniam, sed facilem 1461 capi ab hostibus, ra-
signaculo, sc.ret procul dubio tali toique se l44*
ris US2 eam intnbitantibus civibus, ubi tunc tem-
suspendutn in patibulo. Quibus in momento, in pons 14t53
in basilica sandae Dei genilris Mariae
i464
ictu oculi congiegatis in unuiu et usque ad unum, pernetuae Virginis preciosis9imus quiescebat

VARI.E LECTIONES.
1117 Hematiae l.Hemacie4. l4 - s moribus — placabiles dtsunt 2, 2(b), 3. 1429 primus A. u30 Chonradus
1, 8(a). Gooradus 4, 4(a).
,131
luniaair 4(a). U3 * qtinrum A. l433 annis omissum 3. iiS studere A. '

1435
Uil
leta I.
U3S profectu 2(b) ••" wo adlit 4.
,43S
Casimir 4, i b). U39 deest i. l440 nulla4, 4(«).
t

igitur advertens Bracizlaus 4, 4iu) 1441

erasum 1. U4i quanto cicius A. u44 dux Bracizlaus ad-
dunt 4 4(a) ,44s deest A. 144s provinc.ae A. 1447 subure 2, 2[b), 4, i[a) corr. \.s&deest 4 a), 4. l44s vi-
pro in4, 4^). ,449 ti superscr .al. man. A.in rassura 1. u51 ita corr. A. pro Gnezden. Gradec 1. Gdoc2,
2(d). Gd^e 2(b<. Goec 4, 4«. UIJ oi al. man. suuerscr. 2. l473 cor'-, A caeterum I, 4(fl). U54 duxitA,
1455 ad
2». U5S dirum 2. quamvis et legi possit Cirum Cirnin 2b, 4. Ciruin 26. 1457 u. eis A, U58 per- ;

fectom eorr. prasf. 1. U59 Gedeane 2[b). 3, u60 non A. U6i factle 4, 4(a), u64 ratis al. mauusuperscr.
1463
pauci8 I. deest A. 146s preciosissirne 1.

NOT.E.
(429) Hor.. srrm. H. 3, 243. (433) Qnod ubi situm fueritnon satis liquet; con-
(430) Male confnndit Cosmas res Polonorum ; jeceruot nonnulliesse Giecz, quam ducalem quon-
Kazimir ob it o?t Bracizlaum a. 1058. neque reli-
| dam arcpm inter GnesnametPosnanum sitatn esse
quit tilios puer«., s iuse relictus est pu^-r a pa-
j
! scnbit Ulugosz. Cfr. Roepell I, 177.
treMiSPCone II cir. Martinus Gallus 1,48, ed.
;
(434) Quae fuerit illa silva, non patei. Oiverso-
Band:kie. rum sententias apud Pubitsckam III, 301.
(431)Praeter bos duis alos habebat filios Kasimir
(485) Vel bodje duasexstare viliasin circulo Ra-
Mise^nnem et Ottonem. Cir. Martin. Gall.119.
conensi Hedecko Et Hecdaug obfervat Palacky
(432( i^ e. ex ipsiu9 Co>mse coinpututione a.l041 ;
I, 280.
cfr. supra I, 42; sed hoc loco er.at, ut ex accura-
ticribus ootts de translalioue S. Adalberli II, c > (436) Gnesen.
patet.
 125 CHRONICA. - LIB. II. 126

thesaurus,scilicel beatissimi Adalberli martiris

ltM
A repelitismala, quibus abrenuntiatis in fonte u " ba -
corpus.Qua mox Boemii sine Marte l466 potiuntur ptismulis 14S9 Hoc mane cutn praesul u9 ° innow-ece-

urbe, et cum maj,ma laeticia intrant 146? sanctse ec- rcl diici et ejus comitibus, mox exhilar:iti intr.in-

sepulchrum u91
atque omni pra^da U69 posthabita,
clesia? adita 1468 , tes ecclesiam Baoclee Mariee,et ante
"
,4t
humi U93 pTOBtrati, 'iiu tusa
solam sit)i poscunt dari pro Christo passam sacri sancti AiJiilberti

corporis preciosam massam.Quorum praesul Seve- communi oratione surgit dux

,464
,
et Btans in am-
rus ut vidit temeritatem. et u7 ° pronam in omne bone U95 hac rupit silentia voce U96 lulns prxva- :

fas ,M1 nefasque(437)sensit volunlatem, talibus al- ricatwne vtstra» emendare, et a pravis operibus re-
UJ7 cum lacri-
loqniis temptat eos revocare ab illicitis ausis u71 : sipiscerel Al illi obortis clamant

Fratres mei et filii ecdesix Dei, non tam ex fanli niis 149S Emendare varti sumus quicquid in san-
:

constnt, *icu( vos mstimatis, ut sacram corporis gle- ctum Dei 1499
patres nostri vel n»s li0 ° prxvaricali

bam, Dei virtutibus plenam, quis mortalium tam te- sumus, et a pravo opere omni, ib0i cessare. Tunc
mere pr&sttmat tangere. Timeo enim valde, ne per- dux l50a extendens manum suarr super sucram
cellamur au( meuhsobtivione aut coecitale aut aliqua tumbam, sic orsus 150 *
est ad populi turbam ,504 :

virnbrorum debilinite, si id temere prmumpseri- Extendite, frutres 1B0

\ simul 1S06 vestrns ad Dmni-

mus l473 agere. Quapropter lV!*prius trxduo jejunate,

g njtw 1507
dexlraset ad meos attedite sermonrs quosvolo
d" peccatts vestris poznilentiam agite, et
1475 ab om- ut vestrx fvlei sacramento confirmetis.Ergn hoc meum
nibus abhomiiiationibus,quis ipse abhmninatus est in proximum ms et primumsitdecretum,ut veslra conu-
vobis, abrenunciale, et
U7S ex loto eorde, quod cus bia, qu;e actenus habuistis ut lupanana, et ceu
im
ultra non faciatis,promiltile.Speroenim in misericor- brutis animalitrus communia,amodo juxta cunonum
dia Dei et nostri patroni sanrli Adalherti,quod no?i scita sint legitima, sint privata, sint insolubilia, ila
1510 conjunx viro
privalnmur spe peticionU nostrx, si iiersistimus fi- duntax-l ut una vir conjuge et
dei 1477 id u 8 devolione et precum assidwi oratione.
'
uno contentt vivant. Si conjunx virum aut
autetn
At illis visa sunt praesulis verbaquasi deliramenta, vir conjugem spreverit, et rixa inter eos usque ad
et continuo aures suas continentes 1479 fecerunt discidium eff^rbuerit ,S11 qui ex eis mi in pr.orem
,

impetum utraperent sacrum corpus, et quia post copulam legilime celebralnm rtdi>e noluent, nolo ut
altare justa parietem condituiu fuerat, etaliier
148 °
secundum ritum nostrx terrx hujus rei violator liit
1481 desirueretur u82
evelli non poterat, nisi altare , in scrvitutem redigatur,scd pntius nostri inmutabilis
1483
manus improbicutn menteterina operanlur pro- decreli per anganam, qualisrunque sil persona, re-
,v84
fana ; sed non defuit ultio divina.Nam in ipso digatur in Ungariam, et nequaquam lireat ut precio

opere suae temerilatis steterunt senstbus obstupefa- ron-

p se redimut aut in hanc terrum recteat, ne unius
clis 1485 uec erat vox nec shiwis nec visus per
, taqio oviculx totum Christi serpat per ovile. Severus
trium lere horarum spacia, donec ilerum propi- episcopus dixit: Quicunque atiter fecerit, anathema
ciante Uei gralia rebabuere pristina olficia.Moxque sit.Eadem seidentia sint plectendx vi>gines et vidux
licei sero poenitencia ducti laciunl jussa epi>>copi, et adulterx,qux nomen bonun-. amississe et pudorem

et quanto erant divino nutu evidentius castigati, corrupisse ac per scortum conce/nsse dinoscuntur .Sam
ta-itodevotius perstabant precibus infatigati,triduo cum liberum nubendi habeant arbitrium, cur comit-
jejunautes et veniam postulan ea. tunt adulleiiumet conceptus suos aboitivant lsu ,
l,li
4.Tertia nocteSevero episcopopost matulinalem quod est peasimum scelus scelerum ? Tnnc dux
156i
synaxim quiescenti sanctus praesul ln visione appa- subjungens ioquit: Sivero mulierproclarnaveri'
rens Adalbertus 14S6
: Dir, ait, ista nuci u87 et ejus pari vice non amari, sed inciemenler a viro suo 45 "
1318
comitibus : Pat*r de cattis dabil quod pelitis, si non affligi et profligari , deturinter eos judicium Dei,

VARLE LECTIONES.
1465 l46S 1467
deest 2. adeunt intrant 1. supra intrant manus alia scripsit adeunt 2.
morte 1.
1468 limina adila alia manu suprascript.hanna 2. adyla 2 (tVJ.limina 4. 1469 coir. al. manu i.
ailita 1 .

li7 °
et rusum 2- im lasque 4. 1472 corr. A. pro causis. l418 prassumamus 2. 14r karissitui
addunt 4,4 (a) 147s et pcenitentiam agite ah omnihus 4,4 (a). im deest 2. 1477 federi 4,4 (a). 1478 d?est 2
1479
contmuentes A continuientes 2 U80 litterx ar al. manu suverscr. {
.
1481
prius add 4. 4 (tt).
1482
destrueret 2 (b), 3. iiS3
ita 1,2. 1484
ita corr. A. pro inpio. 148S ot.stupefacti 4, 4 («). U86 sau-
ctus Adalbertus tn visione apparens 4, 4 (a). 1487
Bracizlno add 4,4. u88 fronte eraso r A. 1489 in bapti-

smate A. A. u90 Severosadd. 4, 4 (a). 1491 superscr. 1. ^ 94 mart.yris add. 4. 4 (<i). u *' hu no 4, 4 (>).
1494 Bracizlaus pro dux
4, 4 (a) U95 umbone 3. 1496 dicens
atd. 4, 4 (a) 1497
clannnt repetitwtt i sed
erasum. ,498 dicentes
udiA,'i (a). u *9
Adalhertum add.iA(a): ii0 ° peccaloresad /.4.4 («). mt tfnimo i.
mi tJrncizlaus add. 4, 4 (a). l5oi exorsus A. A. 1504 turbnm mrr.turbam 1. turrnam 4.4 (m l503 karis-
ls03
ai-iunl 4, 4 (a). omissum 4, 4 (a). ,507 Deum add. 4, 4 (a). 1508 maximum A. A. 2, 2 (b).3AA(a)
1509
sunt inserunt 4, 4 (o). 1S1 ° al manu superscr. A. ,5U ai man. superscr. A. efferuerit 2, 3. l5,i bis
A. A. 1313
praevaricuor 4, 4 (a) 15a avorcivant A. 3. lM5 Bracizlaus add. 4, 4 (a). l5lS perolemave-
nt 1. l517 suo aeest. 3. 1518 proafiigari corr. A.J, 2.

NOT^C.
(437) Lucan.. Pbarsal. V. 313 ; VI, 147. k .
127 !. PRAi 128
el qui tnventus fuent reut, eoluat patnat rei. Simt- \ i
•-,
ivn I m SHai descrnit oves et adtxteras
liler «t de ku, <jui homieidiit infamanlur arekipre- maluii ire docturus (jcntes. H.fc ut uttra non faciu-
sbyler comtu illiut cii Uatii nomt.ta eorum .iscribnt,et '> r timut et vettrst fidei tacramenlo confxr-
mveniat ; et n tunt '•*• rebellet, in car- ait uux. bt pr_esul lljM
sanctffi Tnnita-
rn redigt litentiam dignam agant, tis nornini' lavocato et mallpo assuinpto.cajteris'" 1

aut ti negant, ignito fere tw adjurala aqua, ulrum clericis septern "** pealmos et alias huic sancto " 5;!

eulpabilet tint examinentur ; fratrieidat autem §\ operi competente.-' orationee yrnnizantibua, coepit
idis $i < taeerdotum tnterfectoret et hujutn molliterdestraere sumrna sepulchri, destruens eum
capitalibut eriminibut irrctttus, arehipretbiUr atsi- u.-que ad iiua thesauri sacri, et cum aperuissent
omitt u / duci, tive '-' /'(./• manut ct ven- sarcophagum,nriinesquiinecclesiaaderanttanlafla-
tiftit farratot de regno ejiciat, ut ad inttar Cain ,HI itia im (438) suavissirni orioris8untreferti,ut per
,5M arofl epi 555
tei ferculis referli obliv
' ^
i
diea quaai opimifl
hta ducit deliberatiojusta stt anathei
. :
reutur cibo refici ,
quin etiam et " 5 * infirmi s&nati
f\rma..\tm ud hoc vobisducibus ,5!1 mucropendei in sunteadem ora ih '-'"
quam plurimi.Tunc dux 1558
et
re, ut manut vettrat -;e;<.u> lM* lavetit pect
epiaoopua "* 9 et pauci comitum inspicientes,ut vi-
rit insanguine. Tabernam ,M6 , R deruntsanctum Dei " 60 iia vultu et hiibitu clarum.et
Iteruno dux Iils
:

,5
:il quie est radix vtnnium malorum, itnde
-7
, sic corpore integrum per omnia, ac si eadem die
prodeuut furta, homtctdia im udulteria l62S el sacra missarum celebrasset solempnia, clerici Te
,

tera mulu, et qui paral et qui paratum ,63 ° compa- Deum laudamus, laici Kyrieleyson ,561 modulantur,
rat, Scvcrus episcopus dixit Aiutlhana sit. Et dux et resonant voces eorum usque ad ethera i568 Ilis
:
.

lBji •
Q Ulf jnquit, comprthensus fucrit hujut ciota- i;u peractis dux pra> gaudio 1'aciem perfusua lacri-
tor decreti tabernarius, in medio foro ad palum su- mis, sic orat ,563 ,56; Christi martir, beate Adal-
tpentut, et usque ad fastidium proeconit ccesus depi- berte )5 * 5
nostri semper et ubique miserate "",
,

lefur : rcs tamen ejut non infiscenlur l,M ; scd polus iiunc solita nos respice pietate,et nobis peccatoribus
1533
lanlum in terram projicilur " 34 ue quis l3M " 67 tuam sedem 15,38
,
procipiare, atque arl Pragensis
execrabili hausiu " 3 * pollualor. Potutoresautem, si
ecclesiae per nos qu imvis peccatores referri non dedi-
,537
deprehensi non prius de carccre exeant,
fuerint,
ijnare. Mira res et vakie stupenda, cujus tumbam
quam in fiscumducis unusquisque 300 nummos com- nudius tercius contingere non poterant, continuo
ponat. Severus episcopus dixit : Qu;e dux judicat, duxet episcopus sine impedimento corpus ejus sar-
l6,s
noslra auclortUs firmal. Adhuc dux prosequitur cophago levant et serico cooperientes in superiori
dicens : Foraautemdominicis diebus omnino ne '
fiant altari locant,ut plebs sua vota solvat
l5G9 ,quae Deo

intcrdicimus, qux ideo maxime in his celebrant re- C et e U89ancto voverat, atque eadem die " 70 com
j
gionibus, ut c&leris diebus suis vacent operibus. Si positae sunt 200 marcee altaris in arce 1571
.

quis autem quam dominicis tam festis

153 °
diebus l540

publice ad ecclesiam feriari indictis in aliquo servili O Deus omnipotens,munducu per secla revolvens,
Qui semper regnas, solus qui cuncta gubernas,
opere inveutus fuerit,ipsum opus et quod in opcreest
inventum archipresbiter tollut jumentum " 4l 300
Nil fit, nec fuit in mundo nec erit, bone Christe,
, et
,543
ducis in ftscum solvat nummos.Similiter et quiin Quisnam mortalis hoc usquam cre-
tno sine nutu.
agris sive in silvis suos sepeliunt mortuos, hujus rei jam in celesti
dcre nosset,ut ad gentes aposiatrices
praesumptores archidiacono " ;3 bovem ct 300 in fi- regnolaureatuscorpussuum reterrisineret,quarum
,5;4 ,545
scum ducis sotvanl nummos ,54G mortuum :
1572
aspernatus facinora aufugit l573 consortia,cum
'^ 1
tamenin poliandro 1
fidelium humi condanl dcnao. adhuc viverel.Sed si majora Dei et antiqua miracula
Hiec sunt quse oiil Deus, hxc sanctus Adalberlut 1514 perpendimus,quomodopopulus Israeliticus sic-

VARLE LEGTIONES.

m 3.
15!2
circuerant \, sedcorr.
taberna A. l527 deest 4, 4 (a).
partam A. 1,2. ,5S1 iterum add.h,
1535
,a). " 32 contiacentur 2 (b).
iclo r» J /_ a^Q
seu potius — projiciantur 3. 1545 de inserunt
4, 4 (a).
haustu
iin..a-w corr. y u.-iu.
wil 1, pro hastu 1537
UO
de {JIC0C1131
. presensi 1. VV
- . corr.
<J1
.
man IS38
at 111,1111.
Ut,
_
"
Bracizlaus, add. 4, 4 (a). i539 tam I .
i • l f /. f. \

dominicis, quara festivis 4, 4 (a). 15W dom. diebus t. f. A. 1541

deest A. A. 1542 543
duci 4, 4 («). i archi-
diaconus 4 (o). "* ; rluci 4, 4 (a). 1515 solvat4. i5it omissum i 2. l547 r. al. manusuperscr. A. 1 polyando ,

2,4.
1548
perosus 2. 15M voa 2(6). 1550 Severus a/rf.4,4(a). 155 omittunt 4,4(a). 1552 VI, 4 (a). ,B58
deest '

1,4. "
155; fragtancia 53 1558
3. optimis A. 4, 4 (u). 1556 et deest 2. 557
ita \. die rell. Braciziaus udd. >

4,4 (a).
l559 Sevoruso(W.
4,4.(a). l56
A.ialbertum add. 4,4. (a). " 6I kriles A. kyrt 4. 1562 heta i. 1563 di-
'

cen^ addunt 4, 4 (a). 156; deest 1. 1565 Adaberle 1. ,i66 miserere 3. " 67 deesl 3. 1568 sancta? addunt 4,
1569 15 '° 1573
4 (a). solvant torr.soIvat.A. deest 3. l571
alt. in arce di-sunt A. 157S quorum 4,4 (a). aufu-
1574
gerat 2 (b). superscr. al. manu A.

NOT/E.
(438) I. q. fragrantia.
120 OHRONICA. — LIB. II. 130
co vestigio transivit mare, qualiter de sicca rupe A castra motati sunt circa rivulum Rokitnicam liJ>

fluxerunt l575 aquae, vel qualiter factor orbis appa- (441), ubi lucescente die clerus et universa plebe

ruil in orbe natus ex Maria Virgine, non ammirari, cum processione occurrit, cujus longara seriera la-
sed potius Deo, qui fecit et facere potest quae vuli, tus vix explicuit carnpue. Talis enim processio fuit.
nos decet humilian et ejus gratiae toium assignare ;
Dux ipse et episcopus humeris subnixi dulce pon-
cujus gratia inspirante ascendit in cor ducis, ut dus portant martiris Christi Adalherti post simul ;

1576 abbates ferebant reliquias quinque ,59 * fratrum,

simililertransferret corpus archiepraesulis ejus-
dem civitalis, nomine Gaudencii (439) qui in eadem deinde archiprcsbiteri gandent onere Gaudentii ar-
forle 1577 ecclesia quiescebat. Hic utique l578 supeiius chicpiscopi, quos electi 12 1595 presbyteri, vix su-
retulimus,non solum carnali verum et spirituali l578 stentantes pondus 1506 aurei crucilixi, sacuntur —
conjunctione 1580
fraler sancti Adalberti et comes nam dux Mnsco ter 1597 semetipsum hoc apponde-
individuus in oinni labore et erumna fuit, ct si cum rarat auro, — uuinto i59s
loco fuerunt tabulas tres
15S1
eo non corpore martirium mentistamen cora-
,
graves auro quae circa altare, ubi sanctum corpus
i582 i599
passione tulit. Nec enim fieri poterat ut gladius quievit, positae fuerant. Erat enim major tabula
animamejusnon petransiret, cum-^ermanum suura quinqueulnarurn inlongitudine et decempalmarum
rompheis paganorum in frustra i583 concidi videret, x» iu latitudine, valde adornata lapidibus preciosis et
i58t 15S5
et ipse pariter occidi valde optarct . ltem cristallinis sachis (442). Gujus inscriptus fuit in
i586 i587 i588
visum est duci et episcopo, ut quinque margine versus :
fratrum reliquias sancto corpori adjunctas, quorum
i58 ° Tercentum libras apponderat hoc opus auri.
de vita ac passione satis supra rctulimus (440).
1590 in eadem
qui civitate sedin atia ecclesia quies- Postremo plus quam centum plaustris ducunt immen-
i58i curn suinma diligentia transle-
ce-bant, pariter sas campanas et omnes Poloniae gazas, quas sequi-
rant. Quid multa ? tur innumera nobilium virorum turma, asslricli
Ventum omni sacra sarcina 1600
5. erat cura in pro- manicis ferreis et contriti coJla bagis 1601 (443),
'
i59 2
sporitate et laetitia Boemiara,et in vigilia sancti inter quos, heu male captus, adductus est meus
!

i602
Barlholomei aposloli prope metropolium Pragara attavus .

Gonsors in clero, presbiter officio.

i603
dies illa, dies Boemis honoranda et per saecula memoriae commendanda
sacris mysteriis frequentanda, dignis praeconiis celebranda,
i604
laudibu3 devotissime veneranda,
divitibus l&stabunda, debilibus exoptanda,
pauperibus jocunda, datione elemosinarum decoranda,
i605
et omnibus bonis studiis excolenda, in qua festis festa
refulgent accumulata. nimium 160S
felis metropolis Praga,
i607
olim sacro duce sublimata, nunc beato praesule i608
decorata.
a Domino Deo tibi collata excipis gaudia geminata,
et per has binas misericordiee olivas
famas volas 1609 ultra Soromatas i6i0
atquc Sarigas i6ii
.

Facta est autern hoec translatio beatissimi Ghristi 1039. (444) i6il i6iS
Kal. Septembris .

martiris Adalberti anno dominicaB incarnationis 6. Sed his properis a Deo i6it
concessis impro-

VARLE LECTIONES
1575 1576 1577
fluxerint 2 transferat A. 2, 2(b), 3, 4, 4 (a) fere A. 157S ita i. uti rell. 1579
1580 conjuncione
i/unjuui/iuii- 1,
tera A. I. i5S4
i,
(b).
compunclione ».
viiiuuiiMiuin/ 4.
.,-.i_--). 4
optarat con optaret A.
158i
i585
sustinuit
ir.Sn ;i-_....,
addunt _,
cuoiihiiiii uuimia
1=iS_
4,4<_ \u)
u:i:_
(«)
168s
deest l.
avtsv
t i
I
1.
ilerum 1. i5SS nobilissimo inserunt 4, 4 (a). 1587 r.i /
158S
*•"" irusira
..<»-.
spiritali 1
frustra erasa —
• .

.
Bracizlao
158S
addunt 4, 4 (a) sanctorum martyrum inserunt 4, 4 (a). 1589 Deo donante relaturi snmus 3. 159 ° non al
manu superscr. A. 159i par. q. A. 1592 vigiliis 4,4(n). 1593 Kocitnicnm 2, Hokilniczam 2 (6). 1594 sancto-
rnm iiitmnili /. / n\ 1595YY ln\ 1596 /»r> nnn _ 9
./. /. I597^/__,.# 4S9a t- - _ .1 1 naa I
'
1

(439) Hujus ossa loco reliquiarum S. Adalberti a XLVIII. Anz., 48.

Polonis pia fraude data et a Bohemis translata esse (440) Cf. 1, 38.
probare conatus est Dingosz et post eum alii sed e ; (441) Rokytnice.
parte Cosmse Polonus stat auctor Martinus Gallus (4 42) I. e. rebus?
1. i9 Cf. Baldini Epitome rer. Bohem. III, 4. Dob- (443) circulis ferreis.
I. e.
ner ad Halec. V. 23o. Meinert Wiener Jarhbucher (444) Gonsentiunt Annales Pragenses.
 ,

151 COSM.t PRAGETSIS 131

but delator non defuit 16ti

, |oi apoatolico uti gesta \ •atolicus os apcrui' «acrum, ponderosie verbis et

h.<- ralolil
'
uia sunctiones et suncto- aucloiitalH plenuui. Sicut, inquit, pertinactbut in
ruui patru lbm doeem Boemi» et impietattt cutpa l "- J '
i indieUsf
iim |>r.i uulgavit ; it sie hor inullum domOUI iia reaium swtm recognoscenlibus patnitentiatn
et

•
. • i
lOOtoliOD sedis |" r d tidertmtibut factlem prabemui astensum iin ,e!,tab
u.ii mooduoi obfervaoda immiooeret. Continuo hotte ,<3 '
infl neribui misericordiit a Ihibt mstt
• r oonventua tor, caoooei recitantur, otum. Magnum enim pecealu» est ul
Boripturei Dux et epiicopui,
ocruianlor. re, ted mafus chrittiano* non solum spoliare,
quumvia ibieni, do prsnmptioDi orguitur ulti : verum e iam captivare tl oaptivot ltm ceu bruta ani-
ducem omoi J goitati privatum per trea anooi in matia vendtre, Itimis eU abhominabile : quud MJ
exilium decernout, alii epiioopum ub mnni pontiii- perpetrasse W Polonia nobis relatum est per vtndaa
ii oiticio suipeoiu '..-, .|U'iad usque vivat, in olao* nuncia. Quol autem nulli lueat sine nostra permis-
atro monaoborum degerejudieaot, ulii amboi gladio bionc dc toco sacrum transftrre corpus,
ad loc.um
«nuihcmatis rerieodoi olamaot. teslaniur cauonei. piohtbenl **** patrum decrela, ct
7. Iniereu legati ducia et episcopi Boemorum ex prsBtumptores hujutcemodi l8i5
rei divina jubent elo-
pnrle tooiua populi et ipsorum Hom m adveniunt. quia gtadio anathemutis ut ferianlur. Sed quia vos
!i
ferentesmandata magis rnuneribua oblitu lcl7 quain sive i*er (gnorantiam tioe honx in/rntionis ob gratiam
faenndia verbil 161S polila. Quibns ubi data est co- hanr. rem fecistis, prxcipimus 16i7
ut pro hac tam
i619 l538
pia fandi.in conspectu opoitolioi et sueri concilii temeri prxsumptime dux vester et episcopus coeno-
tali scrmone causum suae legulionis sunt prose- bium omnibus ecelesiasticis usibus et honoribus suffi-
cuti 16:0
O fidei caiholic.T ct scdis aposiolicjB sauclis- cientcr umpUfuatum in competenti im loco construan t

tinie reetor, et o patrei in Ubro vit.c L,A coiucripli, probatasque personns acofpZcia servenlium cteticorum
quibus a Dco collata $tt potesiai judicamii simul et ex mure constituant, ul>i Deo sedulum sercicium tnm
muerendi, tniseremini peccasse confitcntibus, parcite pro vivil ftdelibus quam pro defunctis in semvitemum
penitentibus simul et veniam pottulantibus. Falemur exhibeatur, ul saltem vel sie in conspectu Dei reams
enim quod iliicita et contra canonum slatuta egimus, vestri transgressio delealur. Mox legati valde 16i0

quia de tam ia 2i tonginquis, pnrtibus ob tam breve

'

exhylarati proficiscunturet reierunt duci ju>sa apo-

(emporis spacium ad tum sanclum negvtium veslrum stoIici.Quibus dux, velutdivinis josiis obtemperans
1623 nequivimus hnbere nuncium.
Sed quicquid est iUsub honore sancti Wencezlai raartiris in urbe Bo-
lud, quod fecimus, sciatis, o patres, scialis 1CH cdn- mi juxta flumen l.abe (446), ubi idem san- , leslau
scripti, nos no ex temeritute, sed pro magna utili-
i c!us 154a olimfeliciter consummavit martirium,venu-
tate Christianst religionis atque bona inientione id C siissimum fabricavit ccenobium, in quo, sicut et
fecisse. Aut, si unquam bona inlencio eadU in vi- hodie cernitur, Deo servit caterva fratrum nume-
titan, o sanclissimi patres, secundum irstrum judi- rosa, et habetur praeposila et basilica vulde reli-
ciutn paraii sumus nosirum emendare flagiclum. Ad giosa (447).
haec apostolicus paucis Si pxnitet, inquit, haud 8. Anno dorain. incarn. -1040. Fama, qua nullum
:

nocet error. Mox legati summoti a concilio i62$

po- pejus malura viget in mundo(448), etquasmenda-
tiu:itur hospicio, sequenti die reddituri ralionem in ciispinguescit, et miscens plurapaucis, falsaveris,
judicio. Illa autem nocte ducis missi el episcopi, volando crescit, perfert nd anres imperatoris secund
"
i, J6
circuientea corruperunt pecunia cardioalium Heinrici (449) cencies plus, quam verum fuit, pon-
astuciam, uuro subplantant justiciam, mercantur dus auri et argenti Boemos de Polonia aportasse.
precioclementiam,muneribusleniunt 1527 judicialem Tunc imperator 1643 ccepit quaerere occasiones ad-
eententiam. Postera autem die iterum legutis sacri versus eos, quoquomodo 1544 ab eis quod sibi dictum
161S
concilii in capitolo prae^entalis, domus apo- fuerat 164s eriperet aurura. Et mandans per quae-

VARI^; LECTIONES.
1«** destitit 3. i616 d'est. i61T 16i8 facundia
3. oblata A. verborum 3. i6i ' conspectum 2. 4, 4 (a)
i«io i6,i deest iiJi
persecuti 3. A. lerra 1. 16 -3
omiltunt 4, 4 (a). 1524 ita 1. deest. in rell. i625 ita A. ad

concilio l. oegotio2. eoucWiorelt. 1<s28

cirpuientes A. 16a '
emunt corr. i. i(528
capitulo 4, 4 (<i)
1629 impi-

etutibus/-roculpi 4,4(u). 1630 exercenda 2 (/>),4.4 (o) i63i ascensum I. i632 hostibns 2(b) i533 h. almanu
1634 1635
superscr. i. ul sxpius. captivatos 2 (b) 3. perhibent 2 (/») 1636 hujusmodi 2 (fc) 3. 1637 persan-
ctam obedientiam uddunt i. 4 (a). 163S
temera 3. 1639 compenti corr. al man.. competenti A.
1640 it41 Boleslaw 164 1643 Henricus
deest 2 2 Boleslai 3. Bolezlai h(a\. Wencezlas addunt 4, 4 (o). -

aldunt 4, 4 (a). 1644 quomodo 2, 2(b), 3, 4. i6 * 3 ut addit A.

NOTjE.

(445) Benedictus qui sedit a. 1033-1048. (498) Virg. JEn. IV, 174 175.
/446) Al-Bunzlau ad Albim. (44) Heinricos imperatores numerat Comas.
(447) Hsbc rei anao domumi046 dijudioa.
133 CHRONICA LIB. II. iM
slionarios, ut argentum.quod in Poloniarapurrant, \ eingulari sollertia praeditus et rebusbellicis a pue-
4

nisi infra slatutum tenninum usque ad uniim obu-
1646 sibi mittant, ininatur bellum. Ad ha^cSclavi
lum
inquiunt Semper salvo tenore
: nnslr;e legis fuimus et ulraque parte fluminis Rrzne ,6il (455). Postera au-
hodic sumus sut> imperio Kuroli regis et ejus succes-
sonbus, nostru gens nunquum exiiht rebellis, et tibi
in omnibus bellis mansit el semper manebit fiildis,si
iiisiiciam nobis tantum ,6 ' 7
fucere velis. Talem enim
nobis legem instiruit Pippinus (150), magni Karoli
ricia deditus, sed nunqunm bellifelicesobtinuitsuc.
cessus. Ipse autem caesar castra melatos est ex
tem ,862 diepertransienscastrum Kainl> ,663 (45(i!etim
admoveret aquilas silvae qnae dirimit Bjwariam at-
que Boemiam (457), ut 166A cognovit quod obstrue-
rent Boemii vias per silvam 1665 indignatus parum
lucuit, concucicnsque caput ter concifiit iras (45 >)

rtgis filius, ut annuutim imperatorum successoribus loesare mo dignas 1667

, atque inhaecverbasolvitora :

120 boves electos ei 500 rnarcas sotvamus — marcam Licet exfruunlmuros silvis 1688
altiores, licet etevmt
nostrx monetx 200 nummos dicimus (451) hoc — turres sublimes usque ad nubes, uti fruslra jaeitur
lcstatur nostratum xtas in xlatem ,G48 ; hoc omni rcteante oculos pcnnalorxm, sic nichil valent contra
anno sine refragatione ,649 tibi solvinius et tuis suc- Teutoniciis obpugnacula Boemorum 1869

cessoribus solvere volumus. Al si aliquo prxter soli- Aut si ascendent super nubila, aul siincludant 1679
,

lum lcgis l65 ° jugo vos aggravare volucris, rnori r» se inter sidera,

potius prompli swnus, quam insuetum fcrre onus. perdilam et miseram gentem nihil istajuvabunt.
Ad haec imperator respondit l65<
: Begibus hic mos Sic ait etjussit cunctos irrumpere silvam,
1971 1671
estsemper aliquid novi legi addere anteriori, neque et ipse eos praecedens ascendit montem al-

enim omnis lex est constituta tempore in u>io, sedper tum in media silvasitum,sedensqne in tripodedixit
successores regum crevit series legum. Nam qui re- 1073
ad astantes tocius regni principes :

gunt leges non rcguntur trgibus, quia tex, ut aiunl Hac invalle cohors ignnva latet Boemorum,
vutgo, cereum habet nasum ,652
, et rcx ferream ma- quasi mus agrestis in suis receptaculis
num el longam, ut eam flectere queat, quosibi placeat. antrorum. Sed fefellit nam
caesarem sua opinio ,674
,

Pippinus rex ,653

fecit quod voluit ; vos autem nisi montem fuit illorum monitio. Tunc
ultra alterum
quod voto faciatis, ostendam vobis, quot i5ii
pictos unumquemque caesar appellane nomine, priusmar-
habeam clipeos aut quid bello valeum. chiones, dehinc quosque nobiliores armatos praemit-
9. Et stalim mittens litteras per totum regnum, tens,jubet pedestres ire in pugnam.his verbis polli-
valde fortem colligitexercitum (452). Altera via qua citans eis victoriam Non est, inquit, tobis opus
:

itur per 1655

Zribiam l6M , et est exilus de silva in laboriosa certarnine; tantum descenditc, certe ipsi
1657 1675
istam terram per castrum Hlumec ( .53), jussit jugient prse timore, nequeunt enim vestntm impe-
Saxones intrare Boemuim, quorum tnnc temporis C tum ferre. Ite mei, ile, falcones, pavidas capite pa-
dux 1858 erat Occardus 165S (454), cui omnis i>axo- lumbes, et ut feroces leones, more luporum, qui dum
niatanquam regi paruit per omnia. Fuit eniin vir irrumpunt oviiia ovium ,676
non curani de nnrnero,
,

mugni consilii, et in ordir>andis l66 ° regni negotiis et non nisi tolo gregc mactato pociuntur edulio.

\AMM LECTIONES.

obolum I. m7 t. n. A. lantummodo 2 (b), 16t8 nostrarum etas etatum A. aetale 2 (b), 3, 4, 4(a).
1848
1843reflagratione A. i. 165 ° regis
4. l631 ri'spondens
dixit 2 (b). 1652
quia ut lex nasura de- —
66t
sunt A. 1653 Franc\di adriil 2 (b). quod corr. quot A. 1. quoUuperquod2(/>)\ 1655 ad2(/>). ,6 " 6 Zrbiam3.
'

w '7 Hlyni£cl.Hlyinec.2,2(ft).Hlumer 3. 1658

princeps 4,4(a). ,659
Okkardust 2.0kirdns 3.semper ,5
">°or-
dinandi 4. 4 (a). 1661
Rezene 1.
,66i!
vero A. ie63
itaco>r. A. Kamb
in 2 (/>).Kamba 4, 4 (u).
1, 2,
1664
quod
1665 1666 1667
serii 2. -ilvas 4, 4 (a). caesari 4, 4 («), hxc verba a correctore in A. ita mutata
ceptt irasci, :

syllabis con et sare erusis, vox dignaa expuncta est. ,s68 corr. al. man. 1. 186y Boemii pugnare A. 187 ° in-
rludent A. 1671 super addit A. ,672 magnum et inserunt 4, 4 (a). 1673 dux I. dixit corr. man. recentior.
2614
oppinio A. 1675 fugiunt
4, 4 (a).
1676
omnium 4, 4 (a).

NOTjE.

(450) Carolus erat, Caroli Mag"i filius,qui a.850 conjicit Dobner V, 256. Videquoquecommentatio-
expeditionem in Boemos fecit teste Einhardo in nem Kropfii in Monatschrilt der Gesellschaltdesva-
Annalibus. terlaudischen Museums in Bohmen I, Decemb.,
(431) Botmer ad Haiec. II, 433, do:et nummum p. 37.
unum illornm temporum idem valuisse quod nostns (454) Marchio Misnensis.
dipbus qu.Uuor et dimidium nummos cruce signa- (455) Reges.
tns (Kreuzer), Bohemicum igitur censum fuisse ( 456 Knnib in Bavaria.
7500 fl irenos uostra rrionetae. (457, De loco quo haec Bchemorum victoria re-
(452) Primam Bohemicam expeditionem Ilien- porlata sit lusius disseruit Dobner I. 1. In limiiibus
rici III, a.1039, auctor silentio transiit, qua Bre- Bavariae et provinciae Pilsensis, haud proculab urbe
tislaus fllium primogenitum obsidem dedit. Cfr. Tauss, pwlium commissum esse putat
Hermann. Aug. a 1039. (453) Cf. Ovid., Metamorph. II, 50. I 166 :
(433) Nomen servatum esse in odierne Kuml; 181.
oaetriqn* rudera in mtmte Geyersberg superegs.
 5M E pn <ik 136

10 Mox secuuilum juaaum regli riiQOt lorioata \ utvidit ades*e cruenlon, inbiliens tergo eonipedis
l6W
ltv '
agmina de pc no loco pogna ccrtant proci , incumbit jubifl et
™
i

• i«* nii. i nt tncida glaoii Admovet l

lombia calcar quudrupedis caesar ;

I refulsit eorum in arma,reBplei quem nisi babuiesel [iroifij>tum,cadnmhorad<:scen-

,:. i Dtium. Descendi disset in orcum sim anus imperator" I

autem in vallem neminem inveniunt, qoia hi 11. Dum haec ibi geruntur, Saxones cum duce
illi: \ Bilva el Inpenetrabilia sunt loca ; et Oka de quo snpradixi, Boemiam ingrediun-
omni oertamine Qeri, Bubeequentea
itsolet in lur et unam parvam re^ioncm, quae est circa flu
ctiam invitos inpolluntad pt prsoedente vium 17l,! Belinam 1703 hostiliterdemoliuntur.Intcrea ,

jtuii (atigati pro conpelluntur ' dux eornm famam ut percejit sinistram, 6clavos
lentibua tranacendere olierum monlem. Bed de caesare babuisfle vietoriam, fixit l701 gradum ad
18SI t7 " 8
jamffl8tu* a80 etBitl sicco lingua adhanret palatoj pontem Gnevin (463) juxia fiuvium Belinam
viree deficiunt, dexterae langueeount, anhelitus ,valdesollicitu8 otrum bello fortunam temptaret,
osdepectore trahunt, ncc tamen sistcre queunt an cum tanto dedecore repalriaret. Maluit 1707 170 '

^radum. Alii BUper saiia su is

lt;s3
loricas deji- laraen priufl experiri t7n *
animum ducis.et per nun-
ciunt.alii slant appodiati arboribus, frustrainanem p cioa temptans eum verbis suadel amicis Qui te :

auram captantes, alii jacuere ut trunci, homines modo pugnando l7t0 vicisse gaudes, si suppiirando vi-
crassi et insueti itinere certamino pedestri, et cum Ctsses, melior multo 1711 victor 1712 fuisses ;proplerea

applicuissent munitioni, exoritur undique clamor, noli tcmetipsumsupcr te maniterexaltare, quia durum

ut nobula8uper silvam fatigato de cxl tibi contra stimulum ralritrare. Nam oui modo,
(459), ascendit
corpore vapor. Quod videntcs Boemi ad brevetem- quasi parcendo vobis et miserando, vestram terram

pus haesitaverunt, moxque, ut intellexerunt viribus cum paucis intrabut, cjusinterim gratiam nisi inve-
1684
eos defecisse, audactor prosiliunt de munitione. nerilis 171
*, cito cum fanta tnultitudine exerciluum
Audatiam superveniet, quibus nec fontes vestri sulfirient, et quos
Dabat eis invicta soror fortunae Bellona vcstra terrula vixcapiet; tunc erunt novissima pcjora

fors 1688 fortuna ! nunquam es perpetuo bona prioribus. Unde iterum admoneo te et consilium do,
Instabilique rola magnate3 mergis in ima. netotum, quod possidere videris, amittas. Peginam
Fortunatorum en ora 1686 verenda virorum 1114
pecuniam (464) qux omnia superat, irafos pla-

Ungula ferrata 168: saltantium fcedat equorum, cat, inimicos reconciliat, per tibi fideles amicos l715

1688
ct ventres in deliciisac lumbos ballheisbis cocco non modicam cxsari mittas, quatenus pro te ipsa
%9 1601 169i 1716
tinctis l6M praecinctos runcinus (460)pede intercedat et cjus libi gratiam acquirat. Ad hasc
rutnpit, et diatrahit intestina et exta ceu
1693 fasciam ^ dux Bracizlaus ira commotus salubressprevitmoni-
aut ligamina cruris. tus, et innixus manum capulo sic ait : Dicitevestro
Plura rcferre pudet de tantae
169 *
nobilitatis 1717
Occardo ,718
: Consilii satis 1719 est wihi, ncve
promere digna. 1720 l1 * 1
Morte repentina nec scriptis monendo profecisse putes. Audiant te Saxo-
l69i 1722
Tanta enimnobilium ibi facta est stragesviro- nes saxis rigidicres, et si qui sunt inconsulti ho-
1696
rum, quanta necin campis Emathiae (461), nec mines, qm te Ego autem, nisi
sapere aliquid putant .

1697
in tempore Sillae, nec aliqua mortalium peste, his intribus diebus hanc iemea provincia sine omni
neo hostili unquam gladio 1698
fertur simulTeulo- , violentia exeal, hoc m ense caput tuum abscidam,
nicorum interisse nobilitis. Interea caesar sedens et tua ora ponam tibi c posteriora.
montis in supercilio, suae mentis fallitur augurio. Csesaris in curte quid agatur, non mihi curx
i6u
Nam dum suos vinci non «estimat ab hoste, victores [est .

VARLE LEGTIONES.
167S 1679
1677 la alia manu
superscr. 1. prospicuae A. ita corr. 1, coguntur rcll. 1680 deest 3. 1681
sicca
2 (b).
1682 queunt manu superscript. k.deest 1,2, 2 (b), 3 valent4, 4 (a). 16S3 suaA. 16S4 unt al. tnanu
alia ;

168s sors 18SS

superscr. 1. 4, 4 (a). opera A. alia manu superscr. t, ut sil operta. 1687 ferrea 4, 4 (a.
169 °
qq ; superscr. al manu.A.
8 1S89 :691 l69 * rancinus 2 (b).
his A. tinctus 2. praecinctis 4, 4 (a).
G « deesl A dclcnle ccrr. al. nwn detantai 1.
• 1<; -'* 169:>
omittunt2 (b), 3. 16 6
Amathiae 4, 4 (a). 1697 aquila '-'

1G9S semipedis •;<>'.>

2.
_ . deest kj.
i«ib» 3. i
.lj y\j. *u A, 1, w,
i», *. 3
2, \j. '
tl alia manus
tti(((
. utun tio minio
. liiliitl'
. superscr.
u jrc* 1. 1701 Okarado 1. .>

~
l703 fluvium quaeeslcircaBelinam2,
17 0i
i 02
omittit i [a). 2 a), fluvium,qui est cin rcaBelinam2(p). l70t fecit
corr. al. manu, flxit A.
170ll
Gneum 3. Ghnevin 4,4 (cr). 1706 Bilinam 4 (o). l707 di'eadditi. l708 dolore2(/j).
1709 experire corr. experiri A. 1. 171 °
pugnare 1. 17u al manu superscr. A. t7t 2 omissumk, 4 (a). l7lS ne
171i l718 17lS omittunt
syllaba ul. man. supersrr. 1. regina 3. repelit fideles sed expunxit 1. 4, 4 (a)
171S
l7l7 virol. Okardo 2, etdeinceps. Ockardo 4, 4 (a). 1719 satis cons. A. l72 ° ne2, ne me 4, 4(a). 1721 ee
1721 inconsultu 1723 1724
4. 4, 4 (a). corr. 1. superscr. al. man. A.

(459)'Virg„ ^Sn. XII, 756. cfr. Hermann Aug.et Ann. Sang. majores.
(460) Equus. (463) Gnenin, Briix, ad Bilam in circulo Satzensi ;

(461) Lucan., Pharsal. I, 1. cf. Pubitschka III, 319.

(462) De Heinrici clade die 22 m. Aug. 1040 facta, (464) Hor., epp. I. 6, 37.
 C

137 CHRONICA. — LIB. II. *38

Quamdiu in femore Bracizlai pendet ensis,non lac X caesaris irara :

sed similis fluet sanguis ex latere coesaris. Quae cnin Bella geris,csesar,nuU.oshabilurairiumph«^ (469).
17:5
dnci m3 relata fuissenl.quamvis nimis aegre id Nostra l747 terra
tua estcamera, nosgue tui sumus,
17;8
tulisset,tamcn invitus ceu lupus,qui, 17 * 6 cum amit- et esse tui cupimus. Nam qui suos in subjeclot
tit prsadam et investi^rantibus canibus submittens sxvit,
caudam repetit*ilvam,sicduxOccardus cummagno Iloste crudeli crudelior noscitur es%e
;

deiecnre repedat in Saxoniam. Item relatum est si spectasad robur tui exercitus, nos iibi nec mo-
duci Bracizlao t728 de Pricos l7!9 comitc, qui prae- menla rerum surnus. Cur oslendis potentiam tuam
(•)it 17 10 Beline 1731 in urbc,quod corruplas Saxonum
-

quasi conlra folium, quod a vento rapitur ? Nam

pecunia non stetisset ex adverso munitionis in cu- vevtus deficit ubi nichil sibi officit. Quoi vis t749 ut
stodia; sed, ubi sunt nemora hostibus pervia, ibi sis, jam viclor es,
1735
posuisset pra?sidia (465). Hunc enim dnx prae- Jam lua jam cinge vitricia i7i0 tympora 1751
tauro
t733
fecerat toti cohorti quae fuit de Moravia.et tri-
[(470).
biis legionibus quae fuerant l734 missae in auxilium
Insuper ei proraittit milleet quingentasmarcas de-
t736
de Ungaria (466). Quem statim ,735
dux iratus,
nariorum, quod erattributum trium annorum jam
erulis oculis, manibus et pedibus abscisis, jussit l751
U pra-terilorum (471).
praecipilari t737 in abyssum 173S fluminis t739 anno ,

dominicae incarnationis 1041.

Mox velut insignis cura flammis anstuat ignis,

cum duce Brzie-

si nimiam desuptrfundit 175! aquam.paulatim
quis
lmperator Henricus pugtiat
impetum ejuscoDlundit.et praevalentibus undis de-
czislao et turpiter fugatur. 2. 2«. 2b.
ficit ignis :
12. Anno dom. inc. 1042 (467). Heinricus impe-
Haud secus l753 extinxit regina pecunia caesaris
ralor,sempermagniltcustriumphator,volens ulcisri
[iram.
Buorum ruinam inclitorum,intrut tribus itineribus
t^rrnm Boemorum,et eam fere totamhostiliter de- Nam qui olim hanc terramintraverat inmitis.acce-
vastat.ac multas civitates, quas illi defendere non pta pecunia revertitur mitis,pace ink>rposita.

valetites deseruerant,igr.e succendit.Et utpervenit 13. Anno dominica? incarnationis 1043 tanta fa-
ad urhem Pragam.anteipsamexadverso fixit aqui- mes fuit in Boemia, ut tercia pars populi interiret
las Sibenica
t7i0
in monticulo (468). Ibi nibil aclum fame.
i7 *',
dignum relatu comperi nisi quod praesul Se- Anno dominicae incarnalionis 1044.
verus. Anno dominicae incarnatiotiis 1045, obiit Gunter
clam noctu fugit ab urbe,
Caesaris ad castra monacus 7 Idus Octobris (472).
tirnens,ut aestimo,ne quasidomino suo rebellis pri- Anno dominicae incarnationisl046.dedicatum est
varetur sedis honore pontificalis. Qtiod videns dux monasterium in urbe Bolezlau 14 Kal. Jumi t784 a
Braoizlaus. Severo Pragensis t755
ecclesiae sexto episcopo (473)
Nescit quid faciat,mentemdolorundique turbat. Anno dominicae incarnationis 1047.
Jam pcenitet cum olim pugnasse contra caesarem Anno dominicae incarnationis 1048.
1742
jam poeniiet cum sprevisse t743 roonita ducis Anno dominicae incarnationis 1049.
Occardi, jam mavult 1744 precibus pugnare, et eum Anno dominicae incarnationis 1050.
1745
precibus superare 1746 quem olim pugnando su- Anno dominicae incarnalionis 1051.
perarat ; atquehis verbis temptat dirara deflectere Anno dom. inc. 1052. obiit Bozena t156
conjunx
VARf^ LECTIONES.
t7 « dum 2, 3.
t726 deest A.
Ockardo addunt 4, 4 (a).
1772
Bracizlavo 1. 1729 Prikos \. Prycos
deest 4. 17S8
17S0 »' 31 173J
2, 2. (b). Picoa 3. Belin 1, 2,4. Bolin 3.
fuit 4. 4 (o). posuissent 1. 173J tote 4. 4 (a) 734 fuerunt »

,735 dcesl 4. 4(a). t73 ° Bracizlaus

i. 4 \a). addit. 4 («). 17:i1 praecipitare 3. t738 abissum 1. 1739 ad hanc rem
puiinet annus dom. incarn. MXLI. addA, (a). i7;0 Siben ce 1. Sybenice 4, 4 (a). t741 coraperit 4. 4 (a). 174! ;

iam pcenitel —
caesarem omissa 4, 4 (a). 174S vtrba sprevi<se eum in marg. A. apposuit alia manus l74i —
maluil 2, 2 (h), 3. t745 exsuperare 4, 4 (a). 174S nam 2, 2 (b), 3. »« deest A. l748 deest A. 174 » vitrici 2(b), 3.
1750 limpora
2, 2 (b), 4, tempora 3. l751 deest 2 (b), 3, 4, 4 (a). l752 fundat 2 (b), 3. t733 sexus corr. secus A.
1754
IV Calend. Januarii3. 1765 a domino Severo sanctae Pragensis 1, 4 (a). 1756 Bona al manu suptrscr.
ze A. Bozenia 2.
NOT\E.
(465) Anno 1043 Eppo est praefectus Bilinensis ; D (470) Virg., JEn. V. 539.
vide tabulam Boczcck I, 116. (471) Autumno infestivitate S. Michaelis Heinri-
(466) A Petro Ungarorum rege Braeizlai socio. cum ad Pragam cum Bohemis pacem fecisse festa-
Quae cum Annalesllildesh.ad annuml041 referant, tur annalista Saxo a. 1042.
dubitari non potest quin proditio comitis Pricos et De Guntario eremita insilva Bohemica vide
(472)
numerus anni 1041 in textu ad II, revocandus U Hcrm.Aug. 1045;Vita.n S. Godehardi ep. Hildesb.
sit. ap. Leibnitmm I. 487, et praeceptum Bralislai a.
(467) Anno 1041 haecgesta sunt ; cfr. Herm. Ausr. 1045, Boczek 1, 120 Vitam S. Guntheri Act. SS. ;

et Ann. Sang. Oct. IV. 1068.

(468) Mons Zizki postea nominatus. (473) Vide suprall,7, et praeceptum Bratislai
(469) Lucan., Phars. I, 12. Boczek, I, 125.

Patrol. CLXTI.
 13'J COSM/E PHAGKNSIS 140
17M obtinenda regni gubernacula. Qua de re rogo votper
Ouiialrici
,7s;
ducis.mater Bracizlai .
A
Auno dominic» inoarnationi9 1053. Dominum •'*, etobtestor fidei vestrx per sacramen-
Procopius ftbbat (474) obiit
.iictus - tum, quatinus inter ttuos nutot sive uepotes semper

Anno dominic«incarnuti(Hii8l054.
,::,9
urb8 Wra- major i:s|
tUttk summum jus et solium obtineat iu
,761 Braciz-
tizlov "• (4fl5) et nliae civitates a duce principatu, omnesque ilHij
fratrcs sui,sive qui sunt

lao reddilte suut P.doniis.ea conditione ut

quamsi- orti herili de trxbu, sinl sub ejus dominatu
bi tamsuissuccesaoribusquingentasmarcasargenti Credilt miht,niti monarehot " hunc rtgatducatum, i:

ei :!0 auri annuHtini solverent. vobts prmcipibus ad jugulum,populo ad magnum de-

i: l787 du»nHum(478).Dixerat,el inter a9tanciurn
Anuo dominicae incarnationis 1055 vemel
Dux Bracizlaus ,7e3 virtutuiu culiuine claius manus corporeos artu linquens petit ethera ftatus
,788
(iemma Boemorum ,764 ,patrumlux clarasuorum, ejus 4 Idus Januirii (479 ,ac
;
magnus planctus
cumadjuvttateDeototamsibisubjugassetPoloniam, est desuper illico factus i789 .Quanlanautem dux iste

nec non bis victor.jam tercia vice proposuerat in- bracizlaus frugalitatis l7M , vel quanlae discretionis
vadere Pannoniam (476), dumque pra?cedens suum in divinis legibus 1791
etbumanis judiciis.aut quara
exspectat exercitum, Hrudim im in urbe acri pul- largus dator 17M elemosinarumet quarn pius fautor
Batur a-gritudine ;
quamut sensit magis magisque n ecclesiarum sive viduarum fuerit, facundia Tuliii
ingravescere, et 9iii corporis vires evanescere.con- prius defecisset, quam singula ejus quaeque merita
'" 6 l7 13
a eos qui forte aderant terrae " primates, explicuisset '
.

quibus astantibus verbia fatur talibus : Quia me 4. Post cujus obitumlilium ejus primogenilum

mea fata vocant, et atra mort jam prx oculis lolat, nomine Spitignev l704 omnes Boeniicae gentis.magni
ns: et parvi,communi consilio etvoluntate pari eligunt
volo vobis assignareet veslrxfideicommcndare,qui
post me debeat rem publicam gubernare. Fos scitis sibi in ducem l785 cantantes kirieleison cantilenam
,

17€8
quia noslra principahs grnealogia, partim steri- dulcem.Erat enim vir v»ldespeciosus,caesariae picc
litate, partim pereuntibus in am inmatura xtate, me nigrior atra, barba ,7% prolixa.facie laeta ,797
,genae
usque ,77 °
ad unum mi fuit relacla. Nunc autem, e.jus candidiores nive, et parum rubentes per me-
ut ipsi cernilis, sunt mihi a Deo dati quinque nali, dium. Quid plura?
intcr quos dividere regnum Boemise non videtur mihi Vir bonus et talos a vertice pulrber ad imos
esse uiile, quia omne regnum in seipsum ,77!
divisum crat (480). Prima l798 die qua inlronizatus est, hic
desolabitur. Quia l77 *
vero ab origine 1774
muuiii, et magnum et mirabileac omnibus seclis memorabile
ab initio Romani imperii, et usque ad hxc tempora fecitbocsibi memoriale namquotquot inventi sunt ;

,77S de gente Teutonica, sive dives,sive pauper,sive ,799

fueril fratrum gratia rara,leslantur nobis exem-
pla rata. Nam Cain 17:s
et Abel, Bomutut Bemus, ° peregrinus,omnessimul intribus diebus jussit eli
et

et mei atavi Bolexlaus et Sanctus Wtncezlau*, si miuari deterra Boemia (481), qnin etiam et geni-
1777 remanere suam, de qua supra
spectes quid fecerint fratresbint ,quid fact uri sunt tricem non tulil

quini ,778
? Hos ergo 1779
quanlo potiores ac potencio- meminimus natam,nomine Judilbam.
(482),Ottonis
res intueor, tanto menle prxsaga pejora augurior. Similiteretabbatissam (482) sancti Georgii, Bruno-
fleu mens 178 ° semper pavida genilorum de incertis nis f!liam,eliminat,quiabaec olim antea eum verbis
satis natorum !Undepravidendum ll&i esl ne post tnea otfenderat acerbis.Nam dum pater ejus Bracizlaus
l7S2
fala aliqua inter eos oriatur ditcordia propler reaedificaret moeniatocius urbis Pragae per girum,
VARLE LECTIONES.
175S
,l57
Odalrici 2, Udalrici 2 (b). ha>c ad 1050, A. l7£q in margine superiore A. alia manu ad-
i76 °
scriplvm sed falsoULWl. Wratislaw 2, Wratislai 3, Wratislau 2 (6), 4 (a). 1761 Boemico add. 2 (b),
4. i («).
,762
Mill. LIII, al. manu Sclavorum 4, 4. («).
superscr. A. l763
Boemorum add. 4, 4 (a).
1764
1766 1766 1767 17C8
Cbrudim
Hrudin 3. sui 2.
2, erasum deest A. i:69 detsl 2. 3, 4, et superscr. A.
4 (u). ,77 ° corr. al. man.A. l771 imum2. 1772 i. s. ipso al. man. in margine A. apposita. %m deest 2,3, 4,
2 [b). !77 * oriente I. l775 omissum A. 1, 2, 2 (a), 4 (a), lcgunt 3, 4, et in margine 2 (b). ,776 chain 1.
1777
fuerint pro fecerint 3. ,778 quinterni 3. 1779 ita 1, 4, ego rell. 17So in al. man. sutperscr. 1.
1781
providendum A. 1781 facta corr. fata A. 17,s Deum 2 (b), 3. 784 n.inor 3. 1715 et omnes 4. '* 6 omi- » l

Dacho3 al. manu suspercr. solus 1, nec monarchos 2 (b), si monarcha 3. 1787 deveniret eraso r 1. ^^dee.-t
4 ffl).
l789
hocloco supcrscr. A. 179 ° frugilitatis ccrr
est frugilitatis A. 1791 regibus I. ,m dator repeiii I.
1793
explicuissent A. IW * Zpitignev \, 2 (b), Spitigneu 2, Zpingnen 3, Zoitigneum 4, Spitigneum i(a),etsic
porro.™* judicem omisso in 4 4 (a). l79 * barbara corr. barba A. l7y7 lata 4. l798 autem inseruntA,' 4 (a).
1799
aeu 4.
NOT/E.
(474) Sazaviensis. D (479) Consentit Necrologium Bohemicum.
(475) Breslau. (480) Hor., epp. II, 2, 4.
I, 291, num Bratislaus rc-
(476) Dubitat Palacky (481) Sed non omnes Teutonicos expulit eBohe-
vera bellum contra Ungaros tempore hiemali susci- mia, potius Vitum abbatem Sozaviensem Slavica
pere voluerit. natione oriundum munereprivavit, etabbatem Teu-
^177) Hanc legem Cosmas infra III, 13 vocat;'u- tonicum in monasterium induxit, ut relert mona-
stitiam 'Bohemorum. chus Sazaviensis.
(478) Hunc rerum ordinem a Bratislao non in (482) I, 40.
ipsa morte constitutum esse,docet tabula qnaedam (483) Dobner V. 329 ex diplomate quodam Otto-
a. 1054 scripta, in qua mentio fit Wratislai, filii cari I effecisse videturei nomen Adlaidae fuisse.
tijus,ducis Moraviensis Boozek I, 130. ;
 141 GHRONICA. — LIB. II.
142
1800 supradictus herosapatre
et hic sibi concessam A lao^^BTJparlemalteramChonrado^s.etOttoni 18 *»
,801 1802 1S0t
Satec haberet provinciam, forte exiii ut dederat jJaromirautem adhucdeditus studiis inter
cum suis circa sancli Georgii clauslrurn compone- scolares versabatur alas. Praeraisit autem dux Spi-
ret mururu. Et cum nullo modo recte poni posset tignev illius terrse 1830 ad primates litteras, in qui-
murii3,nisi destruerctur fornax abbatiss.w qui ibi bus nominatim vocat trecentos viros, quosipse
1804 media, lunc aliis
lorte stabat, jactutafune in 183 l832
novit >
meliores etnobiliores ex omnibus civi-
hoc facere cunctantibus, accessit natus herilis, el tatibus, et ut sibi ad urbem Hrudim occurre- ,,:13

quasi risura sibi faciens, cum magno cachinno 180B rent 1834
,
per silutem capitis sui mandat.Jussa viri
jussit eum dejioere subitoin torrentem Bruziucam faciunt, etjam 1835
portam custodiaB in agris
ultra
,806 dicens: Hodie dominaabbalissa calidusnon gu- 1836
, Grulov (488) duci obviam veniunt, quosstatim
stabit placenlas. Quod agnoscens abbatissa exiit dux 1837 ,iratusquia non ad condictum locum occur-
irata de claustro.et valde moleste ejusdictaferens, rerant.jussit comprehendere, et catenatoe misit ad
sic eum yronicis aggreditur et conlundit dictis : custodiendum, dividenseos per singulas civitates
Boemiae,equosautemet arma eorum inter suosdis-
Nobilis, insignis, vir fortis elinclitus armis.
Quam magnas turres nunc expugnuvit el urbes, Iribuit, et tenuit viam in Moraviam. Quod audiens

Et sibi famosum fert de fornace triumphum, j.

frater ejus ,3i8 Wratizlaus valde eum timuit, et se-
Timpora )amlauro victriaa cingal et aum. cessit in pnrtes Pannoniae ,839
(489),relicta conjuge
Clerus multimodas campa»is ,S07 personet ,80g odas,
Duxquia dejecit im fomacem miraque fecit.
Olomuc ,84 °
(490) in urbe.Quem rex Andreas gra-
\h ilii0 !pudeteflari ,8U quxnonpudet huncoperari. tanter suscepit,etquandiu srcuni ,84,
fuil,honorifice
Corpore diriguitvir, vox et faucibus hiesit (484). eum habuit.ErgoduxSpitignrv.postquam ad suum
Indignunsque l812 suam gemitu compescuitiram. placitum ,S42
omnia ordinavit in Moravia, fratres
[(485).
suos accepit.ut essent secum incuria.Conracum 1843
1813
Haec quoniam abbatissae dicta dux alta in prfieficiens venatoribus, Oltonem vero posuit super

mente reposita (486) reservarat

1814
,
postquam est pistoresatque cocos magistrum 18U Nurum autem .

intronizatus,priusquam ,815
sancti Georgii ecclesiam suam comprehensam misitin quoddam castrnm 184 *
,816 ,817 munitissimum nomine ,847 Lescen lS46 (491),commit-
intrarat , abbatissam expellit mandans sibi
talia lSI8 : Sunc potius convenit clerum resonare tens eam ad custodiendum comiti nomine 1848
odas et pulsare campanas.cum abbatissa foras et
1819 Mstis ,,49 ,quamille,non ut decuit talem dominam,
de terra hac ejititur lSi0
,quam cum fornax ejus dejici- custodivit, nam omni nocte ejus pedem suo cum
lur. Eccc vir forlis et inchtus armis non turres, non pede lS5n munivit compede. Quod vir ejus audiens
urbes expugnando seu abbatissam lS2l 32gre tulit, et quid mercedis comiti pro tam temeri
, te ,Ulius for-
iSii
dominum, hodie ejiciendo 1824 l823
nacis fert fa- facto postea reddiderit,in sequentibus patebit(492),
mosum triumphum, el cingit timpora lauro. Et ut 16. Poat unum veromensem 1851
evolutum inter-
jussum fuerat,super bigam imposita ferturvelociter ventu Severi episcopi et comitum nurum suam di-
1852
abbatissa, et ciciua dicto ejicitur hujus terrae de mittit,et dans eiconductum,feciteam 1853 redire
confinio. ad suum maritum. Quee quoniam l854 vicina partui
15. His ita l82B
peractis, vadit aovus dux novum erat,dum ire properat l855 ,matricem viciat, et infra
disponere Moraviae regnum,quod olim pater eju3 in- spacium trium dierumspiritum 1856 exalat pulcher-
ter filios3uosdividrtn8,partem dimidiam 1826 Wratiz- rima mulierura t857 ,quia uon potuit 1S18 uteri expo-
VaRIjE lectiones.
1808 1802
haec 1. l801 Satc 2. Satcz 2. Satee 2(6), Sathc _4, 4, 4(a) b supersrr. a l. man. 1. 180S sorte 2.4.
1S05 ,S06 Brusnicam 1, Bruznicam 2(6), 4. 4(«) Brucitucam
corr A. omittunl 4. 4(a)
"»rr. chachinno 1, 4/«(
3. 1807 campanas corr. campanis A. campanas 4. 4(n) 1S0S personat 3. l80y dejicil 4(a). ,8l °
Ach 4.
181]
ea fari 4, 4. 1812 n. superscr. i. indignamque 3. 1813 quum 2(6), 3. ,814 reservaret I. 1815 pq 1.
1,16
intrat A, intraret 4, 4(n) ad addit 1. 1817 ita A. superscnpsit alia manus el cooeva illa deest in rell. ;

1818
3. sic legit ahbatissae mandal talia. 1819 omitlunl 4,4(a). 182 ° ejicitur d. t. A. l811
; superscr. al. manu m
A. abbatissa 3. l822 n superscr. 1. l823 ejici ipio 1. l824 corr. 1. 18J5 corr. A. itaque 1. l826 corr. A.
i8i7 Wratizlavo ,8SS
1. Conrado A. 2, Chunrado 2(6), 4(a), Cunrado 4. 1829 Otoni 1. l83 ° al. man. superscr.
C. 1S31
vidit 2. 1532
et nobiliores omissa 4, 4(a) 1833 Grudim 1. iin ita A. occurranln?/./. 183i etiaro 4,
1S3fi
4(o), Grutou2, 2(6). Cbruton3. Grothou 4, 4(fl) ,836 Spitigneus addunt 4, 4(n) ,837 suus A. l839 Polo-
n 83 4, 4(a). 1840 Oloraucz 2, 4, 4(a) 1841 co/t. A. 1s42 paLtium 4, 4(«) l843 Cunratum 1, Conradum 4, 4(a).
1884
posuit pistorum atque cocorum magistrum 4. 4(a) 1845 castellum A. ,S4S omitlit 3. l847 Lesczen 2.
1848
omillit 4(a) l849 Mzlis 1, 2, 4. l850 cum pede desunt2. ls51 messem. n,svper$cr at. man. 1. 1852 manu
alia et coazva superscr. A; deest in relt. 1S58 deest 4; 4(«). l854 quia 4, 4(«) 1855 ieal. tnan. corr. ire 1. dum
te properat2. 2(6), dum properat 3. ,856 spiritus 2. mi corr. I. SiS poterat 3. -

NOT^E.
(484) Virg.iE. 111,48. D Moravienses. Vid. Pubitscbka III. 359.
(485)Lucan., Phars. IX, 166. (489)Die20mens. Aprilis 1055,Wratizlans adhuc
(486) Virg., JEn. I, 26. residebat Olomuci, ut probat ejustabula Boczekj,
(487) Wratislaus sedem habebat Olorauci,Conra- 132.
dus Znaymi, Otto Brunnae; cfr. Boczck I, 429. (490) Olmutz.
(488) Campi Grulauvienses, ultra Chrudim oppi- (491) Lesten.
dum siti;longius quam dux jusserat iter fecerunt (492) II, 19
 ,

14:1 COSM^: PRAOKNSIS 144

nere pondus immaiurum. Cujus de morte rex *"' A. siastica disponit ,8M negotia, poat prandiam autem
Andreas '^cum videretsuura hospitem usque adeo secularia tractat ,,w jndlcia '^'.Pfllic.aTQautem' 889
mcerentcni. episropnlem et lunicam clericalem, quamdesuper
Hib juvenenidictia mceblum solatur amici- induftis ,<M in ospite jejunii pertotam quadragehi -

mi care liospes, Oens faciat, ut sospei. I)c c:r- m mam gestabat.in CQ oapellano culii-
tero, jmla super Uominum ,MI curam lunm, et spcra culario eam dahat, hene ut reli- reputtnt, ut
in eum, el ip*e fucict, ul hic tnceror cicius 18M ver- qui ipmporepceniUmr-ia' particeps lahoris mt fieret,

tatur yaudtum.Swpe enirn fit ut, un/e homo miuus in die ma>:naef'e!-tivitati:>
,89:,
non immunis habiret.
prjficui l883 sperat, inde >>lus commodi l8* ferat. De 4
17. Anno dominicae incarnatiunis 1050.
obitu autem tiut comorlis esto vir fortis, nec dolendo i no dominicae incarnationis 1057.
excedas modum, quasi libi soli aliquid contingerit
Anno dorainica. iacarnationis 1058.4 NonM An-
novum, cum omr.ibus liominibus constet notum.
gusti (490) Judita conjunx Bracizl&vi, ductrix Boe-
Omne redire 18 " suum humanum corpus ad liortum. morum, ohiit, quam quia lilius sutis Spitigneus
Dixerat et tristem serutn ducit ,,M ad mensam hos-
ejecerat de regno suo, cum non posbet aliter ul-
pitem.uhi opimisferrulisreficiuntur 18d7 'atque mero
cisci 1898 icyuriam»uam in lilio,adcuntumeliam ejus
leni cfliciuntur Hi.Kortefuit huic regi ,868 unica ,80V r
1
D n TT
» et oninmni Boeii-oiuin
.
,

— w_ _—._-_ A /llfilflri ._,,,_,»,

lOil W\ ,„..
IKll lliAnA
1871
nupserat
*
Petrorein Untaro ,

__.—__%-.._
gnnta '*R ;u
nomine Adleyta l871
4 1 i) .

(494), jam
_-_
thorn / ', ( I f. . * )

rutn (497).H_ecpostea ,m a lilio suoWratizlaoduce

,

ntiri lali 1873 tcmpestiva,va!de formosaotmultispro-

inde translata et&epultaest 1W5 Praga; juxta virum
cis nimittm sprs invidio^a.llanchospes ut vidil mi-
suum Bracizlaum, sanctoruti. martyrum Viti.Wen-
pere adamavit, qnod rex bonus non recusavit,
ceslai, Adalherti 1896 in ecclesia honorilice 1897
atqne 1874 post paucos dies matrimoniosihi eam co-
pulavit. Quod cum audisset dux Spitignev, sagaci
Anno dominicse incarnationis 1059.
ingenio praecavens ne forte invaderet frater suus Anno dominica?incarnationis I060,cumad festum
totam 1873
cum Ungaris Moraviam.mittens nuncios santi Wencezlai dux Spitignev venisset Pragam,vi-
revocat eum de Ungaria.etreddidit sibi 1876 civitates, deus ecclesiam Sanrti Viti non adeo ma^nam nec
1S77 capessentem populum concurrentem ad iestivilatem
quas ei antc pater suus dederat in Moravia(495).
Krat enim dux 1878 Spitignev vir prudens 1879
rerum contruxerat 1898 ad similitudim m 1899 Romanae ec-
in discrimine.sciens arcum suum tendere et laxare clesine rotnndam.in qua etiam ejn?dem 1900 corpus

in opportuno ,880 tempore.Cujus inter cseteras virtu- sincti Wenceslai ouiescehat similiter et aliam ;

tes hoc pra3cipuum studium memoria dismum poste" i901 ,qu_e 1'uitcontigua et quasiin porticu
ecclesiolam
ris exemplum proferimus 18S1 in me- p sitaejusdcm ecclesiae, cujus in medio nimis in J902
vero imitabile
rn,
dium.Talis enim mos suus erat,semper quadrage-
.. „__. i • ^
• 1... «OAQ __ j(iai ii i »
arto loco erat mausoleum 1903 sancti 1904 Adalberti;
. 1 I „. .- ._. i. _. _i < _ _ __ i . .

188
simali tempore aut monachorum aut canonico- optimum ratus fore, ut ambas deslrueret l90s et
'

rum degensin claustro, elemosinisvacabat.divinis unam utrisque patronis magnam 1908 construeret
1888
olficiis instabat vigiliis etoracionibus inhaerebat, ecclesiam. Gontinuo per longum gyrum dpsfgnat
sic tamen, ut ante inatutiDalem melodiam aut cum ecclesi-3 locum; jacit fundamenta, fervet 19o7 opns
extensione manuumautcum genuflexionibus lotam (498), surgit murus ; sed pjus felicia CQ3,ita in sub-
ruminaret psalmodiam.Post completorium vero ad sequenti mox anno intercipit mors inepta.E.jusdem
iustar monachorum servat 188i silentium usque ad anni lempore,quo legiones proceduntad bella (499)
prima? statium 1885 Et quamdiujejunus fuit.eccle- .
cum jam levatis signis milicia? dux 1908
quas

VARI/E LECTIONES.
1889
audiens add. 2. lM0 deest2. mi profectus 3- 1S64 corr. 1. l8« 5 red- Deum 2(b), 3. ,882 tuus 3. ,863

dere A. ,s* 6 duxerat 3. 13G1 corr. \. regia A. decst A. nata A. lS7 Adlegta A, A*. 1872 h ,868 ,869 1870 '

superscr. al. man. 1. 1873 decst 4.4(a). 1874 atque-copulavit dcsunt l.pancos omitlunt A.2.prst dics aliquot3
1S7
Motam terram M. c. U. A. 1876 redidit l.reddit ei 4.4 (n). I877 antea2(/'). 3. ,878 deest. 3. 1879 prudmti?-
simus 4. 4 (a). importunc 4. in portuno 4 (a). 188t proferemus 2,2 (6).3 i8S2 tempt 1. 1883 iejuni:s 4, 4 (a)
1884
servahat 3. ,88 & sparium A. 1886 exponit A. disponeb:! 3. ,887 tractabal 3. 188S negotia A. 1889 deek
A. 189 ° indotus 3. ,891 deest 2. 1892 rrsurrectionis Jeau Christi domini nostri addunt 4, 4 (a). 1893 ulcirisci
A. sed corr. 1SiM post 4, 4 («). ,895 omisso et et e?t 4. 4 (o). 1S9S V. W. A. 1, 1897 ita A. deest rell. 1898 con-
strucxerat 1 1899 sanct.-e add. 4. 1900 deest A. im ecclesiam ?(h). 3,4, 4(o) 1802 in arto e. 1. m. A.
1903
mauseolurn 2 K b), 4, 4(n). 1904 beati 3. 1905 construeret \. i908 deest A. 1907 corr. 1. accelerat4, 4(a).
1908
Spitigneus add. 4, 4(o)

NOTiE.
(493) Virg.. V. 770. Ma. D 1046. N uptias illasin dubium vocat Pubitschkalll,
494) Erat soror Andrea?
regis Hungarorum, fi- I 330.
lia Ladislai cfr. Puhitscbka III. 361. ,
(498) Virg., Georg. IV. 169.
(495) Tabula qua?dam apud Borzek 1,135 prr.bat (490)Ni r fillor,Andrrsercgi Hurgsrorum cum exer-
Wrafizlanm anno 1059Olomuci romrrora+nm esse. citu Tf rlomrcrurr. adver.usBeism cx ronsilicHein-
Probat Necrologium Bobpmicum.
(496; ric.i regis auxilium lalurus erat.qucd de duce qno
Anno 1046 regno privato et rerato srrl
(497) :
d.TmBoemorum anonvmo.cujusarhentum Teutonici
tunc vivebat prior ejus uxor vid. Herm. Augiens. ; nonexspectaverint;liUerisn,andavitLambertusl061.
 445 CHRONICA. — LTB. II. 146
unius l909 191 ° 193 «
diei iter ageret.obvium habuii viduam, A dentiam elejit 19S7
te in sacerdotii gradum, pro-
quae flcns ejulans ac peiies ejus deosculans, cur- pterea et genilor noster tradidit te adlilterarumexer-
r.ns l911
post eum clamabat dicens :
c icium, ut successor idoneus Sevcri
episcopi hubearis
tantummodo Deo fuvente si superstes fueris. Moxque
Domine, vindica me de adversario meo-
intranle Murtio mense, prima sabbati die, quando
Et Fucium, inquit, citm de 19 2 expeditione red-
ille, '
celebranlur 19i8 sacri ordines, quamvis invitura et
eam. Lt illa Quid .uV, ait l018 non redibis, cui me
: , coactumutqueniraisrenitentern totonditeum, et ia
vindicandum 19U dimillis 19 " ? Aut cur tuam merce- praesentia ipsius ducis ordinatus est usque l939 ad
dtm a Deo accepturui omitlis"l Qui statim unius vi- diaconatusoffieium.legique publice evangelium, et
duae ad peticionem intermiitit expeditionem, eam- pontifici missam celebranti
juxta morera niini- lS4 °

que ju?to judicio vindicavit de adversario. Quid ad struvit Post haec novus diaconus, immo mi
1941
.

haec vos,o moderni principes, dicitis, qui lot vidua- antiquus dicendua 1943 apostata Julianus,parma 1944
ruiu,lot pupillorum ad clamores non respicitis, scd saorae miliciae non bene abjecta (503), et gratia ,945

eos tumido fastusuperbiendo despicitis ? Talibus,ut quam per inpositionera manus acceperat neglecta
supradiximus,misericordia3visceribusduxSpitignev 19;4
, surapsit militare cingulum.et aufugitcum suis
hoc agnoraen ab omnibus diceretur
sibi ascivit, ut sequacibus ad ducem Polonicurn (504), mansit que
_ _ _i ._:. j-p :j p_j :_ «3 _ o 111 _ m . ... • .
usque Severi 194 7episcopi 1948 ad obitum.
:
i
putcr clericorum,defensor viduarum. Sed quia sae
.

secum
.. .

pius videmus occullo Dei judicio nialos relinqui, .9. Ea tecupestate Mztis comes ubi Beiinae 19 * 9 ,

bonos subtrahi 1916

de uiedio, hio vir taula. 19n pro •
filius Boris, virmagna. audatiae, majoriseloquentiae,
bitatis est 1918 ab bjc lute subtractus 5 Kal.Februu- nec minorisprudentiae,quaravis uon inmemorquod
ni (500), anno sui ducatus 6, anno vero ,919 domi- suspectum ducem habuerit 19B«, quia ejus conjugem
19!0
n:_ae inc.trnat. 1C61 . sibi quandoque a dominosuo commissam in custo-

Obiil Spitigneus dux Bohemorum2. 2 (a). dia tenuerit l911 (505), tamen iKi audaoter palatium
i8. Postcujus obilum frater ejus mi Wratizluus, ducisingressus,rogaturuseumhis verbissuppliciter
oranibus Boemis fuveritibus, subliraatur iu solium, est aggre-sus Fratris tui, inquit, per gratiam in
:

192S
qui couieslim Moravi_e regcum inler fratres suo. honore sancli Pelri aposloli sedificari ecclesiam, cujus
dividit per medium,dans Ottoni orientalem plagam ad dedicationis sollempnilatem quo dignemini adven-
19 - 3 195s
(50l),quam ipse prius obiinuerat, quae fuitaptior tare simul et urbem adventu tuo Ixtificare, sup~
,

venatibus ,92t etabundantior piscibus.occidentulem plices meas ne dcspice 1954 preces. Ille quaravis non
vero (502), quae est 19i5
versus Teutonicos.dat Con- inmemcr acceptu. injuriae, quam olim sibifeceratin
195i
rado,qui et ipse scieb.-t Teutonicamlinguam. Regio conjuge ,tamen propter novitatemsuamdissimu-
1926
autem illu est planior et campestris alque ferti- C lans in corde 1956 quam habuit iram 19s7 ,dixit Ego :

li.,r irugibus. Intereu sole moraute in prima parte veniam, civitatem Isetificabo meam l95 *
et quod res et
piscium, boua. indolis Jaromir juvenis, audita nece jusliiia postulal, Hoc verbum,quod locutus
facium.
frutrissuisSpiti^nev,qujm non minusquam 10S7 1928 est princeps, non inlellexit comes *, et magnas m
,60
ut patrem timore et amore coluit, jam deposilo duci agens grates 9 laetus abiit, etparat quae sunt
puerili metu rediit 1929 de studio, speruns aliquam necessaria ad magna convivia. Venerat duxetepi-
poriionem 193 ° se habilurum haereditatis in patrio scopus 19M et ecclesia, quae esl sita l962 in suburbio,
regno. Quera dux Wratizlaus fratersuus, ut sensit mox dedicata,ascendit dux in urbem ad prandium
magis aff.ctari 1931 laicalem quam sacrae doctrina. 19G3
, episcopus vero et comes in sua curte, quaefuit
miliciam, liis verbiscastigatejuspertinatium : Noli, ante ecclcsium, similiter positis mensis epulis dis-
1832 1984
inquit, frater , noli a capite, cujus effectus es cumbunt. Et inter prandendum venil nuncius
-° 33 1934 1935
membrnm, per apostasiam abscidi et qui diceret in aure ,96B
comiti : Ablata est tibi urbis
projici in infernum.Otim divina gratia per sui provi- prsefeclura et data est Koyatx im , filio Wssebo -

VARIJ- LECTIONES.
1910
corr. al. min. i.
191 °
quandam imerunt. 4, 4 (u). ,011
superscr. al. man. A. w»
191.
super-
l9,s 914 l91 1916
scr. 1. deest 2. > miseram aid. 4 (o).
4, subthai 1. 1917 tale "'
remittis 2 (6).
:918 deest. 2 1919 1920
corr. tante 1. (*), 3. LXf deest. 1. ,9
suus 2 (b). » 92 * sta-
ita A. deest reV.
*' .

tim 4, 4 \a). 19s3 qui 2. 19i4 veniationibus 3. t9K omusum. 4, 4 (a) corr. 1. ^ 17 supencr. at.
mmu A. l92S
deesi. A. 1929
redit A. 193 °
partem A 1931
corr. 1 affectare A. 3, 4, 4 (a). mi fr. inq. A.
19} 3
upostaciam 1. li34 1935 183G
ab3cindi 3. suoerscr. al. man. 1. pro sui provideuiia 2 (b). 1937
eligit2.
1938
celebrabantur 2 (b). ,93 ° dcesl 3. 194 ° cel. miss. A. 1911 celebravit 2. ,942 corr. A. J94S omiltunt 4,
4(a). dict. ant. A. l944 t'.a A per nrma r<?//. l945 gratiara A. 2{b), 3, 4, 4(a). 1948 neglectam2 (.), 3,4 (a). 1947

omittunt 4,4 (a). 1948 19i9 R.>linae 2. 1950 habuit2(/>). 195)

deeH. A. tenuit A.tenuerat4,4(a). ^deestl(b)
:953
3. advenire 4, 4 ia). 1954 superscr. t. » 935 sua add. A. 195S suo a id. A. 4, 4 (a). 1957 suam A. 1858
» 989 19S0 1962
deestk,k(a). XLzlisadd. 4, 4 |o). ^ra!ias2 (b\. 1961 Severus udd.4, 4 (a). omissum 4,4(a). 19* 3
prandendum 4, 4 (a). 1964 prandium 2 (b). l963 in aurem A. 2 (b), 3. 1966 Kovate corr. Koyate A. Coyale
1. Roiethe 4, Koietae 4(a).
NOT^E.
(500) Consentit Necrologiura Bohemicum. (503) Hor., od. II, 7, 10.
(501) I. e. Olomucensem. (504) Boleslaum. II.
(502) I. e. Brunnensem. (503) II, 15.
147 COSMjE ptuoensis 448

ab hoc rnundo l9U

Ki tM, ,qnitonol6mporii primus eratinpalatioducis. A , bravio fruiturque

Ad hmccomes reepondit l*uxest et dnminus, deci- :

[jocondo[509J.
vitate tum faeiat quod placei. Quodauiemmea
' Hic utramque furtunam prosperam et adversam ea-

eccleua hodie habet, auferendi dux jndesia^em non Lie expertus est nam aliquando a duce Bracizlao ;

habel. Oui nisi illa DO isilio pra?sulis

im et au- captUB, catenatus/arcf ri mancipatus (;JlO),utrum-
xilio i9n aufugisset, procul dubio
:v7t uculos et pe- que simul in occultoet inaperto mi martirium tulit.
dem Buum.quom olim compedivit cum pedeconju- llic fere omni tempore gui pra?3ulatu3 sine aliqua
,,8S
giii ducis, amisiaset 197t
.
refragation •
etsine omni contradictioneBoemiaB
80. Anno dominicae incarnationis 1062, 6 Kal. et Moravia» quasi unura et individuum episcopinm
1,7S 197; 1884 non post obitum Zpitianeu
Februarii obiit ductrix Adleyth mater Judi- rexit,et rexisset, si
l085 nimia devictus efllagitatione Wratizlai ducis,
thee et Ludmilae, similiter et Bracizlai junioris et ,

l97t "'"5 consensisset, promoveri Johannem episcopurn in

Wratizlai.qui in prirnoflorejuvcntutis occidit
13 Kal. Decembris. Kvoluto autem fere unius anni Moravla (51 1). Prius tamen multorum sub testimo-
spatio (50G) po^t obitum ductricia Adleythae, Wra- nio bujusmodi 188S deliberato pheodo et alliodo sivc
tizlau9 dux accepit uxorem nomino Zuatavam ly7; concambio ,9 " 7 scilicct ut Pragensis praesul 2 villas ,

(507), Kasimir Poloniorum ducis natam, Bolozlai ve- q qunsuntin omni Boemia potiores pro illo episcopio
ro et Uladizlai germanam, cx qua habuit quatuor 198« eligat.insuper etcentum marcas argenti annua-

libero*, bonae indolis viros, Bolezlavum, liorivoy, tim de camera duc'i9accipial; curlem auternquaeest
in Moraviaad Sekircostel "" cum suis appendiciis,
,97 ", ,979
Wladizlaum Sobezlavum (508). De quibus
in suis locis.nti Deusdabil.satiscopiosetractabitur. utanteasic et in posterum, possideat,9imiliter ,,J8 °
21. Anno dominica? incarnationis i062. et villarn Slionicam cum foro,atque castrum ibidem

Anno dominicac incarnalionis 1064. situm in media aqua Zuratka ,,<81 nomine, Podivin
1892
Anno dominiCiP incarnalionis 1065. (512) dictum a conditore 3uo Podiva.Judaeo sed
Anno dominicae incarnationis 1066. postea catholico (513). Fertur autem quod fuissetin
Anno dominicae incarnationis 1067. Idus Decembria Moravia anle tempora Severi quidarr episcopus, ut
,99S
Severus sextus Pragensis ecclesiae episcopus. reor, nomine Wracen (514). De qua parrochia
VARLE LECTIONES.
i9«7 1,68
Wseboris i, 4, 4 (a), quid 2 (6), 3. l969 Severi add. 4. ,97 ° et auxilio de-
Vseboris 2 (b), 3.
1972 1973
$unt 4.
t971
procul dubio dvsunt 1. i/a 1, pr. d. amisisset rell nomine A. 1974 Adle-th 1. Ad-
i97 « 1977 1879
leyta 3. 197B
deest. A. cecidit 3. Swaiavam 2. 1978
et add. 4, 4 («). Zobzlavum 1. Sobies-
laum 2. Zobezlaurn 2(b). 4. Sobeslaum 3. Zobislaum 4 (a). 198 ° ita A. 3, 4, migravit rell. 19S1 de hoc se-
1882
198: 19SJ ,984
culo 4, 4 (a). repetit sed expunxit 1. refraglatione A. 2, corr. reflagracione corr. 1. episco-
1985 ,986 1987 1988
patum2. 1 (b). Spin-^nei^, Spitignei 4, 4 (a). deest 1. ut expunct. 4, add. 4 (a). epia-
copatu 2, 2 (b). 1989 ad Sekirkoslel
1990
—
similiter desunl A. castel 1, Sekirkbstel 2, Sekir costel 3, Sehyr-
costel 4,4 (a). ita A. 1, 2(b). Slivincam 2, ob defectum punctorum super etiamaliter legi possit ;Sil- i

1891
nuicam 3. Zuartka A. 1, 4, corr. Zuratka A. Zwarka addito c super r 2 (b), Zuracka 3. 199s in 2,legi
,893
potest Poduin et Podiun. Podium 3. Wracen 1, 2 (b), 3, 4, 4 (o).Wraczen 2.

(506) Anno 1063.
(507) Swatislawa.
I. e.
f508) Cosrras praetermisit commpmorare filiam
Juditham, ex eodem matrimonio procreatam, quae
nuptafuit Vipertocomiti Groicensi, qui postea mar-
cbio Misniae et Lusatiae fuit. Cum vero Judithahaec
unacum marito suo Viperto condidisset celebrem
abbaliam Pegaviensem,parentum etiarn et fratrum
Judithae anniversaria ibi celebrata sunt.Sio enimin
Kalendario Pegaviensi legimus; 19 Kal. Febr.Fra-
ti*laus rex, vaier fundatncis, mille talenia. Et A'a-
lend. Sep. Zwutislawa regina,
slrcB.Schwarz. Clr. infra II, 40.
(509) Dedie et anno consentiunt monachus Gra-
dicensis, series episcoporum Pragensium et Necro-
logiura Bohemicum.
(510) Kortasse quia, ducerelicto, adimperatorem
transierat, II, 12.
(511) 1. e. Olomucensem. Haud immerilo conje
crsse videturPalacky 1,381 consiliurade constiluendo
Olomucensiepiscopio initumesseOlomucisubfinein
ariDi 1052 apud Boczek enim I, 138 exstat tabula
;
quodam de concambio, in qua haec leguntur P/se-
sentibUs /rutribus meh (Oitonisi Wrut zluo et Cunmdo
illustribus,venerabili eiascope Severo et pluribus co-
mitib»*iie Boemia etMoraVia. Aciiu'. in Olumuc anno
not^e.
C (512) Observat Dobner supere^se hodie Podivin
locum in Moravia, haud procul a Ludenburg,a qui-
busdam Kostel nominatum.
(513! Aul fallitur Cosrnas aut studio Pragensis
Ecclesiae deductus a^veritate aberravit,quod videba-
tur Palackio 1. 1. Apparet enim et Hildepardi Gradi-
censis Chronico msc. Boczek I, 139 curtem illara
Sckir-Kostel etcastrum Podivir. a Pragensi episcopo
Olomucensi revera traditum esse. Anno demurn
I068,0t'odux Moraviensis restiiuit (?unt verbaaluis
tabul.e Boczek I, 140) elcio Prugensi episcopo, /ro
maler fundatricis no- denegatis eidem per ducem centum marcis annualim
de cumerasolvendis, castrum Pvdivin in Moruviacum
foro civitatis Sekure adjucenlit, qualiter tempore b.
AdulDerliexunioneparochiarum cesseral iajus Pru-
gensium.
(514) Duorum episcoporum Olomucensium servata
est memoriaanie Severi tempora.Joannis archiepi-
9copi,qui missus est in terram Moravorum, menlio
factaestin litterisTheotmariarchiepiscopiSalisbur
Q
gensis ad Joannem IX papam a. 900 circiter datis.
Alius Silvester occurrit circa annum 940 in codice
: qui nominatur Granum catalogi prgesulum Moravix.
:
Anno974episcopusquidamMoravipnsis,cujusnomen
non servatum essedolemus, interfuit synoiio aWil-
Jig so archiepiscopo Moguntino habita; (cfr Cudeni .

dom. mc. 1062, l2Kal. Jan. Anno 1065 ; iv Kal.Jul., cod. dipi. 352), quem episcopum Wracen illum
ap. Boczek 1, 139 Joannis primi episcopi de Olomuz fuisse conjecit Dobner IV,245. Vide Richter seriem
primum facta est mentio, episcoporum Olomucensiura, p. 5 eqq.
 149 CHRONICA — LIB. II. 130
quantum conflictum cum praedicto prae9uleJohanne A. stat episcopalis electio. Hoc ideo dux focit, ut ibl
succossor Severi Jaromir habuerit in loco suo decla- inter suos milites, septusarmis,munitus prasidiis,
rabi'ur. posset contraire 20 " suorum voluntati fratrum.et
22. Tunc Conradus et Otto audientes Prajiensem hunc quem volebat Lanczonem 2016 sublimaret in
episcopu n migrasse ad Christum, mittuntet revo- episcopum.Sedfrustratur 2017 sinistraintencio ducis,
2018
cunl Iratrem suum Jaron)ir de Poloaia, et disciu- quia omnis polestas a L)eo est, et esse praesul
gunt eurc zona militari, et iterum recipit l994 habi- non potest cui a Deo pradestinatum aut 2019 per-
tum tonsuram clerioalem.lnterea dux Wiatizlaus
et missum ,02 ° non est.
preeoavens sibi in futurum l99;i et 1996 timens ne , 23. Quid mulla s021 ? Venlum erat ad custodiae
germanus suus, cum prresul faclus foret,cum praa- portam qua itur in Poloniam, et in loco qui dicitur
dictis fratribus contia se conspirarent l097
,
coepit Dobenina 2 » 22 (517) dux convocat populum et pro-
tacitus 6ecuin quoquo modo posset eum
tractare ceres S023
in coBtum, et fratribus suis 2024
a 202t
dex-
2026
episcopio defraudare. Erat autem tunc lemporis in tris el a sinistris assistentibus , clericis vero et
ouria ducis quidam Lauczo 1998 capellanus, de Sa- comitibus per longum gyrum considentibus sos7
,

xiona nobili prosupi.t natus, vir personatus(515) et elposteos cunctis militibus asstanlibus, vocat Lan-
admodum litoratus, ac praepositura Lutomericensis n czonem, etstantem in medio laudat et commendat
1999
ecclesiue sublimatus, monbuset
non conlra- vita 2028
eum populo, sic ei clara voce, dicens : Egregia
S029
dicens houori pontificatus et quia duci semper ; tua fxdes mihi spectata cottidie exigit hoc et cogil

(i lelis mansit, oinnibus modis Jux elaborabat 2000 me ul /aciam, quod facturus sum hodie,et ut per hoc
his Pr.igcnsis pr^esul ut sit.InterimGonra<lus et Otlo discant posteri, quanlum dominis suis debeant fideles
vcniunt de Moravia fratrein suum Jaromir secum fieri
I03 °.
Accipe en anulum et baculum, esto sponsus
aflerentes 2001 el subnixe i002 ducem pro eo 2003 po- Pragtnsis ecclesix et pastor sanctorum ovium. Fit
stulantes, quo sit
2004
memor germanitaiis, memor murmur in populis i031
, nec resonat vox congratu-
paternai institucionis 2005
, memor sacramentorum, lationis, sicut semper solel in tempore episcopalis
2032 2033
quibus pater suus obhgaret fidem comitum, quod electionis. Tunc Koyata , filius Wsebor ,pa-
post Severi praesulis obitum Jaromir sibi eligerent latinus comes, hoc niinis impatienter ferens, sicut
2006 sermone
in episcopum. At ille, sicut erat in simulandis erat verax in et simplex in verbo, stans a
et dissimulaudis rerum causis vir ingeuiosus atque dextris Oltonis fratris ducis, fortiter impingit latus
s007 2008
dolosus, ut vulpeculaquaenon llluofugit quo ejus, dicens : Quid stas ? An o'vo; XtSpa; 1034 (518) ?
2009 i035
suam jactavit caudam , ita dux aliud clausum Quare non adjuvas fratrem tuum ? An non vides
2010 2036
reLinens in pcctore, aliud promit suis fratribus quia frater tuus, filius ducis, repudiatur, et pro-
Non est, inquit, unius hominis tractare hoc ne- J selitus 2037 atque
'
ori\ advena, qui in hanc terram sine fe-
gotium, quod postulat communis ratio omnium. Sed 2038 Atque
moralibus venit, in solium sublimalur ? si

quoniam nunc inlerim jum pars mi major populi el 2039 dux violat patris sui 2(U0
sacramentum, absit a
20il 20 * 2
procerum miliciae processit in castra,nusquammelius, nobis ! ut munes nostrorum parentum apud
ut reor, hac tractabilur de causa quarn istius 2012 Deum pro hoc 2043
sucramenlo reddant rationem aut
2013 2044
terrse ad custodix claustra (516) : ibi omnes ma- supplicium luant. Scimus enim , et adhoc nilimur
2014
jores naluhujus gentis,ibi proceres etcomitcs,ibi ut possumus, quod genitor vester Bracizlaus nos et
qui sunt in clero meliores aderunl,quorum in arbitrio palres nostros sub fidei sacramento constrinxit, quo

VARI/E LECTIONES.
1994 1995 1998 1991 999
recepit 4. 4 (a). in f.sibi A. a\?<?sJ 2(/>). Lucomiricen-
conspiraret3. ^«Janczo^. «

500 ° 200i 2001

sis 3. Lutomiricensis 4. 4(a). eJaboral A. offerentes A. 1. 2 (b).
4. in 2.o correclum in a. sub-
2003 20 °5 2008
nice corr. subnixe A. pro eo desunt A. 200v sic l. instructionis 3. g superscr. 1. 2007 nisi
2[b). 2008
fingill. 23 °»caud.jact. A.
™«>ita 1.2. 4. promisit rell. J01i par. 1.2. 201J illius 2
(/?).
» ls al.
manu superscr. A. 2 ° |4
proceres 1. I011
contravenire 2 (b). * 016 n superscr. 1. 2011 corr. \. S018 duc. int.
A. s019 etA. S020 promissum 1. 2021 quid plura 4. 4 (a). t0ii Bobenina A. Dobevina2 (b). Debonina 4. 4 («). S0S3
proccres et populum 3. 202i deestk.k (a). 2025 addextris A. 1. :os6 aslantibus 4. 4 (a). S027 consedentibus 2.
"

residentibus 4. 4 (a). - 028 commentat corr. commendat 1. 2029 eril expuncto alia manus superscr. exigit A.
jo3o
(] er corr.al. manu fiori 1. servi 4 (a). 2031 populo A. 2032 ila corr.A. pro Koyota Goyata 1. Koyatba ;

2033
4. Koytha 4 (a). Vsebor 3. Swebor 4. 2034 Ananocayapac A. ananoc aypac I. A nanoe aypac 2(b). anano-
caypac 5 Ana. noc aipac 4. 4 (a). 20S5 Cur 2 (b). 3. 4. 2036 quod 2 (b). i031 proselita A. proselytans 2 (ai. A pr.
2 (b). im lemoribus alia manusuperscr. al 1. 2039 si deest A. ac quasi 4 (a). 20i0 deestA. 4 (a). 2041 vobis 2 (b).
8042
inanes 2. in texlu, sed in margine ab anliqua manu i. aie manes (id est animae manes). raanus 3. 2043 bac
2044
corr. hoc 1. 1. 2. proenim habent magnum N, quod alias nomen significare solet.

NOT£.
(515)1. e. ut videtur, vir corporis dignitate et D corrupta illa lectione Bohemica verba sibi depre-
decore praeditus. hendisse videbatur. Cfr. commentatio ejus in Mo-
(516) Alias clusae, montium angustiee. natsschriftderGesellschaltdesvaterlandischen Mu-
(517) Ex conjectura Palackii hodie Dbberle, haud seumsin Bohmen l, 48, K. Vide Diogeniani cent.
procul a Trautenau, in via qua itur in Silesiam. VII, 33 et Lentschii notam in paroemiographisGr»-
(518) Pa legenda atque petitaesse illa verba ex cis, p. 291. srotefend.
Boethio I, 4 primua vidit Dobrowski, qui antea in
1 34 COSMiE PRAGENSIS 132
>>
I pi (ruter vetUr *>** Ju- \ filii
m '
Wubor magniloquam linguam aul Ztnil

nmir pr ttul sii. \ui h ubi ditplicei (raler tuus, <ur (ilium Bo%en,cujut est in ore mel et in eordefel, uuo-
. t nottratum eterut non modicut, tcientia teque rum pravii utque dolosis consiliit quod factum e$i
.Uus ut i>te lcui 0« tot habeat epiteo- (eceram — quos eyo,si vixero I— '^
Sed 7 reprimam
'

patus quol eernit capellanot hae in terra progenitot me*™ ;

verum MM nune magit paternx traditionit

epiteopio *47 dignat ! An putas quod atienigena plut memor, taeramentorum ejut, quod jutticia, quod
ttosditig.t t-t meliut huie terrm iupiat quam imliye- fraterna dilectw poteit, (aciam. Tuutummodu tequi-
Bumana quippe tie cst natura mt , ut unutquii- mini me Wi ad urbem 1'ragam. Qui advenientes ca-
que, quatunque tit terrarum ^04
*,/»/** tuam quam etra lixcrunt in prutis juxta villam Gcstivur '

2076
alienam non toium diligal gentem, verum etiam, aj (520) ut mittunl ud ducem , Bi factia dicta com-
quiret, peregrinu flumina m putriam verteret. Mulu- probare velit. Quos ille paciOce BuecipieDR,fratrem
5u77
mus ergo,malumus '"'"' caninam ,u51 ruudum aui atini buum Jaromir eicgit in epiecopum, Conradum
merdam - u5j quum Lanaonem locarier ,o5i tuper su-
,
vero et Ottonem, dutis et acceptis inter se sacra-
cram kathedram. Fruter tuut, beutx memoriae Spili- mentis, dimittit cum pace in Moruviam. At vero
l078
gneu, aliquid tapuit, qui una die oamet Teutonicot Zmil etCoyata, quamvis inter principes concio-
hac de terru extrutlt. Vivil uUhuc Bomanut impera- \\ nati sint vera ci jubta, tamen, nisi noctu elapsi deli-
quemtu temetiptum*6* facit, au7 J'

tor Heinricu», etvivai \

tuissent fuga ,
sir;c omni audientia dux eos ut
cum ejutpotettatemuturpansdatbaculumet auulum hostes 2m rei publica) a081
punisset. Facta 2082
c t

,U5B 2056
epucopalem famelico cani.Cerle uan impune autem eleclio bajc anno dom. ldc. 1068. sole intrunte
'

tu et tuui episcopus [eret, si Koyata*

06 1
(Uius V6a vigesimam quinlam 208s parlem Gcminorum 2084
Wteborviuet***. (521).
2060 25. Nec mora, dux Wratizlaus miltit comites
24. Tunc Zmil filius Bozeni ,
qui fuit prsefe-
clufl in urbe Satec, simul et Coyata ,061 accipientes Severum, Alexium, Marquardum Teutonicum cum
20 ° 2 Ottonem Jaromir fratresuo Jaromirjam elecioad imperaloremsecun-
per dextras Conradum , et
2063. Eamus,'\nqi}\t, et viileamusutrum unicusversu- dum Heinricum (522). Qui venientes in vigilia sancti
simulata xquitat prxvaleal, unjusticiaet mira
ciu et Johannis baplibtae adeunt caesarem in 2085 urbe ,086
xquitas prseccllut trium (ruirum,quospar xtas, unu Maguntia 2U87 tructantem cunri ep scopiset princi-
,
;

voiuntas, eadem poieslus major militum

soeiat, et pibus imperiali i riegotia.elotTerrenteselectumsuum
copiositas juvat. Fil per castra commotio non modi- rogant ex parte ducis el lotius populi, quo sua au-
ca populi,/tnna
,064
, Arma clamant singuli,omnibus ctoritate dignetur eorum electionem confiruiarc.

est odio illa inconsulta episcopalis electio. Ideoque Quorum peticioni caesar annuens, tercia die,id est
2088 2089 2090
majorpars excercitus cessit ad illos tres dominos, 6 Kal. Julii, fena secunda.dat ei anulum
206B pastoralem virgam,
metalique sunt castra oppidum Opocen (519) et et proximo die dominico et in
2089
infra. Et quia jam altera pars militum praecesserat 6 Nonas Julii (523) a praesule Maguntino Jaro-
in silvam, videns dux 2066 quasi se destitulum 2067 ,
mir, mutato nomine Gebeardus ,091 ordinalus est ,

nec satis fratrum abimpelu fore tutum,fugit quam in episcopum.Eodem die translretantes 2092 Renum,
celerius potuit, timens ue ipsi praeoccuparent Pra- cum post prandium quidam suus miles Willalmus
gum uut ,068 Wissegrud 2 069
urbem. Mittit tamen de 2(m super ripam 2<m sederet 2095 demissis 2096 pedi-

via ad Iratros nuncium,dicens Non propter Koyatx : bus in alveum, accessit retro clam novus episcopus
VARLE LECTIONES.
* U4S 2047
quod 3. 2D46 frater yester desunt A. epis3opalu 2. 2048 nat. sic est A. repetit 1. 204 ° corr. 1. 205(>
deest
2052
A. 2051 rati i'nsen72(6). a. asininam m. A. caninam merdam aut asininam caudam 4. 4 (a). 20D3
locari A.
!UB4
4. 4 (a). tu metipsum 2. tu niet te ipsum 4 (a). 205B et anulum desunt 4. A(a). 2656 impute corr. al.manu
lmpune 1.
2057 corr. A. 20i8 deesti(u). 2059
Ccrte — vivet omissa 2. 206 ° fil B. ZmilA.Boren l.Uozen t.Bozon 4.
2061 a062 Cunrandum 206:! 2064 S06s
corr. A. et A. J.iromirum A.
Opoczen 2. Opecpn 2 (b).
4. deest. 4.
2066 Wratizlaus addunti. 4 ((/). ^ 067
destutum A. superscr. al. manus tu. et A. omissum 4. 2069 Wisn- 2068

grad 1. 2070 tilium 1. 2071 supersc. «/. manu A. 2071 ne corr. al. man. me A. reperiam 4. 4 (a). S073 in
rnargineA. at. manu adscriplum hxc omnia in rasnra 1. 2<m al. man. superscr. A. 2075 Goztivar 1. 4.
;

1076
Goslivar 2 (6). 3. Gostiwar 4 (a). aducem i. corr. al. man. ad d. 2077 elegit 4. 4 (a). J078 Kmyl 1. Smil 2.
2080
207y deest A. superscr. al. munu 1. 2081
publice 4. 4 (a). *° 82 Acla A. 2083 quarlam. A. 208 * gemorum
corr. ul. man. geminorum A. genitorum corr. gemin. \. 20S5
superscr. i, 2086
corr. 1. 2087
Magoncia 1.
Magonttna2. Magonlia 2 (b). Maguntina 4. 2088 scilicet 2 (b). 2089 leria Julii alia manu, sed coxva in mar- —
gme infenore A. adscriptn. 209O dal. 2091 Gebeheardus 1. Gebbardus 2. Gebehardus 2(b). 3,4, 4 (a). 2093
transferanles corr. 1. 2093 Willehalmus i, 2 (b) 3. Willelmus 2. Wilehelmus 4, 4 (a). el sic deinceps 209 *

fluminis inserit 4 (a). 8095 sedet 2 (6). 1098 dimissis 2, 4.

NOT^E.
(519) Opocr.o. (523) Neque dies vi Kal. Jul. in serundum feriam
(520) Hostiwar circulo Kaurzimensi. m neque Non. Jul. in diem Dominicum incidit,quod
vi
(521) Uiem -15 esse mensis Junii,quo celebraba- observarunt rerum Bohemicarum indigatoresAsse-
tur S. Vitus, eruit Dobner V, 394. mani, Pubitschka, Dobner.qui cum Assemanio fe-
(522)Nequeimperatorem fuisse Heinricum neque riam secundametdiem Dominicum secutusutro.me
secundum, inter omnes constat. loco restituere voluit 2 Kal. Jul. et 2 Non. Jul.
'
153 CHRONIOA. — L1B. II. 154

et nesciens profunda aqua, dejecit

quod ibi lateret \ rct. De cujus Deo placitis aelibus plura poterant
:11S 2il
digna, sed melius est ut de his
curn 2081 iu Reni 209S fluenta, dicena Denuo le Ba-
''
: dici relatu

ptizo, Willalme. Qui

,099 diu
submersus, tandem sileam quam videar e multis dix sse pauca. Ilic
emersus, caput ruhndo et undas captando dixit: beat;u mcmorias praepositus ,12 ° posl 30 annos (525),
Si sic buptizas, valde deliras, episcope
,1P0
. Hio nisi quibus hujus ecclesiae rexit praeposituram, jain in
bene nalare scisset, una die etsumpsisset cpisoo- coelesti regno beatam coramissi talcnti recepturus

pium ,10i
et amisissct prossul Geberardus. usuram 18 Kalend. Decembris.
Migrat 2i2i ab his tenebrisad lucisamoenaperhcn-
26. Qui ,10!!
cum pervenisset Pragam, eo die quo [nis "«'.
juxta morem obsedit episcopalem Katbedram, dal
Anno *" 3 dom. inc. -1070 (526) dux Wralislaua •

Marco capallano suo ejusdera in Deo carus et hominibus, nec non iu re«
2l03 ecelesi3e
moribus praeposi-
luram,qui secundum hominis gcnituram nobili or- bus bellicis miles praclarus, inspiratione dvina
commonilns, monasterium in metropoli Boiemiae
tus erat attavorum prosapia, ducens ori,'incm de
urbe, Wissegrad vocata, quae omnium lerrae illius
gente Teutonica, pollens sapientia prae cur.clis quos civilatum quasi mater et domina esl, Deo juvante,
tunc habuittcrra Boemica 210t Nam in omnibus li- eonstruendum pia mente proposuit. Ad eojua pro-
.

beralibusartibus valdefuit 2i05 bonusscolasticus ,:0fi positi ellicientiam non mediocri animo consilia per-
,
„ lia ^ a "-> dienum
B tractans, duxit, quatenus monaslenum,
didu- u
• . .
i,
(jui potui dici et csse multorum magtstroium B
i„; on j„ m Ho.nto
l

' " ° n
graua uei
quod gralia
quou Dei cooperanne„„„„
coope conticiendum uevote ,
'
1
(

scalus, in divioa vcro pagin i interpres mirificus, in promiserul.sanctaeRomanaeecclesiaepontificiregen-

Gde calholica et in lcge 2107 ecclcsiastica doctor ma- dumomniqueabadversitatediligenterproiegenduui,
gnificus. Quicquid enim religionis, quicquid regu- simulcumcanonicisejusdemeccleaiaecomuiendaiPt.
Igitur Petrus, ecelesiae sancli Georii praeposilu-,
laris ,l0S institutionis 2l09 quicquid honoris haccst
,
Boraammissusdevota nuncia sui ducis domino apo-
in eeclesia, hic sua erudivit et ordinavil pruden- stolico tideliter insinuavit (527). Quo audito, vene-
tia
211 °.
Prius enim erant irregulares et 2m nomine rabilis papa Alexander II
2i24 Deo gratias pro tam

tantum c.mcnici, inculti ,il2 , indocti, et in habitu felici praefati principis desiderio retulit, moxque

laicali in choro servientes, velut acephali aut beslia- synodum convocavit, in qua 72 episcopi fuerunt.
Quibuspostquamomnia praedictiducis v^rba rcciia-
les centauri ,il3 viventes. Quos vir prudens Marcus vit, cuucti unanimi corde et voce glurifirantes
s ii = verbis et exemplis inslruens, ct e multis rcelio- Deum, qui sanctam suam ecclesiam ifl tulo orbe
res, quasi de prato excerpens flore?, ope divina co- terrarum dilatare uon cessat, responderunt Amen. :

operante 2>'i tratres ordinavit, dans eis religionis

Dominus ergo papa Petrum praepositum domino
suo cum pnvilegio iu haec verba rpmisit:
habitum secundum regulam aequalem cibi et po«
et « Alexander servus servorum D^i, mbis lioniae
tus mensuram. Sed curn saepe aut ncgligentia mini- episcopis et papis suissucce3soribus (528), nec non
strorum aut occasione aliqua magislrorum 5114 inter- C catholicis episcopis sanctaeqne Roman;p eeclesiae
subjectis cunctis, utriusquc vitae prosperitatem et
mitteretur fratrum praebenda. et inde sacpe fratres
apostolicam benediciionera a summo cum om-
L)eo
r-um 2l15 affligerent sua quaerimonia 2l13 voleas pla- , nibus sanctis. Ea, quae doraiuus Deus suam per cle-
cere eis per omnia, decimationis illorum quarlam mentiamod nugmentumapostolica) sedir' condonare
partem sihi asscribens, tres inter fratres dividit, ita dignatusest,adagnitionemonnnigenarumlinguanim
ut unusquisque frater aunuatim 30 modios tritiei et
hoc sub cbirographo propagari volumus, primum
quideinmisericordiamDeisupernosditrusuiii liquide
tuti.lem avenae, insuper et 4denarios (524) ad annunciamus. BoemorumduxWralizlaus, vir chri-
seplimanam pro carne 2ii7
sine intermissione habe- slianus, lidei integerrimus amator, rebus in bellicis

VARL€ LECTIONES.
2097 ,09!
denest 2. Rhein 2 pt.no n au 2 (b).
st '-
9
ccrr. A. - ,0 °
dtesl 3. ,l01 episcopatum 2, 4, 4 (a).
2,0S
qua corr qui A. 2103
dem al. man. A. ,10 *
Boemia 1. ,i05 al. manu superscr. A. 2106
scolalricus
al. atramenlo eorr. scolast. \. ,i07 in lege desunt 4, 4(a). ,10S singularis 4, 4 (a). 210? quidquid r^g inest. t»
margine A. alia manu adscrrpta. 211 ° sapientia 3. 2I11 deest A. *ltJ et add. 4. ,il3 ceu tauri 4, 4 (a)t
2,14 aut —
magistrorum alia muvu in margine A. adsoipla. 2l15 eum fr. A ailG ipsevero in Dco addun.
2l17 dabatur add. 1. 2118 pnteram
4. 4 (a). omisso dici 3. 2119 pelatu corr. relatu 1. 2i2 ° Marcus add. 4.
4 (a). 2U1 migravit 2, 4, 4 (a). 2122 ad lucera amena perhennis A. superscr at. man. amenaque p. paradisi,
123 Quse hic de fundatione Wissegradensis ecclesix sequunlur, leguntur in duobus tantum codicibusl,! (a).
124
numerus manu recentiori subscriptus 7.

NOTjE.

(524)4 denarios plus minus 20 cruciferos 3equasse D ohservavit Dobner, subsequentem Alexandri II bul-
observat Dobner. latn esse suppositam, neque ab eo tale privilegium
(525) i. e. 1098. dari posse saiisapparere ex iis quae Gregonus VII ad
(526) Num WUsehradensis ecclesia anno 1070 re- Wralislaum de ecelesia Wissehradensi a .10 4 scri-
vera condita aul condi coepta sit, eo major exoritur pseril Dereliquiis el privilegio unde nos rog<i>ti, cum
:

dubitatio, cum omne posterioris aetatis scriptores, nuncius luus finila et perfecta ecclesia cousecrationis
quibus nulla ut Cosmae interpolatori inhaeret suspi- consilium a nobis quxsierit, voluntati iux satis/acere
cio, ecclesiara anno demum KJ88 tundatam esse uuo benigne procurabirnus.
ore profileantur,et ipsum Wratislai praeceptum fun (527) De vera causa Pelri legatioois vide quae Cos-
dationis apud BoczekI,183,etsi cbronologicis signis mas 29, narrat. Cfr. etiam Cosmae
infra II, pnmam
omnino caret, hoceodem annoscriptum esse episco- continuationem ad annum 1129.
porum nomina, quorum mentio facta est, probent. (528) longe hoc exordium recedat a genui-
Quam
De quo vid. Dobner ad Haj. V, 540. Et hoe bene nis pontificuui Rotnanorum bulli* nsmo non
videt
103 COSM^ PRAGENSlS 136
rnagniticua tnumphator (529), quod aerenisairne \ quemlibet episcopum inveniat et acciplat. Nemine
irum elaruit, limioa apoBtolotom Petri autem praepedienie omnein mjuriam i:i Roinan
et Pauli honestos per nuncioa cotidie visitans. no9 synodolibere proclamet Scripta istarum litlerarum
c.Lierosque m l>ei rervilio devotiaaimo ornni bene- B - llo impresso supru venerandum corpu.s bi
Doo n.iiiiine praeterieos pia mentia devotione Petri apofltoli poeuimue, rnaxime ea pro causi), ut »\
ituit Multa anie lempora votn.ni Deo vooi, quod
:
Dei ioimicua mandaturumqus ejus cont<>mptor
adkuc nequuauatn impliri. Bceluiam i* konorem hoc videre voluerit, sciat se ib omnip"lenii Deo in
Satvatoru nosiri, cujus ubtque proteclione munitus, perpetuum condemnatum, ac cum ccetitm? aancto-
r& pietatis auxilut sedificare cupio. Diciia lahbus rum nil communp lure, aed cum diabolo inextinuui-
ilia, puntiOoahe apei ut adereseret, fanctorum bili gehennac incendio aeterialiterconcrernari. Data
i',i Miin (530) nuiiiero 7J communi conailio peuitua haec in manusP.-tri praeposiii sancti Genrgii in oa-
culiaudaviriiue. Igilurud haec perlicienda Juhannem latio Lateranensi eub llenrieo reue, (ilio Heurici
opum Tusculanen.-em fundamentuinda-emi-i- glo iosissimi imperatong, 7 Idus Maii * u
'
5
.

nius, cujua in praaeeotia ipae prafatua dux cc[.hi-

J3lj terra onuatatoa I- proprus humerit por-
ebatur
LoCUl eigo, in quo est erecta,
(')32). B I eoce tl?6
, dum 1 ' 47
traitamus stipendia,
nostra
V\ •.r.ida COgrominator, qood sonut litteraliter longe digressi sumus ab incepto opere viarum per
alii.ir civitatihus. Quam sacrosanciara eccle^iam dispendia. Nunc nutem*" 8 ad eaquassupra promi-
totiua provincia* caput dici .venerari aanximua, ,lM redeamus, et quae cuusu tanti conflictus
pnedilB, mancipiis, auro, argento caeterisque orna-
simm
p inter duos angelico9 viros elferbucrit videamus.
meatie decentcr ditatam comperimus. Episcopi ejua
aubdcminiosuis riedecunis300 bominesad eam lem avaritia et ambitio secjli, pe^tis execrabilis et ini-
eccleeiaiii segregaveruut, praesul (533) Pragnnsis
mica humano generi, quae eliam appetis luis artibus
200, Olomucensis 100, Iratrum suorum Gonradi,
sacerdotes Dei
Uttonia conse nsu. Hoc itidern a?yluin tulauiioi beati
!

Petri, principisapostolorum,cunctiHque inejussede Aano dorninicae incarnalionis 1069 * 1S0 .

sessuns lirmiter commend.ivil Marcas 12deeadem 27. Anno dominicae incarnationis |(I70. 6 Idus
eccleaia ad pedes universali9 pa|iae, quiounque erit,
omni anno ollerendas sub Christi testimouio desti- Junii praesul Gebeardus consecravit ecelesiam
navit. Hujus vero conditioms gratia cunctis celsior suam 2131 in nova curte quae dicitur Zricinaves ,m .

in eudeiii regione ut videreturecclesiis, qualicunque Anno dominicae incarnationis 1071 (534).

a[iparamento septem caMinales altari sancli Petri Anno dominicae incarnationis 1072.
rninislrare student, mitra, sandaliis, simili modo
dnminicae incarnationis 1073. Postquam
Atino
ipsius eocleais praepositum, presbyterum, diaco-
num, subdiaconum incedere praecipiruus. Laudes, Gobeardus ,133 vidil quod labor suus cessit
prae.-ul
qurs sub diadeniate statutis diebus proclamare so- in cassum, quia
* 184
nec precibu9 2,s5 nec muneri-
lemus, soluinmodo in ista ecclesia astante duce bus * !,s
nec per amicos flectere quivil fratrem suum
summadiligenliaChristumcollaudare permittimus.
Wratizlaurn, ut suum reciperet concambiurn (535)
Chrisma baptizandi, consecrationem clericorum p
episcopus loci illius mvidia diaboli attactus abne- et Johannem eliminaret episcopum, atque iterum
gare si praesumpserit, nostri decreti judicio apud utrumque 2137 coadunaret episcopium (536), vertit
VARLE LECTIONES.
* 125
Hic desinil cod<x (a). In 7. ab hoc loco usque ad annum 1086 omnia defxciunt.
' 11,6
in margine «
4
de \\> qualiter construxerit Wissegrat ecclesiam. ,l27 de nostra A. I, 2, 2 (o). * 1M dee$t 1. ,,w promissi
b^ — : i

mus 1. praemisimug3. 2130

ita A. 1. in rell. desunt 3. ,l3i Serczinauez 2. Sercinaw 2 (b). Sremavez3.
2l31
2l38
Srircina\vez4, 4 (a). Gebardus I. quod (6). 2135 nec precibus desunt 4, 4 (a). * 138 nec muneribus
2l3 * 2
desunt 3. * 137 iterumque 3.

not^:.

(529) Redeuntin papae bulla verba interpolatoris minus probatur testiraonio Hildegardi Gradicensis,
quae supra ad a. 1070 leguntur. cujus fragmentum dedit Boczek I, 142, ubi servatus
(530) Verba Patrum —
cotluudavimus descripta anni 1071 numerus,initium contentionis illius revo-
sunt ex Cosmae continuatore primo ad a. 1129. camJum esse ad annum 1071. Cui accedit epistola
(531) Verba cophtnos —
videbatur iadidem desum- Sigefndi archiepiscnpi Mo^-untini, quam ex codice
pta sunt. Udalnci dederunl Dobner etBoczek I, 145 ; ex his
(532) Bene observavit Iiobner ridiculam esse con- enim htterispatet Alexmdrum II paparaGebbar ium
tradictionera, quod ecclesiae poslero tempore con- excommunicasse. Haec vero verliaSigefndi apponere
demiae licentia data, etiam conditae ecclesiae fundu- juvat: Ddnique eviem sanctissimo palri (Alexandro)
menti mentio facta sit in eodem diplomate.
de fratre et su/fraganeo nostro episcopo Pragensi si-
(533) Verba prassul r/estinavit —
rjuibusdam nistra relatione suggestwn est, et me ignorante ub
mutatig descripta sunt ex Wratislai fundationis !it- inimiris apud eum accusatus est ; unum et hactenus
teris Wissehradensi ecclesiae datis clr. Boczek I, insolilum ab eo exiit edictum, ut eum-lem fratrem et
;

183. coepiscopum nostrum, nec inter fratres suos prius

(534)Praetermisitad huncannumadnotare gravera canonice auditum, nec canonice ad se vocalum, nec
disasensionem.quaeinter Poloniaeet Bohemiag duces D obedicntiae culpa denotatum, non sotum ab offi:io suo
tunc exorta fuit; de qua vide Lambertum ad h. a. suspenderit, sed etiam rebus et relditibus suae eccle-
Schwarz sioe omntno spoliaverit et exlruserit, ita ul mi*sis
(535) ea quae d<ta erant Gebhardo ob pensan-
i. e. nnnciis publire nuntiari feceritin rlero et populo, ut
dum damnurn, quod ex Olomucensi episcopaiu con- eum qui excommunicatum habentes, nihtt quod epi-
dito aceeperat Ecclesia Pragensis. scopi esset vel qu&rerentvcl acciperentabeo. Nunc —
36) Servata est Alexandri II ad Wratislaum
( avtem fraier noster et coepiscopus a sede sua vagus
ducem epistola, qua eum ut ooncordiam cum fratre etprnfugux, etc.Wratislaumfratrt suo praepositnram
suo ineatadbortatur, et sedeliteilla compesccnda et castrum S. Vinizlai eripuiase ex Gregorii litteris
jam awpiua Boripsiase testatur, Boczek 1, 141. Neque anno 1074 datis apparat.
 : -

157 CHRONICA. — LIB. II. 158

se ut Prometheus in alterius technae formam ; \ agere vidit ; et veluti si

2161 quando milesacernoctu
Quoniam quidem, inquit, jam per quatuor annosaut hostium castra irrumpit audacter l6, ,et eos invadit
ptus supplicundo nequeo efficere quod volo, faciam dormientes hosliliter, ac ne capiatur ab eisaulugit
216:
quod queo, et teste Dec, aut ulrumque condunabo aut coleriter, ita pr.«>sul Jaromir, fralre (539) dede- *

utroque carebo episcopio im Noc mora,

. disponit ire corato Jm et felle suae improbitatis dulcorato 2165
,

in curtem suam, qua? est ad Zekir costel 2139 in

Mo- relicla civitate 2l68 itin curlem suam 2167
,
ad quam
jamjamque palam nociturus
ravia,etdeflectens iter olim eondixcrat ire 2 "8 .

s,4 ° 2l7 ° fomes alque

et quasi fratrem suum (557) visitaturus, adiit
2169 prima causa et
28. Haec fuit
'
21 1
Johannem praesulem Olomuc ,141 inuroe. Quem ille inicium tocius discordiae.qu.-e post ,l71 interduai
suscipiens grata vice hospitis : si, inquit, srissem columnas ecclesiae orta ex hujus ex occasione ca-
tuum adventum, parassem tibi episcopole pulmenlum. lumpniae.Nam praesul Johannes, tanta suscep'.ain-
Ille vero leaena quam exagitat fames s,4s
,jam dudum juria.mox dirigit nuncium suum,sollicitans ducem
scintiUans torvis oculis in enm, respondit : Aliud Wratizlaum lali puerimonia Si contumcliam mihi :

8n8 xquo
tempus est, dum sumitur esca, nunc aliud ne.gocii a (ratre luo Gebcardo inkumanitus illalam
2174
agitur. Sed eamus, inquit, opus est, secretum collo- animo spectas, fac pericv.lum ul omnes sciant non

n meam hanc fJW 11 " sed luam injurium

s,,:t s,44 Sl45 2I76 Quid
quii ineamus locum .Tunc praesul nescius .

futurorum ducit oum in cubilesuum non ,l46 aliter ; enim ego deliqui aut qnia merui, qui nil nisi quod
vidnres ,U7 ac si mitis agnus rabidum 2U8 lupum
,
placuit tibi tnl feci? Ecce ego licel indignus, tamen
duceret in stabulum, sponte semetipsum SU9 offe- dictui per tuam gratiam episcopus, flagellis cxsus
rens ,150 ad mactandum. Ubi ante lectum ul vidit prxconis usque ad (astidium, mallem nunquam alti-
2ns aut me meo ab-
Jaromir formaticam semesam etserpilli particulam, gisse pontificale fastigiwn. Certe
et cepe super scutellam ac !ostam panis buccellam, bati redde quamvis tarde, autmecum xquanimi-
2119
,

quae forte superaverant 2151

pracsuli posthesternam ter hanc. contumeliam comportando divide, ct me aut

genticulam 2it2 tanquarn magna etcruce digna in-

,
nuncium meum ad apostolicam seiem dirige. His
venta sit culpa.nimis indignans 21B3 ait Cur visis, : auditis dux Wratizlaus ze!o accenditur magno, nec
parce? Aut ,154 cui parcis, o miser et mcndicet se continet a lacrimis in discrimine rerum tanto.
Me ,l55 hercle non decet episcopum vivere parce. Quid Mox mittitur militum legio pro Johanne episcopo,
tnm ,156 ?Oblitus sa^ri ordinis.oblitus fraternitatis, ut sine vitae suae diepensio posset adesse ducis in
,180 suus Jaro-
immemor colloquio.Timuit enim dux
humanitatis, ceu leopardus lupusculum ne fr.iter

aut leo agniculum rapit, furibundus hospes mir per insidias tolleret eum de medio.Fuit autera
ila ille

ambabus manibus percapillosfratremsuumepisco- p in capella Johannis episcopi clericus nomine Ha-

,157 alte
pellum sustulit, et ut manipulum projecit
in pavimentum. Repente,qui ad hoc facinus p;irati
erant, alius super collum sedit, alius super pedes,
tercius dura flagellatepiscopum subridens aiebat
gnc 2l,1 ,virTeutonicus,[.hilosophiaedomesticu.-.(540)
gno
Tullianae eloquentiae alumnus. Hunc dux seorsum
vocat et multis promissis obligat, atque mulla sibi
super fratre suo Gebeardo 2182 multa super illata ,

Disce pati, puer centum annorum, invasor uliena- injuria Johanni episcopo, multa super statu eccle-
rum 21B8 ovium. Humilis at m9 monachus dum vapu- siastico scriptis pariter etdictis, ut ea referat apo-
lat, sicuti in claustro solituserat, Miserere ,l60 mei, stolico, commendat. Qui cum iter ageret,transiens,
Deu5,cantat (538) Talia cernenti magnus eratrisus per Ratisbonam 2lS3 sinistro omine
sm hospitatus
,t86
plaususque maligno,qui nulli quem male
risit nisi est s,85 apudquemdamcivemnoroineKompoldum ,

VARLE LECTIONES.
ll38 episcopatu 2. 3l89
Zekii- Kostel 2 (b). quae dicitur ad Sekir Costel 3. Seki-
Zekircastel 1.
rcoztel 4, 4corr. 1.
(a). ,141 21 *°
Olomuce i. Oiomuz4.
sus famas car. hmes 1. S14S deest

,u4 2U5 2Ue 2 "7 2,4S ra-

A. secr. loc. in A. Joanues inserunf 4, k(a) nam 1. videiicet 3. .

piilum A. 4 (a). 2u9 seinet 2 (b). off. sem. A. s151 im

superfuerant 2 (b).
2l52 refoctiujenlam 4,

4 (n). S153 inclignas

I.
2l54 1 al. manu adscriplum
A. S15i te 4. Sl56 tuum »' 57 add. L Johanmm
2158 2l59 216 Sl61 ii6z aud.-
4,4 (a). aligenarum g eraso A. humiliaturA. ° miserere A. deest A.
ctater A. S163
suo Johanne inserunt 4, 4 (a). s164 decollato superscr. al. man. capillato A. 2|61 dulcoiatus
corr. al.man. A. 2166
Olo.nuz inserit k-. Olomuc 4.(a). s 67 ad sua inserunt 4, 4 (a). 2168 superscr. A. '

2169
sunt 1. ,n0 deest A. sni prius A. 2|72
eos ac si inter columnas A. 2,7S non superscr. al. man. A.
2,u expunctum A. 2175
causam A. s179
sciant hoc loco A. S177 sibi 1. 2l7S
ecce 3. 2l79 redde tx, A.
2180 2l8s Radi-
Wratizlaus inserunt 4, 4 (a). ,,8t Hagna 1. Ahna3. multa 2I82 Gebeardo desunt 4.4 (a).
sponam A. 1. corr. Ralisbooam A. 2184
homine 1. slS3 cura2. S,8B
Komboldum i. Kamboldum 3. Kora-
boldura 4. Corapoldura rell.

NOT,E.
(537)Ottonem- vientes ejusdem episcopi decapillari aut barbas eorum
(538) Gregorius VII in epi-tola ad Wratislaum die abradi praeceperit. Vide Boczek I, 152.
16 m. Aprilis 1074 data Gebhardum Romae hanc (539) i. e. Joanne.
protulisse excusationem dicit quod ipse Johannem :
(540) Scholae. ut videtur, praefectus.
Moraviensem episcopum non percusserit, neque ser-
159 COSMj* PRAGENSIS 160

qui fiiit tuili

,,w epiacopi,babeca unnua- A dua etut tOtokiiM, consultns uur.es quiaderont •**•
t.m ab eo beneflcium "'' 90 murcas argenti. Uic in contionp, judicat tale scandaluiii ab eccle-ua ex-

\n»\. tuna:u inttr pocula.ut solet hospe." eb Im.-pile, s-tupandum upOBlolica Jusaione. Uoi dirigitur in
,i
inquireoi qm» nut unde esset, vel quv caiiFa sit .nium Huud..|iu> , -
apocrisarius etoonailiariua
viaB callida ab eu mente iuveetigat. Et nt cognovit Grogorii papa (541), qnod, ai ita re? »e habeat, uii

quod adversui prsaulem Gebaardum ageret legatio- aummo pontifioi relata luerat.viceipsius err. ta cor-

n.iii, noo tulii hanc deferri * 1M contra dpminum rigat, iuubedientes aiguat, infideles increpet 2SU ,
auurn delationom °, et m
uiittit p<»st illum altera negligenles anatheniate leriat ; et si qua sint qua;

die
mi lutruneulo8,ut ,1W aliqua mole3tia inipedi- modum excedant correctionis.ea" 11
dilFeratet com-
reut ejus intentionem. Qui comprehendenles,
vias pellat :id majorem audieutiam upostolic» sedis.

euUQ in via, spoliant censu, detruncant naso ,IM , 30. Quo cum pervenioeet missus apostolici, in-
et, niei revertatur, adactis jugulo gladiis rnortem vcnit ducem WratizUum in urbe Praga. cui offe-
minaritur. n ns upo^tolicam benedictionemet universalispatris
Qui timens quamvis turpem amittere vitHin, adoptivam ,,,a filia'ionem (542i, tanta auctoriiate
reus est ad pra*sulem suutn sm in Muraviam. usus est et potestate, ac si idera 4!17 suininus pon-
i,y5
29.1ioxei ma^iiumrtjorcrevitindignatioducis o Lifex ipse praeset)3 fuissel. Denique jussit ducem
,

ct iterum decornitur Ko>num legatio, sed cauciori ut ,,ia omnes principes lerraa sirnul et abbtles ac
,,9J enim
ooneilic et tuciori viae subsidio.Erat ducis praposito erclesiarum ,,i9 , nec non et Johannem
incupella quidain Pelrus presbiter, patre genitus episcopum Moraviensem ad sinodum convocaret
Podivta, pullens sancti Georgii M1 praepositura, el sacram.Ad quam praesul Gebeaidus semel et bis ex
Cffiteroe
2,9S
pra?cellens %m scientiae iitteratura !20 °, nomine vocatus renuit 222# venire, et ad ultimum
utque utramque linguam sciens aeque Teutonicam tule lertur dedisse 22ai responsum Juxta canonum :

timul et Houianani. Hunc ,!0i duxcumcomite no- stii-i, salvn pontificali dignitaU et justicia, ad tuu
mine Preda r- 02
non sine grandi pe- Bys S203
meus maguler
, lilio , non venio plaeita, nisi ubi adfuerit
cuniaHomam dirigit,primas et novissimasa fralre Muyuntmus metropolita 22 " (543) ct aliorum coepi-
S204 Sciebat enim quod
suo sibi et episcopo Johanni illatas injurias lite- scnporum prxsens frequentin.
ruli compendio inelusas insinuans eis il0t , quo eaa ibi 2223 incideret iu laqueura el in retribuiiones !m et
ad apostolici anres delerant. Qui ut tuciue iter in scandalum. Videns autem Romanus missus se
agere possent, committit eos Homani imppratoris esse despectumet dehonestatum.ira motus suspen-
S208
palat.ino comiti rogans eum
nomine Hapotae dit eura ab omni officio eacer Jotali et dignilate pri-
,

nimio supplicatu.quosui le^ati irent Romam etred- vat episcopali.Quod audienles ,M6 non solurncano-
lrent sub ejus ronductu. Nam lantaj potesialis hic ^ niciverum eiiam per capellas clerici,omnes scide-
comes trat, quod ,207 us.|ue Homam per continua runt sua oraria 2,s * (544) et denudavruiit 2 ' 27 ut in
loca pruprUs v llas seu praedia etoer castella mili- parasceve altaria. Matris 2228 ecclesia? sulcatur
tes sibidevotos habebat ; quietiam ex parte ducis lro!!S al!9 ruga non raodica.qma s -^° silent saceido-
praedicti 150 man-a« argenti annuatim pro bt>neIicio talia otticia, e.t ni*i |)astori suo restituatur pristi-
accipiebat. Cujus per conductum cum venisseni ,208 nus 2231 honor et gradus, totus cl-rus rnavull in
Komam legali.ufferunt apostolico literas 200marcis perpetuum suos amittere gradus.Videns autemcar-
dehbutas.Quee cum a notario coram ommbusreci- dinalis magis tumultum in populo fieri, necessitate
,209
tata) essent , interrogat Romanus pontifex eos, compulsusreddidit ,232 episcopo tanlummodosacer-
si verbis probanl quod literae sonant. Aiunt legati dotale officium ; el nisi episcopus uterque eodera
valde inconveniens lore, aliud literis, aliud ut ,21 ° anno de inductis causis reddat 223s
rationem ponti
promumus ore. Tunc is ** 1 1 ,
. qui post papam .secun- fici Romano, ambos constringit ,2SA
banno (545),

VARLE LECTIONES.
S,S1 Jaromir 3. etscporm. deest (b). 51S9»' 88
diiTerri 2 (b).
219 °
deliberationem 2 (b). ,lfll dia
A. ^ 19 »
et superscr. ut 1. 2,ys ,lM Johannem inserunt 4, 4 (o). ,195
aas.u corr. naso 1. Wia-
Uz\a\ addunt 4, 4 (a). Sl » 6 Sl97
lutioris4, 4 (a). martyris uddunt 4, 4 (n). ,198 et caBteros omitlunt 4,4 (</).
Sl98
cellens 4. 2,,)
" scienlia literarum 4, 4 (o). s201
nam corr. hunc A. 2,0S Podiva A. s2 " Buz 3 22 °* sibi
et desunt in sibi omitiit 2. ii3i S206
dee*t A. Rapothae 1, 4. 4 (a). s2o: q° 1. S208 venissent A. SSfc9 erant
1.
" 10 ut superscr. al manu A. ,su his 1. JS!S Rudolfus A. 4 Pudolphus 3.
"»« erant 4, (a). ita 1.
M» mcre.-al 1. " ,5 tra 2 (b). 4, 4 (a) ilU 3 ,21tf ad optimam^ 2S17 eidem 2 (h). iUt deest 4 2J19 Dei addunik.
4 (<i). " ,0 rennuit t 2i21 dixisse A ,,,s \ alia mauu superscr. I ,2M deest 2 »' a * retributionem 4, 4 (a) ,,8B
au-liensfo/r. alia manu audientes 1 1,2 « deesl 4 (o) M " dimidiaverunt 2 sa!8 sanctae add. 4, 4 (a) s229 fons

2 s »° quo.l A. et 4, 4 (a). «w deest A. S2S! reddit A. 2, 2 (b), 3, Gebehardo inserunt 4, 4 (a). !S33 reddant 4.
1234
constrinxit A. corr. alia munu confrineit i

NOT^B.
(541) Imo ab Alexandro II roissus estRudolfusa. (543)Quomodo Sigefridus archiepiscopus Mogun-
_

1072; Gfegorii enim legati qnornm jam in epistola tinus se his rebus immiscuerit vide supra et Gre-
die 8 m, Juiii 1070 mentio fit, Bernurdus erant et goni VII ad eumdem litleras, quibue valde eum in-
Gregorius. Boczek I, 143. crcpuit. vide Boczek 1, 150.
(542) Alexander II mitram Wratislao misit. Vide (544) Vestes sacerdotales.
Gregorii epist. Boczek I, IH. (545) Haec revocanda sunt ad annura 1074 Gre- ;
161 CHRONICA. — LIB. II. 162
Nec mora, proficiscuntur episcopi praedicti* 23 * Ro- A. Grogorium papam a^ente Mahtilda ,252 restitutus est
mara, et olTeruntapostolico suarura litterarum for- praesul Gebeliardusin pristinurngr idum ethoiiOrem
in a 11 ;quibus recitatis, nec adraissa nec repuLa anno dominica? incarnationis 1074. ,I5, 8ole intranle
nec discussa eorum causa, jussi sunt ire ad hospi- 15 partem Virginis. Adhuc etiam et 22u hoc eKi-
22il
**** aua, quoad usqun revocurentur
C';i ad ge- ciente Mathildn,dornnuspapa 2s55
legatis Boemonru
s?56
neralem einodum die oooslituta. tradit apices litcrarum, in quibUs mandat et
31.11isdemdiebus venerat Rumam Rlacbtiidia 1 **8 prseipit duci " 58 , utfr.itrem suum 27 * s
Jaro nfrho-
potetUi^smra domina, quoe poot obitum patris sui norifice suscipiat et ei quasi patriaao el p.tston per
Buiifucii t.icius Longobardiffl simul et Burgundis omnia obeii.it, it |u;i in pace cum Dei benedictione
suscepit im
'

regni gubernacula, haliens potestatem vivanl.

eligendietintrorvzandisive eliininandi 120 supf>r s, *° 3i. Sed quoniam incidit nobis mencio rie Mih-
episcopos Hnjus qutsi propricBdominae 22 * ad
(5i*5) 1
tilda 2,! 9
>
unum quod iecit fpmina viriliter, brevi-
,

nutum omnis 2Jt2 senaiorius ordo parebat, et ipse ter s26 °

referam.ne lectori fastidium inleram Igitur
Gregorius papa per eam divina et humana negotia cum semper existens vietrix 2261
predicta puella
disponebat, quia erat sapieniissima consili ix. et intermulta bella,patris (549) sui post mortem J}6J
in omnibus adversitatihus sive necessilatibus Ko- vitam dueena celibem(550),nimis amplum 226 3 Lon-
manae eeclesiae maxima tautrix. Cujua de gencalo- gobardiae J264 2,ri5
rHgnUrn,visum est
sola regeret ,266

gia m
» materno sanguine ,2 ** praesulGebeardusde- principibus terrae et comitibus atque episcopis, ut
pcenden8 2246 duxii.affinitatem(5'«7).Quoipse 2!l6 dese p am 2«7 persuaderent quo sibi Mccipere'. virum. ne
referente.ut recoguovii prsedicta domina quod suus sine herede regaliseelsitudosimulcum proledefice-
esset consanguineus, ccepit eum valde honorare et ret. QusB J,(,
8 adquiescens eorum consiliis, misit ad
(iomno 22 * 7 apostolico commendare,ac quasi fratrem ducem Sueviae nomine 2269
Welphum literas mulla
suum prout potuit honorifice tractare. Et 2S48
certe paucis continentes J270
verbis (551) : Ffon ego femi-
praesul Gebehardus nomen et honorern rum nea levitate uut iemeritate 2ri , sed totius regni me
2,4 °
gradu amisisset.si haec Romae non adfuisset ;
pro comodilate dirigo libi has litleras, quas cum S27t

qu.i interveniente et multis apostolicum precibus acceperis me accipe et tocius regnum nii Longobar-
tatigante, facta est pax inter praedictos epfacopos dix ,jn Dabo tibi tot civitutes, U<t castclla,
. tot pa-
e* ralione.ut in pace quieti et propriis episcopati- lacia inclila ,aurum et argentum nimis infinifum ,375

bus contenti vivant ; sin auiem, post 10 annos ite- super omnia hxc habebis nomenpr&clarum J276
, te si
rum ad apostolicam sedem 2J50
hac deeadem causa facies mihi curum as77
Nec lamen me notes audacila-
.

udrcium a^cepturi 2S »'

redeant (548). Et ita per C tis
ni * elogio.quodnunc agredior le prior alloqnio*--' 9
.

VARLE LECTIONES
2285
pra?d.
ml
ep. A. 2236
ospicia
corr j 1 ™
2»38 Mathildis 1, 2,
"
4 2239
suecipit 2 (b)
Jt *°
supra 4 (a) manu A.
svperscr. alia22 * J
deest 1 22
analogia A. 1 2J **
materno san-
guine cmiltunt 4. 4 («) "*» deest i
a2 < 6
ip S0 corr. A. 2S47 Domino A. 224S
deest A. 2249
si —
atfuiaset alia manu in margine adscripta A. fuiaset 4, 4 (o) ,2B0 fidem 1 22 " accepturi 1 ii52 Mathilda 1
2253 I.XXII
I, 2, 2 (b), quamvis in hoc vestigia rasurge a recentiori vianu appareant. quap conata esl
xllleffirere i

IV. 226 * decst A. 4, 4 (a) 2S56 Gregonus orfd. 4, 4 (o). 2256 tradidit 2 (6), 3. s257 Wratizlao add. 4, 4 225« *

(«)
deest 1 S259
Machtylda4 226 ° deest 4 jS6! semoer —
vitam dcsunt k, victrix deest 4 (a) 1.62 obilum A. " 63
ampliavit A. 2S64 lines ^t add. A. ,265 deest 3. s266 rexerat I. * 267 ei 4,4 (a) 2268 add. 1. 1 569 deest 4 («)
,J7 °
continentem 2. j27t aut temeritate desunl i 2«J Js73
alia manu superscr. A. regnimei A. s27 * fines
supencripsit alia manus A. 2,7B et add. 4 2276 ciarum 2 J2 " casum corr. carum 1 t21scorr. A. 2279 eloquio 3

NOT^E.
gorius m. Jan. 1074 scriptis Gebhar-
litteris d. 31 sita atque rimata tanta ambiguilate et perpUxionibus
dum in ramis Palmarum apostolica Jimina ariire involula videbatur,ut ad sinceram veritatis etjnstitix
jubet. Boczek 1, 149. exploralionem per ea quse tum adhibita sunl judicia,
(546) Hoc rumore populari exaggeratum esse perduci non posset. Verum ne illorum altercatio abs-
mfno non videt. que pacis interveniu diutius aul jraterna odia aul
(547) Qnale firerit illud alfinilat' s vinculum non aliqua pertculosa hinc vel illinc studia ascenderent.
patis liqnet aliom viam in po probando iniit
;
cum consilio fratrum nostrorum causam iia ex cequo
Bchwarz. aliam Pieffol in commentatione sua in dirimi constituimus, ut omnia, de qutbm inter eos
Abhaodlungeu de Bayer. Academie I, 185, aliam conteniio foret.per medium divtderentur.el hicunum,
Dobiier; Palacky secutus es-t Pfeffelium, qui hoc D ille aVeram parteminterim absqueomniinquietudinc
gibi reperisse videbatur.Mathilriis aviam Mathildem tenerent, donec, si apertiora indicta sive scripto aut
et matrem anonymam Judithae, uxori Bracizlai congruis testibus invenire possent, diligentissime in-
ducis,fuisse fiiias Henmanni II ducis Sueevia». vestigarent. Ad quod faciendum, ue forle suscitandse
(548) Gosmas duo itinera Romana episcoporum litis infinita alterulri daretur occasio,lerminum quo-
illorum inunum confudit.Gebhardusjam anno 1074 que deccm annorum prxfiximus, ut qui certis appro-
coram papa se ab accusatione illa defendere c< na- bationibus ad justitiam sc perlingere posse confidit,
tns est.cfr.supra annot.35. In alia quadam epistola intra praelibatum termtnum }>rodamandi et conse-
Gregorii vi Non. Mart., ind. 13 (1075) data hsc le- quendi jus ecclesiss susp ticentiam et poteslatem ha-
guntur Hz>c enim causa (Gebhardi et Johannis)
:
b>>at, etc. Borzek I, 158. In Annahbis Pragensibus
cum in secundo pontifi.catus nostri anno,resident>bus Gebhardi resfi.tutio ad annum 1074 relertur.
v?vt nobiscum in basilica S.Salvntoris multis fratri- (549) Bonifacii marchienis Tusciae.
bas, ccnvocutis etiam et coram postis supradiclis (550) Fugit Cosmam eam Gozeloni duci Lotha-
eptscopis, ad audientiam nostram et totius ibidem ringias nupsisse.
ongregati conciliiperlala sit, diu et multum iniqui (SSi) ^elfumjuniorem a. 1089 demummatnmo
 ie:i COSM^: PRAGKNSIS 164

enunLicet Uun virili quam (etmneo sexui'im legili- A s "iifu > i>i$us erU cras, tnotle tnulu morieris.
mum appetere conjuqium. Nec diftert
*-'**
ulrum vir Taliter confusus dux \V> Ipho fugit et reportatom-
ati femina primamamorislineam langat;lantummodo iiibussuiseonfusionenu inceinpituinum.llaecsutlicit
lndit*olubUeConti*gal conubium .Quod aliternon fit, breviter dixisse.quae utinam non dixissem ,m !

nisi utroiumijue
ttU per consensum.fale.Quid autem . Factum est autem.oostquam praesul Gebear-
a«! haec «lux Welpbo nsponderii.aut qua ratiooeei dus rt;v<:rtHretur ab urbe Roma, proceres quotquot
cuii^enseri:, aut quut inilia armata domina Mathil- erant sui clienles.de reditu ejus vable gratulantes,
dis ad suscipienduin ducem in linea Longobar- < ccurrunt ei obviam sub ipso txitu ^ilvaj.Quibn-i in
diuj praemiserit, aut quam henorilice ipsa eum joounditate susreptis J -'
97
dum relert '-'-"^quae gesta
susceperit, vel quanto : m apparatu
'

convivium !•• luerunt Romae, et qualiter fretus ope Muh-

,

sit "'-"
,28 prius lux diurna
cerit, si quis scire vellcl \ tild.e dominae.uni eorum,quem prae ca-teris dil
quam haec omnia perlegerit 85 .Cedat rex
deliceret
J -
bai,nomine Belec 2300 allud^ns ait Vide quulcm , :

Assuerus cum suis apparatibus.qui suis militibus barbam reporto, et permulcens eain manu : Certe,
22S * convivium;rt
IVcit magnificum per l'J0 dies dixit, est ccesure digna. At ille : Placet, inquit 2 ' 01
,

reginu Saba adiuir.iri 2,s7 mensam et cibos regios

omne quod laudas, domine sed plus laudarem,
23 ° 2
;

S.doraonis ;
nam quod illic totum, hic centeeima fi si animum mutatum cutn barba reporlares »»m .

pars major fuittoto. Quid multa ? Nox aderat,

* 5i8

cubiculum intrant, super alta strata gemini se lo-

Quem o '""' si mutasses, posthac in pace fuisse.
34.Nec lacere cupio quod eodem anno nobisad-
cant.duxWelpho sineVenere cum Mathilda virgine.
Ubi loter alia et post talia intcr tales qualia fiunt, huc positis in scolis contigit audire et videre.Qua-
2305
dux Welpho ait : domina, quid (ibi voluisti, qnare dam die.dum psalmiculos ruminarem stans
veio
me vocasti,nt ritum de me faceres, et me in sibilum incriptasanctorum martirum Cosraae etDamiani,
pipulis et in commolionem capitis (,552) poneres ? venitquidam virportanscereum etfiluin argenteum,
Plus teconjundis, iu ine confundere si vis. quo secundum jussum visionis metituserat S306 sui
Certe aut tuo jussu autper luas pedissequus aliquod corporis artus,et accedens ad me 2i01 :Heus, inquit,
maleficium vel in tuis veslimenlis vel in iectistcrniis indica mihi,bone puer,ubi jacet sanctus liadim, san-
lalet.Crede tnihi,si frigidx nulurx fuissem, ad tuam cli Adalberti frater. Ad quem ego dixi : Quem tu di-
voluntatem nunquum venissem. Haec cum prima et cis sanctum,adhuc non est per apostolicum incanoni-
eecunda noete dux 2!8y objiceiet domince,tercia die %utus 2i0% ,adhuc ,309
missam ejus ut pro defunctis
sola solum ducit in cubiculum,ponit in medio tri- celebramus. Ei ille ; Talia cgo, inquii,
nescio, sed
podas et desuper mensalem locut tabulam, et exbi- ri unum stio,quia ,!U0 cum essem Krakov, 23M urbe m
buit se sicut ab utero matris uudam et inquit En : per tres unnos positus in sublerraneo carcere, in quo
quxcunque im uttent, tibi omnia patenl, nec est, ubi una feneslrula i3li desuper erut.qua mihi panem raro
aliquod maleficium laltat. At ille stabat auribus et aquam porrigebant, hac in anguslia dum vitu tnea
omissis, utiniquae me,;tis asellus (553), aut curni- vcrsabatur, quadam die asslitit vir coram me, cujus
fcx, qui longam accuens macheram stat in raacello 2313
vestes eranl sicut nix albx et facies ejus ut sol
super pinguem vaccam excoriatam, cupiens exen- fulgebat ; tanlum memini, el statim fui in extasi, et

terure eam. Postquam vero diu sedit mulier super quasi de somno gravi evigilans ante urbem slate me
Et qui nnhi 23H in carcere
tabulam,et velut ansercum facit sibi nidum, huc 231s apparuit,
sensi.
et illuc vertens caudam fruslra, l&ndem indignata stans 2316 juxtame dixit:« Perge Pragam, ne timeas
surgit femina nuda, et apprehendit manu sinistra quenquam, et intrans sancti Viti ,3n ecclesiam in
il,^1
cripta sanctorum marlirum Cosmx et Damiani, offer
aoticiput semivi^i,•^tqueexspuen3 J2^,
in dextrara
pulmam dat sibi ,J93 magnam alapam, et extrusit munus tuumud meam tumbum,ego sum liadim sancti
eum furas dioens :
Adalberli frater. » Uxc mihi dixit, et sLitim ab
* 318

,,9i
/ procul hinc, monstrum, regnum ne pollueno- oculis meis evanuit.Ecce isii crines et vultus meima-
[strum. cies testantur quiu
i3l9 veru sunt qux iibi referuntur.
Vilior es galba ,205 projecta ,
vitior alga (554). B Praetereasaepe ineadem cripta videntvisiones custo-

VARLE LECTIONES.
2 » 80
sexu 1
" 81superscr. alia manus 1 2, 8'2 virorumque \
im quando -I
2,3A
velit 4 2285 periegeret 2 (6),
,2 8«
l,jl, 4
3, superscr. 1 _ ,JS " admirati corr. admirari 1 228S maxima add. 2 s289 Welpho udd. 4, 4 {a).
,29 °
quffic. desunt 1. "
en 91
sincipui 4, 4 (a). ,29i deest 3. 2293 ei A, iiti corr. A, id est vade omisso 1, 2.
,,9S
,!9S
superscr. alia munu A, glaba 1. 2,9tJ Haec sufficit
I
JS97 S800
dixissem, desunt 4, 4 (a). s297 ita A, deest in rcll.—
230t deesl
strit2. fueratA. Belecz 1, 4. as°i 2302 omen 3. 2303 reportas \.
inq. placet A.
s305 itu 2308
4, 4 (o). \, dcest A, eigo reel. ii!>*
est 2, fuerat 2(6*. ,i07 ad rae alia manu supcrscr. A. cano-
nizalus 4 (a). i309 deest3. ,sl * ,31i Krakow 2. 2312 fetistrula corr. fen^trulal.
quia deest A 2 2 (b)
J
»5alba2. »» 14 231 « 2319 quod 2
deest 2 (*). in carc.m. A. ^'corr. A. 2317 martyris add. 4. 4(a)." 18 ex A. (b).

KQTJE.
nium cum Mathilda iniisse et a.1095 divortium fe- (552) Capitiscommotio est ludibrii et cavillationis
cis?e aflirmantem se eani nnnqunm tetigisse testia signum.
est Bernoldus.Cfr.monachus Weingartensis p.789 (553) Hor.,epp. I, 9, 20.
;
Stenzel fraDk.Kaiser, 553. Lcngeilaque hoc loco I, (554) Virg., eclog. VIT, 42.
berravitCoemas a veritate rumorepopulari deceptus.
163 CHRONICA. — LIB. II. 106
des ecclesiae, dum visitant candelam quae ibi accen- \ qui sunt in tota Moravia militibus. Quos ut vidit
ditur nocte (555). marchio longe in plano occurrero campo,praeordi-
33. Nec prselereundum censeo quod dux Wra- nat suos lignei in modum cunei etcorrnhorat ani-
tizlaus et sui Iratres Chounradus atque Otto contra mos eorum hujusmodi monitis alloquii 2341
: mi-
orientalem marchionem Lupolduin 232 °, filium lites, quorum vircs per mullns taits expertus sum for-
Lucz (356), commiserunt bellum (557) sed prius ; tunx pugnas ne timeatis illas fugitivas utnbras, de
2321 tantae quibus vutde doleo quod eis palel i3,: campus in fu-
videndum est unde ortae sunt inimioiois
23 "
inter Lupoldum et Chronradum diarcham Mora- gam. Scio enim quia non audent vobiscum commiltsre
viae, nam antea semper luerant Hmici ad invi- pugnam.An non videtis quoniam 2843 illos drguit iner-
cem (558). Cum cnim ulrarumque provinciarum tia virium, quos limor compulit in unum globum?
terminos non silva, non montes, non aliqua obsia- Pfulla species ibi apparet armorum ; oves sunt, ut reor,
cula dirimant, sed rivubis, nomine Dia 2323 fluens , et esca luporum. Quid slatis, o lupi rapacis et ca-
per plana 8324 loca vix eas disterminat, semperno- luli leonum feroces ? Irruite in greg s ovium et diri-
2325
ctibus mali homines alternatira latrocinantes ,
pite corpora, qux stant sine sanguine, prius casura
pecora 2326 diripientes, villas vastantes ex utroque quam bellum visura, alque cito milvos nOdtros et vul-
2327
populo praedam sibi faoiebant.Et sicut saepe par- „ tures pascitura. Oinferne,quanlas tibi hudie dabimus
vula scintilla ignem, ita 232S isti.de
niagnum excitat victimas ! Relaxa tuas ojficina.s ad suscipienlas Bohe-
quibusdiximus,domini,qu:a noluerunt nocivum 2319 morum animas. Scio ,344
enim 2S45
quod Deo et san-
extinguere fomitem, ex his minimis rebus ad ma- ctis ejus sunt odibiles sine miscricordia homines,
gnam suorum ,33 ° deveniunt perniciern. Nam cum qui ,34G
ad hoc hanc terram intrant ,347
,nonsolum
ut
frequenter Chounradus ad marchiouem ,s3t
hujus- nostra bona, sed et uxores nostras et earum sobolcs
,ss '
compescenda mitteret seditione 2a3S
modi de et , diripiant, quod Deus procul avertat. Alqui si alicui
ille tumido fastu despiceret ejus verba,supplex adiit vestrum contigeril mori,una morsest hxc 2348
beutior
fratremsuum Wratizlaumducem Boemorum,rogans omni morte, dulci pro patria mori ,349
(360). IMura
eumsibi in auxilium contra superbiam Teutonicou- locuturus erat, sed ejus verba impetus Boemoium
rum. Qui suis 233v quamvis non diffidens viribus adbreviat. Nam dux Wratizlaus utvidit hostes non
tamen Ratisponensis episcopi (557) unam scarara ex cedere loco 235 °.

,335 2351
electis miliiibus precio conducil sibi in auxi- Jussit Teutonico dextrum irrumpere cornu,
lium. Nec celat marchionem dux adventum suuin» fratres vero suos Chounradum et Oltonem ordinat
sed 2J36 miltens unum desatrapisquasi per antiphra- pugnare in sinistra ala 2J52 .Ipse autem ubi erat con-
sin loquens mandat, ut sibi paret grandeconvi-
ei fertissima hostiura acies (561), in ipsa fronte Mar-
vium,seque ipsum pollieetur aleam Martis cito ve- " tis (56i, jubet exercitura suum descendere.et pede-
nire lusum. Ad haeo marchio efficilur laetus, et a stri congressione cum adversariis decertarier ,353 .

233S
subulco usque ad bubulcum 2337
armatos omni- Qui cicius dicto ab equis dissilienfes 23U et clamore
gena specie ferri.a subula usque ad stimulum.om- exhortationis ,355 dHto,sicutignis iusiccam stipulam
nes jubet paratosesse ad bellum. Venerat dux Wra- immissus turit (563) etiumomento cuncta coiubu-
tizlaus cum Bohemis 2339
simul et Teutonicis qui rit, ita vires adversariorum ferro conterunt ,35G
ter-
erant praBsulis Ratisponensis ,34 ° ,357
; ast Hlia de parte raeque eos prosteruunt, et de tanla muliitudine
Otto et Conradus adjungunt se cum suis oomibus vix residuus fuit, qui cum ipso marchione aufugit.

VARLE LECTIONES.
^ 20 Leupoldum 2 Ludolphum 3.
,321
sint 2 Luppoldum 1. ,3,s Dya 2, 4, Dyia
(b), 3. deest 4, 4 (a). 2822
3.
,324 ileest
1.
ZiK latronizantes pecora
4, 4 (a). 2326 —
vastantes desunt 1. 2327 deest A, alia manus su-
persc: dampnum. 232s alia manus superscr. A. S32 ° novicium A, nocuum 2, 2 (b), 4, 4 («), 2SS0 deest 4, 4(a).
11
superscr. aha manu i. ,332 pro hujusmodi 4. 4 (a). ,3S3 vel sedicione vera 1, werra pro seditione 4,4(u).
2334
dcest A. ,S35 conducu 2, 2 (b), conduxit 3. i3 -^ deest 2 (b\ ,337 publicum 4,4 (a). 233S armalos subula —
desunt A. 2S39 Polonis A. m0 Radisperonensis 1. 2341 alloquendo corr. nlia manu A. 2342 paret 1.
' 3
quomodo 2 (b). 23M sio alia manu. superscr. cio 1. 2S45 etenim 4. * 34 * quod 2 (b). " 47 intraverant 2, i(a).
2348
aeest 4. 234 » sua A. ,S5 ° loca corr. loco 1. 23lil Teutnnicis 4. 235a alia 1,2. 4, 5. 235S decertare A,
decertari 4, 4 (a). 2364 desilientes 4 (u). s355 exhortandi 4, 4 (o). 2156 contter 1. ,357 combunt aid. 1.

NOTiE.
(555) Recte observavit Schwarz bella a Bohemis 1082 etiam Dobner ad Haj. V, 495.
Heinrico auxilium latunscontra Saxones gesta,quae
D cfr.
(558) Vera causa Cosmam fugit; Leopoldus mar-
uberius narrant Bruno, Lumbertus, Bernoldus, a chio Heinrici IV fautores expulerat,qua de re Wra-
Cosm.i silentio hoc loco prastermissa esse. tislausconsilioregis armainillum movit,ut testatur
(556) Imo erat filius Ernesti marchionis, qui in auctnr Vitae Altmanni episcopi Passaviensis.
praelio ad fluvium Unsti ut anno 1078 commisso oc-
(559) Ottonis.
cisus est. ^560) Hor., od. III, 2, 13.
(557) Hoc bellum anno demum 1082 coramissum (561) Cfr. Sallust., Catil. 60.
esse teslaturCosmas infra; vide Annales Hildeshei- (562) Lucan, Phars. VII, 220-
menses ei Chron. Claustroneoburgense. De anno (563) Virg., Georg. HI, 99.
 :

167 OOSMif: PRAGENSIS 168

.esovium lartaverunt catulos leonum.et A baptismate nornine sui patrui M8° Bo

p ju 9 P 09t in

pauns ra lula amissis Hoemi de plaga orientali fa- lezlav est vocatus '
iriumphum. Ha^ in cfflde oc-
* 37. Anno dominica? looaroatiooi* 1080, jubenteet

elai sont Ztan •eoni fretre Radim *••, et Gri- peragente Homanorum - 8 " imppratorc terti<) Ikin-
doil mi Riloa Zun.'k
ti61
, et Dobrogost 236a lilius II'- ricn augusto celebrata cst sidonus magna in urbe
8 ii%
pet "•* at alii ooo adeo*** multi (554) anoodomi- \l i| mtia -
(567), ubi 4 archicpiscopi et \i praj-
iocarnaiiooia 1082, 4 Id. Mai. sules, quorum nornina post docebimus, simul cura

•Rei Henricus ItoniHm obse>lit biennio2,2 (a . ! 6 abbatibua rnona-teriorum et ceteris fidelihua rerii-
36. Anno dominicffl incHrnnlionis 1083. donte-j, plurima decreta supcr statu sanclffl ,38 *ec-
Anno ilominic» incarnationis 10-^i. clesia; scriptis roboraverutit. In q'io conventu idem
•*
R:x Beorieua Bt imperator 2, 2 (u), 2 (A). c.Tsar omnibus sui regni optimatibus.ducibus.mar-

Anno dominicffl incarnationi9 1085. 8 Kal. Jan. chionibus, satrapis et episcopis assentientibus, et
oblil Joditha im col!audantibus,ducem Boemorum Wratizlaum tam
(565) oonjux Wbidizlai ducis Po-
loniorum ,36 ', Boemo-
qu.r tuitfilia Uoemiae quam Poloniae (568) praefecit, etinponens
Wratizlai ducis
rum. IIjhc cum ess°t sterili9, semetipsam sc-per capiti ejus manu sua regalem circulum, juasit ar-
mactabat otferens ,168 vivam hostiam Deocumlacri- n chiepiscopum Treverensem 2385 nomine E^ilbertum
mis, vacaris elemosinis, viduis siibveniebal et or- 2386
ut eum in aede sua metropoli Praga in regcm ,

phanis.aurum et argentum nimis large dispartiens tingat et diadema c*piti ejus irnponal (569). In eo-
v36 * per monasteria, commemiabat sc orationibus dom concilio Pragensis praesul Gebeardus i387 scri-
sacerdotum, ut per suffragia sanctorum quam 237 ° pta suae antiqu.p querimoniae repraesentat de Mora-
nutura ne^averatex divina gratia prolem obtineat. vienseepiscopoJohannessupramemorato.Quii|uam-
Pr.eterea 13 ''
mittit oapellanum buum nomine Pe- vis eodem anno jarn ab hoc seculo migrarat (570),

trn n, qui ut ejus vota sancO Egilii 2372 ad sepul- tamen valde praecavens in futuruin praedictus prae-
chrum et alia munuscula abbati et fratribus suis sul, et agens per amicos pulsat aures caesaris, ne
,373
deter.it ,
quatenus per intercessionem eorom iterum in eodem loco alius subrogetur episcopus,
tieus exaudiat ejus peiicionem (566). Qui mox, ut replicat coram omnibus privilegium olim a sancto
dominffl suse implevit jussa, cum jam repatriare Adalberto episcopo, suo antecessore, confirraatum
vellet, sic ei abbas quasi prophetico ore fertur tam papa Benedicto quam a primo Ottone im-
S388

dixisse : Va<ie cum Dei bmedictione el dic tuse do- peratore. Adcujus justam querimoniam imperator
minse : « Spera in Dpum et vichil in fide hxsites, motus precibus ducis Wratizlai, fratris ejusdem
quia concipies et i>nries filium. » Nullus est s374
enim n episcopi Gebeardi,et consilio archiepiscopi Magun-
lini Wezelonis m9 et aliorum bonoimm.qui justi-
"
-3 5
qiti rion obtinuit, quod stmctum l.gidium fideliter
' petivit. Sed limeo ne forte Deum offendamus, ciae favebant, novum antiquo fere ejusdem tenoris
cum contra fata precibus eum fatigamus, licet ipse addil privilegiura el signo imperiali confirmal, ut
prr rnerita hujus nostri paironi 2377
nonnumquam in sequentibus patebit. Cujus privilegii formam si

pelentibus annuat quod natura velat. Qui cum do- huic operi 2390
nostro inseramus, non superfluum
minae sua? haec relulisset, tempore suo concepit, et foreaestimamus ; continet enim aut hunc aul hujus-
postquamppperit 2878 filium.tercia die obiil inprima modi textum
galli cantu supra praenotatae 2J79 diei. Filius autem In nomine sanctx et individux a391
Trinitatis Hein-

2 (6), 3. Filius autem e.jus potitus est in baptisrnate nomine sui patris Bolezlau 4, 4(o). 2882 omittit 2. Se-
quentia utque ad II.38 leguntur etiam in cod.l.* 3 * 3 Maguntina a. Maguntia
...ag 4. Magoncia 7. ,:,s * deest
A
A. 2385 lipocf A
deest A. TpouflpiAncom
Treveriensem /?'>->i,in/.//i
expuncto ,386
*3ftfi \? II 2387
i
i 1. Egelbertum 2 (b).
i
Jaromir 3. Gebehardus
alii.
2388
deest 4. *™ W-zzelonis 4. 239l opere 1. 2391 et individuae desunt A.
>

not^:.
m. Maii 1082 apud Mouriberch i. e.
(564) Die 12 D eodem fere tempore Wladislaus, dux Poloniae, Ju-
MaUberg Vita S. Altmanni.
; ditham imperatorissororeT, in matrimoniumduxeril.
(565) Erat filia Adleythae, vide supra II, 20. Vid. Roepell Gesch. v. Polen 1, 208-
(566) Eodem fere modo Mattinus Gallus, p. 78 ; (569) Monachus Pegavensis narrat W ratijlaum
r

Kadhibeck. p. 17 de hac re retulerunt. regiam dignitatem 4000 marcis argenti ab Heinrico

(567) Hfcnc synodum nuno confundendam rsse err:issp.eiimqueWirziburgi,ab episcopisMoguntino,
cum altcfa ab Heinrician»s epiecopi9 Mognntiae anno Consiantiensi et Wirzib"rgensi coronatum esse.
10 5 hibita probavit Dobaer ad llaj. V. 515. (o70) vit Kal. Dec. teste antiquo catalogo episco-
(568) Non satispatet qucnjndo Ueinricus illo tem- porumOlomucensium i-i :;ichteriserieepp.01omuc,
pore Wratislaum Poloniae prfflficere potueril, cum p. 11.
 ;

169 CIIRONICA. — LIB. II. 170

ricus tercius divina fuvente clementiu Tiomanorum \ assensu laicorum, ducis Boemorum Wrutizlai, et
imperalor nuguitus. B^gio nomini et imperatorix fratiis ejus Chounradi, ducis Friderici 240a
,
2407
J39S
dignilnti congruere novimus, ut ecclesiarum Dei ducis Lutoldi 2408
,
palalini comilis Bapotonis u0 °,
utilitalibus 2393 ubique opitulanfes, dampna vel mi et omnium, qui ibidem convenerunt, primitiva illa
injurias earum quucunquc necesse fuerit propulsemus. parochia cum omni lerminorum suorttm ambitu Pra-
Quapropter rm universis 2J96
Dei nostrique regni gensi sedi est adjudicata. lermini autem ejus occi-
fideltbus, tam futuris quam prxsenlibus, notnm esse dentem versus hii sunt (571) : Tugost 24l ° (572), qui
2411
volamus, qualiler fidelis noster Pragensis episcopus tcndit ad medium fluminis Chub (573), Zelza iilt
Gebeardus sxpe co»fratribus J397
suis ct coepiscopis [57l),Zedlka ua (575) et Liusena Ul * (o7Q)et Dasena
S415
cxtcrisque principibus nostris ac novissime nobis con- (577) Lemuxi S417 (579)
Lutomerici J4I °
(578),
questus est, quod Pmgensis episcopatus, qui ab inilio usque ad mediam silvam, qua Boemia liminatur.
per totum im Boemix
ac Moravise ducatum 239 ° unus Deinde ad aquitonalem ui * hii sunt termini : Psovane
et integer constilutus et tam a papa Denedicfo quam 2419
(580), Ghrvvati
" 20 et altera Chrowali J4Jl
(581),
242J
a primo Ottone imperatore sic confirmatus est, post- Slasanc (582), Trebowane J423 (583), Bobrane
ea anlecessoi um suorum conscnsu, sola dominanlium 8424
(584), Dedosane 2t25 (585), usque ad mediam
poteslate snbintronixato inlra ierminos ejus novo silvam, qua Kilcinnorum im (586) occurrunt termini.
episcopo, divisus esset et inminutus. Qui cum Magun- B Inde ad oricntem hos fluvios habet terminos : Bug
cix coram legatis apostolicse sedis, prxsentibus nobi* 4427
(587) scilicet
* m et Zlir 24J9
(583) cum Cracova
ac plcrisque regni nostri optimatibus, eamdem queri- 1430
civitate provinciaque cui Vag J431
nomen est,cum
moniam intulisset, ab archiepiscopis Wex-lone Magun- omnibus regionibus ud prsedictnm urbem pertinenti-
J40 °
tino, Sigewino Coloniensi, Egilberto Treveriensi, bus, quse Cracova 2432 est. Inde Ungarorum 24S3 limi-
Liemaro zm Bremensi, ab episcopis quoque Tiedrico libus additts usque ad montes, quibus nomen est
1402
Tritri 2 H (589), dilatatn S43s procedit. Deinde in ea
2403 *'
Virdanensi, Chounrado Trajectensi, Oudul-
rico zm Eistetensi 2401
, Oltone Ralisponensi, cum parte, qux meridiem respicit,addita regione Moravia

VARIj; LECTIONES.

i3n al. man. superscr. A. MM dignitatibus 2. s394

dampnabiles injurias 4, 4 (a). " 93 gniariroDlei' 1,

4
uo nomina Zelza el Ziidlica unius vocis lectiones varianies esse Oobr. 24M In 2, legi potest Liusena et
duo
L uisena. Luisena 2 (/>). L>usena 3,7. Lucsane omisso et i,i(a) 415 ita A. 1,2,2(6}, 3. 7. add. i.Dacane, De- '^

cane 2, bi 2 (b), corrector in margine adnotavit: aliter l)a<-ane. Daciane 4. 4 (a). J416 Lintomerici 2, 3, 7.
Luthomirici 4, 4 (a). s417 Lmnuci 4. 24lS aqudonem 2419 24 ->0
3, 4, 4 (a), 7 Psovane 2. Ghrowati
J4J1
1, 2 (b). Gbowati 3, Crouati. 4. Chowati 7. neest A. 1, Chrowati 2, 4, 4 («). Ilrouati 3. J42s Zlasane
2i2s
I, 2, 4. Trebou^ne 2, 3, 4,4(«). 'rewobane 7. ,4J4 Boborane LBoborane 2,2(6). 4.4 (o). 7. Poborane3.
»" 3 Dedosese I, 2, 2(6). Dedoesine 3, Dedo^esi 4, 4 (a). nz6 Milcanorum 4,4 (a). J4 " Buo 7. s42S
feliciter 1.
1429 ,43 ° Krakova
Ztiz 2(6). Zup 4 (a). l.Krakovia 2. Krakoua 2 (6). 7, Cracoua 3. Ghracoua 4(a). » 431 ita
A. Wag rell.
J4 « Krakow 2, 2 (6), 3.
J433
Ungariorum 4, 4 (o). 8434 Tatri 2 (a) s «» dilata 4 (a).

NOT^E.

(571) De geographica hac descriptione Pragensis G (580) Num eadem regio de qua supra I, 15?
episcopatus vid. Dobner ad Hajec. IV, 217 229 — (581) Chrowatia.
Palacky 227.
1,

(572) Est saltus, qui vocatur Fichtelgebirge. (582) Silesia ad montem Zobten.
(573) Eger. Dobnero videbatur territorium Goerlicense.
(583)
(574) Dobner in hoc nomine fines episcopatus Ci- Innomino Trebouane latere opinabatur Drenow de
ticensis sibi deprehendi->se videbatur.Kropt in com- quo contin. Cosmas ad 1131 quod num stare pos- ;
mentttione supra laudaia regionem Pilsenensem. sit dubito. Kropfio est Triebel in Lusatia inferiori.
(575) Elbogensis circulus.
(584) Regio ad fluvium Bober.
(576) Idem essevidebatur viris doctis.quod Luczane
vel Luczko, cujus saepius mentionem lecit Cosmas, (585) Inter Oderam et Boberam ; cfr. Thietmar
i. e. Satecensis regia, quod ego in medio relinquo. IV, 28.
(577) Tetschenensis circulus ; Dobner dubitavit, (586) In Lusatia superiori ; cfr. Thietmar. I, 9.
num praeferat dux, quod veteribus erat Daxan,me- Bug.
(587)
dio inter Satecium et Lutomericium situra.
(578) Leitmeritz. (588) Styr qui in fluvium Bipetz exundat.
(579) Quid sit, incertum est : Dobner num jure (589) Apud Dlugossum ssepius occurrens ; montes
Zittaviensem regionem hic repererit dubito. Karpathici, Tatra.

Patrol. CLXVI. 6
 171 COSM* PRA(irN 18 172

usque tul tluiium rui nomen ett Wag, et i\A mediam A quod ego vili Ipscm caRgarCm suis manibus
iilvnm cui IM ''
li ti 9JUMdftH tm annoti-.ntern in pri\ ilepio Praperv utus.
moutu, eaiem petrroehio tsndit,qua Bavaria limina- 38. Simililer anno Heinrico impeiatoie
e<. dern
lur ,43
V MeoHantibui itaqut nobii et eommuni prin- demandanteet Maguntinoarchi< Wexlone**" i

cipium aspirante tuflragio faetum UM esl ut dux interveniente, pcr legatos ,457
apostolici **", qui
Boemue Wratitlaus (591) et jiatcr <>jus Chounradut eideui interfuerunt concilio, domnus Cleinens SAM
tupradtdo Pragensi episcopo ,44
°, fratri suo, parro- papa sccundum prajdictos terminos suo privilegio
60
judiciario ordine ,MI requisitam ex integro et
-'*
chinm corroboral Pragensem e[.iscopaturri, id elfligi-
,4,;i
»441 reprofilere-ntur et reddeienl. Proinde nos rogatu tantc et suggerente G< br hardo episcopopersui.rn

efuidem epiiCOpi racionabiliter inducti, Pragensis capellanum nomine 246 ' AJhinum, quem cum le^-utis
jU| nostrx imperiali aposlolici ex Mugunliu hac 246s de eadem causa mi-
epiteopatui rtdinttgrationem
auctcritalis tdicto 2 *** illi el successoribus ejus con- 6erat Homam. Eodem anno 5 Idus Junii 2 * 6 * (592)

firmamus et stabilimus, inviolubilitcr decementes, ne ohlit Ottodux Moraviae frater Wratizlai ducis Boe-
,4 * 5 2466
ulla potthac cujutlibet condilionis pertona vel ullu mire . Interea Egilbertus Treverensis archi-
tocxetus hominum, Prayensi eccltiix quicquum sui episcopus ***7 ju8sia oblemperans imperatons ,;,s
juris in prxnotutis terminit alienare prxtumat.Cujut n adveniens metropolim Pragam, 17 Kal. Juiii mter
redinlegrationis el confirmationit 2 *' 5 aucloritas, ul sacra missarum sollempnia regalihus fa;cbu-s in-
,46 °
omni tevo stabilis e> inconvutsa permancat hanc car- dutum unxit in M70
regem Wrulizlaum, et inpo-
tam inde conscriln, quam, ticutinfra upparet, manu suit diadema supercaput t.irn ipsius quam ej^s con-
proprialaborantes u ^iniiissione signinostri jussimut jugis Zuatavao 2 * 7l
,ciclale rcgia amictje, cl<-riciset
intigniri lw, Data n,s 3. Kal. Maii annoab incar- 2; * 9 universis satrupister UVi acclama'itibus: Wrutislao
nationc Domini uu 1080. >
indictione 9.
,451
annoautem rcgi tam **" Botmuo iam ,47 * Polonico (593), mnyni-
HHdominiBeinriciregni qui-iem 32, imperii M »vero 3. fico et pacifico a Deo coronato, vita, talut 2v75 et

victoria U16 . Post ha?c terciu die archipraesul secun-

dum re.tiam magnilicentiam immenso poiid<'reauri
2 * 77 ,;78 2 * 79
et rgenii ditatus ei caeteris xeoiie ac
niuneribus donatus, cum magno honore laelus ,t8 °

Signum ad propria rcmeat.

domini
39. Anno doiuinicre inearriatioRis 1087 rex Wra-
Heinrici rnlons
2 * 81
* 4 '*
tercii augusli, tizl .us collecto exercitu intrat Zribiam (594),
quam clim imperator Heinrieus in perpetuum sibi
hahendam trad derat,et dum ,m quoddum castrum
nomine Gvozdek 2 * SJ ^595) prope urbem Missen 2 * 8 *
reapdificavit 84ss ,aliis insiston tibus operi, miltitduas

VARi.f: LECTIONES.
lise Md're signo contraclionis apposito svtcr ut Md're legi possil Mudre. More 2 (a). Mderre
d. 2, ita
s * 37
2 Mure 4, 4 (a). More 7.
(/>). More ,;31
lin.itatur 2, 4. Hoc loco sequuntur in 5. Qualiter
ejus A.
autem hec parochia dilatata fuerit et conhrmsta, qui vult melius scire, qnerat in i.rivilegio ejnsdem ec-
clesie. Heliqua drsunt. 24S9 per erasum lacmm A, per factum 1, pactum 3, lactum 4, 4 (a), 7. 2 * 40 Gebe-
bardo inserunt 4, 4 (a) 2441 Jure A. 24 * 2 ita A. Ui3 reinlepiationem 2, 4. ,44 * sdicto I. 2 ** 5 et conf.
,4 * 6
al. manu superscr. A. drst 1. robcrnntes 4 (a). ,4 *7 insignari 4. s4 * 8
datte 2 (b) 2 ** 9
deest
,45 °
4. dominicas incarnationis 3, 4, h (a) 2 * 51 VIII, 2, 7. S * 5S deesl 4, 4 (a). 2 * 53 imperatorii 2. 2454 Bein-
uil ln monogranwiatis loco circulvs
rici 1. flavo colore descriptus et vacuus. Cel-rum monognimmalis
lineir alternatim nigro. ftavo, rubra colore descriptse sunt. A. UK Wezelone 1, 2. Wezolone 3. "Wezzelnne
4. 4 (o). J *
57
pro legatis A. ,458 ex Magoncia addtj 1. sed expunxit. Hi J tieest 2. ,;60 corroLorarat 4, 4 («).
' '

2 * 61
flagitante 2 (b). u " n. 7. 2463 ac 1. 2 «* Julii 4, 4 (a) »» 65 Boemorum 4, 4 (a). 246C Eilbertus 1. 2 *«7 epi-
scopus 1, 7. 2 * 68 imperatori corf. corr. A. Henrici aod. 4, 4 (a) 2»** 69 duxit A. 2 * 70
deesl A. 247
Suatavee 2. '

Zuata-wa 7. 5 * 78! dccsl

Zuaihave 4, 4 (o). Zuata-wffi decsl 7. ,4733 quam
ouam pro
vro lam 1.i,
'
2 (b\.
(b), 3. omittuid 4, 4 (o). 2 *7 *
corr. A.
,47t laus pro salus omisso sequcnli et 7. ,41 « hic desintt 7. 2 * 77 est al. man. superscr. A. exe.miis ».
1479
xeniis ac desunt A. ac dcest 1. u *° deest 3. 2481 Zrbiam 3. « 4 " cum 1. Guozdcc 2, 2 (b), 4, 4 (a),
Gnozdec 3. ,4S * Misen 1. Misnam 4. M.issn 4 (a). 2485 rediticat 1.

not^:.
(590) Matra. rj prrecepto de fundatione ecclesia? Wissehradensis a
(591)Dif(icullas,quaeindenasciturquodWratislaus 1088 apud Boczek 1,183 ha?c lpgunturverba :(Confir-
pauloanteregisnon.inesalutatushocindiplomatedux mntio) domini etiam EgilberliTrevi>ensisarchiepi>copi
nominatur, Dobnero V,517 ita solvi posse videbatnr, a quo simul ct unclionetn reqalisconsecrationis acce/ i.
ut dicerethocfactumesseobclementispapsereveren- (594j I.e.marchiam Missenensem quam lleinricus
tiam, qui nondum regalem Wratislai titulum agno- teste Lamberto a 1076 Ecberto marcbioni ademerat
verat.Idem testatur diplomati fundationis Wissebra- et Wratislao ob speciaiam fiderr, commiserat.
densis duplicem sigillum appensum esse,in quon.m Guoz Burzwardium in pago Niseni. Gfr.
(595)
altero Wratislaus sex, in ullero dux appelletur. etiam commentationem Pelzelii inscriptam U^ber :

(592) Probat Necrologium Bohemicum. dieHerrschaft derBohmenin Meissenin collectione

(593) Ita nominatur quia pars Poloniae 0derar.<a6 AbhandlungenderBehmischenGesellschaftderWis-
i. e. Silesi« in potestatc erat Wratislai.In Wratislai senchaften 1787, p. 39
 173 CHRONICA. — LIB. II. 174
scaras cx electismilitibuscum filio suo Bracizislavo A persecuti sunt hostea, evasit rx nostris. Cumque
ultum ireolimsibi illuloe injuriae ,486 Nam quo . hi qui remanserant in castris, viderenl in coelum
dam ,487 retro dierum tumpore, dum redit impera- ascendere quasi per turbinem globum pulveris, et
toris de curte.casu contigil inquadam villa nominc licet repentini et subitanei casus etiam fortissimos

Kileb 2488 valide magna,eura pernoclare,ubi noctu viros in bello conturbare ,507
soleant ,508
, tamen
orta seditione intersuos et cives.occisi sunta villa- arma quam im cicius arripiunt « 5,0 ,bo3tes virililer
nisduo fratres, primi inler primates.hujus patriae excipiunt, pu<ma 2511 summa vi conseritur, fragor
inmanes oolumnae.virtutum clari lumine 2489 ,Naca- armorum (597) etclamor virorura usque ad nubes
rat 249 ° et Bznata 2491 tilii Taz 249> comitis. Mox
, exorilur (598), hastilia 2512 in primo ,513 congressu
secundum regisjussum qui missi fueranlfestinantes fran^untur, res gladiis agitur (599), donec Deo
2493
suinmodiluculoinvadunt opem 25U ferente
die et noctu,tercia die Saxones versi sunt in fugam.no-
2515
cum m.igno impetu praedictam villam.et dirripiunt slrates habuere vicloriam sed nimis cruentara.
omnia bona illorum,ipsosquoque et uxores eorum Quia vero secundi ordinia milites cum prada j«m
2 * 94
praecesserant ,516
usque ad corrigiam calciainentispoliant,et fun- , in hac pugna soli tantum nobiles
2517
ditus aediticia subvertunt i^ne comburentes, atque interierunt, Alexius , Ratibor gener suus ,5,8
t
,519
equis et peccoribus simul abductis viam tc- g illaesi quam plurimi, Branis cum fratre Zlava et alii
nuerunt.Factaautemmeridie.dum transirent quod- Preda comes amisso pede vix mortem evasit.Filius
dam flumen,filius herilis nactusamcenaloca flumi- vero ducis vulneratus estsub dextro pollice,et nisi
nis.jussit cum prasda scutarios 2195
praecedere,viros capulus ensis, quem manu tenuit, ictui obstitisset,
autem bello fortioressecum invitatibi 2498
prandium ex toto manura amisisset. Acta est autem haecstra-
sumere ,497 .Et quia magnus aastuserat,filius ducis ges 6. Nonas Julii.
nimio calore exae3tuans, dum post prandium in 40. Anno dominicae incarnationis 1088 25, °.

aqua paulisper refrigeraretur natans, mittit 209S

ad
Ilisdem temporibus haec acta quibus referuntur,
enm Alexius comes ita mandans : Non hic, ait, in
2499 250 « Quidam miles erat qui Benedanomen habebat.
Wlitava aul Ogra lua nalas. Tolle mo-
in

ras (596), forlium portas virorum gazas. Ad haec ,ju-

Magnanimus juvenis praestanti corpore talis,
Hectorerat 2521 qualis pulcher velTurnusin armis,
venis Naturalc 6st, inquit, senibus ad aurge 2501
:

Ex Jurata ,52S nalus, cui priraus Taz ,523 fuit avus.

molum semper trepidare, et quamvis sibijam inmi-
Nescio quade reluncoffensoquoqueregeWratizlao,
7ientia,plus tamen quamjuvenes, limerefata. Quod
cum relatum esset Alexio, Deus, inquit, faciat, sed fugiens in PoloniamTactus est miles dorr.nae Judithoe,
250S
eventu prospero , id lalis assit nunc et inevitabilis conjugis ducis Wladizlai(600) ;jamqueduobusannis
2524
fortunx occasio, ubi juvcnes vuleaut
utrum senes an evolutis remeans 25i3 de Polonia, adiit Wigber-
ipsi magis fata hmeawf. Dumhaecloquitur praediclus tum generum regis(601) rogans 252fi ut per ejus ,

comes, ecce plus quam 20apparent equites missi suffragia pristinam domini sui S527 possit redirein
aSaxonibus, ut eos provocarent cimbello 2503 ,sicut gratiam. Sed quia hic Wigbertus vir erat in rebus
mustela hostemsuum aspidem strangulare volens valde discrelus, nolens S53S
ut in aliquo socerum
provocat umbra eaudae suae de antro. Quos ut 2504 suum offenderet,dat ei consilium, monens ut inte-
viderunt nostrates, inconsulli homines, plus auda- rira apud Missensem 8529 episcopum nomine Benno-
ces quam pcrspicaces, Alr-xio nimium refutante et nem (602) tucius
s6, °
maneret, et cum sibi simili-
prohibente eos ac revocante,ruunt in sua fata per- ter 2531
"

intercessorem pararet- Interea contigit ut

sequentes - 5ul1 inimicos. Nam statim ferrea legio iterurn rex Wratizlaus Zribiam cura suo exercitu
S606
Saxonum prosilit exinsidiis, et nec unus, qui intraret !53s
,
quo prasJictum castrum Gvozdec in
VARLE LECTIONES.
2486 2487 248S
illatara in.juriam 4, 4(a). quoddam 1. Kyleb 1,2. 2489 nomine 3. ,49 °
Nakaral
2. Nacharat 4, 4(o) 2491 Wznata 2. ,492 l«z 3. Thaz4, 4(o). 2493
ila corr. 1 l UC e rell. 2494 e
alia manu superscr. A. 2495 scrutarios 2. 2(o). r eraso2.{b)3. 2496 ad A. 2497 dee&t A. 2 * 98
misit 4
4(o). 2499 Wlytava 1.2(6). WKavia2. Wltava3, 4(o|. 2500 deesfi. 4. 4(a) 2501
adure 250S
4, \. propicio vel
prospero 1,2. prospero A. 3, 4, 4(o) propitio 2{a), 2(6). inmargine Alius prospero. 2508
ita A. cimpello 1.
cum bello 2, 2(i). 2{b). cum dolo 3 cymbello4, 4(o) 2504 expunct. eial- manu superser. cum A. f, ° 5 pro-
sequentes ,506 2503
2. Bacxonura 1. lurbare A. s508 solent 4, 4(o). 2509 quanto 2{b) 261 °
corripiuntA.
2, 2(6), 3. deinde correclum arripiunt. 2511 2512 astilia 1. 2513 iramo 2(6).
deest 4. ,U5 snperscr. h 1*
terente dcest in margine al. manu ente Boemis. 2515 hab. n. A. ,616 praecpsserunl 3. 2517 comes mserunt
4' 4(o) 2518 gener suus deesl A. S619 Bravis2(6). Bratus 3. 2BS0 amii numerus scc. A 1. 4, eum cr.piteiO.
viae.tur conjungendus hisdem A. I, 4. II majuscula scriptum. his 3- SBJ deesl 3. 261s Iarzata 2 2523 laz
;

2524
3. Thaz 4. 4(o) evolutus «ur evolutis I.2525 rema nens corr. alio atramento remeans A. 2526 omis-
sum 3. 26i7 Wratizlai add. 4, 4(o) ,528 nollens 1. 2527 Misnensera I, 2, 2(w), 3, 4, 4{a). 25S0 tutusA.
1631
sim. sibi A. io3i t al. manu adscriptum. 1.

NOTiE.
(596) Lucan., Phars. I, 281. (601) Cfr. supra 11,20. Quibus rebus motus in
(597| Lucan., Phars. I, 569 Bobemiam venerit Wipertus marchio, narrat auctnr
(598) Virg., JEn. l\, 313. Vitae Wiqerti c. 2,in Hofmanni script. rerum Lusa-
(599) Sallust., Catil.60. ticarum.
(600) Quae obierat a. 1085. Vide supra II, 55, (602) Sedi suae restitutus anno 1088.
 175 C0SM.1t 1'HAOENSiS 170

ilium firmlorem locum transferretjetcognovit rex, A dormitat, sed semper quietos inquietat,

quod tn uibe Mis«en .mittit pro eo, ' Non tulit ultcrius pacatos viverc fratres,
I

quo *•• veniat ld eum eub lid.-i " pioto. Quein regem ,5,7 scilicet Wratislaum et pracsulem tx,t Ge-
etatim vcmentLin nx ut vidit, qualiter eura dolo beardum. Uunc vexit vaia gloriu et ambitio *•,
caperetogitare Ubi post inulta verba pro-
caepii. illum exagitat arrogantia ettumidolastu superbia?,

niiBCue dicta et qutedam convenientcr fi.'.ta,accepil itatamen ut nocille huiccederet nec hicillurn exsu-
eum fraudulenterrexmanu dextra et ducit seorsuiu perare quiret. Iste non vult fratremsibi * 56 'babere

exlra castra, qua^i ibi secreta locuturus. Tunc vi- parcm ,M1 ille non vult miuor fratro haberi iste
, ;

dens ,5J * capulura et ctput ,5a1 ensi9 aureum, quo vult praeesse, illenon vultsubesse; iste vult quasi
erat miles " 3| prapcinctus.intra talia qnmrit ab eo, rex dominari et praecellere, ille non vult jussis suis

quanti ,Ss9 valeat gladius suus. Etille; Molnm, in- obteraperare, sed soli i.nperatori suum prolitetur

quit, ti ponat super galeam, utramque

,5t0 simul et servicium, a quo acceperat episcopium " 82 .Qui in

caput alque corj/us u*quc ad femur tn uno iclu lioc tantum virili animositate interse albjiiandudisside-
ense dimidiabo. Miratur rex dolo, et laudat ensem, bant,ut saepc festis diebusrexepiscopum non habe-

atque rogat ut eum " 41 sibi ostendat. At illo nihil ret,qui sibicoronam imponeret. Hac necess'.tate ,56,
mali ,5t2 suspicans, dat regin in manum exem- „ simul ,5,,4
et ambitione rex compulsus, non ratione

ptum * 543 de vagina gladium;qucm rex arripiens" 44 sed sola dominatione iterum subintronizat capella-
etmanu vibrans : Quid, inquit, an 254J nunc,o fili num suum nonine " 0l Wezlonem ,566
in territorio

mulieris ultro " ;6 virum appetentisl Et astanti ca- Moraviensi episcopum (603). Quo in " 67 facto 256S
merario.qoi solus cratcumeo.homo pejor pessimo, palam se fecit notabilern I56 °,
nonsolum " 70 spre-
Vito Seliboric mi ait fiape hunc, rape sublimem el
:
visse quod ipse coram imperatore et ejuscpiscopis
liga quadrupedem. Sed quia semperin audaces au- collaudaverat, ul unus foret uterque episcopatus,
dacia non est tuta, audax miles "" mox arripiens verum etiam papae Clemenlis violasse priv:leeium,
de femore camerarii percapulum ensem, proecidit quo >iU ejusdem terminos episcopiiroboraverat' 572 ,

lumbosejus per medium.qui calcitrans humum" * 1

jacuit semivivus. Nec fugit miles acer, quamvis
aufugerc potcrat.sed velut Hercules circaLerneam
ydram assiliens et resiliens
Ter rcgem " 51 paulisper vulnerat cnse,
vili
Ipse tameu nullum dexlra ducis excipit ictant,
doncc ad clamorom de castris ruunt.
L Nam prima die qua regem adiit, nimiam corporis
Cucata sed primus prae cunctis advolat unus,
et ceu silvaticum porcum super se irruentorn lato
2563
excipit venabulo 255 * militem. Tunc rex
quasi
Hanc ut applorarel ,573 apostolico illatam ecclesias
injusticiam, pracsul Gebbardus " 7A iturus er-it Ro-
mam,sed consilio cum suis familiaribus inito,prius
,,5 °
aditautiquum amicum Wladizlaum regem Panno-
nicum, et patefa^icns ei sus ecclesiaa injuriam" 75 ,
Rorcanum iter ,576 auxilium, poslulat ob eo ad
Inscius heu fatum sibi jam superesse propinquum.
incidit molestiam.et quia propc urbem crat Stiigo-
niam 2577 illuc mittit eum rcx navigio 2518 com-
,
,

mittens curam ejus illius urbis episcopo.

in ,55t
mortuo 2555
possit ulcisji, jussit ecm equi ad
Pertulitheu" 70 Iquales sex lucibus ,580 ipse dolorcs
caudam per pedes ligari,et sic buc et illuc per
Impediorlacrymis necpossum promere diclia" 81 .
tribuloB trahi.
Beptima die jam advesperascente 25 ",
*
41. Anno domiaicae incarnationis 1089. Sol Julii senas qua Kalendas (604).
tar.git luee
*) Erectio ecclesiae Vissegradensis 2(a). 2(b). Gemma sacerdotum, cunctorum luxBoemorum,
Anno dominieae incarnationis 1090. Antiquus ille Do^male prsclarus, pius antistes Gebeardus
chelidrus ,35
*humaai generisinimicus,qui nunquam Vivat ut in Christo mundo migravit ab isto(605).
VARliE LECTIONES.
,i33
Miscn 1. " 34
ut A.I. quod 4. 4. (o) ,53, fideli 4(o). " 36 rex addit 4. I537
et capul desunl A. 2536
Be-
neda add. 4. 4 (fl). 253 *qu8nta 4- " 40 utrumque 3. ,5U eam corr. eum 1.
,542
omissum4,4 (a). i5i3
corr.
A. !544 dat regis arripiens omissa 4.4 (a).qv.xtamen in margine 4 (a).supplere tentavit munus rcceniior
(jjatris Georgii Feri S. l.)ex 3. D. ,545 agis 1.4. corr. ais 2. 2546 ultra 4. 4 («). ,537 Vseborio 3. 25 * 8 lie-
ncda aildunl 4. 4 («). tm h superscr. al. manu. 2. ,5eo decsl 2. 2551 Wratizlaum add. 4. 4 (a). J 52 ven. --

exc. 1. 2 ' 55 Wrntizlans addunl 2. 2 (b). 4. 4 (a). 1554 ccrr. 2. J555 decst 1. !556 chelydrus 2 (b) 3. 2S57 dtest
3. 4 (a).
2,S8
dccsl A. 2569 ita 1. 4(<<). umbiiione rcll. ,5t0 c sibi 1. Scqvcnlia tisque virili in iexlui.alia
videntur manu seripta. : 5,1 par. bab. A. 2:6J episcopalt n 2, ct tic porro. 23e3 necesuiafe corr. al. mavu i.
'

1564
aeest 4. 4;«). ,565 deeat 3. scc " Weclonrm 1. 2. Wecelonr 4. 4(«). ,657 erasvm A. ;5C8
pacto 3. qui 4.m
,58t
natttbilem alia v nnu o su]-ericr. \. palarn leeit nolabile o. 257 ° scaddit 3. 5571 qui 4. 4 (fl). ,572 eorro.
boraverai 3. ,, , epploret A. approbaret 2. 2574 Joromir 3. 2575 ita A. dampnum vel injuiiam 1.2.
•

damnum 2(<i). 4. ln 2 (b). sujra datrniim seriptum esl injuriam. ,576 pccuniam "
auxilium 1.4.J« 2(b).supra
auxilium scriptum [lecur.ian). pecumam et aux. 4(o). ' t: ' Zlrigoniam 4. 25 8 n>agijigio A. remigio navis
4. 4(a). " 79 eu 2. S5S0 in rasura aha manu scriptum 1. ,5Sl verbis 3. S5S2 advesperante 2.

NOT^.
(603)Hocdiscidium jam anno 1088 faetum essc (604) Consentit Necrologiurn Bohemicum, et in
probat piivilegium Ecclesias Wissehradensis, quod catalogo episcoporum Olomucensium legitur x Kal.
coniirmarunt JaromirepiscopusPragensitet Vecelo Jul.
episcopus Olomucensis. Quod tnde potius factum (605) Palacki Gebharpi mortem ad annum -1089
est, quia Wratislaus rex Clementis papaj partibus revocavit.
relictis ad Urbanutu II transierat.
 "

177 CHRONICA. — LIB. II. 178

Morihug et vita de cujua dicere multa. A episcopalem nunquam inlegrum peranuumportabat,

Fertanimusmihi,seddesuntin 2583 pectoresensus. sed m
unam hicmalem * in pasca, alleram aestiva-
Pauca tamen ftiri libet haec, quae vidiraus ipsi. lcm in festo sancti Wencezlai suis capellanis
26 °*

42. Tempore quadragesimalitalis mos erat suus, donat sicelin caeterisdonativislargumfuisse scias.
;

9emperciciliumhabenssubtus,desupervesteepisco- Post cujus obitum anno dominica? incarnatio-

pali indutus, diebus pascit " S4 humanos obtutus, nis 1091, 4 ,606 Nona9 Marcii Cosrnas eleclus egt
in epigcopum tamarege Wratizlao quam
"° 7 omni
nuctibus vero sacco vestitus, latenter ecclesiam in-
gres9U3etsuper pavimentum ethurni'- ,S8 prostrali)3, clero ac populo Boemorum, tertio lleinrico impe —
tamdiu perseverat in precibus, quoadusque largo rante 5608 augusto.sed in Longobardia hisdem tem-
2587
ymbre lacrimarum madida fuit 2586 cui incubuit poribus imperialia tractante negotia.
humus. Inde consurgens ad agapen 2,ss
facien- 43. Eodem " 09 anno, 15 Kal. Maii, 4 ferla in

dam 2889
(603),etpriusquamruminet psalmos.quot- secunda ebdomada paschaa (608), est combuslum
quot ante ecclesiam invenit miseros,bonioperis " 90 monagterium sanctorum martirum Viti Wencezlai
per copiam supplet 2591
eoruminopiam ; finilopsal- a!que Adalberti a,l ° in urbe Praga.Eodem anno ,6U
i6l%
terio idem matutinas autem quadraginta
facit.Posl rex Wralizlaus ralde iratu9 egt contra fra-
panis quadrante3 et totidem allecia, sive alicujus n trem suum Chounradum, qui his, non inmemor
,813
edulii partes dividit inter pauperes. Quarta autem mutuae dilectionis, favebat parti filiorum fra-
Zuatopluc ,6U videlicet 18 et Ot-
vicejam adropinquante luce, ad numerum aposto- Iria sui Otionis,
lorum lavan9 25 " pedes 12 peregrinorum, tik 2616 (609), quibus expulsis de paterna haere-
Dividit his formas bis senas denariorum. ditate, suo Bolezlao rex urbem Olomuc et
filio

Quibus ad horam ,593

prandii in abdita stuba vel alias civitates tradiderat, ubi non longo post tem-
casa positis hnbunde ipse necessaria apponit, et pore in praedicta urbe inmatura praeventus eet
,8lT
dextra sua cibum et potum eis benedicit,deinde ad morte 3 ldus Augusti (610). Et quoniam illi

publicam mensam 2594 vadit,ctsecum 40 " 95 egenos tres fratres,scilicet 26l8 Jaromir, Otto et ,619
Choun-
pavit. Similiter ad sedem suam Pragae conslituit radus.quamdiu fuerunt vitalcs, ila erant unanimeg,
cotlidie 40 pauperes pa9cendog, et bis in anno ut per nulla posset eos 26a0 rex divellere artes, —
vestiendog " 9S a corrigia calcei usque ad masti- et sicut fertur leo pertimuisse tres juvencoa inter
gam 2597 (607) pilei. Item nonnullus adventante9 se collatis cornibus 8tante3,ila nunquam au&us est
hospiteset pauperes clericos nimiis dationibusobli- rex invadere suos fratrea 26il
postquam vero ,
—
gat.ut per totam quadragesimam secum manentea vidit solum Chounradum post obitum fratrum ex
tam provivisquamprodefunctispsalterialegant 2598 omni parte fraterno aminiculo privatum,ingre»sus
.

Ad singula quaeque 2599

missarum sollempnia,quot« ^ est cum exercitu Moraviam,ut eura 9imiliierexpel-
quotin capella quaque die fuerint celebrata, leret de provincia, quee sibi sorte ac t,8t funiculo
Trina dari " 00 fecit nummismata denariorum. haereditatis et per concessionem jure acciderat 18 "
Omnibus autemdiebusdominicisl2 nummos,festi9 paternam.Vontum eratadurbem cui nomen Brnen
28,4 26,i magna-
vero apostoliciset in aliis majoribus sollempnitali- (611),ubi rexcircumstantibus terra3
bus 200 offert 26U7 super pixidem sanctarum reli- tibus "" disponens obsidionem per girum, dum
quiarum argenteos. Quamque fuerit largus, si te designat loca ubi quisque comes tentoria figat,
deleclat, o prudens scire lector "M ,
pelliciam S60J
Sderad"" villicus, sicut erat homo versipellis, ex

VARIiE LECTIONES.
im deest 4. tm pascis 1.
J5SS
umi 1. " S6 madita corr.al. man. madida 1. ,5S7 incumbit A. t581
ita
corr. 1. agape faciendum A. add. 4, 4 (a). 2590 op. boni A. " 91 supplex 2. 2,9i lavat 4, 4 (a).
J5S9
vadit
2«9S
oram 1. " 9 * missam A. 4. 4 (a). 259J XII. A. 25 " vestigandos g eraso A. \. 2I97 mastig»am 2. 4.4 (a),
2598
perlegant ps. A. 4. 4 (a). s599 quoque 4. 4 (a). " 00 corr. al. atramenlo A. 2801 r. al. manu superscr. 1.
2602 lect. sc.
A. 26u8 pelliciiiara 1. "° 4 genialera 1. 2608 festivalem 2. 2608 nouas omhso IIII.4." 07 a inserit 2.
2808
imperatore 4. 4 (a). 2G09 Eodem —
Praga in margine inferiore A. adscripta. " l0 mona9terium hoc
loco A. 26 1 XV. Kal. Vliii inserunt 4. 4(a). mi deest A. 2618 pati 1. ,6U Zuatoplik A. Zvatoplic 1. Zua-
'

toplik 2. 26 5 deesti. " 16 Otic 2. Otik 2. (b). Ortik 3. 2617 Hi 4, 4 (a). 2618 deest 4, 4 (a). » 81 » omittunt A, 3,
'

4.
26, °
rex eo9 po3sol. A. 2611 fr. suos A. ,6 " aut A, al. man. superscr. ac. " ,3 corr. 1. 26u Brinen
1. Bruno 2. Brynen 2 (b). Bruen. 3. Brneu 4. in ras. Brnen 4 (a). 2625 circumastantibus 3. 2626 primatibua
3. 2627 Zderad 1. 2 (b), 3, 4, 4 (a).

(606)1. e.adelemo9yoampauperibuspraebendam.
(607) l, e. fibulam.
(60-4) Haec signa chronologica minime inter se
cohaerere observavit Palacky I, 321, ideoque delen-
dum putavit numerum XV
ante Kal, Mai. et S.Viti
incendium ad annum praecedentem referendum esse,
neque minus ea quae sequuntur de Wratislai bello
Moravico. In Pragensibug annalibug S. Viti incen-
dium annno 1091 adnotatur.
(609) Quibua addendus est
NOTiE.
Bracizlaus.ut patet ex donatione quadam Euphemia
mafrig, quam fecit Gradicensi et Raygradensi mo-
nasleriis pro anima Ottonistn die sepulturxcharis-
simi mariti. Notae chronologicae desunt. Buczeck
I, 176.
( 10) Bolezlaumfiliuraregisjamanno I089obiiss8
testis esl Hildegardus Gradirensis apud Boczeck I,
185. Monachorum litterag consolatorias ad Wrati-
slaum datas vide ibid., p. 185.
tertius quidam filius (6H) Briinu.

.
179 COSMA PHAr.EVSiS i80
obliquo innmns regl oculis, juvenem Bracizlaum A ' <"' e " ubrenuncio libi fidem meam, et nvertcns
*"' J
intcr tatrapat oram putresoo i denotatoar- equum, projeeil in faciem cjus oiroteeam . Non
i6ii •**,
bonc coofoi I . hiam quidem l
iuquieo« aliter q lam eum 2611
iratus leocrexit jubas *'>!

. o domine rex, nahu Ubenier settate ludit in snbmitteni eauJam, nodo, qui in in extremitaie
flumtne et nutut, ti placet tuv majettati, juxij flu- (aula. pprcuciens fronlem Buam,el stiinulo, qui
vium (812) hae ex pirte urbit cum tuit papiliones est euh cauda .
s ua, pungens " ,2 posteriora a65s
,

ponat. Hxc Ideo dixit, quod ,63 "

olim ,651
in parti- fertur in omne quod obstat : ita prosiliunt ilico ex
2* 14
busBaxonic, dum meridie natet prxdictus juveuis agmine ardentes et armati juvencs, Nozizlau et
in flumine, hostes ex adverso irruunt et eos inva- frater ejus Drlwkray***, fllii Lubomir, ct tercius
dunt, ut supra retulimus (613). Hoc verbum nimis Borsa, (ilius Olen, atque 2Ut6 frustra fugientem J657
alte in corde juvenis MM seiiit,ct non minus doluit Zderad tornis baatilibna alte in aora sustollunt et
quam si toxicata sagitiacor ejus vulnerasset.Tristis ut manipnlom in terram deiciunt.et calcant equo-
abiit in 2ii *
caatra,et 263 '
non sumpsit cibum u«que rum pedibus.et iterum atque iterum vulnerant et
noctis 2635
ad astra.Nocte autem sub opaca, turma humi ,658 telis. Tali morte suae de
alligunt corpus
suorum advocata, pandit cordis sui vulnera.consu- Summitate rotse Fallax fortuna dejecit
lens qualiter iu villico ulcisci possit iniquo 636
p amicum suum Z-lerard 5 IiJus Julii. Comes sutem
-
.

«_ j __•
Eadem etiam noctc clam mittit
•. ... i , i .

ad patruum suum
" _____ mR .o _ j 11 __
l _.___
Drisimir ,659 pallidus advolal in castra, et nuncial
• 1 1 • . •

i '"'° 2C6l
Chounradum, deJecus sibi et 2638 a quo sit illatum regi ,qn_e fuerant facta. Solus rex mcerel et
exponens, quid opus sit facto, quscrit ab eo consi- plorat, omnes juvencm quamvis "'- laudant 266J
,

,664 S665
lium. At ille, Si te, inquit, quis sis cognoscis, ignem apertelaudare non audeant Bracizhus autem
menon minus quatn te urentem exlinguere ,f38 noli non longe ultra unum monticulum separatim sua
,flf6
timere ; negligerc taudabile non c./.Non enim latue- transfert castra,quem inajor pars exercitus et
5667 2668
ral Chounradum,quodrex ha_c omniaageret Zderad fortior bello est secuta.
per consilium. Cunique nuncius dicla patrui Bra- IntereaconjunxChonradi nomine ^Virpirk ,66,
45.
cizlao retulisset, favent omnes et assenciunt, et (615), una mulierum de numero prudentum, inscio
Deo sibi datam laudant ducis sententinm,
i]uasi a marito suo venit incastra regis.Quae cum nunciata
quoniam et ipsi identidem iw prius consuluerant. esset regi, convocat 267 °
rex proceres in ccetum, et
Quid multa ? Tota nocte illa agitur quod mane per- Jussavenirestetit ,671
coram rege.large perfusa 2 * 72
,673
agitur. faciem Iacrimis (616), et sinjmltibus verba in-
44.Nam lucesccnte die Bracizlaus mittit ad prae- terrumpentibus tandem eluctata in vocem sic est
l 6 74
dictum villicum dernandans ei, ut,ubi pla- sibi ,640 locuta :

ceret.secretum consilii 2M1 simul ineant.Qui nicbil Haud ,675

ego jam dignadici tua,rexpie 261t ,nurus

2C1 ~
mali suspic?ns, accepto comite Drisimir 264!
, tan- Supplex ad genua nunc non temere tua veni.
tummodo soli 8643 duo procedunt.Quos ut 2644
vidit Et cecidit in faciem adoravit regem.
et

a longe juvenis.tantum asuis prosiliit 2645 obviam Quse jussa surgere stetit et ait Nullam 261s ,domine
:

eis quantum jactus 2647

est lapidis ; dederat enim mi rex,hts in partibus belti invenis materiam.nullam
26/9
sui8 militibus signum, ut quando suam cirotecam de praelio hinc reportas victoriam, bellum plut
2680
illius proiceret in siuum, facerent quod facere quam civile geris (617). At si nos et nostra bcna
2647 2648
spoponderant pauca exprobrans illi 2649
.Ubi tuts mililibus prgeiam esse decernis, in le tua vertis
quibussaepeofTenderateum Quam,\nq\i\t,pollicitus : tela, cum frairem tuum, cui debeas 2681
essetutela,

VAR\JE LECTIONES.
26,8 elogio A,2,2 (/>).3.elogio vel carbone- l,elogio carbone4,4 («). ,6,9 quandoquidem4 («). «30 quia4,4(a).
,431 98** 2633
corr. al. atramento juvens ad 4,4 («). 26S4 deest A. ,635 deesl 4 (u). ,63 3 in aliquo 4.4 (a) ,637 et
'

l. I.
— sit demnt k. 2;:iS
extmgue 4, (a).
2639
itentidem 2,2 (bl 26i0 deest A.co.-r.l. 2641 consilium 3. 2641 Drysimir _,
Drsimir ,643 illi 36t4 2645 prosilil 2648 2647
3, Disimir 4. 4 \a). 4, 4 (n). a! manu supcrscr. A. A. ictus A. a
verbis a suis pro- ht paulo nliter\, 4
: a suis militibus sec->ssit,ut signum possent cogno3cere, quod
[n) :

fncere se s..op .nd>r it. 26;8 Un A. in ramra alio ntramento. 2649 ei A. 2650 cyrotecam 1, 4, cyrothecam
2, 4 ('()• ,M1 deest A, Brexerit 4. 265! puijnens i. ,S53 pectora A. sua add. 4, 4 («). ,l354 Nozizlaw 2. 4 (a),
istt Dyrzimir
2. Dri«mir 2(6), Drsim>r 3, Disimir 4. Drzimir 4 (a) i6M nunciant l.n expuucto. mi deest. A.
ifl6i
Bracizlium aidunt i. 4 (a\ m3 et --tl.iri licaat inseni nt 4. 4 (a). 26G4 vis al manu superscr. A. 2665 lau-
dant I. - 666 tra-islV'ret 2667
fcrncior 2 (b). 2668 deesl 3. 266 ° WirMrk 3. 26T0 eonvocat
1 . rege (!«u»f 1. —
?67!
eljusBit eara vpnire. Rtetitque 4,4 (a). Kli profusa 3. ,673 facie A. 4, 4(a). 2674 dicens addunt 4. 4 (a).
1676 Hut corr nl alram.
haud A. 2676 pie omissum 4. ,677 nee non 2 (b). * 678 nulla 4. ,679 hic. 1. ,68° nos
et desunt 1. J681 debebas 3.

NOTiE.
(612) Switawa. (615) Nomenei erat Hilburg, ut patet ex diplo-
(613) 39. II, mnte Conradi ducis. Boczck I, 188.
•^614) \1ox uhi se sar-oe stimulavit verbere caudx (616) Virg.,^n. XII, 64, 65.
Erexitque jubum (len). (617) Lucan., Phars. \, 1.
(Lucan., Phars I, 208.)
181 CHRONICA. — MB. IF. 182
spolias rapina cruenta.InDeum vadit, qui tuosinva- ,705
A partes urbia Gradec (620), et ibi morabatur
dit. Pfam quserunque hic longe in tuis finibus spolia frustra expectansincertam fortunae vicissitudinera.
quxris habenda, ostendam tibi pociora in medio tui Quotquot enim secuti eum fuerant.nullus ausus est
2882 ,706
regni posita. Nusquam enim melius ditaberis ,8
", proprios revisere lares,quia regem.quem offen-
,684 l707
nec ampiius magnificaberis ,
quam in suburbio deranl, valde metuebant.ne caplos aut in vin-
Pragensi 2885 ,688
et vico Wissegradensi . Ibi Judei cula mitterel aut capitali senlencia dampnaret.
2687
auro et argento plenissimi, ibi ex omni gente ne- Videns autem rex, quod non posset, uti volebat,
goriatores didssimi, ibi monetarii opulentissimi, ibi iram suamulcisci in (ilio necin ejus 3equaoibus ,7 ° l ,

forum, in quo 'prseda habundans tuperhabundat tuis advocat fratrem suum Chounradum, et congregat
mihtibus. Aut si te delectat, qualiter Troja arserit terrae ma.joree ,709 natu, atque corroborat omniura
(618) videre, nusquam magis Vulcanum videbis fu- sacramento comitum ?71 °, quod 2711 post suura ob-
rentem |619), quam cum ,S8S utramque urbem prx- itum 27M Irater ejus Chounradus obtineat soliumao
dctam videas ardrtitem. Atqui: « Illa me^i sunt, » Boemire ducatum. Tunc rex roboratus fratris sui
autemqux 8713
dieat. lsla hostiliter devastas, cujus esse consiiio simul etauxiiio.cccpit aper»eraachinari,
putus ? Sonnc nos et nostra tua sunt ? Sin autern 50- f|ualiiHr uiciscatur in lilio. Nec ,7U hoc ,ut latuit
lummodo tua tulmina acuis in jugulum tui fratrisi Bracizlaum lilium pjus 27l6 ,et sine mora congregati
2m R
abntut aller Kdn ,6S9
habearis. Salva lui gratia sunt ad euin plusquamlria milia tortium virorum,
fratri tuo patet Grecia, palet Datmatia, ipse mavult el aecelerantes metati aunt castra circa Rokitnicam
peregrinari qnam te fralricidio criminari. Quinpo- 2717 rivulum (621), incrastinum parati contraregera
cius accipe quae tibi initiit, jam non frater, sed quasi committere prselium. Praemiserat enim ad patrem
tuus mi scrvus ; et protulit de sinu forcipes K Ji
'

et suum nunciurad icens En ego.en assum longequem

:

fascem ex virgultis. Et si quil i89s

, inquit im , quaesiturus ,7 " eras, quod facturus es posthac, hodie
,719 praetereundutn est sub silentio, quod
fraterin fratrem peccavil ,emcnda j
terram autem* 69 * fac. Nec
quae tua est, cui mavi* commenda. Dixerat, et ita ejusdem noctis in conticinio t7S0 divina operari di-
cor regis tetigitet movit ror<laprincipum,ut nullus gnata pst revelatio. Nam si acta hominum nostras
se continere posset ,696 S697 modulo panditous, indi^nuui esl,utea
a lacrimis.Quara rex ad scientiae pro
latus suum jubet ut sedeat,sed priusquam sedpret: qua3 ipsi J711
vidimus magnalia Dei taceamus.
Qunndoquvl' m,\ quit, inveui gratiam in oculis tuis, 47. Igitur nocte praefala dum inter pnncipes ea
adhuc unaoi peticionem posco, ne confundas faciem qure praediximus geruntur, nostri patroni,vidplicet
meam quseso. Pro magno peccato htii puututum sup- sanctus Wenoezlaus et sanctusAdalbertus,visitant
piicii satisest patri. Tunc rex : Scio, ait, quo pergis. in carcere positos.et eos nimia aitLctione contritos
Sed perge potiits, et adhuc ocius fratrem meum et /5- ^ suh sanctissima dignatione taliterliberant.Postibus
1

litim 2ti9S
ad m? ,399
in osculo sancto et in ,70 °
vinculo impriuis anterioribus simulcum janua erutis.raox
27 "
pacis. Et osculatu3 est eam. Timuerat enim rex ipsius carceris velut terream posterulam cum
2701
valde ne fralersuus et filius conspirarentcontra suis vectibus frangunt, nec non et cippum, in quo
eum.Qui cumvenissent 3m perconductum dominae dainpnatorum pedes crudeliterconatringuntur.fra-
Wirpirk ai03 ad regem,dans eis pacis osculum, rex clum forinsecus proiciunt ,72S statimque auribui ,

ait ad filium suum Fili mi,si bene egisti, nulli me-

: dampnalorum vox pia insonuit dicens : Haclenus
lius qnam tibi erit: sin autem male, peccatum tuum vobis et huic patriae nostra suffragia defuere, quia
in foribus aderit 27<H . gratia Dei indigni ,714
exstitistis a725 , ex quo bellum
46. Post haecBracizlaus intelligens,auum patrem hoc plus quam civile inter Boemiam et Moramam
21ii
non excorde sed pronecessitate fecisse pacera,cum principes isti habuere. Sed quoniam gratia Dei et
27J7
omnibus qui suam transierunt in aciera,seces8itia misericordia et retpectus est in sanctot Dei et

VARLE LECTIONES.
1683 deesl 1. 2683 dicaberis corr. ditaberis 1. ,68; nec amp. magnif. 4, desunt 4 (a). ,685 Uisegr. 1, Wisso-
gradensi 2. 2686 cort.k. al. manu. 2687 deest 4 (a). 2688 deest 3. ,G89 Cain l. 2690 tua 4. 4 (o). ,69i omdtunt 4.4(o).
5692
forpices A. 2S93 exiquid superscripto s. I. 269 * omittil 4 (a). 2698 luam addit 1. ,696 se al. man. superscr. hoc
loco A. 2797 Wq> addit 4. 2898 et (ilium desunt 4 (o), et filium 4. ,S99 ad me desunt 1,3. 27M omittit meum
4.
2701
ulde 1. 26(), convenissent corr. al. manu cum ven. 1. 2703 per Wirpirk desunt A. Wirpyrk 1, —
Wirbik 3. ,704 sin auiem aderit desunt 4, 4 (o). ,705 omittit'2. 270s visitare A. 2707 atque2, deett 3.
r'°~ sequatibus A. ?709 ma.jnres terra? A. 2710 communi 2(p),fidem 4, 4(a). 27il quo 4, 4 (a^.^^^ob, suum A.
2:13
deest A. 27U hec A. deest A. 2718 regis 4. ,717 Rokytniczam 2, Rokitineam 3.
2715 2718
quae m mar-
272 *
gine A. ,719 deest 4 (o). concilio 1. ,7S1 ibi A. il2i portulara A. ,723 proterunt 4 (o).
,72 °
o/. man. su-
perscr. A. 2715
existitis 2 (6). ,716 deest A, 3, 4, 4 (o).

NOTiE.

(618) Vir., iEn. II. 581. (620) Koniggratz.

(619) Ibid., V, 662. (621) Haud procul a Praga urbe.
183 COSMiE PRAGENSIS 184

elecloi illtus.noMjue tudii iijimur t^u, pcxcnt, ,\ kU5 I lucia

;>ro mfo »u«t/uam «oW/ -
i prxsentin suffragando ;tt- habet, rnavult cum
extraneum qusrere panera,
eii
essc polerit, u'>i ntu priut miserando no't affu quam solus eine milite mi curn patre domesticam
Quars jam certi Je mitericordtaDeiexsurgite '-•", ad habere pacem. Nec raora, congregutis ornnibustam
ecclesium I) I peiate, nosque nomtnutim san- peccoribus quam rnuncipiis, plus quara duo milia
ctum Wencezlaum et tanctutn Alalbertum vos absol- rwililuuicuniBracizlao duceproficiscunturad regera
visse tl pacem aportusse ommbut nunciale. Qui rnox Pannonicum ,7 **. Quern rex Wladizlaua r, ° reco-
quttai degruvi somno excitati et a ,7Ji vinculiB m
'

' gnoscens cognatum sibi 17 '''

b«nigno suBcepit, et
absoluti, ndhtic custodibusdorrnitantibus :73S concesailmililibusejusinhabitare locum quidicitur
liberi
Iiunoy 27,, '''"'
exeunt jussaque perfieiunt.Huc etiam ipsa die aliud juxla caslrum nornine Trencin (622);
item miraculum enituit, quia 2734 ,ut supra sancto- montibus est situs
locus in mediis silvis atquc in
rum raarlirurn revelatio retulit, Cbounradua frater ,7:,
\et ni.nium MM aptus a!qtie opimus ,;|5 venatio-
regis pacem inter ipsurnregem et filiurn ejuscom- nibus. Victualia 2717 autem et caetera naturaeadmi-
posuit. Nam antea in tantum discordabant 3Vil
ut nicula per praeceptum regis (P23) ab adjacentibui
,

uterque ab utrimque 273ti suspecti.iste ne solio pri- subministrabantur eis regionibus, ipsum autem
varctur, ille ne a patre capcretur, valde invicem n Bracizlaum cumpaucis secum rex habuit in deliciis
limerent.Sed illum par cetasjuvenum et major pars auln regalis ,718 .

procerum, manu quidem promptiores et bello for- 49. Anno eodem rege Wralizlao oisponcnte Co-
ciores comilabantur 27s7 istum vero episcopus , smus electus 2768 ad Pragen.-em ecclesiam et An-
Cosmaset praepositi ecclesiarum onmesque terree dreas aimiliter ad Olumucensem sedem (0'2'i) pcr
maguates estateque - 738 provectiores et consiliouti- conducturn palutini comilis Rapothce (625) veniunt
liores cum ornni miliciaplebia favebanl 273S
etnimio Mantuam (626), et prajsentantur imperatori lercio
affectu venerabantur. Et profecto illa tempestate Ileinrico augusio, inchoante anno dominicae incar-
27tl
postconditam urbem Pragam pessimumfacinuspa- natioDis 1092 in Kul. 270 °
Januarii. Secund-i
tratum fuisset,si non 2740 ad votum omnem princi- autem Nonas ejusdem mensis, medianle praedicto
pumetpopuli motum 2741 sunctadignatio beatissiini comite Rapotha, sedens in palatio Mantuano, epi-
Wencezlay et magna miseratio omnipolens Dei scoporum atque comitum ordine non modico ex
composuisset* utroque latere collocato !7B2 ,etelecti8 jam pradictis
58. Quod videntes qui in castrisremanserant r41 episcopis positis in medio,diu tacita pulcher caesar
comites, miltunt ad Bracizlaum dicentes : Si lu pulchra labia aperit 2783 dicens llos frairfs ad nos :

credulus patri tuo pristinam cum eoredis in gratiam, misil nosler ftdelis amicus Wralizlaus rex Boemicus,
nos ncquaquam cre.limus ei, quia callidam ejus sat ut secundum canonicamtt apostolicam inslilucionem
,74J novimus astuciam.Plusenim ,7t4
ejus amicicias titne- nostra auclorilaie eorum confirmemus eleclionem,
mus quam inimicicias. Nam veluti ursus nec mini- quam sine veslro consensu nolumut ,7ei
facere diffini-
mum J744
ictum patitur inultum, iia ille nunquam cionem. Tunc prsesul Mona8teriensis(627),qiiiisdem
cessabit a vindicta, donec omnia quibus eum offendi- temporibus venerat de Hierosolimis, surgil et apo-
mus, usquead unum iotha non dimitlet inulta. Qua dianssemens88,in quabaculi.anuliepiscopalesatque
de re ,745 aut nos quovis terrarum abire dimittat ,74fl reliquiae sanctorum erant posiloe, ail Periculosum :

cum tui gralia, aut nobiscum ubicunque terrarum esl valde a paucis destrui, quod multorum sanctione
alciora quxras palacia. Nulli enim magis 2747 quam confirmatum est. Mulli enim interfuimus episcopi,
tibi nostro parati sumus servire domino. Videns au- mulli et principes imperii Romani atque apoitolicx
tem Bracizlaus, quia sicut miles sine armis suo sedis interfuere legati, quando vestro privilegio con-

VARLE LECTIONES.
27JR
Desiderantur in extrema libri secundi et initium libri tertii usque ad verba quorum succenJerat
animum ctc. ; unus, ni fullor, quaternio ezcidit et 4 folia, jam sxculo XVII, ul videtur, amissa ; udscripsit
enim in mnrgine sec. illius manus hic multa desunt. ,72 ' et addunt 4, 4 (o). 273 ° ita A, deest rcll.
:

•* 731
ita corr. A, etiam a 2, 2 (6), 4. ,731 aucloribus 3. 2733
dormientibus 3, 4, 4 (a). iiu qtiod 2.
2735 discordabantur 27, '

3, 4 («). corr. 4. 213a utroque 3. ,7S7 deest 4. 27i8 aetaue 2, aetate 4.

,
•
faciebant
2740 ,744
3. regis addunt 2 (b), 3, 4. ,741
volum 2. ,74J
deest 2. ,743 satis 2, 2 Ib). 4 4(o). nimium A. expun-
ctumal. manusuperscr. minimum. 2745 qua de re desunt A. ,74S omissum 2. 27t7 deest A. t748 mihti-
bus3. ,749 Wladizlaum inserunt 4, 4 (o). ,7 *° Wratislaus 3. ,7il suum 2, 2(6), 4. t7B2 Banow 2,
Banou 2 (b), Banoa 3, Baoov 4, 4 (a). ,75S Trenczin 2, Orenem 3. ,7S4 consitus 3. ,75$ at nimirnm 3.
s 56
• '
locus in insidiis silvarum (et 4 la), in montibusest situs et nimium aptus atque optimus 4, 4 (a). 875T
victualia ministrabantur eis regiouibus ipsum, elc. 4. ,758 deest 4(o). 2759 est inserunt 3,4,4 («}. ,7(0 tertia
%

Kal. 2(6), III Kal. pro in Kal. 3. J761 pridie 4. ,7 « 2 collato 4 4(a). S76s aperit lab. A, aperuit labra 3,
aperuit 4. 27 « 4 deest 2 4 (o). 276i noluimus 2 (b) 3.

Nom
(622) Trencin. (625) Cfr. Ekehardi et Bernoidi Chronicon 1099.
(623) Ladislai. (626) Vide Heinrici IV diploma apud Boebmer
Wecelonia ultra nullafit mentio apud scri- \AA
(624)
ptores. (627) Erpo.
185 CHRONICA. — MB. II. 186

firmaslis, ut ulerque episcopaius, Prayensts sintul el \ divoroa compiia dis>|josilis tam puellarum jhin ju-
,7S| timpanis, et per
Moravicnus, sicut fuit ab inicio, ita umit et integer venum modulantiun» tibiis et

permaneat, Ad haec caesar ait : Sine modo, ul ijiiod ecclesiaspulsantibuscampanis.plebslasUbundaaus-

me ,:66
meus rogavit ,101
amicus faciam: de his au- cepit a786 Ipse autem Cosmas episcopus
.
,78T
cum
~
tem postra suo tempore in suo 2 68
discutiam. Et sta- clero et magnifica processione suscipiens eum in

tim desponsat eos anulis ad singulas ecclesias, porta civitatis ante lemplum sandae Mariae (634),
dans eis pastorales virgas. Ilis ita peractis, jussi deducit ,188 ad solium, et secundum ritum hujua
sunt ambo episcopi redire Weronam (628) et ibi terrce ab universis comitibus et satrapis esl inlroni-
* 769 zatus dax junior Bracizlaus 18 Kal Octobris.
expeclare, donec patratis regalibus negociis
palatinus comes Rapotha iterurn reducoret eos se- 51. Eodem anno facta eet eclipMS solis 12 Kil.
cum 277 °
ad patriam. Octobris, G fcria moruiiem (635). Ejus in
post
,7S9
50. Interea sinister rumor nostras diverberat au- Kal. Octobris quidam pseudoepiscopus nomine
res, regcm Wratizlatim 19 2771
Ka!. Februarii (629) Routpertus 279 °, veniensin hanc terram referebat se
,7,t multis
migrasse ad Christum IratremChoun-
(630), et ejus in Vasconia provincia Kavellonam (636)
radum successisse in principatum. Qui statim cur- annis rexisse ecclesiam; et quoniam recognovit
sorem mittit ad imperatorem, et promittens ei pc- n eum 2792 frater noster Ozel ,793 qui et Asinus, et ,

cuniam rogat cassari ,771 episcoporum electionem, eum olim episcop'zas3e perhibuit 27B4 quando de ,

quorum suprafecimus mentionem.Sed caesar magis Ungaria secum iter ageret ,7 * 5 Uierosolimam, dux
consulensjusticias quam iniquitatisconsentiens pe- Bracizlaus et Cosmas electus gratanter eum reci-

cuniae Quod feci, inquil, feci, nec possum mtum

: piunl, et divinum officiumsive cursum episcopali-
mutare /oc/am.Tristis abiit legatus nomine Woclin ter agere permitlunt.Quid multa? Multas ecclesias
,173 mnltos mense Marcio clericos onii-
quia non obtinuit quod peciit ex parte ducis.
,
consecrat,
Episcopi vero secundum jussa caesaris morati sunt nat (637), et in Domini sacrosanctum ,T "
coena
Veronae usque ad inicium quadragesimae ^Febr. 7), crismaexorcizat ,197 .Adquem quidamin paschavenit
expectantes redilumet conductum prc-edicli comitis clericus, nimirum sui erroris conscius, et nescio
ai7 *.
Rapotae Post haec advenientes Pragam in ipsa quid sibi clam innotuit. Mira res, nec dux, nec
die palmarum (Marl. 21), suscepti sunl ,715
a clero electus impetrare potuit, ut saltem parvo tempore
et populo honorifice.et adeunt ducem Chounradum ibi staret,quin in ipsa ebdomada pasch* cum festi-
in urbe Bolezlau ,17<! tercia feria ejusdem ebdomadae. natione ,198 tenuisset viom versus Saxoniam.Postea
Quos dux ai77
jam mutato animo benigne suscepit, vero cura innotuisset quod pseudoepiscopus fuisset,
et cetebravit cum eis pascha (631) in urhe Visse- mittunl ,79 *
unum ex Latinis nomine Constan-
grad. Et in ipsa paschae ebdomada circa Kalend. ^ cium in Vasconiom, per quem Kawallonae ee- 2800

Aprilis descendit maxima nix,et tantum inhorruit clesiae nomine Desiderius praesul demandatlitteris,
frigusmixtumcum glatie,etquantum rajo in media quod illa ecclesia nunquam habuisset episcopum
contigit 2718 hieme.Gesla autem hujus ,719 ducis 21S0 nomine Roulperlum. Miserunt etiam ad papam
non habemus plurimaadscribendum ,78,
,quia post nomine ,801 Clementem, ejus consulenles aucto-
7 menses et dies i7 ,782 eodem anno quo suseepi 1 ritatem.
ducatum 8 Idus Septembris cum vita amieit (632). Quid sit opus facto ,801 rerum in discrimine tanlo ?
Cui successit junior (633) Bracizlaus ,783 quem ad- Quibus ille remandans jussit ecclesiae ex integro
,

venientem in urbem Pragam leslis choreis ,78 * per reconsecrare^baptizatoscrismalepseudoepiscopinon

VARIJl LECTIONES.
1168 ,7C1
deestk. uimis rogot amicus 2 (b). ,768 post suo lempore disc. A,A*, posleaf.in
rogat 2, 3,4, k (a),
216> ,17s
8. rell. peractis 4 (a). deest A. ,771
XVIII. 2, ,7 '« cessari corr. at. manu cessari A.
,710 al.
manu superscr. A. Wiclin 2. Wiczlin 4, 4 (a). ,7T * deest A. 271( deest 3. ,T78 Boleslai 3. ,17T Cunradus
inserit 4,Chunradus 4 (a). ,778 8779 deest A, 3. ,780 Conradi add. 2 (b),
coot. i. m. A, contingit 2 (b).
27S1
Cunradi add. 4, 4 (o) ad scr. p. A ,78S
XVI, 4, 4 (o). ,78s successit al manu superscr. hoc loco
'

A, Brecislaus 3. ,78 * choris 8. ,1S5 in addunt 2, 4, 4 (a). 2186 suscipit 2. ,187 electus, 2 omissum 2 (b).
2788
deduxit 2 (6), ducit 4. ,789 ejusdera anni in Kal. 4, 4 (o), ejus terliis Calend. 2(b), 3. Sed in illo deleto
tertiis supra adscriptum in. 279 ° R l'pertus, siyno contraHionts super d'apposito, 2. Kupertus 2 (b), Rutper-
tus 3, 4, 4 (a), et deinceps. ,191
Kawalone 2 (o), Cavellonam 3. ,792 al. manu superscr. A. ,79 * Os^el 2,
2794
Ozzel, 3, 4, 4 (o). prohibuit 3. ,795 perageret 2 (6). ,196 8acrosacrum 2 (b). ,197 conficit et exorc. 4, 4 (o).
8198
festivitata cnrr. alia manu festinatione A. 279B
mitlit 4, 4 (o), ,800 Constantinum
4, 4 (a).
im ita A.
deest in rell. ,80,
factu 2 (b), 3.

mim.
(628) De hocconventu vide Annales Augustanoa (632) Probat Necrologium Bohemicum.
1091. (633) I. e. secundus.
(629) Consentiunt Necrologium Bohemicum et (634) Est ecclesia in Teyn.
1093,
"Kalendarium Peuaviense. (635) Errat ; eclypsis factaest die 23 Sept.
(630) Eum in venatione ex equo iapsum esse, te- teste Bernoldo.
8lantur monachus Pegaviensiset AnnalesIIildeshei- (636) Cavaillon in Provincia eitum.
patet
menses. (637) Quod factum est ut e superioribui
(631) Incidit in diem 28 menBii Mtrtii. anno 1093.
 :

187 COSM.fl PRAGENSIS 188

rebaptizari " 03 ,
sed lantam confirmare, similiter a ^etite " 05 papa tercio Clemente, Jesu Christo do«
ordinatos non reordinari, sed 8oloramo<lo intcr or- mino nostro cura Patre e Spiritu s.incto reguaute
per ,s04 omnia "° 7 pecula seculorum. Arnen
,8°'.
dinandol -tare ad ordinntionem ,,lU ot per Bolara ,

mtnui inipos.tinnem recipere henedictionem. Sio- 8 i 8te Rraf )„ mi Mubh, chromcU es jam satis usa.
qne inflicla ah hoste volnera matri eccleaJB curata Carraine completo dic lector araice ,w * valeto Uit
aunt antidoto justiciaB, statura lidei calholicae re-

EXPLICIT 28u LIBKH SECUNDU8 DE CHRONICIl B0HEM0HUM.

INCIPIT APOLOGIA
OPERIS ,,lS
EJUSDEM DECANT SUPRA 28lt
PU.ETITULATI ,813
IN TEHCIUM LIBRUM ITENTIDEM ,Sl *

Jam pietateDei promissa favente pcre^i B laudes, et quod illis exlitit pudori, hoc istis habe
Mfl queecunquereor fore pollicitum tibi 281(J
,lector. tur bonori. IJorum nos si ad Hquidum " 32 stilo

exequamur ,8M acta, quia iiuaertarn nou sunt cum

,Sl7
Jam de tem-
retro actis causis sive transcursi» Deo facta, procul dubio offensarn non effugiemus
poribus pauca ex multis commemorans, ysloriam quorurndam, qui adhuc etiperstites sunt homines
,8U ducia Brn.
merfl narrationis usque ad tempora neophiti 28 " atque itaci "" (639), <\u\ a<l vocem du-
cizlai junioris perduxi. Quare autem o} crae "'' c is nichil aliud tam promptum in orehabentquara
precium duxi jam ab instanli opere c^ssare, non Ua, Dotnine, aliu3 ,836
Ita e>t, Domine, terciusUa
est ab re ,s, °. Nam de modernis hominibus sive fac, Domine. At non ita olim fuit. Illum enim ""
temporibus uiilius est ut omnino taceamus, quam dux mrixime coluit, qui ratione justicioe ex adverao
loquendo veritatem, quia veritas seiuper * 821 parit clipeum iniquitati opposuit, et qui mulos consilia-
odium (638), alicujus rei incurramus ,s " dispen- rioseta tramite devianlesaequitatis unocompescuit
dium 2S2S .Si autem a veritate deviantes aliterquam verbo veritatis.Tales nuncautnulh aut pauci sunt
se res habeant 2824 sciipserimus.cum pene omnibus e t si sunt, dum tacent,quasi non sunt. Par namque
notae sint causae, nichilomious adulatiunis et men- est vicium atque judicium, seu tacuisse veritatem
dacii notara incidimus. Siquidem hujus temporis p ge u concessisse falsitatem. Unde videtur nobis
homines virtutibus nudi solis laudibus gestiunt raulto tucius narrare somnium, cui nemo perh<bet
vestiri 282, ,quorum e,i est maxiraa" 2*
dementia " 21 , testimonium.quam praesentium gesta scnbere ho-
favoribus decorari 2828
veile, , et quae sunt favore minum. Quapropter posteris lacius explananda eo-
digna tninime 282B
operari. Atqui non ita erat rum " 38 relinquimus facta; sed tamen ne ab aliquo
!8J0
apul quamvis dignissimi laude fuis"
veteres.qui culpemur praeterisse intacta, summatim annotaro
sent, tamen fugiebant, quas " 31 moderni appetunt curabimus pauca.

283S
MCIPIT LIBER TERCIUS EJUSDEM OPERIS
l.Ergonovus dux Bracizlaus junior, sed matu- comitibus magnificum per tres dies exhibuit convi-
284 °
rus 33tate, sensu maturior, postquam hujus vium ; ubi pro novitate 1842 sui quantum valuiiquae-
terreesecundumritum debitis obsequiisdignesancti dam ad utilitatem ecclesiae decernens, quaedam ob
Wencezlai sui patroni in urbe Praga celebravit " 41 comoditatem hujus terraB instituens, sicutolim ab
natalicium (Sept. 28), et omnibua satrapis atque ipso euae aetatis tyrocinio omnem spem habuit in

VARLE LECTIONES.
2,03
rebaptizare 3. " 04 ordinera 4, 4 ('»). im regnante corr. al. man. regente A, 4. " 06 in
A. "»" dm( A. ,8oS deest 3. "" araico 4, 4 (a) ,S1 ° totus hic vertus deesl in 3. ,811 explicil
— operis minio scriptn A. 4. nii deest 2 (b). ,813
titulati 4 (a). 2814
ittendidem A. hujus 2(6),
ejnsdera 4 (u) " 15 apollogia eju3dera decani intertium librum chronicorum 4 apologia ad lneiorem 3.
2818 ,sn Iransactis 4, 4 (a).
tibi pollicitum pie lector, scripto super pie, bor.e, pro fore poll. tibi lector 2 (b)
2818
ipiaeorr. al manu tempora A. 281S opere A. 2,2 °
abs re 2 (b), 4 (a). 282i suprrscripta duo vel tria verba
S"d erasa A. " 2i ignoraraus A. expunclum in mirgine incurramus, 2m stipendium A. 2, 2 (a), 3. sed in
2, ub antiqua manu correctam dispendium. ,SJ4 habent 2, 2. " 2I ditari 4, 4 (a). 28 " deest 4, 4 (a). ,827 cle-
mentia4. 2S28 dicorari 3, 4 (a). ** i9 corr. A. ,8J0 erant pro erat apud 4, 4(a). " 31 quasi corr. quasA. " 32 ali-
qui dum 2, aliquidem 2 (a), aliquando 3. 283J
exequimur 2 (b). ,834 neophytici 3. ,835 ytaci 4, vertaci 4 (a),
1838 3S37 2SJ8 2839
deestA. deest A. alius i. e. d. des. 4. deest 4. minio scripta A. unde supra 2, chro-
nicae 2 {b). Incipit liber tertius 3. Incipit liber tertius chronicorum 4, 4 (a) " 40 maturis 2. iUi suum add. 2,
1842
nativitate 3.
NOTiE.
(638) Terent. Andria I, 1, 41. (639) Quid sit itacu» ipse CoBmaB declarat.
180 CHRONICA. - LIB. III. 190

solo Dei palrocinio, ita niodo principaLus sui in A. 2. Anno dom. adhucimperalore toicio
i..c. 1094,
exordio christianae religionis zelo succensus nimio, Henrico ultra montes in Longobardia
my tractanlo
oumes magoa ,8U ariolos 28U et eortilegos extrusit imperialia s84 ° net-'otia,indictaest generalia synodua
regni sui e medio, similiter et lucos sive arbores, ab universis episcopisel prinoipibusRomaniimperii
quas in mullis locis colebat vulgus ignobile, extir- infra mediam quadragesimam in urbe Maguntina
paviL et igne crcmavit. Item et supersticiosas insti- mi ad quam dux Drucizluu* transmittil electos
,

tuciones, quas villani adhue seinipugani in pente- Gosmam et Andreain episcopos, committena cos et
costen tertia sive quarta feria observabar.t, o(Fe- tradens per manus palalino comili jam etepe dicto
rentes libamina super fontes macteliant victimas et 286
- Rapotae, rogans ut eos oiferat Maguntino archi-
demonibus immolabant, item sepulturus, quae fie- episcopo 2863 ordinandos. Quo pro eis interveoiente,
2845
bant insylvis et in campis, atque scenas (640), et coram archiepisoopo et universali synodo teeti-
2847
quas 2848
exgentili ritu faciebant in biviis et in moniuin perhibente, quod olim per imperatorem in
28,5 eorum electio,
triviis, quasi ob 2848
animarum pausalionem (041), urbe Mantua 2864 corroborata siL
item * 8i9
jocos profanos quos supermortuos suos.in- omnibus 9ul.ragane'.s collaudantibus ordinati tunt
anescientesa.anes ,S5n acindutilaciemlarvisbachundo Cosmas 286 * et Andreas episcopi 4 Idus Marci ab
5887
exercebant ; has abhominationes et alias eacrilcgas r» archie[jiscopo Moguntino nomine Routardo
• • .

adinventiones dux bonus, ne

• « . «
i»__ i
ultra lierent in
• . _
po-
- *-' -
3.
.- »_ '__._.:.
Eodcmanno fait morLaliias huminum 2868 sed
, 2 i :
,

pulo Dei, exterminavit 28BI

. Et quia semper solum maxima ,865 in Teuthonicis partibus (645).Nara re-
2870 ,dum
Deum et verum puro corde coluit et ejus zelum deuntibus praedicLis episcopis de Mdgu.ntia
,OTl
habuit, universis Dei amatoribus placuit. Erat transirent per qua.idam viliam nomine Ambei k ,

,872 quainvis sitis amplum,

eiiim prmceps spectabilis,dux in castris acceptnbi- parrochiam ecclesiam
lis
285
-,miles io armis inexpugnabilis.IIic quociens- quaeest sita extra villam, non potuerunt intrare.ut
,87s paviraentum
cunque Puloni„m invasit, semper cum magno audirent missam, quia totum ejus
triumpho remeavit. Quam utique anno dominicae usque ad unutn punctum erat cadavere plenum. Si-
incarnationis 1093, sui vero ducatus primo, ita s853
miliLer in urbe Kikernon fuit domus.ubi non essent
crebris incursionibus demoliius est; ut existapa.te tria aut quatuor cadavera hominum, quam praeler-

fluminis Odree Recen usque ad urlem euntes non longe ab urbe in medio pernoctavimua
a caslro
Glogov 2884
(642) praeLer solum Nemci (643) oppi- campo. Eodem anno dux Dracizlaus in mense 8e-
dum, nullus habitaret hominum. Nec tatnen cessa- ptembri quandam matronamde Davaria nomineLu-
2875 duxit
vit ab ejus vastucione, donec princeps Poloniae karth 2874 (646). Alberti cumitis sororem ,

Wladizlaus cum magna supplicatione praeteriti et o in uxorera. Item eodem anno et eodem duce jubente
praesenlis anni tributum usque ad unum solveret Cosmas episcopus 5 Kal. Octobris consecravit al-
obulum cujus census h»c summa fuit; 1000 marca_
; tare sancti Viti martiria
2876 quia monasterium ,

argenti et 60 ,855 auri (644). Qui etiam dux idcirco adhuc non erat perductum ad ullimam manum.
civitates, quae pertinent adprovinciam tladsco mt 4. Anno dominicae incarnationis 1095, aquilonalis

nomine dictam, tradens filio 2857

suo Dolezlavo, 2817 plaga per multas nocles in ccelo apparuit rubi-

committit eum per manus traditionem el fidei cunda.

8ponsionem duci Bracizlao, quatenus obsequendo Anno dominicae incarnationis 1096, 18 Kal. Maii
suo avunculo a patre sibi creditam cum pace s858 " 78 jubentegloriosissimo duceBoemorum Draczlao,
possideret provinciam. Ipse autem dux Wladizlaus a venerabili episcopo Cosma consecratum est mo-
dat sacraraentum, quod tributum olim duce Dra- nasterium sanctorura martirura Viti Wencezlai
oizlao consiitutum, 500 marcas argenti et 30 auri atque Adalberti. Eodem anno tanta fuit commotio
annuatim sibi pro concessa pace solveret determi- 2879
, immo divina compunciio in populo Hierosoli-
nato tempore. mam proficiscendi, ut perpauci inTeuthonicis par-

VARLE LECTIONES.
,8U corr. 2845 omissicm 4 (a).
s,4i 2847
4843
et add. 3. 4 (a). A. cenas 4, 4 (a). quas deest 3.
iibl ex-
8848
ad 4, 4 (a). s849 ut est 4.
2S50
inanescentes manes 3, inanes cientes manes ac drsunt 4, 4 (<i).
,883 '.n 28 °* Glojrciu
terminat 2 (b), s852 spectibilis A. expunct. al. manu superscriptum acceptabilis. 4.
2 (h), 3, 4.
2S55 quadraginla 1, 4 (a). ,85s
Kladsco 2, Kl .dzko 3, Kladzco 4. 4 (a)
1857
in mnrgme A.
1858
patre 2. 285y posito A.
.. sex exouncium.
2860 nuptialia 3. 2861 Maeontia 2, 2 (b). 4, (a). ol. man.
s8bS m
margine A. 2863 episcopo 3,3 4 (a). 28 ° 4
Mmtoua 2. 4. 2865
esset4, 4 (a). SS6S episc. C. et And. A. Cosma 2 \b),
28 286y maxime 4. ,87 ° Magutia A. 28 4 Ainbeck '

4 (u) 2867 Rd'thardo 2. 2S " 8

in Bohemia addunt 4, 4 (..),
a).
3. Hamberk 4. Damberk 4 (a).
,872
deest 4, 4 (o). 287J efat A. expunct. s874 Luk-irdam 2, 2 (b). 4, 4
2875
omissum 3, 4. s876 in urbe Praga addunt 4, 4 (a). 2877 aquiionaris 4. S878 Kal. Maii 3, disunt 4, 4 (o).
2879
christianorum addunl 4, 4 (a).

NOT£
340 et
(640) I. e. apparatus, pompas ; cfr.quae leguntur lit MartinuB Gallus, p. 82. Cfr. Palacky t,

apud Suetonium in Caligula, c. 15. Roepell I, 217. __,

requiem.
e. (645) Cfr. Dernoldi chronicon ad annum 10-4.
(631) I.

(642) GloRau. Mon. Germ. SS. V. n.,hif.

(646) De ejus origine satis obscuro tid. Dabit-
(643) Nimtsch.
(644) Vide supra II, 13 Aliter de eadem re retu- schka IV, 72.
m C055M.fi PFUrSE^SIS 192
''
tibus et maxlme in orientali Francia per urbea et \ Anno dominicse incarnationis 1008, delatuin :

vilUs remunerent « ,0 quoniam propter

coloni. Qui ent duci Hracizlao, quod quidam ex Jndeil 1 tpsi

multituiJinem exercitus unaviasimul irenon pote- faga, nonnulli furtim divicias suas subtraherent
runt, quidam ex eis per hanc nostram terram dum partim in Poloniam, partim Pannoniam. Unde in

tranRirent.permittenteDeo, irrucruntsuper Judeos, tJux valde iratua, misit camerarium suum cum ali-

et eos invitos baptizabant, contradicentt'9 vero tru- quibus militibu8, uteos a vertice usque ,s" ad taloa
,90° ,901 ad se
cidabant. Videng autem Co9tna9 cpiscopus contni expoliorent. Qui veniens convocat
BtatuU canonum haec ita fieri, zelo justitiae ductus majores natu Judeos, et sic exorsus est ad eos :

frustra temptavit prohibere ne eos invitos baptiza-

gens progenita manxeribus 1M (650) lsmahelita
rent, quia non habuit qui eum adjuvarent. Nam dux f

Br.icizlaua eo tempore cum omni exercitu suo in

H ribi dicalis dux mandat, cur fugialis
,003
Bi pariis gratis cur gaxas attenuatis t
Polonia super ripam fluminisnomine Niz im " 81 ,ca-
lnterea quxcunque mea sunt, sunt mea cuncta.
Blroeorum destructo nomine Brido ,S82 (647),longe
Nullus de Solimis rcs diviciasve tulistis.
inferini eju< dem fluvii similiter aedificabat firmissi-
Uno pro nummo ler deni Vespasiano
mum castrum super altum scopulum, unde nomcn
Cxsare proscripti, xp«rsi sic estis in orbe.
traxit Kimenec ,88s (648). Quod aulem Judei non
p Maeri vcnistix, macri quo ,904
vultU ealis.
po9t multos dies rejecerunl a se jugum Christi, et
Quod baptiz-uti sitis, Deus mihi
spreverunt gratiam baptismi " 84 atque salutem
est testis.

Non me ,m sed iomino sunt 'sla jubente mt pa-

(idei catholic», et iterum submiserunt colla jugo
[trata.
legis Mosaicae, sed "" episcopi et pr;elatorum ec-
Quod autem iterum relapsi eslis in Judaismum,
clesiae poterat hoc ascribi negligentiae. Jamque con-
dito praedicto castroKamenec, priusquam inde ab- Cosmas episcopus videat, quid inde agere debeat
iret dux Bracizlaus, Mutinam filium Boga tm suum Dixerat haec ex parte ducis, et slatim irrumpentea
collateralem et secretarium ,8S1 apprehendens seor- everterunt domos,acceperunt thesauroset quicquid
eum et multa exprobrans sibi, quibus ,888 saepe eum suppellectilia optiraum invenerunt. Nihil nisi ,907
ofTenderat, dixil: Ego si non Deum offendere me- quod solum 280S
pertinet ad viclum granum frumenti
,SB9 s890
iuerem uti meritus es, pwfecto oculos
, tibi eis reliquerunt. quantum pecuniae eis migeris Ju-
eruerem i9n ; sednolo, quia grande nefas cst corrum- deis illa die 2909
est sublatum, nec ex succensa Troja
pere quod Dci digitus operalus est in homine. Et tantum diviciarum iu Euboyco littore fuil colla-
permittens secum duos milites lantum ab aspectu
euo et laiere amovit eum, et mittens in Boemiam
p
omnem ejusjussit infiscari substanciam. Nec mora, u
, . :
— tura.
6. Eodem anno 4 Idus Decembria
episcopus migravit ad Christum. Fuit autem iste
—
(651)
v * Coamai

dum rediret, misit dux " 9J manus.ul apprehende- proesul humilis, simplex, patiens et multum miseri-
rent " 93 Bosey ,g * 4
, filium Cac, cognatum Mutinae cors etillatas a quovighomine injurias aequanimiter
;

semper enim illam nationem Wrissovici ,895 habuit sustinens.recognoscentibus suasculpas piusindul-
exosam.quiasciebateam superbam essevalde etdo- tor, viduarum non surdus auditor,orphanorum non
losam.Quemcumapprehendissentstatim, utjussum tardus adjutor ,9i °, infirmantium s^dulus visitator,
fuerat, inpositus puppi cum uxore et duobus filiis ultimae sortis non immemor,exequiarum promptua
relegatus " 96 e9t in Zribiam a8 J7
'

, et exinde perrexit extitit executor.

in Poloniam, et ibi tnvenit fratrera suum Mutinam, 7. Post cujus obitum dux Bracizlaua habens ou-
quos dux Polonias satis recepit benigne. ram animarum, et perpendens collatam sibi a Deo
5. Anno dominicae incarnationis 1097, dux Bra- potestatem eligendi ecclesiee sponsum, ccepit sollici-
cizlaus vocans ad se Oudalricum filium Chronradi tus et ,914
pervigil secum Ucita mente suorum in-
(649) jussiteum capere et misit in castrum Cladsco spicere mores clericorum ^ 911
, vitam et conversatio-
ad custodiendum. nem discutere singulorum,quem ex eis potissimum

VARLE LECTIONES.
UM Permanerent 3. Brydo 2 (b). Byrdo 3. Bryd 4, 4 (a). ,m Kamenei 2. Ka-
* 881
Nizzam 3. ,S8J

mene 2 (b). Camener

3.
SSS4
beatissirai corr. al. man. baptismi "" sed omittunt A. 2 (b), 3, 4, 4 (a).
uu Boza 2 (b). 98« 7 consecrarium 4, 4 (o). 2888 quia 2 (b). 288 ° si A. non timerem A. ,89° oculos prof. A. —
" 91 eruerem tuos A " 9 * rex 2. a » 93 apprehenderet 3. " 9 * Boziey 2, Bosen 4, 4 (o). ,895 Vrsseuiez
2, Wryssouic 2 (b), Veraouiae 3, Wirssowic 4, 4 (a). 2896 revtlatus corr. al. man. revectus A. "» 7 Zbriam
3, Ztrbtam 4, Zrbiam 4 (o) "" relatum 4, 4 (o). "•• in margine A. al. man. tm planUs 4. 4 (a). " 01 ve-
nieutes vocat 4. ,90 - manseribus 2, mansonbus 3. MM parta8 4, 4 (a), et corrector 2(6). " 04 quoque 3.
mo5 ne 2< 29 U 6 u bente sunt ista
j 2. "° 7 deest 3. a »°»
deest 2 (b). 2909
al. man. in margine A. ,91 °
ad-
jutor corr. al. atramento A. orphanorum n. t. a. desunt 3. In 4,4 (a). post verba sedulus visitator inserta
$unt. Pro adjulor 4 (a) legit auditor. ,,u deest. 2. ,911
et add. 3.

N0T.E.
(647) Warlha ia conflniis comitatus Glaceneiset ordinia Cisterciensis. Schwarz.
Sileaiae. (649) Ducis Brunnensis.
(648) Ad fluvium Nissara non procul a comitatu (650) I. e. filtis scorti.
Glacensi casiellum Camencium, poslea casnobium (651) Probante Necrologio Boheraico.
493 0HRONIGA. — L1B. III. 194

proveherctad ,9ls Bummum ,9U sacerdotii gradum \ 293 "

ducis, collaudante clero cuncto "" populoque
Et quamvis ipse mssetinter suos
2m quid ossetin ,
favcnto, Hermanus promotione diaconus, pncposi-
quoquam ,918 clerico " l7 tamen recolens illud S ilo- , tura Bolezlavensi sublimatus, sublimiorem invitua
monis dictum '.
Omnia, fxli
,91S
, fac eumconsilio
tm subrogatur ,? *°
ad episcopatus honorera. Facta est
(Eccli. xxxn, 24), advocat Wigbertum, suum per autem ha?c electio anno dom. inc. 109J pridie Ka-
sornrcm generum, virum sapientem et in talibus lend. ,M1 Marcii.
negotiis eruditum valde et perspicacem, cui et
,9 " 8. Bt quia eodem anno (Apr. 10) imperator ter-
1942
ait : Tu temporc patrismeiregis"
21
Wratiilaisempcr cius Henricus celebravit pascha Ratisponai
in curia primus interamicos fuisii, iumores el vitam (053), jussusest dux Bracizlaus cum electo suo illuc
Bocmorum perspexisti, tu non solum laicos, verum venire, qui celebrato pascha in urbe Wissegrad,
etiam omnes
clcricos 2 92!
intus et in cuie nosli, tuo tercia die post octavam pascha? (Apr. 19) venit
292s
consilio nunc episcopum eligere volo. Ad hoec he- »9*3 Ratisbonam. Qui quia ante festum caritaliva

rosinpropriaverba non improprie rcspondit: OUm, praemiserat ,M * donaria tam cscsari quam ejus sa-
,945
inquiena, dum rex paier tuus viguit, meum consilium trapis quotquot erant de ejusamicis in curia,
,

valuit ; nv.nc horum vivunt homines morum ,m qui ,

obviam ei veniunt ad tria fere ,948 miliaria, et ila
semetipsos putant aliquid esse, cum nichil sint, et deducunl eumin ,947 civitittem cum " 43 magnaho-
quibus nuliiusnisi quod ,925
ipsi sapiunt placet " 2G D norificentia. Cujus ad primam
,949
peticionem caesar
consilium. Sed vos melius scUis.quod in tam sancto confirmat Boemorum electionem, dans Hermanno
negotio, qui consulunt sanclx
,927 ecclesix utilitali, anulum et virgam episcopalem. Item et hoc ,9 '°
vacuos decet esse ab ira el oiio, a misericordia et obtinuit precibus ,951 apud eaesarem, utejus fratri
amicilia 2928
f
nam ubi ista officiunt animo, humana Borivoy vexillum darel eteum Boemis omnibus qui
2929 fallitur opinio (652) ; me autem nec alicujus cum eo venerant,assifjnaret, quo post obilume uum
,951
amicitia ohlignt, nec miser cordia supplanlat, nec fratrem ejus Borivoy sublim;irent ** 5S ia 194 *
olium exagitat, ncc ira inflammat, quo minus coram solium (65 i).

vobis eloquar justilise quod poslulat ordo. Est patris 9. Kodem anno idem 2955
dux Bracizlaus veniens
tui et nunc tuus capcllanus, qucm vos melius nostis, cum exercitu in Moraviam, readificat castru^.i Po-
,95s 2957
nomim Hermanus. Hic scmper fuit regis in servicio divin , et redditid ,sicut antea fuerat, in po-
,93 °
consians, in commisso fidelis, in legalionibus testalem Hermanni episcopi, atqueibidem in villa
humilis 2953
agendis fidus execulor, castus, sobrius, et Zlaunica pentecosten (Mai. 29) celebravit.
,932
modestus, non a9:J1
Ddinde occurrens Pannonico regi Cholomanno ,959
vinolenlus non ambitiosus,
,

non clatus, et qux prima est in campo qui dicitur Luczko ,96 °, multa suut ,981
in clerico virtus, od
prime litleralus, cl quantum spectnt ad humanam C invicem concionati, placitantes ,96! ad placilum
opinionem, ccrnilur essc bonus vir et perfccius ad- utrarumque 2063 parcium. Ac interse inmens-is ,98 *
,93s 2934
unguem si solummodo
, non obsit quod ho- mulualimdatis muneribus,rcnovant antiqua amici-
spcs sit. Tunc dux 29J5 amrr.irans suam et ejusuna- ciae ct pacis 2985 fcedera el ea eacramentis confir-

nimem voluntatem, ait : Haud !938 aliier cor tuum mant. Ibi dux Braeizlaus suura electum Herman-
atque meum sapit. Et quia hospes est, plus ecclesix num diaconum 2r8G
comittit Seraphin " 67 archi-
prodest non eum parentela exhauriet, non liberorum
; episcopo ordinandutu. Qui veniens ad sedein suam
cura aggravabit, non cognatorum lurma despoliabif urbis Siri^onice tempore quo sacri ordines cele-
,937 quicquid sibi undecunque veniet, tolum sponsa brantur, 3Idus Junii ordinat eum presbiterum, et
ejus et mater ecclesia habebit. me, quamvis indignum, similiterad eundem pro-
Hic ergo faciam Pragensis episcopus ut sit. movit gradum.Dux autem, post habitum concilium
Nec mora, convocatis primatibus terrae simul et rediens, castra metatus est juxta urbem Bruen
2938 era t enim valde iratus filiis patrui sui Con-
praepositis ecclesiae Boleslau in urbe ad placitum .

VARI^ LECTIONES.
2914 deest 2915 2916
2913 Al. manu superscr. A. A. inter suos alia manu in margine A. quoque
2 (b). 29 > 7
hoc loco esset al. manu. superscr. A. ,918 deest 3. 2919 et post tactum non pemteberis
add.i.i(a). ,92 ° deest 2 (b). 29a deest 2 (b). "»'• deest A. ,Q,S quem A. ,M * hominum more< 3. s9J5
in margine A. s 26
corr. A.
'-
" 37 deest A. 292S a mis. et amicitia desunt A. ,939 deesf A.
,9S2 violentus
8930
in maruine A. 2931
nec 2 (b). corr. vinolentus A. viol. 2 (6). ,93s corr.
A. 29J * soh'm
293s Bracizlaus addil 4 (n) 2936 aut ,9 " 938
A. 2 (b), 3, 4. corr. haud A. ita corr. A. et 2 (b) desooliet rell. »
palatium 4, 4 (a) !939 cunctnque populo2
(b). 2940
rog;itur 3. " 4l
II, 3. 4, 4 (n)
2942
deesl 2 (b).
943
in ad-
°-

dunt 4, 4 (o). ,9 * 4
pra3misit2 (b). ,945 corr. A. !946 omitlunt 4, 4 (a). m7 ad 2 (b) 2 948 «/ man. supertcr. A..
2949
immam 2 (6). 2i5 ° hic 2 (b) 2951 deest A. ,952 corr. A. snum. ,95s sublevarent 2, 2(6), 3, 4. 4(«). ,95 *
ad 2(b). ,95S ibidem3. 2956 Podwin 2, Podiwin 2(ft), 4 (a). «" eum A. 2,deest 4. 2 ' 5S Zliunica2, 2 (6), Zlui-
nica 3 Slivnica 4, Slaunica 4 («). 2959 Cblomanno 2 (b). Colomanno 3, Colmanno 4. ,%0 Luczo 4. " 61 sibi in
2(/>).
i96 '
deest A. ,963 ulrumque 4. ,S64 dcest
2 (b), 3. 29li5
2,4 (a). iKi episcopura et pacis omitlunt 4,
A. diaconura rell. " 01 Seraphyn 4.
298S
Brinen 2 (b), Bruen 3.

NOT/E.
(652) Sallust.,Catilinac. 47. (654)Quod factum est contra legem de regm
(6o3)Vide Heinrici 10 diploma Ratisbonaa datum successione a Bracizlao I constitutam, cfr. supra
apud Bochmerum 1959. II, 13.
 1 B COSMit PIUGENST9 19«

ra<li. U lulnco et Lutoldo • »•». Qui fogtentei a facie A. pandimus.Namdomna abbati9sa(6j^) Windolmuth ,

lamulu Deo devota, ecclesium laneti Petri upualoli,

- oppllareront u lo
'
i,;j
munitii oppidis, et roit-

iidJunt ei esterai oivitatei, timentei ne sitamin territorioejusdemmonasterii cui praeerat,

tei
hostiliter deveitaret terram.Interet dui Uracizlaus ex vetu9tute a fundamento dirutam usque ad per-

diipoiitia praildlii per oivitatea quaa sibi tradide-

fcclionpin deducens reaodilicavit. Quam ut conae-
2,s*
runt, Pt eaa IVatri buo Boriwoy comHteni, reversus
craret praesul cum impetrasset atib;Ui88a, durn
e^t lo Boemiam, Ottonis (655) autem filii Soato-
ex rnore reliquias sandorum colloc.it in pixide,
topluc ,91t et Oito •'• oum matreeua Eufemla(650) inter alia domina praeauli panurn unius
obtulil

muttum obedientes duci erunt et fidelee. Item eo- palmae lutum, quemacceperat de peplo sanctffi Lud-

dem anno (l)ec. 25) dux Bracizlaus in nativitate mike, rogans ut sirniliter inter reliquiaB sancUs
Doniini Bolezlaum per sororem sibi propinquum ponat eum in pixide. Tur.c praesul qnasi indignans
invitat ad convivium quod erat in urbe S itecdi«po- ait : Tace, dominu, de ejus sanctitate I dimitle anum
2981 298 ' ,989
situm, ubi in ipso festo. omnibus consentientibus avium quiescere in pace. Ad ha?c ubba-
eomittboi Bohemiae, factus eat Bolezaus ensifer tissa, Noli, inquit 29 '°, domine, noli *MI taha dicere ;

avunculi sui. Quem post festum dux remittens ad multa euim Deus per ejus tnenla coltidie operatur
propria, dono ,,J13 <ial sibi et constituit quatenua *> magnalia. Mox ju?su prffisulis sartago affertur 2m
,97t magna, prunis «rdeniibus plena.ubi invocatosan-
ensiferae dignitutis pro ministerio ex tributo,
quod pater suua WladizUus solvebat annuutim sem- cbe Trinitatis nomine, praesul injecitpannum super
per, 100 njarcas argenli et 10 auri tulenta ha- flammivomoscarbones.Mir* res,fumiculusetflam-
beal *M .
micula circa pannum emicuit, sed minimenocuit.
lO.AnnodominicffiincarnutionisllOO, dux Braciz- Et hoc etiam magni fuit in augmentum miraculi,
lau8 quibusdum referentibus habena compertum quod propter nimium ardorem diu non potuit
pro corto, qnod imperator in urhe Maguntia pascha pannus de flammis eripi, et tandam ereptus eic
(Apr. 2) celebrare vellet, optiinum rutus fore ut visus est integpr el firmus, ac si eadem die foret
illuc electum iuum 2976Hermannum mitteret, qui textus. Quo tam evidenli praesulet omnes no9per-
et munera fu* caesuri deferret et quam expectubat cnlsi miraculojacrimas fundimus 2991 pra; gandio,
a rnagistro suo benedictionem aceiperet, et com- et gratias reiulimus Christo. Dedicata est autem
'
honore sancti 994
mitteneeum Wiberto, qui similiier deb >it intererse ecclesia in Petri aposioli 5 Non.
297T
oaasaria palatio, rogat ul in omni suo faveret Oetobris.
negolio tempore oportuno.Sed quoniam arehipra> 12. Item ejusdem anni 15 Kalend. Novembris
simoniaca haeresi infamutus.relicta
sul Ilouthardus Borivoy, frater ducis Bracizlai, in urbe Znogem
Maguntia hisdem tPrnporibus !978 moratmtur in (j rm (659) faciens permagnifieum convivium, duxit
J998
Saxonia, jubento imperutore et colluudantihus uxoretn nomine Helbirk mar- (660). orienUlis
2979 chionis Lupoldi (661) sororem. Et quia hisdem
omnibus suffraganeis Maguntinae eccleske, a
cardinali Uouperto, Gleroentis papae apocrisario, diebus filius Conradi Lutoldus !997 per concessum
898 ° ,998
qni forte ibi aderat, ordinatus est Hprman- Gotfridi (662) admissus in castrum Ra-
*"" 2982 multas Borivoy inferebat injurias, sin-
nus episcopus in octavis paschae 6 Idus kouz (,663),

Aprilis. gulis noctibus devastans ejus villas, et refugium

11. Eodem (657) nnno admirabile et sedis com- habens in praedictum castrum, unde dux Bracizlaus
memorabile quod divina jjratia ppr merita sanctis- valde iratusiterum coudunatoexercitu movitcastra
,9iU 2988
simae 2988 matns Ludniilae dignata est reve- in Moraviam, volens ulcisci Iratris injuriam. Sed
larn miraculum, uli ipsi vidimus, vestne caritali prius mittil ad Gotfridum obtestanseum per anti-

VARI/E LECTIONES.

«•••Luitoldo 2tb),
,9;3
3, Ottik rell. d
2977
euum el A. deest
ermannus A. 29Sl
3, dominam 4 (ii), deest
fc-tur 2 (0). 2998
'

Kerberk 4, 4 (a)

NOTdS.
(655) Ducis 01omucen?i8. (660) G fr. Chron. Claustroneoburgense apud Pe-
zium.
f656) Erat iiltffi Bela^I regis Hungariee. (661) Sancti, filia Leopoldi Pulchri.
(657) Patet ex sequentibus Ludmillam a. 1100 (602) Frater, ut videtur, Adalberonis episcopt
nondum inler s inctirum numerum sine ulla con- Wirciburgensis, filius Arnoldi comitis qui ostrum
tradictione receptam fuisse. Lambacense ad Trunam tenebat. Cfr. Vita Adabe-
ronis Pez. II, 7.
(658) Mouaaterii S. Georgii.
(663) Retz in Austria.
(659) Znavm.
 : .

197 CHRONICA. — LIB. III. 198

quae amiciliaj wfcedera, quo 3000 sibi Lutholdum
*
A Advolat extempli lugubris turma suorum, ' ot *

aul vinctum mittat ,0M sine mora, aut de castello

, et rxtracia 30t1
seminecem levant ducem. llle
hasta
buo eum expellnt eadem hora. Quod cum non late- autem minister Hatanae, dum accelerat fugum per
ret Lutoldum, ca9tellanis per fraudem fcras ex- noclem opacam, pnecipitatur cum equo in cisler-
clusis, ipse eum suis militibus vi obtulit cnslrum. nam,
Tunc Godfridua ^ 00 *
cum legatis, qui ad eum missi Quam prajceps torrens decurrens fecerat ymbre.
oppidum Wranov,
fuerant, occurrit duci juxta et Incertum esl utrum ipse manu sua an gl.idius lap-
coram omnibus clamat Lutoldum perfidum esse et sus de vagina ita eum pra.cidit per 3028 medium al-
^ 003
reipublica? inimicum castrum vero ; sibi sub fide vum, ul omnia sibi elfluerent exta. Fit tumultus per
,004
amicabiliter praestitum, jum hostiliter ad ex- vilam, alii insiliunt equos, alii cum armis huc et illuc
,0 - ?
pugnandum postulat ducis 8005 auxilium. Cujus discurrent, invesiigantes tanti mali machina-
peticioni dux non abnuens admovit exercitum urbis torem. Mox quidam invenit eum semivivum, et
per circuitum, ubi per sex ebdomadas vi summa quumvis f>ati. ud morlem habuit 303 °
vulnus, tamen
nocte et die conscritur pugna, donec fames, quaa amputat ense raput ejus dicpns
firmas expugnat urbe9 (664), prajvaluit m castro. Inferni furvas SOii
non insons ibis ad umbras,
,0S2
Ea 3006 victus Lutoldus et bello fractus nociu clain r» Et Lereris ge.ncro mea facta referre memen
1 •.._»_•_ _.___•
1 _•
'iftftl
3007 • 1 I Irtrt»
3001
*"^ » . . __ ____
elapsus vix aolus aufugit, omissis ibi suis [to (665)
800g
militibus ,
qui facto mane semelipsos ei casirum Dux autem 3083
licet in tanto dolore. sit positus et
,

tradunt in manum ducis. lnterea dum h.rc pugna moerore, nocte et insequenti die non relaxabat
illa
8010 Marquardi 30il
gpritur Paulic , (ilius ,
pa.dago^us spiritum et ora a laude Dei, nunc lacrimosam pocni-
Wladizlai, sa^ittatus morilur, item Dobes 3011 3084
, filius tenciatn offerendo, nunc sua peccata confiiendo
301J
Lstimir , dum. tam episcopo Hermanno quam aliis sacerdotibus
Per vicem suam servat vigilias noctis. Dei.Tributum autem quod eo tempore fuit de Po-
occiditur. His duobus amissis et reudila urbe Go- loniaallatum, et quicquid in sua invenit 3035
camera,
tfrido, dux victor cum suis remeat iu Boemiam. permanus ppiscopi fecit dari 3033
per monasteria. Kt
13. Janque Christi nativitate adpropinqmmte, et cum disfosuissel omnia qme erunt disponenda pro
pronter v^nacionem in villa Stibecna 3014 duce uio- aniraa : Dute, inquit, fiiiolo meo lituum meum et
rante, quadam die inter prandendum ferlur dixisse jaculum, rsclcra non est meum sibi dare, qux Deus
dux ad quemdam venatorem
8015 8018
,
qui non longe posuit in sua potestnte. Et ita 3087 in soquenii nocte
nb eo ad quartam sedebat mensara : Heus Cucatal posl gallicinum inler manus eacerdotnm 11 Kal.
pul'ts me nescire, quis sit inter vos qui 30n me qti,v~ Janu_rii, velud bonus D>?i 3031
ulhleta, utramque
rit inlerficere? Et ille, sicut homo erat vehemens in ^ hominis substanciara in sua divisit exordia, quem
8o18 procul dubio credimus aut 8039
verbis, clamat : Procid Deus hoc overlat nec tuus jam accepisso aut
3J, °
oculus parcat, quin ipse cicius occidalur qui (alia jam accepturum ccelestia consortia. Cujus fere-
301 °
machinalur. Ad hoec dux ; Ah .'
bone vir, ait, trum unus ex clero 3equens usque ad sepulchrura,
nulli fas esl eviture inevilabile fatum. Posteraautem hujusmodi platictum 30tl iterubat dicens: Anima
die (Dec. 21), quia sancli Thoraee apostoli eral vigi- Bracizldi sabaolh adondy vivat Cxpers thanaton Dra-
lia, mane audita missa it venatum, etcuminnocte eUlaus yskiroi.-9 ''* (666). Mira res, sic flptu 6uocle-
jam rediret, occurrunt ei ante villam apparitores rum el popnlum concitabal 3043 »d flelum, ut dum
cum laternis et facibus 30J0 Moxque Lorck 30 1
mugis flure velles Sepultus est autem cum
-'
. , im- fleres
pius latro missus a diabolo, prorilit ex lalibulo prae- maxirao planctu suorum in polyandro 3<m sancti
cinctus gladio, et ut fortius valuit, inter ipsa ilia Wencezlai eeclesia. forinsecus anie portam a sinistrie,
ducem 30 " percussit venabulo 80J3
. Non aliter dux ut ipse disposucrat. Ubi soror ejus Ludmila, Deo
50,4 3025 30i5
cadit ia medio loco , ac, devota famula ;
supra testudines construxit ar-
Si clarus Lucifer coeJo cecidissel ab alto.

VARLE LECTIOXES.
iW »wvi A.
Fidei
- iti
,00 °
quod 4. 3e01 corr.
ijwu^. w A.
»
390J
Gothfridus
xi _. w.4.
3008
. / . S
deest %wm
mwvwv .
3004
. 1. sub
u w fide
IJilC A.
/
,001
in
v..' • . • i . ^.i - . ii - i j '
\ . _

jj.'i r» *____* __•___ ij / __:__ _jj /_. ann- •_:_ o

arfdit 2. ,006 victa acid, 4 victori-i add. 4 (a) 3007 ~\t\t\% _i
amissis 3. 30P8 ornnibus corr. ibi A. ,00 ° mil. sui3 A.
/.

m
3010
Paulik 2. 2 (6) 3. 4. 4 («). ,011 Markwardi 2. 801s Dole? 3. 8013 Lyztimir 2. Istimir 3. Lztin timir 4. 4 (a).
8014
Stbeczna 2. Stebna 2(b) Sebecna 3. Sbencna4. 4 (a). ,P15 dux duxi»sp A. 301 « c/ccst 4. 4_ (a). (a) 30U qui
:..i i «iw„
8M& i_ . / f /.\ _iq
8019 i .l i_ _ ha.at
80:0 :i r :i * * .1 •

inter vo8 A. proclamat 4. 4. (a). Ach ach 4. Inpcibus corr. facibus A. et armis addunt 4. 4 (a).
* 0il
Lork 2. Lark 4. 4 (n). 302 » Bracizlaum add. 4. 4(«). 3028 corr. A. 4024 Braczlaus add. 4. 4 (n). - on
* 0ii ,018 30!9 30S1 3 130
luto A. 2. 2(b). 4. extimplo A. asta A. in 2. et hoc loco A. illucque 4. habuerit
'

2(_).
3031
funas A. furnas 4. 4 («) ceris A. al. man. susperser. Cereri?. ,032
3* n Bracizlaus add. 4. 4 (o)
3084 nunc —
confitendo al munu in marqine A. 808i invenil in sua A. ,038
dare 3. 4 (a). ,0:i1 sic 3
»« 38
dei bonus A. 3039
deest 3. 8f,4 °
omillwit A. 4. 4 (a). 8oa planctu 3. ^ 41 yskvros 3. yschyros 4. 4(a).
,0 * 3
ciebat 2. 2 (b). 3. 4. 4 (o). 3044 podiandro A. polyandrio 3. ,ou fam. Deo dev. A.

NOT/E
(664) Cfr. Lucan., Pbars. IV, 410. 666)'i<r^upo<
(665) Virg., /En. II, 549.
 I9J CuSMifc PhAOt.NSlS 200
306<3
cuatam in booort s,m cli Thomse apoafoli capellum, A injusto sublatum per fratrem juuiorem /668)
mstituit ut cotti !i i ibi eelebraretur inissa pro poeoit sedia honorem. Qui quaiuvis
principuli»
defunctis. Ei qooniam statim pererebuit famu in jueium causam habeat 30TO tamen frostrd eaodam ,

J-u ca;jtit so71 cum cornua 307 ' amittut 8o:t

Boeey intorfceium
rt ,
8ic Udul- .

1
Mutinaj oonsilio, quos untea expulerat dux"'' de ricus fratrem 807;1
suum Borivoy juui 3JGV
coofinna-
o »uo, dubitari a qoibnsdam solet utrum son-
.
turn in solio tarde nititurpellerede regno. Postquam
*•'* u qui consiliurn dut, an qui consentit ut vero suo refcrente legato animudvertit Udalricoi,
cior it

faciat; sed re\eru uterquc reu^, verumtarren soncior nec Irutrem suum cedere eolio, nec comites acqui-
i« cst qui homicidium conciliatur, quia et 6e ipsum escere suo consilio, hnc solum ohtinuit precibus, ut
'
80 5
do alium [tic) crioiinatur. Ergo vos Bracizlaum occi- caesaris sibi debitum vi
per licentiam liceat
8076
distis.qui ut occkleretur, consiliumdedistis. Mitlunt invadere provinciam cujus 3077 mox associan-;

illico prajsul et cornites cum lestinatione in Mora- tur in contuberniuin viri in rebus bellicia strenui,
,030 Sigardus comes de oppido Sala, et ejus frater Fii-
viam ad Borivoy legutum ,
quo acceleret sibi a
3078 8079
ca±;are olim t011 datum lolius Boemiee aecipero sensis episcopus nomine Udalricus |6G9),
ducatum. Qui festinus veniens in ipsa die (Oec. 25) atque suus persororem gener nomine Fridricus
nativitatis Chrisliomnibus simul fuventibus intro- „ Quorum succenderat animum ad belli studium pro
nizatnr. Tunc Cillenia 305J delet 3055 omnino sua ,M* mittens eis auroos montes, et polhcitans suos esse
essi
80J5 in Boemia
vestigia, quae vix impressa icliquerat fuutores omnes Boemice nutu majores. Praeterea 3080
cum exosa terras peieret cmlestia. Justitia cnim undecunque potuit, non paucos sibi in auxilium ac-
erat Boemorum, ut sempor inter principes eorum quirit Teutonicos, qui pio sui slulticia aestimabant

major natu solio potirelur in principatu. in Boemia auri et argonti pondera fore in plateis
,056
14. Anno dorninicae incarnationis 1101 ,057 «parsa et exposita. Quibus insimul coadunatis, Ou-
,

Uodalricui et l.uloldus, filii Conradi, expulsis pra> dalricus cum frutre 30Sl Lutoldo J0SJ Augustomeuso
»idiis do ,058 Moravia, quas ibi Borivoy abiens roli- intrant partes Boemiae, sed sinistro homi.ie. Nam
qucrat ob custodiam, rehabuerunt civitates suas, Borivoy collecto exercitu occurrons eis castra meta-
308J supra duos colles juxta oppidum Malin
eimiliter Boscy etMutina redeunt dePolonia.quibus tus e3t
3084
duoe Borivoy non excordc, sed pro necessitate tern- (670) ,
paratus in crastinum cum eis 3085
comittere
!059 belium. Teutonici vero non longe ex altera 80$6
poris concedente gratiam suam, , recipiuntcivi- parlo
Vysplisa 3087
tates sua3 qu'is aotea babuerant, Bosey Sutec, et rivuli applicuerunt castra, ita ututer-
Mulina Lutomerico 30G0 . que ab ulrisque possit 3085 videri exercitus. Qui post-
'

15. Eodem anno Oudalricus adit 30,3t

imperaforem quamanimadverterent unanimem esse cum 303 J du-
8002 C ce Borivoy, 3oao constanciam Boemorum,
in urbe Ratisbona, et eum per amicos sollicitat inquiunt
precibus et fatigat inmonsis promissionibus,quo si- Udalrico Ubi sunt illi Boemise natu majores, quos :

bi restituat injuste
s063
prcereplum 3064 a fratre suo dicebas luos esse (autores? liecte rnentitus es in ca^ul
junioro (667) Borivoy Bohcmiae ducatum. A quo cae- tuum, et nos deceputi atque in magnum deduxisti
sar accepta pecunia dat sibi 8)65 ducatus insignia et periculum. Reverti volunt, sed nequeunt, quia eadem
vexillum sed in ducem eligcndi obteutum ponit in
; via post illos Suatopluk 3 * 91 cum fraire suo Oitone
arbitrio Bocmorum. Tunc Uodulricus mittens lega- ducens secum doas scaras veniebat duci Borivoy in
306
tum valde disertum ° virum.Neusse 306T
norniae, auxilium. Quid facerent PMagna undique 309 * coar-
3068 3093
filium Dobremil, arguit fratrem suumBorivoy, tati angustia, per angustam viam et nimis artam
increpat comites et minatur eis, jactat se esse aetate semitam, qua itur trans silvam ad Gabr 3(m (671),
majorem, et secuodum patriae morem debitum, sibi turpem noctu matura?erunt fugam. Ibi episcopus
VARLE LECTIONES.
* 6 >*
Bracizlaum 4. ~ m
Bozsey 2. el sic deinceps. exp. A. deest 3.3M dux
J049
sanctior 2. in
textu, ted in margine inanu antiqua correclum sontior. legat03 4. 4 (o). 305t 3050
olim sibi a caesare
A. 2 (6). 3. 4. 4 (o). >0 ~» Cyllenia 2 (/>). 3. 4. 4 fa). 3053 dolet A. 3054 deleta a/. manu susperscr. A.
,0 «
liquerat A. * 0ii Christi 2. 30S1 Mill. CII. A. falso. S0b8 in A. 3059 deest. 4. 4 (n) ,060
Liutomierziczie 2. Lutomiricae 3. 4 (a)> 306i 3062 salutat 8063 omissum 2. 3064 praj-
adiit 4. 4 (a). 2.
ereptum corr. praereptum A. praeereptum 2. 2 (a). 2 (b). 4 (n). 8065 sibi tradat in margine al mnn. corr.
tr*dit A. 3066 diserium
valde omisso legatum 4. 4 (a). 8067 Neussa 4. 4 (a). so ^ deest 4. 4 (a).
8069
projuste 2. 3o:o hubeas 2 (6). 3. 4. s07i tas reli et A corr. tal. —8072 cornu
3. 307J al. mnnu A. —
8074
deest. 3. * 01i
deesl. 4. 4 (a). i0 ™
invaderet omisso vi 4. («). 3077
cui 2 (b). 307S Frisiensis
2. 8079 et 3.
8030 propterea S0B1 80S3 S084
4. 4 («) suo add. 2 (6). 808!
Lutholto 1. metati sunt 4. Malyn 1. 3085 illis
30S6 alia2.
4(«). 2 (/i). 4. 4 (a). 80S7 Wyzplisa 1. 2 (fc). Wyzpiiza2. Wzalsa3. Wzlipsa 4. Wzlvpsa 4 (a). 80 « 8
posset A. *°™deest.l. im Boryvoy 1. 30ri Zuatoplik 1. 3392 unde 3. 3053 coartari A. 3084 Augabr. 1.

NOT^E.
(667) Eos fratres non fuisse nemo non videt. De 1137, qui erat Friderici comitis de Pilstein frater,
quo loquendi usu vid. Pubitschka IV, 101. probat tabula quadam apud Meichelbeck Hist. Fri
(668) I. e. hnc loco juniorem filium patrui. Bing. I, 2 n. 1282.

(669) Inter Frisingenses episcopo illius temporis (670| Ubi hodie sita est urbs Kuttenberg.
Udalricum non inveniri observavit Schwarz illo ; (671) Habcrn quo itur in Moraviam.
munere Iieinricum functum esseannis 1098 usque
201 CHRONICA. — LIB. III. 202

Frisensis 2005 amisit capellam suam (672), ibi pro- A. (677) electus cst in episcopum Moraviae. Eodem
3096
pterdifficilemviam oranem exercitus cum rebua anno mittit Suatopluk in Boemiam indagatores ne-
usualibus projecitsarcinam.Maneautem facto adve- quitiae, delatores justitioe, seminatores 3US discor-
nientes Boemi, hoste carentia
S097
diripiunl spolia- diae et oraniura malarum arcium inventores,
5119
Erant autem illotemporeBorivoy et Suatopluk con- qui
cordes et ad invicem unanimes, sed unde orta sit Possent unanimes armare in praslia fratres (678).
inter eos discordia, parum superiora repetens Hii fere universas Boemicc civitates circuientes alios
exordia, referam pauca. pecunia corrumpunt, alios muneribus, alios pro-
16. Anno dominica? incarnationis 1102 3098 Wla- , missionibus obligant, et quos sciebant novarum
dizlaus dux Poloniae habens duos filios, unum de rerura avidos, aut dignitatibua privatos, aut ver-
concubina progenitum, nomine Sbignev 3099 alte- , satiles etanirao inconstantes, omnes 311 °
suis ver-
rum ex Juditha Wratizlai regis filia editum.nomine suciis asciscunt 31J1
in partes Suatopluk ducis.His
3101
Bolezlaum, hos inter 3100 suum regnum dividit ita patratis 3l22 ,
anno dominicai incarnationis 1105,
per medium (673) ; sed quoniam juxtavocem domi- sole morante in decima parto Librae, intra Zuato-
310 *
nicam, omne regnum in se ipsum divisum de- plukcumsuocomitatu^^Boemiam.etoccurruntsibi
solabitur (Luc. xi, 17), et domus supra domum ca-
g perfidorum agraina, quidam vero ex eis expectant
J103
det, et sicut vulgo dicitur, duo catli uno sacco ut eum aperta janua urbis Pragaa recipiant infra
capti S1 °* insimul esse non possunt, anno dominica? moenia.Sed prius eadem die dux Borivoy valdedi-
incarnationis 1103 Sbignevpost obttum patris mox luculo veniens prasoccupat urbem, et ponit in ea
contra fratrem suum surait arma,et promittens pe- forlia praesidia atque episcopo Hermanno eam 31S *

3195
cuniam associatducem Borivoy sibi in auxilium. comittens, se cum suis ad Vissegrad conlulit. Et
3168 3125 8126
Qui statim misit post Znalopluk in Moraviam,et ecce Zualopluk ordinatim pulchreinstructis
convenientes simul castra metati sunt juxta oppi- cum sex legionibus apparet in campo, et quia nul-
dum Recen (674).Quodaudiens Bolezlaus miltit 3107 lus obviam sibi venit ab urbe, incertus et dubius
pedagogum 3108 suum Skribimir S10 ° (675), et rogat parum substitit, et mox transvadantes 3127
fluvium
ducem Borivoyut sit memor af(initatis,se 3U0 sibi per Wlitavam infra villam quae diciturBubni 31!8 (679),
Juditam,ejussororem,dicitpropinquiorem; et insu- applicuerunt urbi, sed inveniunt clausas portas et
per offert ei 31U ad manura 10 marsupia 1000 mar- super muros fortiter resistentes milites.Ibi a quadam
cis plena.O pecunia tocius mali 3112 regina,fraudis ancilla super muros astanti turpiter confusi,eadem
amica, fidei hostis et inimica Tu justioiam com- ! via repedantes figunttentoria inter utrasque urbes,
prirais, recta judicia subvertis. Te corrupti Gra- in loco ubi sabbato fiunt mercimonia (680J, aesti-
bissa et Protiven 3U3 ,ducis Borivoyconsiliarii,com- ^ mantes quod ex utraque urbe sui conjuratores illa
pellunt ipsumduceinfidem 3114
Sbignev promissam nocte confluerent ad eos. Quod cum minime fecis-
3l15
abnuere. Qui statim accepta pecunia reversus sent, mane facto ccetu convocato Suatopluk sio
est ad propria 8118 ,etquia nec unum obulum dedit orsus est ad eos Quamvis non vacet modout prolixo
:

Zuatopluk,indignatus valde etsuccensus ira disce- utar alloquio, prore tamen puuca loquar, ne mortis
dens fertur dixisse : Incendium meum ruina 3417
occasionem timere alicui videar .Timidis ,enim et igna-
3129 3iS0
cxlinguam (676). vis, quibus misera vita habeiur suavis, aptis-
3i31
17. Anno dominicae incarnationis 1104, Johannes sima mors esl, forti autem viro mortem subire in

VARI/E LECTIONES.
309:>
Oudalricus iwerunt 4. 4 (o).
30% omnis 3. 4. 4 (a). 3097 carentes 2 (b). 3098 Mill. C. IIF. A. 3099 Izbi-
gneu 1, ila et Zbingnen 3, Zpitigneu 4, 4 («). 3100 inter hos A. 3101 regnum s. A. 3102 ipso 2 [b),
deinceps ;

omitlil 4 (a). 3103

in uno A. 3I(H
positi A. 3105 al. manu supemcr. A. 310s Zuatopluc 1. 8i07 ad inseruntl,
3100
4 (a). 8108 legatum A. Zribimir \, Zkrybimir 2, Zribimir 2 (/;), Zkarbimir 3, Zkrbimir 4. 4 (o) sll0 sui
corr. se A. »"« sibi 2 (b). 3U2 mundi 3. 3U3 Protyven 1, Protiwen 2, 2 (b), 3, 4, 4 (a). 3 14 ndei 2. 8l15 «

fide 1, expunctum. ,l16 palriam A. 8U7 rugina corr. ruina A. 3U8 nequitiae el erasa A. 3119 quique 1.
3120 omnibus corr. omnes
1.
3121
afficiunt 1. 3l " Zuatoplik repetif 1. 8123 exercitu 4. 4 (a) 3l2i
ea 2, 2 (b),
3125
3, 4, 4 (a). Hic desunt nonnulla annotavit sxc. X.VU manus in margine 1, desiderantur duo, ut vi-
detur, folia qux continebant sequentia usque cap. 21, ad verba corruptus et avarus etc. 3126 ornatim A.
8127 tran3uadentes
3. 3l88 Bubin 2, 2 (6), 3 Burni 4. 4 (a) 3129 captus oculis et mentula est privatus, hxc
3130
verba in textu A. sed expuncta. videtur 4, 4 (a).
s131 alia manu supersur. A.

NOT.E.
(672) Vasa et ornamenta sacra quibus sacerdotes JJ (675) Apud Martinum Gallum Skarbimirus p;Ha-
ad sacra peragenda utuntur, itemque capsula qua tinus.
reliquiae sanctorum asservantur. Sghwarz. (676) Sallust., Catil. 31.
(677) Tertius.
(673) Sbigneo a patre data erat Masovia, Bolezlao
(678) Virg., ^n. VII, 335.
regni sedes principales in Cracovia, Sandomiriaet
Wratislavia, ut refert Martinus Gallus II, 8. De (679) Buben.
(680) In dextra ripa Moldavac, in ea Pragae urbis
dissensione fratrum cfr. ibidem II, 24.
parte ubi hodie sunt sepulcra Judaeorum. Palacky
(674) Rutzen, in regione Troppaviensi. I. 353.

Patrcl. CLXVI.
 M E PM 204

.iudulciuse*tnectareliquitlo.Namegoolimmetum ^ Hcnrici junioris. Vidantea aulern Boemi ee undique

aut potiri [>ane ct hunure potiori, aul / «-

.
esse de^lilulo3, nicliilomiuus celerius ut potuerunt,
I

noctu maturuverunt ,154

fugam. Quod videns
nucumbere murli. v
W»Ml riiinul
/u honettJt I

31S4
hmhc W/ Mflri isla cavenda, ne qui\ veitium ca- imperalor deserit Ratieponam, ct transiens per
IpJil
australem plagam via qua itur ad Netolic "" (G85),
ptus el manibuspoit terga "" ligatus
3|3J atque spe-
,

clacutumhuslibuslactus,velutibosadvictiniamductus, intrat Boemiarn, quem dux Borivoy honoriliceeua-

Fictuenim una* a*est victo-

3116 ipse caesar dUponebat, versus
sicuti
cipiens
calat seeuri peremptus. ,

ria et digua laude mcmoria,ne incruenta bostibu»COn- riiarn dat conducturn pcr terram Buam
sibi

,m Dixerat, ct continuo cum buo co- iro dignurn, deducens eum usque ad generum
tingut v ictoria .

mitatu vertons iter 313i Moravium, sic 1'atur Wacck suum Wicbertum 3l57 (G8G). Inde per Saxoniam
3131 ad comilem : miserabitis fortuntt ounditio, transiens et Renum perrexit Leodium, ubi non post

qua nunc cogor iU } humi residere ut noclua, qui

313S
'
muHos dies cum vita amisit imperiurr. 7 3,5S Idus
iUi fcre Augusti.
vi<us 3l4 ° eram veluli agilis aquilaascendisse
3141
usque ad nubila. Cui Vacko : Non te, inquit, Eodem anno Suatopluk convocans eo3 qui (
1 J.

domine ,,M mi, frangat ista adversilas, quam cicius secuti eum fuerant de Boemia, quid opus sit tacto
felicior sequetur™* prosperitas, quia et solis post n jara inincepto negotio quaerit consilia.Tunc Budivov
aqtuv 3lil nuDem mayis nittt claritas. lalis enim 3 i" (Hius Hren 3,0 °, caeteris aetate senior linguaque

tsitudo omniumrerum est in wmndo.Quos abeun- disercior 8lol ,in adversis el prosperis virsequanimus
tesduxBorivoycuinsuisprosequitur 3,46 ,etquarnvis sm el n talibus negotiis ab ineunte aetate vir ;

8cpties plus de militibus habebal, tamen non audet eruditus ac plenus versuciis, his usus est alloquiis:
cum eis committere prajlium, quia timuit snorum Varius est invcntus in prselio, et 3l63 nunc hi, nunc
3147 perfidiam,ne sua castra deserentes ad hostium
illi prxcaluere bello. Nos autcm, fratres, nondum
se transferant miliciam.Prosecutus estautemeos a usque ad sanguinem pugnavimus, nondum ftcimus
longe usque ad introitum silvae (682). capiiibus uostris 3l64 poniem. quo'ilti itur ad solium,
18. Anno dominicae incarnationis 1106,inventore quem 3166 utique et facluri sumus, si sors facere compu-
discordiarumdiabolo seminante discordias pcr uni- lerit.Sed quoniam non semper armis, sed saspius
versum 3liS orbem terrarum. quidam sui cooperato- dolis adardua honoris venilur fustigia, nunc positis
3149 qui se-
res extiterunt cx Teutonicis proceres ,
armis utamur dolis. Talibus enim artibus Troya ab
ducentes filium impcratoris, regem videlicet Hen- argis 31C7 est in decimo anno capta, et Prudenlius
ricuai quartum, persuaserunt ut contra genitorem refert in Psihomahia
31d8
dicens:
suum arma sumerel. Qui Glii sui a facie fugiens,in
Nil diffcrt armis contingat palma dolisve (687).
urbe Ratisbona cum paucis munivit se annis, et
mittit pro duce Borivoy, ut sibi in auxilium cum Nec mora, mittitur aller, ut iladixerim, versipelli3
cxercitu suo veniat. Nec mora, vcnientes Boemi non Sinon 31C9 in Boemiam, multiraodis instructusdolis,
longc a Ratisbona metati sunt ca^tra.juxta fluvium nepos Gapatae 3l7u qui paratus in 3,u utramque
,

Reznam ex aitera autem parte ejusdem fluminis

: fortunam (088), casus sm non timuil mortis, cui
erant castra liiii imperatoris. Tunc qui vidcbantur apte sonat nomem virilis, (juia viriliter egit. Nam
esae fautores caesaris, primus Lupoldus marchio sicut olim Sinon Argivos armatos equo inclusos per
orientalis lapsus fuga noctu repatriat cum suis, sua mcndacia traxit Troyae in mcenia, ita per istius

Depoldus HM (685) autem et Berengerus 3151

(684) falsidica commenU
Suatopluk victa patuit
duci
marchiones 3,5J transferunl 88 ad castra regis Boemia. Hic ut pcrvenit ad ducem Borivoy,genibus
VARliE LEGTIONES.
3,52 pe-st terga manib. A. \. 813S
4, 4(a) drea> 3m deest
3I35 corr. A. 3136 versas inserunt. 4. 4 (a). 5137
3,3S 3li0
Waczek 2. Vecek. 3. quia A. 4. 8l29 rolor corr. al. cogor. A. usus A. 2. 4, 4 («). manu
8l41 asc ndere
A. SU1 omissum 4 (u) 3I43 dux 2 {b). 3lA sequitur 2 (6). iiiS corr. A. aquaiu 2, 2 (i),aquosarn3.aquam aqueam
et 4, 4 (a).
3l *
per»equUur 2 (6). 4. 3 '* 7 deesl 2, 2 (b), 3. 3I4S ita A. deesl relt. 3149 proceris 4 (a). 3l3u
r>
Du-
pnldus 2 (b), Dicpoldus 4. 3|51 Rerengerus 2, 2 (6). Regnerus 3. 315! deesi A. 3153 matur. simui. noclu A.
3,:,>
nrbemad l. 4 (a). 3155 Netolicz 2 (ft),Nee bolic 3,Notholic 4, 4 (a) 3156 susrepit A. corr.al. wmn.suscipiens.
'

,137
Wigbertum 2. 31 >« VI, 4, 4 (a) ^w
Borivoy 3. 3160 Chren 4, 4 (a), 3 01 diseretior 2. 3162 requanimus '

3163 3I64
2, 2 (*), 3, 4. omittit 4 (o). vestiis 2. ,ls3 viam qua 4, 4 (a). 3l6 ° 4 (a) 3,,J7 Aeris 2, ab Ar. est quam
al.man. in maraine A. falsotnteztu ab enim. talibusest
agrtstalibus Argis in rell. 3l68 4. — P6icoraachia
3170
3i«9 Symon 4. Gapati 2 (*), Sapacae 3, Gapatbe 4, 4 (a). 3171 ut2. 3172
casum 2 (b).

NOT.E
(671) In sequentibusiterumSallustiumin oratione in Chronico 1106.
Catilinae, c. 58. imiiatus ost. (6S5) Netoliz.
(682) Hoc jam anno 1104. factum essc probant (686) Usque ad monles Wissechore i. e. monles
Ann. Hi^deshcim. et Ann. Saxo. Saxoniae melalliferos.Cfr monachum Opatovicensem
(683) Comes de Vohburg, marchio Nordgaviae, ad a. U05 in Pelacky Wurdigung, p. 55.
qui jam priori lcmpore ad Heinricum juniorem (687) V. 550.
transierat. Cfr. Ann. Hildesheim. 1104. (688) Virg., JEa, II, 61.
(634) Sulzbacensis. Gonsentit de his Ekkehardus
205 CIIRONICA. - LIB. III. 2oe
provolutus, fictis lacrimis rigat pedes dulcis, ct A cius natu post Borivoy S190
,jam bonae indolis juvc-
tandcm surgerejussustalia fatur : Omemiserumvix, nis, secutus e9t fratrcm 3191
in Poloniam. Hisdcm

Delituisse fuga, et 3173 vix evasisse scelestas tcmporibus rex Ilcinricus quartus forte ademt iu
manus impii Suatopluk, qui si me cepisset, procul Saxonia (092), ad quem Borivoy acceleratelillatam
dubio hoscc oculos mihi eruisset. In quo quoniam me sibi injuriam applorat, et ut ei injuste sublatum
aliter ulcisci nequeo, o Deus omnipotens, fas mihi restituat Boemiaeducatum, immensaaurietargenti
sit ejus sccreta ietegere, fas mihi sit omnes qui sunl in pondera promiltil se daturum (693). Protinus rex
hac terra ejus familiares prodere. Sicque miscens mittens unum de satrapis, sic mandat Suatopluk
vera falsis multis criminatur Suatopluk. flagiciis, et paucis :Per coronam capitis mei mando libi ct prx-
sl,i
ul sibi magis credatur, dicta sua confirmat sacra- cipio ulsine dilatione adme venias, aut sivenire
,

mentis. Talibus artibns atque insidiis virbonuset tardaveris, procul dubio ego 311 3 in justicia 3194 tc et '

simplex dux jm fiorivoy deceptus et multum men- tuam Pragam celeriter 3l0s visitabo.
Qui moxcoadu-
daciis credulus, ramos robustosquibus et ipseinni- nato exercitu venicns, subipso introitu juxla silvae

xus sedit et honorem suus pependit 3173

, incaute oppidum Hlumec ,19G
convocat procereset satrapas,
praecidit, etab alto culminc cecidit Sl7S Nam ami- . et proponit eis fratrem suum Oltonem dicens Ego :

cos suos UJelesBosey ctMulinam saepe capereet ut B so ^ us l'*°> ei me i capitis periculo scrutabor ancipitcs
3197 3198
hostes rei publicaB punire voluit, sedquia consilia- amicos regis. Vos hic expectate dubios casus
3177
rios suos Grabisam etProtiven plenos rimarum incerti inventus ; de cxtero Deus omnipotens » 199 tto-

habuit,vclle suum praedictoscomitcs non latuit.Qui stros 3200 przeveniat et subsequatur actus. Et assum-
statim transferunt se ad fratrem ejus Wladizlaum ptis secum paucis, it temere in 3201 apertumruitu-
3178 3179
etjam frementi et saevienti adduntstimulos, rus laqueum. stulta sapientia viri, immo audax
utmagis soeviat contra germanum suum Borivoy, audacia ducis Vadit !
3202
baud s203 ignarus.quid sibi
cuijam abrenuntiaverat fidelitatem et fraternitatem facturus rex aurocorruptus utin- 3m et avarus 320!

suam et amiciciam, et palam miserat ad 3l8 ° Sualo- fernus. Quem

advenientem,sine omni audientia rex
pluk in Moraviam Vilalrai 3181 fratrem nomine Pu- jussit retrudi in custodiam, et convocans eos qui
lonem 3l82 .Quem advenientem Wladizlaus et caeteri secum venerant, tradit eis Borivoy ducem, ut rcdu-
comites 3183 heu insensati et quasi suimet hostes
, I eentes euminurbem Pragam iterum relevent 3!0s
in
et patriaj inimici, ad suam perniciem trahunt cathedram. Qui remeantes cum eo,
rabi- principalem
dum lupum in ovile 31Si ovium,qui non solum oves, sunt caslra juxta castellum :,J07
tercia die metati
verum etiam ipsos dilaniaret 3lSS oppiliones. Ergo Donin (694) Audiens baec Otto « 08 ait ad suos , :

Borivoy mitis ut agnus, regno privatur, et Suato- p Quid expectamus hic ? jam quod limebamus evenit, ct
pluk saevior tigride,ferocior leone,intronizatur anno quod verebamur accidit. Eamus el videamus novum
dominicae incarnationis 1107 (689) pridie Idus 3186 ducem, si regis dexlra eum nostra iim defendat ab
Maii. asta 32l ° (695). Et ordinans ex electis militibus sex
20. Hoc novum nec prius in Boemia factum circa legiones 3211 ,noctu transcendens montes,manedilu-
3187 adjacentes mirantur gentes,etpejorainfuturum culo irruit in castra Borivoy. Sed ille 3213 praescius
Boemis vanae mentis per praesagia auguriantur 3188 . jam lapsus fuga delituerat,quia quidam profugus ex
Hinc filii Pannoniae Cassandri lretautur, indo Polo- castris Ottonis causam sibi clam innotuerat.
niae nequam trapi (690) incircumcisislabiisgratu- 21. Praesul autem Hermanus, vir prudens et ju-
kintur,quia, dum isti principes scmetipsosinquie- stus, inter varios casus utriusque ducis quasi intcr
tant.illi quiete potiuntur. Multiautemexcomitibus, Scillam et Caribdim positus,ne viderelur utramvis
quosipse Borivoy de proselitis (691) fecerat comites, partem eorumincertam secutus.secessitad amicum
comitabantur eum et secum in Poloniam proficiscun- suum Ottonem Babenbergensis 3113 ecclesiae episco-
tur. Vidans autem quae fiebant Sobezlaus 3189
, ter- pum. Borivoy autem,licet quod pecierat non obli-
VARI^ LECTIONES.
3173
dcesl A. 3m deest 3. 3l75
honorem suspendit A. 317S excidit 2. 3177
Protucnn 3. 3178
etiam
3179 sitienti 31S0
2. 3. A. per 3. pro rell.
ita Wilhelmi 2. Willehaimi 2 (b). 3. Willalmi 4. 4 (a).
3181
3182
Polonem 2. 31S3 omissum 4. 4 (a), 3lSi suarum addunt 4. 4 (a). 318S dilaniaverunt 4. 4 (a). 31Sli II.
Idus 2 (b). 3. 4. 4 (a\ 3 1S7 ita 3. 318S augurantur 2 (b). 3. 318 ° Sobieslaus 2. Zobezlaus 2 (6). 4. 4 (a). Zobeslaus 3.
ct sic deinceps.
S1 " 3I94
3 ,9 ° tercius —
Borivov desunt A. 31 J1 suum viserunt 4. 4 («).
3l%
S1 J2 '

et praecipio omissa 3.
'

deest 3. et judicio addunt 4." 4 (a). S195 deest 3. Hlimecz 2. Hlymec 2 (!>)• S197 ancipes
350!
corr. al. man. A. 319S expectat dubius 4. sl99 deest A. 3200 vestros 2 (/>). 3. 4. 4 (a). S201 deest 3.
omissum 2. 320s corr. A. 3204 bibliopegi errore sequentia foliaini. disjecta sunt. 3205 avcrsus 1. 3206
3208 3209 vestra
rclcvanl corr. at. atram. 1. eum add. 4. 3207 nomine inserit 3. audiens repetit 1. 2 (b).
3210
ista 2. 2 (/»). 3. hasta 4. 4 (a) * 2il ordinatis legionibus 3. 3212
—
ille jam A. horum inscrit 4. 3n3
bbbg. A. Bamberiensis 2. Bambergensis 2. 3.

NOTiE.
(689) Conseotiunt Annales Pragenses cfr. quo- : (692) Mense Julio Goslariae residebat Heinricus,
quediploma apud Boczek I, -191. cfr. Boehmer n. 1981.
(690) Trapus est pannus,igitur hoc loco homines (693) Vide Annales Hildesbeimenses 1107
abjectissimi. (694) Dohna.
(691) Advenis. (695) I. e. hasta.
 COSMiE PIUflE>f9IS 208
" 3, ,omDe
nuit.tamen quam promiserat regi pecuniampersol- A P'itrem debitum.scilicet 3000 talentorum,
vit MU Quia vero oinnes homines, uti res se ha-
.
compatri suo Suatopluk dimisit,el prascipit ut para-
bent, ita 3ilb magni atque parvi miihus, ccce dux tus sit secum in cxpeditionem contra sajviciamUn-
ma^ni nominis positus in custodia cujtiblibet garorum (699) quia rogatu quorumdara Teutoni-
;

parviss>i;ui hominis obtcmperat jussis, et a minus corumilluc propcsuerat ultum ire necem Hierosoli-
3518 dignis laceratur Ml1 obprobriis. mitanorum, quos illa gensob crudelitatem "• suam
Aeh secum quantas curas in pectore versat (697), alios gladio interemit,alios in servitutem 3 ' 37 rede-

quotiens perprimos pulacii iram regis flecteretom- git.Jamque raense Septembri, dum moratur Sua-
ptat t Sed quoniam manu vacua frustra pulsatur topluk dux cum rege in Pannonia juxta civitafem
regum jinua, manusvero uncla frangit adamanta, Possen (700), Borivoy cum Polonis hostiliter intrat
promittit regi na decies mille marcas argenti. Ah!
3,3S
Boemiam, Wackone et Mutina in fugam versi3
quidnon dabit homo imminente 3I19 cervicibus ! "° cum suis pra^sidiis 8239 de municione, quae fuitfir-
gladio? Quis in angustia constitutus 3m non liben- miter posita versus terminos Poloniae ; nam dux
ter daret pro se MM quicquid haberet ? Atqui 32, 3
si Suatopluk abien8 duobus his omnem curam suam
re.t ab eo cencies mille talenta exigerel, nichilo comiseral, et ul essent in tutelam Boemiae cunctis
stulcius cs^et, si pro vita sua etiam montes aureos g eos prasfecorat. Cumquo Wacko socium 3,v0 Muli-
322;
non promilteret ? Uujus gratia rei accipiens ab nam vidisset non acriter pugnare,nec viriliterhosli-
eo rex s225 sacramentum ,,,t;
fidei, dimittit eum et bus resistere super municionem, ex hac occaBione
mittit secuniex clientibus unum,qui acciperetcen- ratus quod consilio ejus Borivoy Boeraiam intraret,
sum dcnominatum. Qui cum venissetPragam,con- mox unum ex railitibus clam misil, qui haecomnia
tinuo sacra spoliat delubra, ornamenta contrahit duci Suatopluk intimaret. Similiter alium militem
muliebria, etquicquid micabat auri et argenti in instruxit dolis,et misit in castra Borivoyducis qui ;

Boemia marcarum milia;

corrasit, et vix collogit 7 paratus in utrumque.
'
3! 6 Etversaredolossimul autsuccumbere morti (701),
de coetero fratrem suura Ottonem dat regiobsi-
dem. Similiter el praesul Hermannus adveniens 32,; ,
veniens ad praediclum ducem Borivoy finxit se
de dote sanctae ecclesiae praestitit duci 32 " 70 marcas fugisse iii[ de castris Zuatopluk
nun- ducis, et
"
242
obrizi auri itcm ejus<1emecclesioe5 palliacum lim-
; ciat jam de Uogaria eura redisse, atque in
bis Ratisbonae apud Judeos sunt posila in vadin:o- crastinum 3243 cum eispugnaturum
confirmat 324i per
nio pro 500 mareis argenli. Certe non abbas 3229 ,
suae lidei saeramentum. His mendaciis illi 3245 per-
'

non non clericus non laicus 3 230 non

proepOffitus, , , territi,eadem noctein Poloniam sunt reversi. Qui-

Jmleus. non mercator, non trapezeta **»*, non cita- _, bus amlitis rex lleinricus lertur dixisse compatri
rista tuit,qui non conferretinvitua aliquid duci 3232 Zuatopluk: A'm laas injurias in Poluniis ulcicar,
° 246
ae >ua apoteca. Po>t paueos vero dies Otto elapsus projecta rilior ahja semper habear. Interca(702)
3233
luga, regressus est ad fralrem suum de curle Zuatoolukinflammatusira,absensinabsentem Muti-
rrgia, quod vald< regi displicuit. j
nam dentibusstridet,oculis scintillat,etaltesuBpirat.
22. Annu'lo iuiea3 mcarnaiioms
i
108,sicut soepe 1 Vix <liem expectat quo in illum suam effund.ttirnm,
lit, ubi mas el temina uno lcclo cut ant duo, pro nichilo rcputat, ?iunum Mulinam pumat, j-iin
Gigmtur extimplo tercius ut sit hou.o, diris promissis 3S47
cum juramento se obligat,quod
ita conjunx nobilis (698) Zuatopluc dueis illam totam generationem ut lucernam gladioextin-
Edidit ettenerum suspendit ad ubera natum s 2u . guat, et quia quosdam ex iilis in obsequio suo 3248

Pro quo rex Ileinricuspost quinque menses misit, prasoculis habet, cordedolet,vullu autem ad ou nes
el de sacro fonte baptismatis eum levat, atque no- se hylarem 8249
exhibet. Cui postadvenienti suliipso
mine suo Heinricum vocat. Quem remittens ad exitu silvae, juxla oppidum Lutomisl 3250
, Wacek
VARLE LECTIONES
3211 3!15 3»16
solvit 4. ut inserv.nl 4. 4(a). a rainimis. animus A. 2.2(b)
ita 1. superscr. al. man. in illo x

4. 4 (a).
3317 lac. dig. A. » 218 deesl A. 3219 " 21 positus 4. 3422
inmitente 1. 3220 cervici»« pro 4 («).
se de>unt 3.
31,6 dcest A. 3227
32s3
aut qui 1 atque 3. 3224 acccptis sacramcntis 3. h. —
rex decst A. 2. 2 (b). 4 (a). 3325

advenientes 4. 3228 Zwatopluk adduntk. 4 (a) 3229 habbas I. 3I30 non laicus omitlit 3.
3231 trapezita 1. 3 32 regi -'
3233
1. deest 4. ita 1, reversus rell. » 234 nomine Wacezlaum addant 4. 4 (a).
8838 suum addunt 4. 4 (u).
323 °
credulitatem corr. crudel. A. 3257 suam addil 4. 323s ;
aczkone 2. W
Veckone 3. ei dvinceps. 8239 praediclis A. 324 ° suum addit 3. 3241 aufugisse 4. 3242 eum jam A. 3243
3244 confirmans 32i5
in castrum 3. 4. deest per. deest 4. S24 *
deest2, 2 (b). 3247 praemissis
4 (a). 324S
al.
man. in margine A. se 2. se supra posito sibi, addito in margine forte suo 2 (6). sibi 3. suo 4, 4 (a). 3249
ylarem 1. bilari 2 (b). 3,S0 Liutomysl 2. Luconis. 3.Lutoraizl 4, 4 (a).
NOTiE.
(696) Swatopluk. auxilium petierat ab Heinrico V ; cfr. Ekkehard.
697) Virg., ,*En. V, 702. Uraug.
(698) Ex annalista Saxone nonnulli sibi persua- (700) Presburg, vide diploma Heinrici V die 29
serunl uxori Zuatopluci nomen fuisse Itae, sed sine mensis Septembris U08 eodem loco datum, Boeh-
dubioannalistam in errorem duxitvocula i7a,quam mer 1991. Ekkehardo est Bresburg castrum,Otloni
hoc loco apud Cosmam legimus, qua ille nornen in- Frisingensi VII, 13,Posonium.
dicari false opinatus est. (701) Virg., Mn.ll, 62.
(699) Almus a fratre Colomanno rege expulsus (702) Virg., Eclog. VII, 42.
 209 CHRONICA. — LIB. III. 210
32(n
cum Mutina occurrunt. Nunciatumque est illa die A Tunc dux asstauti elconscio sui conatus iictori
3i63 8269 Qui statim
ter ab amicis suisMutina;,quodnisi aufugeret.pro- ex obliquo innuens, exit forns.

cul dubio aut vitam aut oculosamitteret. Sed quia super Mutinam nichil tale metuentem irruit.Omira
jam eum premebant sua fata, visa sunt sibi verba pacientia comitis Ad duos ictus sedit immobilis, !

amicorum suorum quasi deliramenta 32Sl

.!Seque esl, ad tcrcium vero cum surgere 327 ° conalur 3STl ca- ,

inquil, vir fortis, falum qui timetmorlis. pite pleclitur. Eadem horaet io eadem stuba capti
3ili s '- 73
23. Dt autem intraverunt castrum VVrati- sunt Unezlav , Domasa et duo filii Mutioce.
zlau 3252 summo mane convocat Unus autem Neusa qui erat ex altera natione, S2n
(703), postera luce ,

omnes proceres in ccetum quibus ;

congregatis in valde tamen familiaris Mutinoj, videns quae fiebant
SS17 exlra urbem fu-
unum, sicut leo de sua emissus cavea in teatrum fugit et 3275
; aufugeret 3 7G
jam *

slatrugienset erectis jubis expeclat edulium, sic giens 3S78 per arbusta.si non eumnolubilem redie-
Zualopluk intrans stubam, sedit in medio super rel rubra tunica qui ;
ilico captus, oculis el mentula
truncum fornacis, plus suc^ensusira. est privatus s219 . Et sicut sa;pe fit cum irrumpit
Quam fornax, qui 3253
species succenditur flamma, cruentus 328 °
lupus in ovile ovium, snevit, mactat,
et circumspectisomnibus,intuenslorvis oculisMu- nec prius rulnem suam *- 81 placat aut a ca;de ces-
tinam, taliter indgnantia ^olvit ora (704) p sat, nuani omnibus mactatis ovibus: ila Zua-
;
32S5

gens invisa propayoque Uiis odiosa lopluk oblitus unius raede, homims, rxarsit in iram
!

o wquam (ilii Vrisovici 9 **, nostrigeneris familiares ct juserll ut omnis illa natio sine seiatia discretione

inimici! An tmguam ,SBa mihi excidel de memoria, et sine temporis dilatione plecterptur capito, et

q uod iUper atavum 3S5B

meum Jaromir in monte Ve- a-tante comitum agmiae dixit Qui non aborrelmea :

liz 3257
vobis quidem ludricra,nobis autem ss58
fecisiis implere jussa, dubitur ei rrassa auri massa. Qui au-
sen<piterna ludibria (705) ? An immemor ero, quod tem Bosey et ejus fHiuminterficiet , cenluplum accipiet
fratrem meum 82B9 Braciztaum 8269
,
quasi eximium et hiereditatem itlorum possidebit. Non ocius cvolant
,2S4
sydns in iolo orbe ducum, tu ei frater tuus Bosey venti, quando 32S3
rex eorum Heolus perforat
3285
cuspidelatera montis (708) sub quo inclusi
'
3 261 te-
jraude maligna necastis (706) ? Quid autem me-
3287
ruit frater meus Borivoy, qui sub vestra potestate re- nentur, quam 3286 proceres Vacula , Hermannus,
3259
gnabat, et per omnia vobis ut proprius emplicius pa- Klrassa 328S
et alii quam plurimi insiliuntequos ,

8i9 °
rebal ? Atqui per innatam vohis superbiam ducis ncn et volant praepeti cursu in lata Bosey et filii

suslinuistismodestiam,etme quantum solitis versuciis ejus; caeteri per terram discurrunt et investigant,
32 *
inquietastis,donec vr.stris pravis acquiescens corisiliis, ut totam 1
gentem illam de medio tollant.
peccans
^vi-i/.irvu www fratrem
in f
»*vr tsx*
r meum
wmwmrwwmmw Borivoy*
""' ""^^J valde
•"— --«- j~ww~ — --
peccavi, _ — -• Interea
24. -v Bosey
—— ~ j — villa
in
.. — ~- Lubic
— — heu ignarus
»-..„.
- . ! . _j

quia 3m solio eum privavi ! Et hoc estunum mihi ^ fatorum dum se locat cum filio et uxore ad pran
quod dolet atque dolebitin gevum. Adhuc etiarn atque dium 3S92 astitit puer qui , diceret : Ecce, domine,
etiam audile, o mei proceres, quid /ilius iniquilalis et multi sine ordine accurrunt per campum festinando.
caput tocius impietatis fecerit isle }Iutina, qutm ego At ille :Veniunt, inquit, de expeditione ; veniant ad
nuper,cum vobiscum irem 3263 in expedilionem, post nos cum Dei benedictione 8283
. Dum haec loquitur,
3294
me secundum reliquihujus terrx prxsidemetprxce- ecce truculentus Kyrasa 8295 aperit ostia, el ful-
ptorem.llle autem bonus vir fingens seire 3i6i
venatum, gurans evaginato gladio clamat 32U6 Exi, sceleste :

non pertimuit noctu ire in PoloniamZvini 323B

[707) exi, male conciliate, qui meum cognatum Thomam
ad oppidum, ut cum suo palruo Nemoy ageret consi- occidisti sine causa in tempore quadragesimae.Et sur-
lio, quo me pelleret de solio. Fit murmur confu- gens filius ejus Boruth 3297
: Quid, inquit, fratres,
sum 3266
ardentem iraducis animum magisma-
, et agitis? Si jussi sumus ut capiamur, sine armisel
gisquc ut ardeat per suum succendunt assensum. tumultu capipossumus, et excipit incantus gladium

VARl.E LECTIONES.
38,1 S2BS 3253
liramenta 3. Vratizlu \. Wratislai 3. quae 3. s854 Wrisewici 1. Wrissevici 2 (6). Wer-
sovici 3. Wrssowic. 4,4 (a). corr. A. 3S55
repetit et delet \. 3 * 57
Weliz 1, 2. 3S5S quidem 2. 3S59
325i3

8S6 °
deest 3. superscr. al. manus A. loco Bolezlau. 3 * 61
malicia 1., s26s quod 2 (b), 3S63 veni 3. 8264 se
deest 3 ire deest\A. 2, 2 (6).4. 326B Swidniez 2. Zwini 2(b), 4.Swini repetilo noctu ire ante vocem Swini 4 (a).
S26(i
confissum A. 3267 Zwatopluk addunt 4, 4 (a). 8268 ex obl. desunt 2 (b). 3S69 exit 2, 3, 4. 3S7 ° fugere 3.
3271 rcpetit
et delet A. 8S72 Unislaw 2. Uinzlau 2 (b). Unislau 3. Unizlau 4, Unizlaw 4 («). 8273 Domassa 2, 4.
3274 327s
Damassa 3. Neussa
1, 4. Neusse 3. et corr. al. manu ut A. ut inserunt 2, 4 (a). 3276
aufugerat
2 (b), 3, 4 (a). jamque A- 327S fugerat A. 3279 qui
3S77 —
privatus desunt A. 3SS0 omittunt 4, 4 (a). 3l81 deest
2, 4 (u).
82Si
quomodo 4. S98S cum 2 (b). 328t eolus 1. 3SSB deest 3. 3286 deest 2, 4 (a). 3287 Vacl'a quod
legendum Vacula 2. Wacula rell. » 28S Kyrassa 1, 2, Kraissa 4, 4 (a). 3289 eos 2. S2y0 perpeti 3, 4, 4 (a).
8291
deest A. ss9!
prandendum 4, s293 veniant —
benedictione desunt 2 (b). 3i94 trunculentus 2 4 (a). 323B
3,9e 8291
Kirassa i, 4. dicens addunt b, 4 («). Boruch 3.
NOTjE.
(703) Wratislaw haud procul ab urbe Hohen- D (706) III, 13.
mant. (707) Schweidnitz.
(794) Cf. Ovid., Met. VII, 190. (708) Virg., JEa. 1,81.
(705) I, 34.
 :

21 i COSMiE PIIAGENSIS 212

otpuloieoofl ,IM per mediam^falvum. Nea mora, A nichilreliqueratincombufltom.SapeetiaraepecoIa

et adbuc nati * fliveezploratoreaaregePannonico rau
ni 1

• madeolem ^** jugulo paterexoipit eneem. idem dux comprehensos naso privavarat et viao.
At illi invaaoraa t volat urbium 8iul
expuguatores ,iu, >
Quadam sirailiter die plus quam mille viios ex 382 *

hoc MM dl-
'
^ 32 militibus a praeilicto rig-;
iiiin liripiont gaaas, et, eicut ait Cato eleciis a'J

Labttur c.ayi'd ijuuJ jmrtuin cst temjiore longo ;

recto9, qualenus per insidias aut pabulantea scula-
namque - 5jJ
de taotis diviciia nec unus euperluit rios Uil caperent, aut auper incaut09 Teutonicos
pannus quo eoiuin tegeretor corpus.Sedsine»archo noctu irruerent,duoZuatopluk praegnoscena ubi in-
phago et obsequio funebn Bose> 83u * et ejus iilius 330 ter paiudes 8318 latitabant, repente irrueng, omnes
Borulh.velut jumeuta sunt nudi in fossam praecipi- usque ad unuui velut pisccs raissa sagena captos,
tati 6 Kul. Novembris (709). Scire mihi non licuit, alios iuterlici, alios in eculeo suspcndi jusserat 3329 ,
330 *
quot capita ex gente illa leto sunt dedita, quia paucis vero, accepta magna pecunia, vitam conces-
nec una die nec uno in loco sunt perempti. Alii
in serat. Talia ob facta et alia hujusmodi.quibus Un-
33!0
namijue inforum ducti.ceu brutaanimaliasuntma- garos atflixerat duxZuatopluk,ul audivit regem
33u1
ctati, alii in monte Pelrin (710) decollati, multi videlicet Golomannum in vasisse Moraviam,confestim
8308
inteutis sive in plateissunt n coadunavit S3J1 utrumque exercitum Boemiae atque
trucidati.QuiJautem
referam de morle natorurn Mutina?, quorum mora Moraviae; cumque festinasset in opaca nocte per
visa est omni 3809 crudelior morle? Erant enim bons silvam, ardens lalenter subire inimicum etcum eo
3sl °
indolis pueruli,vultu spectabiles,visu amabiles, in crastinum commitere pugnam.intertot milia mi-
8332
quales neo sagaxartifex in alboebore neo piclor in litum secum festinantium : mira res,ipsius du-
333s
pariete vjlet exprimere. Vidimus enim eos misera- cis in pupilla oculi male prominens praecisua
biliter in forum trahietsaepius clamantes S3tl ,Mater ramus tam fortiter fixus est, ut, surculo vix eruto
mi ! Matermi /cum cruentue carnifex s3l!2 ambosceu simul et oculo,seminecem tollenles ducera,reversis
porcellos sub ascella interficeret cultello 3J13
. est exercitus ad propria moestus pridie Idus Novem-
omnes 3uapectora percutientes,
Diffugiunt bris.

ne viderent 33U carnificem tam crudele facinusope- 26. Anno dominicae incarnalionis 1109, 10 una
rantem. Cesteri vero qui superstites fueruntexgente mensis Februarii,quia grandeinhorruerat frigus et
illa, delitueruntfuga alii in Poloniam.alii fugientes
; omnes aquse erant congelatae valde, dux Suatopluc
iu Pannoniam, de quorum excidio simul et disci- jam eruti sanatovulnere oculi,continuoiterumcoa-
dio 3315 licet amplam 3316 habeamusad scribendum dunato 333i exercitu, tribus diebus ettribus nocti-
3317
materiam.sed ne videamur velut hircino cantu p buscontinuo festinans, intrat Ungariam,et nemine
explicuissetragediam.redeamusunde paulo digressi eorum praesciente, ex inproviso applicuitcum exer-
sumus, ad chronicam (711). citu ad urbem Nitram (713) et irrupisset 3:ss in ;

25. Factum est autem, postquam rex Heinricus eam, si non vigiles qui semper ibi sunt custodien-
reverteretur soluta obsidione a civitate Possen.Gol- tes clausissent portam. Depopulato igituretsuc-
mannus 33i8 rex Ungariae non longo post tempore censo ejus suburbio, redeuntibus occurrunt eis
volens sibi illatas a Zuatopluc duceulcisci injurias, agraina multorum in curribus et in equis fugientium
intrat Moraviarn et eam hostiliter devastare ccepit. ad prEedictam urbem. Quibus insimul,quasi mani-
Namcum rex Heinricus intentus bellicis armis ex pulis in agro 3336
oollectis, villis eorum combustis,
3319
ornni parte cingeret obsidione urbem Possen, omni illa regione S337 devastata, raaxima onustati
dux prtediotus cum suis Boernis, quicquid erat ex jumenlorum et caiterarum rerum copia 3338
,hylares
hac parte Vag 332 ° fluminis a Trencinopoli 33il (712) ad proprios reversi sunt lares.
quoad usquepraedictusamnisinfluat 333s Danubium, 27. Eodem anno excellentissimus rex 3339
Hein-

VAR.LE LECTIONES.
3498
deest 2 (b).
~
m
medium 4. 3309 madantem 2. madente nati sanguine 4 (a). 33 <" in add. 1. 3S0 »
impugnatores 2.
3 3° s
jamque rell. S30t Bosei 1. 3305 fil. ejus A. 8306 gente ex A. 3307 Petrzin 2.
ita \.
8308 330 °
deest A. omnium 2 (/>). 3 3 10 justi 2. s3lt ac plorantes addunt 4, 4 (a). 33l> artifex A. 1. 331s cutello
3 3'* 3316
A. videant A. 2, 2 (6), 3. 4, 4 («). 3315 dissidio 2 (b). aposlolicam 1.,
33l7
yrcinol. 3»*« Golomanuus
1, Cholomannus 3, Colmannus4. 3319 obsidionem 4.
2 (6), 3 3 20
Wag 2. 3 => sl
Atrentinopolim 2 a Tren-
tinopolim 2(6), Atrenemopolim 3, a Trencinopolim 4. » 3?J S3J3
laculatores 2. ">3«
influit 2, 3, 4, 4 (a).
deest 2. 3325 electos 2. s326 ad haec 2. 33J7
ila corr. A. scurarios 1, 4 (a) scularios 2, 2(b) 3, 4. 3S28 pal-
ludes 1. 3329 interfici jussit, alios in eculeo suspensus 3. 3330 atflicxerat 1. 3S31 coadunat 2 (b), 3. 333s mi-
333i
lium 1. S33s puplla 1. coad. iterum A. A. S335
irruisset 3- 333S agria 4. 3337
reg. illa A. 333
capia
3338
corr. ul. man. copia 1. rex exc. A.

NOT.E.
(709) Probat Necrologium Bohpmicunc. viensis qui hoc consilio Heinrici V factum esse
(710) MofisS. Laurentii prope Pragam. vult.
(711) Cfr. quae de ejusdem gentis crudelissima (712) Trenczin.
clade retulerunt Dodechinus ad 1108, qii tria millia (7i3) Neitra.
virorum occiaos esse testatur, et monacbus Pega-
213 CHRoMCA.— LIB. III. 214
ricus »3 '
,
memor irae sua? et indignatioais contra A. ne, devastat eam "'• ex utraque parte ftuminis Od-
ducem Polonia? nomine Bolezlaum memor pollicita- rae, a prnedicto oppido usque ad castrum Rocen
is quam pollicitus er.»t compatri suo Zuatopluc (716), et iterum cum magna pneda reversus cst ad
334i
3341
juxt.i urb^m Possen uti supra retulimus,
, castra. Ibi cum jam disposuisset, uti in crastinum
itcrugena per Saxoniam, duxit secum Bawaros > 3i3 ducem Zuatopluk et ejus dimitteret exercitum, to-
simul et Alamannos 3Jt * alque Francos orientales, i am j n regalibus nego.iis u-que nd noCem dedu-
el eoa qui sunl circa Ronum iofra Agripinam Colo- xerunt 3349 diem. Affuit intoriui 33 ~° in castris qui-
uiam usque ad occidentales sui imperii terminos ; rj am m ji,. s audaciaaimia 33 " aud cior, et, ut post
needefuerunt 3i45 S«xones saxis rigidiores cuin lon- a referentibua aodhrimus, missus a Jobanne filio-
gishastis 3iW Quibusetiam Boemiisadjunctis mense
.
csta 3 » 52
de gente Wrissovici » 333 qui in
(717),
Septembri (714) inlral Polo&iam (715), et circa utrnmiue 3354
paratus
primum ejus oppidum Glogov 3347 disposita obsidio-
Aut partam 33SS 3356
magnis ausibus acquirere famam,
Aut cuin morte ducis 33i1 siraul hanc amittere vitam,
stetil sub patula fago (718) juxta viam qua itur ad regalem curiam,
observans reditum ducis, dum rediret de curte regis.
Quem ut vidit primo jam noctis in crepusculo
stipatum ingenti 33 * 7 calerva militum obsequentium,
insiluit equum, et paulisper se inmiscuit agmen in medium.
3358 3 *~Ji
et loto annisu virium inter scapulas ducis vibrans jaculum,
Intima falifero rupit prsecordia (719) ferro.
Qui cicius quam tangeret humum exalavit spiritum,
Scilicet undenis Octobri mense Kalendis.
3360
Corpus et examine sua non sine turma moerore
Sublevat et ploral, flens ad sua castra reportat,
In castris multus per noctem fitque tumultus.

Nam huc et iiluc palantes 3361

diffugiebant et iterum g Boemorum et episcopi efficere conabantur, frustra
redibant donec a rege missus Purcardus 33 " incer- tur eorum temeritas, et sacramenta olim exhibita-
tos motus plebis vixcompescuit. Mane autem facto in medio concilio recitantur. Nam cum Zualopluk
3363
venit rex ut lugeret super compatre suo 3364 et , ducem inthronizarent 3375
Bcemi sacramen- , cuncti
astantibus universis 3365 Boemis concessit, ut quera- tis confirraaverant, utpost ejus obitum Wladizlaus,
cunque voluissent 3366 suorum ex filiis principum si superstes esset, proveheretur ad solium.
sibi in ducem eligerent. Tunc Wacko, sicut erat 28. Hos inter tantos populi motus Hermannus
3367 3368
lugubris, rogat obortis lacrirais, ut fratrem praesul et Fabianus comes, qui habuit in urbe Wis«
interfecti priucipis Ottonem decernat 8369
eis du- segrad praefecturam — hii quia caeteros sicut di-
c:m. Quem ilico rex collaudat, et populus insipien3 gnitate, ita et sapiencia praeminebant — consilio
per castra ter Kirieleison clamat. Nec mora, paucis praevaluerunt et toto annisu effecerunt, ut et sa-
3370
scienlibus filius Bugsa nomine Detrih 3371 currit cramenta fierent 8376 inviolata, et Wladizlaus jura
curriculo 3372
, atque quarta die summo diluculo principatus jure adoptata omnibus assentientibus
adducit Pragam Ottonem, quem Vacko 3373
et 3«7*
obtineret; elevatus est autera in solium solc mo-
universi quierant de Moravia satagebant principalis rante innona parte Libra? (Oct. 2). Cujus de virtuti-
sedis proveheread fastigia.Quodquiasineconsensu bus et gloriamihi videtur ut interim sileatur, dum
VARLE LECTIONES.
3340
Heinricus deest 3, rex deest 4 (a).
3541
Zuatoplyk 1. 834 «
Bossen. 3. »" Bavarios 1, 2 (6), 3. 33t *

'
3355
4. 3 !5
' ,
aut partam dcsunt A. 3356 ausis 2 [b), in margine. 3357 Zwatopluk inserunt 4,
utroque 4, 4 (a).
3r>8 3339
4 («). ita corr. A, et 3, 4, librans rell. ,360 exanimem 2, exanimura 2(6), exanime,
ingente 3,4(a).
~
omisso et 3, 4, 4 (a). 33 l balantes 4. 33 " Purchardus i. 3363 Heinricus add. 4. 33 ' 4 Zwatopluk inserunl 4,
3335
4 (a). immensis 3. 336S voluisset l. 33C7 t alia manu 1. 336S exortis A, abortis 2. 3369 decertat corr.
33:o
al. man. decernat 1. Bosa 1, Busa 2,2(6), 4,4(a), Bussae lilius 3. 3371 Detrisek 1,2(6), 4,4(a), Dietrzisek
S37S
2, Detrissik 3. clanculo superscr. al. man. 1. 3373 Uacek \. 3374
exciderunt (olia duo vel iria cod.
i. cum iis, de quibus supra, conjuncta ; disunl ownia usque ad III, 32, frater ejus Wladizlaus. 3375
deest
A. 3376 essent. 3.
NOT^.
Annales Hildeshem. 1109. At jam die S.
(714) (716) Ritschen.
Barthelomeei apostolii. e.d. 24 Aug. Oderam trans- (717) Eum
a Wiperto comite Groicensi mis3um
iit Heinricus teste Martino Gallo. esse legitur in Chronico Pegaviensi.
(715) Vide Martini Galli Chron. III, 82. et de ex- (718) Virg., Eclog. I, 1.
peditioneHeinrici Vin Poloniam excursum 10 apud (719) Vire JEn. VII, 347. ,

Roepell I, 669.
 :

C0SNL4S PH.ViKNVSlS 216

in iiuc vitl convergilur, oe uut udululiunis notum \ fuitunae BOBpeneoe umbiguitutc,

3J7 ' \'
inoummui, .iui dura unnus de liudiboi Buii Ocior interea ventis et lulmine fuina
ecribumui, d< rogai ionii i Beoeam ioeidiraue. Unde Diversis omnes implet rumoribus urbes (723),

quidam admooet diceoe: Ltuda virtutem ducis,ud In populo inultus per terrurn fitque tumultus.
bravium lucis UUiutem audivit Buri\oy,
posi hujus Multi enim, quibu>> bona; deiunt artes, rcruin no-
3388
quod fraier ejue juoior Wlidizlaui poit obiinm vitute guudentes, huc et illuc pcr villas palantcs
Zuatoplok regoi potiretur suho, contmuo dt-scen- et can devaitantee, ezpeetabant ambiguos ibrtuna
deni i Polonia, perrezii in Zribiam id Wigbertum casus ; ast alii, quibus mens erat allior et lides
suuai per Bororem geoerum. Cujui consilio fretui purior, tendunt ad prinoipalera eedem in urbem
it BUXilio, nec non et quoiundiim perlidoium BZ Pragim.Quid f*cereni.?IIautinscii in apertam ruunt
et 3M nolentes 3390
'
J
ooetrii promiieo oooQius admioioolo,in vigilia na- foveam, accedunt vo'entesque
tivitatil Uoinini (Der. nemine
24) raanc diluculo ducis liurivoy adfatorum aleam (724). Quos ille
^*78 ingreaaua est Prigam, beu' beni^ne susupiens, obligat sacramentis et promis-
reiiiteoie urbem
3S9t
<id peroioiem et ezbauriendam muliorum crume- sionibus multis, et committcns eos Gabrissae
num. comiti, endera die transfert se cum aliis ad tuciora

rerum eventu urbani valde tur- urbis Wisse g rad mceoia.Inde mane ad huram pri-
20. lloc iooppino
>PP B
bati trepidant 837u incerti, quas partes inter repen" mam in ipso die (Dec. 25) regreditur Pragam,

tinos furtunae casus sequi debeant. Multi eorum 8jS0 ,

et cum magna cleri processione suscipitur,atque ibi

quorum audita missa iterum reversus est ad praedictam

sora fortunalior erat,
Rebus in urbe suis cara cum prole relictis, urbem.
Aufugiunt, nec scire queunt quae castra sequautur. 30. Eadem nocte Otto, frater Suatopluc, et
Mulli novarum rerum cupidi gaudent et exultant Wacek comes, venientes dc castro Gradec 3m cum
fugientlbusque " 81 insultont, quia bona eorum duce tribus scaris railitum, ca3tra metati sunt circa
Borivoy permittente diripiebant. Praesul autera Her- Rokitnicam 8333 rivulum. Mane autera facto Wisse-
mannus in suo palalio deprehensus, quasi hostibus grad oppido applicuerunt, et omnes vias circum-
septus, ita a suis pacificis servabatur obclusus; quaque custodibus oppilaverunt 3394 ila ut nec ,

quisquam 3395
sciebant enim quod libenter aufugerel, si aufugere egredi posset nec ingredi in auxilium
quiret.Hos inter ancipites populi metus, Fabianus Borivoy. Disposuerat enim antea dux Wladizlaus,
urbis Wissegrad praefectus "* 2 , quo se verteret 3S8S quod urbe Gradec ipse natale Domini
in praedicta

incertus, celebraret. Sed quia interim regis Henrici voca-

3396 S397
Maluit habire 3384
quam
nefanda viderc,
praesto p tione debuil in octavi3 Domiui (Jan. \) inter-

Et sibi commissa discedens urbe relicta, esse regali synodo Ratisbonae (725), praeceperat

De re communi curae sibi quae fuit uni Wacek comiti, ut quara studiosius posset, Oltoni,
Plurima conquestus, stans fatur talia mceslus quem invitaratad festum,amministraretconvivium.
Vce tibi Boemia, qux non adeo nimis ampla, Ipse autem propter jussum regis accelerans, in
339S
Cum 8385 sis communis dominis subjectaque multis, civitate Plizen cum caeteris comitibus festis die-

Herili de stirpe sati sexuque virili bus mansit duobus, tercia autem die, ut cognovit
Jam sunt bis deni, nisi fallor ego, dominelli. ea quas gerebantur in urbe Praga, distulit et post-

Vnde poeta catus fertur dixisse Lucanus (720), posuit regis jussa, et in festo sancli Johannis apo-
3399
yon sibi sed populo gravis est nimis aucta potestas, stoli et evangelistae (Dec. 27), cum his qui secum
8400
Nam quidcunque 3386
duces deliranl, plectitur hoc fuerant in curte , ad moenia praedictae urbis ad-
[plebs (721). volat, sed clausas invenit portas,

Dixerat et, ul supra dictum est, relicta 8387 Wis- Vidit et armatos secum pugnare paralos.
[segrad civitale, Ad quos excelsa per propugnacula stantes

morabatur pervillas in ejus vicinitate, D sic orsus est dicens : Pacificus ad vos venio, reco-

VARIjE LECTIONES.
ejus 3, 4 (a). 3378 omittit 2 {b). 3379 trepidabant 4, 4 (a). S3B0 ita A, deesl rell. 3381 fugentibusque A.
3377
3382 praef.
W. A. 3383 ita corr. A vertat retl. 3384 audire corr. habire A, audire rell. ?385 Heu 4. 3386 quod-
cunque 2, 4. 3387 deesl 4. 338S balantes 4. 3389 fide puriores add. A. deest. rell. 339 ° volantes nolanlesque
339 «
A. 33S1 Grabissi 4, 4 (a). Gradeck 3. 3393 Rokytniczam 2. Bruznicam 3. 3i9t oppitulaverunt, erasoiuk.
et omnes— oppilaverunt omissa 4. 4 (a).
3395
nec egredi nec ingredi posset quisque 3 nec earedi quis-
quam posset, nec inyredi quisquam 4, 4 (a). 3396 natione 2. 3397 nativitatis inserit 2 (6) 33U8 Plizen 2,Plzen
3 Plrzen 4, 4 («)
8399 eis
4 (a). 3m urbe 2 (6).

NOTiE.
(720) Pharsal. III, 152: (724) Ducan., Phars. V. 7.
iVo» sibi,sed domino gravis est, quse servit, egettas. (725) In Epiphania Domini Heinricum cum prra-
(721) Hor., epp. I. 2, 14. cipibus colloquium Radisponas habuisse testatur
(722) Virg., JEa. V, 319. Ekkehardus.
(723) Virg., JEa VII, 549.
 217 CHRONICA. I.IB. Iil. 218
gnosciteme, et aperite vestro im januas domino. Ad X Re3 similia prodigio, quotquot vuloerati fuerunt,
haec verba ducis cum nullus respondisset, valde omnes interierunt. Quid admirarnur 3432 si proptcr
iratus 3402
etmultum eisminalus,flectit 3403 itertrans unum scelus fiiiorum PeIouis 84!3 sol suos oculuit et
3404
torrentem Bruznicam ,et ut ascendit supercilium obumbravit radios super civitatem Argos, cum
3405
montis, vidit a longe in campo longam seriem inter has conliguas urbes tot pojora sunt palrala
s406
armorum, in quibus Wacezlau (72G), filius scelera ? Crudelius enim civili gerilur bello, ubi
Wigberti, veniebat in auxilium Borivoy. Et mittens patrem cimbello 3434 provocat
filius et pater filium
unum de satrapis 3 ' 07
explorat.utrum ex adverso an duello.alius cit 3435
suum germanum ad monoma-
3V0S
pacifici veniant. Ut autem per internuncium cIiiam,aliusfratremceuhoslemcaptum ligatetcxpo-
utrique recognoverunt se adinvicem, praedictus liat, alius cognatum suum obtruncat.alius amicum
3409 gradum 8i85
juvenis expavit, et non alitcr retorsit quasi inimicum truci tat,ubique fredares agitur
ac si durum in vepribus latentem calcaret ydrum, etabhorninabilesceluspatratur.OJesu.boneDomine!
et convocans 6uos in unum manipulum 341 ° dix.it : quae paleris in homine ? Quam pacienter expectas
Nullus nobis patet locus fugoe,nec
latel nos quo minus habeas invitos mt
quos pro merito punire de- 3437

subire aleam pugnx. Hoc solum facite, ne hanc pu- beas 3433 ?
gnam illi 3iit impune (erant. Dixit,etexpandunt 3413 32. Interea duxWladizlaus jam dudum praemise»
B
vexillum, atque 3414 clarnant sanctam Mariam 341s rat s43y Hermannum et Zezeman 3440 comites ad re-
sibi inauxilium.Duxaulem 34|S per innatam 3m sibi gem Henricum, qui forle ia urbe Bambeik proxi-
probitatem semper exosus civilia bella, damorem mum celebrabat 3441 natale Domini (Dec. 25), et
eorumetipsosparvipenrJens,volebat 34l8 praeterireeos. promittens 500 3442 marcas argenti (729) rogat
ei
3419
31. Tunc Detrisek, filius Busa , fomes mali, suplex quo dignaretur,autper seaut per suosnun-
242 °
incentor sceleris, Si te, inquit, non mordet nec cios,a fratre Borivoy instinctu Wicberti sublatum
tangiL tua injuna a minus dignis tibi illata, saltem ducalum. Rex autem,licet 3444 eo
sibi restituere 3443
3421
nobis ignoscas ut cognoscas,utrum viva an morlua tempore valdeiratus esset Wicberto, magi3 tamen
caro simus. Ad hsc Wladizlaus dux,5t, inquit, non succensus amoredonominaticensus.continuo exer-
gratix sed ignavix hocascribitur,hachcravidebis 3t2i cilu concitato, inchoante dominicaa incarnationis
lllic quod vicibus meus hic ilerabilur ensis. 1110anno,in Kalendis 344S Januarii ingres3us est 3,48
3423 3424 Boemiam. Et praemittens duos marchiones Depol-
Et cicius dicto ,arrepto clypeo ,
primuslonge
prosiliil ex agmine, primus in adversa fulminat dum 3447
et Berngerum 8448
, mandat ut interposita
acie, et veluti setiger sus turba canum scptus, ita pace Borivoy et frater ejus Wladizhus, simul
3449
dux inimicis circumventus hos proterit, illos pro- Hermannus praesul atque filius Wicberti csete-
sternit, C rique Boemiae majores natu, occurrant sibi ad cur-
Donec huraano perfusus sanguine totus, tem episcopi in villa Rokican 3450 Quo cum secun- .

uno amisso comite Wacena 3425 ,victor venit in sua dum regis jussumadvenisseiit,sine omni audientia
castra jarn ad radicem urbis Wissegrad posita. Fit Borivoy etfilius Wicberticapitur 3451
,pra3sulisautem
34!,2
ingens clamor in castris prae gaudio, quia salvum causa probaturessejusta,manu regis aurouncta.
ducem receperunt de proelio. Filius autem 3426 Wi- Post hasc omnea fautores Borivoy, jubente duce
3453
gberti,velutanguis 34S7 quempastor 3428 suapeda(727) Wladizlao , alii visu privantur et censu, alii

medium fregit,ille 3429 attollens caput amissacauda tantum s454 rebussubstancialibusexpoliantur,casteri

vix serpit.ita pra?dictus puer quibusdam amissis, qui hanc ckdem evadere valuerunt,ad Zoblezlaum
quibusdam vero 3430 graviter vulneratia, filium regis in Poloniam fugierunt. InterquosJo*
Corde mcerens valde subit 3431 ardua mcenia (728) hannes, filiusCsta, de gente Wrissovic captus, de
(Pragae. quo supra retulimus (730) jubeate Vacck 8455 visu
VARIJE LEGTIONES.
8401
vestros 4(a). Borivoy inserunt 4, 4(a). 340s vertit2(r>). 3404 Bruzincam 2. 3405 a longe desunt 3.
3*oj
st06
Waczlaw 2. Waceslaus 3. 3407 de satrapis desunl A. 3408 nuncium A. 3409 retrorsit A. 1,2. 3410 ma-
niplum 2. 3411 deest A. 3412 deest 2. svl3 expendunt 3. 3414 nimis inseril 3. 3U5 et S. Wencezlaum add.
4, 4 (a)-
8416
deest A. 34n ignatam corr. al. man. inn. A. 3418 nolebat
3. 3419 Bussa? 3. i420 inventor 3.
3421 8422 2423 S424
utram. 3. videbitis A. dux Wladizlaus inserunt 4.4(a). gladio 2inlexlu, in margine clypeo.
3425
Waczena 2 Wecena 3. 3426 deest 4, 4(a). 427 agnus A. 3. 3428 quem pastor desunt 2. 3429 omissum 4(«).
: '

3430 deest2(b). 3431 subiit4. 3432 ammiramus 4

(a).
3433
Pelei super Pelonis2 [b). Pelopis4. 3434 inbello A. cum
bello 2 {b) bello 3 omissum i (a). 3435 scit,e?'aiO sA. citat 4(a). 3436 deesl 2, 2 (b), 3. 3437 habebas corr.hatieas A.
3438 debebas corr. debeas A. 3439 ita superscr. al.
man. A. expuncto proposuerat. S44 ° Sazemam 2. (/>),3,4(a).
8441 celebrarat
2, 2(b). 3, 4, 4 (a).
3442
X A. S443
regnum vel addunt 4, 4 (a). 8444 superscr. al. man. A. 3445 III
Calend.3. ^^^rexHenricusar/rf^^^a). 3447 Diepoldum2,4,4(a), Diepuldum2, (r>)Dipoldum 3. 84 8 Perngerum
34fl capiuntur
corr. Berng. A.Bereng. 2Beringerum 4, 4 (a). S449 Wigberti 1. 3450 Rokyczan 2. Rokyczan 3.
S452 3453
4 ; 4(a). manusA. Wladizlul,Wladislaw2,Wladislao3. 8454
antum A. 34B5
Wack superscr.ealiamanui
NOT^E.
(726) In VitaWiperti et in Kalendario Pegaviensi (727) I. c. vestigio humani pedis, pede.
duo tantum Wipcrii filii occurrunt,Wipertus et Hein- 728) Virg., Mn. Xil, 745.
ricus,ut observat Schwarz,qui conjicit Bohemorum (729) Cfr. supra I, 35.
WaceslauraMisnensibusfuisBeWipertumjuniorem. (730) III, 27.
2iD COSMjE PRACE.VSI*. 220
31 "'
privuiub e_t ct naao. PrivUao quoquu Bimiliter \ jam duiiuiti.. omntbua Si:b
negoliis, toaue
iii eadeio oomprob iditione, qui videbatur Otio in castrii praaeipit •*'• qusstionariis, ut sint
Benior esse in urbe Praga,cujiii enper bumeroa al« parati cum suis neoi ad repetendam viam.
to
^ 67 inaximo cane scabioso ct hesterno jurc vern ascend't in ruriam Ml0 ,aeceptnrue a fratre
3458
lUlatO , ruplus per barbam ter circa .orurn suo licentiam.Ouid mnliis Curnonciciua i
'

duotus ost, oane reboante et s.ium demerdante**** quod 8i'ie rnoiu luctum est eroquor Ml ? Ilico ceu
bajulum, et pru.cone acclamanti> : Talem honorem lerocissimus 34si leo eapitur**81 Otio velut a milis- .

portat, qui Wladidao iluci promissum fidem derogat. simo agno duce Wladizlao. Cui cum sui consiliaru
Atque omni 1'oro speclanle, pr.Pdsu t-uper tabulutn instarent, ut eum lomine privaret Nequaquam, :

cjus barba relegatne sal versusPoloniam in exilinm. inijuit ***, assimilabor s485 duci Poloniensi B«lezlcio,
348G
83. Nec tamen idcirco di'1'ueruni inlideles et qui frutn-m tuum Sbigneu snb fulei sacramentis
dieoordic seminatores, qui inier unanimee fratrea adoocavit dolis, et eum tercia die privavit oculis.
3* M
(731), Wladizlaum Bcilicet et Ottonem, lantas Bgo autem nolocnm frulremeoperpctuas inire discor-
di .cordiurumseminaveruntspinas s;61 ,ut ad invicem dias, sed >wlo castigare eum, ut castigatut resi)

mutuas perlimescerent insidias.Unde Ottoinvilatus et cognoscal, atque sui vosteri discant, quod ierra
a fratre MM pertimuit venire ad festum paschac r» Moravia et ejus dominatores sempcr Boemorum prin-
/.__ im T->. u_
iO). Post pascha
... !_«-_! sjss *._:: _...-_
vero in Kal. 3463 Maii ad ter
"••_•.._ i ... . • . . •_.
(Apr. cipis sint subpotestate, sirut avusnoster pix memorix
ciam vocationem Olto, suorutn militum munitus Bracizlaui ordinuvit, qui eam primus dominio suo
prssidiis, venit ad fratrem suum Wladizlaum in subjugavit (733). Sed quid fortius forti viro ? Ecce
coudictam villam,quaj diciturTinec 3464 (732) super vir armatas manus Otto tripudiat, et
fortis inter
monliculos.lbi tota die dc diversis causisconcionali, vinculis mancipatuslacta 3487 facie etjoeundo vultu.
dutis et acceptis inter se sacramentis,uti visurn est, quasi ad epulas invitatusib..t 3tS8 ,usque dum retru-
sunt Sed quoniam idem Otlo nobis
reconciliati. ditur urbis Visscgrad in custodiam 3489
. Ibi fertur
intcrdixerat forum in villa Sekir Kostel 3465 quod , dixisse ad eos qui erant eum observantes per vigi-
pater suus etmaterproremedio animarum suarum lias milites :

Deo et sancto Wencezlao nobis famulantibus 31,i5 34B0

Assimilantur api lingux mendacis amici,
perpetuo habendum tradiderant, ego missus ex
3491
Cujus ab ore fluit mel, cauda sed ultima pun-
parte fratrum, coram duce et ejus comilibus con-
[git M«
questussum super Oltone 8 * OT , quod 346S lucernam ;

Me pertalem decepium crcdile fraudem,

fore
parentum suorum.quam debuerat accendere extin-
Sed casus varix fortunve ferre necesse est.
guebat. Et ille, Ego, inquit, lucernam genitorum
3493
J4t 8
•
.._»_ ; /_, C Nec
u facit ista meus frater mihi sed vir iniquus
*
meoriim non exttnguo,sed nolo ' .

ut tn poteslate
'
_. V
'
/.!:_
. „, ,
'.
£ __•___!
,
....
< _~ 1 . , . ...___.#_._,
IF
Sicvoluit Wacek, agitur sic judice Prostey .--%__ __• _-.-. ______ _. _ . _J . _. _> |T_
3494#
.. .0<l.

episcopi sit,quod vobis specialiter dalum esse scio.

Et nunc non episcopo, non 341 ° Quos ego ! si vivam ; me modo sed reprimam.
alicui personx, sed
3471
Deo et suncto Wenceslao vobis famulantibus prae- Post haec tempore non fongo, reaedificato firmis-
dictum forum restituo. El ita coram duce 3412
etejus simo castroKrivoplat 3498 (734) in silvajuxtafluvium
comitibus restitulo a413
nobis 3474
foro, post diem Msam 3496 traditus est ibiOttoarmatis militibus ad
alteram Otto reversus est in Moraviam. custodiendum annis fere tribus.
34. Item ejusdemanni 3 Idus Julii indictaestge- 35- Eodem anno duce Wladizlaoet universa plebe
neralissinodus cunctis principibusterraeBoemorum Boemorumcum jocunditate etlaeticiasuipatroni 3497
3475
ad curtem Saczeam 3416 quae sita est in medio ,
Wencezlai celebrantibus natalicia (5epf.2S),nuncius
pratorum. Ad quam similiter Olto vocatus, venit affuit duci qui talia retulit : Vobishicin tranquilli-
incaute cum paucis, confisus valde de nupor datis tate et securitate convivantibus, sed fratre luo zm
interse acceptis S477 3499 terram
et sacramentis ; ubi tercia die, Sobezlao et duce Poloniorum Bolezlao

VARI_E LECTIONES.
345« p r i-vitan 2 Priwilhan 4. Priuithan 4 (a). 3451
allito .
3458
. maximo — crapulato desunt 1, sed
manu recenti in margine adscripta. S469 demerdare corr. demerdante A. immundante 4 4 (a) sed inillo ab
alia manu, quse vctus vocabulum ut videtur, pudoris causa crasit. Zi60 scilicet W. A- 34Cl
sp. s. A
seminaverunt discordias omisso spinas 3. 3462 Wladizlao inserunt 4, 4 (a). 3461 III Cal. 2 (b) 3. s464 Tinecz 3
Teyneczn&tturkzch inmargine addit explicationis causa2 (b) Tynec 4,4 (a). 8465 Costel.. s466 familiaribus i
3187
Ottonem A. 3468 quia 4 (a). 3469 volo 3. S47 ° nec episcopo, nec 4 (a). familiaribus i. 3 " 2 Wladizlao
inserunl 4, 4(a). 3 * 73
restituo 1. 3 ^ nobis
rost. A. vobis i. Boemie A. 347B 3476 Saczkam
1, 2 (/>), 4, 4 (a)
Saczskam 2, Sacskam 3. 3417
et acceptis desunt A. 347S omittit 2. 3419 praecepit 2 (b).
3480
curtem 4, 4 (a)
s.-i
cur —
eloquor desunt 2 (b). J48 - fortissimus A. 34S3 dominus inserunt 4, 4 (a).
3484 deest A. 34S5 assim

ait A. assimulabor 2 (b), 4, 4 (a). 3486 Izbigneu i, 2, Zpigneum 4 (a). 3487 et a 3. 4, iiSS gaudens add. 4 (a)
3489
cuslodia A. 349 ° assimulantur 2 (b), 3. 3491 ejus 4. 3402 pungat 1. S493 deest 4. 3 » 94 Roscthey 1, 4.
Rosciey 3,Wsethey 4 (a). 34y5 Krziwoklat2,I_rziwoklat2(6), 4(o). 3496 Mzam 2. 3497 deest A. I,sancti2,2(fc),3,
sanctissirai 4, 4 (a). 3m vestro A. 3499 Sobieslao2, Zobeslao 2 (b), 3, Zobezlao 4.

NOT.E.
(731) Patrueleserant. (733) Cfr. Martini Galli Chronicon et Roepel I

(732) Teynec ad Albim. 260.

(734) Brflglizt.*
221 CHKONICA. — LIB. III,
*
222
8505
kanc depopulantibus, el populum quasi viles mcssis A amnis Cydlina juxta pagutn qui dicitur Ludica
3500 8506
acervos diripienlibus, ego tix solus aufugi ,u/ hxc ( 44). Ast 3:><> '
alm de parit: ejutdem amnissino
3i0i
viam.jum 3 ' 02 cluudite rapinis el sine inccndiis ibant incedcnles " 5jS
uunciarem tibi. Accelerale Polo-
icstra prompluana, linquite COTtvivia,. Marsvocal vos niorura phalanges, quo.id usque pcrvonientcs juxta
ad pnrlia, cras alcrunt hostium armata 5 03 milla 3m oppidum 8809
undam Labe
''
Oldris applicuerunt ad
milia. Qui continuo surgentes de convivio,et celcri- fluminis; inde miltunt ad ductmi Wladizlaum dolo
3510
ter exercitu collecto, occurrunt eis ex ista parte dicentes :

Non nos hostilia portamus astilia

iiU
,

• Sl1
nec venimus pugnare, sed te fratre cum Luo pacificare.
Sin autem nostris monitis adquiescerc nonvis,
cras Iransibimus flumen. et cxterapost hsec. Amen.

Ad hapc dux Wladizlaus paucis respondit:

Non erit hoc anno puto 3513 pax sine sanguine magno,
Ad fxdus pacis S5U quia nemo venit in armis.
3515
Transibis flumen,post cxtera non crit Amcn ;

non impune redibis ,516

lumen transibis, sed .

Csetera qux dicis faciam, fac csetera quse vis.

Et statim male credulus verbis hostium dolosis,
cum suis nocte illa transvadanles fluvium ante ortum solis,
3517
ex adverso applicuerunt ripis ejusdem fluminis.
3518 3$1CI 3i3i 3532
Poloni autein ul viderunt dolos suos profe- B Q u ^ s lactentium singullus aut prxgnantis gc-
cisse 35J1 fecerunt impetum super terram, et eam mitus sive uxoris raptx a payanis non amaro corde
351! 3 ° 33
devastantesincendiiset rapinis,iramensa praeda pcrcipit? Quistemperet se a lacrimis,cum infanles
35ss 353 *
onerati juxla pontes Criucy sunt castra metati. suos seu agnellos vagientes 3iTo interfici aul matris
Nostrates autem, quia nocte nimis fatigati fue- 3536
illa ab ubere videril abjici? Atqui minas dolendum
35s3
rant, nec tam cito retransvadare poterant, sta- esset, si non a minus 3537
dignis illalus dolor isti

bant stupefacti. fuisset. Certe si triatantummodo scula habeam, non

36. Ut autera dux 35U Wladizluus se dolo dece- intermittam hodie ancipitem fortunam belliintempla-
ptum intellexit.et suorumquorumdam desidesani- tam. Moxqueipse 3538
dux 3539
et totus simul exer-
mos ad pugnandum sensit, ira et indignatio et con- citus, sicut unusquisque stabat in ripa, jara non
3525 3i2i
scia virlus in duce exarsit, et quasi tuba quaerunt vada, sed sine ordine prosiliunt et traus-
vehemens, qure ad bella milites concitat, 35i0
ita ejus natant aquara , optant mori pro patria. Viros
oratio torpenles suorum menles excitat: Boemi, dabat eis dolor et illata injuria, festinant quoquo
inq\i\t,olimfamaterramariqueiaclili,virtutibusegre- modo possent,etiam vitae suae per dispendium.ini-
gii, triumpltis exhimii. Nunc veslri tributarii, qui- micorum k-ctum disturbare triumphum. Sed dux
bus semper fuistis adhuc spirantibus „ saepedietus Poloniae posteradie transiens rivulum
timori, vobis
insultant etterramvestram devastant.An vobistilien- Trutinam (737), quia his non ubique est pervius,
jes 3527 (l36)pendentinfemoreenses?AnsoliPolonien- jussit cum praeda suos et quosque debiles praece-
habent ferreos ensesl Quo vobis 1528
ses adhuc viverel dere.Ipse vero inloco ad pugnam sibi apto 3511 cum
O^empiternum nobis et noslns posteris dedccus ! Ecce expeditis equitibus pro defensione suorum stetit
'
3 oi0 3512
Ceres veslra favillal, Lares vestri usque ad nubila repugnare paratus. Haec ita fieri cernens De-
fumigant, Vulcanus tota tcrrx in superficie furit, et trich 3543 , filius Busa 3644
, cujus suprae saepe 3545

tamen adhuc corda veslra gelidiora glacie non urit? mentionem fecimus, secedens in unum locum cum
Aut si cor vestrum tabescit,saltem stomachus, qui zclo hisqui suolateriadhaerebant militibus,dixitad eo9 :

jam fame languescit 3530 curzelojusticicenonexarde-

, Fratres mci et comrnititones,quicunque pavidam aut
scit 9 An non movetvos femineus planctuset ululatus, mori ttmidam habet aliquam in suo carunculam cor-
Qui raucis clamoribus anlua sydera tangit? pore 8546
, necesse est ut eamprius aut abscidat, aut
VARLE LECTIONES.
3500 efugi
2 (6). 3501 accoleral 4, 3502 deest A. 3B03 deest 2, 2 (6). 3504 deesl A. 35 °* Cidlina i, 2. 35° 6
Luczica 2. So07 est 2. ss <» inceodentes A. 3509 Olokis 4, 4 (a) 3510 deest 4. 3511 arma 4, («). 351S fr. te
A. fratrem2. 3513 deest3. 3i "superscr. A. s515 transibitis 4 (a)- ,5| « abibis A. red\b\3 superscr. abibis I.
^3 7
'
rupis 2. 3al8 Polonii I. Si>19 non inserunt b, 4 (a). s « 20
perfecisse2 (/>). 35il universa 3. 352i Crinici 1.
3,Cryuczi2,Criuci(/>), 2 Kruici4, 4 (a). 3523
transvadare i, 2 [b), transvadere3. 3iii omissum3. 3525 ducis
4,4(a). 3iii al.man.inmargineA. 3527 tylienses 4. 35!S nobis A.2, 3,4, 4(a) 3529 nostra4, 4 (a). 3330 lan-
Ruescet 1, 2. 3o31 lactantium 4, 4 (a), 36sS praegnantium 3. 3533 lempertet A. S53l angellos 1, angelos2-
Se3o S536 3BS7
vaginantesA. matres 1. minis4(a). 3i33
decst A. 3639
Wladizlausadd. 4, 4(a). 35
'°atque«dd.
3541
2(6). aperto 4, 4 (a). 354t pugnare A. s54s Detrisek 1, 4. 35U Bosa 1, Bussae 3, Buza 4, 4(a).
S6 * 5 933-

pius 3, deest 4 (a) s546 ita 3, al. man. superscr. A. deest 1, 2, 2 (6), 4, 4 (a).

NOTjE.
(735) In regione Chlumec. acie carentes.
(736) Tiliacei s. liliaginei, i. e. strepentes tantum, (737) Trautenau.
223 COSM.it PilAOKNSlS 221

nunc abivjmine noslro discedat 3M7 . Nam vilior esl A puli et cleri favorabili acclamatione iniperator

. iimrit,qui nescit quam pulehrumnl ">** mori iit augustus vocatur et onlinatur (741). Aitera aut. m
armij. Qaornm utvidii unimos ud pugnam ulacres, kOYOfl iinpcralor tanta mittit apostolico dona

enlm ferc oentum milites, velut lupus qo\

t
, ut pro sui magnitudiue humanae crederentur
S54g gregem, iU bullicere cupiditati. Ilis ita peraclis reversu.s
quarlt olam ex latibulo irrampere
ille de
,55U
improvieO impetu cum magno ex nudo ratorin Buwariam.et nostratcs ad suam inco-

lalcre irroit ln hostes. Ubi fere mille prostratis ad lomcs rediere patriam.
veraariia, fertur ut rubida tigris praediotus miles in
355J
Anno douoinica; incarnationis i 3 s =-~3 qui-
39. 1 1

eunfenissimos 3551
hostiumcuneos.et eos u dex-
buedam horainibus qui vana et incerla libentius
tris et a smistris obstantes, quasi spicas "" tcner ;e
referunt, relatum est Sobezlao, quod Irater suus,
3555 vi-
^etis.aeulo nielit ^554 gladio.donec immani
dux Wladizhius, vellet eum capere, id suggerente
telorum obrotueoeoidit super ingentem occisorum et consiliaute contra eum Wacek comite. Quibus
struem. Boemi v.mo, qui in advcrsa fronle Martis ille respondit: Aut ego morinr aul qui lalia molitur t

pugnaveront,beu insuelalapsifuga,tergadederunt.
!
piiif, morietur quam eyo capiur. Et unde rern re-
Bobezlau s55(i cum Polonis infausta,quia plusquam lal irn magis opinarelur
35 4 veram esse,eade n hora i

3557
civili, polit-is est viotoria. Facta est auiem haec g *5» ¥en j t nUrlc ua V0 ':aus eum fratiis ad curiam. j
'
35 8
Btragee 8 Idus Oetobris, in qua Nosizlav et Dri-
Qui accipit-ns lere trecentos milites, adit 3I76 fratris
356 °, Sj61 ,et alii quam
(iiii Lubomir
355 °
sicray fratres
curtem 3377 cum puucis, casteroa non longius quam
plurimi ceciderunt. unius stadii spacio fecit stare cum armis. Ubi !ra-
37. Anno dominicae incarnationis 1111 regina tre salutato et prandio sumpto dux praecessit, prae-
S562 inter natos suos satagente, et episcopo
Svatava
cipiens lratri suo uteum soquerelur ad civitatem
Herrnanno mediante, alque Waeik palatino comi- Wissegrad. Non enim longe, sed quasi 10 stadiis
35G3
te, lieet contra suam salutem id favente dux 3578
,
distabant ab urbe. Tunc Sobezlaus mittens ro-
3564 3i65 revo-
Wladizlaus fralrem suuin Sobieslaw
gat Wacek comitem, quo per viam, simul 3579 gra-
cavit de Polonia, et dedit ei civitutem Satec cum dientes sermocinarentur adinvicem. Quo facto,
omni ad eam pertinente provincia. parum per viam 3580
sermone communicato, ex
Anno dominicae incarnationis 1/12 regum
38.
alque post tergum W acek comiti in-
T
utroque latere
8066
antiquorum slatutum
juxta regis Heinrici
cauto et innocenti
quarti ad nutum dux Wladizlaus nepotem suum,
Rumpunt fatifero praecordia vulnere terno,
Braciziui filium et aequivocum, cum armata 300
Mense quater denas Quintili intrante Kalendas
clypeia legione 35C7 misit Romam ("738), Sed quo-
niam jam rex longe antea prcecesserat, praedictus C Statimque Sobeslau reversus ad suos, tenuit viam
puercum suis transiens Bawariae alpes, invenil re- volens per Zribiam transire in Poloniam, valde
gemin urbe Werona,ibique cumeo celebravitpen- enim timuit fratrissui prssentiam.Cumque transis-
S581
tecosten (739) (Mai.21). In Augusto autem mense set silvam, occurrit ei Erkembertus praefectus ,

,58S
intravil rex Romam cum 3568 ingenti multitudine de castro Donin, fallacis Sribia? plenus ver-
353s ei,
diversarum nationum atque linguarum, accepturus sutiis, fingens multa amicabiliter poliicelur
juxtamorem regum (740). Etquia
imperiales fasces quod caesaris per gratiam omnem suam obtineret
idem rexolim surrexerat in suum palrem, idcirco 3584 justiciam, si ad ejus perveniret praesentiam,
Paschalis 35M papa judicans enm infaraem, nolebat atquesupplex invitat eum dolis,quatenus cum pau-
35S5
ejus implsre voluntatem quem rex illico jussit ca-
;
cis secum ad convescendum ascenderetin oppi-
pi,et adacto ense 8570 jugulo ccopit mortem minaii. dum erat euim ea tempestate praedictum castrum
;

At ille timeus mori, consensit ejus voluntati,atque caesaris sub potestate. Mox inter prandendum, ar-
35S6
terciadie adinvicsm pacificati, tocius Romani po- mata manu adhibita, super hospitem clausit

VARLE LECTIONES.
^5 *1
abscedat 3. 35M est A. nitex A. 3, 4 (a). S551
in addit 4. 3550
confortissimos 4. J55!
3557
ad 1. * ili
deest 2. s55 *2. nimia
mittit 3 » 65
Zobezlav 1. et deinceps. 3. 3556 omittit 4 (a).
3558 Nozizlav 3559 Driskray 2 Driskray
1, 4,Nozislaw 2, Nozzislau 2 (b). Nozislau 3. Drisykray 1, (b).

omisso et 3, Drsicray 4, 4 (a). 35G0 deest A. ,561 Liubomir 2, Labomir 3.

S56J Zuatava 1, Swa-
tava 2. 356S ita A 1,4, faciente rell.
3564
fratrem s. W. A. dux inserit 2. 366 « Sobeslaum 3. So-
35G9 Paschalus corr. al.
bezlaum 4, 4 (a). 3566 tumaf. man. superscr. A. 3567 ref?ione2. 3568 i'ra A. in rell.
357 ° 8571 :!572 8573
man. 1, deest 3. ensis corr. al. man. 1. et add. 1, 4. ita 1, donaria rcll. a add. 4 (a).
35,4 3575 3576 3577 S578 distabat A. 4, A(a).
crederet A. crederetur 4, 4 (a). oral. addit A. curiam 4, 4 (a).
8579 secum A. S5S0 per viam desunt
4, 4 (a).
3581
Emembertus 4. 3582 ila corr. 1, pellacis A. 2, 4. 3583
3584 358 * 35S6
clausum
pollicitus 4, 4 (u). conlineret corr. obt. A. vescendum A. 2. 2, 4 (a).

notje.
Hoc jam anno 1110 factum esse constat
(738) :
J) (740) Die 13 Aprilis Heinricus coronatus est im-
cfr. Stenzel Frank. Kaiser I, 630. perator.
(039) Anno 111 ut Annales Hildeshem. et tria (741) Jam mense Februario anni 1111 hoc fa-
Heinrici V praecepta probant, data Veronae diebus ctum esl.Vid. Annales Romani Mon.Germ. SS. V,
19 —
22 Maii 1111. Cfr. 1999 Boehmer 2001. — 474.
225 CHRONICA. — LIB. III. 226

ostium,et postpaucos dies vinculatumraittitversus A Januario dux Poloniorum BolezlrtU3 380i avunculo
Saxoniam inquoddam firmisaimum caslrum, no- suo Wladizlao prscarias 3601 mittit litteras, scri-
mine... 3587 tradens eum suo clerico, nomine
, pta in haec verba Si valuerinl penes te preces :

358S
Woudalrico , ad custodiendum. Videntesautem mcx, et oblinuerint (ratrituo germano Sobezlao lo-
iniliciae contubernales dominum suum fraude
3589
cum indulgentix, credo quod firmum sit et slabile
captum, diffugiuntalii in Poloniam,aliireversisunt nostrxpacis vinculum el amicicix. Nam si pro ini-
in Boemiam. micis te sm exorarem, cerle deberes facere, quanto
3590
Post unum mensem, sed Christiperpietatem, 3009
magis nunc liceat mihiintercedere, ut sitiscon-
Sobeslau ab eodem clerico noclu sic absolvitur. cordes, quos mater sub uno corde portavit ventre i
Superioris domus inter cancellos ad columnam Equidem » 610 sancto Petro sciscitanti 36u ulrum fra-
fune ligata 3591 dimissus est per murum in sporta, tri dimittat septies in die peccanti, diclum est a Do-
alque percandcm 859J funem procdictus clericussi- mino : « Non usque sepcics,sedusque 3612 septuagies
militer 3593 dilapsus,cum quodam milile Counrado, sepcies (Matlh. xvui, 22). » Ergo hocexemplo inbui-
3594
quietiam et ipse conscius mur,
filioRivin ,
facti ea- ut (ratribus nosiris lociens indulgeamus quot
dern nocle sub raurum adhibuerat equos, et, sicut illi in nos non 36,s possint 36U peccare 3613
vicibus.
avicula emissade cavea fugit et repetit silvam, His cxemplis etprecibusdux Wladizlauscompul-
ita illi lapsi celeri 3595
fuga lendunt in Poloniam. B sus.immo innata sibi super fratre suo 3616 'commo-
Eodem anno mense Decembri dux Wladizlaus tus 36n pietate, menseMarcio ilerum pristinara re-
fratrem suum Ottonem solvit a vinculis, et quam vocateum 3618
ad 3G19 gratiam,et dateicivitatem Gra-
olim post obitum Zuatopluk habuerat,
fratris sui dec adjaccntem 36!0 cum quatuor
et totara circa
reddidit ei dimidiam tocius Moraviaecumsuis civi- castellis provinciam.Ejusdemanni mense Julio dux
tatibus provinciam. Wladizlaus et fratresejus Otto etSobezlaujuxtaflu-
3621
40. Anno dominicae incarn&tionis 1114 mense enla amnis Nizam cumduce Poloniorutn Bolez-
3596 3622 3623
Maio, jubente domno Oltone, Prostey et ejus lau indictum conveniunt ad placitum.atquc
3597
gener, qui cognominabatur lenis Wacek, de inter se dalis et acceptis sacramenlis confirmant
quibus supra diximus (742),amdo privati sunt lu- fcedera pacis. Alteraautem die inmensis muneribus
3:98 mutuatim adinvicem oblatis, hylares ad proprios
mine
Eodem anno Sobezlau quibusdam,Polonis secum remeant lares. Inlerea Wrlalrico 3624 ducis Cuon- ,

3,99
assumplis veniens adcastrum Kladsco ,temptat radi 36 5 filio,inevitabili fato e medio sublato (743),
-

precibus et promissionibus multis, quo 3600 sibi fratre vero e.jus juniore Lutoldo olim ante siraili-

cives aperirent porias urbis. Quibus non consen- ter ab hac luce subtracto, autem illorum 36 6
filiis -

tientibus, sed viriliter resisteutibus, juveais prse- C adhuc aetate parvulis.duxWladizlaus germano suo
3301
dictus irainflammaiussuccendii p.ilaciumquod Sobezlao dat totam illam cum s627
suis civitatibus
prope murum situm erat.Vento autemincumbente provinciam (744), quam quondam
paler praedicto-
ex adverso,inflammata sunt propugnacula in surn- rum fratrum Cuonradus habuerat.
3602
mitate turris, quae forte in antemurali stabant 42. Anno dominicae incnrnationis 1116, Ungara
propinqua muris. Unde urbani valde 3603
turbali, gens viribus ingens, opibus pollens, armis bellicis
jam desperantes saluti,rogant pacificam dari dex- praepotens 362S et cum quovis rege terrarum pu-
,

tr-im pro vita tantummodo incolomi et siugulari. gnare sulficiens, regis Colomanni post obitumsui
Quibus concessa pace vix peculum 3604 mortis eva- (745) principes ejus mittunt
3629
ad ducem Wladi-
dentibus,combustaet funditus est eversa S605 civi- zlaum, quatenus cum rege novello nomine 36J0 6te-
tas tota. phano 3631 (746) renovaretetcorroboraret antiquam
41. Anno dominica? incarnationis 1115, mense pacem et amiciciam.Quorum duxvoluntati adquie-

VARLE LECTIONES.
S58/
nomine deest A. 3, k,reliclumvero est, spatium vacuum in 1, 2,2'a), 2(b),i(a). 35SS Odaldrido l. 35S9 nu-
licre 2. 359 ° deest 4, 4(a). 3591 ligatam 3, ligato 4(a). 359i eundem 3, 4(a). 5593 deest A. 3694 Ritan 2, spatium
vacuum2(a), Kram 2(6). S595 clerici erasum superscr. celeri A. 3596 Rosctey 1. Rosetey 2(6), Roscthey 4. R6-
sethey 4(a). 3591 cognominatur 1. s598 oculis 4, 4(a). 3599 Kladzko 1. 3600 quod 4(a). 3601 Sobezlaus add. 4.4 a).
3602
stabat 2, 2(6), 4, 4(a). 36SS deestk. 3 * 6 * pro vita- periculum desunt 2la). s605 eversa est A. 4606 Belez-
laus 1. s J07 prcca!orias4, 4(a). SG0S te pro A. S609 non add. A. 2, 2(6), 3,4, S61 ° et quidem i,corr.&. mi
'

sciscitante A. 3, 4(a) S611 deesl A. 3612 deest 4(a). 3614 possunt 2(6), 3. s!15 al. manu suvcrscr. A. S616
3617 3618 3619
ita 1, 4. deest rell. deest A. deest A. ita \, in rell. S62 °
circumjacentem 4. 8621 Nizzam
3. 362S in condictum A. in dictum locum 4, 4(a). S6U veniunt A. 8624 Odaldrico 1. 3625 Conradi A.
3626
eorum 2(6). 3627 tot. illam prov. A. 8628 preeponens corr. al. man. praepot. 1 * 629 intrant 3. 3630 ita
A. 1, 4(a),sco id est sancto 2, '2(a), scilicet 3. 3631 etadrf. A.

Nom
(742) III, 34. (744) Brunnensem et Znaymensera.
(743) Nonis januariis, ut probalur Kalendario (745) Obiit anno 1114.
Pegaviensi. (746)Stephanus secundus.
J.'T COSMjE PRAGENSI9 228

scens.ea quas pacis sunt se factururn spopondil 1 "-. A. prjslratos etho^les in castrig tripudianlea 3M0 ,tur-
Ventum erat Olsavam lM, ad rivulum,quitatn Paii- [) im inierunt fagam. Quos ut a longfl aspexere 3S4t

aoaic qaam Moravin, dirimit regaum.Etjam Un- in castris

3,i<1
regis — jamcnira ullrapontem Belim
in campis, — a;stimanles
3"3* ir' 6 '' ''j
t gens innumerabilis.velut harena marisaut posita erar.t castra :j

:,;5
pluvia; stilhe ,incumpo Lucsco^^^Wjtotam su- aciesadhuc se insequi, raullo plures sub-
!es

petliciem terrac cooperuerant sicut locustaj ; dux mersi sunt influmine Wag prae timorc fugicntcs.
uulem alia ex partc praedicli amnis» 637 metatus est Nostrates autem potili vicloria, in castris eorum
castra. Sed. *** sicul ait scriptura, Vce terrx,cwjm nocte illafigunttentoria,diripiunt milites Ungaricas
,639 ambicisaom
estpuer rex (Ecclc. x, 1G), pnncipes ejusper in- gazis.scilicet in vasis aureis et argen-
natumsibi superbiam aberrantes.ad pacifica ducis tcis habundantiam,
verbaremitlunt S640 rcsponsa magisrixam provocan- Inquesuos vulgus bona caclera distrabit usus.
tia quam pacis osculum fercnlia undeduxilia die ; 43. Anno dominica* incarnationis 1117, 3 Nonas
ad placitum distulit ire. 111 i aulern hoc indigne Januarii (~50), quinta exislente feria, hora jam ve-
ferentes et aliter lieri suspicantes, tres armatas spertinali, terrae motus factus est magnus, aed
quas vocant hospitura legiones jubent extra castra multo mojorin partibusLongobardiae.Nam uti,fama
ircet pro defensione sua 3641 stare cxadvcrsa iarto p refercnlc percepimus, mulla ibiaedificiaceciderunt,
nmnis.Dux autem 364i cestimans 36 * 3 eos ad pugnam mulla castella sunt diruta, multa monastcria sive
prorumpere, jussit suos arma capere •***, et cicitis delubra corruerunt 3364 et multos homincs oppresse-
dicto contra eos terminalem transiliunt amnem. runt.
S645
Moxinopina et inprosperata neo praecogitata Eodem anno,
atrox ct cruenta conscritur qua pujjna, in lilius Rerum 3SG5 cunctarum comes indimota mearum,
nciG
Sdan , cujus supra meminimus, nomino iurik Bis ,G6G
Februi quinisobiilBozetecha 3667
Kalendis.
M *T
,
prsefectus urbis Satec, milcs acerrimus, cum Similiter 36G8
eodem anno 36G9
et semper regn.ante
aliis ejusdem civitatis procetibus acritcr pugnando domino nostro Jesu Christo, cujus in manu corda
3tu
occubuit 3 ldus mense Maio \ Ast aliis terga sunt regum,quo S670 etiam clementer inspirante.dux
3649
verlentibus etiam ipse dux est in fugam com- Wladzilaus recordatus est fratris sui Borivoy (751),
3672
pulsus 3G:,
°. Otto autem et Sobezlau, habcntes robu- cujus humilitatcmjamDominus 3071 prospectans
3651 totidcm dc Boemis 3673
stas quatuor phalangas , et arci3 de throno ethere ,miscrtus eratafflictionis
3652 3G5S circuiernnt 365i S674 S675
fortcs accipientes cohortea , ejus ct miseria?, et quia cni Deus miseretur
monticulum qui eos forte dirimebat, et repente homonon potcst non misereri,statim praedictusdux
irruerunl magno impetu super Ungarorum castra, jam nutu instinctus divino et Ilermani episcopi fa-

ubi rex et sui proceres cum episcopis,nihil scientes « ciens orania consilio 3G7G
, mittit et revocat mense
de pugna 3655 quaj facla fuerat,sedebant etbibebant Decembri fratrem suum Borivoy de exilio, etsatis-
et epulabantur splendide. Quid multa ? Nisi archi- facienssibi ac semetipsum 3577 ejus submiltens do-
episcopus Lnurentius (748) cum rege cicius 365G au- minio, iterum collocat eum in principali solio.
fugisset, nec ipse periculum mortis evasisset. Certe mira ducis benignitas,sedmagis admiranda aequa-
3657
tot nobiles et ignobiles ibi interierunt Ungari , nimitas, quem nec secularis delectat dignitas, nec
quot nec tcmpore sancli Oudalrici juxta fluvium contristat posita honoris sublimitas .'

SG58
Leh iuterisse referuntur (74 J).IIlaj autem quas (
Juvit sumpta ducem, juvit dimissa potestas.
praediximushospitum 3tiS0 legioncs,qua3 etiamcontra 3G73
Talia quis unquam audivit, dic rogo, facta ?
n >strum ducem bello pravaluerant, revertentcs a Utinam hasc audiret Colomannus 3679 rex Pannoni-
C£ede,ut videruntsuos profugatos,alios coacervatim cus,si viveret !qui metuens ne germanussuus Almus
VABLE LECTIONES.
respondit2, 4(a). 3833 Olzawam 1,2. Olzavam 3. Olzanam 4, 4(a). 363i ut 1. 3635 decst 3- 3G36 Luzko 1,
3632

2 4, Luzko 2(6). 3G37 annis corr. at. man. amnisl. 8W8 tn margine A- 3G39 corr. I. 334 ° rern. verba resp. A.
,

36411 corr. 1. 3G1 W!adizlaus«drf. 4. 4(<t) 3643 est »«s A. s64 * rapere 4. 3G45 inprospera A. inopinata et inspe-
-

3646
rata 4. 4(o). Stan 1. 2. Scan 3. Szthan 4. 4{«) 3347 Iurzick 2. Turick 3. 3G48 Junio 3 3G49 Wladizlaus in- :

serunt i. 4(«). 3G50 compunctus 1. ~ 651 phalanjic 2(b). 3. 3652 superscr. al. manu.A. 3653 chocrtes i' 3G54 cir-
cumicrunt 3. 3655 dcpuna corr. de pugna \. 3556 deest A. 3657 Pannones A. Pan. superscr. velUngaril.
Pannonesre//. S65S Lech '.4(a) 3659 dcest A. hospilae 3. 3660 tripudiantes castris desunt 2(b\. 3661 ap- —
paruere A. 3752 ponlem Belinn/. man. supcrscr. A Belun corr. Belin 1. Bebin 3. Belin 4. 4(a). s063 re^is
add. A. 3664 corr. 1. 3G65 hi duo versus desunt in 5 3666 al. man. superscr. in 1, 36G7 Bozetcha 1 Bo- .

setchcd 3. 3GG8 deest 4. 4(a). 3G69 volente omnipotente inserunt 4. 4(a). 3G70 qui 2. 3G71 Deus 3. 3642 su-
perscr.al. man. 1. 367S etc. \. 3574 cujus 4. 4(a). ,67s misertus Deus desunt 3. 3376 cum cons. A. —
3679
8377
semet 4. 367S deeslk. Cholomannus 1. Kolmannus 4. Colmannus rell.

NOT^E.
(747) Ut Palacky 1,380 conjicit, apud Hluk inter D erat feria quarta, nisi statuas Cosmam more Bohe-
locos Brod Hungaricum et Ostrau. mico horam solis cadentis primam diei horam ha-
(748) Granensis. buisse ; cfr. infra c. 49 et Pubitschka IV, 187.
(749) Vita S. Udalrici c. 12 Mon. Germ. SS. (751) In vinculis delinebatur in castro Hammer-
IV. 400. stein usque ad annum H16.
(750) De terraemotu consentit Dodechinus ; sed
229 CHRONICA. — LIR. III. 230
posteum regnaret, ipsum el filium ejus mentula A. oppidum Donin 87,, *,similiter et Podwin 3707 astrum,
privavit el lumine Borivoy autem s ~~°
(752). non quod est in 3708 Moravia 370 ° situm infra fluvium
immemor accepti beneficii, dat fratri suo dimidiam Zurstka 37t0
.

sui ducatus partem, quaj sita S6S1 ultra fluvium Eodem anno quidam ex Teutonicis S7U infra
48.
J 81
Labe tonditad aquiionem, eratque fratri suo
'

lerminos Bocmorum in silva, ad quam itur per vil-

licet juniori 36S3 in omnibus obediens, et semper 34SV lam Bela in praerupta 37 2 rupe a:dilicant ' 3713
ca-
eum proevcniens nichil sine suo 3685
consilio slrum. Quod 37u audiens dux Wladizlaus 3,15
acce-
gessit. ptis tribus scaris ex electis militibus, repente ex
44. Anno dominica? incarnationis .118, mense improviso irruens oblinuit caslrum 37U ubi in primo ,

36S6 accessu missis de muro sagittis vulnerati Bunt, non

Septembri tanta fuit inundalio aquarum f
quan-
''''
tam non reor fuisse post diluviura in orbe terrarum. lamen ad raortem duo milites ducis, Oudalncus
Nam no3ter ille
36S7
fluvius Wiitava repente pra^ceps filius Wacemil 3717 et Olen lilius Borsa. lllos autem
36S8
erumpens de alveo, ah ! quot villas, quot in lioc Teutonicos, qui erant in castro capti, nisi comes
36S9 371S
suburbio domus , casas et ecclesias suoimpetu Albertus superveniens multis precibus cl innata
rapuit ! Aliis namque temporibus tametsi boc raro sibi sagacitate liberasset, procul dubio jam dux 371 °
'

evenit ut unda alluens ft vix labulata pontis tan- r> in eadem silva omnes suspcndi jusserat
!__:_ -!- -_ "
i _..» in
Ejusdem anni <HM
c: 37 -° r.'i L! •

geret, hajc autem inundatio altius quam 10 ulnis

1 _ l • 1 :
fuit hiemps nimis venluosa 3721
:

supor ponlem excrevit. ct calida et aquarum inundalio magna.

45. Anno dominica. incarnationis 1119, 3. Kal. 49. Anno dominica? incarnationis 1122, 9 Kal.
3722
Augusti, feria veroquarta, cum essct jam inclinata Aprilis, fuit eclipsis lonas media nocte, qua Ju-
S69 ' daicum erat pascha 3123 Eodem anno
dies, ventus 369? vehemens, immo ipseSatan in
turbino ab auslrali plaga repenle irruens super sola- Vir saccr liermanus, doctrinae lumine clarus,
riumducisin urbe Wissegrad, antiquum murum et Ter subiit quinis Ootobris fata Kalendis (753),
eo l.rmissimum funditussubvertit. El indemagisest dominicajam illucescente 3m die in 3715
feslo sancli
admirandum, ex 3693 3726
utraque parte aateriori et po- Lantberti episcopi et martiris, cujusdum vixit
steriori integra et inconcussa manente, medietas festum devotissime coluit, quia Trajectensi vico et
37i7
palacii solotenus e?t eruta, et cicius quam tu fcstu. ex eadem Lothrinia ortus fuit prosapia. Hic
cam frangeres, trabes iuferiores et superiores si- nonam vicem sedis pontiflcalis gerens, rexit hanc
mul 3? 9*
eum ipsa domo impetus venti fregit in ecclesiam annis 22, mensibus 6, diebus 17 3728 . Erat
frusta el dispcrsit 3GU . Fuit autem hccc tempestas enim spectabilis, incognitis formidabilis, domesticis
adeovalida.ut quacunque parte incubuil, hujus ter- affabilis, morum qualitate incomparabilis, lucerna
rac silvas et arbores plantatas 369G
ct castera sibi C lucens in mundo etardens, nec sub medio sed super
3J97
obstantia suo impetu prostravit. candelabrum posita, illurninabat eorda non 3729 cre-
46. Anno dominica) incarnatioms 1120. dentium verbo doctrinffi ct exemplo, de cujus et aliis
Nunc, mea Musa, tuum digito compesce labellum. probis actibus, licet plura relatu digna enileant,
Si bcne docta sapis, caveas ne vera 3693 loquaris, tainen ea intacta relinquimus proptcr instantis tem-
Ut mecum sapias, breviter solummodo dicas : poris homines, qui nicbil boni ipsi operantes, alio-
Est Borivoy rursus regni 3 599
'

de culmine pulsus. rum benefacta credereauditarenuunt. Verumtamen

pra3postero 3no ordine
370:)
Augusti quarta post Idus sunt ea facta. non videatur esse absurdum, si

47. Anno dominicae incarnationis 1121, nimis 3701 refera:nus, quaj antea referre debuiinus. Nam pra?-
3731
attenuata? sunt segetes propter nimiam siccitatem, diciusprassul cuin suamaegritudineminvalescere
qua3 fuit per tres 3702
continuos 3703
menses, Mar- sentiret, et paucos familiares circa lectura 373s

37j3 3 ~*',
cium scilicet et Aprilcm atque Maium. astare videret ingemuit et ait : Secrelum
Eodem 3701
anno dux Wladizlaus rea^dificavit 3703 meum mihi, secrelum mihi, vc miki~~'~ ! etobticuit
VARLE LEGTIONES.
3SS0 3681 S6S2
deest A. etsuperscr. al. alram. 1
esl al. man. 1. Wladizlaus inscmnt 4. i (a). SJSJ ho-
36S7 3 ~~'
nore add. («). 4. 4 deeH
inserunt 4.3. 3s86 in
4 Bohemia
ita 1. iste rell. ach ach 4. 3689
domos 3. dornos i. I
S89J
ex margine antiquioris codicis add. 2. i. invadens errore scribx pro. i. (id esl) :

mundans legit etiam inundans 2(6) inmargme. 3691 inclila A. 36 ~~ deest 4. 3633 de let. A sm itaA.deest
; .

rell.. 3G95 disoerp3it

4. 4 («). 3696 plantas2 (b). sG97 deest 3. sm falsa in margine ab alia mann'2. M99 regis
~
3700
2(l>). quarto 3. 3701 nimio 3. 3702 deest A. 3703 contiguos. 1. 3 0i ab hoc loco usque ad vocemZa-
ratka omniadesunt. A.i. (a). 3705 reaedificat 2 (b). 3706 Doum3. 3707 Podwin 2.Podiwin 2(b). Podiuin3. 3708
37!J
dcest\. 3709 MoravieA. 37l ° Zuracka 3. 37l Theutoni 2. interrupta 3. 3. 37 3 aedilicavit 2. 2 (_). 3.
> <

87u Quod audiens castrum desnnt. 4.— 8714

corr. A. 3716
Odaldicus 2. 3717
Waczemil 2, Wacemi 2 b.
Vecenul omisso scqucnti et3. 87lS Adalbertus 4. 4(a). s719 jam duxJesunt. 2. Wiadizlaus inserunt 4. 4(a).
8720 3721 3723 phase ~'~
eodcm anno 4 4(ci). ventuosa 2. 4. 4 (a). 3 deest. A. 1. 2. (b). 3. 1.2. 4. pasche2 (.).
3724 37J5 deesl. 2. s726 Lamberti 3727
illuconte corr. al. man. illu.escente A. I. 2. 4. ila A. 1. corr. rec.
manu A. Lothanngia '. de Lothrimia i(a). 372S VII, 3. 3719 deest 3. 373 ° pre al. man. superscr.i. 3731 Her-
~~'~
mannus 4. suum add. 4, 4(a). 3733 assislere A. 3731 viderat corr. al. man. viderct 1. sr3i !toA.v.iu.
daunt rclt.

NOTJE.
(752) Cfr. Vita S. Ottonis ep. Bamberg, III, 42. (753) Confirmat Necrologium Bohemicum.
 231 COSM/E imia»; f:\sis 232
*
Illiautcra stabant stupefacti
37 6
, et intuebantur vul- A numnon redundavk.Huncannurnsecutacsthyemps
tus et 3U09 adinvicom tacitl. Et paulo post iterum la, unde in sequenti a__tale caruiraus cuslodita
pr.esul aperait os 3uum et inquit: Olim debueram, glaci ..

cum sanus fucram, hcec fari stando in ambone qux 51. Anno dominica. incarnationis 1123, menBC
3755
nunc compellor fateri jam spiritus mei in agone. /'<»• Marcio come3 Dlugomil S7:4
et Gumpreht et Gil-

teor enim quia

3ril
ego pcccator S738 compeccantes de berlus ,7,t et Heinricus qui el Sdic 37 ' 7
. et 375 * cum
inique agentes Ilierosolimara perrexcrunt 37W ex quibus
pecato suo non relargui, cl petentes eis ulii ,

et dclinquentes non verum eliam

solum honoravi, quidam mense Nuvembri j760 redierunt, quidam ibi

interierunt. Nam comes Dlugomil 37 71 jam 37 °* ii:

'

umivi, qitos increpare, et si non obedirent, ezcom-

municare debui. Postquam enim occubuit Bra- revertondo B Hus Julii obiit ; similiter et Berthcl-
3764
eitlaui Vtt junior (753*), quo nec fuit nec erit dux dus cliens Heinrici, filii mei, 8 Idiis Augusti
moritur 376i
melior, hac in terra [loruit iniquitas, germinavil su- .

perbia, pululavit fraus, dolus et injusticia, el ejo Iinpedior lacrimis nec possum promere scriptis,

semper dolens dolui, quol mihi cum bono duce non Quis furor unanimes aut quae discordia fratres
licuit mori. Vx mihi tu> ! quia 37vl silui, quia nu Ceu geminos apros ,76d in diram compulit iram,
apostalricem gentem non revocari, nec ingladioana- Nam dux Wladizlaus inmani motus ira, contrafra-
I!
thematis pro Christo dimicavi ; sed me ipsum et popu- trem suum Sobezlaum mense Marcio movit arma,
3767
lum chrutianunt passus sum per tactum manus cum el eura cum suis oranibus expulitde Moravia, et
gcnlenonsanctapollui, sicut scriptumest: <• Quilangit reddiditConrado filio Lutoldi ha.reditatem suam (755]
immunda 3 *™ immundus crit(Levit.\xu, A),et« quilcli- Partcm autem quartam illius regni, quam habuit
3744 »aut lelrarcha Oudalricus (756), frater supradicti Lutoldi,
gjrit picem,in>quinabilur ab ea (Eccli. xui, 1),

« qux conventio Christi ad Beiial? » (II Cor. vi 15.) addidit Ottoni, Suatopluckducis fratri. Sobizlav au-
Aposlatricem gentem diro Judxos, qui per nostram tem fugiens a facie sui germani, adiit imperalorem
376S 3769
ncgligenliam post baptismum relapsi sunt in judai- in Miguntia urbe , sed parum sua profece-
smum. Unde valde timeo neChristus mihi 3 '^ hoc 31il runt negotia, quia sine pecunia apud omnes reges
objiciat, et inferioremme proiiciat in orcum. Nam hu- vana. sunt cujuspiam preces, et legum obmutescit
jus infempcsta noctis vox mihi audita est dicens : « Tu justicia. Tunc veluti lupus, qui inhians invadit 3770
non ascendisti ex adverso, nec obposuisti murum pro gregem, et frustra captans cum nil prehendit ,m ,

domo Israel, ut slares in prxlio in die 31il Domini ;

submiltenscaudam repetit silvam "".sic Sobezlaus
et grcgem dominicum non auro, non argenlo, verum apud caesarem infecla caust teodit ,77S ad Wicper-
Christi precioso 3748 sanguine redemplum, per unam tum, ef apud eum 377v per septem menses conver-
morbilam oviculam passus cs contaminan et acattestii satus est 3775 Deinde raense Novembri transiit 377i
.

regno extet minari. » lleu mihi misero ! qualem me in Poloniam qnem dux Bolezlaus honeste in sua
;

csse vetlem, quam diversum ab illo qualis olimeram, recepit, conjugem (757) autem ejus Almuse, ducis
et nunc ipsemet mihi displiceo, guia parum boni mc gnatam s 777 Stephanus rex Pannonicu. gratanter
,

fccisse video. D ;
xerat, et statim, ut supra retu- recepit, recognoscens cognatam suam.
limus, Item in quadragesima fere per universum or-
Spiritus in vacuas fugiens evanuil auras (754). bem s778 aerise potestates quasi plurimae stellae, etsi
3749 non ceciderunt, sunt tamen cecidisse 377s
PoslhuncMegnardus filpraesulinordinedenii9 visae iu
50. Eodem anno a-iense Marcio comes Bznata 3750 terrara, huic simile Dominus dicit in evan^elio :

3751 Videbam Satanam, quasi fulgur de cxlo cadentcm

de Jerosolirais simul et de Galicia rediit, et
ejusdem anni I7Kal. Novembris obiit. Itein in 375S (Luc. x, 18).
eodem anno mel et vindemia pleno cornu habunda- 52. Eodem anno maxima fuituberta-tam autumno
vit et segetes satis creverant, sed in aristis s753 gra- quam vere seminatis in frugibus, nisi quod grando

VARI/E LECTIONES.
3736 373 3738 et indignus inserunt.
obstupefacti3. (6). ' quoJ2 4 4 (a). 3739
duxadd. 4. ,740
vae mihi repe-
tnnt. 4, 4(o). 37u ilacorr. A. 2 (b). 3742
quod 2 (b). 3743
quod immundam immundum s744
2, 2(b). 3,4, (a).
inquinatur 3. S7t5 mili 1. 3746 decst 1. 37i7 in die desunt A, domo 2.__•_-__
374S
deest 3. 3749
ita A, 4/Mev-
_ __ _» i .. .M
.-_ «Tsn \i^ _._ r_ f # # _ _rti n- j it;_ ^
nardns 1, 2, et rell. 375 °
_
.

Wznata
2, 4, 4 (a). 3751
llieros. 1. 375!
a usque ad hunc locum verbis. Eodem anno
3753 3754
omnia desunt 4, 4
(a). ita corr. al. astris Dlygomil. l,5(/>), Dluborail. 2 3755 Gum-
man. pro \.
perht 1, Gumpreth 3. 3756 Gisilbertus 4. 4 (a). 3757 Zdik 2, Sik 3, 4, 4(a). 3758 atque A. s759 per Hier. A.
3780
Septembri 2, in quo recentissima manus deleto Sept. supra scripsit. Nov. ,761 Dlygomil 1, 2, Dligomil
2 (b). 3762 deesl. 4, 4 (a). 3753 deest A. 3754 Bertoldus 2, 4.
3765
obiit 3. 376G
ila A, tauros superscr. vel 1 ,

3787 3iss
apros 1, tauros rell. deesl 3, 4 (a). ita 1, in urbe Maguntina 4, deest rell. s769 ete_.£A. ,770
deest
3771
4. comprehendit 2, 4 (a). prendit 3, 4. 3772 repetit silvara subm. caud. cum nil preh. A. 3673 tetendit
4, 4 (a).
S774
mansit A, A*, hoc loco. 3775 deest A. ,77s transit 2, 2 (.), 3. 3777 natam corr. A. ,778 urbem
377 »
.. recidisse 3.
NOT/E.
(753*) Cfr.supra III, 13. j) ("5G) Provinciam Brunnensem.
f54) Virg.,_En. IV, 278. (757) Nomen ei erat Adelheidaj. Stephanus rex
(755) Provinciam Znaymensem. eratfilius Colomanni, Iralris Almi ducis.
 233 OHRONICA. LIB. III.
234
locis nocuit in pluribus rael aulem campestribus ; A Sed tucius est quam manu com-
a longe exspeclare,
fuit habunde, in silveslribus locis minime. Hiemps mitlere bellum, et alterius 3801 incommodo
suum
aspera fuit nimis 37S0 et nivosa.Jamque eodem ver- comparare 3805
commodum. Certe,quivis 3H" lippis 330 *
pente 3781 anno S7S2 marchionis Dedii s783 (758) ex-
, poiest perspicere 3809
oculis (763), quid 3Sl0
tpti
trema slirpe falo extirpata (759),imperalor quartus machinantur suis dolis. Sciunl enim et bene sapiunf,
Heinricus praedicti Dediimarchionatum 3784 putans quia, si vos vincitis, quod non 3811
sine magno vestri
haerede desolatum,dederat Wicpertisub potenciam. nampno 3Sli
dabilur vincere Saxones 381s
; sin autem
Sed erat in Saxonia quidam 318s nomine Gonra- vobis S8U potcnler 3815 prxmlere polerimus, Boemiam
dus (760), ex tribu ejusdem DeJii natus, ad cujus, suis defensoribus 3816 viduatam facitius invadere 8817
manus jure pertinebat ille marchionatus unde ; quibunt. Hoc vult imperator, hoc prsesul Maguntinus
dux Lutera 3783 et alii Saxones valde indignantes consiliatur 381S Sic semper vester gener Wicpertus
.

contra imperatorem, susceperunt bellum adversus Doemis amicatur.Nam germanus suus s819 Sobexlaus,
Wicperlum. quem nuper Wicpertus ob s8, ° voluntatem tuam 3821
53. llisdem diebus dux Wladizlaus et Otto, sicut dolo abegil in Poloniam,nisi citoad eundem Wicper-
praeceperat eis imperator,tam Boemiae quam Mora- tum revertatur, ampliusmihi noncredatur. Nos autem
viae coadunato exercitu transeuntes silvam, metati g scialis magis paralos congredi prxlio quam vobis
sunt castra ultra oppidum Guozdec 878S ex ad-
S787 male creduli verbis dolo
ccdere loco. His auditis
verso praedicti ducis.Praesul autem Maguntinus et compositis Boemi,dopopulataregione quae est circa
comes Wicpertus citra 37S9 fluvium Mlidava 3790 (76l) urbem Misen.reversi sunt ad propria,sole morante
stabant gravicum 3791 multitudine armata Saxones ,
in 15 Sagittarii parte 382S (Nov. 24).
autem positi castra in medio dirimebant eos, nec 54. Anno dominicae incarnalionis 1124, 2. Idus
3792 3193 Februarii Hermannus,
sinebant insimul coire adversarios suos . frater Willalmi, et Luto-
382S
Tunc dux Boemiae et otto miserunt ad Saxones bor , filius Martlni, perrexerunt Hierosoliinam.
dicentes Non nos per superbiamcontra vos sumpsi-
: Eodem anno 3 " 4 .

mus arma,sed jussuimperatoris venimus in auxilium

Maguntino archiepiscopo 31u (7&2)el Wicperto comili. Dux 3828 BorivoyNonisbisbinismensePlutonis(764),
Sed, quoniam hii non assunt, qui adesse et primam Exul in Ungaria carnis compage 3828 soluta 3817 ,

3795
committere pugnam debuerant, vos tantummodo Ad Christum migrat pura quem mente colebat,
cedite nobis loco, ut habeamus occasionem rever- Cum quo nunc amplacoeli laetalur in aula.
tendi S196
> videlicet et vos cessisse, et nos sletisse 3797 Hujus post omnes 3828 vitaa mundique labores,
et expectasse eos 3798
in condiclo loco. Ad haec Lu- Exul ter quinis quos 3829 degens pertulit annis,
tera 379 °
dux respondit dicens : Miror vos prudenies Et quibus est passusbisternos SS30 carcere clausum,
virrs apertos non deprehcndere mo animo dolos,qui- Bis sublimatus solio,cur bis 3831 reprobatus 3832
8833
businducti frustra contra nos movistis armainnocuos. Non mihi rimari fas est vel talia fari ;

3801
An ulla putatis carere dolis consilia Maguntini Scil qui cuncta creat Deus atque creata gubernat.
archiprxsulis Adalberli ? An nondum ejus Alticam Qui legit heec dicat : Borivoy duxnunc ibi vivat 3SU
prudentiam satis experti aslis ? Sic 3m , sic notus esl Est ubi sanctarum pars 38S5
el animarum 3886
requies
3 * 03
vobis Wicperlus,alter Ulixes ,
qui circa cjusdem Sepultus est autem in Praga metropoli, anno tunc
prxsuhs callipodium informatus est. Cur ipsi non labenti 3SS7
bissextili 3838
pridie Idus Marcii.ad prin-
veniunt,nos 3m utsalutent qui libenler eos resaiutant? cipalem ecclesiam sanctorum martirum Viti,Wen-
VARLE LECTIONES.
3780 S781
deest. 4, 4 (a)urgente 2, 3, vigente 2 (b). 3782 an. verg. A. 3783 Deda 3. 3784 tum al. man. i.
3786 378S
IS
quid in Sax. 1. Ludera corr. Lutera A 3787
ciroa 2. Guozdocz 2. 3189 circa 3, 4.
3799
Multaua 3, Mildeua 4, 4 (a). 3791 deest 3. 3792 videbant 4, 4 (o). * 19S nec
3795 3798
suos inmargine 1. 379 * ita —
l, archipraesuli rell. deest referendi 3. s 91
et nos stetisse desant 1. s798 "'

1. vos 4,4 (a).

3799 coir. A, Ludera 2, 4, 3800 reprehendere \. 3801 nulla 4, 4 (a). 3802 si sic 3. 3803 Ultres 2,
380i
Ulysses 2(b). nos corr. hos A, nos i, rell. 3S0 * incommodum corr al. m. 1. 3806 parare 2 (b).
3807
ita A, corr. al. man. quis i, rell. 380 8
ippus est 4, 4 (a). 3809 prospicere 3. 3810 quod2 (6).
3811
deest A. 3812
non A h. I. 3813 Sacxones 1. 3814 iia corr. \, nos A. et rell. S81B poter 1.
3818 S817
corr. A. inquirere 2. 38l8 consiliator I. 3819
tuus 4. 3820 adA. 3821 suam 2, 2(b), 3. 38 "arcei.
8823 Liutober 382 *
a verbis II. Idus usque ad hunc locum omma desunt 4, 4(a). 8S "
2, 2(a), 4, 4(a). Boemo-
morum inserunt 4, 4(a). 3SS6
compaga
al. man. compage i.. 3827
saluta corr. al. man. soluto i.
corr.
3S 38 i9 3830
-'
8
omnis 4(a) quo
superscr.eadem. m. 1. in textu sex annos
1. ita 1, 4. 4(a). ita quoque A. et ;
3881 383J
rell. turbis 2(b). his 3. reprobatur 3. 3833 ita A. scrutari superscr. vel rimari 1. eadem manu
SS3 *
scrutari rell. ita 1- superser. ead. man. loco requiescal, quod A. et rell. 38S3
super vocem pars adscri-
piump&x2(b). s8J6 deest hic versus A. 3831 habenti2, 3» 3 s sextali A.
NOTiE.
(758) De tribu Buzici cfr. Thietmar. VI, 34. (762) Alberto.
(759) Ultimus eratHeinricusjunior marchio Mis- (763) Hor., serm. I, 3, 25.
snensis. Cfr. Vita Wiperti, c. 11. (764) 4. Non. Febr. testibus Kalendario Pega-
(760) Comes Wettinensis. viensi et Necrologio Bohemico. K. Macrob. Sa- —
(761) Mulde. turn. I, 13 : Secundum (mensem) dicavit Februo deo,

Patrol. GLXVI. 8
 235 CoS.M.E PRAGENSIS. 236

cexUy atquo ,839

Adalberti in criptu sancti Mar- A atienas vlcisci injurias,cur non prius ulciscar meas 1

tini epiioopi et confesaorie mo .

Aut gtuenam mujor potest esse irtjuria, quam quud
vocatusnon venil ad nustra conctli t Ergo quem-
'

ltem ejusdern anoi in quadragesima, 9 s8tl

55.
cunque S862
xclus justicuc et hucc mordet injurai,
Kil. Aprilia, pruesul 3S " Megnardus 8843 casu repe-
3844 spondeal nuttc (idem super sacra plenaria, qu»d sua
riens in sacrario oesa Podiwin con<lit humi in

sub turre inter altare sancti Nico-

tollut urma, e,l sequutur me post festum sancti Jacobi
capella, quae est
apostvli Saxoniam. Assenciunt ornnee
(Jul. 25 in
lay episcopietconfessoris 884 " et tumulum Gebeurdi y

et colluudunt piincipe?,alqueconjuranl bellumud-

episcopi. Hio iuit cliens et individuus comes iu la
versus Saxones socundum edictum cassaris.Hisdem
bore et eerumpna sancti Wencezlai murtiris, de
384S diebus (766) inoritur gener Wratizlai regis V
cujus actibus in vituipsiussancti satis declara-
bertus, de quo supra sutis meminimua 3863 Vidi na
tur scire volentibus. Fempore enim s847 suo Seve- .

rus sextus bujus sedis episcopus ampliorem dila- antem 3865 Sobezlav,quia etfortuna regis SM4 censum

tans *•* capellam, circa sacram praedicli patroni magis juvut frutrem suum majorem natu, vertit iler
tumbam ossa praedicli clienlis efl\,diens,quia aliter ad Wiperti naturu (767), quo consoluretur 3866 de

non poterat lundari murus, et collocans ea in sar obitu sui patris 3867 suum per sororem cognatum,
,868
cophago.posuerat in camera, ubi ecclesiastica ser- g el exinde misit ad Polonis principem u i

vabantur xenia. Iterr 8. Idus Aprilis in die paschae Stephanum comitem per hunc enim sua omnia :

caesar Heinricusquartus mittensepistolasad omnes disponebat consilia.Qui, cum trun6iret silvum quae

regni eui principes et episcopos.praecepit.quatenus Saxoniam et Poloniam, incidit in armatas

est inter

omni occasione poslposita 4 Non. Maii in urbe latronum manus. Qui a longe stantes inquiunt ad
Bamberch s849 ud suam coadunarenturcuriam (765). eos Parcimus et miserescimus vobis alque concedi-
:

56. Interea Sobezlau, nostri ducis frater, lin- mus vitam,ite vestram cum pace viam ; equos autem
quens Poloniam, tenuit cumsuis omnibus viam 3850 et omnia quse porlatis linquite nobis, neque cnim
ad ducem Saxoniae Luteram 885 ', sperans tanti viri pauci mullis resistere aut fugere quitis. Quibus Sle-
consilio simul etauxiliopotiri.Aquohonorifice sus- phanus imperterritus : Parvum, inquit, date no-
cipitur hospicio, et optato 3S " suee spei potilur bis ,810
spacium inire consilium. Illis autera conce-
solatio. Nam praedictus dux, ut cognovit principem dentibus, dixit comes : (ratres elo socii. ultimse
Boemiae 3853 regali interesse curia} 3854 , misit lega- jam 3S7i sortis ne limtatis casum fortunsc mortis,
tum cum hospite buo ad cajsarem dicens : Wegise quisnam nobis suum 387S franget panem versis 3873 in
poteslatiet imperatorisedignitalicongruit, patientibus fugam turpem ? Aut post continuatam turpiter vitam
injuriam clemcnter subvenire,et eam facientibus jus- quis nobis tribuet necessariavite? £2 8874 utrum hane
885S 3875 S876
ticiae rigore regaliler obviare . Cujus gratise ex- barbari nobis concedant ignoramus. Heufm-
perimentum 3856 3877
et principalis censurse vobis cunciis stra sero pasnitebit nos non occubuisse viriliter,
3857
gentibus dabitis documentum, si huic innocenti cum diversis poenis affeclos,hunc naribus truncatuu:,
3878 parabolum
viro et injuriam paaenli Sobczlao jusliciam facicns, alterum oculis privatum,dabuntnos in
frairi suo eum reconcilies. Unde caesar valde indi- et fabulam cunctis gentibus. At illi unanimiter in-
gnatus, respiciens ad omnem coetum suum 3858 quiunt Moriamur, moriamur
: sed videamus ne ;

3SB9 3860 inulti moriamur. Quos ut viderunt pagani magis ad

dixit : Satis pro imperio isle locutus estmar-
chio ; ipsi nobis facit injuriam,et ulcisci poscit inju- pugnam quam in fugam aptare
arma, repente 3879

3880
riam. Nam si mihi congruit, nt 3881
ipse fatetur, irruunt super eos. Fit monstruosa pugna inter

VARLE LEGTIONES.
3839 3840 » 841 3842 3843
deest 3, 4(o). episcopi et confessoris desuntA. VIII. A. 2, 4. deest 3. Mei-
nardus i. Meynhardus 2. Meginhardus 2(6).
38V4
Podiuen 1. 2(6), 4, 4(a). Pediuen 3. 38ts
et confessoris
3847
dcsunt A. 384tt
deest A. autem A- 381S recentiori man. superscr. fabricans I. 3849 in
3, 4(w),
margine A. Bamberk 1. mo omn. suisA. 3851 ita
Babenberch 4. Duderam A. 3852 el op. er&sa i. .

3853 8S54
deesl A. Wladizlai addit A.deest in rell. 3855
cm\ 1. 3856
omnibus 4. 3bI7 dabis2(6). 38i8 suurn
3859 3860 8861 386i quaecunque
coet. A. dicens corr. dixit A. 1. dicens 2. deest 2(6). uti 2, 2(b), 4. 4,4(o).
3864
3S6S memini 3. corr. al. manu A. 38 ' 5
census 2(6). censura 3. 3866 eum superscr. al. man. i.
3861 fratris corr. alia manu in
margine patris A. 3»68 deest A. 3869 princ. Pol. A. 387 ° deesl 3.
8871 8871 deest 3873 3874 3875
deest A. 4, 4(o). inversis f. sed corr. 3. en-i. babati 1. 387t nobis hanc A.
3877 3878 * S79
pcenitebit 1. vos 2. aptarier 1. corr. aptarier 2. aptari 4. 38S0
corr. A.

NOT.E.

qui lustrationum potens creditur : lustrari autem eo (765) Gfr. Ekkehardi Chronicon.
mense ciiitatem necesse ut justa
est, quo statuit, (766) xi Kal. Jun. Consentiunt Vita Wiperti, c.

diis Manibus solverentur. Cf. Ovid., Fast.II, 33, sq. ; 12, et Kalendarium Pegaviense.
Plut. Numa
20,Joanne Lydoauctore(demen3.p.68.) (767) Heinricura. Wipertusfilius major natu ante
Februus apud veteres Etruscos deus inferiorum erat, patrem obierat.
aut pater Plutonis autidem qui Pluto.GROTTEFEND.
 ;

237 CHRONICA. — LIR. III. 53S

quinque ancilia et s88t quinquaginta fortium scuta. \ mus homo pcst ducem vicedomini 3903
fungeretur
Presbiter autem ex eis, cui animas siuis oommenda- quod erat magnum cahos christiano populo.
officio;

verant, habens arcum el faretram, fugit ;

quem Hic idem 8, ° 4 post buptism factus apostata, altare
i

38S2
unus ex latronibus,vi<lens virum inhermem.iu- quod erat aedificatum et consecratum in sinagoga
3883
sequitur fugientem. Atille non valens evadere, eorum in nocte destruxit, et sumens sacraa reli-
misit retro sagittam, et percussit equum in mediam quias, non est veritus eas in suam mittere cloacam.
frontem, ceciditque equus et ascensor ejus retro. Hunc ttlem 5905
sacrilegum atque maleficiura dux
Sicque solus presbyter evasit, et nunciavit in urbe Deo plenus Wladizlau^, zelum Ghristi zelans 3,M ,
8S84 autem
Glogov quoe facta fuerant. Prasfectus il- 11 Kal. Augusti tenuit atque sub arta jussit eura
lius urbis nomine Nozizlav 3885
, cum 3886
Ah " 07 quantum de mam-
multis 3887
constringi custodia. I

accelerans illuc armalis, invenit Stephanum semi- mona iniquitatis ex domo ejusdem subplanlatoria
vivuin in mcdia aqua Bobr 3S88 (768) super frutices suhlatum est et in fiscum ducis 8908 redactum Prae- I

hsrentem —
nam barbari, ut viderunt multos de teroa sui compares in scelere Judei, no praedictua
suis interfectos et alios vulneratos, irati valde prae- manzer capite plecteretur, tria milia argenti et
oipitaverunt eum in 3g89 praedictum fluvium —
centum auri libras composucrunt duci 3909 Quod .

quem praefatus praefectus suscipiens » 890 et ejusso- p autem 39,9 dux,gratia Dei instinctus,christiana man-
cios adhuc semivivos tulit in castrum suum, ibi cipia ab omnibus Judeis redemit, et ut nullus ultra
que 3891 Stephanus in 3892 Kal. Junii dominica die christianus serviret eis 39M interdixit, amen, amen, ,

moritur. Sobezlau autem hisdem temporibus apud inquam quicquid unquam deliquit, toturo in hoc ;

Wicperti filium morabatur, quia post obitum patris laudabili faotodelevitet nomen sibi aeternumascivit,
3912
sui praedictus puer (769) atroeiter ab inimicis undi- Christi famula pia Magdalena Maria,
que 3891 coartabatur. Semper devota tibi promit plehs sua vota,
Eodem anno mense Julio dux Wladizlaus natam quoniam in tuo festo erula est ab hoste infesto.
3uam primogenitam nomine Sualavam (770), cum Item eodem anno3 Idus Augusti 11 hora diei solis
magno muliebri cultu et nimio census apparatu.dat eclypBis fuit, et secutaest maxima pestilentia boum
auptum cuidam inter Bavaro3 SS94 primates famo- ovium atque S91 3
suum ape3 multae interierunt, pe-
;

iissimo viro nomine Fridrico (771). nuria mellis fuit nimia. Segetes 391i autumnales de-
3895 389B
57. Eodera anno Christi Dei virtus et Dei fuerunt simul et vernales, praeter solum milium et
sapientia, cunda suo 3897 nutu gubernans subsi- pisam.
tencia, hanc terrulam dignatus est sua eruere cle- Eodem anno dux Wladizlaus, vir 39it
praeclaruset
nencia 9 laqueoSatanae s898 et ejus filii JacobiApel- venerandus, natale Domini (Dec. 25) et epiphaniam
3S99
ae Cujus picea dextra qnaecunque 3900
(772). Q (j an 6) n v j]] a stebecna celebravit. Deinde, quo-
. j

etigerit, inquinat, et oris anelitus, ceu basilisci niam 39U infirmabatur, transfert se 8917
in urbem
cetidus, quos afflat, necat 3901 de quo etiam plu- ; Wissegrad,ibique 5918
ad suum obitum mansit.Ejus-
imi testantur veridici homines, quod saepe visus dem hiemis intrante vere vehementissimi incubue-
00 ' Sathan iu humana effigie ejus lateri adhae- runt venti pertotam lunationem mensis Marcii 3919
it ^ .

ere atque sua obsequia exhibere.Unde eum in tan- 58. Anno dominicae incarnationis 4125. Sobezlau
am suis artibus extulit audaciam, immo demen- audiens fratrem suum 39t0
graviter infirmari, inito
iam ut excedens suum modum tam sceleratissi- consilio amicorumsalubri,immo sic jamdisponente

VARI^E LECTIONES.

3881
inter add. 3. 3889
virum vid. A. 3883 deest 4. 388; Gloglou 4. 38 » Voyzlav
1. Voyzlau 2(b), 3.Woyzlaus

, 4 (a). im mnnu
superscr. A.
al. deest A. 9m 388 °
3S88
ipsum A. 3S9 ° suspiciens
Boler 3. Borb 4, 4 (a).
3891 3893 3S9i
irr. al. m. suscip. 1. ubi 4,4(«). 5892 tertio 2(b). III. 3. undiqueab in. A. Bavaricos 1. in turba
arios 2. 3895 ita 1. X A. 3S96 3897 sub 4. 3898 satanaeae i. S899
ocroicnica veltale quid tuper-
deest 3.
:r. al. man. 1.
3900 quemcunque
4, 4 (a).
3901 afflaveiat omisso necat 3. 89M est 2. 39 *3
vice Deum 3.
390v 3905 3908
icedomni 4, 4 (a). Jacobus inseruni 4, 4 (a). Judaeum inserunt 4,4(«). zelatus 4. 4 (o). 3907 ah.
ipelunt 4, 4 (o). 3V0S Wladizlai ndd. 4, 4(o). 3909 deesl 4, 4 (a). 3y, ° quod accipien3 4,4(o). 39U Judaeis 4,4(a).
12
o pia Chr. A. 391S deesl. 4, 4 (a). 3914 8egetes pisam desunl A- 391S dux 3, omitlunt 4, 4 (a). 3916 quan-
oquidem 2(6), quia 3. 3917 transferri se jubet 4, 4 (a). 3918 usque add.2 (6), 4, 4 (a). 391V Marci 1. In cod.
sequunlur hi versus uncis inclusi, qui desunt in rell.
Anno railleno sexageno quo deno,
Anglorum mele crinem sensere comete.
Anno milleno oenteno quo minus uno
Hierosolima Franci capiunt virtute potenti.
"
39,0 Wladizlaum add. 4, 4 (o).

NOTvE.
(768) Bober. (770) Germanis Luitgarda.
(769) I. e. juvenis, ut observat Schwarz ; inter- (771)Comiti Bogensi.
iit enim jam anno IH5 praelio Wolfe8holzensi,cfr. (772)1. e. Judaei, exHoratiano: Credat Judxus
ita Wiperti, o. 11. Apella.
239 COSMjE PRAOENSIS. 240

Dei niitn, cum omni auo comitatu do Saxonia rediit, \ tjuam tunicaf Natura quippe qu& fecitpropinquiorem
et Nonas Februarii prope urbem 89il Pragam in
1 yenitura, facit ut sit suis piopicior et in omni reium
silva, quae est circa coenobium Bievnov ,9J1 noctu , procurala. Ille autem ille **** quem tibi frutrem faeis,
applicuerat. Latet causa, quid ipso hac in re facien- et cuimodo tux soLolis et carx conjugis curam injun-
duin disposuerat neque enim tantae indolis heroa
j ois et in tulelam <>,mmi(lis,crede tnihi rnatri, ipse pri-

tum hunc terrain intrasset, si non aliqui na

teiuere mus erit eis in laqueum et in foveam scandalum,
et in

excomitibus extitissent, quorumconsilio id,ut reor, lste auUm quem a le etowjas et quasi alienum reputas,
egerat. Namque eadem nocte retropedem torquens, cum sit tuus germanus, multo clemencior in tuo$ iM
3924
huc et illuc; nunc per silvas, modo per villas erit,quum tui patruinutus, cui post te decemis paterni
latenler circuibat terram, nemini vim inferens ali- solium dur.atus. Dixerat,
quam, sed semper 892i fratris sui qusritans 392S gra- Et flebat natumque S944
angebat ploratu. suo sm
ti<»m. Omnes quidem Boemi primi et secundi ordi- Quem ut vidit simul collacrimantem, haec adjicit
nis 3 * 27
eum diligebant et ejus parti 39,s
favebanl, dicens Non tua, fili mi, inevitanda homini deploro
:

sola autem ductrix (773) et pauci cum eu adjuvabant fata vm ,verum fralris lui rniserabiliorem morte vilam
quoniam sororem ejus (774) sibico- S947
Ottonera. Qui, nuncfe- defleo, qui profujus, vatjus etexul mallei
pularat 89S
*,omnibusmodisnitebatur,quo postvirum n liciter mori quam infeliciter vivere. Cui natus s948 per-
suum Ottopotiretursolio.Ducis autem magismagis- fusus faciem lacrimis, Fuciam, inquit rnaler mea, fu-
que invalcscens morbus nimis ejus exhauriebat ciamquodhortiris,non 3ai0 sumadamantevelt'xecrubili
393 ° 3050
corpu3. Inter haec primatcs terrae conturbati genitus Caribdi, ut non reminiscar uterini fratris
3951 3953
ceu pisces in turbida aqua, incerti dum mente titu- . Intcrea rediens praesul 3951 Bambergensis
39Sl
barent consternati, regina Suatava S932
mater ecclesiae Otto, miles Christi indolis 8984 , victis et de-
ducis praemonita et instructa Sobezlai 3933
ab amicis structis Pomoranorum idolis, visitat ducem jam
venit, ut visitaret filium suum,et sic locuta est ad viribus pr» inflrraitatedeficientem.Cuidux
'
3 j5i
cum
eum : Mater ego tua curn sim tt regina, supplex et sese et animam suam per sanctam confessionem
tiinida ad tua venio, genua, et quibus ietenerum ex- commisisset, non prius posse dari aut consequi in-
cepi, pro s?34 fratre corarn le jam tremulis
tuo S93 « dulgentia praesul 3956 spopondit, quam fratri suo pa-
3987
procumbo genibus. Ncc enim ea qux jure possint ne- cein veram et iirraam promisisset et gratiam.
gari peto; sed qux sunl et 3m Deo placita ei homini- Moxque praesul praedictus curam animae ejus et
bus accepta. Placet enim Deo, sicut ipse dixit. « Ilo- causam perficiendae 3958
pacis Megnardo 3939 injun-
nora patrern tuurn et rnatrem », ut mea* aniles placide gens episcopo, juxta principalem munificeutiain
suscipias preces, et hanc rugosam lacrimisque obor- valde donis honustatus tenuil viam festinabat enim, ;

tam 3937
precor ne confundas faciem. Liceal mihi ^ ut ante Domini coenam 396 °
perveniret ad sedem
veiulx matri apud filium suum 393S
impelrare quod suam (776). Mittitur illico pro Sobezlao, 3961
jamque
rogat et poslulat prostratus lu6n universus Boemiae, palam in populo agitatur, quod olim clanculo machi-
liceal mihi decrepitx vos videre pacatos, quos pan nabatur.
conditione ex meo utero generatos video, gratia s939
Talia ut sensit princeps Moraviae Otto
Dei, bene educatos. Contingat mihi aniculx cito mori- fieri,qui semperadhaerebat ducis lateri 3982 , timens
turx non prius mori 3940 , quam huic incomparabUi ne forsan 3963
caperetur, tristis revertitur in Mora-
meo Deus conferat solamen mosrori. Merito quidem viam.Pacificatus est autera Wladizlaus cum fratre
394
mcereo ', quia fera Herinis hac in terra regnat, et 3964
quarta feria majoris ebdomadae (Mart. 25). Post
vos fratres,olim unanimes,nunc in prselia arrna (775). octavas autem 306B
paschae 2. Idus Aprilis (777),
Quis enim ignorat, quod camisia proprior sit corpori dominica die, quae tunc fuit Misericordia Domini,

VARLE LECTIONES.
ntl dest A. 39
« Brzewnow 2 Breunen
(6), Breunou 3, Breunev 4, 4 (a).2 38,s
alii 2. 3924
deest
A: ^deest A 3926
deest A .*** ordmes
39, «
al. man. in margine A. in textu
1. patri. 3929
3931
co-
pulaveratA. '»»> turbati A. t.tubarunt 3. 3932 3983 Zwatava
1, Zwatava 4. Sob ab am. A.
cum A ™»
Zobezlao inserunt 4, 4 («). »*» ex i. 39 " aborlara 2, obrutara 2 (b). 3938 si
! 11 4 "
3W1 mereor non 3.
l^corr. A. °corr. A. 1 morior 4, 4 («). 3942 deest 4, 4 (a). S94S inter vos
3944 (a). 4,4
naumque
1.
394 °
3 suum
»"• iacta 1. 3947
valet al. man. superscr. vellet \. malit 3. "« Wla-
d.zlaus mserunt 4, 4 (a). 3949
nec 3, 4. 395 ° ita A. ex Caribdi rell. ex deest s95 '
mei aid. 4,
3, 4 (a).
4:(a). •»>» pra;sul red 3988 A Bambenensis
1, Babenbergensis 4. 3954
inclvtus 3, 4 (a).
3955
Wla-
d.zlaus inserunt 4, 4 (a). 89^ 6 Otto add. 4. deest A. 2 (b), 3, 4, 4 (a), 3958 perficienle corr. perficiende \.
3859
*
Meginardo 1. 396 ° c n - °™- A. 3 «> Boleslao 2. D 3968
»J 3963
lat. duc. A. iorte 2, forsitan 4, 4 (a).
3964
suo Sobezlao add. 4, ,
4 (a). deest A. ™*
NOT,E.
(773) Richsa filia Heinrici comitis Bergensis. Vide (776) Rediit in ipso sacrosancto paschae Sabbatoi
Publitschka IV. i57. ut tradit Ekkehardus 1125.
(774) Sophiam. (777) Probat Necrologium Bohemicum.
(775) Virg., ^En. VII, 335.
 241 CHKONICA. — LIB. III. 242
pius et misericors dux Wladizlaus non sine magno \ per t a> 9 ine senes, pete juvenes tui similes, ingenio
suorum planctu migravit ad Christum, et quara acutos et in arcium artibus argutos, qui nuper ad
semper pro nomine Chrisli in pauperes exhibuit, magnam mensam dominae 8987 philosophiae 3988
deli-
niminanjamah ipso misericordiDominoconsecutus ciosis pasti epulis, et exhaustis tocius Franciae the-
est misericordiam. Sepultus est autem in ecclesia Tales oratores
sauris, novi philosophi redeunt!
sanctae Mariae virginis, quam ipseaedificans Chrislo inclitavirtusducisSobezlaiexpectat,quiejus mirifica
etejus matri omnibus ecclesiasticisveniis sufficicn- gestastiloaureo mirificedeaurarequeant 39S '';quibus
ter auxit, et satis honorificam monachorum ibidem etegosenex,quicquid ineptedeliro,usqueadunguem
3966
constituit abbaciam ; ioci nomen est Cladoru- elimandum 3990
supplex comitto.Horura et omnium
bi S907 (778)
ista legencium cum licentia, liceat mihi praefati
Dux fuit hicquanlus" 68 ,rexitdum spiritusartus, ducis.
Ex ejus gestis jam scriptis scire potestis, Pluribus ex gestis aliquid contingere scriptis.
Qua dignus laude sit, quove colendus honore. Et qui me senem vituperas; ipse cum sis sapiens,
"
Sit libri finis, nostri ducis est ubi finis 3 69
.
thesaururn tuae scientiae in lucem proferas, et hunc
rudem textum pro materia habeas 8991 .

Quoniam quidem primi 397 ° in exordio libri

59.
60. Regnante domino nostro Jesu Christo, Irino
memini medixisse,hanc chronicam sub temporibus ^
et uuo omnipotente Deo, uti supra retulimus, duce
Wladizlai ducis et Hermanni praesulis editam esse
Wladizlao ex hac luce subtracto, frater ejus Sobe-
1971 quibusjamex hac convalle 3!m lacrimosa 897 «
,
zlau, aetate quidem 3991 junior, sed maturis 309:} sa-
fato transvectis ad loca forsan deliciosa,sed adhuc
gestarum rerum exuberanie maleria, utrum
piencia maturior, manu largus, civibus acceptus,
ibi 3974
plebi utriusque,exusetaetatisgratus,omnibusBoe-
iigam littori 8975 anchorara, an etiam
mis insimul faventibus,.6 Kal.Maiijureha;redil..rio
Nuncfurentibuseuris 3978 inaltumcarbasatendam, in principatus solio 3994
elevatus est avito.
Consule lormosamea doctrix nuncmihi Musa. Oqui perpetua mundum ratione gubernas,
Tu enim, quae nunquam senescis, me senem ad ju- Quisnam 3995 speraret vel quisnam credere posset,
venilia studia 3977 inquietare non quiescis,haud 3978 Quod pax hoc 3996 anno fieretsine sanguinemagno,
ignoras, quod in uno 3979
quocunque 398 °
sene,sicut praeserlim cum domnus Olto, quorundam iustru-
me, 3997 3998
in puerilis est sensus animus. si et debilis ctus consilio, tali seobligaverat sacraraenlo ,

mihi jam octogenariopraeteritos Deus referatannos quod non prius ab urbe Wissegrad cederet, quam
3991
(779), quibus olim Leodii sub Francone 39S * ma- aut victus plecteretur capile, aut victor potiretur
gistrotum grammaticae tum dialecticae artis invire- p principalis sedis culmine.Sed dominusnoster Jesus
i' 'iO(J9 *_• l •
tis 3983 pratismecum lusistisatis
_ • _n_i
_ • t

!
/~\ • •

Onimium 3984 ama

*-* m ______ __•__•__ ______ 1_ _ i
Christus,quidissipatet reprobatconsiliaprincipum,
•!• • _•

* 999
bilis juvenibus et suavis, seraper pudica,sed nun- sanctissimi martyris Wencezlai per meritumita
quamvetula.curme repetissenem ? Cur hebetom m- misericorditer disposuit, uti me supra referente
citas mentem ? Jam mihi annosa aetas dorsum in- satis caritas vestra novit. Quapropter jain bonus
curvat, jam rugosa 3985 cutis faciem delurpat, jam dux desinat super fratre suo simul et Ottone irasci
pectus velutsonipesfessus anhelat,jam voxraucaceu et 4000 indignarii, credat omnia ratione Dei 4001
gu-
anser sibilat.et morbida senectus meos enervat sen- bernari,et nichil sine ipso posse fieri.Sed, quoniam,
3986
sus.Certe plus me delectat mollis panisel tosta Salomone lestante,ira in sinustulti quiescit (Eccle.
buccella,quamtuasophismata,quaequondamsubve- 40&J
vn, 10),absit hoc a reverentissimo duce,ut per
stramollitercubanlesasscella.suaviter extuatenera iram et indignationem suas virtutes eximias com-
suximus papilla.O sophisticacornupeta, ultroviris 4003
maculet, aut per inpacientiam probabiles suos
syllogisticis appetenda, nobis autem jam satis ex- 4004
contaminet actus. Quos revera si quis ob lau-

VARI^l LECTIONES.
3966 3967 S96S
ibi 3. Kladruby 2, Kladaruby 3. quintus
Hic sequuntur in 2 (a) verba : In- 3. 3969

cipit prologus in quartum librum. /n 4 legitur Explicit liber IIIus. Incipit IIIIus de chronica Boemo-
:

rum, quae 4 (a) in margine a manu tamen recentiori adscripla sunt $ dee*t 3. 3971 esse ed. A. S972 valle m
3973
A. lacrimarum A. 3974 sibi 2. 3975 lectori 2 (a). 3976 curis 4. 39T7 stadia corr. al. man. studia
397S
1. aut corr. haud A. 397 » viro 3. 398 ° unoquoque 2 (b). 398( enim 2. 3982 Francorura 4, 4 (a)
3983
virentibus A. virectis 1,4, 3984 omnium 2. 89S5 rugosae 3. 8986 delectant 2 (b). 3987 deonae4. 3988

philosophye \. 3989 quent corr. al. man. queunt 1. S990 ila corr. al. man. {. eliminandum 3. 3991 In
2 (a). sequuntur verba Incipit liber quarlus de sublimatione Sebeslay in ducem Bohemorum. s992 deest
:

8993 3J94 3995

2. deest 2. in pr. solio A. omissum 4 (a). 3996 eo 4. 4 (a). 3997 ita corr. 1. instinctus A. 2.
3998 3999
2 (b). 4. 4 (a). juramento 2 (6). W. mart. A. 4000 non 4. 4001 Dei rat. A. Dei omissam 4. 4 (a)
400i
reverendissimo 3. 4003 patientiam 3. 4004 si quie al. man. in margine A.

NOT/E.

(778) Kladrau. (779) Vig., /En. VIII, 560.

1*3 COSM^: PRAGENSIS CllllONICA. 244

dera ••" sui 4oM singillutiin * UUI oxpriraereaatageiel, A oblitus quod Deovoverat, viotus libidine in laqueum
prius diurna lux ct pugina deliceret, quam nicc- diabuli fere Quid enim aj;eret?ali-
* »7 ceciderat.

ptura *°°* opu8 peiliceret. Veruintaincn nos unuin et

quando legerat in dialogo.quuliter aanctus Benedi-
praecipuum ejus memorialevestrae caritatipandi- ctus per incendium *°" urticu; compescuit ardorcm
el
carnis inimicae.Cuni aubito superna gratia respectu3
mua.in quo nimirumomnibus pene praeftrendus ebt
quod tanta; potestatis dux nunquam et ad semelipsum revcrsus, queerens * 01 * ad airnile
actu,
opus, ct non invcnienb secretum locum, furtira col-
Mentiapraedone poluit^^sualabra medone(78U;.
legit de urticis manipulum, clam peciil cubiculum
Certe non modica est virtus cuippiam potenti viro superse clausitostiolurn.atqueomne auumusquc
et
oasuuin refrenare, et naturalis potus non amurcam, ad unum (ilum abjecit vestimenlum. Ah !si quia
sed ejus illecebras spernere. tum * 0!0 presbyterum sanura insanientem vidiasel,
4010
61. Eodem anno 13 Kal. Junii, 4 existente etiamsi 403 eadem die earum parentem sepelisset,
>

feria, in hebdomada sacroaancta pentecosten (781 j, vellel nollct, utique rideret *°

,s
Certe non lantuin .

magna nix inquibusdam silvestribus locis deacen- saevus rr.agigter in discipuluro.aut dominus iratus
dit, etsequentibus diebus grande frigus inhorruit, in scrvum saevit, quantum presbiterin se et contra
atque oinnigenis etmaxime inautumno seminalis se inflammatus, atque prae ira insensibilis factus,
frugibus, simul 4011 et vineis, nec non et *011 arbo- u per genitalia Buusiraul et posteriora urticis saevivit
ribus multum nocuit, ita ut ^013 in raultis locis ar- Exinde 4033 redit ad cor, et mullo crudelius circa
busta radicilus exaruiseent, et minores gelu rige- praecordia saeviens, aiebat Tu rne, .'u, pessimum :

* 014
Bcerent amnes. Ejua hebdomadae in sabbatho cor * 034
, sernper crucias 40J5
, ego te sic
403 *
modocru-
3 *ois Junjj (782) imperator Heinricus quartus
j^ a ] #
ciabo. Exie enim exeunl cogitutiones malx, adulte-
obiit.ibique ejus el* 018 imperialis genealogiadesiit, ria ml Jornicationes et libidines. Sicque satisfaciens
partim sterilitate feminei 40n sexus, partim ab in- suo furori presbiter furibundus ^ 038
, tantis atrecta-
eunte aetate omni virili * 0lS stirpe regali fato con- tu8 4039 doloribus, pertres dies jacuitmoribundus;
clusa exiciali. nec satis se 4040
fecisse reputans animae remediis,
4041
62. Interea per Dei gratiaminclito duce Sobezlao colligens fasciculum de urticis.suspendit in sita
in toto suo coraposita pace regno.dum * 019 heroycia camera, quatenus eas 404! semper haberet prae ocu-
ceesamusachronicis* 010 referamus qualiter presbi- , lis,quas quolienscunque seu pendentesseusuccisas
ter quidam crudi per incendium holeris incentivas sive juxta viam pollentes conspexit, cor ejus intre-
extinxerit 4 * 21 flammas pectoris; ipse enim clam muit mensquemalamemor mali penitus 4043 evanuit.
mihi narravit familiariter, et ut nulli eum nomine Noe autem hujus presbiteri imilubilem saeviciam
proderem per Christum me rogavitamicabiliter,cui C vertamus ad virtutum 4044 custodiam, et quod ipse
ita ego uti mihi credo,quia vita ejus laudabilis fidem operatus est in corpore, nos operemur 4045 mente.
4022
praebet verbis.Aiebat enim quod,postquamsibi Sunt enim eloquia Domini eloquia veridica, qui- ;

presbiteram 40 " Dominus tuleral.devota mente Deo bus ait Pater meus usque modooperalur,ei egooperor :

voverat, quod nullam ultra cognosceret feminam. (Joan. v, 17). Ecce enim 4046 presbiter, dum foris
^ *' 4048
Sed,quoniam valde diificile estassueta funditus poenaliter 4047 arsit, quod illicile ardebat intus
4025 4026
a menle evolvere, nescio quot post annos per Dei gratiam extinxit, vicit peccatum, quiamu-
tanta eumtemptacio carnis invaserat, ut pene voli tavit incendium 4049 .

Noverint omnesinChristo fideles,hujus chronicae compositorem, scilicet 4050 Cosmam reverentissimum

Pragensis ecclesiae decanum, 12Kal. Novembris obisse eodem anno,quo ducem Sobezlaum constat intro-
nizatum fuisse iUi Amen. Valete fratree 4051 .
.

VARI^ LECTIONES.
4005
lau. 1
4006
ob laudem eui omissa 2 (b).
im singulatim polluit A.
3. 4008
incertum A. 2. 2 (a).
4009

proluit * 040 XVI. 40u similiter 2 (b). 404s 40l

2. ilu 4 («). 4. VI. rett. deestZ. 4. 4 (a). 2 ita ut superscr. A.
4014 4015
g. ul. man. superscr. \. et minores gelu rigescerent desunl 2. X. 4 (o). 4016 ejusdem 3. ejus omisso
et 4. 4 («). 40n feminei ineunte desunt 1.— 4018
li al. man. superscr. A. 4019 deest 3. 4020
codices 4.
4 (a). omissis ommbus a verbis. Interea etc. usque ad hunc locum haccinserunt : Hoc in loco licet extra ordi-
nera nostrae sit narrationis, quoniam tamen aedilicationi fidelium convenire credimus etc. 4021 extinxerat
4022
1. extinxit2. aigebat g eiaso A. 402s presbiteruram sed corr. A. presbyteratum 2 (b). 4024 asuetal.
4015
deest 2.
40!6
quod 1. 2. 4027 vere 2 (b). 4028 incentivum 4. 4 (a). 4029 coherens A. 4M0 tuum corr.
tum 1. 40S1 etsi 4 (a). 403i rediret 2. 403:i exin 2 (b). 403 *pessime cur 2 (b), 4035 pess. cor. s. cruc. spatio
vacuo relicto desunl 5. 4036 si corr- ol. man. sic 1. 4037 superbia add. 4. 4 (a). 4038 deest 5. 4039 atte-
uatis2(/?). attractus 4. 4 (a). 4040
me corr. se 1. *041 corr. \. * 042 corr. al. man. A. *°* s deest 2 (b)..
404s in
* **
ad virt. vertamus A. add. 4. 4 (a). 4046 omittunt 4. 4 (a). * 047 peccaliter 2 (b). * 048 ardebit
* 049 4050
corr. ardebat 1. Desinit cod. 3 his verbis : Hucusque CosmaB decani Pragensis editio. deest
2(b). * 051
In 2. recentior manus addidit M. C. XXV. 4.4 (a) ita Hoc eodem anno — exemptus est vita :

hujus chronicae compositor Cosmas reverentissimus Pragensis ecciesiae decanus xn Kal. Nov. 4052 ita 1.
amen A.
NO"LE
(780) Potio melle mista. Saxoll25; qui dies incidit inSabbatumhebdomadee
(771) Inciiiit in diem 17 mensis Miii. Pentecostes.Non Cosmae videtur esse error, sed om-
(782) Obiit 23 Mai ; cfr. Ekkehardus et annaliata nium nostrorum codicum mendum.
245 CANONICI WISSEGHAD. CONTINUATIO. 246

CANONICI WISSEGRADENSIS CONTINUATIO COSMJl

Anno dominicae incarnationis l

1126. Sobezlaus A bus ,5
etprepositis et capellanispenecentum hastam
dictus venit in Moraviam.ct ablataOttoni provincia sancli Wenceslai, inter quos unus capellanus, pro-
Dedalrici (l)restituit filium ejusWratizlaumin paler- bus, nobili genere, nomine Vitus, qui tenebat ha-
nam * sedem . Otto dux Moraviae convenit Luterum ' stam ejusdem sancti prememorati ", ut mos est,
in Ratispona (2). Sobezlaus vastavit 4 Moraviam, indutus iorica et galea, ut Achilles, lacrimans prae
partem Ottonis. gaudio clamavit l7 ad suos « socii et fratres, :

Eodem anno 4. Non. Januarii lucescente die si- constanlesestote video enim sanclum Wenceslaum
:

gnum visum est fulguris s Sed quibusdam visum . sedentem in equo albo et indutum candida veste
estante nataleDomini,quibusdam in vigilia nalivi- 8uper cacumen l8 sacrae hastae,pugnantern pro no-
tatis Domini, sed plane visum est in nocte sancti bis,etiam et vos videlo. » Illi autem stupefacti 19
Stephani protomartyris. Eadem hyeme tanta ma- aspicientes hac et illac nichilque videntes — quia
gnitudo nivis fuit, qualem nullus hominum se vi-
non omnibus, nisi dignis datum est a Deo illud
disse dicebat, in miraculum videre
qua multi homines mortui sunt. tristantibus et lacrimantibus —
1 Kalendas Martii inundatio aquae
1 glacies multis et ex toto corde gementibus ad Deum, et oculis et
;

rehus nocuit. Hic Luterus rex Saxonum ,seductus

8 7
manibus expandentibus ad 20 ccelum, et tamdium
ab Ottone duce Moraviae, inflatus magna superbia n clamantibus Kyrie eleison* dum Deus omnipotens 1
,

et avaritia pecunia? atque malitia et iniquitate,cum sua misericordia et suo sancto nuncio Wenceslao,
22
suo exercitu venit contra Bohemos juxta oppidum nostro protectore,vicit nostros hostes.Amen .Haec
nomine Chlumec.nbi Sobezlaus dux cum Deiadju- duce Sobezlao omnia agente, misit suum capella-
torio et suo comitalu 12 8
Kalendas Martii prostravit num in villam quae vocaturnomine Wirbcane 2^, cui
quingentos primates illorum, exceptis scutiferis 9 qui invenit in pariete ecclesiae vexil-
,
fuit nota res ;

inter quos ruit Otto dux memoratus. Et in tanto lum sancti Adalberti pontificis.et suspensum est in
bello tres tantum Scavi perierunt regi autem Sa- ; hasta sancti Wenceslai martyris in tempore belli
xonumcum ceteris pepercit dimisitque eum inpace. contra Saxones, ubi Deus ! * vicitcos. Amen *.
Et sic dominus Sobezlaus et Bohemi cum magno Eodem anno 5 Nonas Octobris Zdik *• ad sedem
honore et^loria illesi redierunt. Factum est autem Olomucensem episcopus 27
secundum institutacano-
inenarrabile 10
gaudium tam clericisquamlaicisper num electus, ab archiepiscopo suo Magontino (3)
38
totam familiam sancti Wenceslai, quia 11 nec patres ordinatur, et in ordinatione, ablalo nomine bar-
nostri nec avi nec atavi habuerunt talem honorem, baro, Henricus appellatur.
qualemomnipotens Deus suagratia concessitnobis, Eodem anno Sobezlaus dux et Ungarorum rex
suaque dextera etjusto judicio vicit eos. Amen. Stephanus(4)conveneruntad colloquium,etmunera
Nolo autem M vos matres quod au-
latere palres et dederuntad invicem rediens Sobezlaus ad sua,ce-
;

,9 s0
divi, annuncio vobis veritatem auxilii omnipotentis pit Bracizlaum (5), kathenatumque duxit in
31
Dei, quae visa est pene ab utroque exercitu, quod castellum nomine Donin (6).
aquila volans ea die, antequam bellum fieret inler Eodem anno multi homines perierunt fame per
Saxones Bohemos, sua voce clamabat superSa-
et totum mundum. Deinde transactis tribus mensibus
xones, praesciens nutu Dei cadavera eorum,etcam- Bracizlaus in arceJaromir (7) retrusus est. Eodem
panam sonantem auditum est. Iterumcircum astan- tempore " quasdam munitiones Bohemi reaedifica-
33 34 35
tibus l3 et custodientibus ll
primatibus Bohemiensi- verunt.quaeSclavice Primda (8),Yzcorelik (9),

VARLE LECTIONES.
1
Anno Domini2(6). et sicdeinceps. 2
patriam 2 (o).
3
Luderium 2. 2 * (b). vastabat2(fc). »visumest
fulgur 2 (b). 6 Lotharius 2 (b). 7 Saxoniae 2 (b). • XVI, 2 (b) 9 scuriferis 2. l0 mirabile 2 (b). tl qua
2.
sanctus Wenceslaus quam 2(a). quod 2 (b). 12
deesl2. 2 (a). 13
acircumstantibus 2 (b) •tcustodibus 2.2(a).
15
Boemorum 2 (6). '« praenominati 2 (6). 17 clamabat 2 (b). ifS cacumina 2(b). 19 et add. 2(b). 20 in2(a).
2 (/>). " kyr. 2. 22 deest 2 (b). 23 ita 2 (a). Wrbcane 2. in villamWrbczany 2 (2) u Dominus 2 (b).
t5
deest
2 (b). 2d Zdiko 2 (b). et sic deinceps. 27 Olomucensis episcopatus 2. 2 (a) *8 deest 2 (b). " Brzecislaum 2 (b)
ad 2 (b). S1 dictum 2 (b). 3i anno 2 (b). 33 Sclavonice2 (b). ^ Przimda 2. Przinda 2 (b).
3I
30 Yzcorzelik

NOT.E.
(1) I. e. Udalrici, cfr. Cosm. III, 41. fectus est.
(2) V. infra cont. Sazav. 1126. (6) Dohna.
(3) Adalberto. (7) Jaromierz in circulo Krniggiitz.
(4) secundus. (8) Frauenbarg in circulo C*aslavien8i.
(5) filium Bracizlai II duois qui anno 1100 inter- (9) Gorlitz.
 i\: COSMifi PRAGENSIS CHRONICA. 248

Tachow (10) appellantur. Ejusdem etiam teni- \ allera projecit se ad aquilonem. Transactis decem
poris curriculo capeila M in monte Rzip nuncupa- diebus ad noctem rubeasigna apparuerunt inca-lo
tur. Sobezlaus dux screnissimus destructam re- ab aquilone
construxit.quam Zdik.sanctae Olomucensis ecclesiae Anno dominicae incarnationis 1120. Wratislaus
venerabilis '"
episcopus, pristino 38
dotis juri restau- captus est u Sobezlao, post haec M
lilius Dedalrici
rataui cum sumraa reverentia consecravit. in exilium missus est. Kladsko castrum renovatum
Anno dominicae incamalionis 1127, 7 Kalend. estatque firmatum a Sobezluo.
J9
Martii, caput sincti Adalberti martyris et pontili- Eodem anno dux SobieslHus renovavit Wisscgra-
Gnezden 40 repertum est, eoquidem
cis in civilate dense monasterium, quod paterejus beatae memo-
loco ubi martyr idem maityrio M fuit coronatus et riae rex ,4
Wratislaus aedificavit pro anima sua et
tumulatus. 4I Sobezlaus vero duxBoheinorum tunc uxoris suae prolisque suae,collaudanleet authoritate
temporis Lotarioregi Teutonicorum iuit reconcilia- gloriosissimi papae Alexandri atque 72 patrum.Qui
tus (11), ejusque ^ratia et dilectione inductus, ca-sanctae Romanae ecclesiae praenominalus ponlif.
strum Normberk M cum magna manu obsedit, et corroborandam eju-dein sacrae institutionis digna-
Bawariam fere 44 usque ad I;anubium vastavitet 4 * tus (19) per Johannem Tuscolanensem episcopuin et
incendit. Decem hebdomadis expletis (12),perfecto r> per Petrum prsepositum sancli Georgii martyris
__a_ .i __
negotio cuiu magna pompa et triumpho ad propria
" i_
• i __i_i ______
i _._________.«
•
J . • • • _ _ _______
'

praedictae ecclesiae ministris, videlicel presbylero l ,

8
remcavil. f.awari vcro et Sweni furore et indigna- diacono, subdiaconoet etiam prasposito * transmi-
tione accensi, ducem (13) Conradum sibi in regem sit, et
S7
ad insigne apostolicae authoritatis eisper-
constituerunt, sicque novissimum errorem priore petuohiisuti concessit.sandalia et mitras.Hiisvero
pejorem, proh dolor .'
in regno effecerunt. ita dispositis et ordinatis,idem rex supra memora-
Anno dominicje incarnationis .128. Lutherius rex tus hoc pra_dictum monasteriurr. subdidil sanctee
in die paschae (Apr. 22) levavitde fonte baptismalis Romanae ecclesia quod ,8 tali modo fundavit.por-
1
,

filium ducis Sobezlai, factique sunt inlimi amici. tans propriis humeris 12 cophinos plenos lapidibus
Cui parvulo postconfirmalionem filius (14) Wi^ber- in honore Salvaloris, ut Constantinus imperator
li (15) in exitu vitae suae promisit totum pheodum fundavit Romanam ecclesiam. Ideo fecit eam libe-
Buum, astantibus ibidein primatibus Saxonum. ram esse, quam Sobezlaus, ut diximus, renovavit,
Eodem anno expeditio facta est a Sobezlao in el renovatam in melius auxit,quia parietes depingi
auxilium compatri suo Lutherio regi (16) contra fecit,coronam auream in ea suspendit,quae ponds-
regem Conradum, sequenli vero die rediit ad pro- rat 12 marcas auri, argenti vero 80, ees et ferrum
pria cum gratiarum actione. Non post multum vero sine numero,pavimentum politis lapidibus exorna-
temporis 48
Conradus filius Liutoldi (17) captusest ^ vit, porticusincircuitu addidit, laquearia in lateri
a Sobezlao,et inclusus est in claustro AVissegraden- bus duobus affixit, tegulis summitatem totam cuir,
sis ecclesiae 47 . /Estas sicca. tectis cooperuit, claustrum et omnes officinas coo-
Eodem anno multi principe9 48
Bohemorumcapti periri jussit ; insuper et canonicosejusdem ecclesiae
et catenati atque inclusisunt in custodia a duceSo- multiplicavit, stipendiis, praediis, aliique bonis au-
bezlao.Bracizlaus ductus estin caslellum Dacin 49
gmentavit.
(18), et Conradus ad Heinricum filium Wigberti. Eodamque anno dominus Meynhardus episcopus
Eodem anno 5. Idus Novembris et Sclavonice Pragensis ecclesiae renovat 59
sepulcrum sancli
50
Prosince eclipsis lunaerubea ; dicamquodquidam Adalberti pontificis auro et argento et cristallo.
viderunt particulam quae remanserat jactantem se Eodem 60 anno Wencezlaus (20) filius Suatopluk C1

huc et illuc,donec defecit, et multae stella. circum- missusestin UngariamaduceSubezlao in auxilium

dederunt eam,quarum bi
una circumvolavit lunam, regi M Stephano contra Graecos, sicque cum pace

VARIiE LECTIONES.

Capellam
•• —
appellatam 2 (6). » deest 2 (6). 3S pristini 2. 2 (o). pristino juri, omisso dotis 2 (£»). 39 corpus
2 *° Guizno 2 (b).
(b). " id. mart. desum 2 (o). 4S 7 Kal.— lumulalus leniductu calamitransfixa sunt in2.
43
Nuremberk 2 (b). 44 deesl 2 (*). 45 deest 2. *6 spatium add. 2 (6). 47 castro Wissegradensi 2 (_). « pri-
mates 2 (a). 2 (6). 49 Dcazin 2. Dieczin 2 (b). »o e Sclav. Prosince omissa 2 (b). 51 ex quarum 2.2(o). B2 ad
i

aquilonem 2 (a). 53 posthac2 (b). 54 dux 2 (b). 55 et add. 2 (6). BS et etiam praepotiso omissa 2 (b). 87 et
deest 2 (b). 58 ita 2 (6). qui 2. 2 (o). «» renovavit 2 (o). 2 (b). 80 enim add. 2. 8 Zuatopiik 2 (o) 2 (b). 82 duci 2 (b). »

NOT/E.
(10) Dachau. (15) Groicensis.
(11) die festo Pentecostes
22 Maii Martisburgii ; (16) qui obsidebat Spiram.
cfr. JaffeGeschichte des Deutschen Reichs unter (17) Cfr. Cosmas III, 41.
Lothar, pag.58. ( 18) Tetschen.
(12) Die 18 Aug. 1127 Lotharius Babenbergae _
(19) Legendum videtur dignilatem. De hac funda-
commorabatur. Bohmer 2100. tione cfr. Cosmas ad annum 1070.
(13) Franconiae, Staufensem. (20) dux Olomucensis.
(14) Heinricus.
 240 CANONICI WISSEGRAD. CONTINUATIO. 250

rediit,sed vivens per quatuor menses quartanis A professus est. Haec autem verba fucrunt exordium
febribus cxcoctus pridie Kalendas Martii expira- maledictae orationis : « bone et pie princops, si

vit (21). causam quaeris et urdinem, omni nube menducii

Anno dominicae incarnationis 1130 ipsa nativita- remota Miros laus nos infelices mifcit nd
haec est :

tis die (Dee. 25) surgenle aurora Lucifer ortus est, perdendam vitam inolytam tuam. » AtMiroelaus,qui
quod nunquam visum vel auditum fuit. IJic domi- in eodem itinere erat, vinculis durissimis est con-
nus Megnardus episcopus Pragensis ecclesice profe- striclus, Strezimir vero inito consilio cum fralre

ctus est Jerozolyraam causa orationis. finxit matrem suam valde infirmam, licentiam do-
Eodem etu.m anno dux Sobezlaus proficiscens mum eundi a duce de expeditione quoesivit. Qui si-

Ratisponam ad colloquium Lutheri regis,in quodara militerin quadam villa captus est.atque ambo cum
rivulo nomine Regen 63 Dei gratia evasit mersionern, iratre ducti sunt in Wissegrad. Hiis ita transaclis
in illaqueurbe manens per septimanamdestruxil'20 dominus Sobezlaus proficiscitur in urbem Pragarn
munitiones, sicque sanus et laetus rediit ad sua. metropolitanam causaorationis.discalciatiapedibus
llffic domino duce Sobezlao agente, et ante et adhuc ct vestibus mutatis, ut rex Ninivitarum, et ingre-
per omnia incolomi existente, pervenit in caslrum dientem omnes laetanter 7a cum ingenti triumpho et
Cladsko cum multo comitatu, quo solertius quam n honorc eum suscipiunt, de ejus salute quidem ut
6t

antea et robustius munito, in Moraviam proficisci meritogaudientes,hymnumqueangelicumcanenlcs,

disposuerat. Sed Doi misericordia revelante, utipse nec non et campanis sonantes. Faclaque ibi ora-
ait : « quod 65 non reveletur, neque
Nihil opertum, tione discessit inWissegrad, ibique acanonicis pa-
abscondilurn quod non sciatur (Matth. x. 26) et cae- tris 8ui, scilicet regis Wratizlai, cum inenarrabili
tera, insidiae et traditiones quae longe ante in eum gaudio susceptus est. quemadmo-
Altera vero die,
machinalae erant tunc in ipsa patuerunt, sicque dum apes convolare solent aJ ad matrem ducem et
inceptum iter Moraviaeadtempusimpediverunt. Pro- suam, ita Bohemienses primates rescicntes suum
ximaitaquediedominicai7 Kalendas Juliiinipsoiti- principem evasisse tanta pericula, convenerunt in
nere cognoscens duos satelliles vitae ejusinsidiantes, altiorem urbem Wissegrad, ibique invenientes 7 *
vocavitcomites suos, Zdeslaum 66 filium Blahonis 67 , eum, gaudent de ejus salute, ut maler de unico filio.
allerum Divis, rogans ab eis fidem, ne voluntati suae Sequcnti verodie duxSobezlaus congregavit nobiles
in quodam secreto contradicerent. Illi vero duci et ignobiles in palatium Wissegradense, etiam Pra-
fidem pro velle dederunt. Quibus sub oculis tradito- genses canonicos ; atque nos ibidom fuimus. Fuit
res manifestans ait : « Hii sunt vitee meae tradito-
magna virorum in concilio illo pene tria
multitudo
res 68 , insidiatores et interemptores. Sicut mihi paulo
inillia.IpsequemonarcbaBoemorum.stansin medio
ante 69 promisistis, impun;tos usquead prcesentiam ^ omnium nostrura, sicut filius supplicans patri de
nostram ducatis, quatenus omnis traditionis tam omni inobedientia sua, itaelevans vocem suam, sic
suspectae quam manifestae veritatem pleniuset luci- cura lacrymis ait « Bohemienses proceres et
:

dius cognoscamus. » Quorum alter cum hasta el scutum Boheraicae terrae non laudo neque extollc
!

deprehensusfuitfermeduorum cubi-
sicca toxicata me, sed veritatem dico, quando fui profugus, Dei
torum longitudine,alter vero fugaeiapsusest. Tunc gratia ubique felix fui, et habui de hiis sufficienter
dominus Sobezlaus per Dei sapientiam 70 ut Salo- , quae mihi necessaria fuerunt nunc autem flens dico,;

mon praemonitus, quibusdam venatoribus sui advo- vivente fratre meo et duce Wladizlao, neque scuto
catis rem tamen dissimulans ait « Cuidam ex meis : neque alia vi istum ducatum et honorem percepi,
armigeris furataest mantica(22J, mittite indagatores sed Dei misericordia et electione fratrisque mei ad-
canes, ut sequantur vestigia praedonis. » Illi non hucviventis vestriqueomnium sum ndeptus.hacque
spernentes jussa domini, velociter insecuti sunt, ratione et justitla me juste et rationabiliter arbitror
atque in quadam villaceperunt eum, vinctumque ad possedisse. Quidam vero ex hujus provincia 73 nobi-
76
ducem adduxerunt habentem gladium infectum ve- liores instinctu Sathanae commoti , me, proh do-
neno. Qui praesenlibus primatibus Bohemiae inter- lor perimere voluerunt, veluti quondam illorum
!

rogavit nefandos latrones dicens: Quam ob causam TJ anlecessores fratrem meum Bracizlaum ducem pru-
et cujus consilio tale el tara 71
nefarium scelus per- dentissimum occiderunt, Sualopluck quoque sine
petrare voluistis ? cujusve milites estis? » Qui filii causa perimerunt. Me vero, qui ad utililatem patrise
iniquitatis tam nefandam rem celare nonpotuerunt, pariterque ad vestrum honorem enisus sum, nescio
sicque alter se militem esse Miroslai, filii Johannis ob quam causam me perdere voluerunt, sed, Dei
comitis, alterque fratris ejus junioris Strezimir 72
gratia auxiliante, perficere non valuerunt. Nonne

VARLE LECTIONES.
63
Omissum 2. 2 (a). tegit 2 (b). 6 * Kladsk 2. 65 ut 2 (b). « 6 Sdeslau m 2. « 7 Blagonis 2. 68 omissum 2, 2 (a).
19
paulo ante desunt 2 (a). 70 gratiam 2 (b). u tantum 2, 2 (a). 72 ita 2 (a). 7S omnes ecclesiae laetantur 2.
74
convenientes 2 (b). 75 provinciae 2 (a). 76 commoniti 2, 2 (b).
NOTiE.
Kal, Mart. legitur apud anonymum Gra-
(21) virr (22) Vestis species.
dicensem ; Richter, series epp. Olomucens., pag. 2S.
181 COSMyE PHAlENSIS CHROMCA. 25S

videtia, quanta duritia quantaque i"ipietH8 cordia A. • sam et ajrazoniam " (83); quodcunque elegeria
eorum fuit ? Quihus etenim uberiora dona mes gra- « me promiltente duceque Bracizlao donant.', sine
tiae impertiebar, et quos prae aliis eariuri utfeclu « dubio cum honorepossidebis. » Deinde, postquara
venerabar, atque latcri ineo decenler assidere facie- ae ipsum cum aliis proprio ore accusavit, de oonsilio
bam, horum maligna voluntas mihi exitium molita cum sociis eductus est, sequentique diecum fratre
cat. CaBterum ne vel ambitiose vel pro invidia eos htrezimiroetcum quodammedicoomnibus membris
dampnare videar, proprii oris eorutn alloquio di- in Duo autem praedicti filii Sa-
foro privati sunt.
gnitati vestrae audire complaceal. » Post ha?c autem thanae inauditnm tormentum subierunt, acilicel in
praedicti filii Sithanaj praesentati sunt principi si- rotam strictius implexi, oculis erutis, manibuscum
mulque ilisoumbenlibus ; illi vero qui vitam ducis a linguaamputatis, cruribusqueconfractibussuperco-
majoribus suisquairere jussi fuerant, nefandamrem lumpnas pusiti qua? eorum apparatae
interitui 8*

celare non potuerunt, sed Miroslaum filium Johan- fuerant, miseram vitam finieruQt. Kriwosud vero,
nis inhiisomnibusaccusaverunt.jussu cujus omnia qui patruus Miroslai fuerat, atque alii duo, quoruin
qua? n facere voluerant sibi injuncta esse dicebmt, unus Wacemil 84
alter Hcnricus vocabatur — isti

nam et servientes Miroslaus autem

ejus luerant. qtiidem qui a praefato Miroslao coram duce atque
conspectui ducis astare iussus praeceptumque „ praedicto conventu accusati fucrant
est, ad judicium —
est ut unus deprimatibus ab eo hanc causam inqui destinati Prag33 per ferrum incesserunt, et sic ab
reret, suane malitia an aliorum suggestione tale omnipotenteDeodamnati,veraciter rei reperti sunt,
crimen exoogitare ausus essat, quisve hujuscouju- ac proinde quatenus capitalem subeant sententiarn
rationis magister fuisset. Ipse vero ad heec respon- decretum est. Tandem ducti ad forum 9 Kal. JulU
85
dit : « Princeps piissime, nullatenus grande pecca- cum securi decollati sunl. Bosik capellanus inter
tum meum celare possum, quod per maximum C33tera populi multitudine quasi ad spectaculum
infortunium praemeditatus sum, sed in praesentia affuit. Illud aulem nescio, an ad abolendum sibimet
simul discumbentium manifeslare volo.
vestri atque scelus impositum venerit, an sicut d iabolus inventor
Nam quodam tempore unus de mililibus Bracizlai hujus negotii fuit, atque ductor ipsius per omnia
nomine Bolesa causa hujus mihi injungendi peccati extitit, ita ad spectandum interilum sodalium suo-

ter me visitavit, cujus ego consilio conseutire nolui. rum eum adduxit, volendoagonistamsuumnon diu-
Ad ultimum vero venit ad me Bosik 78 noster ,B , tius a consortio sociorum vagari. Nam, qui antea
capellanus, atque tali modo me monere ccepit ; conscius sibimet vagus etexul extiterat, modo per
« Nonne, charissime Gli, patre tuo in hac provincia Dei gratiarum manifestus omnibus apparuit ;
quem
« nullus uobilior nullusquesapientior fuit?tuautem videns unus de primatibus tentum perduxitad du-
« inter alios hujus terrae primates pro minimo ha- C cem, et interrogatus de causa, sermoni sociorum
« beris, insuper etgermanum tuum tamdiu in vin- innullodiscrepuit, sicquecathenaferrea constrictus
« culis pro nihilomulta mala perferre pateris.Ergo ad custodiara villico 85 regis deputatus est. Sequenti
87
« melius est, ut hoc duce superbissimo perempto, vero septimana 2 Kal. Julii Bracizlausobcoecatu3
« talem inthronizemus, a quo sine dubio cuncta est.
« quae nobis placuerint habere poterimus. Quod si Eodem anno 8 Idus Octobris quoddam monstrum
« mihi noncredis, ad talem te deducam cui indu- ad simililudinem serpentis uno momento, scilicet
« bitanter credere poteris. » Hoc sermone finito circa occasum solis, visum est volare per totam
ego pro peccato meo admonitioni ejus acquievi, et Bohemiam et per plurima alia loca. Post haec autera
ita perduxit me ad episcopum Megnardum, qui in aliud signum visumestaquibusdam nimis lucidum
quadam villa manebat quae Sclavice 80 Zircinaves 81 matulinalibora. Wralizlaus filiusDedalrici reductus
appellatur. Hoo autem fecitceu praesuli mecupiens est de exilio.
in ministerium commendare.ibique totum initium Anno dominicae incarnationis '131, 4 Kal. Apri-
hujus conjurationis factum est. » Deinde a duce lis (24), id est in dominica qua cantatur Lxtare,
interrogatus de praedicla conjuratione, episcopum Lutherius rex cum multo comilatu tam clericorum
graviter in omnibus ita dicens accusavit : « Praesul JJ quam laicorum in civitate quae Leodium vocatur
Megnardus ob hano causam, nos in hoc negotio ut convenit. In quo convenlu Innocentium (25) profu-
constantes haberet, duos digitos super reliquias gum papam elegerunt, illum videlicet quem Pe-
sanctorumposuit,verbahujusceraodi mecumhabuit: trus (26) Leonis filius cum clero et populo Romanae
« Si vitam ducis perdideris, inter ista quinque, sci- ecclesiae de ponlificali sede pepulit. Quamobrem
« licet Satec, Lutomerici et inter cameram et men- episcopum Monasteriensis ecclesiae (27) miserunt 88
,

VARI^: LECTIONES.
17 78 79 so
Deest 2,2 (o). Bozik 2, 2 (b). vester2(6). omissum2 (b). 81 Zerzinawes2 (b). 8J agosomam2,
gosinam2(a) 83 interitu2. 84 Vicemil 2(b) Si quoque inserit 2(b). M i\\\co2(b). 87 Junii2. ss deest2(a)
NOTiE.
(.23) Marescalci munus. (25) Secundum.
(24) Aliia teslibus papajam die 22 Mart. Leo- (26) Anacletus II.
dium venerat. Jaffe, p. 97. (27) Ekbertum.
253 CANOiNICI WISSEQKAU. CONTINUATIO. 254
qui Petro papse "omnibusqueRomanis regem Teu- A videntibus nobis facta sunt.de quibus quaedamsu-
l01
tonicorum cum exercitu post quinque inenses ad perius praenotavi , ipse scit. Eclypsis lunae, sed

eos venturum nunciaret 90

.Qui ob melumfalsi regis parva pars remansit, donec tota impleta est.

Conradi una a recta via deviando venit in Bohe- Redeamus ad superiora. 4 Ka!. Octobris praesul
miam.etin Vissegrad metropolitana civitate mis- Bamberiensis (30) et antisles Olomucensis (31) cum
sam de inventione sanctoo crucis (Mai. 3) magno eeptem Bohemiensibus abbalibus, astanle duceSo-
cum honore nec non cum canonicis ejusdem eccle- bezlao, cum populo et clero Megnardum sanctoB
Biae celebravit : tandem a duce Sobezlao decenter Pragensis ecelesiae episcopum ab omni culpa, quae
dunatus, per regionem Racudsis 91 marchionis prius illata sibi fucrat, per depositionem suarum
transiit, sicque per multas provincias transiens stolarum expurgaverunt, profitendo videlicet Me-
rediit ad sua. Sed illa res " ad nichilum redacta, gnardum episcopum nihil adversi duci Sobezlao
quasi pulvis avento raptus, deperiit. ad hoc solummodoelaborasse, quo-
cogitasse, nisi
Interea transcurrente ternpore dux Sobezlaus ad modo Bracizlaus a vinculis l0i possit liberari. Me-
radicem cujusdam villae nomineTachow in finibus gnardus episcopus remissa causa ad concilium ,ot
Mesko castrum aedificavit,quod ex nomine adjacen- perrexit, in qua synodo (32) Innocentius papa ll8

R profugus supra memoratus cum

tis villae appellavit aliud quoqueaedificavil in par-
; quinquaginta epi-
tibua Milesko juxta flumen Niza.appellavitque no- scopis praeter abbates fuit, ibique Petrum papam,
rnine Yzhorelik, quod antea et Drenow 93 voca- qui tunc Romanrc ecclesiae praeerat, et ,08 Conra-
batur. Hic dominus Megnardus episcopus sanus et dum regem extinguendo lumina excommunicave-
incolumis ad sedem episcopatus sui remeavit, se runt.
duci Sobezlao cum omnibus 9 * primatibus Bohemiae Anno dominicae incarnationia 1132. 19. Kal. Fe-
causa expurgandi sibi imposili sceleris ad omnia bruarii rubea signa varie i07 in ccelo apparuerunt
judicia tradidil. Quam ob rem duo de canonicis ad septemlrionalem plagam. 14 Kal. Februarii
Pragensis ecclesiae.unus ex parte domini episcopi, domino Megnardo in quadam villa Chuchel (33)
videlicet ydiolaqui vocabalurHeroldus,quivicarius manente,in cujusdam diei crepusculo inauditura
et capellanus Barabergensis episcopi et archipres- horrendumque nimisaccidit portentum. Gumenira
byter 95
quod non decebat, fuit
Pilznensis, quem — jam sopore gravatus lectum conscenderel, et ser-
Miroslaus Johannis in capella Zircinewsi,ubi
filius vienles sui coram eo starenl, subito strepitus hor-
juramentum inter episcopum Megnardum et Bozik ribilis,quasi de spelunca veniens,domui inqua erat
et Miroslaum factum est, afluisse dicebat, aller — imminebat, auribus eorum insonuit ;
quo strepitu
l08
Tutha ex parte ducis; hi duo ad archiepiscopum perterriti solo domino relicto fugierunl.ipsevero
MagontinumetepiscopumBambergensem(28)missi ^ nescius quid facerel, saliens de lecto, velut in ex-
sunt, ut qualecunque judicium Megnardo episcopo tasi positus,juxta murum camini constitit.Et ecce,
imponerent , ipse aequanimiter susciperet,
9<i
lapis mirae magnitudinis de monte vcniens, duos
De duabus stellis vobis, 97 o Bohemi, ante 11 an- parietes simulcum lecto episcopi contrivit ibique
nos 98 (29) memoratis, de ipsis postea nullo modo resedit; et ita dominus episcopus illaesus evasit.
sermone meo aliquid explicare potui, quia diverse Amen.
ibant. Sed interira dum ab aliis negotiis penitus Eodem anno 4 Nonas Martii eclipsis lunae.et tota
ot.ior, quantum Spiritus sancti gratia sensui meo sanguinea fuit. l09 Dux Sobezlaus ad concilium .

administraverit et qualiter vidi, explanabo. Stella, regis Lotari Bamberk (34) profectus est. Cumque
quae surgenle aurora 8 Kal. Martii inslante vere conventus totius concilii palalium conve-
in regale
orta est, quam vos, Bohemi, Luciferum esse dice- nisset,et rex Lotariuscum Sobezlao duce privatim
99
batis, quae 7 Kal. Januariiin hyemali occasu so- in quadam camerula juxtapalatium posita sedisset,
li? adveniente die occubuit. ecce, nescio si vetustate loci vel aliquo malo ho-
Eodem auterr. anno allera stella lucidior 8 Kal. mine, regii ,10
pavimentum palatii cum omnibua
Augusli in ortusolis apparuit, quse paulatim infe- intus manentibuscorruit, in quaruina multiTheu-
rius descendendo 2 Idus Januarii non apparuit. n tonicorum, vulnerati sunt, alii graviter lssi interi-
Qua? igitur inter illas Lucifer diceretur ,<w non tum mortis vix evaserunt, Bohemi vero omnes in-
,

credo homines esse qui sciant, eed Deus qui est colomes extiterunt. Non multo post tempore rex
creator omnium,per quem rnultasigna et prodigia Lotariuscausa conciliiin castroPlysn m cummul-
VARLE LECTIONES.
89
Propter2(a). 80
Racd'sis2. Vacilsis2(a).Reedep 2(b). M illare2(a), 2(6). 93 Orenow2(a).
Nunciare. 9l

Drzewniow2(6). deesl2 (a) »4

archipresbyteri2(o). 96 imponeretur2(6). 97 deest2, 2 {b). ° 8 annis 2.
.
95
99
occasione2,2 (a). ,0 ° dicubatur 2, 2b. 101 notavi 2(a). ,01 repleta2(t). ,03 avunculus2 («). ,04 concilii2,
2 (a). l05 ita 2 (a). ppler legitur in 2. papa deest 2 (b). deest 2. ,07 varia 2 (b). m
relicti 2.
l09 deest 2. m
2 (a). U0 regis 2, 2 (a). «* Plizn 2 (b)
notj:.
(28) S. Ottonem. (31) Heinricus.
(29) Legendum
videtur menses, nam sine dubio (32) Remis habita.
haBC respiciunt ad annum 1130. (33) Kuchel in circulo Beraunensi.
die festo
(30) Litteras ab Ottone de hac re ad Meinbardura (34) Ubi rex, teste annalista Saxone,
datas vide Boczek I, 202. Mari» Purificatiooi» i. e. 2 Feb. comraorabatur.
J55 COSM,E PRAGENSIS CHRONICA. 288
Theutonicia convenit, rursum Ul fu^am iniit quera Ungari insecut:, Deo auxiliante
tis palatiurn in A ;

quo convenerat cum omnibus corruit, sed gratia multoB in ipsa fuga interfeccrunt. Interea dux So-
Dei oinnes sani evaserunt. bezlau8(13). Dei misericordia precibusque sancti
Eodem temporeGoslarii concilium a regefacturn Weoeetlal munilus " Puloniamcum exercitusuo
;
,

esl, ubicum palatium cum omnibus ruissel,nullum 15 Kal. Novembris intravit, totamque parlem illius
Dei gratia vulneravit. Sequenti septimana post re- regionis quae Slez-ko 1M vocalur penitua igne con-
surrectionem dominicam ( Apr. 10) U3 thonitrua sumpsit.Multoaetiamcaptivos cum innuraerapecu-
borribilia el inaudita fulmina apparuerunt, ex qui- nia nec non indomitarum equarum greges non pau-
bus turris sancti Wenceslai succensa est, sed Dei cos inde secum abduxit lls
,et ila Dei gratiafavente
gratia protegente, et san^torum marlyrum Wen- cum ingenti triumpho atque tripudio repatriavit.
ceslai, Adalberli oratione juvante, sola turris tan- Anno dominicae incarnadonis 1133, 8 Kal. Martii
tumraodo combusta est,ecclesia autem tulaabigne luna passa est eelypsim.sed quarta pars ejus deni-
permansit.Bealus Gothardus confessor et episcopus grala fuit,et ita imminente ortu solis occidit ; hanc
insignibus virlutum miraculis.quaeper meritaejus eclypsim nimia mortalitas hominum secuta est.
in Hyldensi "* urbe operata sunt, claruit (35).Quo
li0
17 Kal. Februarii acer dux Sobezlaus secundo
facto per multas fidelium gentes diffuso, plures n Poloniam iuvasit,eamque insigni trophaeo devasta-
propter videnda ejus miracula, et maxime ut ejus vil, multos inde captivos abduxit.villas fere trecen -

meritis et precibus universia criminum nexibus tas succendit, tandem cum victoria Deo praestante
relaxatis, inter filios Dei computari mererentur, ad propria remeavit.
Hyldense 115
castrum petierunt. Eodem tempore legatus apostolici veniens, Me-
Eodem tempore Ratispona civitas potentissima guardum episcopura in multis detestandis crimini-
fere tota combusta est, praeter quadraginta domos, busaccusavit,etaccusatumadaudientiamapostolici,
quae vixevaserunt. Multis etiam in locis ipso anno utde imposito sibi criraine seexpiaret venirejussit,
ignis maxime nocuit. Dux Sobezlaus regi Lotario conjuraverant enira quidam ex ejus monasterio
Romam proficiscenti 300 milites in auxilium misit, perversi tratres contra eum,quatenus privatumsua
Jaromirum filium Borivoy ducem (36) praefecit; qui dignitate turpiter pellerent a sede. Horum execra-
de terra sua egressi, dum ad quemdam locum Om- bile iniquumque molimen gratia Dei ad effectum
berk (37) vocatura venirent, ibi cum Theutonicis venire non permisit.DuxSobezlaus Ungariam leviro
foro praedicti loci pugnaverunt, quos Deo juvante suo regi Ungarorura protlciscens.cispagumnomine
devicerunt. Wratizlaus dux de parte MoraviaB quae Vag castra metatus est, ibique multo lempore mo-
vocatur Brninzco, , filius Dedalrici,
..„., —
duxit uxorem
....„„„.„ — de
-„ ratus,, tandem perfecto m negotio euo ad propria
Rusia, pulchritudine sua Helenam Graecorum regi- rediit.

nam superantem,quae quoque u6 albi colorisspecie 4. Nonas Augusti eclipsis solis mirum in modum
nimium splendebat,ut rutilus fugor aurialbedinem apparuit, qui paulatim deficiensin tantura diminu-
quibusdam rubeis notis inficeret.
corporis ejus tus est, ut corona quasi crescentis lunae ad meri-
Eodem annodux Polonorumcuminfinitoexercitu dianam plagam perrexerit, quae postea in orienlem
in Ungariam profectus est, volens filium (38) Col- convertit, dehinc in occidentem, landem in pristi-
manni, expulso rege cceco qui vocatur Bela (39), num statum reformalusest.Per multa loca etiam in
invitis Ungaris intronizare. Mater enim praefati Theutonicis partibus,si famae creditur, sanguis in

juvenis a marito suo,rege videlicet Colmanno, re- hoc ipso die quasi imber defluere visus est. m
pudiata, dum esset praegnans.rediit ad palrem(40), Fertur quoque in quodam loco Theutonicarum
atque ibi puerum peperit. Hunc ergo dux Polono- partium in eadem hora particula 123 carnea simul
rum regem Ungaris praeponere cupiebat, sed ejus cum sanguineo imbre descendisse, quae tantas ma-
propositum divina providentia destruxit: nam cce- gnitudinis fuit, ut vix 12 viri eam lsvare quivis-
cus rex cum exercitu suo ei occurrit (41), et Ho- sent.
lezlaus (42), cum suis perterritus, expectata nocte Post haeo preesulMegnardus^sanctaepietatisalum-

VARI^: LECTIONES.
!1 - Rursumque il3
domini tam2 (b). u4 Wildensi 2,2 (b). U5 Hildessense2 (b- U6 ita legendumvi-
2(b).
detur P.quoniamed. u7 i7a2(a),(6).invitus2.mmaroj'nemunilus. li8 Slanskc 2(a).Slazko 2(b), U9 adduxit
2. 12 °
XVIII. 2 (b). 121 profecto 2. 1SJ pluere 2 (6). l2s patula, 2, 2 (b).

NOTiE.

(35) Facta est hoc anno translatio S. Godehardi. tonae Historia critic. regum Hungariae lom. III.
Cfr. Annal. Hildeshem. 1132. (39) Secundus filius Almi.
(36) Olomucensem. (40) Wladimirum monomachum Russorum prin-
(37) Augsburg. Hsec clades facta die 28 Aug. cipem.
(38) Borich filium Anastasiae,quaee gente princi- (41) Ad fluvium Saio.
pum RussorumoriundaetaGolomanno in matrimo- (42) Tertius.
nium ducta, ob perfidia? suspicionem a rege repu- (43) Qui Adelheidam sororem Beiae regis in ma-
diata erat, Obiit Coloraannus anno U14. Cfr. Ka- trimonium duxerat.
257 CANONICI WISSEORAD. CONTINUATIO. 258
nus, Maguntiam causaexcusationisad arohiepisco- A, plurima. Praedictus ergo PetrusAlbae civitatis epi-
pum suum profeclu3 est,ubi etiam plures episcopi scopus oplata legatione potitus, insuper abimpera-
convenorant, in quorum audientia deimposito sibi tore ac ab ejus contectali ls0
(47)multis muneribus
crimine se decenter expur^avit 124 ,et accusatoribus pretiosis donalus, laetus repatriavit.
125
suis omnes facinus, quo in se insurgere pra> Interea Bohemi, quieti subjacere nescii, 4 Kal.
sumpserant, misericorditer condonavit. Martii, et forle quinquagesim» l31
feria secunda
Eodem anno ^Jun. 4) rex Lotarius imperatoria evenerat, Poloniarn intraverunt. Poloni vero jam
insignia adeptus, a papa Innocentioest in Lalerano propinquante inilio quadragesimae nullum hostem
sanctiJohannisBaptistre in monasterioconsecratus. jam venturum aestimantes, de castris diversisque
Non enim ad ecclesiam sancti Petri apostoli pervc- munitionibus exierant alque in villis suis mora-
nire praesumpsit, timens Petrum Leonis filium,qui banlur. Cum ergo quasi securi ab hostium incursu
tuncsanctae Romanoe ecclesioe praesidebat. secunda 13S
cuperentduceretempora pacis,subito l%3

Eodem anno effraenae indolis tyro Wladizlaus, ac impraemeditate3hostessuperveuiunt,etvelutoves

egregii patris (44) aequivocus, multis Bohemicae de caulis nullo tutante diripiunt. Et licet Bohemi
terrae inclytis cum tyronibus Bavariao in partes sine duce Sobezlao terram hostilem introissent,
fugum iniit.
g pra3damtamenindelantamreduxerunt,quaeomnium
Anno dominicae incarnationis 1134, Polonia male Bohemiieducum praedas, quas in Polonia fecerunt,
ii6
fortunata improvidi ducisBolezlai sub munimine exsuperat. miserabilis regioduci subdita fatuo I

constituta, jam Bohemis nec non Moravis

saepius a
Quidquid enim delirant reges plectuntur Achivi (48).
hosliliter dopopulata, rursusdepopulanda utrisqua
supradictis ab exercitibus,Bohemisvidelicet et Mo- Saepe dictus rex Pannoniorum 134
Bcla, impietate
ravisaditur atque hostili manu diripitur, penitus- coecatus fraterna (49), a genero suo duce scilicet
queigne usquead flumen quoddicilurOJra
et ferro Sobezlao utinfanlem ejus de fonte sanctan
petivit,
devastatur sed de Bohemis praeter Gradicenses,
; regenerationis levaret. Ob hoc aulem mirari qui-
Chrudimenses, Boleslavienses,Czaslavien3es,Glad- spiam non debet, cum hujusmodi compaternitas
censes,plures non fuerunt.Inclytus princeps Sobez- inter levirum et generum ejus, inter germanam et
laus tam virtuteanimi quam vicorporis conspicuus germanum componitur; adhuc enim posteri nostri
et quo frequentibus praedicandus, in civitate quae mirabiliusimmo raiserabiliusseculaprocederevide-
Plzen (45) vocatur, cum imperatore bunt, dum,ut i35 jam in multis rerum eventilms
Lotario pro
colloquio convenit, cujus rei causa quidem talis claret, genitor nati sui compater efficilur. Nunc
127
fuit. Rex Pannoniorum coecus episcopum Alboe etenim alma fides,licet relictis mundialibus praesi-
civitatis (46) nomine Petrum fad imperatorerr ma- C diis astra petierit, aliquantulum tamen de supernis

gnis cum muneribu3,etut injurias a Polonico duce terrena contuetur, sed posthaec,dum calamitiosior
sibi illatas coram audientia imperatoris ejusque perfidiae 136 pestis magis inoleverit; tunc altiora
principum proclamaret, miserat. Sed quia,ut solet petens latibulo,ne visumquidem ad nos l37 conver-
in talibus negotiis fieri, parum aut nihil legatio tere voluerit. Rex, vero Bela generum suura de in-
minoris apud majorem proficit nisi medialor inter- fante sollicitavil,cujus petilioni dux Sobezlaus non
sit praBfatus episcopus ad Sobezlaum ducem in abnuens, venerandum Pragensis 138 ecclesiae pra?-
Bohemiam venit, quatenus eo mediatore ac inter- sulem Megnardum caeterosque primatesquam plu-
cessore letiatio sua proficua fieret.Hanc igitur ob rimss cum infanteinUngariammisit.Quopostqnam
causam dux Sobezlaus profectus est ad imperato- ventum est, non minori honorificentia praesul Me-
rem.Quo postquam pervenit benivole achonorifice gnardus arege Ungarorumsusceptusest,quam cum
ab imperatore susceptusest,omnemquepetitionem primum pontificalibus infulis decoralus ad princi-
benigne consecutus est.videlicetut de rege Ungaro- palem episcopatus sui sedem venisset. Baptizato
rum etduce Polonorumsecundum voluntatem ducis ilaque in die penthecostes (Jun. 3) infante, cum
Sobezlai imperatoria voluntas ii8
procederet.Dona prsediclus pontifex plurimis pretiosis muneribus a
autem Ungarorurn imperatori oblata haec sunt : D rege remuneratus ad propria remearet 139 ,dumque
duo alibi 1M equi decenter fallerati, quorum sellae servorum benignusremuneratorfidelium Deus.im-
26 marcas auri in se conlinebant, et alia quam minentedie, qua familiae suae fidelem ac idoneum

VARLELECTIONES.
2. » 6 impavidi 2 (o). 1J7 autem
124 125
Excusabat et purgabat 2 (b) deest inseruat2.2 (o).'" dignitas 2 [b)
129 '^
deest 2(o). conthorali 2(a), 2(b) isl quadragesimae 2(b), 132 secura 2(6). l3a deest 2(oV 18 *Pannoni33 2(o).
135
deest 2(o). 136
perfide 2, 137 ad iras 2, 2(o). 13S Pragensem 2(o). 139 remeat 2,2(b).

NOT.E.
(44) Wladislai I, fratris Sobeslai.
(46) Stuhlweissenburg.
(45) Num hic locus Pilsen sitin Bohemia,ut qui (47) Richenza.
dam voluerunt, dubitatur ;nam eodem fere tempo- (48) Iloratii.epp. I, 2,14.
re commerabalur Lotharius apud Saxones. (49) I. e. a Colommano, qui erat frater patruelis
Vide: Jaffe, pag. 453. Almi, patris fielee.
230 COSM^E PRAGENSIS CHnONICA. 260
dispensatorem Megnardum hujua ril Bgtwtiia A Mooae, occullorumvotadestruendo injusta UI cujus ,

educens.in gaudium transferre diaposuerat perpe- piovidentia in sui disposiiione non fallitur, cujug
tuum.in hoc ipao reditu inlirmitate astrirtus H0 est. certa pra?destinatio minime m quibuslibet frustra-
Invnleseer.te vero aegritudine longius progredi ne- tur, ducem Sobezlaum ab eorum rnolimine procul
quiens, in villa ad episcopatum suum pertinente avortit, et ul raiefldelibM idoueum pastoremexqui-
qua' Sekyr voc.itur in lccto so deposuit. roret, auv potentia deitatis conpulit.Itaque pr-
Interea duxSobezlaus levirumsuum r^gemUnga- Otafl priuceps discretionis spiritu refertus ,w , ne
rorum rogatiat,quatenussororeai conjugis ultra suo pontifice proprio careret, 3 Kal. Octobris

videlioet reginae (51), principi Conrado Znoymensi ijisua metropoli Praga couciliumfacit.in quocuncti
in conju n'ium traderet, quo pcrcu-sum fa* lus invi- Bohemia3 oplimatcs tam clerici quum laici fuerunt;
cem hujusmodicausis corroboratum firmiusperdu- nam forte propter festurr. beati patroni nostri Wen~
'. Quo desponsata, el audito antistite languore ceslai martyris, ibidem convenerant.Cum ergo ru-
detento, primum quidem utpote visceribus pietaiis mor divinae u *contrariu9 ralioniper concilium cur-
redundans condoluit.dehinc quantociusredirefesti- dignum
reret, ut illiillumet illi illum pontificatu
navit,quatenuseum.quem intimodiligebat affectu, clami tarent.nullus exhiis idoneum inveniret, tan-
vivum invenire potuisset.Rediens igitur jam dictus R demantc secula electus a Deo advocatur Johannes.
princeps de Ungaria, venit ad episcopum suum, Hio eo temporesanctae Wissegradensis ecclesiaepry.
cui Ul intirmitate laboranti solatia pietatis, prout posituram regebat, in persona cunctos prscellens,
competcns erat.impendit.Al cpiscopusimminentem omnibua affabilitate complacens, et in caeteris mo-
sui corporisdissolutionempraesentiens,cuncta quae ribus Deo acceptus et hominibus ; merito itaque in
a rege Ungarico susceperat dona suo duci tradidit, culmen pontificatus eligi, atque subdilorum paa-
quibus acceptis et visitato suo pastore dux ad sua tor reclorque institui promeruit.
rediit. Post hujus discessum venerabilis antistes Hyems inslabilis, ita ut nunc gelaret, nunc ver-
Megnnrdus, pio amore semper recolendus, talenti more temporis terra resolvetur, adeo ut
nalig
sibi commissilucra duplicatofructu cumulata sumo Albie fluviug bis glacie astringeretur bisque lique-
creditori referens.de periculosis humanaj vitae per- fieret. Flumen vero Wlatwa, quod metropolitanas
turbationibus ad felices beatorum mansiones prae- nostras urbes Pragam et Wissegradalveo suo divi-
mio laetaturus aelerno tiiigravit. Cujus venerandum dit.quater gelatum est,et quater glacies ejus disso-
funus postquam metropolim pontificatussui addu- luta est nivis autem penuria fuit.Haec intemperies
:

ctum est, Henricus Olomucensi episcopus,qui exe- aerisa men9e Novembri incipiens.per totum circu-
quiis ejusdelutum exhibebat officiumjacrymabili- lum gequentisanni nullum mensempraeterivit,quin
ter obtestaluseslduccmSobezlaumomnesqueibias- ^ aut intrante aul exeunte unoquoque mense magno
taotes tam clericos quam, laicos.utsi aliquid mali- impetu saeviret. Tandem in altero anno 5 Kal. No-
gno potius instinctu quamaliquojureveritatiscom- vembris vespertina hora per totum mundum saevis-
moti, cum misero alienigena, dum vixit,quamlibet sima tempestas ventorum orta est,quae ita saeviens
dissensionem habuissenl,saltem miserando funeri usque ad noctem,in primo crepusculo noclis eccle-
indulgerent. Expleto itaque funeris obsequio, in sias tam lapideas quam lignea9, nec non aedificia,
ecclesia Banctorum martyrum Viti.Wenceslai atque sepes, cumulos in horreis,ita ut nec manipulus su-
Adalbertidecenter sepelivit eum.Hujus vitae seriem per manipulum remaneret, destruxit, arbores per
et multiplices adversitates,quas,machinante gene- sylvas funditus eradicavit.
rishumaniadvergariohonorumque omnium destru- Anno dominicae incarnationisll35 electuBsanctee
clore diabolo, in episcopatu suo pertulit, si quis Pragensis ecclesiae Johannes ad imperatorem '

(52)
cognosccre desiderat, ad superiora recurrat. profectus esl.quatenuselectio sua imperiali assen-
Interea praesule Megnardo, ut jam dictum est.de su et approbalione corroboraretur. Quo postquam
seculo morlislege sublato,perplures extitere.occul- ventum est, tanto culmine honoris honoratus est,
titamen, quorum quidam familiarium ac propin- ut imperator cum processione fecerit eum suscipi,
quorum inlerventu.quidam vero censu etiam sanc- D dehincipse ei obviam exierit.Postquam vero ponti-
tos corrumpente.dncem Sobezlaum etLotariumim- ficales digniiates, id estbaculum et annulum sibi
peratorem sollicitavere,eorum concessudivina sine tradidit (53), ad archiepiscoum Magontinum misit
voluntate sanctimartyris Adalbertisedem aestiman- illum,ul Deodignum praesulem lw ordinaret.Itaque
tes obtinere.Horum omniuminiquos Deoque odibi- Johanue9 13 Kal. Martii ab archiepiscopo
praesul
les affectus Jndexsupernus,cunctoreminspectorve- suoordinatuscum laetitiaetgaudiomagnoremeavit.
VARLE LEGTIONES.
140
Constrictus2(o), Ul in addit 2, jam addit i(b). m quippe addit 2 a). ik9 ita corrigo P. refert edd. M
diverBae 2(b). U5 dignum preesulem desunt 2(a).

NOT.E.
(50) I. e- Colonmani ; erat Maria de Serbia nata. erat. Jaffe, p. 277.
(51) Helenae. (53) Quod erat contra concordata Calixtinaa.
(52) Qui ineunte mense Februario Quedlinburg. 1122.
 ;

261 CANONICl WISSEGRAD. CONTINUATIO. 262

Sed,antequammetropolimepiscopatus sui venisset, ^, Eodem tempore legatiregisGraeciae (57) ad lmpe-

cujusdam de primatibus ecclesiam consecravit l46 , ralorem venerunl, multa et inagna ferentea ilona,
qu.e venienti forte in via erat. Peragente autemeo hanc videlicetob causam.Quidam enimdux nomine
147
ex more mystica dedicationis oflicia.Nouis Martii Rocherius (58), manens ultra Siciliam, partesGrae-
enim quatuor u, cir- corum infestabat, et ul hunc imperator compescc-
signumin sole apparuit erant ;

culiquibusdain complexionibus invicem colligati, ret, rex Graecorum postulabat. Apud Uuringiam,

unus in medio, qui erat aliis major, secundus ad in quodam plano campo lapis mirae magnitudinis,ad

orientem, tertius ad occidentem,quartus ad aqui- modum magnae domus, per aera descendit, cujus
lonem, infraquos mulla signa quasi falsi soles circa sonitus praecedentium trium dierum spatio ab adja-

verum solumapparebant, et ila iere triuin horarum centibua circa locum illum hominibusauditus est
spatio permanserunt ; vestigia quoque signi usquo hic, poslquam deorsum decidit, dimidia parssui in

ad undecimam horam diei visa sunt.Prssul aulem ima terrae descend.t.atque triduo fervidus tanquam
Johannespraedicta ecclesia dedicata,duru ad sedem chalebs ex igne retractus jacuit.
sui pontilicatus venil, cum magno cleri plebisque Annodominicae incarnationisil36, feslum sancti
tripudio susceptus est. Bcnedicti (Mart. 21) confessoris in die roagno sab-
Eodem anno metropolis Bohemi<e Praga more bati, hoc est in vigilia resurrectionis Domini ccle-
H
Latinarum (54) civitatum ccepit renovari. Perma- brandum evenil, quod raro evenire solet. Rem de-
l49
nentibus itaque duee Sobezlao atque Bolezlao in testabilem etraro auditam dicnrn,prout compcrlum
discordia, qua.machinante humani generis inimico, habeo. Quodam tempore episcopus Olomucensis
invicem dissidere cceperant, cum nemo de compa- Henricus in villa quae Blansko (59) vocatur ecclcsiam
ribuseorum intereos congrue mediando pacemre- constructurus erat — haec enim villa multo anle
formare potuisset, iinperator Lotarius, utique Deo tempore sub potestate praedecessorum ejus fueral —
inspiranle compulsus, utrumque ad curiain suam Wratizlaus autem, unus de ducibus Moraviae (60),
(55) venire statutotempore fecit. Dumautem impe- bonum proposilum boni pontificis ut cognovil, cu-
ratoriajussa peracturi, festino cursu unusquisque riose pertractare coepil qualiter hoc propositum
suo cum ducatu pergeret, imperator multos per destruere posset. Hoc autem maxime moliebatur,
legalos adhonatus est compatrem suumSobezlaum quia plurima bono in apotheca sui pontificis in ea-
et fidelissimum regni fautorem, quatenus prius dem villa reposita esse cognoverat, quae si quoquo
quaiu Bolezlaus veniiet. Id vero gralia hujus rei modo rapere quiret avidissime curabat.Factum est
praicipue faciebat, ut compertum habuimus,
in suo itaque ut praefatus pracsul ncc non dux Gonradus ct
arbitrio ponere volens, quohonore ducem
vel quali dux Wralizlaus in quodam coonobio,quod Reyhrad
Bolezlaum reciperet.Veniente itaque duce Bolezlao, C vocatur, quaelibet concilia contractaturi ,S5 conve- ,

eum consilium de praedicta re ab imperalore ac nirent.Peractisautem negotiis dux Wratizlausprse-

ls0
principibusejus fierel, assurgens dux Sobezlaus suli Henrico interdixit, ne ecclesiam in supradicta
cunctis qui aderant audientibus dixit: « Quia duci villa construeret, asserens eam sibi magis quam
BolesLo 161
nullus honor a Deo congruit, quam ul pontifiei altinere tandem, post multa concilia ibi ;

l5i
lictorimperatoris efficiatur (56). » Haec cumdixis- habita,positisiaduciis imperfectapace unusquisque
set, cuncti principes Theutonici unanimiter respon- ad propria redierunt.
derunt, uullum imperatori adeo fidelem et familia- Imperator Lotarius Romam ilurus auxiliumaSo-
rem ut ducem Sobezlaum, etcum priusproinfideli bezlao duce petit. Ille imperatoris petitioni an-
et inimicocoram imperatore reputatus fuerit.inhoc nuens, congregato exercitui Wladizlaw pauloante
praesenti negotio amicissimus et fidelissimus eju3 de exilio reductum praefecit,cumque donativummi-
fautor liquido patuerit. Venit ergo Bolezlaus,cuiii- litibus erogaret,Wladislao nongentas marcas dena-
que in concilio sessum fuisset, duxSobezlaus a dex. riorum quibus ille acceptis cumsuis com-
tradidit,
l53
tris imperatoris sedit,ac ex altera parte alii prin- plicibus fugam latenter iniit.
^ipes, Bolezlao autem ante conspectum ejus sedes Eodem auno 17 Kal. Augusti (51) stella, quae Lu-
positaest tamquam lictori taudem de multiscausis
;
[) ciler vocatur, ad hiemalem ortum solis apparuit,

j
inultis consiliis iU ibi pertractis, imperfecta pace, quaa superius cursum tenens ad cum locum tandem
|
sed posilis induciis, unusquisque ad propria re- pervenit, quosol 8 Kal. Julii oriri solet,ipsos vide-
'meavit. licet die quo dies decrescere, nocles incipiunt au-
VARLE LECTIONES.
4 « dedicavit2 (a). %(b). 147
nono 2 (o). 148
minores 2 {b). lt9 Poloniae addit 2 (b). « 50 Boleslaus 2 (b).
111
Sobieslao 2 (b), iM efficiebatur 2. 15S
at 2. 2 (b). i5i conciliis 2. 2 (o). 155 tractaturi 2 (o). 2 (b).
NOTM.
(54) I. e. Italicarum. (58) Secundus, filius Rogeriil, primus Siciliae
(55) Martisburgii.ubi concilium habitum est inde rex.
|ja die 15 Augusti cfr. Jaffe, p. 164.
;
(59) Blankenstein in circulo Leitmericensi.
(56) Boloslaus imperatori fecit hominium, eum- Dux Brunnensis, filius Udalrici ducis qui
(60)
||que gladium ferens in pompa praecessit, testibus obierat a. 1H5. Cfr. CosmasIII, 41.
\nn. et Chron. Saxone. (61) Die 17 Augusti Wirciburgi adhuc hserebat.
(57) Joannis I Comneni. Bohtner reg. 2159.
 COSM/K PHAGF.NSIS CHHONICA. 2C4

geri. Cumautem peraliquantumtemporis in ooloco A quasi curnpana in domo ejua suspen9a reaonabat.
rnoruretur, quaedam novastella posl eam apparuit, Unde pavefacta cum ad ostium respiceret, vidit

qoa nec aobif nec patribus nostris immonec atavis dtiosvirus nobiles pontificali vultu et habitu indutos

nostris visa est, ct in brovi «palio tem[)oris priorem astare,i|uorum unustangens eam baculo quem tene-

e3sit, et non multo post prior eoiem itinere ad bat, « Surge,inquit,da gloriam Deo,ego sum Johnn-
loeum suum regresea esi ibique oocidit, ha?c vero Kvutigelista,cujussolemnia per oibem terrurum
recto tramite ad partcs occidentis perr.-xit. Boo crastinum celebranda sunt. Hic est
a lidelibus in

ideo maxime tam modernis quam posterisrecitan- fratermeussanctus Gotthardus.Scias te nostraprece

dum pracnoto.quatenusqui minus sludiosi 1M sunl, sanatam » cl elevuntes eura eduxerunt, assum-
;

novam stollam apparuisse noverint si quo vero id ;

ptamque deduxerunt, ut divina virtu? voluit, in
ipsam pervigili studio notaverinl, noverint Dcum villam quae vocaturZlapi, in qua quidam nobilis et

niirabilem in operibus suis etgloriosum praedicare, polens nomine Mladota basilicam in honore beali
simulquc orenl ut cuncta quu; visibiliter operatur, Gotthardiepiscopi et confessoris eonstruxerat. Quo
eic ordinare dignetur, quatenus inomnibus omni- postquam ventum est, deposueiunteam antetem-
potentiamejuslaudantes.promisssabeosalutisdona plum, quae ita firmo gradu stetit, ac si nunquam ab
percipere mereantur. Ipsius enimhaec opera sunt, r> infirmitate tacta fuerit. Tenentes itaque ipsam per
d >
quo ille egregius auctor dicit : minum introduxerunt intus, et ecce, viri praeclura

numeras quarum nomina facie cundidis vestibu8 amictiDeo laudes canentes

Qui slellas lu solus.
dicebant.Sed quantum odorem quantumve splendo*
Signa, potcstates, cursus, Loca tempora nosti.
rem ipsa dixerit se ibidem sensisse, humana lingua
Anno dominicae incarnationis 1037. Libet supra
cffari nequit. Dum hasc geruntur, maritus suus ve-
151
dictis pauhsper omissis quoddam uovummirau-
nicns de conventu vicinorum, non inventa uxore,
dum divinse pietatis ac potentiae opus inserere,quod
aliqua maligni temptatione seductaraaestimavit, et
158
relutu veridicorum cognovi. In partibus Cazlau
,M convocatis vicinis omnem circa villam perpaludes
est quffidam villa Beztuina (02) vocata. In hac
quaerebant eam. Sed non invenientes,
et frulices
inulier quaedam avirginitale suaperplures annos
congregatidomum lamentabantur sedentes. Interea
cum marilo suo vixerat, fidem ei et dilectionem
illa oratione facta acceptas inaures super altare
prout decet observans longo autem posttempore,;

16 ° oblatura erat, quod sanctus Johannes Evangeli«la

aetate videlicet sua jam in senectute vergente,
prohibuit dicens : « Cras populo conveniente ad mis-
morbo invasa adeo gravi, ul nu)lo modo erecla
est
162 ,13
samin loco ,tunc offer has inaures super altare
procedere vel stare potuisset, sed manibus aliorum
in ecclesia tua, et narra magnaliaDei,quae per nos
efferebatur et refereb«tur in grabato. Quid inulta? C
gratia Dei in teoperata est, nec ulterius cum viro
Detenta est ab hac infirmitate per aliquol annos.
maneas. His ita
» gestis iidem sancti reduxerunt
Faclum esl autem,utsolemnia dominicae nalivilatis,
eam, et ante portamdomus suas statuerunt.statim-
atque moris nostrae gentisest communibus va-
uti
queevanuerunt.Illavero laetadomumsuamingressa
care conviviis, praedicta mulier ofticio destituta,sola
iuvenit plorantes, narransque eis potentiarn Dei,
domi jacebat. Igitur vicinae mulieres convenientes
ostendit quae et quanta Deusin illa operatus fuisset.
ad eam, rogaverunt ut delata ab eis, etsi sedere
At illi mutata vice l6 * non tantum de reditu suo,
nequiret, sallem in conventu eorum utcunque 131
quantum de sanatione gaudentes fleverunt. Cum-
accumberet.Ipsa vero petitioni eorum non abnuena
que crastina dies illuxisset, et tota vicinia myste-
spopondit.Deportata ergo inter convivantes lamdiu
ria missarum auditura concurreret, praedicta mu-
jacuit, donec murmur multus et 6trepitus,utiinter
lier, ut sibi a sanctis jussum fuerat, inaures
convivas fieri solet, oriri Advocans itaque
coepit.
suas coram omnibus illic astantibus super altare
quemdam sibi familiarem, quatenus domum
petiit
posuit.atquecuncta ordine quoe in ea divinitusgesta
deportaretur, quod et factum est. Ipsadie festum
fuerant enarravit. Qui haec audientes, illamque
erat beati Stephani (Dec. 20) protomartyris et dies
sanam videntes, immensas Deo et sanctis gratias
sabbati,cumque sola domi sederet, nec aliquisalius ])
egerunt.
cum ea, subito suavem sonum audivit quasi sonum
campanae.et aliquantulumindignans, «Heu.inquit, Venerabilis antistes Henricus 16 °
ad sepulcrum
quantum,fratermeuscomessationibusinhiavit,quia Domini ire disposuit, sed l66
accepta a duceSobez-
divinum peragit! «Nam
tatn intempestive officium lao licentia festum natalis Domini (Dec. 25) Pragau
germanus suus parochianus ecclesiae ibidem con- cum fratre suo praesule Johanne celebravit. Quo
structae erat.H\ ec
-
dum dixisset,ecce,ostium domus in peracto uterque eorum Moraviam adierunt, ibique
quasedebat apertumest,sonusautemquemaudierat 01omuoin8edepontificatusfestumepiphaniae(Jan.O)
VARLE LECTIONES.
158
Custodiosi 2 (a). *
57
super 2. 1BS ita 2 (a). 159
ita 2 (a). 16 °
senectutem? 1S1 utique 2 (b).
i6i
tuo
l6S deesl 2 164 » 65
addit 2 (b). (a). voce 2 (b). qui et Zdiko add. 2 (b). 16 « scilicel 2, 2 (a).
NOT/E.
(2) Hodie Bestwinin circulo Czaslaviensi.
263 CANONICI WISSEGRAD. CONTINUATIO. 268
cgcrunt. Jcannes quidem repatriavit,Henricusvero A est similiter ante crepusculurn diei ; tertia, quae
iter arripuit, cum quo pariter multi de utraque priori anno visa fuerat,cumnon apparuit. Im-istis
rcgione profecti sunt, inter quos et familiaris nos- perator Lotharius principi noslro Sobezlao compa-
ter et fldelissimus hujus ecclesiae fautor erat Bole- tcrnilate junctus,mortis jure demedio sublutus.in
cay ,J;
. Vcrum, quia Constantinopoli diu detonti castelloRodburk (63) migravit ad superos l73 se- ,

sunt, nam forte imperator in longinquis partibus pultusque in castello quodam noraine Brunsvik.
bella peragebat, ante eabbatum sanctum pascha? Anno dominicae incarnationis 1138, 4 Kal. Martii
(Apr. 11) Jerozolimam venire non potuerunt. Sed quoddam signum ad modum serpentis post occa-
postquam ventum est, proesul quidcm ibidem re- sum solis per totam Bohemiam volare ad occi-
mansil, aliud festum paschoa exspectaturus. Porro dentalem plagam visum est, ipsumque subito eva-
socii itineris adorato sepulcro Domini remearunt, ncscens, signa quasi rubea post se reliquit. Infra
multa pericula in mari propter tempestates passi festum paschae 5 Idus Maii in aquilonali plaga ru-
sunt. Unde plures eorum per mare errantes obie- bea signa in coelo in modum columnarum appa-
,tiS
runt, inter quos proedictus Bolecay defunctus, ruerunt, quae in duas partes divisa, quasi certan-
in quadara deserta insula tumulatus est, reliqui tiamodo concurrere modo refugere videbantur.
cura magno labore evasernnt. -n Electo ilaque rege Conrado omnes principes et
Eodem anno dux Sobezlaus in quadragesima quique primates ac familiares regni sui statuerunt,
(Febr. 28)levirum suum regem Ungarioe convenit, quatenus in sancta sollemnitate penthecosles,quod
quo,multiscausis diversisque pertractatn,san- 174
curi) erat 11 Kal. Junii , curiam etconcilium Bamberk
ctum pascha in castro Olomuc celebravit, non enim in civitate facerent, et ut omnes ad regnum suum
in metropolim suam Wissegrad ante pascha venire spectantes ibidem in praedicto tempore conve-
potuit.Egregii ductrix Adleyta l69 ardenter cupiens niant (G4),et ut electio sua pariter corroboretur ab
festo beati Stephani (Sept. 2) regis et confessoris oranibus,ct insignia regalla coram cunctis principi-
adesse, Pannoniam petiit, sed ibi diulius a fralre bus a Ratisponense duce (65) reciperentur.Cumque,
retenta est, donec patrem suum Almum sepelivit. ut statutum erat,cunctisimul convenirent, Ratispo-
Hic enim Almus a fratre suo Colmanno coecatus, in nensisduxinesseconventuinecipsevoluit nec regu-
parlibus Grcrciae exulando vitam finivit,sicque intu- liainsigniareddidit.Habitoigilurconciliomultisque
mulatum funus ejus per decennium mansit, donec negotiis pertraclatis, cum unusquisque ad propria
rex Bela filius suus, ab
tyranno eodem praedicto repedaret, regem adhuc in eodem loco morantem,
luminibus orbatus,in regnumsuumilludasporlavit. noster dux Sobezlaus infra jam dictum festum adiit
Sepulto autem patre l70 Adleyt ductrix, quia ad eum, receptusque a rege magno cum honore pcr
festum sancti mr.rtyris Wenceslai (Sept. 29) repa- C aliquot diesibidem stetit. Gratia quoque regis sibi
triare nequivit, in praefato castro Olomucz ejus favente id obtinuit, ut filius suus Wladizlaus in
festum egit. Princeps Sobezlaus et dux Bolezlaus regimen ducatus ei succederel.Cuilicetpuero vexil-
in castro Kladsko, quod est in confinio Bohemiae, lum praesente patre a rege traditum est, ad quod
in festo pentecosten (Mai (30) convenerunt, ibique confirmandum omnes Bohemi proceres super reli-
fcedus pacis inierunt, quo peraclo ad propria re- quias sanctorum coram rege sacramenta fecerunt.
dierunt. Post festum autem filius Bolezlai Wladi- dux Sobezlaus gaudio pro velle
Hiis ita peractis,
zlaw 171
infantem filium ducis Sobezlai in castro repletus.cum suis repatriavit. Cum autem sollera-
Nemoi de fonte susceperunt, cui Wencezlaus no- nitas apostolorum Petri et Pauli (Jun. 29) cele-
men indidit l72 . branda fidelibus adventasset, dux Sobezlaus primi
Sed dum causas mortalium rerum seriatimdescri- et secundi ordinis militibus suis edicit, ut quanto-
bimus,restat ut de supernisaliquantispersubjunga- cius Saczka ad se conveniant ;
quod cum factum
mus. Et quia praecedenli anno de duabus stellis fuisset, dux ipse partim rogat partimque imperat,
diximus,nunc etiam de tribus dicemus. Nam tertia quatenus fidem, quam filio suo post mortem ejus
stella claritate similis duabus praedictis 3 Idus Se- servare velint, se praesente sub sacramenta confir-
ptembris apparuit.quae ante crepusculum diei orta D marent quod et factum est. ;

est eo luco, quo sol in Leonis signo graditur. Se- Eodem anno imminente festo beati patroni noslri
cunda quae Lucifer dicebatur 5 Kal. Januarii orla Wencezlai (Sept. 29), dux Sobezlaus filiam suam

VARIjE LECTIONES.
167
ita videlur legendum
Boleslai 1, Boleslaus 2 (b).
;
168
Boleslaus2 (b). m
Adelheit 2 (b). 17 ° fralre
in 2 primum scriptmn erat, sed ab eadem antiqua manu con-eclum patre 171
Wladislai 2 (a), 2 (b). 17 2
in
'

castro —
indidit desunt in 2, legit autem 2 (b). 173
superis 2, 2 (a). m Julii 2 (b).

NOTJE.
(63) Apud Bretenwang
villam obiit cfr. Mascov. ; venerint, vide in praecepto quod Conradus ibidem
comment. de Lothario, p. 340. Alia nomina ab scribi jussit, apud Herrgott geneal. gent. Habsb.
aliis proferuntur. Cfr. Jaffe, p. 223. II, 158.
(64) Qui fuerint principes, inter quos etiam So- (65) I. c.Henricus Superbus dux Bavariae el Sa-
bezlaus legitur, qui Conradi partibus faventes con- xoniae ;
gener Lotharii.

Patrol. CLXV
201 COSMJE PRAGENSIS CHRONICA. 208

ine Mariam filio (66) Leupoldi (67) orientalis A Hepugnantibus regi Conrado Saxonibus, auaeque
marcbionia legitlmoconjugioooDJunsit.quamqoiQ- aascnsum et (avorem praebere recuttaiiti-
eleciioni

gentis marcis argenti donavit. Facta; sunt autein hw bus, proposuil bellis temptatos regOQ 100 iubji-
Duptis iu Moraviain Olomucenei parte. Pridieldus cere (73). Cumque per plures familiares supple-

Octobris primo crepusculo ooutia ruhea signa ad menta exercitus eolligeret, iuler reliquou ducem
aquilooem apparuerunt.Secunda nocle Idus videli- nostrum Sobezlaum expelivit, ut cum suis praedi-
cet eadem hura similiier factum est. Tertia nocte cto hello iuteresset; plurimum enim spei de vic-

17 Kal. Novemhris circa auroram eodem modo toria in fortitudine puguatorum ejus reponebat.

apparuerunt. Dux Holezlaus obiit(68). Congre^atis (74) lgitur rex et dux Sobezlaus di-
Anno dominicaeinearnaliouisll39,duxSobezlau9 versis aditibus Saxoniam cum intrarent, il!i vim

ab uxore Wigberti aliquot eastra 700 marcis argenti adventantium non ferentes ad castra confu»ierunt,
redemit. Addidit ei pr;cterea lertium denarium in nec prius vultui regis apparere pr.i sumpserunt,
"5 militibus qui quam mediar.te duce Sobezlao se ditioni regis su-
oaetro Donin. Conlirmatis igitur

castra custodierunt
,76
,
redeunteduceSobezlaocum bdentes, per omnia pacem ejus adepti sunt. Sic

exercitusuo quodam die, cum essetinintroituterrae salvo regishonore victoria sine armis peracta,
suae inmedia sylva, vehementissimus flavit ventus, g inde redeuntes quendam locum
vastaverunt et

qui non solum aedilicia seu quaelibet obstacula, magnam praedam reduxerunt.
sed 11 etiam grandes sylvarum arbores radicilus
^ Ea tempestate Joannes Pragensis episcopus longa
,78 magno periculo Bohemi con- maceratus aegritudine, 6 Idus Augusti migravit ad
eruebat. Intereain
slituli adeo territi fuerunt, ut unusde castellanis superos ,79
.Hic mense Martio languore tactus us-

anpropinquans duci diceret: « Ecce, domine dux, que ad 6 Idus Augusti, utdiximus, infirmitate de-
coramDeoetsanctisejus, vestraquoquegratia teste, tentus est. Sepultus esl autem in capella sancti
promitto, omnipolentia Dei ab hoc periculo vita
si Golhardi episcopi et confessoris, quam ipse perfo-

comite eripere dignabitur, quantocius monaslicae rato pariete ecclesiae sancti Wencezlai ad aquilo-

professionis habitum me subiturum noveritis.»Sed nem abbas Saza-

construi jusserat.Cui Silvester,
Deo protegente non nisi sepiem homines de toto viensis, infausto omine Uujus electio
successit.

exercitu casu arborum interierunt, caeteriscum in- 3 Kal. Octobria facta est, sed quia consecratus non

columitate remeantibus. Septimo (69) Nonas Martii est prius quem dux vitam finiret, cujus voluutate

rubeasigna insueto loco aprincipio noclis usquead
fiiuinvisasunt.Hocannosolemnia sanctorum mar-
— — —
tyrum Adulberti atque Georgii 9
i-i i.. iirw ir.ca
bus celebrata sunt (70;. Ipsa .
C manens castrum renovare coapit q uod Hostin Hra-
dominicae sollemnitate clarebat.
Eodem tempore dux Sobezlaus levirum suum,
Belam regem Pannoniae, convenit, nam idem rex
Bela filiam suam (71) filio (72) regis Theutonico-
fuerat electus, electio sua breviter duravit, ut in
sequentibusclarebit. Post haec Sobezlaus dux cur-
lem suam adiitquae Chuoyno ,80 (75) dicitur, ibique
Kal. Maii a fideli-
dies rQcnrpoAtinnit
riioa resurrectionis
ddc ,Sl (76) dicitur. Cogitabat enim si Deus voluis-
set inter se et duces Poloniae dissensionem facere,
i6i
el fortasse ex aliqua parte ut suo dominio eos
subjugare posset, et ob hoc castra quae sunt ex

rum Conradi tradebat. Ilae nuptiae iu festo penthe- pacte illorum firmabat. Sed aliter convenire pro-

costen (Jun. 11) celebratae sunt. videniia divina disposuerai, nam prius quam prae-

Quarto decimo Kal. Augusti obscuritas aeris dictum castrum ad perlectionem duxisset, proxi-
facta est.fuinusenim inusitati fcetoris quasi nebula ma dominica ante natalem ,83 Domini (Dec. :7) in-
exhalahat, sed neque die neque nocte fumigare firmitate tactus letifera, lecto prosternitur.
cessabat ea obscuritate sic per septimanam du- Anno dominicae incarnationis 1140, dum gravius

ranle 9 Kal. ejusdem mensis nigredo densior so- graviusqueinfirmitasinvalesceret,sublatusdeChuo-

lito circa meridiem aerem obfuscavit putridissimo ynow 18t portatus est in castrum jam supra dicturn.

lcetore, et velut ab inferis exeunte odoratus homi- Interea quanti rumores, quanta consilia Bohemiae
num persufflante. Fuerunt etiam nonnulli qui dice- proceres actitarent, silentio praeterire sanioris con-
bant se quasi lissuram in sole vidisse. D silii eestimavi, ne forte singula ul fuerunl prose-

VARI.E LECTIONES.
confirmans 2, 2 (a). lW custodirent 2, 2 (a). ,17 et 2.
,7S ,79 Chwo-
175 deesl 2. a superis 2, 2 (a).

yno 2. m
Goscin 2 (a). Hosczin Hradeck 2 (b). * 8a et 8, 2 (o).
l83 natale 2. 18t
Chwoyna 2 (b).

NOT^l.
(66) Obiit28 Oct. 1139. Cfr. Rcepell, I, 297. torati die 28 Mai. habito constitula est. Cfr. Jaffe,
(67) Leopoldo. Conrad III, p. 23. Ipsa expeditio ccepta esl die 25
(68) Quarti. Jul. teste chronico S. Pantaleonis.
(69) Legendum fortasse sexto. (74) Neque minus mediante Alberone archiepi-
(70j Quae incidunt in diem 23 Aprilis. scopo Trevirensi.
(71) Sophiam. (75) Ex conjectura Palackii I. 413. Koniginhof.
(72) Heinrico qui ante patrem obiit. (76) Arnau.
(73) Quae expeditioin concilio principum Argen-
269 CANONICI WISSEGRAD. CONTINUATIO. 270
quendo odium tortasse alicujus incurruiu.CuiiLluxo- A. ru.n tsunctu: \V,ssegrudensis et Pragensis eccl<
rant enim cuncti primales Boht-mi in urbem 181 canonicos.nrc non commilitones sancti Benedicti,
Wissegrad, et die noctuque consilia tractantcs, illi moniales quoque rogaret cum omni clero inlra ur-
illum ei illi illum eligereet inthronizarc conlendc- bem commorante, ut, sicut mos est, pro defuncti9
bant Omnis tamen conventus solum Naeerat 188
ille officia peragerent, scilicel prima et secnndaettertia
intendebant.ut cuicunque ip?e faveret, huic omnes et s°ptima 194
cnetorausqueadanniversarium
die, et
pariter unanimiter subjacennl. Dum haec ageren- sic comraomorationes facerent pro ipsis alii missas ;

ducem Sobezlaum erant, pariter

tur, hii qui circa pso salule vivorum, alii pro peccatis, alii pro fnle-
cum doniina conjugeejus nullum signum recupe- libus defuncUs.Placuit itaque primumd iem in testo
randae sanllatis in eo notsntes, olco perunxerunt omnium sanctorum (Nov. 1) statui. Ad compro-
eum. Deinde raagis magisque debilitate corporis bandum ergo quam affectuosequamquedevotehanc
invalescente,pcreepto viatico 16 Kal. Martii migra- eleemosynam laudabilis duxSobezlaus faceret, ve-
vil a seculo. Proh dolor ! quanta anxietate, quanta niente anniversario, ipsemet in claustro Wissogra-
commotionc Bohemia fuerit tunc agitata.ad enar- densi c.-m canonicis ejusdem monasterii et cum
randum manet. Merito quidem angebatur
difQcile omni rlero devoto m e suburbio collecto refectio-
airisso tanto defensorc et patre, quippe tanto pa- g nem habuit, ibique in divite apparatu divitem 196

triae amore constrictus erat, ut omnium gerens cu voluntatem ostendit. Idem egregius dux Sobezlaus
ram puratissimuseratmori prolibertatesubditorum intercaeteragestorum suorumraagnalia l.otario im-
etbonore. Undc et lasciviam carnis omnibus mo- peratori et regi Conrado Saxones e! B?.varos nec
dis ,87
devitabat, qnae plurimos virorum enervare 181
non caeteros Romano imperio aliquando contrarios
189
solet. Sobezlaus accr dux prae omnibus in per- subjugavit.Hiiset pluribushujusraodi 197 bonoribus
sona egregius, in loquela amabilis, in n.ilitia stre- circurnfnltus, 16 Kal. Martii dux praedictus est
nnus, in consilio providus,in eleemosyna largus — morte praeventus. Retributor ergo omnium bono-
noverat enim referentibus sibi collateralibus suis rum Deus, pro cujus amore boc bonum opus praedi-
capellanisbealumGregoriumdixisse: « Ad tribuen- ctus dux operatus est, secundum largam hilaris
dum ergo cur pigri estis.quandohocquod jacenti in datoris voluntatem nunc animara ejus confovere
terra porrigitis, sedenti in coelo datis ? » — p.mpe- dignetur. Amen ,98
. Cui Wladizlaus (11) successit.
rum quoque curam sollicite et diligenter gercbat, Silvester abbas amisit episcopatum. Wladizlaus
quippe non surdus evangeli praecepti audilor erat : cum suis convenit regem Conradum levirum suum
« Quod uni ex minimis meis fecistis, mihi fecistis (78) in urbe Bamberk (79), et ibi accepto vexillo a
(Malth. xxv, 40). » Nam licet magna sollicitudine rege rediit ad sua.
non solum sui principatus esset occupatus, verum Eodem anno Otto processit ad ordinationem
etiam curiam Moraviae et Sirbiae ,9 ° impenderet,regi episcopatus, quo 5 Kal. Junii in metropolitana
quoque Pannoniorum, sicut supra satis ostendi.in urbe Magontia ab archiepiscopo Alberto, cum ma-
plurimis consilium suum prae?taret,saepiustamenin gno honore et laetilia rediit ad sua.
semetipso ntractabat.ne hujusmodi occupationibus Eodem anno ductrix Adleyta moribus honesta et
anima irrelita improvide ,9 periret Quapropter, '
: praecbira, non post multos hujus vitae curriculos
cujusdam dicentis:
vehit instrucius verbis sapientis tacta cordis sui doloribus, siquidem vivens post
Munera qusedunat moriens, hec munera non tunt, obilum mariti sui septem mensibus, 17 Kal. Octo-
cum contectali ,92 sua domina Adleyta salutiferum bris migravit de hoc seculo.
aggreditur consilium.quatenus ante diem exitussui Flumen Sazava 15 Kal. Decembris, quod vadit
summum judicem et inspectorem conscientiarum juxta ccenobium ejusdem nominis S^zawa, discer-
placare festinarct.praecipue reputanlespost mortera plionem 199 passum est, plus quam 20 stadiorum

suam nullum adeo fidelem, adeo familiarem sibi longitudine a summo usquedeorsum molendinum ;

futurum, qui sic bona eorum pauperibus et Deo ejusdem quod ab antiquo nunquam defe-
ccenobii,
scrvientibuserogaret.utipsi viventes fecerunt. Quid cerat aquis, lunc stetit in sicco. Abbas et fratres
plura? advocant ,9S
Vincentium capellanum, quo " illius cocnobii et servientes venerunt ad littus, et
alter fidelior sibi non erat, cui sanctse cogitalionis miraculum considerantes, ad majorem notitiam
omne consilium ordine raanifestant, et simul eun- ejusdem miraculi, contra morera solitum magnos
dem jubent atquo rogant, quatenus ex parte ipso- pisces et cancros in sicco fundo collegerunt. A
VARLE LECTIONES.
185 ,86
urbe 2, 2 (a). ila 4. Naczerath 2, 2 (a), 2 {b). iS1 omnimodis 2, 2 (o). l88 ila 2 (ft).enarrare 2. 189
vir ett dux sacer 2 (b). 19 °
Scribiaj 2.
Scribia3 m
2, 2 (a). 191 improvida 2. 192 conthorali 2 (b). ,9S advocat
advocal 2 (b). ,94 sexta
19s ,96
2 (b). dnest 2, l (a). diviti 2. ,9? bujus mundi 2, 2 (u). 198 digneris Domine 2 (6). 199 disruptionem 2(6).

NOT.E.

(77) Secundus. Couradi III, regis.

(78) Wladizlai uxor erat Gertrudis, filia Leo- (79) Mense Aprili, ut videtur. Cfr. Jaffe, Con-
poldi IV marchionis Austriae,ex matreAgnete soror rad III, p. 47.
271 COSM.E PRAGENSIS CHRONICA. 272

prima autem hora ueque ad scxiam hac in muta- A ceciderunt (85). Tunc Bohemi videntes Moravos
tione s0 ° praedictum tlumen divina dispositione invalescere Beque auxilio Dei carere, omnes in eva-
conlinebatur. siune fu^ierunt.Pragam vero metropolim civitatem

Anno dominicac incarnationis (Dec. 25) 114. ingressi cum Theobahlo, iuunilioncs firmaverunt

Wladizlaus dux habuit festum natalis Domini in Wladizlaum propere ad regem Theulonicorum pro
villa quao vocatur Siwohosl
201 ubi puer Wladiz- ,
auxilio aiJipiscendo direxerunt.Igilur Conradus tlu-

laus (80) ipso festo die, dum nox occupaverat to- catusconciipifcentiaaccensui-,fuj.'ilivosprosequens,

tum mundum, iniit fug.un ad avunculum suum Pragam obsidet, armalos circumquoque adhibet,

nomine Bela, qui lunc regnabat in Ungaria. Ily- machinas, balistas,sagitlariosinstruit,ad ultimum
ems tunc varia fuit. Bela rex Ungarorum obiit, et in monustfria.inclaustra, in aedificia ignes miltit.

nostrates profugi submissis capitibus doluerunt. Proh dolor ! nefas invisum.inaudita angustia.trisli-

anno in quadragesima per totam regionem

lloc tia insolita,curae, timor et treinor cives suburbanos
Bohemiae multi suspensi sunt in patibulo.praecipui affinesqueeoruminvaserunl.etmonialesdilectaeDco
autem in monte Sibcnica (81),ex quibus plureseva- et hominibus de ccenobio sancli Georgii martyris

serunt et fugam inierunt. 17 Kal. Maii inundatio sanctaeque I.udmila. martyris, omnia sacraria et
fluminis Wlalava, quae fluit interurbes Wissegrad g habitacula sua combusta videntes, territae cum ge
w» •__•_ ___._ _>._•! .i ..!__!_.!_. _.__Lh.____i«11nm< mStiinrn.i.wiiiacticrtirift comiuiu» vixvalentesoculos
mitugr.iviquesuspiriosemivivae, i/iy v__lpr_t_aa_ r_Pii Irv
et Pragam.nimia facta fuit,et vicinis rebusmultum
nocuit. 9 Kal. Maii novus Lucifer orlus eet, sed et manus ad ccelum levareclamaverunt: «Domine,
dissimilis varietatibus priori Lucifero quem ante miserere nostri et respice nos. »Etsubito invc.nlo
memoravi : ille 17 Kal. Augusti ortus est, iste 9. exitu de civitate fugientas, in locum unum sub Te-
Kal. Maii visus est, et sic varios cursus peragit. trzin monte secesserunt, ac in ecclesia sancti Joan-
Ilic praesul Zdico Olomucensis ecclesiae accipiens
nis Baptistae, quoad restaurationem proprii loci

lacrymans prae viderent,quasi exules, trisles et flebiles manserunl.

crucem de sancto altari sancti Pelri,

gaudio et canlans hanc antiphonam « Qui vult :

Evolutis igitur paucisdiebus pro dolore et affli-

venire post me,abneget semet ipsum et tollat cru- ctionenon computatis,regisTheutonicorumConrafli

cem suam (Marc.n, 31),» etc, ascendil equum cum conduclorumque ejus Wladizlai ducis et episcopi
suis contra paganos qui vocantur Pruzi, ut lidem Zdiconis,venerabilis et sanctae memoriae viri.adven-
sanctaeTrinitatiseisinsinuaretetbaptizareteos(82); tuscum forti manu inlonuil. Quo audito Conradus
quod tatnen 202
melius est silere de ejus ilinere
s03 tetrarcha cum suis sequacibus in terram suam la-
in vanum laboravit, et de ejus redilu gaudere. tenter effugit, et amplius comparuit. Veniens ergo
Anno UUUIIUIK-lUtBIIIOllUUIO
AllllU dominicae lncarnationis u142,regnante
1 Gon
.v^i/juuuiv/ uuu- --— Conradus
rex ~ ducem restiluit firma pace
j (86),
\~ - /•
sum-
rado necdum imperatore Romano, inthronizato au- C ta promissa pecunia in propria profectus est.Tunc
tem principeBohemorumWladizlao, quipatruo suo omnesquiin tristitia fuerant, quasi degravisomno
successerat illustri viro Sobezlao, orilur inter Bohe- excitali, laetati sunt, cceperunl quae violata erant

mos vesana seditio,quae eosperfidiaestimulo lurba- reaediGr;ire,quae vero omnino consumpta, renovare.
tos in duasturmasdivisit^et meliornobiliorquepars Itaque dominae moniales, sanctae et fidei catholica?

adConradum ducemMoraviae perrexit (83), inferior filiae, noctuque

in loco praedicto conversantes, die

vero et junior cum Wladizlao remansit. Hiis ita flebili voce secundum desiderium justi Simeonis
gestis subito pax abicitur,bellumque festinum indi- dicebant Quando hinc exibimus?quandoin clau-
: <<

citur; in condicto loco conveniunt, de Wladizlai stro manebimus ? quando cum pleno gaudio Deura

depulsione Conradi electione armati consulunt,

et orabimus? » Mox exauditae a Domino audierunt
et nullam concordiae pacisque firmitatem statuunl. relatione custodum murorumpiscatorumqueetpau-
In crastino autem Moraviensescumprofugis Bohe- perum in noctibuslaborantium, vidis&e flammas de
mis in Whidizlaum et fratrem 204 Theobaldum et earum s06 ecclesia exiisse et usque in ccelum se pro-
Henricum(84)eximprovisoin8urgunt, in fugamque tendisse. Hac auditione per Spiritum sanctum com-
cum omni exercitu compellunt.Quibusresistenlibus mouiteeclaustrumvisilant,ecclesiamlustrant,altaria
quantum valuerunt,majoresbelIiductores Nacerat, £) inspectant, et maxime reliquias sanclae Ludmilae
Smil, Ben 20 ° et alii quam plures ex utraque parte patronae suae cum lacrymis quaeritant, accersito

VARI/E LECTIONES.
!0S s03 !04
200
immutatione 2, 2 (6).
201
Gzijhosst' 2 (_>). in margine. qui tum. 2. quara 2. Omnia
206
qux sequuntur, in 2 (b). denderanlur. 205
Beneda 2. Ben. 2 (a). eorum 2. 2 (b).

NOT/E.
(80) filius Sobezlai I defuncti ducie. iEque fratrem Wladizlai II.
(84)
(81) Hodie mons Zizka. (85) Quod factum est in pugna ad montemWiso
(82) Vide de hac re litteras ab Innocentio II kam, in circulo Czaslaviensi inter Suchdol et Ma-
papa ad'Henricum episcopum datas annoH41; leschau, die 25 April. Vid. Vincentium Pragensem
Boczek I, 212. 1. 1. et Palackium I, 419.

(83) Cui favebant reliqui Moraviae ducis, Otto (86) Pragam intravit die festo Pentecostes, i. e.
Olomuceusis, Wratizlaus Brunnensis et alii. Gfr. 7 Jun., teste Vincentio.
Vincentius Pragensis ad h. a.
 273 MONACHJ SAZAVENSIS CONTINUATIO. 274
Wernhero lapicida et caementario, utinter saxa et A Jere facere, nisi prius miltat Roroam. Iterum au-
208
Deo Wer-
titiones rcquirat, sollicilant. Ecce volenle tem praesulem Moravia) Zdiconem implorant,
* 09
nherus sarcophagum incorruptum nec ignelactum ut dcsiderium ipsarum impleat . Qui se factu-
reperit, ad domina3 laetus rediit, et prae gaudio rum promittit, si antistitis earum licentiam inve-
remuneralionem postulans, laetitiam nuntiavit. niat. Non cessantes ergo clauslricolae a proposito,
sancte Deus o mirabilis in sanclissuis o benedicte
! ! domini decani Pragensis Henrici Petriquc archi-
in operibus tuis quanla exultatione famulas^tuas
! diaconi c3eterorumque de conventu consilio sarco-
dignatus es replere ;
quali visitationis solatio per- fagum relevant, aperiunt, et praevisum juxta al-
fundere, quam magno gaudio praesentationis laetifi- tare lstanter recondunt. Nec hoc quoque praete-
care ! Io terramDeogratiticantes corruunt.lacrymis reundum est, quod mirabile et in seculis praedi-
loca perfundunt, et oblitae tristitiae ad levandam candum furtum Wernheri deolaratur, qui ablata
thecam currunt.sed quasi stupefactae praesumptio' latenter parte corporis bealae Ludmilae, athletae
nem reprimunt, et vocalo sacerdote Pudone, cujus Christi, repatriat; ad construendum templum Deo
cousilioetauxilioforastemptantefferre, et exeuntes duos conducit, qui ccepto opere mortui sunt, in
ad portam civitatis inveniunt obstructam, seratam sequenti enim alii duo,in tertio ipsemet defunctus
et quasi exituioppositam, quam multo conanime o est. Hiis visis filius ejus jussu vicinorum propin-
quassatam nimiisque laboribus temptatam nullo quorumque Bohemiam intrat, Gervasio cancella-
modo aperiunt. Et hoc miraculo compunctae in lo- rio, consanguineo suo, gesta replicat, per quem
cum unde exierant regressae sunt, missoquenuncio ammonilus ablata ecclesiae reddidit, in nomine
adepiscopum Ottonem supplicant ut veniat, quid domini nostri Jesu Christi, cui est honor et gloria
agendum sit, decernat. Qui respondit, se non au- in secula seculorum. Amen.

MONACHI SAZWENSIS GONTINUATIO GOSM/E.

De chronica sancti Iheronymi el composicione an- C tudine episcoporum, abbatum, monachorum, prae-
norum. positorum, clericorum, illicque dejectus est Bene-
Beatus leronimus iH chronica, quam proprii3 dictus papa ab apostolica sede, el Adaldago epis-
manibus contexuit, ita commemorat: Ab Adam copo commissus,in Saxoniamque est deduclus, il«
usque ad diluvium anni 2242. A diluvio usque ad licque vitam finivit. Et ipso in anno morlalitas
Abraham anni 942. Ad Abraham usque ad nalivi- invasit exercitum Ottonis imperatoris.
talem Domini anni 2015. In quorum summa in- 972. Sanctus Oudalricus episcopus Augustensi3
veniuntur quinque milia et insuper centum nona- ecclesiae Non. Julii cujus
migravit ab hoc sasculo 4.
ginta novem. Anni ab incarnatione Domini : corpus sepelivit sanctus Wolfrangus episcopus Ra-
932. [Ann. Quedl.] Eodem anno Minricus rex (isponensis.
Abottritos subegit. 973. Otto imperator primus Theutonicorum
958. Signum crucis in vestimentis hominum pias, heu ! proh dolor! Non. Maii obiit, cui Oito
apparuit, illis autem qui derisui illud habebant, filius ejus successit.
mortem inferecs, illis autem qui pie et religiose 975. Hyems durissima et importune longa. Et
illud venerabanlur, nil mali intulit. Idus Mai nix magna noviter lapsa terram operie-
960. Isto anno venerunt legati Rusciae gentis ad bat.
regem Oltonem.et deprecati sunt eum, ut aliquem
D
Eodem anno Rudbertus archiepiscopus obiit,
suorum episcoporum transoiitteret, qni eis osten- cui "Willigisus successit.
deret viam veritatis, et professi sunt se velle rece- 985. [Ann. Quedl.] Saxones Sclavoniam inva-
derea paganico ritu etaccipere nomen etreli^ionem serunt, quibus ad supplementum Misacho dux
christianitatis. Et ille consensit petitioni
eorum,et cum magno exercitu venit, qui totam terram Scla-
transmisitAdelbertumepiscopuminfidecatholicum vonicam incendiis el caedibus devastarunt.
Illi per omnia mentili sunt,sicut postea evenlusrei 986. Otto rex adhuc puerulus cum magno exer-
probavit, quia ille praedictus episcopus non evasit citu Saxonum venit in Sclaviam, et multis incen-
letalepericulum ab insidiis illorum. diis et caedibus devastarunt.
962. [Ann. Quedl. ?] Tuto episcopua Ratispo- 987. Eodem anno Saxones iterum Sclaviam in-
nensis ecclesiae obiit. vaserunt, etad ultimum ipsi Sclavi regis ditioni
963. Magnum synodale concilium factum est subduntur, et castella juxta Albim flumen denuo
Romae in ecclesia sancti Petri apostoli, ibique prae- restaurata sunt. Et ventus ingens a^dificia multa
sidebat Otto imperator augustus cum magna multi- stravit.

VARLE LECTIONES.
207 Familias 2. 2 (d). 20S
respondit — praesulem in uno 2 (a). leguntur, i0t impleant 2.
273 COSMjE pragensis chronica J78

988. Islu anuo estatis fervor immanis pene cun- A inibutus; in 8eculopre_.byter cximius.bonesta. vitae
clos Iructub con..u.npsit, et moxgrandis niorLuliLas fct castu u.ysteria celebraiiS.postraodum infula mo-
liomiiium sub_e_iKu rst. naslicae parmatus (90) proles.ionis, solus curn solo
089. [CosmasJ.EoJem unuo comete apparue- Deo in fidei pignore incoivulsus deguit.llic quippe
runt, cjuo6 peetilentia subsecutagrandis homiuum pro amore Jesu Christi toto spiritus sui ardore fer-
et jumentorum, maximc boum. vens,vunitatem nequarn hujus muudi contempsit,et
9'JU. Eclipsis solis fucta esl 12 Kal. Novembris, domum uxoremque, agros, cognatos atque amicos,
quintuhora diei. Eodem anno sanctua Adelberlus, immo semetipsum sibi abru gans, v.rauciali seculo
epu-copus Prugensis ecclesiae sanclae, Ko.n.u ad etpompis suis niiserabilibus valedixit, a cujustu-
suuctum Alexium conlessorem etud sunctum Boni- multuusoturbine fugiens,secrela solitudinis petiit,
iaeiuiii, inscio abliate quis esset, 1'actus est moua- aique superciolo cujusJam de.erlae speluncae (91),
chus. Item eodem anno Nemci perdita est (87). quam mille demonia, ut tertur, inbabitabant, ce-
975. Atque in ecclesit» sancti Boniiacii martyris lcstibus armis loricatus, consedit, ibique quibusse
sepiilu sunl G. Idus Octobris (88). passet tueri obslaculis (92) virtulum constructis
[Ann. Quedl.] Anno dominicae incarnationis 9?6 contra canea viciorum et impetum spiritualium i_e-
sanctus Adalbertus, episcopus Boemorum secun- quiliarum acsuggestionum =agittas,ad petraro quae
J.._- J_ r. •_.__._. »____• _ __ R ni
" .... ,__,_.. __•_
de Praga civitate, a_ r> «. . _ • _
_i » .. . •

dus Pruzis glorioso martyrio9

• . .

Christusest oralion.bus, vigiliis, jejuniis allidens,

Kal. Maii coronatur, cui Theadagus successit. vinliter pugnare ccpit. Dum igitur in dilccta sibi
993. Eodem anno, mense Julio lerra. molus factus solitudiue a naufrugio sccularis lumullus liber acab
est horribilis per totam Saxoniam, duoque lapi- omnibus occu.lu^.per rnulturn tempus Dco indeTes-
des igoiti ex tonitru ceciderunt, unus in ipsa ci- sus agonizuret, pia div.nitatis dispositio civitatem
vitute Mag_fcburgensi, allor ultra Albiam fluvium. in monte positam latereet lucernam sub modioab-
999. Eodem anno obiit Bruno papa, qui Romano scotidi minime voluit,sed ad laudcmetgloriam no-
more Gregorius vocubalur. miuis sui in propatulo exemplo multorumfidelinm
1000. Caesar vero Olto antequam palriam visita- lucere.Celesti namque gratia dictante, dum idem
rel, humili devotioue in Polonia sanclum Adaiber- dux consueto more illum locum,quem ad venandum
tum episcopum et martyrem nuper Christo Jaurea- speciatim elegcrat, quodam tempore venandi gratia
tum adiit, ejus interventum obnixius
peliit, ibique adi8set,interim dum venationi daret operam, unum
sunomo conamine duce Slavonico Bolezlavone
a ex multitudine cervum ad secretiora nemoris profu-
susceptus, xeniis omnigeni census obsequialiter gientem insecutus usque in venicem praedictae
honoratur.Dehinc in patriam imperator Otlo rever speluncae, reperit exili tugurio Procopium viium
titur, ac Quidliuburgensi 210 loco dominicam re- C mouachili sub habitu heremiticam excolere vitam.

surrectionis diem debitae venerationis obsequiis Primo igiturrei novitatem principalis celsitudiuis
festive peregit. modificato tenore, mentis alucritate, dulci verbo-
-iOOi. Dux Mesco Poloniensis obtinuit civilatem rum affabilitate singula ex ordine percunctatur,
Pragam. quis et quibus ab oris venerit, vel qua de causa
De exordio Zazovensis vwnasierii. tamque rurus eas solituJines incolere vo-
vir talis
Hoc congruum videtur non debere prae-
in loco luerit.Cujus ad interrogata Procopius breviter ac
teimitti.qualiter cenubium Zazavense divinae dispo- humiiiter respondens, omnem sicut res erat veii-
titioiiisgratia exordiumsumpserit.sub quibus prin- latem seriatim exposuit, et ad ultimum subjunxit,
cipibus et qualiter ex tenui origine auclore Deo in se pro amoreDei etspe supernae retributionis mun-
tantam,ut hodie cernitur, amplitudinem excreverit, do funditus renunciasse, et in eodem deserto, si

ut ot in !ioc,sicut in ceteris pietatis suae operibus, Deo placeret, fineteuus velle persistere.
diviuae bonitatis magniliceiitiaabomnibus fidelibus Pnnceps igitur prudensinDominoammiransviri
laudetur.Tempore siquidem praefati ducisOudalrici, tam arduum propositum, et adtendens vultum
in divinocullu viri magnilici, fuit heremita Proco- sanclae religionis gratiapraeditum, utrasquemanus
piusnomine, nalione Boemicusde villa Chotun (89), J) caelis tetenJit, Deum lacrimis perfusus heneJixit,
bclavunicis litteris a sanctissimo Quiriilo episcopo deinde oratiouibus ejus sese attentius commendat,
quondam invenlis et statutis can_.nice admodum et in spiritualem pairem sibi adoptut,etlarga munu
VARIJE LECTIONES.
110 Quidiligensi 4 (a).

NOTiE.
Nimtsch in Silcsia. Cfr. Annales PrageDScs
(87) Hajec. IV, 246 ex Chronico Sazavensi esse deriva-
et Wilraans Otto III, Exc. VIII, p. 219. tam docuit Palacky Wiirdigung, p. 5..
(88) Scjl. quinque fratres sancti Adalberti; est (90) I. e. munitus.
glossa ad Cosm. I, 29. Haud procul a Kaurzim ad fluvium
(91) Saza-
(89) In circulo Kaurzimensi. Vitam sancti Pro- vam, qui in Moldavam exundat.
copii versibus Bohemicis descriptam, quam ex fon- (92) 1. e. propugnaculis.
tibus penetustis fluxisse conjiciebat Dobner ad
 277 MONACHI SAZAVENSIS CONTINUATIO. 1>78

subsidium exhibens.ad militum stationes re^redi- A ligens ; opus, rjuod pater suua imperfectum relique-
lur gaudens. Kxinde igilur ccelesti diclante gratia rat, omni sagacitalis diligentia ad perfectum con-
crescebat adeo longe lateque per cuncta compita summare decrevit. Audiens namque beati viri san-
iauia virtutuui illius,muIliplicisermonediscurrens, ctamopinionem, immenso tripudio ultra ijuanicredi
ut ad ejus opinioncm Cutcrvalim provinciaeejusdem posset,cum optimatibussuis gavisus est, cujus sese
homines xeuiaofferrent ipsiusque oratiombus sese gratulabuudus commendans orationibus, seorsim
devote manciparent qui caritatis flagrantiaplenus,
; assumpsit,etdesuscipiendaabbatioc inlula commo-
hospitalitate pie praedilus, prudentia sancta decen- nuit ; deinde ilerala vice in preesentia oinnis curialis
ter ornatus, castimonia purus, humilitatis miseri- dignitatis verbis persuasoriis aggredilur, et, licet
cordia providus, temperantia clarus, habundautia velit nolit, pasloralis curae moderamina suscipere
zeli fldei pleuus, qui sermone praedicatioois saactae deberet. Sed vir Dei in sibi solita per.luians perti-
pectoraaudientium,ut imbcrtemporaneusoporLuno nacia,omuino sese asserens indignum, nullatenus
tempore infusus irrigabat, ac doctrinae sus vomere ad consensum ducis flecti poluit. Sed divinae ordi-
mentes utillime reforrnabal.Pauperes deniquetanta nationis quis est qui coniradicat ? Victus namque
pictatislargicione sibi divinitusingenitasuscipiebat omni instanlia precum omnique dilectionisammo*
lamque prona et letafamulatus sollicitudine inini- n nitione atqueaffabilitatcoptimatum,violenterabba3
slrabat, ac si manifestissime Chrialus adessel, ut ordinatur. Facia ergo celebri promotione, dux
omnis terrilorii ejus industria mendici atque pi- Bracizlaus primo quidem donationem,quam pater
faudi ^93) pascerentur. Properabat equidem adeurn suus eidem patri adhuc ante susceptionem abbalia
multitudo fldelium,habentes in desiderio animi sui fecerat, flumeu videlicet subterfluens Amilobuz(95)
seculi lucris renunciare, secuin finelcnus comma- usque ad speluncam, quae vulgo Zacolnina dicitur,
nere,quos benignc amplectans fovebat, sicut gallina cum pratis etsilva circumjacente, principali corro-
pullos suos sub alis. Brevi itaque temporis dilapso boravit auctoritate (96) dein etiam hanc
; eandem
interstitio,felix pater Precopius, coaiunatis quibus donaiionem su;crveuienti!,us heredibus m et eam
potuil sumptibus.jecit (undamentum innomiueDo- suojuri usurpative vendicare molientibus, nolens
mini, et basilicam in honore sanctissimre Dei ge- paterna cassare statuta,semet opposuit,litem dire-
nitricis Maria? etsancti mit, et eidem patri Procopio omnem utilitatem in
Joannis baptistae construxit,
etMggrpgavit quosdam moribus reli- aqua et silva a praedictis terminis redonavit.agros
fratres vitaet
gioeos,quibus spiritualiterconcordantibus unanimi vero s13 et prata ex utraque parte adjacentia sub
cariiate monastica fieri moderamina et mysteria testimonio et confirmatione filii sui Wratizlai et
divina juxta exemplar almifici patris Benedicti con principum suorum 600deriariorum precio redemit,
stituit.ipse vero minimnsin mir.imiseffectus. Cujus ^ et abbati Procopio scriplis et legitimis testibus
quantum prudenset eflicax diligentia mentisindu- reconsignavit. Ad extremum quoque ex propria
striaque ac sollicitudo, et quam pia caritatisalfluen- largitione terram quae circa est usque ad silvam
tin erga fratres exstilerit,nullius facundiadignesuf- Strnounic, nec non viliam Zeramnik el unum sta-
ficit enarrare.Dux igitur praedictuset primatus cu- gnum et structuram lignorum ad piscandum cen-
rialis(94) patrem vocitare usuisuocommendaverunt, tum denariis comparatam eiditn abbaii et suis
quem etiam palerna veneratione diligere decenler successoribus pro remedio animae suae in perpe-
Unde idem dux magnanimitercum sa-
affectabant. tuum possidenda contradidit.
traparum suorum ingeniositaleperspicaci pruden- Tam igiturfelici processu jam factus abbas,non
2l1
lique consilio discretionis inito , eum ad abbatise se super se extulit, sed firmiori virtutum soliditate
investituram debere promoveri decrevit, qusdam fundatus, humililatis quoque ac caritatisconstanti
cenobiali usui necessariadecentercoaplans,qua!dam excellentia slabilitus,tam hylaris et affectionebene-
pollicens,quae landem decenter complevit. Ille vero volentiee continens exlitit, ut a subjectis sibi plus
seseceieris praeferre pertimescens,summo mansue- amori haberetur quam timori, quibus tam publice
tudinis humilitatisque emolumento omnino recusa- quam singillatimsalutariaministraremoniiamulta-
bat,semetasserensimperitumhominemetindignum P que exemplis priscorum dogmata pigmentata (97)
operam obedientiae minimesubjectisimpendere va- non desistebat. In tempore siquidem suo omnium
lere,D«um,qui omnium occultorum solus cognitor rerum opulentia non defuil,qui lamen exercitio la-
est, intimae suae inspectionis te&tem praeponens. boris manuum suarum sustentabatur.el pauperum
fnterim piae memoriae duceOudalrico ex hac luce inopiam retocillabat, atque in tristicia positorum
8ubtracto,Bracizlaus, filiusejus, regni principatum curam supportans cunctorum,eos uti prudens me-
optinuit,vir per omnia divina religionis cultum di- dicus infirmos anlidoto paternoetsolatio recreabat.
VARLE LECTIONES
211 initio 4, 4 (a). 2l2 heresibus erronee 213
4. vero deest 4.

noTjE.
(93) Idem videtur quod Gallorum pifre, i. e. gu (96) Quae desideratur.
Iosup, famelicus.
(94) I. e. optimatum cohors. (97) I. e. ornata, nam ita videtur legendum pro
(95) Schallero X, 128, est Sazava fluvius. pigmenta quod codex exhibet.
 79 COSM.C PRAGENSIS CHltOXICA. 280

qui dum Lealam vitam el illuatrem duxit, \irtu- A. scopoinecclesiasanctseDei genilricis Mariae, quam
tuin signis in teroplo Dei ccu .^ol u^que u 1 consum- coiistruxit^honorificeetsepiiliuraecoturr.eiidutus
mationein vittB refulah.quin immoaaooti Pneumatla i'ost discessum igitnr beatisaimi putria Procopii
Instinctu proj -tcrioclaruit pratsagus futu- ors societas propr ia volunlale decongregalione
rorum. Ante Liduum siquidemsua; terminationem Vitum ncpotem ejus elc^it, qui eleclus sine dolo,
ilutionib, revelante divinatia gratia, prassoivit, sine venalilateordinutusest : vir in humaniset divi-

qui accersito bon.i- qualitatis ncpote Vilout filiosuo uis reLus idoneus, seculi bujus inimicus, inclito

mdolis Emmerammo, aerlatira cxposuit eis morigeratus,sa])ienlia pervigil.reverendnsin vullu,

luiur.t, sicuti et postea rei comprobavit successus, affabilia alloquio.lenitate plaeaLilis. Quo in abbutia
[ultuoae taliverbi noLilitate inquicns : « Kans- expedibiliter deyente.Bracizlaus dux ultiiuum mun-
i Qlioli,qnos utpote gallinapulloa educavi, dovaledixit, cujusloco Zoitigneus monarchiae gu-
perpendite quia tempus meae resolulionis adesl ;
bernacula suscepit. Quo tempore sancli palris Pro-
teriia oertisaime die Domino annuenle de bujus copii vaticinii ordo cornplctur. Instigante namque
carnia taLernaculo migrabo,voa oommendana t)eo, zelo DiaLoli,multi cmuli licticia venenosa detraclio-
vestrae circumspectioni innotesco quod post num conspirantcs, laqueos cavillationum in curia
disccssummcumlluctivagorumdetractionum varic- tj ducis contru Vitun; aLLatem et fratres ejus astruere
tato impeluosa quassubiruini, ac pestifero persecu- ceperunt, alqueauresprincipisfavorabilitercompo-
tionum triLulaLimini naufragio, atque extorres silis mendaciisobfuscantes,eos multiphariis vitupe-
olficiemini sex annia in tcrra aliena, el iste locus riis publicdbant scilicet dicentes, per Sclavonicas
;

polestaliva manu ducis tradetur possiLilituli (98) litleras heresis secla ypochrisisque esse aperte ir-

aliciiigenurum. Vos autem, dilectissimi filioli, id- retitos ac omnino pervcrsos quam ob rem ejectis ;

oirco nolite a lidc nuulragare, fratres vcslros con- eis, in loco eorum Latinoe aucloritatis abbatem et

lirmate,Ueum expediLililcr('J J) luudate, in prospeiis

l

fralres constituere omnino essehonestum constanter

Lenedicile, in adversis supplicato, in letis gratias afflrmabant.O invidia,inextricabilis maliciae zelus !

agilo, in trislibus qucrite eventibus, cujus pictalis Oinvidia detestanda.omnimodamaliciaconglobata,

mugniliccnliu landem consolaLimini.Num revolutis ignis inextinguibilis 1 Sed revcra sicut tinea vesli-
tex annis exilii vcslri miserlus,trunquilitutis repa- mentum consumitur, sic is qui illain zelatur, cui

raLit voLis slatum,uc detractoribusvestris taliorem autem invidet.clariorem reddet. Vitus itaque abbas
meiito reddet, vosque ad portum consolationis re- assumptis fratribus suis, quos unitascaritatis con-
ducel. Detuncto naoique praesente principe pio Bi a- cordaverat,peregreprofectusest in lerram Hunorum
cizlao succedet Zpitigneus, qui vos persequetur ; _ Nunc opere precium duximus unum ex multis beati
quo morluo Wratizluus regimen principatus Boemiae viri miraculis compendio slili ac veridica relatione
suscipiet.vir timoratus (100),benivolus. Hic reducet fldelium memoriae caritativae tradere, quod Domini
vosdeexilio, ct daLit vobisJesusChristus dominus nostri magnificentia per merila ejus post mortem
noster in loco pacem et securitatem omniLus diebus declararedignita est.Memoratus namque dux, Vito
vitie vestne. Amen. » Jam vero decedente die se- abbate nepote suo Emmerammo et fratribus,
cum
quente,dum linita canonice vespertinuli sinaxi et quos unitas caritatis concordaverat, in tcrramllu-
completorio resideret in lectulo, infirmilate vehe- norum peregre proficiscentibus, propria fautorum
menti correptus est, qui in aiticulo mortis positus, suorum consiliaria diffinitione utens,in locoillo ab-
quanquam ultinium unhelitum traheret, tameu an- bateirgenereTeutonicorumconstituit(i02),hoaiinem
tiquum boslem orationis mucrone viriliterbrachio turbida indignatione plenum. Ubi dum nocte prima
extenso jaculari non cessabat. Adesse extemplo fra- adventussui ex more ad matutinalem sinaxin per-
tres juLet, quos in meroris (iOI) afflictionem fle- gens foribus ecclesiee appropinquaret, apparuit vir
lumqueinconsolabilcm conversospaternse informa- sanctus Procopius infrajanuam oratorii appodians
tioue eonsolalionis corroborat, cotnmonensque eos et dicens ei : « Unde tibi poteslas hic degendi ?

de corpore suo,de n:undi hujus naufragio, migra Quid quaeris?» At ille « Totestativa, inquit, duois
:

vit ad Dominum, de servitio ad regnum, de labore D majestasetejus primatuminconvulsasublimitasmeae

ad requiem, de morte ud vitum sempilernum, praj- possibilitalisregiminihoccenobium usque ad finem
stante domino nostro Jesu Christo.qui in Trinitate vitae meae tradidit. »Cui sanctuspater :
« Citissime,
perfecta vivit et gloriatur Deus unus per infinita inquit,sine confusionis verecundia discede, quod si

seculaseculorum.Amen.Consummavitautcaabeatus non feceris,ultio divinitus venietsuper te. » Et haec

aLba Procopius cursum vitae suae feliciter in Do- dicens evanuil. At estimans essedelusionemSa-
ille

miuo anno ab incamatione Uomini i053,etejusdem thanae, omnino nichili pendebat. Qui dum sequenti
anni 8 Kal.Aprilis/praesente Severo Pragensi epi- et tertianocteminacemparvipenderet, quarta nocte

NOT.E.

(98) I. e. potestati. (101) Ita legendum pro memoris codicis lectione.

(99) I. e. animo ad laudes Dei semper expedito. (102) Qui fuerit Spitignei erga Germanos animus
(100) Dei timidus. vide apud Cosmam II, -14.
281 MONACHI SAZAVF.NSTS COXTlNrATIO 28^
apparuit ei ad matutinum obsequium eunti sanctus A conversationis praedicarelur^et affectionejusti amo-
vir.diccns Cur meis moniiis amicabilibus oblem-
: « ris peroptime polleret — quia sccundum Veritatem
perare recusasti ? Filiis meis epiritalibus a domino nec civitas in monte posita, nec lucerna sub rnodio
impctravi hunc locum, non tibi qui supplantatira lalere potest (Matlh. v, 14) — misit divinitatis dis-
intrasti. Et si a domino tuo tibi duce haec baclenus pensatio inlirmitalum castigationes in omnia mem-
potestas fuit inhibita, a mesit amodo prohibita. » braejus, nc laudanlium exlollentiam ei ingereret
El haec dicens, impetuosc fortissimis ictibus cam- adulutio, ne mens ejua elationes per huraanaslau-
butta (I03),quam manu gestabat, illum ferire cepit, dationes incurreret, donec posl pariculum naviga.-
qui mox quasi Bellonaepercussus oestro (104) sine tionis hoc mari magnoet spacioso securus ad feli-
dilatione locum mutavit, etvolatili cursu ad ducem citatisportum pervenirct. Is ergo longo tempore,
terrae pervenit. ac omnem rei eventum illi patefe- sicut Dominus noster voluit, multis calamitatum
cit. Atille attonitus vehementi ammirationc vacil- passionibus usquequaque atfliclus, rebus humanis
lare cepil, et ambiguitalis laqueo irretitus usque exemptusest,multis suissuccessoribus,quiadisccs-
ad finem vitae suae permansit. sit, flendua, sed quia ad regna ccelestia pervenit,

DefunctoigiturZpitigneoduce, divinitas fnlelisuo omni gaudio prosequendus. Hunc equidem fra-

servo Wratizlao memorali titulo ducatus guberna- ^ trum unanimitas dextra parte ingressus januae
culura tradidil, qui cum divinum ecclesirc diligeret supradictae ecclesise sepelivit.
unice cultum.etiara illum toto cordis affectu locum Hoc ita tempore rex Wratizlaus, piae memoriae
dilexit.Qui missis legatis Hunorum ad regem (105), commendandus,qui jara dicti claustri ecclesiara li-
deexilio Vitum abbalem et fratres ejus cum honore benter ditabat,Boemiensis monarchiae arcem 2l5 ro-
reduxitet in loco suo decenter restituit.Quibusper gebal.Hujus pia voluntate cum fratruin electione in
merita et orationes beati patroni Procopii omnipo- locopatrisEramerammiBozethecus abbatiae naclus
ipsum lo-
tentis Dei propicia consolalio alfuit, quae estdignitatem,homonimiumcircaomnescommunis,
cumoraniumrerum abundantemredun-
profectibus liberalis in cunctos. Hic pingere venustissime me-
dantemque in pristinum,immoinampliorem, hono- minit, fingere vel sculpere ligno lapideque ac osse
rem enceniavit (106). Felix igitur abba Vitus, vir tornare peroptime novit. Vir ingentis facundiae et
ingentis industriae consiliique, consensu fralrum promptae memoriae, sed gloriae populam avidus,
appropinquantevitaesuaetermino, arcisterii(107)sui praesumptuosus, iracundus,aliquantulum vitiis de-
commisiljusregiminisabbatialisEmmerammocon- ditus. Ipse siquidem locumillum laudabiliteromni
sanguineo suo, viro sanctitate conspicuo, in placita ornatu.sicut hodierna die apparet,decoravit eccle- ;

ducis (108) satrapumqueejus.

/ 1 U l
Ipae denique postea,
1.

^
.11'
~ siamlongiludine,latitudine,altitudinevenustissime
O J 7

brevi transacto dierum sfacio, diem clausit extre- ampliando fundavit,imo palliis,campanis,cruuibus
Qium, cum Domino victurus in eternum. Gujus et omnibus monasticis rebus adornavit, cenobium
corpus juxla fores in sinistra parte, in ingressu ec- tolum omni ex parte edificiis et omni suppellectili
clesiae sanctae Dei genitricis Mariae humatum est. renovavit.Hujus siquidem studium ad omnia neces-
Post discessum igitur ejus.Emmerammus - li
abba saria monasticae utilitatis vigilabat, unde magnus
benignus, homo simplicitaiis columbinae, sanctae discordiarum fomes, Diaboli invidia insligante et
vitaeraeriliset virlutumgemmiseffulsit ;
qui nequa- famulante,inter fratres monasterii contra eum ori-
quam serpentinaa prudentiaj animum admittens,fidei tur.etlamentabilisiru seaturire cepit, scilicet per
catholicaeinconcussamdumvixitconstantiamtenuit, miserosfratresDemetrium et Cananumet Golisso-
ac multorum dubia corda in fide Ghristi stabiliter nem presbyteros.homines tunc ineplos et inj uriosos,
solidavit,vir per omnia perspicuae felicitatis in om- et alios complices etfautores eorum.quibachantes
nes et liberalitatis. Hic denique non aliter nisi ma- bachabantur, opere et sermone turpi contra eum
lum nominabat pecuniam, quamextotonichilipen- truces existentes. Rex autem supradiclus, homo
dens nec manu tangere volebat, immo gressibus christianissimus.unice diligebat eura, cujus gralia
calcandam adjudicabat.sanctorum apostolorum ve- idem abbasin tantum sublimatus erat.ut fereomnes
stigia secutus, qui precia eorum quae vendebantur Boemienses abbates dignitale praecellere videretur
n
sacris tangere dextris vitabant, sed pedibus gazam Quam ob rem idem abbas praesuraptuose agens,
utlutumcalcandamfore nobisexempla reliquerunl. episcopo suo officium prreripuit quadam summa
Igitur beatusabbacum jam monachilis militiae or- festivitate. Nam regis supra nominati capiti co-
dineapud hominespateregregiaeperfectionis sanctae ronam imposuit, quod praesul suus Comas 21 *
VARLE LECTIONES.
2u Hemmerammus 4 (a) !,s
aciem 4 S16
(a). ita legunt 4, 4 (a).

NOTiE.
(103) Virga pastoralis. (106) I. e, initiavit, restauravit.
(104) Juvenal., sat. IV, 123. (107) I. e. asceterii, monasterii.
(105) Salomonem, ut videbatur Dobnero IV, 382, (108) Itaque Vitus ante annum 1086, quo
Wratis-
qui monachos a. 1064 revocatos esse censet. laus regnum adeptus esl, obiit.
±S2 COSM^ PRAGENSIS CHROMCA. 284

(109)faceredebuit. Ioritiir iratusest episcopna Comas A menlo sanctae MariaB, sancti Petri aposloli, sancli
ei furore inextinguitiili,quare aibicalumpniifiillatis Stephani prothomartyriHsanctiqneGenrgii martyris.
eum degradareconabiitur, sedontimatum rpgaliurn I
^ '

E iqoc (110) juetus vir, vpluti Dei martyr,

precibusconlinuisresisterenon valens, vix debitori n)\\ n * ie r u, cbiit 5 Idus Julii, pt sepultus eat
2'7
suo Bozpthpoabbati debitumiracundiae licet non ex in urbc Mi*sin ante portam mnnastprii sancli
toto corde rlimisit.eotamen tenore, uti respondit ei Joannis apostoli et evangelistae.
ldem ad ultimum episcopus : .< Sed qui* tu, ahba, 1089. Obiit dominus Megnhardus, abbas sarcti
bene noslisculpereettornare, persanctaeobedipntiae Adalbcrti, monasterii Breunovensis, a quo cons-
nostrae praeceptum ob diluendam culprtm tuam, truclum e c t, ru> sueces«it Aialbertus.
quam ex contumaeiatua praesnmptuose perp^trasti, hieme neque nix neque pluvia fuit.
1001. Et in
tibi praecipimus,quatenustuaelnngitudiniset latitu- 1005. Endem anno 2 ldus Octobris consecratum
diniamagnura mensuram crucifixum fact'irr!, cura est oratorium in Zazoa a vtmerabili sancta» Pragen-
crucein dorsotuousqueRomamdeferas, et in ocrle- sis ecclesiae octavo episcopoCosma, quod Bozetech
sia metropolitanasancti Petri apostoli ponas. » Haec ejusdem loci abbas.cujns supra mpmir;in us.sui re-
ipseabbas lu h entianimocumeordisconlritionppcr- giminis tempore construxit,habensiniciumadextris
non tardavitet majestati praesulari satislerit. R ab altari sancti Martini, a sinistris ab ara sancti
licere
Postaliquantum tempusquantumcenobii fratres,de Stephani prothomartyris usque in finem criptae.In
quibussuperiuspraemisimus, contra eum zelotipiae medio vero oratorii, qno silum est altare, continet
venenum.velntmortiferiserpentes.conspiraverpnnl- reliqnias eancli Pelri, sancti Pauli.sancti Andrea?,
loraorediceodum, nam unusquisqueeorum accusa- sancti BHrthnlomei, sancti Thomae, sancti Jacohi,
tionpsquerebatadversuseum.sed convenipntia testi- sancti Philippi, sancli Lucae evangelistae, soncti
monia r.oninveniebantur. Nam idem fratres, mem- Barnabaeetomnium apostolorum.Seqnonti vero die,
braSathanae,existimahant, si abbas jam nomir.atus quod est Idus Octobris, consecratasnnttriaaltnria,
quoquo rnodo expelleretur. sperabanl aliquem exeis unum super criptam.in quocontinrr.turreliquifv de
eorum errorum complicein abbatiae jura susceptu- sudario Domini,despinea coronaejus, dcsepulchro
rum. Rexautem Wratizlansjam migraveratad Do- ejusdern, de sancta cruco, sanctae Mariae, sancti
minum,cujuslunc successor Bracizlans snblirnitate Joahannis Babtista?,sBn^ti Jobannisapostoli etevan-
ducatus Boemiae pollebat. Hujusaures cum suprano- gelistae aliud altare subscripta,in quo continentur
;

per se et per amicos multis ficticiis et

tati tratres reliqniae sanctorum Cosmae fratrumqueejus item in :

innumeris vituperiis contra abbatem suum Bozeth capella,quae esl a sinistra parte ecclesiae, altare in
cumcompositisobpulsandomultiplicarent.idemdux _, quo continenlur reliquiae sanctae cruci?,sancti Lau-
ominatum abbatem de Ioco superiusdictoextirpa- rentii martiris, sancti Blasii episcopi ct martiris,
vitetfratres ejecit.ibi impletasunt verba Veritatia sancti Mnuritii martiris, sancti Par.cratii martiris.
« Percutiam pastor«m, et dispergentur ovesgregia Deinde tercia die, quod est 17 Kal. Novembris,
(Maith xxvi, 31).» Abbate itaque ejpcto,ejus fratres, consocrata sunt dno altaria,unum a dextris, in quo
qui proditionis auctores conlraeum exstiterant, ex continentur reliquiae sancti Martini, sanctorumJo-
tunc erraverunt usquequaqueper incerta loca giro- hannis et Pauli, sancti Tybnrcii martiris, sancti
vngi,donec ad ultimum aliqni corde compunoti vix Glebii et socii ejus.sanctorum Benedicti, Johannis,
in locopropriorecepti, eideinlocoinepti vitam finie- Ysaa^, Matthei, Christiani, sancti Nykolai, sancti
runt,etlibri linguaeeorumdeletiomninoet disperdi- 218
Jeronimi, sancli Uodalrici, aancti Fortunati ,

ti,nequaquam ulterius in eodem loco recitabuntur. sancti Odolphii.sancti Lazarii ; aliud altare a sini-
1045. Obiit Guntherus monachus et heremita 7 stris, in quo continentur reliquiae sancti Stephani
Idus Octob., et sepulius est in monasterio sancto- protomartyris, sancti Andreae, sancti Thomae apo-
rum Adalberti atque Benedicli ante altare sancti stolorum, sancti Clementis papae et martiris.sancti
Stephani prothomartyris. Georgii martyris, sancti Pantalesnis martiris.
-1053. Procopius primus abbas Zszovensis mo- 1097. Dux Bracizlaus cunctorum primatum terrae
nasterii felici tine cursum vilae suae consummans, D collaudatione et pontificis Cosmae electione cum
8 Kal. Aprilis hujus mundi exivit siadium, aeter- magno praudio titulum Zazovensis abbatiae Diethar-
nae felicitatis percepturus bravium. do 2U Brennovensi 22 °
praeposilo 3. Non. Jan. irapo-
•1070. Indictione 4. epacta 6. concurrente 2. i,er- suiL, viro Latinis litteris sufficienter imbuto, qui
tio Kal. Julii praesuiGobehardus consecravit ec- tunc in religione monachismi praeclarus habebatur.
clesiam inZazoa in honore sanctae crucis, in cnjus Homo egregius,vultu decens,sollers ingenio, animo
ara continentur reliquiae sanctae crucis, de vesti- gravis,moribus gratus,9ermone cultissimus, ad lo-

VARLE LECTIONES.
211
sancti deest 4 (a). ,l8
Fortunati 4. m Dethardo 4 (a).
220
Brennovensis 4.

notj:.

(109) Qui anno 1091 episcopus elecLus est. Cfr. (110) Cfr. Cosmas II, 40.
Cosmas II, 12.
 285 AiONACHI SAZAYENSIS CONTINUATIO. 286
quendan:parcus,infestusviciis,tranquillisimusadco A 1123. Eodem anno 12. Kal. Aprilis, Silvester, di-
ut nec vultum ex paudionecex mcerore mutaverit. vina dictante miserstione.cenobialisvitaesuccensus
A praesfule igitur Pragensi Cosma abbas 8. ldus ardore, exicialibus mundi renunciavit versuuis, et
Marcii ordinatus est. Ad locum igitur, ad quem in monasteiio Zazovensi sub regimine bonae me-
abbas attitulatus extitit, dum primitus advenit, re- moriae Diethardi Sii abbatis mutato saeculari ha-
busmonasticaesuppellectilisomnimodisadnichilatia hitu, totum se penitus divinis mancipavit studiis,
incommodum invenitin tantum, ut nec unomense post amplexus videlicet lippientis Lyae Rachelis
eo victu quem illic invenit, cum fratribus suslentari delectatu3 pulchritudinc, et post Martha laborem
potuerit, nisi supranominalus dux adjumentum ex Mariae consequi desiderans consolationem. Cujus
propriacamerasuapraebuisset. Divinaautempietas, quanta fuerit diligentia in divinis et ecclesiasticis
eodem abbate vivente, in eodem loco non defuit, rebus amplilicandis, loco suo dicelur.
per quem eidem locoadjutoriaadaugendo bonis om- 1125. 12 Kal.Aprilis, in festo scilicet sancti Be-
nibuseum abundare redundarequefecit.Idemabbas nedicti abbatis,Sylvester fecit profeesionem, et mo-
libros, quos non invenit loco sibi commisso.praeter nachus effectus, in divinas religionis exercitio in
Sclavonicos ipsemet nocte et die immenso labore tantum auctore Deo profecit, ut merito cunctis lam
conscripsit.quosdamemit, quosdams>criplores8cri- honorabilis quam amabilis haberetur. Unde postea
R
bere conduxit et omnibus modis acqnisivit. Orato factum est, ut tanquam secundus pater in con<;re-
rium tegulis et aliis ornatibus renovavit. Praedeces- gatione decaniae sublimaretur honore.
sorum suorum auctoritate dotalicia acquisita per H26. Igitur filorioso duce Sobczlao (112) in so-
ducum terraepraeceptaetinconvulsadecrelaroboran- lium paternasgloriaecumomniumBoemiae principucc
doin perpetuum confirmavit.etperseaucta, scilicet exultatione sublimato, fil ingens omnium leticia,
mansiones.possessiones,mancipia,cartulatos,offer- eo quod boni ducis principia superna.sicut cernere
tos (111), servos et ancillas, terras et vineas, silvas erat, comilabatur gratia, et quod eo anno, quod
cum mootibus et planiciebus, aquisetaquarum dis- dilficilecredi potuit.inter ipsum ducem et Ottonern
cursibus atque piscariis.Hic siquidem operemanu- nulla fuit facta sanguinis effusio (113). Sed proh
um etiam ultra vires praesumebat laborans,n:axime dolor urgente vesania antiqui hostis discordiam
!

phantasiae intentus et cultui vinearum.et ad omnes ubique seminantis, gaudia nostra

et intestina bella
monasterii resomninopervigil, mentesemperrevol- contrarius excepit successus. Succedente enim anno
vensscripta patris stupendi :«Otiositas est inimica dux praetitulatus Otlo ultra modum anxiaius, quia
animae.»Tolavita sua ingratumhabuiteumfratrem, spei suae voto fuerat frustratus,optimum ratus fore
quiad injnnctum opusse impotem et pigritia hebe consilium,sed minuscaute sibiprovidensinfuturum
tem fecit, dicens,esse quasi scelus ariolandi nolle C accelerat viam cum suis ad regem Lothariumetad
obedientiae succumbere. Hicquandiu vixit, omnes totius Saxoniae pnncipes. Honore igitur condigno
fratres in bona voluntate compleclens consolabatur, receptus (114), nacta loci temporisque oportunita-
in eis pie vivendo,ut paterin filiis, eos ad ccelestia te, causam sui itineris coram omnibus exposuit,
regna, sicul aquila provocans ad volandum pullos Sobezlaum scilicet ducem Boemiam furtivis intras-
suos volitans, provocabat. In quo revera mulatio se vestigiis, et principalem tronum sibi heredita-
dextrae Excelsi est completa, dum vixit. Tandem rio jure debitum et ab omnibus Boemiae primati-
ipso maturam jam aetatem subeunte misitDeua ca- bus designatum et sacrameuto confirmalum occu-
sligationem languoris in membra ejua, prout ipse passe per violentiam el ad ultimum haec breviter
;

postularat, quia quem Dominus diligit corripit, sub intulit: «Vestraeergodignationis 224 optimeim- ,

unde fatigabatur in visceribus vexatione nimia no- perator.super haccausa pietas providere non abnuat,
cte et die, donec universa? carnis viam ingressus vos ex omnibustotiusregni principibus divinae dis-
est 15. Kal. Jan. Rexit autem locum eundem an- positionisgratiaimperatoriaedignitatisadhoc subli-
nis 37, mensibus 9, diebus 8S1
. H mavit excellentia, quatinus a benignitate vestraom-
1116. Eodem anno nibusproquibuslibetsuisincommodisrequirentibus
Dum vijjel Herrnannus Pragensi pontificatu, D misericordia exhibeatur et justitia. Scimus quidem
Est suhlimatus Silvester presbyteratu 2 ". nos vestrae majestatis imperiis in omnibus subja-
1122. Fodem anno 3. Non. Jan. cere debere, ideoque nichilominus justitiae ratio-
Pater eximius et Christi cultor honestus, nem nobis ex vestia dignatione non esse denegan-
Koyalha mortalis subiit jus conditionis. dam. » Ad haec rex benigna responsione mitigat
VARI.E Lft/TIONES.
s"
4, 4 (a). Eodom anno dux, ctc.
2,1 contivuant
VxnrU Cosmx memoriam delere voluit monachus [Saza-
vensis, et versuum loco quos in eam Cosmas III, 43, composuit hoc adscripsit. 2 " Dethardi 4 (a). indi- m
gnationis 4.
NOT^E.
(1H) Qui se suaqueomnia monasterio obtulerant viam bellica expeditione devastaverat.
vel subdiderant. 27 mens.
(114) Radisbonae ubi Loiharius die
(112l qui Oltoni Frinsingensi aliisque est Uldari- Nov. 1125 commorabatur Bohmer Reg. 2095. Otto
;

cus. regem jam anao praecedente convenerat.

(113) Errat ;anno 1125 exeunte Sobezlaus Mora*
281 COSM^: PBAGENSIS CHIlO.Nir.A.

ducis animum, ct oorom otnoibuo G princi- A conatitit arbitrio, in tua vero putestate uoemicae
pibue liis vcrbis dicilur usus « BuemUe ducilus,
: clectiunis sola coniirmatio. Sinc causa nova; legis
Bieut ab antecesBoribus nostri9 didicimus, in po- jugo nosconstnngere conaris.Scias.noa nullutcnue
lle Romani imperaloiis ab inicio constilit, nec :ui id consenlire, magisque pro justitia pie velleoc-
niit unquam electionem aut promotionem cu- cumbere.quam injustis decrctia cedere, et rc\

juoquom ducis in terru illa (icri, nisi quam irnpc- nisi ab hac molitionedesietas, in proxirno est, om-

iiulis mojeotofl su.t auctotitatis gralia iniciaicl, mpolcntis Dei judicium inler nos inposlerum rne-
oonsummarot et confirmaret ; unde qui contre morabile seculis ostendat prodigium. » Visa sunt
hunc constitulionem prresumerc nisus est, nostrae aulem omni cxercitui ejus quasi
haec dicla regi et
majcstatis contcrnplorem esse 6atis evidens est, deliramenta. Uux siquidem Otto regi omnemspon-
ncc tibi soli scd et nobis totique regno contume- debut securitatem, eo quod omnes sublimiores
liam non modicam esse irrogatam, quod minime Boemiae firmam ei fecissent sponsionem,
fidei suac

i-quanimiter fcrentlum est. » Quid plura? Hex ct nec dicebat urmis opus esse,sed magis qui vellent
ornnes prinoipoo Bt prirni qniquc Saxoniae duciOt- cum lalconibus et accipitribus (115) terram ingredi
toni dant ot coniirmant lidcm, absque ullo offendiculo possent.Ergo 12. Kal. Mar-
quod non ulias prac-

ter ipsum in Boemia sit regnalurus. Inleriin calli- n cii proccdunt Saxonum male securi inter duos
dus immo improvidus nimium dux singillatim montes cuneorum globi (116), el quia densissima
quemque cx Saxonia; optimalibus convenire sata- nix vioe dilficullatem fecerat, plurimi armis deposi-
git, dona inlinila ct, ut dicitur, aureos montes tis pedites incedebant. Sed cum ir.ler angusta fau-

promiltil quatenus omnium animos ad fcrendum
sibi pracsidium poluisset habere promptissimos.
llelatum est igitur duci Sobezlao, regcm Lotha-
rium minari Bocmiis bell.t paiaie, regni devasla-
licnem machinari, nisi citius Sobezlao depulso Ot-
tonem sibi duccm inlronizari consentiant. Sed dux
Sobezlaus nichil penitus his motus rumoribus,
modificata voce breviter respondit « Spero in Dei
cium utriusque montis devenissent,ubi velutcelitus
eis inclusis omnis fugiendi sublata erat facultas,
dua3 Sobezlaus dividens suos in tres scaras, subito
impotu in eos proruit, et quotquot ex adversa parte
conslilerant, omnes in ore gladii excepit. Ibi dux
Olto hujus mali minister corruit (177), ibi plurimi
Saxoniae optimates prostrati sunt (118), et vix
quisquam clabi potuit, nisi iorte qui ad sarcinas
:

m isericoi dia ct in merilis sauctorum marlyrum Chri- tuendas eminus vel circa latus regis constiterant.
sti Wencezlai atqueAdalberli,quia non tradeturter- Peracta ergo illa die tam miserabili cede, dingit
ra nostra in manus alienigcnarum. » Ex hinc ergo rcx nuncios(H9) pro Sobezlao duce, mandans el
prudentissimusdux jactans totum cogitatum suum rogans ut veniat ad se. Qui nichil adversi veritua,
inDomino,circuivitomniamonasteria,divinaimplo- C assumptissecum paucisexprimatibusregem adiit ;

ransin advcrsiseventibussibiadminicu!aripra;sidia et s"tans (120) prior his eum verbis affatur : « Non
Poilquam aulem cojinovit regem Lotharium cum nostros temeritatis insolentia nos, optime rex, ad
validaSaxonum manu Boemicis appropiare termi- tuas impulit injurias, non superba nos prae6umptio
nis.festinavil ei occurrere ad castrumquod lilumec ad effusionem sanguinis tuorura commovit proce-
,a dicilur. Scquenti die consedente duce Sobezlao rum.Nullum sane darapnum vel dedecus tuae maje-
cum suis ad prandeudum, venerunt qui dicerent : stati moliti fuimus, sed sicut saepius ante tibi per
« Oplimc dux, tu deliciis ciborumintendiset minus legatos nostros innotuimus, novae legis jugo, quod
caute agis, quia jam ecce, nisi ocius obvies eis, nec patres nostii portare poluerunt, nostras cer-
hoslium cnses cervicibus nostris dominabunlur. » vices subdere uoluimus,et ecce, divinum judicium
Mox ergo fit clamor in castris, ut sit unusquisque utriusque nostrum justiciae raanifestum dedit in-
paratus. Premiltit interim dux Sobezlaus legatos dicium,etindebitaedissensionisomnemqueutrarnm-
Nazceral,Mirozlaum, Zmilonem et alios ex prima- que partium ademit occasionem. Gessent ergo vel
tibus suis ad regem hac verba deferentes « Uaec : jamcausaeomnisdiscordia3,redeatunitasconcordiae.
dicit Sobezlaus: Discretionem tuam, bone impera- Omnis justicia3 debitum, quam antecessores nostri
tor.scire convenit, quod electioducis Boemiaesicut D exhibuerunt.nosquoquenichilomi-
regiae majestati
ab antecessoribus nostris accepimus, nunquam in nus rebuset personanostra, locoet tempore impen-
imperaloris, semper autem in Boemiae principum dere parati sumus. » Ad haec rex: « Nisi, inquit,

VARLE LEGTIONES.
125
Chlumec 4 (a).

NOTiE.
(115) Imitatus videtnr esse Cosmam in I 12 et prelio peremtus est. De die cfr. Jaffe Geschichte des
II, 9. deutschen Reichs unter Lothar., p. 50.
(H6) In,Annalibus Hildeshemensibus 1126 legi- (118) quosenumerat annalista Saxo.
tur Sylvas qux Bohemium a Saxonia disterminant.
:
(119) Henricum de Groitzsch, nepotem Sobezlai,
(117) In praecepto quodam anno 1126 scripto ut tradit Otto Frising.
apud Boczek I, 200 haec ieguntur Kal. Marlii 12. : (120) ad Lotharii pedes provolulus, referente eo-
Otto iux Moravix patemo nomine nuncupatus in dem Ottone.
 ,

289 MONACHI SAZAVENSIS CONTINUATIO. 290

dux Otto summa vi precum tun proposito nos ob- A. virtutis speculum constitisse vidimus.Tolius nam-
viare compulissel, nulla prorsus ratione cogente quc vitai suae tempore familiare studium habuit
animus nosteradhoc flecti potuisset, ut cuiquam cultum Dei intimc diligere, nichil amori ejus prepo-
principum nec digilum contratecxlendere licuisset. nore.pauperum Christiexvisceribuspietatismatrom
Annuente ergo et favente Deo, ducatus honore et se exhibere.persones quoqueDeiserviiio mancipalis
tota mentis sincerilate ao 231
solio fruere paterno,mutuae dilectionis et amicithi* devotione honorcm et
vinculum nobis et loti regno conserves inconvul- adjutorium, prout res exegisset.offerre. Bona qui-
sum.» Et ha3c diccndo transdidit 226 ei per manum dera legali juncta marito fu.it, melior deinde in vi-
insigne ducatus vexillum, et ita datis invicem os- duitate permansit,optima postlacrimahilemdilecti
culis Sobezlaus cum maximagloria et honore suo- et unieifilii sui Severi humalionem effulsit. Haec
rumque ingenti tripudio ad dulcem suam rediens desiderio videodi sepulchrum Domini flagrans,cum
metropolim annis 16 optato potitus esl solio. domno Megnhardo episcopo ct cum aliis JerosolN
Eodem anno 11 Kal. Marcii Johannes (121), epi- mam adiit,et prospero succcssuadsuarediit. Post-
scopus sextus sanctae Olomucensis ecclesia?, vinculis quam vero tempus decessionis suae ex hac vita
carnis absolutus, talentnm sibi creditum Christo appropinquavit, et viribus corporis sc destitui per-
reportavit centuplicatum. Post hunc Siiico m pre- g sensit,convocatis adse cunctissuae cognationisnatu
sul successit in ordine septimus, et eodem anno et honore prioribus, villam Gozlivar cum silva adja-
ordinatus est G Non. Octohris. cente, agris et pratis et omni proprielate suaquam
Eodem anno obiit Zvatava regina, mater Sobezlai inibi possidebat, necnon et omnem familiam suam
dunis Kal. Septembris. villarn etiam Bosakonio ad hospitale Deo et sancto

1487. Obiit domnus Clemens abbas sanctorum Johunni Baptistae in Zazon, omnibussuis affinibus
Adalberti atque Benedicli monasterii Breunoven in id ipsumconsentientibus.oblulit et sub legitimis

sis, cui successit Undalricus. testibu3 confirmavit. Etsicpaucis interpositis dio-

Eodem anno Mileysi Deo devota famula, nulli bus in eodem cenobio generalis resurrectionis
pietate secunda, placitis Dei moribus cordetenus diem exspectalura, felici requie fruitura, 5 Non.
inlenta,quatenus ex divina gratia excessuum suo- Maii exiit ex mundi hujus pressura.
rum sibi daretur indulgentia, Rornae sanclorum 1133. Diethardus m abbas, cujus superius men-
apostolorum adiit limina, et eodem anno reversa, lionem fecimus (123), in senectute bona 15 Kal.
felici consumraatione hujus vitae stadiura estegres- Jan. felicemanimam Domino commendavit. Eo-
sa 4 Idus Julii. dem anno Boemii vastaverunt Poloniam. Eodem
1128. anno eclypsis solis fuit media die.
1129. ^ 1134.0biit BogudarKal.Februarii. Silvester prior
228
4130. Meginhardus episcopusBoemorum adiit Zazovensis monasterii post depositionem piipatris
Jerosolymam. Item hoc anno Kal. Marcii obiitWa- Diethardi unanimi fratrum consilio et concordivoto
cezlaus dux Moraviensis (122), totius christianitatis 9 Kal. Maii inabbatem ejucrlem monasterii electus
pater et clericorura amator. Eodem anao 7 Kal. est; virmorumhonestate cunctis amabilis.colloquio
Maii immensum signum apparuit,ettonilruum hor- plurimum affabilis.in abstinentia singularis,amicus
ribile auditum est.Eodem anno 11 Kal. Julii Sobez- humilitatis, intimus verae caritatis alumnus, toti
laus dux Boemorum insidiatores vitaesuae quosdam fratrum congregalioni adeo cum vinculo fomiliari-
decollavit in foro Pragensi publice, quosdam pedi- tatis et dilectionis sese astringens,ut omnibus plus
bus ac manibus ac linguis et visu privavit. Braciz- amori quam timori haberelur. Revoluto ergo ejus-
laus, filius Bracizlai ducis, privatus est oculis. dem anni circulo,item 9 Kal. Maii, metropoli 233
per
1131. Klevatae sunt reliquiae sancti Godehardi manum Sobezlai ducis abbatili susceplo baculo, a
229 mirae
episcopi et confessoris, sanctitatis viri. Johanne venerabili episcopo ordinatus est.Divinitus
Eodem anno Sylvester prior Zazovensis monasterii igitur tam decenti sublimatus honore,bonus pastor
adiit Romam. ad suo moderamini commisaa dulcia cum omnium
230
conjux Groznalae, sune fecit
1132. Pribizlawa , D suorurn exultatione revertitur ovilia. Hic locus sese
terminum vitre.Decujuspia conversatione quaedam obtulit quod superius promisimus absolvere(124),
fidelium memoriae officiosummatim commen-
stili quanto scilicet in sanclaercligionisstudioflagraverit
dare satis ad rem arbitramur pertinere. In cujus amore.eLquamdiligenscurasibi fuerit inmelioran-
moribus,dum in carne vivit, et Deoplacuisse confi- dis et amplificandis rebus monasterii. In quantura
dimus, el hominibus Deurn diligentibus omnigenae siquidem prcvaluit et novit, omnem monaslicam
VARLE LECTIONES.
228
tradidit 4 (o).
2 " Zdico 4 (a) 228
Megicbertus 4. 229
Gothardi 4 (a).
!3 °
Pbrzlava 4 (o). * 3i ad 4.
233 233
Dethardus 4. metropolim 4.

NOTvE.
(121) Tertius; secundum Necrologium Bohemi- in anni numero scribendo errasse ; obiit Diethar-
cum obiit ix Kal. Mart. dus a. 1134.
(122) Consentit Necrologium Bohemicum. (124) Adannum 1123.
(123) Anno 1097 quo apparet auctorem hoc Ioco
 :

2 'I COSM.E PRAOENPIS CHRONICA. 202

il iplinam fratruni suorum cordibtll sepius in-

« A H3t. Domnus Heinricus, episcopusOlomucenBis
culcarc solitus fuit. Re* superfluas privatas con- reverentissimus, Romam causa oralionin protectus
tia licitum posi .ravissimum crimen eseedo- est. Eodem anno domnus Johannes, episcopus un-
cebat; di-ens mooachuno victum et vestitum lia- decimus sanctae Prajjensis ecclesiae, clericorum et
bcntem his debere esse contenturn. Specialiter monachornm *erus amator.pauperum et perejjrino-
quoq'ie humilitatis et palientiae nmnibus in scprre- rum pius consolator, 6 Idus Aui/usti (129j miirra-
tendebat exemprom, llu<1 semper revolvens
i vit ab hoc seculo, cui eodem anno Silvcster, Zazo-
« Quanlo magnus es, humilia te in omnibus n Hic vensis ecclesiae abbas, vir vere laraelila, successit

t> mpore^ui regiminis capellam sanctae Dei genitrici

in epi8copalum. Sed insequenti auno, Deo, a quo
conitruxit, monasterium sancti Johannis Baptistae omnia bona procedunt, inspirante, sano usus con-
picturae venustate dccoravit, muros eum absidihus silio, secum sepius retractans, semetipsum minus

in medio orat;>rii ab altaribus sancti Stephani et snlficere posse ad tam grande pondus episcopalia

smcti Martini inlerpnsuit, pavimentum ecclesia? regiminis, et illud apostolicum : « Nemo militans

lapidibua politis de Petrino monteadveetis adorna- Deo implicat se negociis secularibus (// Tim. u,
vit, donnitorium, refectorium, cellariumet coqui- 4), • el cetera, eundem episcopaturu cum bona
nam atriumque per circuitum cum co-
claustri g voluntate dimisit, suamque abbatiam recepit

lumpnellis et absidiculis venustissime construxit. U 40. Sobezlaus dux Boemicus 16 Kal. Marcii

nuncupata basilicam in exutus artubus, viam universae carnis ingressus,

In villa Mnichovici (125)
houorem sancti Michaelis et omniurr celestium cui eodem anno 13 Kal. Marcii Wladizlaus, tilius

virlutum edificavit. Quid plura? Omnis ejus inten-

Wladizlai ducis,successit in principatu. Eademque
tio.omne studium.omnis sollicitudo, quoad vixit.in
tempestale renuente domno abbate Silvestro episeo-
patum Boemicum.Otlo, Pragensis ecclesiae canoni-
hoc precipue perstitit,quatenus domui Dei in omni-
cuset prepositus.electus est in episcopum.et eodem
bus utilem se exhiberet.Eodem anno obiit dominus
Me£iihardns,decimus cpiscopus sanctae Pragensis
annoordinatus est 7 Kal. Junii (130). Eodem anno
17 Kal. Octobris obiit Adleyth ductrix (131).
5 Non. Julii (126), monachorum et cle-
fficclesiaj,
1141. Spitigneus, filius Boriwoy (132) ducis, Mi-
ricorum verus amator, pauperum et peregrino-
rum pius consolator, cui succtssit Johannes. rozlau, Mukar causa orationis Jerosolymam pere-
xerunl mense Januario. Eodera anno tuit inunda-
1135. 3 Kal. Marcii facta est ordinatio domni
tio aquarurn in Boemia.
Johannis undecimi episcopi Pragensis. Eodem anno I37
comes et alii primates Boemiae
1142. Nacerat
facta est confirmatio ordinis saucti Augustini ad
adversus ducem Wladizlaum conspiraveruut, et
Premonstratam ecclesiam per". Innocentium ^papam
^ C
^ uniii
•u •••.«.
Moraviensibu9 Boemiammagnamanu u .
hostili-
••

in civitate Pysis 5 Non. Maii

ter intraverunt.Deinde bello congressi, Boemis ce-
1136. dentibus,Pragam obsederunt et monasteria sancto-
1 137. Silvesler abbas una cum domno Heinrico rum\iti Wencezlai atque Adalberti sanctique Geor-
"* Olomucense episcopo et cum aliis instincludi- gii incendio vastaverunt.Tandera superveniente rege
vinae inspirationis, orationis causa Jerosolymam Roroanorum Cuonrado (133) depulsi ab obsidione
perrexil, interim ccenobii sui gubernacula domino urbis recesserunt et Moraviam redierunt, et inter-
Beroni, ejusdem loci dpcano, procuranda commit- ventu cardinalis Widonis(134) etepiscoporum Otto-
tens. In eodem anno 9 Kal. Jan. prosperis austri nis.Heinrici atqueabbatum digna satisfactione in
flatibus rediit.in quoDpo devotus Ru-
itinere miles pacis fedus convenerunt.Eodem anno synagoga Ju-
zin defunctus est 3 Idus Octobrie. Eodem anno 2 deorum et multa edificia combusta sunt 238 .In sub-
Non.D9cembris(127) Lotharius Romauorum impe- urbio Pragensi visus est serpens volare.Eodem anno
rator,pauperum et peregrinorum pius consolator, 3 Idus Julii obiit Kerberk 239 (135),conjunxBoriwoy.
migravit ab hoc mundo,cui successit Cuonradus 285 .
1143, Wladislaus dux Boemorum Moraviam in-
Lupoldus 236 dux (128) pulsus est de Moravia. r.endio vastavit (136). Eodem anno legatus aposto-
1138. lici soparavil sacerdotes ab uxoribus (137). Eodem
VARLE LECTIONES.
"* Henrico 4 235
(u). Chunradua 4 *»« Leopoldua
(«). 4 (a) i31 Nazeral 4. 238
interpunctionem 4 (o) se-
quimur ; 4. verba m suburbio Pragensi ad antecedentia retulit. * 39 Kerbek 4 (o).

NOTM.
25) Miecbnow in circulo Kaurzimensi. (133) die Pentecoales, probante Vincentio Pra-
j)
(126) Probat Necrologiuin Bohemicum. gensi.
(12 ) Num die 3 an. 4 mensis Decembris raor- (134) Guidonem diaconum cardinalem — quem pro
luus sit dubitatur. Vide Jaffe, p. 224. enormitatibus corrigendis ad partes illas de latere
(128) Oiomucensis, (ilius Borivoyi II. nostro destit.amus, scribit Innocentius II papa die
(129j Prubante Necrologio Bohemico. 21 Aug. 1142; Boczek 1,215.
(135) Necrologio, in quo legitur 4 Id. Julii, est
(130) Ita videtur corrigendum pro Julii ex Cosmae
Gertrud cf. Cosmas III, 12.
continuatione prima ad a. 1140; vid. aup., p. 146. ;

(136) Cfr. Vincentium ad h. a.

(131) Necrologium exhibet xv Kal. Oct. (137) Vide litteras a Guidone de hac re scriptas
(132) Secundi, qui obiit 1124. Boczek, I, 1, 223.
293 MONACHI SAZAYENSIS CONTINUATIO. 294

anno inventio capitis sancti Adalherli episcupi et A, 1153. Obiit papa Eugenius (143), vir vita magni-
urbe Pr.iga in ecciesia sancli Viti ficus, cui succeasit Anastasius (146).
martyris, et cilicium sancti Wencc-zlai inventum 1154. Jam die deliciente, crepusculoque noctis
est. Eodem anno vcnerabilis dedicalio monasterii immincre incipiente, eclypsim luna passa est.Post
s.inctorum Viti Wencezlai atque Adalberti 2 Kal. haec maxima mortalitas iu homines irrepsit.
Oclobris a Iribus episcopis Ottone Pragcnsi et 1155. Fralres nostri Aisenius, Sizna, Radosta,
lleinrico Olomucensi et Bibenbergense episcopo. hac vita exempti sunl.
eodem anno religiosus papa Innocentius migravit 1156. Bero Postolopertensis abbas 5. Idus Maii,
ad Dominum. heu immatura mortc diem clausit extremum. Hic
!

1144. Gwido cardinalis et legatus apostolicac se- siquidem secunda etatis suae vigilia, Lomini aspi-
dis, cassis quorundam incitatus delationibus, Sil- rante gratia, semetipsum in ara crucis Chri3ti hoc
vestrum abbatem suspendit ab officio, sed se- in cenobio oblulit holocaustum Deo. Vir caritaiis

quenti anno per domnum Heinricum Olomucen- virtute plenus, simplex et castus in moribus, vo-

8em episcopum redenntem restituit. luntariae paupertatis specialis amicus, qui ob me-

1145. ritum sancta3 religionis primo apud nos honore

1146. Dedicatio capellae sanctaj Mariee in Zazoa ^ decaniae, deinde Postolopertensis in monasterio
a venerabili episcopo Ottone, quam construxii per domnum Ottonem episcopum abbatiae est cul-
domnus Silvester abbas. mine sublimatus. Prefuit aulem eidem ecclesiae an-
1147. VenerabiliL abbas Claraevallensis Bernhar- nis 8, mensibus 4, diebus 35.
dts,!»eo et hominibus carus, audiens invasionem 1157. 5. Idus Januarii Spitigneus dux, immo flos

e! persecutionem quam Sanguin (138) paganus fecit et honor ducum, proh dolor nirnis intempestiva
!

in conlinioJerusalem, siculi Mathathias adhortaba- morte vitae presenlis accepit terminum, vir prae
turliliossuos (139), sic adliortatus est regera Fran- caeteris divinae pietatisdote magnifice predilua, et,

ciae Luodewicum 2v0 omnesque Francigenas gentes ut paceomnium dictum sit, totus ex omnivirlutum
armata manu in expeditione Dei ire Jerusalem, ani- elegantia compositus, cujus qui digne meminit,
masquepro fralribus ponere, nec non chrislianam dolore etlacrimis nequaquam carerepoterit. Cecidit
genlem de gladio paganorum auxilio Dei liberare. quippe aureusecclesi® Dei clypeus, clericorum pa-
Cujus admonitione Franciisgentes Francianae, An- ter.pupillorum mater, merentium intimus conso-
glicae, Lotharingiae,Saxones, Boemienses, Suevien- lator, tolius honeslatis et bonitatis solertissimus
ses,Bawariensescum ferocibus Francis ad expedi- indagator.cui virlus amor.vitium fuit horrori, cujus
tionem Doraini sunt paratae. Coramotio christiano in judicio arcem victoriae misericordia et veritas
rum facta est in paganos. Eadem tempestate ver- ^ se mper oblinuit.Ad miserendura denique nullus eo
bigcr Sdico episcopus Moraviensis adiit Pruzos facilior,adirascendumetvindicandumin reos nemo
(140) cura Ileinrico decano Pragensis ecclesiae ad dillicilior. Quem etiamDeus virgabenignaesuae cor-
predicalionem, et eodeia anno est reversus. Eo- rectionis multo tempore in presenti flagellavit, sed
dem anno 2 Idus Junii obiit Izcizlaus 241 , quintus baculura consolationis ad percipienda vitae futurae
abbas Poslolopertensis ccclesiae, cui successit Bero premia reservavit. Longa siquidem et dilficilia
Zazovensis monasterii decanus, et eodem anno or- apud exleras nationes passus exilia, tandem tam
diuatus est 7 Idus Decembris. preceptione quam petitione Friderici Romani im-
1148. 6. Idus Julii Olto duodecimus episcopus peraloris a Wladislao duce recipitur in patria, sed
sanctae Pragensis ecclesiae obiit (141), cui successit brevi temporis inlersticio, fatis urgentibus, migrat
Daniel praepositus ejusdem ecclesiae. ab hoc seculo, protemporali dispendio lelicitatis

1149. Ordinatus est Daniel episcopus a Magun- eternae beandus solatio.

tino archipresule. Eodem anno 13 Kal. Feb. Fridericus abbas Pos-
1150. Vir clarus vitaSdico, septimus episcopus tolopertensis, vir in divinis et humanis rebus
Olomucensis ecclesiae, subtrahitur ab hoc mun- summaa discretionis,erga Deum et homines devotae
do (142), victurus perpete vita, cui succeesit Jo- D sinceritatis, inlimae ad omnes aflabilitatis, peracto
242
hannes (143) canonicus de monte Ztragov itinere cum domno Daniel pontifice in terram Hu-
.

Eodem anno obiit Gertrudis ducissa Boemiae (144). norum abierat.quoniam videlicet idem antistes et
1152. Heinricus, fraterWladislai ducis, cumaliisBoemicae
VARLE LECTIONES.
140
Ludwicum 4 (o).
2il Czislaus 4 (a). 2 " Zragor 4 (o).
KOTJE.
(138) Zengosuliae pri nceps. (142) vii Kal. Jul. probante Necrologioet catalogo
(139) Exemplum ex litleris Eugenii II( papae de epp. Olomuc. apud Richler, p. 24.
auxilio terrae sanctae ferendo dalis desumptum (143) quartus.
=st ; Boczek I, 241 ; ibid. 255 vide epistolam S. (144) uxor Wladislai II, filia Leopoldi IV, ducis
Bernhardi ad ducem Wladislaum. Austria?.
(140) Pomeranos, teste Vincentio. (145) tertius.
(141) Consentiunt Necrologium et Vincentius. (146) quarlus.
 COSMjE PRAOENSIS CIIRONICA 296

l.-n-.i' pri iii itlbus filiam (117) Ungarici rejiis (i 48) A. libcriori usu8 coasilio, ducem ad se accersitum
Fridorico, Qlio ejusdera ducis desponsandam de- hujus verbi nobilitute alloquili.r: « Virtutis tu.e
tulerunt. In reditu in quandam villam auam pau- constantianouisoptimecomplacuit.namellidelitutis
sandi gratia dcveniens, post trium dierum egritu- tuaeerjja nos sinceritastoli regnoevidenter inuotuit,
dinem ultimum exalavit s-piritum. quum fideliler, quam devote, et quam inlime no-
Ejusdetn quo<juc anni 11. Marcii Kulendis Jo- strum,immo tolius regni iotegrum ^cnindumDeum
hannes Olumucensis ecclesiae episcopus, qui do diligasstatum.cumin nostrisnecessitutibusettolius
monasterio suncti Augustiui Zlragov assurnptus rcgni rei publica? lui ipsius tuorumque vilum periculo
fucrat, vitam terminavit presentem, medio sane objiccre nuuquam hesitaveris. IJunc igitur egregiam
juvcnlutis constitutus flore, sed maturus morum virtutcm in le consideranles ac diligentes, et de
nobilitute. Hic pro dcfcnsione justiliae et statu ac cetero te erga nostrum imperutoriam serenitatem
honoresanctae Dei ecclesiae semper, quantum in li lelem et incoramutabilem habericupientes,honor

ipso fuit, inconvulsus preliator perstilit, difficilis quo ipsc volueris le secundum nostram liberalitatem
inobedientibus, facilis ac promlus elaffabilisDeum honorare decrcvimus. Altamen quia terraru tuum
diligenlibus. Cui ex
'
quo cpiscopalem suscepit in- auro etargento etomnium preciosarumrerum copia
ful ara in corde, in habitu et sermone precipua y> scimus redundare, et nihil in talibus tibi rarum
semper cxtitit humilitatis custodia, adeo ut ple- exislere,accipeex Dei gratia et nostra benevolentia
rumquc ctiam ab bumilioribus personis venerari tibi quam tradimus regni coronam tt regi^e pote-
rcfugcret, dicens, non oportcre se exigere hono- statis et honoris dignitatem in rpgno tuo. » Et haec
rem ab hominibus, utpote qui de eodem luto con- dicens, jussit proferri coronam auream gemmis,
ditus csset. preciosis lapidibus mire adornatam, qua videlicet
De probitate Wladistai regis et fratris ejus ipse imperator in summis festivitatibus uti fereba-
Theobaldi dncis. ter (155). Tali igitur divinitus honore sublimatus,
Anno sub eodem Fridericus imperator, junclo gloriosusdux Wladislaus cum ingenti tripudio et
sibiduce Wladislaoet fratre cjus Theobaldo, Polo- suorum rediit ad sua.
leticia
niam exercitu valido intravit (149), principes ejus Deinde ejusde.a anni mense Maio (156) profecti
13oleszlaum (150) et Mesconem (151) sus ditioni sunt rex et fraterejus dux Theobaldus cum cesare
subjugavit, infinitam peeunium in auro et argento Fridcrico in Italiam adversus Mediolanenses, qui
accepit, et proconfirmatione etslabilitatedeinceps tunc imperatorem pro quadam seditione contra
paois (152)eorum obsides suscipiens, viotoria
filios Laudunensesac Nolanae urbis cives (157; facta, sibi
pro voto potitus rediit. Pro cujus sane pacis com- graviter olfensum habebant. Decreverat siquidem
positione praecipue ducis Wladislai inslitit illustris C i mpe rator non prius se cum exercitu ab urbe dis-
industria tantum enim imperatoriae volunlati se
; cessurum (158), quam hostibus suis igne et ferro
tunc benivolum exhibuit, ut per se tantum et suos meritam rependeret ultionem. Ibi gloriosus rex et
vel ad deditionempraefatos principes Qectere vellet, vere glorificandus Wladislaus cum suis optimatibus
vel, si necessitas rei poposcisset, ipse primus cum veluti quondam Judas Maehabeus, modo frontes
illis pugnam anticiparet. Imperator vero (155), ut adversariorua'jconterendo,modoatergoinsequeDdo,
d ictum est,cupito potius honore, ad sedem suam modo etiam adextrisetasinistris acriter iasistendo,
reversus est. Jam, scilicet anno ;ib anno iocarnat. quot prelia laudabiliter ac victoriose peregerit,
H5S. Initiato, quid Boemico duci pro labore suo dictn longum est.Attamen quia in bellicis certami-
recompeusationis exhibere debuisset, cuni princi- nibus victoriae provenlus plerumque fit incertus, et
pibus regni consilium habuit (154). Dum ergo plures varii casus vices diversas et difficiles in talibus
eorum assererent, dignum sibi videri optimis mu- ludunt, fieri non potuit quin et ipse quosdam ex
neribus auri et argenti juxta imperatoriam munifi- suisprimatibusillicamitteret. Mediolaniigiturcives
cenliam ipsum remunerari debere, imperator D egregiamejusvirtutemetindustriam considerantes,

NOUBL
(147) Elisabetham. (155) Errat ; hoc Friderici prscepto Wladislao
(148) Geisae II. permissum est, ut iisdem diebus festis quibus im-
(149) Die 22 mensis Augusti Friderious Oderam perator corona, circulo ali episcopis Pragensi et
transiit, teste Radtvico, qui, ut Vincentius Pra- Olomuccnsi publice ornaretur sibi enim coronam ;

gensis, de hac expeditione fusius egit. vel diadema, Wladislao circulum vindicat. Hunc
(150) quartum. circulum veram fuisse coronam Dobnerus pecu-
(151) terlium ; suntfilii Boleslai III. liaricommentatione probare conatus est in libro
(152) Imo fratrem Casimirum aliosque nobiles, Born Abhandlungen einer Privatgesellschaft in
probatiteRadevico. Bohmen V, 1.
(153) Mense Octobri Bizuntii commorabatur. (156) Die 14 Jun. 1158 Fridericus adhuc eommo-
Cfr. Bohmer reg. 2376. rabatur Augustae B5hmer2402.;

(154) R-atisbonae mensis Januarii die 16 dataest (157) Nola est urbs Campaniae; de urbe Como
Friderici I tabula de circulo aureo WJadislao et cogitasse videtur.
omuibus ejus successoribus concesso, quam vide (158) Inde a die 6 Augusti 1150 obsessum est
apud Boczek I, 267. Mediolanum, teste Radevico.
 297 MONAClil SAZAVENSIS CUNTINUATIO. 293

et quia cesari foret acceplissinius, legalis ad ipsum A fuerint el erga divini cultus honorem studia, evi-
et preoibus directis, medialorem euiu inter se et deuter extant testimonia perhibentia, hoc in loco
cesarem esse pro offerenda digna satisfactione et ista sufficiant. Hoc tanlum, salva oiunium gratia,
pacis compositione deprecati sunt (159). Ipsius dixerim.
ergo annuente prudenti consilio et sedulitate, pre- Quod locus ille patrem vix invenit sibi talem
faiae cives urbis potiti sunt pace. Moribus et vita, ceu Silvester fuit abba.
cesarem
1159. bauiel episcopus Mediolanura ad Hujus post obitum Bozata, ejusdem loci prior, eo-
Fridericum profectus est (160), a quo benigne et dem anno per Wladislai regis et episcopi DanieliB
honorifice susceptus est,quem in obsequio suo suis electionem in abbatiam successit, qui brevi tem-
et regni negociis bienuio implicatum retinuil.Inte- pore, exacto unius videlicet anni spacio, sui regi-
rim Romae defuncto Anastasio apostolicae sedis minis curampropria voluutatedeposuit.Uic naraque
pontifice, gravi exorta seditione, duo ex conlrariis in cenobiali conversatione jain 30 compleverat

pirtibus apostolicae sedi praeficiendi electi sunl, anuos, ac a turaultu secularium actionum adeo se
Alexander (161) et Victor(162). Pro qua dirimenda alienum effecerat, ut nulla penitus ralione quid in
sedicione Daniel presnl Romam dirigitur, ut vide- seculo ageretur sese vel scire modicum pateretur,
licet utraque persona cesaris ettotiusregni concilio n ideoque ad disponendas exteriores monasterii utili
interesse debeat, et juxta publicam et canouicam tates, vel ad popularium questionum examinanda

sanccionem ea quae magis competeret aposlohcae judicia prorsus extitit ignarus. Preterea tot et
tam
,4S sane con- gravium infirmitatum detinebatur molestiis, utvix
sedis principatum obtinerel. ln eo
cilio (163/ coram cunctis regni princ-pibus et 150 aliquando quantacunque necessilas exegisset, pro
episcopis Victor justitiae victoriam obtinuit,et con- utilitate ecclesiae extra monasterii septa procedere
cordi omnium voto et acclamatione archisterium potuisset. His igitur et similibus
devictus incom-
apostolicae sedis suscepit.Hisigilur rite terminatis, modis,'post anni circulum onus deposuit suscepti
Danielpresul acesare et apostolico multosublicnatus regiminis.
honore, excellentia quoque functus lcgaiionis apo- Eodem anno^ducellus Sobezlaus (165) noctu fecit
stolicae, proficislur ad regem Hunorum (164), et irruplionem cum 60 armatis militihus in urbem
exinde ad propriam Pragensis pontificatus sedem Olorauez ; omnes fere quos in ea reperit diversis
anno dominicae incarnationis 1160, in omnibus obprobriis dehonestari fecil. Quae mox
auctore Deo prospere agens, regreditur. Fama volans Wiadizlai regis percutit aures,
1161. 4. Idus Februani Sylvester Zazavensis qui collecto exercitu dictara circumdedil urbem ;

abbas regiminis sui 28. anno exiita tenebris hujus sed cum cerneret forti custodia militum inaccessi-
corporeae regionisad patriam perpetuae mansionis, ^ bilem sibi suisque fore urbis aditum,caulius arbi-
pro labore presentis \itae recepturusbravium beatae tratus cst magis ex ingenio quam bello juvenilem
remunerat onis.Vir omniura virlutum disciplinaet
:
principis animum attemptare. Per internuncios
eleganlia decenter insignilus 1
,
atque adeo practicae ducem invitat ad pacem, immo spondet
et firmat
exercitiis ac theoriae amori deditus, ut evidenter quam velit pacis accipere
conditionem. Princeps
adverti potuisset ; hominem licet adhuc in carne igitur, ut simplicissimus agnus, nil adversi ratua,
positum, totum tamen spiritus sui fervore jam in it regis in manus, pax juramenti
et pacis conditio
celestibis constitutum. Specialis enim erat amicus confirmatur sacramento. Johannes episcopus
lbi

parsimoniae,qui lauciores dapes vel vini pocula ceu Moraviae, illic jurat oranis primatus Boemiae, sicut
quasdam morborum materias >ibhorrebat, sed cibo rex dictat pro pacis el fidei confirmatione. Sed ubi
siraplici et pura fluminis unda delectabatur, con- fides? Sacramenta violantur, paclio pacis exinani-
vivia potentum et quarumlibet secularium persona- tur, rapilur,cathenatur princeps egregiae probitatis,
rum detestabatur, propter quod etiam a pluribus et incastro munitissimo Prinda (166) sub districtis-
|
minusdiligebatur,quiaintalibus nullise communem tissima custodia multo tempore (167) macerandus
lexhibebat. De cujus vitae laudabili qualilate uaulta retruditur.
^quidem ad exemplum pie vivendi et honeslatis D 1162. Divina annuante pietate, regisque Wladislai
Iformam dici possent,sed quiasuperius jam inde me ac etiam dorani Danielis pontificis industriaprocu-
ex parte dixissc metnini,et maxirae quomodo ope- Begnardus abbas Zazovensis monasterii gu-
ranle,
rum ejus in eodem monasterio magnalia, quanta bernacula 6uscepit. Hic primo Syloense ceno-
VABliE LECTIONES.
243
ln codice 4. in margine loci In eo suscepit manus coxva adscripsit verbum mentiris, littera una
sub altera posita.
XOTM
(159) Gonstituta estpax die 3 mens. Septemb., (162) quartus.
[jie qua vide Vincentii Pragensis copiosam narra- (163) quod Ticini habitum est annc ineunte 1160.
Itionem. (164) Geisam II.
j
(160) Anno praecedenti cum rege in Italiam ve- (165) filius Sobezlail.
;jnerat. (166) Franenberg in Pilsensi circulo.
i
(161) tertius. (167) usque ad annum 1173.
Patrol. CLXVI 10
 i.r. PRAfiBNSIS niHONPW. :;(»()

biutn (lt)Hi idmoduiD honeste rexit, proprioque \ minis nnno,tribulationerr-jiH et patientiamDomino

labore ii oibui dii neria magnifloe i orditer reepiciente, Zazorenaie cenobil abba
ampllavit. Primo autem anno ordinaliooie domni constituitur, Metensis generc-.disct' h mode-
Dauielia epieoopi ineurrexeruntquidamviri iniqui- rat^r vitae monuslica?, dilertionis et affabilitaiii

utra undem abb lem,vli um veneraodum,et nratiapreditue.humiiitatisetmanBuetudinis virtute

qnseunquc eriminoea de ipeo potueranteooflogere, oonetantieaimue,omni moram eiegantia melioi
auribue pontifloie orebra et importnna delatione per omnia comparandus.Cui pro hominum suonnn
oon BOOl inonleare,et qoia,eioot heatusdicit
reriti defensione sture vigiluntissimu ^iinpcr cura fuit,

Gregurius Auimo in multii occupato fucile ab fldtt-

:
cui proussertione veritatis ncc regia majestas nec
/a<Dr(7/u.v.su/^i>;'fu/-,reinitautconlictaerat,episcopus principum potestus terrorem vel ruborem uuquam
ease credidit. Vil ita venerabilis Regnardus sine incutcre valuit, cujua animum nec prosperitas
ad
oanonloa audienlia, nec accusatoribus seu testibus inanem unquam emollivit leticiam, nec udversitae
legitimis oonviolue, vel confessus, de objecti>>ne ad perniciosam dejecit mestiliam; vir in cunctis

eriminie, abbatiee privatur honore, rejicitur de semper preferens

suis evenlibus eundem leticiae

munasteriocuin univeisasibidelectacongregationc, vultum. Universae congregationi plus amore quam

Mirum eane de tanto viro,domno videlioei epiecopo, g terroresiudebat proeeee, tantum namque liumiliiati
qnod tam crudelem el lum precipitem in pastorem se subdiderat, ut cum esset emnium in congrega-

simul etovile potuit dare eententiam,et quod nulli tione dignioret sublimior, in omnibus suis actibus

prorsus paroendum ob uoiusaocusationemjudicavit, subjectione se exhiberet.Ad humilia etiam qua:que

nisi forte, ut quidam tunc conjiciebant, sicut et opera nullus eo promptior, nullus agilior, nullus
postmodum rerum probavit eventus.hac nccasione eflicacior ; fuit in eo peritia pingere vel sculpcre
id cum fecisse, ut quibusdam Angustiniani ordinis quaslibet imagines ligno vel osse vel etiam diversi
regularibus, de exteris ascitis nationibue, eundem generis metallo, fabrilis quoque non ignarus fuit
locum commendaret.Predictus vero domnus Regi- artis, et omnis qua? ex vitro lieri solet composi-
nhurdus quarto decimo post depositionemsui regi- tionis 2ii

CANONICOPUM PRAGENSIUM
U ONTINUATIONES COSiLE.
-£»«5-

[Gerlach.J In diebusillisregnanteinRegno Roma- C tres,quibuset praefecitinprimis quemdam Blasium.

norum rege Conrado,etinBohemiaprincipante duce Postquam vero liquido comperit de instilutione
Sobieslao, Zdico qui et Henricus, bonaj memorioe Praemonstratensis ecclesiae,quod indeesset inilium
Olomucencis episcopus, habitum nostrum, quem ordinis et magisterium vitae regularis, illico habila
Iherozolimis vitlerat,supersepulcrum vitae suscepe- deliberatione cum ipsis fundatoribus.unanimi voto
rat cum multo, sicut tradunt, ymbre lacrymarum, miserunl, et de Stenveldensi domo conventum po-
et abdicatis lam esucarnium quam caeteris vita3
ibi stulaverunt. Et quidem tunc temporis ordo noster,
blandimentis.reportabat memoratoduci etBohemis licetnecdum dilalatus, magno tamen fervebat zelo,
sicut novum hominem ita et novum ordinem. Quo tumin Praemonstrato tum inomnibusecclesiisnostri
duce in brevi defuncto, successor ipsius illustris ordinis, et maxime in Stenveldensi ecclesia, quae
Wiadislaus, nec non et uxor sua nobilissima Ge- nullam habuit vel habet in religione secundam. Cu-
drudis.soror praedicti regis Conradi,succensi exem- justuncsuavissimotracti odore principes terrarum,
plo et hortatione prsfati episcopi,novam ecclesiam undecunque gaudebant ecclesias fundare novas, et
novo condunt ordini,erigentesfabricam venuslissi- personas ordinis evocare ad illuslrationem provin-
mam in monte Strahow, mutato nomine ipsius in ciarum suarum. Inter quos et isti fundatores, de
monte Syon. anno Domini 1140, quibus optime n quibusmodo sermoest,porrigentespetilionemsuam
cooperabatur idem epieoopus,maximein spirituali- prius capitulo, deinde Stenveldensi ecclesiae, quod
bus,coadunando undeounque posset religiosos fra- pie postulant pleno comprehendunt effectu. Nam
VARLE lectionbs.
244
Finipur hicin uiroque codice 4. 4 (a . supplementum monachi Sazavensis. In 4. sequitur vita sanctse
Ludmilae brevissima a Meunenic edila in cujus demum fine leguntur verba: Explicit liber IIIIus in
chronica Boemorum
NOT^.
(168) Selau in circulo Czaslaviensi.
301 CONTINUAT. CANO.MC PRAG. 302
committilur Slenveldensi praeposito, ut nogolium A Romam a>J papam Adrianum, ul eum ad caesarem
eorum promoveat et desiderata concedat. Porro jure debitoconsecret.iter cum forti ttmnu militum
praepositus, vir I>eo plenus,non tardatin hiis quac arripit. Cum autem
in exitu Alpium ante Veronam
in mandalis acceperat,sedassu'iiptissecumfrattibus civitatem ad Gervardam castellum inexpugnabile
el domino Godeskalco, qui poslea abbas in Syloa perveniunt, V.croneuses tanqudmde suo juretrans-
factus e8t,proficiscitur in Bohemiam.Pragam venit, itum sibi et suis prohibent, diccntes eum non eBse
devote suscipitur, obligat se ad susceplionem loci, incaesaremcon3ectatum,propter hoccumex eorum
tandemquerepatrians, dimittit ibi memoralumGo- jureeisdeberepecuniam persolvere, si indellomam
deskalcum a latere suocum fratribus.qui conventui transire velit postquam aulern eum in caesarem
;

habitacula praepararent interim lignea. Quibus pa-
ratis, ilerum post anni circulum idem praepositus
reverlitur, adducens secum conventum clericorum
una cum abbate quem elegerant, cui nomen Gezo,
qui dotninum Godeskalcum libenter apud se reti-
consecratum receperint, ei tunc honorem ut caesari
debitum persolverent, non ante. Haec rexFridricus
audiens iram reprimit, et eant dissimulans, verba
dans bona.pecuniam quarn exquirunt eispromittit,
el tanquam super hoc securitate data, Veronam

nuisset, sed praepositus suus jubet cum redire in illaesis exercitibus suis transit. Regalibus itaque

R ultra positis exercitibus, mandat

Slenvelt ad id exspectandum quod ei divinitus tue- Veroniensibus ut
rat praeordinatum. pro debita pecunia veniant ;
qui verbis ejus creden-
Nec absurdum puto,si paucis exprimam qualiter tes, 13 nobiliores,plurimis nobilibus eis adjunctis,

idem Gezo, primus abbas Strahoviensis,primum in pro pecunia promissa ad regem dirigunt.Quos
eis

Stcnvelt ad conversionem venerit.in hoc enim con- rex hilari vultu suscipieus, de promissa pecunia
fitebuntur Dotnino misericordiae ejus, qui miris verbis datis optimis, eos capi praecipit. Et cum
modis praedestinatos suos vocat. Gura esset ipse in quidam ex eis depropinquiori linea cognatum ejus
Golonia canonura custos et majoris eoclesiae, vir se esse direret, et hoc testimonio comprobaret,
dives et delicatus, quadam nocte
somnium pu-
per propter hoc eum altius lanquam nobiliorem sus-
tabat fratres suos concanonicos tanquam in gyro pendi praeeipit, posleris suis hoc relinquens exem-
consedere,seque in medio eorum, cum ecce adstitit plum,et caeteris timorem inculiens, netalia contra
ante eos quidam horribilis aspeetu, qui virgaquam dominos suos agere praesumant.
manu gerebat percussit primum in capite, deinde [ViNcENT.JIntereaPapienses,Gremonense3 eitan-
allerum.tertio tertium.et ita flagellavit omnes hinc quam domino suo carissiroo cum multa electa mi-
et inde a dextris ejus et a sinistris postremo,cum litia occurrunt, et in servitiuin ejus regiam viam
;

vellet percutere et istum, declinavit ictum, et sic proliciscuntur. Tandem rex optatam ingreditur Ro-
evigilavit.Quam visionem secuta estmors ipsorum, Craam, et in constituto tempore a domino papa
et omnes in brevi ex hac luce sunt subtracti, eo vi- Adriano in imperalorem consecratur. Cumquecon-
delicet ordine, quo visione fuerant percussi quod ;
secratione peracla in stationibus regalibus, in pla-
ille videns et mori timens,fugit tanquam unicornis, nitiepulcherrimaanteregiamurbemRomampositis,
etconfugitin Stenweltad portum monasterii,con- Romani antiquum
de eorum jure cibos sumerent,
versatus ibi juste atque regulariter usque in diem fastum somniantes, de domini imperatoris conse-
quo assumptus est in abbalem.Sane idem Gezo vir cratione tanquam cootra eorum voluntate facta in-
erat totius probitatis et industriae,providus dispen- dignati, forti manu contra ipsum armantur. Quid

sator tam in spiritualibus quam temporalibus,ma- plura ? Armataeacies contra Tyberim progrediuntur.
gnus zelator disciplinae, cujus institutione viget ad- Haec dum imperartor audit, contra armat exercitus,
dhuc el regitur Strahowiensis ecclesia.lta memoria et nullumin eos insultum fieri praecipit, quo usque
ejus in benedictione esi,cum post mortem non mo- in planum progrediantur. Lateranenses contraira-
ritur, el opera ejus rediviva semper eum vivere pro- peratorisexercitusinplanumcampuraegrediuntur,
testantur. a primis aciebus congrediuntur,fit pugna; verum-
[Vixcent.] Anno dominicae incarnationis 1154, rex tamen cum imperator Fridricus cum filio regis
Conradusviam universaecarnis ingreditur, pro quo D Conradi et aliis principibus eos in fronle viriliter
Fridricus suuspatruelis, dux Sweviae, miles armis ceederet, Henricus dux Saxoniae eos a ponteTyberis
strenuus.in regem eligitur, qui totius orbis guber- a tergo, ut vir bellicosus, armis fortiter invadit, et
nacula regere ccepit. cum jam ad ferream portam, quae in medio pontis
Anno dominicae incarnationis 1155, dux Wladi- est,ferepervenissent, Lateranenseshoc conspicien-
slaus a regeFridrico in maximam recipitur gratiam. tes,et inter duo mala minus malum eligentes, tam
Filii aulem Sobieslai exules domino regi Fridrico ab hostibus quam
a suis ferream portam claudunt,
adhaerent fidoliter, et ab ipso et principibus ejus et sic miserabiliter prostrati,quidam gladio,quidara
honorifice tractantur. naufragio interierunt, reliqui capti, domino impe-
Anno dorainicae incarnationis 1 i
56. rex Fridricus ratori numero 400 sunt praesentati. Quos dominus
collectaplurimaprincipumetaliorum militum mul- imperalor Petro, Romanae urbis praefecto, qui ei
titudine, Henrico duce Saxoniae et Fridrico, filio fideliter adhaeserat, tradidit, cujus ipsi tam Romae
regis Conradi, aliisque principibus sibi adjunctis, palatia quara alias munitiones destruxerant, ex
 303 COSM I P ^GENSIS CMItnMCA. ."104

i|iii btis prcfeetoi urbis qoosdam pro tanto ausu A mittunt. Wladialaua quoque duxHohemia? tantoset
punivit Buspendlo, ;' quibosdsm a<l destrueta sua tnt principes conlra Mediolaoum in arma jam p .1 1-

plorimam accepil peoonia tos »>88k

oonaideranB f in pereons aua cum sua miinia
aic imperator io planissimia eampie optata potitue ei adjutorium se venire protn iltit.Dominus quu-
in

est •,
M hane itaqae imperator victoriam, que Uaniel Pra<rensis episeopue cum buo duce bunc
,.(in i
\iiLvin
, et paoto inito, laborem eontra Mediolanum susciperenonrecusavit.
qnod Romanoa.qui bostea imperii te fecerant, nec Ob tantum loborsm imperator Wladielaum du
ipsnm regem Bioilis, qui imperio non obaudiebat, Bohemiae regio exornat dyadernalp, de duce regem
sine consilio el voluntate domini pap;e, nec e con- constituens.Fridrici ituperialis linitur curia, contra
verso dominus papa sine consilio et voluntate ilo- Mediolanum parantur arma, undique Medioluni
mini itnperatorie in graliam eos rociperet, feliciter sonal obsessio. ln condictotemporead obsidendum
in Lombardiani revertitur. Mediolanensium itaque Mediolanum de diversis partibus mundi movenlur
non immemor offenBS), Terdonam civilatem, Spo- exercitus; Fridricus imperator et sui duces, mar-
leto non longe alt urbe Roma jam destructo, qute chiones et alii principes contra Mediolanum profici-
contraimperatorem ctimMediolanensibusjuriverat, scuntur. Wladislaus rex Bohemiae, prior Alpes su-
obsedit, et forti mililia eam cingens, Papiensibus, „ perai, et Veronam feliciler lransiens,ante Brixiam
/-. 1 . _i:- 1 1 i:_ -:..:i_*:u..„
civitatibus «; " -.:..:•„! : :..._
civitatem regiam suos ponit exercitus. :». n •

Cremonensibus et aliis Lombar.liae ei Brixenses

auxilium praebentibus, plurimis ex utraque parte contra eos exire nec tantae militiae se committere
peremptis, tunditus destruit, vict s solam salutem !
praesumentes,solummodo muros suos costodiunt. A
tribucns. Haecista r.-galis et fortissima civitas Ter- Bohemis tota Brixiensis devastatur provincia. Post
donae vicma,quaecumea juramentisMediolanensibus pauco tempore imperiales exercilus adveniunt, pro
as<*ibilaverat, considerans, dominum imperatu-
ad adventu imperatoris omnes exercitus tripudiant
rem oonfngit.et Beoundum voluntatera ejus omnes gaudio. SuperOleam flumen regium imperialespo-
turres et munitiones suas destruens, euin suo pla- nuntur exercitus. Ad Aduatn flumen vehementissi-
cat servitio. mum perveniunt, ubi pontes fractos inveniunt, et
Anno dominicae incirnationis H57.Fridricus im- Mediolanensis provinciae maximam multitudinem
perator generalem curiam Wirczburk in feslo pen- hominum,lransiturn aquaeeis prohibentium. Supra
tecosten principibus suis indicit,ubi dominamBea- ripamjuxiapiaaruptum pontemimperialia ponuntur
tricem, filiam ducis Burgundi.fi, specie et decore lentona, quibus undique replemur catnpi infra ;

quodammodo qu^si humanas formas superantem, autem has slaliones fere per milliare domini Wla-
tanquam divinam sobolem sibi jungit matrimonio dislai regis Bohemiae et dorrini Danielis Pragensis
Hiisnuptiisinteraliosprincipesdux Wladislauscum u episeopi et aliorum principum Bohemiae ponunlur
domino Daniele Pragensi episcopo alluit ; sicut tanti tentoria, post tot labores dulees capiuntur cibi.In-
imperatoris deeet, nuplite celebrantur feliciter. Ubi terea Odolen tiliusZris, miles slrenuus, cum duo-
dominus imperator intolerabilem superbiam Medio- bus militibus vaduminvenire praetemptat,quod non
lanensium uperit suis principibus,qui,hocaudito,ut inveniens mediis fluclibus se comaiHlit,uno tantum
tanquain hostes imperiidigna corringantur pcena, socio eum seijuente,quosrnediis fluctibus sic rotari
dant consilium. vidimus, quod nutc ipsi super equos, nunc equi
Anno dominicae incarnationis 1158. Fridricus supereos rotari videbantur. Tandem Deoeosadju-
imperatorducis Wladislai exulis Poloniae et sororis vante incolomes Ilumen transeunt, tertius vero eo-
matrimonio juncta fuerat, miserlus,ad
suae, quapei rum socius, vel quia equum vel quia cor debile
eum ducatui suo restituendum in Poloniam parat habuil; ad ripum revertitur.Haec dum regi Bohemiae
exercitus, quam cum plurimis inlruns extrcitibus referuntur,videlicet duos milites vadum invenisse,
crudeliter devastut. Principes autem Poloniaetantae abjiciunturtabulae, et tympanum, signum bellicum
fortitudini ejus resistere non valentes, mediante pereutitur, armantur milites, ipso Wladislao rege
duce Wladislao Bohemiae, ad gratiam ejusveniunt, Bohemiae,strenuo et illustri milite, eos praecedente,
sic tamen,quod nudos gladios supra colla sua por- D inter mediospraecipites fluctus suos impellant dex-
tantes, imperiali reprjesentantur majeslati ingra- trarios, et sic divina piatate eos tam
; conservante,
tiam domitu imperatoris recipiuntur, pro satisla- duros,tam praecipites superant fluctus,plurimis ibi
ctione datis obsidibus, et juramentis receptis,quod militibus naufragio perditis. Sic rex Bohemiae su-
oontra Mediolanum 300 arrnutos milites in auxilium peralis fluctibussuaforti arrnata militia suos irruit
dotnino imperatori miitere debeant. in hostes.eos ex omniparte armatamilitia circum-
Anno dominics incarnationia 1150, dominusim- dans, caoduntur, liganlur, capiuntur plurimi. Ex
peralor solemnem curiana suis prinoipibus iu nutali utraque parte ad ccelum levantur clamores, Bohe-
Domini Magdeburkindicit.ubi portatis regaiibusel moruiii laeti de victoria, Mediolanensium funesti
solemnitate feliciter peracla, ut regii sanguinis sui de inopinata miseria. Imperatoris autem exercitus
memoresadconterendamMediolanensium superbiam primo Mediolanenses putanl suis in adjutorium ve-
ei suum pr*beaut auxilium,eos commonetet exorat. nisse, verumtamen cumBohemos suos adversarios
Quod principes ejus unanimi voto ei fideliter pro- viriliter caedere considerant, laeti de tanta victoria
303 CONTINIAT. CANONIC. PRAC. 306

laetos ad ccelum clamores levantes, quomodo vel ^ militia, Papiensium et Cremoniensium, qui hujus
qna arte tam praecipites fluctus superaverunt, mi- expeditionie fabricatores exstitt-rant, sibi militia
rantur.[ViNCENT.] Bohemisic eis superatis cast<li a, adhibita, in campeslria progreditur. SeouDdum lo-

villas,pra5dam capienU>s,plurima qua3 posountigoi cum Fridricus.tilius regis f.onradi, in annis juve-
commillunt. Rex interea ad pontem imperatoris se nilibus, duxde Rolmbuk 216 cum sua forti militia
,

transfert,pro reparando ponte sollicitus.ex utraque possidet. Ad bunc oxercitum augendum Hugo mur-
parte,lam imperatoris quam regis, trabes compor- chio Montis Ferrati cum Veronensium.Brixensium,
tantur ponti uliles. Interea tantum laborera nox Mantuanensiumfortimilitia accedit.Tertium locun:
dirimit.Summodiluculonuncius venit, Mediolanen- oblinet Wladislaus rexBohemias cum suo exercitu,
ses ad defeudendum vadum suis in uuxilium quem de lota militia sua in uuum collecta college-
venisse. rat, valde magno, forti possidet. Quarto loco Hen-
Non fltmora, armatur militia, pugnatur acriter, ricusdux Austriae cum suo maximo exercitu poni-
Mediolanenseo victi fugam ineunt ; nec mirum, tur.Quinto loco Otto palatinus comes de Ratispona
mors etenira in tali re vel ferro vel pedibus vitanda et cum Fridrico et Ottone, fratribus suis, et pluri-
est. Bohemi, ex eis plurimis interfeclis, 80 nobilio- ma Bavarorum militia. Sexto loco ipse imperator
res de militia Mediolanensium capiunt, et eos re- d Fridricus cum suo exercitu. cujus longitudinem et
gise tradunt poteslati.quos rex Bohemiae imperato latilutinem comprehendere ditlicillimum erat. Se-
riae ad ejus honorem tradidit majesiuti. Dominus ptimo loco Fridericus Coloniensis archiepiscopus,
imperator per reparatos pontes cum suis exerciti- et exercitus Theutonicorum et Lombardiae princi-
bus tlumen Aduam feliciter transit. Trenez firmis- pum procedit,magna fortitudine collectus [Cont 1.
simum castram Mediolanensium obsidet, quod in Cosma; 1136] Post haec multitudo principum, quam
brevicapit indevenitur ad Laudem civitatemquam dinumerare nemo poterat, quorum tu, Deus,
dam valde nobilem, quam Mediolanenses funditus Signa, potestates, cursus, loca, tempora nosti.
destruxerant.In medio civitatis destructae imperia- [Vincent.] Sic tanti et tot exercitue, candore ferri

lia ponunturtentoria.cujus imperatordestructionem horribiles, versum portam Mediolauensem —Ro-

considerans, magis ad destructionem laborat Me- mana porla dicitur — procedunt,et sic nullo impe-
diolani. Dum haec geruntur, Mediolaur.nses ad cu- diente ad urbem diu optatam perveniunt.Mediola-
riam domini imperatoris cum ejus conductu ve- nenses autem in campis contra tot et tanlos exer-
niunt, de suis excessibus condignam satisfaclionem citus bello se committere non praesumentes,fossata
domino imperatori offerentes. Principes haec au- sua et munitiones muniunt, quas circa muros fe-
dientes.ut dominus imperator in gratiam suam eos cerant, armata manu custodiunt. Dominus autem
recipiat, consulunt. Surgens autem Anselmus, Ra- ^ imperator videns eos extra munitiones non audere
venatensis ecclesiae archiepiscopus. contra haec procedere, ante praedictam portam, quae Romana
respondit : « Non est, inquiens, votus nota astutia dicitur, noraine et re major, sua figi praecipit len-
Mediolanensium ; dulcia quidem vobis verba et toria. Et ul circa alias portas Mediolanenses alio-
humilia offerunt, sed astutam vulpem sub ectore [
rum principura figantur tentoria praecipit, et in
servant, mensura qua aliis mensi sunt remetiatur brevi flt quod praecipil,ad diversas portas diverso-
eis. Ecclesias Dei, civitates liberas imperatoris rumprincipumfigunturtentoria.Mediolanensesvero
destruxerunt, et eorum destruatur Mediolanum ;
ex qua parte eos invadere possint considerant, et
nullam in eis fecerunt misericordiam,nec eamcon- in prima militia exercitum Ludovici fratrisimpera-
sequantur. torisinvadendum,qui adportam sanctiDionisiisuos
Hoc dominus imperator cumsuis principibus au> posuerat exercitus, suum ponunt studium,et circa
diens, ejus acquievit consilio, et per suae abjeclio- horam vespertinain armata manu ut fortiuspossunt
nem cyrothecae, ex more antiquorum imperatorum, ad bellum progrediuntur. Quibus praedictus prin-
eos publice in suum bannum
mittit, per haec eos ceps ut slrenuus miles cum suo forti militia occur-
oslendens esse manifestos hostes imperii.Haec con- pugna ex utraque parte.fortissimi caeduntur
rit. Fit

siderans laeta juventus fremit in^arma. Versus Me- D milites, nunc hi vincunt, nunc illi. Haec audiens
diolanum armata progreditur militia, ut in arraa Wladis'aus rex Bohemiae, tympanum, signum bel-
ad signum domini imperatoris tota mililia sit pra?- licum, percuti praecipit. Non fit mnra.armatur mi-
parata, indicitur.Dies oritur,mullis mortem, multis litia.pugnantibusin auxilium progreditur.Ludvicus
victoriam importans. In campis planissimis, jam frater imperatoris Mediolanenses a serepellere for-
anle Mediolanum exercitibus aptissimis, imperiales lius instat.
armantur exercitus. In prima itaque fronte militiae Interea Wladislaus rexBohemiae in suis splendi-
Ludovicus fraler imperatoris, palatinus comes de dus armis,cum suamihtiaprimaramilitiam Medio-
Reno, in primo flore juvenlutis suae,ex antiquorum lanensium aggreditur, ipsum principem eorura et
suorum praecessorum 245 dignitateSuevorumarmata vexilliferum, Dacium, medium lancea perfodit, qui

VARLE LEGTIONES.
245
successorum Dobr. ^ Rotennburg Vinc.
 ;

307 5Mi€ PHAOENSIS i

llltuMCA. 308

Ibi tttrfOMM occubuit. C.»'t.-ii vero mUltM lurn Bo- J^ 1177 . [Ann. Prag. Odnlricus dux a frutre So-
heinii- .|uam Theutoni»-, <|iiuqui pOMOBt, irruunt blealao eapitur. IpM Sobieslaus a Bohemii de boUo
in b< I nbo Umbooi ulliditur,p>:s pede teritur, pellitur (174). Pridriona filius regis Wladislui in-
foriium virorum fbrtlBSimi resonunl iotua.Bx utrt- thronizatur. Sobieslaus in exilio obiit (175).

que parle fortis.-imi crduntur milites.a vcspertina 1178 Kridricus episcopus obiit (176), cui Valen-

hora usque ud crepusculum durat praelium. Medio- tinus quintus decimus successit.

lanenses victi, plurimis interfectis et captis, intra 1170.

muros se relrahunt. Tali a choraea militum Medio- 1180.

lanenses undique cinguntur.Dominus autem impe- 1181.

rator singulis diebus cum exercitibus, ne aliqui [Gerlach.] Anno Domini 1182. Strahoviensis ec-

inde exire possint, Mediolanum cirouire non ces- clesia secundario dedicata est, videlicet 7. U1 Kal.

sat, singulis diebus diversi in eos fiunt insultus Maii a venerabili domino Adalberto,Salceburgensi
intfrl'ectionibu9,caption»t>usartanturplurimi8,quos archiepiscopo, et hoc hac de causa, quia maius
intus pavor, foris vastabat gladius. altare motum 848
,et chorus fuerat sublevatus. Prae-
[Ann Prag.] Anno dominicae incarnationis 1160. sentes erantcanonici Pragensis ecclesia? fereomnes
Hoc Mediolano Duniel pra?sul redit anno. n et ubbates multi, quorum unus et prapcipuus,licet

Anno dominicee incarnationis 1101. suo judicio humillimus.abbas Godescalcus, tantara

[Vincent.] Anno dominicre incarnationis H02. sollemnitatem sermone suo adornans. Inter alia
Theobaldus profcctus est cum filio regis in auxi- qua? locutus est haec quoque dixit : « Assuni, in-

lium imperatori, et Sobieslaus captus est (169). quit, o fratres kariBsirr.i, en alteri dedicalioni ve-
Aiino Domini 1163. strae, qui primae quoque interfui.et videor mihi vi-
1164. [Ann. Prag.] Wladislaus rex terram Hun- dere statum domus hujus valde diversum ab eo qui
norum intruvit, regem Graecorum ex ea perturba- tunc erat. Tunc enim rebus pauper et meritis fuit
vit, Ungarorum optimates paciQcavit. dives, modo versa vice rebus crevit, et disciplina
1165. Atque in hunc modum reprehendenda
deperiit. »
1166. reprehendens et ad honesta provocans, monita
1167. salutis porrigebat eis.
1168. [Ann. Prag.] Theobaldus dux, et Daniel 1182. [Ann. Prag.] Valentinus episcopus obiil.

episcopus in Italia obiit,cui Fridericus quartus de- Henricus sexlus decimussuccessit,qui inepiscopatu
cimus episcopus successit (170). ducatum obtinuit postea.
1169. 1183. Conradus dux Moraviae Pragam obse-
1170. C tdit(177).
[Gerlach.] Anno dominicae incarnationis 1171. 1184. Bohemi cum Moravis bellum commise-
sanctus Thomas archiepiscopus Canturiensis mar- runt (178).
tyrizatus est. 1185. Wenceslaus dux Pragam coaclus obsedit,
1172. [Ann. Prag.] W ladislaus rex cum caesare et spe fraudatus recessit (179).
Poloniam intravit (171). 1186.Eclipsis solis fuit.Mortalitashominum facta
1173. est.

1174. Sobieslaus a vinculis dimittitur (172), et 1187. Fridricus dux cum omnibus primatibus
dux constituitur. tcrrce suae,similiter et dominus episcopus Henricus
1175. Odalricus dux, frater Sobieslai, profectus ( i 80) cum abbatibus et universo clero vocati sunt
est Mediolanum. ad curiam caesaris, et magna synodus habita est
dux vastavit incendio Austriam.
1176. Sobieslaus (181). Ipse quoque anno Theobaldus a fratre suo
Nimia siccitas attenuavit fruges.Sobiesluus pugna- (182) Fridrico jussus est capi, sed a quibusdam
vit contra Fridricum in Bohemia. [Gehlach.] Ipso fautoribus praemonitus, fuga lapsus est.
anno 15. Kal. Februarii obiit rex Wladislaus, fun- 1188. Iherosolima u paganis obsessa est ei tra-
dutor Strahovien9is (173). D dita Saladino.

VARIjE LECTIONES.
2 " VI. Gerl. 148
novum pro motum Gerl.

(160) Hoc factum esse a 1101 vide apud mor.a- (178) Quod Gerlacus anno 1185 fuse narrat.
chum Sazavensem. (179) Anno 1184.
(170) a. 1167, tesle Gerlaco. (180) Henricus episcopus, filius Henrici, ut Fri-
(171) Imo a. 1157 cfr. coniinuatio Sazavensis. dricus dux, nepos eratWladislai I ducis Bohemiae.
(172) Dimissus est a. 1173. (181) Hatisbonae tempore quadragesimali, leste
(173) Mortuus est a. 1174. Gerlaco.
(174) Teste Gerlaco, anno 1177. (182) Patraeli; Theobaldus filius erat Theobaldi
(175) Eotrem teste 1180. I et nepos Wladislai I.
(176) Eodem teste 1179.
(17?) Anno 1182 factum est.
 309 CONTINUAT. CANONIC. PRAG. 310
-1 1 89. Fridricus dux obiil.
Conradus, Moraviae A duce Wenceslao perunittente,per mtprnuncium im-
laudabilis dux, successit. Tbeobaldus recepit pro- peratoris niuiciatur.in manus domini episcopi tra-
vincias suas. Romanus quoque imperator cum in- ditur.Dux autt m Wenceslaus, dum in conlinibus
numerubili multitudine christianorum contra pa^a- Zfibise iter ageret, per Lnsid -ipellis 249 mar-
nos pugnaturus, ultra mare viam tenuil, et ibi in chionis (184) ejusdera provinciae capitur, ct io mu-
naufragio vitam (inivit, et in Antiochia 6epultus nitissima custodia clauditur, solo Spiligneo (I85j
quiescit.Quem etiam multi nobiles Bohemicae terrae evadcnte.Eodein anno dux Prziemysl (186) quo-
primates cum duce Theobaldo secuti inopinata rumdam Theutonum (187) provinciam vastavit, et
morte sunt praeventi. imperatorera (188) ex hoc in iramconcitavit.Domi-
1190. Dux autem Conradus cum filio imperato- nus quoque episcopus ad limina sancli Jacobi apo-
ris in Apuliam esl profeclus, ubi famosissimum stoli causa orationis viam tenuit, quem imperalor
de se referens triumphum, heu ! immntura morte propter pecuniam sibi pollicitam detinuit, et sic

est prasventus, impeditus, reversus est in Bohemiam.

Ossaque delata sua Pragae sunt turnulata, 1193. Intrante Martio dominus episcopus Henri-
Quiquegemant flentes super hunc etcordedolentes cus 85 ° ad imperatoris curiam regreditur, et in-
:

« Ach ach Conrade dux crebro commemorande, n trante Augusto cum magna gloria et honore in Bo-
! !

Vivas in Christo mundo transhttus ab isto ! » hemiam cum ducello Spitigneo revertitur, gestans
Wenceslaus dux in solio paterno (183)
1191. ab imperatore sibi tradita vexilla ducatus, non ta-
consedil, quod vix iD tribus mensibus possedit. men obmittens nomen et dignitalem sui episco-
1 192. Wenceslaus dux de solio pellitur. Przie- patus.
mysl dux efficitur. Civitas Pragaobsidione circum- 1194.
datur, nec capitur. Tandem post tres menses, ipso 1195.

I
WENCESLAI I REGIS HISTORIA.

Wenceslaus anno primo et pluribus C religiosorum fabricatae sunt in civitate Pragensi,

Igitur rex
annisregnisuiclerumsecularem et religiosum mul- videlicet fratrumpraedicatorumadsanctumClemen-
tum dilexit, et ecclesias Dei ac ministros earumli- tem, fratrum minorum ad sanctum Jacobum,pau-
bentius honoravit.Procedente autem tempore,patre perum dominarum arl sanctum Franciscum, tem-
suo jam viam universae carnis ingresso, civitatem plariorum ad sanctum Laurentium, hospitaliorum
Pragensem fecit murari.etalias villas forenses.quae vel stellariorum adsanctum Petrum in vicoTheuto-
juxta vulgare nostrum dicuntur civitates, muniri nicorura, et plures domus earumdem religionumin
praecepit lignis vel lapidibus, compellens religiosos regno Bohemia?, rege praedicto annuente, sunt fa-

et seculares clericos ad earumdemcivitatum muni- bricatae.

tionesvelfossata constituenda. Quoregnante pluri- Anno dominicae incarnationis 1249 (189) regni
bus annis pax bona viguit.Praedones el latronesec- autem Wenceslai regis 20, 2 Kal. Augusti nobiles
clesiarumque infeslatores et alii quam pluresmali- Bohemiae etnatumajoresliliumejusdem regis
terrae
voli gravaminavel molestiasinferre cessaverunt,vel Wenceslai nomine Premisl sibi in ducem velin re-
qui inferebant, deprehensi sententiam capitis sub- gem acceperunt, et sibi fidelitatem in claustro Pra-
ierunt.Sub ejus etiam temporibus adinventus est gensis ecclesiae juraverunt, patre penilus igno-
in Bohemia ludus tornamentorum, 1245, regni ^ ranie (190). Quod dum pater audivit, 33gre tulit,
" -_j -:u:
l :_
autem regis •..;.._ »__!_: jc «k<
Wenceslai 15 M1 tj
vel 16. Idem rex — i-_ j:
j _i:_„« j:_„;-v- .,1 „.,U \-,„,> ..--n
sed sibi innata discretione dissimulavit.Anno vero
i? :

volunlati suaecarnis deditus,ccepitsolitariam vitam regis Wenceslai regni sui 21, praedictus rex cum
amare, et castella vel ciomosadhoc fabricatas cum copioso exercitu Bohemorum et Australium etUn-
paucis solus inhabitare, pace tamenbona etquiete garorum Bohemiam intravil, et in Wissegrad
per totum adhuc regnum ejus vigente. castro suo cun. exercitu resedit Idus Frebruarii.
Sub ejus etiam regni temporibus plures domus Octova autem die inde recessit.et flumen Wltavam
VARI-E LECTIONES.
* 49 25 ° Brzyeczizlaus. M1 quinto 2
vrsipellis 2. tnanu antiqua, non tamen coxva, supra scriptum est

NOT.E.
(183) Filius eratSobezlai I. narratione apparet.
(.84) Misnensis Otlonis. (190) De his ternporibus Otakarus in labula qua-
(185) Duce Brunnensi. dam scripta a. 1256, quam laudat Palackius 11,131
(186) Wladislai II regis filius. ha_c refert Tempore
: afflictionis r.ostrx et miseriae,
(187) Bavarorum. quar.do videluri dira et erudelis persecutio parenlum
(188) Heinricum VI. nostrorumnos exlra tenninos terrxnostrx despecta
(189) Quae sequuntur a. 1248 gesta esse ex ipsa pietate el sine culpa nostra voluit effugare, etc.
311 M.E PRAGENSIS CHRMNIf.A. 3 1 2

»ub riUeBobeneomomi leeuretrene-

i A n.-,cte<,qu ;
bu8 pluriraa gravaminapauperibus sunt
vadnvit;c» renienainelaoetrom inmonteSyon(l'Jl), illata, et omnibus redus spoliatae, ac
plurea villae

aliquot dieboaibimanaii,exereitoeoi elret et ultra eommissa sunt raoioore.Teodem

varia et inaudita

mootem et lo clau-tro it lewii m e< mmorente. di Seosaka in su.i paaaavit mumtione,

die profectus, ad civitatem Zateez dicen> se proeeeaorom versus Moraviam, deinde
eoeeait.et i-amsuodominio sine Marte subj.igavit, versus Ungariam eed aliter rci probavit eventue.
;

aliaa autem plures villas vastavit, praedavit, in- Irniuinente siquidem festo assumptionisgloriosae
cendit. Circa finem anni praedicti et initio anni Virgioia (Aug. 15), filio regis interea in castro
scquentis, in hyeme tamen, multa facta sunt Pragac commorante,rex missis militibus suis Nonas
incendia regno Bohemiae.
in Augiisti civitatem ('94) ccepit, ut creditur.quibus-

Composita [teqoe pace et firmata juramentis dam eam sibi tradentibus, ei eodem die
civibus
concordia, ac confectis super hoc instrumentis.rex post meridiem eamdem cum suis intravit.Cui epi-
viam tenuit versus Liutomierziez, manclans uni- scopusNicolauscum fratribus minoribussolemnitcr
versis ecclesia? Pragensis dicecesis praelatiselcano- occurrit.aceumcum processioneetm ignautriusque
nicis, ut infra octo dies sibi occurrant, pro viribus sexus turba, signis per omnes ecclesias civitatis
suis sibi assistere non obmittant,dato super eodem g sonantibue, honcrifice suscepit, et in ecclesiam
negotio a domino papa Innocentio IV exsecutore sancti Francisci cum magno populi gaudio deduxit.
domino Misnensi episcopo (192), quod si praelati Filius autem regis, qui tunc manebal in caslro,
ecclesiarum Bohemiae et canonici non curassent inbdligens placitum patrie sui penitus violatum,et
regi occurrere, et eidem proviribus suis assistere, civitatem videns essecaptam contra suam volunta-
excommunicatione plecterentur et suis beneficiis tem.castroPragensi fidolibus suis ad custodiendum
tandem privarentur. Super eodem eliam negotio commisso, se ad loca transtulit tutiora. Quidam

litera novi regia Almanorum (193)similem pcenam vero de fidelioribus suis, quibus episcopalis cu-
conlinens foit oblata, et canonicis et aliis clericis riae (195) defensio erat commendata, videntes
in ecclesin Pragensi publice fuit recitata. Filius vires suas ad ejus tutolam non posse sufficere,
autein regis credens illampacem esse verametnon omnibus in ea rebus noctu sublatis, eadem nocte
simulatoriam, veniens eum suis Pragae habitavit, eom incenden;nt,et onusti variisrebus ad castrum
urbi et civilali firmissimam adhibe.'iscustodiam,ac confugerunt.Sequenti vero die (Aup. 6) rex missis
deinde adalia quse sibi insortem eveneranttransivit militibus suis turrim, quae sita est circa pedem
oppida et castella. pontis, et curiam episcopalem adhuc fumantem
Interea rex moram faciendo in Liutomierziez infra ,
cepit nullo resistente, et in eis praesidium fortium
aliquotseptimanascopiosumcongregavitexercitum, '
virorum. Inde cum suis consilio habito et placito
ubi plures praelntorum ecclesiarumetquidam cano- suo jam secundario volato, quod filio suo et nobi-
nicorum eidem occurrerunt, ac suas eidem perso- l'bus terrae bona fide promiserat,ordinavit exerci-
nas et xenia rerum varia cum servitio fideli prae- tum ad expugnandam urbem (196) Pragensem,
sentaverunt. Rege inteiim suam cum suisfidelibus disponens viros bellicoso3 vcrsus orientem, versus
curiam in eadem civitate celebrante, mittitur edi- occidentem et versus aquilonem, qui praedictam

ctum et per omnia fora vicinaproclamatur subob- nrbem impugnarent 232

,ac neminem urbem intrare
tentu gratiae regalis ac pcena sententiae capitalis vel exire permilterent.Viros etiam impios de Gih-
evitanda, quatenus omnes injuriarum molestiae, law (197) duxit, machinas plures contra nrbem
et

spolia villarum etrapinae cessare debeant.et omnes erexit'; dominas etiam de claustro (198) exireman-

tam nobiles quam pauperes ,pace tranquilla gau- davit. Nobiles autem quidam cum suis ministeria-
deant.Celebrataigiturcuria etconsilio valde secreto libu9,qui adcuslodiam urbis praedictae tuerantrelic-
habito,rex cum suo exercitu iter arripuitprocedens ti,inodisomnibusresislebant,etmurosurbisviriliter
versus Saczska, in qua processione plures peregit i) defendebant arcubus et balistis. Supervenienieau-
VARI^E LECTIONES
151
impugnarant 2
NOTiE.
(i9i) Id est Strahoviense. ejusdem regni dicilur esse manus. Quibuscum con-
(192) Innocentii IV litterae ad Couradum episco- jungenda epistola sequens de rege absolvendo a
pum Misnensem, datae die 22 April. 1249, exstant jurejurando quod lilio de regni cessione fecerat.
apud Boczek III, 106, in quibus haec leguntur Sed : (193) Willelmi.
idem (Otakarus) quorumdam baronum regui Boemin>, (1941 Veterem, die Altstadt.
— ductus iniquis persuasionibus ct seiuctus una cum (195) Ea urbis pars quae appellatur hodie Klein-
ipsis —
crudeliter prxdiclum regem persequitur et S6* t6.
hostili persecutione impugn U.indeuimentum personx (196) Arrem.
ac stoius ipsius regni cum Conrado, nato Friderici (197) Sunt metallici qui Iglaviae fodinis operam
quon !am imperatoris, duce Bnvarix.et atiis ecc.lesix dabant, qui machinarum exstruendarum erant
persecutoribus fedus amicitix ac societatis dampna~ nsriti.
biliier intendo, in quihus omnibus episcopi Pragensis (19 ) S. Georgii.
et quarundam aliarum personarum ecclesiasticarum
313 CONTINUAT. CANONIC PHAG. 314
tem gloriosae Virginis assumptiono, rex mililibus A patri cum suis omnibus suae gratiae cnmmendavit,
suis et castri defensoribus treugas imposuit, ut dicens se libentissimeforecontenlum,quihus largi-
nullusde suis vel adversariistam solemnidiealiquid tas ipsius i[)surn cste contcntum voluisset. Bu
molestiiB vel alicujus dolorem laesionis pateretur. quo rex multo Iractalu habito, mrirchiam Moraviae
Ncmini tamen de babitatoribus castri ab civitatem cum omnibns attinentiia fllio concedit, rnedia dun-
veniendi licentiam indulsit. Fuititaque nimia aquae taxal moneta Giglaviae sibi retenta, el sic eum a se
penuria hominibus in castra obsessis, et pabuli recedere gratuita licentia permisil. Postea rex cum
defectus equis et peroribus in tanlum, ut si plures snis lidelibus salutiri inilo consilio,feria sexta circa
dies obsessio castri protraheretjr, homines et equi crepusculum diei, qunn lunc
occurrebat 43 Kal.
ac pecora simul prae nimiaaqus carentia acpahuli Septembris,casirum Pragne pedesterintravit.ejectis,
defectumoricogerentur.Transactaigitursolemnitate tamen prius omnibus, qui fuerant ejusdem castri
beatae Virginis secure et pacifice rex sequenti die Bustodes, ubi in porta castri a praelalis et clero ec-
(Aug.16) suam festivitatemcelehravit.et magnificum clesiae cum processione receptus est, et honorilice

suis ,03
principibus,clericis ac laicis praeparare fecit ad ecclesiam deductus cum hymnis et laudibus,
convivium. Quoniam ipso dieomnibus indutusor- signis majoribus ecclesiae majoris resonantibus,ac
namentis regalibu9 ad ecclesiam sancti Francisci populo etnobilibus terraequi tunc aderant Ho.ipodin
R
venil, et coronam regalem per manusepiseoporum, promiluy ny resonantibus.Regetunc tempons infra
Pragensisvidelicet etOlomucensis,capiti suo impo- castrumcommorante,privilegium de omni liberlate
sitam suscepil, et sic clamide regali indutus ac quam petierant domino episcopo et canonici9 ma-
poraum et sceptrum in manibus gestando, sacra joris ecclesiae conceditur, et scriptum ac sigillis
missarum solemnia ecclesiam intravit auditurus.et resjalibusj.confrrmatum, inmanus episcopi donatnr
audivitdevotiu9quammissam01omucensisepiscopus duplicatum. Rex autem tribusdiebusincastro com-
celebravit, etad ejusolflcium plurimos cereos pro moratus, et ad suae beneplacita voluntatis rebus
graiia vel favoreregisprocuravit.Quibusfinitis,ven- ordinatis, quarto die, qune tunc occurrebat 9 Kal.
tum estadconvivum,quoderatsecundummagnificen- Septembris, primo mane castrum est egressus, et
liam regiam praeparatum, cui episcopi supradictiet adcastella suaviam arripuit.inquibusprius solitus
aliarumecclesiarumpraelatiinterfuerunt.Nobilesve- fuerat habitare. Post evolutionern vero quatuor
ro Bohemiae,secundumsuorunrofficiabeneficiorum, septimanarum rege in quoniam castello Tyrow (199)
divereo gloriae apparatu ornati, decenter ad illud nominato commorante, filius ejus cum quibusdam
minislraverunt. Missum esl etiam a rege pro lilio nobilibusadeum accessit,petiturussibi et fidelibus
suo et baronibussibiadhaerentibn8,ut ad ejug prae- suis graliam ampliorem, quam per plures nuncios
sentiam quantocius venirent, ac de reformatione eidem filio et nobilibus promiserat, si ad ejus in
pacis el statuterra? melioresecum traclarent. Filius praeiato castello veniret praesentiam.Tunc rex nacta
denique ad patrem veniens,se peromnia patrisub- opportunitate, quam animo suo diu conceperat, fi-

didil,et proomnibus nobilibus, qui se offenderant, lium suum et quosdam nobiles in eodem castello
supplicavit.Ad cujus precum humilitatem filiumet detinuit, ac penitus immemor suce promissionis,
nobileg in plenitudinemsuaa gratiaesuscepit,ac ipso filium suuiti in quamdam munilionem firmissi-
die omnibus cum lacrymis oscula pacis porrexit. mam (200) transmisil custodiendum.Nobile9autem
Interea filiusex ammonitione suorum.vel ut melius terrae remisit ad castrum Pragae districtissime prne-
dicam, necessitale,castrumPragenseetaliael castra cipiens eosbinos et binoB insingulis carceribus de-
in manus patris resignavit, et sepenitus subdendo trudi cathenatos.

II.
ANNALIUM PRAGENSIUM PARS I.

1196. 17 Kal. Julii Henricus

cbiit 3S;
epigco- 1197. Dux Spitigneus superavitPrziemyslducem.
pus (201), qui fuit dux Bohemiae. Eodem anno caecatus est. Hic Prziemysl a Philippo
imperatore coronatus est.

VARLE LECTIONES.
2,3 ita 2 posito erronee super u signo contraclionis er, quasi legendum sit servig. S54
eadem manu hic

supra scriplum Brziecziglaus.

NOT.E.
(199) in circulo Pilsensi silum, quindecim mil-
liara a Praga distans, Pubitschka IV, 2, p. 238,
(200) Frauenberg.
(201) Obiit a. 1 197, tcste Gerlaco et bulla confir-
mationis aCoelestino Illpontificecoenobio Teplensi
7 Aug. 1197 data, ubi legitur : Bonx memorias Hen-
ricus Pragensis episeopus dum curam ducatus Bohe-
misc gereret. &\)vs bulhe mertionem fecitcontinua-
toris editor Viennensis.p. 62. Diem 14 JuniiHenri-
ci supremum exhibet Kalendarium Doxanense Bal-
bin., Epit. hist. Boh.. p. 247.
 i :ii \m> CHRONIGA. 316

11 \ il rablimatarin regem (202), A 1198, Brxiecxielaaadui etepieoopaeab booeMB-

et diniiMa nxoi doxitConetantiamMfO* lo migravit (206).
rao ragia I
•
199.PridrieM episcopus quartns ilecimus obiit.
1

Daaiel Meondue eligitur inepiMopom. Wludisluus

de ilucutu cedit frutri Prziemysl, ethic ibidem
suscepit dncutum (206).
1900.
1201. terraa motus fuit ubique.
1£03.
t'^u:<. Genradaa dox Moraviae Pragum obsedit *". Hex Prziemysl rebellans Philippo regi.Oltoni impera-
tori tecit bomioium (-01).
1204. aanotoa Procopius car.onizatus est. Eodem unno Bohemi cum Moravis bellum commiaerunt.
1206. rex Prxiemyel io greliam Philippi rediit, et obsides pro 7000 marcarum dedit.
1206. dux Leetku (208) cumfratre Conrado (209) occiderunt Romanum regem Prutenorum (210).Philip-
pus eepit ColooienMm episcopum (211), et Ottonem ragavit.
1207. boI eolipeim passus est. Eodeiu anno Gunegundis, filia regis Philippi, data est in matrimonium
Wenieslao (212] lilio regis Prziemysl.
1208. Philippus occiaus est imperator ab Ottone palatino.
imperator efficitur.
1209. Otto Romffl
1210. Conradus dux
in Apulia obiit. Otto excommunicatur.
1212. allatio reliquiarum Thomae, Jacobi, et B 1211. rex Prziemysl rebellatimperatori, et Chyr-
Thaddsei apostolorum,el sanctiMaurilii de Theuto- ninus ejicitur de Bohemia.
niainPragam. Cyrininus (213), camerarius regis
Bohemiffi, pellitur de provincia a rege et ab uni-
versis primatibus. Fridicus rex Sicilias venit in
Theutoniam.
1213. regina Ungariae interfecta est (214).
1214. Daniel secundus, Pragensis ecclesiae episcopus, obiit ; cui Andreas succedit.
1215. Andreas ordinalus in episcopum Pragensem Romao in die sanclaeGaeciliae (Nov. 22) concilium Ro-
mae celebratur.
1216. fratres sancli Adalberti portati suntin Prajjam. Eodem anno 4 ldus Aprilis Andreas episcopus
posuit intcrdictum in Bohemiu a divinis et a sepultura (215), deinde Romam declinavit (216).
1217. 4 Kal. Junii archiepiscopus Magontinus (217) Bohemiae mterdiclum relaxavil (218). Lodem anno
mullitudo christianorum ultra mare profecta est.
1218. episcopus Wratislaviensis Laurentius cum Theobaldo (219) duce Bohemiae in Prussiam profe-
oti sunt.
1219. hyems calida fuit et pluviosa. Eodem anno episcopus Andreas Pragensis secunda vice posuit
Bohemiam sub interdicto.

VARLE LECTIONES.
255
in margine 2. manu paulum recentiori dux. 2K6 Wadislaus 2. 2B7 Verba Conradus — obsedit leni
calami duclu transfixa sunt in 2.

NOTiE.
(202)Moguntineeodemtempore quo Philippus rex (] domir fugaverjnt; dequo futius disseruit Roepelll,
coronatus est, vide Gerlaci ultima verba. 407.
(203) Adela filia Ottonis marchionis Misnen«=is ; (211) Brunonem, de quo^Arnoldus Lubec. VII, 5.
dequodivortio InnocentiusIIIpupalitleras dedil,ad (212) Qui natus erat 1205.
aichiepiscopum Majideburgensem d. I Oct. 1199, (213) Cernin qui Wratislai, Otokari filii majoris,
Boczek II, 353. partibus favisse videtur, quem Otto IV anno 1212
(204) Andrea\ Norimbergap regem Bohemiae fecerat Palaki II, ;

(205) De duplice hoc Ileinrici nomine ex labulis 73.

testimonia attulit editor Viennensis, p. 61. (214) Gertrud, a Benedicto bano Croatiae.
1206) Imo anno 1197 haec facta sunt. (215)libertatem ecclesiae negatam et investi-
Ob
(207) De quo vide lilteras Innocenti III dalas 11 turam a factam.
laicis
Dec. 1203 Beczek III, 19 et Ottonis IV epistolam
; (210) Qnam intravit mense Martio 1217. Cfr.
ad pontificem Rom.ibid., et nomen regale Bobemis Ann. Piagens.
papa eodem anno 1204 confirmavit vide Paiacki ; (217) Sigefriuus.
II. 87. (218) Cfr. litterae Honorii III, xni Kal. Auguat.

(208) I. e. Leszeck dux Cracoviae et Sendomiriae. -1214 scriptae.Boczek 11,93 cl sequentes annisl218,
(209) Duce Masoviae. 1219 datae.
(210) E'rrat logcndum est Ruthenorum Roma-
; ;
(21'.') Terlio. Vid. Voigt Geschicte von Preus-
uus est dux Wladimiria; et Haliciae, quem fratres sen I, 445.
illi anno 1205 apud Zawichost haud procul a Sen-
317 CONTINUAT. CANONIC. PHAC 31*
1220. Poloni a Pruzis occisi sunt, ct a Ruthenis furore gladii interfecti, et a fossoribus auri mactali
miserabiliter interierunt.
1221. Gregorius cardinalis (220) a rcge Przicmysl et ab universo clero honorifice stisceptus, ecclesias
aperuit et interdictum relaxavit. Honorius (221) piipa confirmavitordinem praedicatorum.
1222. Wladislaus dux Moraviae, frater regis Prziemysl, obiit (222). Eodem anno stella insolit;n claritatis
in occidente mundo apparuit.
1223.
1224. Andreas episcopus Pragensis Roma? existens in exilio obiit. Eodem anno Peregrinus electus cst in
episcopum Pragensem.
1225. Conradus cardinalis (223) Bohemiam intravit. Wlalislaus marchio Morav'ae (224), frater regis
Wenceslai, obiit.
1226. Praedicatores recpperunt domum in civitate Pragonsi.
1227. 14 "' Kal. Januarii Johannes (225) episcopus consecratus est (226). 17. Kal. Septembris consc-
cratum estaltare sanctae Katherinae virginis.
1228. Wenceslaus rex consecratus est cum uxore sua Cunegunde regina in ecclesia Pn>.gensi a venc-
rabili Ziffrido Maguntino archiepiscopo in dominica qua cantatur Esto mihi. 16 Kal. Julii consecrala esl
:

capella sancti Thoma) (227).

1229. Legatus apostolici, Symon dictus, omnium proventum decimam quassivit ab ecclesia. Idem Sy-
mon omnes conventuales eeclesias a divino suspendit officio.

1230. Prziemysl duxobiit ISKal. Januarii.

1231.

1232. fratres minores receperunt domum

Pragae. Sancta Elyzabelh canonizata esl.
1233. Agnes, filia assumpsit habitum pauperem dominarum.
regis Prziemysl,
1234. claustrum ecclesiae Pragensis reparatum est delapidibus et testudinatum.
1235. Vitus faclus est canonicus ecclesiae Pragensis 2 Kal. Januarii.
1236. Johannes episcopus Pragensis 21, obiit 16 Kal. Septembris, cui Bernhardus sucoessit.
1237.
1238.
1239. Bernhardhus episcopus Pragensis obiit (228), cuiNicolaus suocessit.
1240. timor Tarlarorum magnus irruit super Bohemos. Eodem anno Nicolaus episcopus Romae conse-
cratus rediit, in sede sua receptus 5 Kal. Augusti (229). Constantia regina obiit idu.s Decerabris (230).
1241. paganiquiTartari dicunlur multa regnachristianorumdestruxerunt (231) ;et Vitus decanuseleclus
cst in ecclesia Pragensi !0 Kal. Octobris. HiidemColmannum, fratrem regis Ungariae, sagittaverunt et
Ungariam totam depopulaverunt, et Henricum ducem (232) Poloniae in bello occiderunt cumexercitu ejus
Nonas Octobris
in ipsa Polonia (233) 3 eclipsis solis factaest post meridiem,itaut putaretur crepusculum
ab hominibus.
1242. Fridricus dux Austriae Moraviam vastavit, et eam cum magno damno confusus exivit, intrante

Wenceslao regeBohemiae in ipsam Moraviam causa experiendi belli fortunam (234).

VARlyE LECTIONES.
268
Scriptum fuerat 23, sed correctum acoxva manu 14.

NOT^E.
(220) Gregorius deCrcscentio S. Theodori diaco- (228) anno 1240. Cfr. Palacki Italienische Reise,
nus ordinatus.qui legatus in terras septenlrionales p. 28.
missus est. Vide Honorii I II litteras annis 1220 et (229) quod factum est a. 1241.
1221 datas Beczek II, 119.
; (230) Excidisse videtur numerus ; nam Nonis De-
(221) Terlius. cemb. 1240 scriptum est Constanliae testamentum,
(222) in praecepto vn Kal. Sept. 1222 dato meni- et vn Idus Dec. dicit Wenceslaus rex, matrem iter
nit rex fratris Wladislai piae recordalionis Boczek
; universae carnis ingressam esse.Cfr.Boczek 11,380,
II, 142. 381.
(223) Portuensis episcopus et S. Rufinae cardina- (231) De clade a Tarlaris confecta cfr. litteras
lis, qui mense Maio Pragae commorabatur.lbid.,11, Wenceslai regis et Gregorii IX papre apud Boczek
165. III, 8-29 et Palackii comrnentationem Ueber den
(224) filiusOtakariregis,succesor illius Wladislai, Mongoleneinfall von 1241 in Abhandlungen d. ko
dequosupra. nigl. Bohm. Gesellschafl der Wissenchaflen V, 2,
(225) secundus. p. 371.
(226) Peregrinus,quemAndreas episcopus excom- (232) Vratislaviae.
municaverat.IIonorii IIIjussu annol225 munere se (233) haud procul a I,'gnitia in campis Wahlsta-
abdicaverat. densibus.
De coronatione Otakarus et Wenceslaus re-
(227) (234) Cfr. Chronic. Carstenso ad h. a. ap. Rauch.
ges anno 1228 praeceptum scribiju8erunt,quod vide SS. rerum Austriae. 1,32.
Boczek II, 186.
319 \i l PRA0BNSI8 CHKONll \

tn .\inia multitudine paganorum qui Corozini dicuntur terrum s mclum

templumcurn Domioi tolaliter destruxit,viroi
dit, Loi rertue aquilooem depieta est.
Jaoobi fratrum n.inorura ravit. Foiicm anno clauBtrum
i I

otui
124 -t altare sanctl Wencealai, et ultarc Banclorum evaogelistarum coneecratum est
•\ o tobria. Innoeentiue papa Lugduniconoiliumcelebravit, inquoPridricomimperatoremperdifQ<
niti, leuit, ipaum a oommunione iideliurn separundo propter ham*sim contraeum proba-

latn. Et loco Ipaiua lancraviue DuringiseHenricus nomine electus esl in regem Almuniae 235). In eodem
Cooradue <!epo=itus est, qui tuerat in Olomucca^-em episcopnm per lajculem potenliam intrusus
lio

oue Brinno substitutus (237).

1846. Fridrioue dux Austriae ab Dngarisin bello occisus est (238), et filia (239) fratris sui senioris,
H orici quondam duoie Austrise, cum Wladisluo, tilio regis Bohemia', matrimoniLm contraxit, et per hoc
Wladialaua babebal V Btriaa ducalum. Mortuo ctium tunc Me^kene duce Poloniae (240) sine liberis, pri-
mutes ejnsdera ducatua Wladialaum praedictum sibi in ducem accipiunt,9e et sua jurisdictioni suae omnino
subdendo.
Wlad islans obiit, filius regis Wenceslai, qui Fridrico successerat in Austriae ducatu.
1247.
1248. rex Wences l<*us de solio ptllitur. Regina Ci negundis obiit I-ius Septembris. Studium Pragae
perit (241). Multae domus in civitate Pragensi et in toto regno Bohemiae plurimae villre eombuslae sunl.
>de< ab eccl 'sia Pragensi recesserunt. Rex Franeiae cum exercitu suo transfretavit feria sexta ante
penthecoslcr. (242). Bohemi et Moravi in Ponte (243) vicli fugierunt.
I 19. episcopusNicolaus suspendit ecclesias in sua dioecesi constitutas apulsationecam-
11 Kul. Aprilis
panarumet omniornatu eoclesiae sollemni.duabustantum campanis minimia ad puleandum et ornatuqua-
dragesimali pro festo ad officium concessis, in festo quantutnlibet magno occurrente (244). Eodem anno
Wissegrandensis ecclesia combusta est.
1250. 6Non.Julii grandomagna multa damna intulitsegetibusautumnalibus
cecidit post meridiem,qn,i;
et vernalil us, vineis, arboribus pomiferiset aliis, multamque stragem fecit pecorum, volucrum diversi
generis,silvestria etiam animalia plura pereniit; in plerisque locis regni Bobemiaa et maximecirca Pragaoi
homines quoque et jumenta inulta submersa, et aedificia et granaria plurima turbine diruta. Quae grando
duravit indissolubilis infra septem dies, et mirae fuit magnitudinis et triangula, et quaedam musco per-
mixta, quara etiam uimia pluviae secuta est inundatio.
Eodem anno rex Wenceslaus collegit collectum per universum regnum suum desingulis araturis acci-
pien^.
Eodem anno 16 Kal. Januarii hora tertia, dum railes Pertoldu9 eques transirel per pontem, et venisset
ad turrim quse est in fine pontis,duo corvi moverunt lapidem de summa carceris arce,qui veniens cecidit
Buper caput ejusdem Pertoldi,a cujus ictu cadens de equo illico exspiravit. Eodem annu 16 Kal. Decembris
Vitus decanus Pragensis,mandato regis Weuceslai accepto.venit ad eum in castellum Tyrow,et sequenti
die ad mandatum reg ;
s cinxit ^ladio Ursum, villicum regis in Velis, in ecclesia sancti Joannis Bapti3tae
coram quibusdam Bohemiae uobilibus. Eodem anno Cztibor judex 4 Kal. Januarii in Petrzin monte gla-
diodecollatns est, et filius ejus Jarosexlra muros civitatis rolatu9 est (245).
1351. 18 Ka'. Februarii receptae sunt reliquiae cum totius fere populi concursu, et cura totius civitatis
cleriprocessione extras muros civitatis versus Wissegrad, quas dominus papa (246) misit Agneti, sorori
regis Wenceslai, et aliae quas minore9 fratres attulerunt et delatae sunt in ecclesiam sancti Francisci.
,

Eodem anno Wenceslaus rex Bohemiae processit ad expeditionem versus Bavariam (427) cum multo
exercitu Bohemorum et Moravorum, aquibus transeuntibus muita mala, spolia, incendia et alia damna
infinita perpelrata sunt in Bohemia,pluribus in villis lacrymantibus usque misellis.Rege interim cum suis
NOTjE
(235) quod factum est in loco Hochheim die22 (240) Est dux Opoliensis.
m. Maii 1246. Cfr. Bohmer reg. imperii 1246 1313, (241) Quid sibi velint haec verba Balbinus Pubit-
P- 1- _
schka, Palacki frustra quaesiverunt.
(236) Conradus canonicus Hildeshemensis et fra- (242) mense Junio quo celebrabatur Pentecostes
ter Friderici imperatoris, cui opposuerant Willel- festus Parisios reliquit Ludovicus IX die 25 m.;

mum magistram, de quo vide Gregorii IX litteras Aug. 1248 inaltum mare evectus est.
Ipib. Apnl. 1241 datas ap. Boczek III, 1 et Innocen- (243) I. e. apud Brux castellum fugati sunt illi
tii IV, a. 1243, ih., p. 29. qui contra Wenceslaurr regem seditionem move-
37) anteapraeposilus Lubecensis, e domo oooi- rant. Ctr. Pulkava ad h. a.
tum Holsatiae oriundus,qui electus esteum Willel- (244) Favebat enim episcopus primum pariibus
musa muneresponte se abdicasset.Epist.lnnocen- inimicoruin regis.
tii IV dat 20 Sept. 1245. 1. c el sqq. (245) De his vide Palackium II, 136.
(238) fn praelio ad Leitham commisso die 15 Jun. (246) Iunocentius IV.
1246. (247) Quod lactum est quia Bavariae duces Au
(239) Gertrud ; cfr. Pernoldus aJ a. 1246. striam recuperare nitebantur.
 . ;

321 CONTINUAT. CANONIC. PRAC. 3-22

ad snacaslra revertente,filius ejus cum omni exereitu infravit Bavariam, et mngnam partem ejns vastavit,

incemht et diverBis malig affhxit. Tandera treugis interpositis cum duce Bavariffl (248) supplicariiu ad Kal.

Muii, reversus cst adpropria; Bohemi vero revertcntes nulta pecora traxcrunt secum de Ravaria, prae-
cipue Pilznenses. In purificatione vero sancla: Mariae (Kebr. 2) episcopo pr.wdirante mogna visventorum
exerta est, aer obscuratus est, ita ut vix poterant hominum vultus riignosei ;
poslea nix magna in pli

que partibus Bohemia? descendit, qualem non meminit aetas nostra.5 Irius Martii cpiscopus Nicolaus cele-
bravit ordines in Tyn (249), in ecclesia sancti Christophori, ct ibidem electum lVaviensem (250) in riiaco-

num ordinnvit.
Eoriem anno Gallus factus estsacrista.Kalend. Aprilis cpiscopus Nicolaus cclebravit ordines in ecclesia
sancti Francisci, ubi Salzbnrgenseni electum (251) indiaconum, et Pataviensem electum in presbylerum
ordinavit.5Idus Aprilis (252j et die palmarum electus Pataviensis Bcrtholdus prcmotus e.-t in episcopum
in ecclosia Pragensi, presentibus quinque episcopis et benedicentibus eum, et sexto Salzburgensi electo
quo die dataest indulgentia 7 annorum et 280 dierum, singulis episcopis et electo indulgcntibus annum
unum el 40 dies. 8 Idus Angusti primo crppusculo orta est magna vis vpntorum et choruscationum etto-
nitruum. Item 19 Kal. Septembris similia orta fuerunt et terribilia. fterum 15 Kal. ejusilem mensis media
noctesimilia orta fuerunt, de quorum gravi impulsu multa aedificia ruerunt, horrea funriitus eversa sunt,
homines plerisquefulminati.fruges granriine percussne,fruclus arborei excussi,vinea3 laesae pertotam dioce-
sim Pragensem. Annona male provenit et praecipue hyemalis. Pap exegit mille marcas argenli a clero
•.

Bohemia) eodem anno. Item eodem annoprope festum sancti Wenceslai (Sept. 29) pecunia in auro advalo-
remmille mircarum argenli in pondere Polonico(253) ab universo clero regni Bohemia? collecta, inPolo-
niam est delata el domino Thomae Wratislaviensi episcopo assignata.
Eodem etiamanno pulli equarum nati sunt, 9igna videntibus praetendentes, ac si fuerint triennes. Nimia
etiam siecitas fuit, propter quam homines seminare non valueruntin Augusto, in Septembri et Octobri
medio, Hoc etiam anno male provenerunt annona, vinum, fructus arborei. Presbyterquidam de Bernartiez
nomine Martinus capitur, et in carcere publico ad pedem pontis spoliatus miserabiliter retruditur, etl3
Kal. Decembris rie carcereabsnlvitur. Pririie Kal. Decembris excomm»jnicati et denunliati sunt in ecclesia
Pragensi abbasdeMilewsk(25i), prnepositus, prior, supprior, ecclesiasticns, plebanus de Czeruen, magistri

curiarumejusdem monasterii,etomnesecclesiaeeorum posita^ sub interdictopropter querimoniam Martini.

Eodem annoli Kal. Decembris Austriasubdiditse regi Bohemorum Wenccslao, adcujus possessfonem
habenriam missus est lilius regis Prziomysl, qui intravit civilatem Viennam et alias civitates et urbes et
castella (255).
Eodem anno Bartholomaeuscanonicus Pragensis privatusest prsbenda sua percapitulum Pragense, epi-
scopo Nicolio consentienle et coafirmante sententiam capituli, quam idem Bartholomaeus in anno praeterito

contra se ipsum tulerat et in scripto redegerat, propter varios excessus et continuam absentiam chori.
Hyems temperata tuit, nec nimis aspera neque lenis.
1252. Prziemysl, filius regis Wenceslai, celebravit nuptias in Henburk (256) 3 Idus Februarii (257),
ducens in malrimonium riominam Margarelham viduam (258), filiam Leupoldi ducis Auslriae jamriurium
defuncti.
Eodem anno in quadragcsima, quae occurrebat 13 Kal. Martii, frater Hugo, presbyter cardinalis tituli

sanctae Sabinae, apostolicse sedis legatus (259), accepit procurationes no:nine legationis suae a clero Bohe-
tam religiosoquam seculari, licet in Almania constitutus.
miae,
Eodem anno Lempore veris et ante initium aestatis erectus est chorus in ecclesia Pragensi, et capella

sancti Michaelis dilataia, et etiam palatium a parte occidentali est constructum, Eodem anno!4 Kal. Junii

NOTiE.
(248) Otlone. exularent, nosque in occwsum lanli discriminis pie-
Tyn Horsswiez in circulo Pilsensi talis innatoe moti clementia, el per nobiles ducatus
(249)
(250) Bertholdom. eorumdem, comilcs et barones provide invitati, etc.
(251)Philippum,fiiiuniBernhardiducisKariuthiae, Ct'r. Hormayr Archiv. 1828, n. 61 .Atjam die lONoy.

nepotem Wenceslai regis. Otakarus ducem Austriae se appellat ap. Boczeklll,

(252) Ila legendum est, non Id. Apr., ul habet 144.^
codex, nam palmarum dies incidit in 9 Apr. (256) Hainburg.
(253) De pondere Polonico, quod minoris erat (257) Pernoldo tesle, nuptia? celebratae sunt die
pretii quam Bohemicum, vide Pubitschkam IV, 2, 8 m. Aprilis 1252.
p, 247. (258) Heinrici VII regis, fihi Fnderici II lmperato-
(254) Miilh;iusen. ris. °» UcC Friderici, ultimi Austriae ducis, soror nata

(255) Ipse Otakariis in pneceplo scripto 29 Apr.
1253 ita testatur : Cum post obitum nobilium princi-
pum Austrios et Styrice propter insolentem nimistur-
bationem iidem principatus sic anxie vexarentur,
ut jam —fustitia et pax extra easdem provincias
erat annos 46, cumOtakarojuveni nuberet Cfr. de
Margaretha Lambacher OEsterreichisches Inter-
rcgnum, p. v, 45.
— (259) Qui jam anno 1251 excunte Praga»
commo-
^*.
rabatur, ut probant htterae ejusap. Boczek lli,
 i: PRAftE I HRONICA. 324

iiirillcstuiii pantbeooateo; tune lo vigilia penthecosleoet indie sancto magnum fiigua inhorruit, etnix

in pleriaque looia deai endit, b q lorum aaperitate multajumeota, ovea et pecora mortua tunt. Bo lem ui.no
lla aanoti M iin ecole iPrageoai l2Kal. Juniidedieataeet a ven«rubili p.dre, dorni.io Nicolao
epiaoopo Pr igenai. Pabuli »ive ittraminum magnuadefeotua fuit. Ver lere totum aiccum fuit, cojuafinie satis
huin i'l ur- oiut iatiadura in fine veris et iu mitio a.'statis.
; i

I iintempore multitudo uomanorum (260) de Qnibue Uogariacproruu.pcns.mullamillia Christicnorum

in tloravia peremit, oulli penil b Bexui paroena vcl ;clati. Inter quoa multi clericorum periernnt.
lilur, Junii proflnxit Banguia de pede oruoifixi in ecclesia Bancti Georgii Prags, Pomieno, judice regia

Bobemornm, adoraote et maoo aaogoinem de pede crucilixi deter^ente.

Eodeiu anno hyemuliu mediocriter in plerisque partibus provenerunt, aeslivalia fere penitusdefecerunt
excepto milio.
ESodem anoo 12 Kal. Junii fundatum eat hospitale ad pedem pontis, in ripa fluminis WltavaB, a fralribus
stellileris ad honorem sancti Spiritus. Uoc anno hyems aspera fuit et glacies grossa ad duas ulnas. Eodem

anno turres Pragenaia custri eL ad pedem poatis munitae sunt.

1253. prope featum unnunciationis (Mart.25) plures episcopi convenerunt ad regem Bohemiffl in veteri
caetello, inter quos adluit Salczburgensis electus, et Bambergensis episcopus (261), Ratisponensis (262),
Hiaoeneia, Patavienais, Olomucensis etalii episcopi, quos omnes rex Wenceslaus benigne suscepit, et per
plurcs diesmagoia expensis honeste pertructavit. Quare autem venerint vel quid cum rege fecerint, manet
incognitum.
Legatua etiam aposlolicae sedis, frater Hugo, per fralrem Gerhardum ordinis praedicatorum petiit
secundu vice el accepit 50 marcas a clero Pragensis dicecesis. Quarto autem Idus Junii cereus baptisnialis
inecclesia Pragensi circa medium noctis corruitet in plures partes contritus est, ejus summitas haesitin
portica.
Kodem quoque anno civitas Pragensis murata
aquilonem et occidentem, et curia episcopalis
est versus
ad pedeni pontis posila alienata est abepiscopoNicolaoPragensi, et munita vallis et propugnaculis.Ecclesia
quoque sanctae Marite cruciferorum munila est vallo, muro et propugnaculis. Timor etiam magnus Cho-
manorum et aliorum extraneorum irruitsuperBohemos, quorurnimpetumrexWenceslauspraecavens, colle-
git expensas in fruniento, vino,melle, pernis, sale el caseis ab omnibus religiosis Pragensis dioecesis et
villicis suis et a quibusdam civitatibus, certam summam cuilibet assiguans reddendam in numero etmen-
sura, et reposuit easdem in ecclesia sancti Georgii in castro Pragae, cujus ecclesiae sanctimoniales coactae
sunt cxire de claustro et in civitate commorari.quod erumpentes
factura est 16Kal. Julii. Choraani etiam
de Ungaria, seu alii lalrunculi cum eisdera 7 Kal. Julii multa millia christianorum occiderunt inMoravia
circa Olomucez, inlinitique sunt submersi fugientes a facie eorum. Rex etiam Ungariae eodem tempore
supervenicnscum infinita mullitudinesuorumetaliarumnationum, multadamnaintulitMoraviae, quosdam
occidens gladio, quosdara captivans misitin exilium,nulli sexui vel aetati parcens, fere totam Moraviam
rapinis et incendiis vastavit (263). Munitiones etiam plerasque quas obtinere potuerunt, vastaverunt et
incemlerunt, campanas ecclesiarum et reliquias de altaribus fraclis rapuerunt et secum asportaverunt,
ecclesiisin favillam redaclis, sacramenta ecclesiae profanaverunt, hominesplures cruciflxerunt in oppro-
brium crucilixi. Interea legatus domini papae (264) superveniens ad regem Ungariaa, corapescuit eum et
ad propria redire coegit.
Eodfm anno rex Wenceslausobiit (265) 10 Kal. Octobris, anno regni sui 24 et 8 mensium, cnjus filius
Prziemysl unicns redicns de Austria, receptus est honorilice in sede regni sui a pradatis ecclesiarum et
clero 16 Kal. Novombris.
Eodem anno depictum est sanctuarium majoris ecclesia?, procuranle episcopo Nicolao, 3 Kal. Aprilis.
Eodem anno allataesunt reliquiae sancti Stanislai raartyris de Cracovia,ll Kal. Novembris, et receptae in
ecclesia Pragensi cum processione sollcmni.
Anno incarnationis Dominil25i, 8 Kal. Februarii Borso nobilisvir detentus est, et Pragae vinculatus
carceri est retrusus (266) Kodem anno, 6 Idus JuliiPrziemysl, fiiius regis Wenceslai, reddidil capellam

NOT^.
(260) Cumani, gens Turcica, Slavis sunt Polowci (261) Heinricus.
et Germanis Falones et Valvae, ut apud Ottonem (262) Albertus.
Fris. VJ, lO.etArnoMuTi Lubec. VI,5,quiob imma- (263) De hac clad° vidc Otakari el Brunonis epi-
uisaimam crudelitatem hominibus occidenlalii)ua scopi litteras a. 1255 ap. Boczek III, 197, 200.
suramumterrorem injiciebant. Clr.Zeuss, dieDeut- (264) Et pcenitentianus ejus Walascus.
schen u. dieNachbrrsU' mni<\ p. 7 43. lmmittebantur (265) In castro Pocapl.
a BelalV,rege Hungariae, qui Heinricum, Bavariae KxconjecturaPubitschk* IV, 2, p.268,idem
(266)
ducem, generom, i:i Austriaoccupaniia contra Ola- Borso deOpek, alias deRiesenburg, qui belli civilis
karura adjuvabat, sibique ipsi Stynam provinciam tempore Briix castrum contra Otakarum ejusque
petebat. amicos forliter defenderat. Cfr. Pulkava ad a.1248.
325 GONTINUAT CANONIC. PRAG. 326
sanDtiBartholomaeiecclesiaePragensi, quarr pater ejus adhuc vivens conlulcrat eidem ecclesiac pro quibus-
dam possessionibus ablatis.
Item eodem unno 42 Kal. Julii venit Pragam Bernhardus Neapolitanus cleclu = apostolicac sedis le^a- ,

tus (-07), et receptus est in ecclesia Pragensi cum solemni processione. Commoratus cst autem in rn<
Syon cum u?que ad 12 Kal. Septembris, in quo spalio temporis exegit a clero Pragensis
tota familia sua
dioecesis etrecepit200 marcas argenti puri pro procurationibus suis, de qua aumma pecunirc capitulum
Pragense solvit 18 marcas. Alteri vero nun io cardinalis Pctri Capucii solvit rnarcas. Praefatus atilcm
legatusBernhardus fecitstationes in plerisqueecclesiis,etindulgentias largasdedlt. ln quibufldam eccl. siis
dum celebravit dedit indulgentiarn annum unum et40 dies, iu aliis vero ecclesiis singulis diebus usquc ad
octavam annum unum et 40 dies et quartam partem venialium.
EoderaannoobieruntcanoniciPragensesHermannuspraepositusLiu!omiiicensis5NonasMarlii,Johannes
3 Nonas Julii, Georgius 12 Kal. Septembris. Hoc eliam anno male provenerunt annona autumnalis et
fruclus arborei, vinum penitus dcfecit. Gujus defectus quantitatcm, quod anlea contigerit, setas noslra non
meminit. Hoc etiam anno Kal. Maii pax reformata est interrcgcm Ungariae ct principem Bohemi.nc, filium
regis Wenceslai (208). Princeps vero praediotus rediens ab Austria duxit secum quamdam archam, <|uam
clerici ejus curiae vocaverunt archara Noe, in qna reservantur diversorum oblationes xeniorum. Eodem
anno obiit magister Dionyisus 4 Nonas Octobris
Foro Julii. in
Anno Domiui 1255. princeps Bohemiae et marchio Branburiensis inlrantes Prussiam, vaslaverunt eam
spoliis, incendiis et rapinis, et multimodis mortibus plurimosocciderunt, nulli sexui vel aetati parcentes.
Verhujus anni fere tottim fuit frigidum, ventosum et humidum.
Procedente tempore Margareta reginn, uxor Prziemysl, filii regis Wenceslai, exiensde finihus Auslriae
intravit Bohemiam, et 5 Idus Julii recepta est ante muros civttatis Pragensis ab omni clero et populo
ejusdem civitatis cum
processionibus et raagno jubilo diversisque musicis instrumentis. Sequenti verodie
recepla est in porta castri Pragensis ab episcopo et canonicis Pragensibus cum processione solemni, cui
processioni adfuit Martinus abbas Brzewnoviensis, et Johannes abbas montis Syon cum toto conventu suo,
cappis solemnibus induti. Eodem anno organa nova tacta sunt in ecclesia Pragensi, quae constiterunt
26 marcas argenti, sedperfecta sunt futuro anno tempore quadragesimae. 3 Kal. Januarii sol eclipsim
passus est.
Anno Domini 1256, in prima vigilia noctis 5 Kal. A Anno Dornini 1256, dominus Conradus archiepi-
Februarii magna lux orta est in diversis partibus scopus Coloniensis accepit fraternitatem in ecclesia
Bohemiae, fulgura micuerunt, tonitruaaudita sunt. montisSyon,videlicctindiebeataeMaria;Magdalenae,
Hyems asperior fuit solilo, sed interpolata. Magna et aliinobiles viri cum eo,scilicet dominus praeposi-
vis ventorum, sed frigus magnum inhorruit 7 Kal. tus Henricus deSelllica, Philippus corneideFalken-
Novembns anni praeleriti. steyn, Henricus comes de Wirrenhurc. Wernherus
Eodem anno 3 Idus Maii Pelrus de Ponle comes de Bolant, Dietrich nobilis de Milendunk,
Gurvo nuncius domini papae (270), venit Pra-
(269), Gottfridus notarius archiepiscopi, el alii nobiles.
gam procurationem a clero totius Pragensis (271)
et Ipso anno prcediclus Gonrudusarchiproasul contulit
exegit, de quasumma capitulum Pragense tres mar- praenominato monasterio Stragoviensi in die beati
cas et dimidiarn persolvit.Idem nuncius 5 Idus Laurentii hanc indulgentiam,videlicetin diededica-
Junii posutt civitatem Pragensem sub interdicto, tionis ecclesia?, in omni sollemnitate beatae Mariae
consentientibus tamen episcopo Pragensi et aliis virginis, in die beati Augustini episcopi el bealae
praelatis, pro quodam monacho de Porta, apostolo- Marise Magdalenae, acinfraoctavas ipsarum sollem-
rum in civitate Pragensi detento, spoliato et turpiter nitatum annum unum et 40 dies, et hoc de licentia
dehonestalo, hoc suis adjiciens mandatis, quod ofti- g dominiNicolai Pragensisepiscopi,etistaindulgentia
ciumdivinum submissavoceageretur,exclusisinter- in perpetuum durabit. Eodera anno allatumest cor-
excommunicatis, praecipiens eliam quod
dictis et pus unum integrum s.inctarum virginum 11000 de
horavespertinasingulisdiebusterpulsarenUiromnes Golonia,el collocatumestinecclesiamontis Syon 259 .

VARIJE LECTIONES.
259
dominus Conradus — Syoa non legunlur hoc locoin2, sed ante inilium primi continuatorts Cosmse.

NOT.E.
papa datas de componenda
(267) Litteras ei a (269) De hoc vide litteras Urbani IV, 3Mai. 1262
pace mler reges Bohemiae el Hungariae, vide ap. datas.Boczeklll, 336,et alias ann^ seqt:enti scriptas
Boezek III, 183. ibid., 360. Erat Pelrus iile archidiaconua Gradi-
(268) Budaa teria vi ante Paliuarum 1254 aregum censis.
legatis pax facta est, cujus condttiones in tabula (270) Alexandri IV.
quadam conscriptae sunt, quam vide ap. Boczek III, (271) Suoplendum dioeccsis.
181. Stiriu, de qua praecipue bellum exarserat, inter
Bohemos et Hungaros divisa est. Gfr. etiam Joannem
Victoriensem I, 4.
3t1 RAGKNSIS CHUONICA.
otxnpan iatinoiion3 Mndelarnm >oper omnea deten >ree apohatorea
et

icorum. Qu durevit ueque ad 9 Kel. Julii; qnod reluxutum esi eodem d.e propter
joremeotum leliefeotionem
ei promueem oivium Pregeneiam.
Eodem anno 16* Kal. Auguati Conradua arcbiepi800paa Coloniensis Pregem venii, et in monte Syon
boepitatua eat plunLmd diebuBj et a prinoipe terra decenter receptus et in expensis procurutus est, et,
ut |8, cuin priocipe Bohemis de imperio traotaturus (272 .Tandem pluribue ac variie xeniis ab
tn prinoipe reuiuneratue copiuee, 4 Mus Augusti ud sua revereua est. Qui tameu archiepiscopua
in eecieeiePragenei ooluit reoipi cum prooeeaione solemni, sed humiliter venit in habitu seculari san-
otia mertyribue reverentiam exhibiturus.
Eodem anuo uberlus unnonaj in plerisque partibus fuit, sed vini et pomorum carentia. Eodem anno in
quadrageeima domiona papa Alexander conlirmavit quandam novam religionom, quae dicitur beatorum
murtyrum (273), cujus fralies Pragffi apparuerunt anle lestum beati Wenceslai (Sept. 29).
Anno domioioc incurnationis 1'257. Prziemysl, dominus regni Bohemorum, filius regis Wenceslai, ter-

tio (874 aiiiio sui ducatus, in principio veri pepulit Bohemos de suburbio et locavit alienigenas.

Bodem auno dominus Ebrhardus Kal. Aprilis emitquandam possessionem in villa quae dicitur Belok, et
contulit eam altari beatae Virginis aliam posse?sionem prius emptam in villaDraskoweeidem altariassigna-
;

vit. Eodem unno in medio veris dominus Nicolaus episcopus Pra^tensis tabulatum quod vulgariterdicitur

OOalum, veteri destructo, renovavit.

Eodom amio intrantibus Kal. Au^ustifacta est maximainundatioaquarum,quaegraviaetgrandiadamna
per totamPrageneem dioece^im intulit in hortis, inseminatiscaiiipisetaedificiis,quae juxtaripaspositafue-
ruot ;
plures etiam homines suffocavit.
Eodem anno princcps Bohemiae, assumptis secum quibusdam Bohemis, Moravis et Australibus,
etiain
profectus esl versus Bavariam (275), ubi muitas villas et ecclesias vastavil, praedavit ac incendit ;9edtan-
dem cum magoo iledecore et damno suorum nobilium ac militum et rerum reversus est ad propria.Qui-
dam pnim eorum inlerfocti, quidam submersi (276), quidam rebus omnibus et equis amissis pedites in
magoa pauperlate ad propria redierunt. Hyems vdde aspera fuit hoc anno.
Anno gratiffi 1258. Nicolaus episcopus obiit 1G ^ Anno Domini 1258, 14 Kal. Novembris in prima
Kal. Eeliruarii, et eodem anno in Kalendis Febi ua- vigilia noctis, quas iniempesta vocatur, ecclesia
rii Jobannes (277) electusest inepiscopum Pragen- claustri n.ontis Syon, quod et Strahow dicitur, ex
sem, eteotlem anno confirmatus estin ecclesia Pra- candela, quam frater quidam inibi dormire solitus
gensi per dominumBrunonem Olomucensem aucto- circa lectum suum noctu incaute locaverat, est in-
ritaie Maguntini 6 Idus Martii. Hoc anno hyemset censa, ac Domino permiltente, cujus providentia
veris principium et medium valde aspera et frigida ipsam praevideri pulchriori scemate venustandam,
fuerunt, glacics Wltavae glossa nimis, et duravit cumomnibusaedificiis,quaepergyrumambituidispo-
usque pascha, quod tunc occurrit 9 Kal. Aprilis. sitione claustrali contigue adjacebant.ignis impetu
Johannes consecr&tus esl in episcopum Viennas in devastata. Uorum aulem ruinam, quaeob magnilu-
Austria 4 Idus Maii.quia lunc occurrebat dies pen- dinem annorum curriculo posse
vix longo restitui
thecostes die dominico. Receptus est autem in sede putabatur, venerabilis domni Johannis,qui tuncipsi
sua Pragas 7 Kal. Junii, cum magno jubilo cleri et loco abbas praefuit, sagaxindustria, qui, licet alias
populi in cathedra sua collocatus ; tamen in hoc efflcacior claruit, infraquin-
ipso etiam die efficax,
missam primam de gloriosa Virginecelebravit.Hoc quennium in statuoi priorem, imo multo venustio-
annogelu laesil fiuclus arboreos et vineas, et morta-
n rem inopinabiliter restauravit. Denique
praeter alia
litas ovium fuit. Eclipsis lunae fuit 14 Kal. Junii,et quae meliusrelormavitecclesiam quasiafundamento
luncagebaturfestum sanctaeTrinitatisdiedominico. exstructam testudinans. eique capellam beatae Ur-
Idem Johannes reconsecravit altare sanctorum An- sulae de novo a latere adjiciens, quinto anno posl in-
dreaeapostolietStephaniprotomarlyris2Kal. Julii ; cendium 15 Kal. Octobris satispraeclaro opere con-
post haec aliud altare fabricavil el consecravit in summavit.
honore sanctorum Nicolai confessoris et beatae Lud- Anno Domini 1258 consecratum est altare sancto-
milae martyris 18 Kal. Septembris. rum Audreae apostoli, Stephani protomartyris, san-
N01\E.
(272)Willelmnsenim rox a Frisonibuserat inter- (275) Quod factum, est ut Philippum, archiepi-
fectus die28 Jan. 1256. Cfr. Bohmer Regest. p. 36. scoputn Salisburgensem, amitinum, cujuslocoUlri-
JoannesVictoriensi» 1,5, narrat Ottokarum a prin- cumSecoviensem episcopum elegerant, contra Hein-
cipibus electum resp.mdisse Se data sibi divinittu
:
ricum Bavariae ducem adjuvaret.
glorwcontenturi. Vide etiam Pelzeliidissertationem (276) Qu bu? OEnum trjnseuntibus pons confra-
:

dehac ie in libro Bornii Abhandlungen einer Privat-
gesellschari in Bobmen II. 74.
(273)Esfcordo fratrum orucigerorumB. martvrum
a pcenitentia, quibus regulam vivendi dederat
anno 1179 Alexander IIl papa.
(274) Quarto.
ctus esl quam Otakari cladem accurate descripsit
;
Hermannus Altahensis apud Bohmerum Eontes II.
Apnd Muhldorf die 25 Aug. Otakarus hanc cladem
perpessus est.
(277) Tertiua.
 329 OONTINUAT. CANONIC. PHAO. 330
A ctorum Gervasii ct Protasii marlyrum 2 Kal. Julii.
Eodem anno consecratum est altare sanctorum Ni-
colai coniessoris, et Ludmilae 17 Kal. Septem-
bris.
Anno dominicae incarnutionis 1259 consecratum estaltare sanctorum Slanislai et Oswaldi marlyruni2.
Nonas Junii. Vinum miri valoria provenit in tota Bohemia. Ebrhardus institutor bonfaniorum obiil No.
nas Augusti.
Anno dominicoe incarn«tionis-l2604Nonas Martii, anno princeps terrac, congregatis
12G0.lIoc etiam
Prziemyslprincepsterrae,collectugrandimultitudine, multis exercitibus uiversarum nutionura, processit
processit versus Ungariam ad expeditionem,a cujus versus Ungaros, et pacem factnm pridem violave-
exercituum transilu Bohemiamultum laesa est spoliis rant ubi ettriumphumobtinuit, etmultamilliaUn-
;

et rapinis. Hoc etiam annosata lajsa sunt et vineee garorum etaliorum Sarracenorum prostravit.divino
el fructus arborei,qua)dam siccitate,qua;dam gran- et manifesto sibi subveniente adjutorio quem re- :

dine in plorisque partibus. fn alii3 autem partibus

vertenlem ab eadem expedilione recepimus cum
vinum copiose provenit. sollemni processione 11 Kal. Septembris.
Eodem anno consecrata est Judita abbatissa sancti Georgii in ecclesia Pragensi a Johanne III episcopo
Pragensi vicesimo quartolSKal.Septembris.Eodeui anno dominus Thobias,praepositus Pragensis ecclesiae,
de propriis bonis instituit et dotavit unam perpetualem vicariam in choro Pragensi.
Anno dominic;e incarnationis 1261 mense Aprili facta estconcordia et paxinterreges Ungariaeet prin-
cipem Bohemke, et vallata pcena pecuniaria, videlicet 11000 marcarum argenti (278). Regina Marpareta
exivit de Bohemia verstis Austriam 15 Kal.Novembris,quas ob causas Dominus novit (279).Eodem anno 8
Kal. Novembri8 princeps regni Bohemorum duxit in uxorem Cunegundem (280), filiam Hostislai ducis
Bulgarorum,in castello Ungariae quod vulgari UngaricoFossen (281) nuncupatur,quam venientem Pragam
cum solemni processione recepimus in ecclesia Pragensi 10 Kal. Januarii.In die nativitatis Domini prin-
ceps Bohemorum dictus Prziemysl consecratus est inregem (282) cura eadem Gunegunde in ecclesiaPra-
gensi a venerabili patre Maguntino Vernhero nomine (283),praesenlibus sex episcopis, Pragensi, Johanne,
Moraviensi, Pataviensi (284) et duobus de Prussia (285), praesente etiam marchione Branburiensi cum
uxore et filiis et filiabus,praesentibusetiam ducibusPoloniajetaliis mullis nobilibus,comitibus,purcraviis,
supanis, et aliis extraneis et infinita multitudine Bohemorum,quibus omnibuspraediclis permagnificum

(278) Cessit Hungariae rex Styriam et
castellum, et praeterea conslitutum est ut Belae IV
filius Bela Cunegundim,filiam Ottonis Brandenbur-
gensis marchionis et Otakari neplem,in matrimo-
nium duceret; quod factum est anno 1264. Vide
Chronicon Brandenburgicum apud Pulkavam. De
reliquis Ghronicis vide Lnmbacher interregnum p.
70 etprascepta Batavienris.Olomucensis el Pragen-
sis episcoporum, scripta 31 Mart. et 7 Apr. 1261,
Boczek III,307,quibus probatur in ipsa pace consti-
tuenda fuisse Ludovicum commendatorem de domo
Teutonica, Jarosium Pragensem burggravium et
Wokkonem marscalcum regni Boheinici legatos.
(279) Urbanus IV in litteris ad Otakarum anno
1262 datis haec scribit Ex parte siquidem tua fuit
:
propositum coram nobis, quod olim nobilis mulier
Margareta, guondam Romanorum reyina, in provin-
ciali capilulo fratrum prsedicatorum apud Trevirim
congregato solemni voto castilatis emisso ordinem so-
rorum secundum nuliluta /ratrum prsedicatorum vi-
ventium se servaluram,ne obedientiamin manibusll.
tuc in Alamanniaprioris provincialis eorundem fra-
tum prxdicatorum, promiltens, habitum religioms
ibidem assumpsit,et tandem ad monasterium sororum
sancti Marci Herbipolensis secundum instituta predi-
cta viventium, cujus curam et regimen prior ipse ge-
rebat, se transferens,per annum et amptius sub eodem
habitu in dicio monaslerio meram traxil. Boczek
III, 332. Cfr. etiam Pubitschka IV, 2 312 Pa-
lacky II, 187.
(280) Erat neptis Belae IV regis ex filia Anna,
quam RostislawMstislawic. Halicensis princeps.in
matrimonium duxerat.Vide stemniaquod deditPa-
lackyincommenlatiooeUeber Formelbucherinlibro
Patrol. CLXVI.
NOTjE.
Petovium C AbhandlungenderKonigl.derBohmiscbeu Gesells-
chaft V, 2 p. 232,
(281) Pressburg.
(282) Inde ab hoc tempore Otakarus regem Boe-
morum se appellavit in praeceptis,cum antearegni
Bohemiae dominura se nominasset.
(283) Ex Gudeni codice diplomatico dedit Boczek
III, 323 tabulam quamdam, quam Godefridus de
Ej.ppnstein,Fridericus de Bichelingen.Heinricusde
Willenowe, Dietherus deCazenellenbo;;en,Gunthe-
rus de Schwarz!>ur* etWernerus de Boiandia scribi
jusserunt,qua iidem testaniur: Quodnos cumvene-
rabili patre domino et consangumeo nostro, domino
Wemhero, sunclse Moguntinse sedis archiepiscopo,
fuimus prxsentt-s in ecclesia Pragensi a. D. 1262 in
dominica die nutaiis Dornini, ubi ipse dominus archi-
e/ii.-copus unxit et coronavit in regem dominum Otha-
carum, hseredem regni Boemise,et uxorem ejus Kane-
gundim in regnam. ldem elium rex, qui ct fuit dux
Auslrix ac S tyrix marchioque Moravix, assumpserat
u p»f^; m .•« *., an <m „> ,-!*A,.»t.,™ *„,,.„. :„ ».,„j„
Rifordise in expensas el conductum suum in eundo
Pragam, ubi procuravit nos 18 diebus et in reditu
usque Erfordiam, nos et dominum, archiepiscopum
memoratum et totam ipsius fumiliam cum personis et
rebus eorum. Mini*travit quoquc nobis omnibus co-
piosas expensas. Dedit eliam domino archiepiscopo
pro jwe suo 100 marcas auri,itcmpro jurc curixQl
marcas capitulo Moguntino pro jure suo ad emendum
ecclesie atiquid in ornalum. Insuper honoravit nos
;
in spadonibus et xeniis pulchre satis rt taliter ut de-
cebat eundem. Quocum conjungenda sunl duo alia
praecepla abOtakaroMoguniino archiepiscopo dala,
qure videeodem loco.
(284) Ottone.
(285) Warmiensi et Samiensi ut videtur.
11
:jll COS.M.t: PRAGBNSIS CHRONIGA. 332

ronvivium biduo in rampo Letne nominato, qui jacet inter villas Ovvenez (286], Holisoviez (287) et
fecit
wllemniter ad hoc pra.>parati«.
Buben nominataa, in asdifleiU
satadiversi seminis tam hyemalia quam aestivalia in plerisque Rohe-
erunt.tum a grandine,tuma siccitaie,tum abexercitu transeuntein U
riaru, exoei milio, ita ut nec hornines victualia nec jumenta et pecora poterant habere pabula
Buffioentia.VeruminpaocieiimiBejuBdem terrw partibus copialrumenticrevit in habundantia.viniquoque
et fruotuum arboram exlgua fuit
ubertas. Hoc etiam anno incendia multa fuerunt in civitatibus et villi.s

in Moravia, Bohemia et Auptria.

Anno gratiae domini nostriJesu Chrisli 1203, maximafuit caristia frumenti,fceni et pabuli in Bohernia
et Moravia, ita ut mensura regalis siliginis venderetur 120
denariis quandoque plus quendoque minus

monpta; PragenBis, tritici autem multo amplius, et pisaa l.'<0. Tunc et maxima fames fuit in populo, ita
ut multi agriools et artilices varii, vendihs pecoribus et rebus aliis, nec se sustentare valontes.cogeren-
tur hos-tiatim eleemosynam petere ; plures eliam, domibus suis n rure relictis, cum uxoribus et liberis
Iverant mendicatum ; multa etiam pecoraet jumenta mortua sunt propter maximum pabuli defectum et

byemis asperititem, quae plus solito hoc anno inhorruerat.

Anno domini nostri Jesu Christi I264,magna vis ventorum orta est 5 Kal.Februarii,quibus impellenti-
bus multa aedifieia,multa granaria corruerunt in civitate Pragensi et per totum regnum Bohemiae multae ;

etiam arbores in sylvis et nemoribus radicitus suntevulsae.fcnestrae etiamPragensis ecclesiae vilreaesunt

confractae.
Item eodem anno 11 Kal. Marlii aedificium turris Pragensis ecclesia3,quod vulgariter dicitur campana-
rium, corruit, et alia multa aedificia ecclesiarum corruerunt.
Hoc anno consecrata est capella omnium sanctorum 3 Nonas Februarii a venerabili episcopo Pragensi
Johanne tertio, sub rege Prziemysl, filio Wenceslai regis, quae fuit frabricata anno gratiae 1263.
Eode.n anno mense Decembri facta est inundatio magna aquarum per totam Bohemiam, quarum
inundatione insolita facta sunl damna plurima aedificiorum, annonae diversi generis, et aliarum pluriura
rerum.
Anno gratiae 1265, rex Prziemysl permagnificum celebravit convivium pro baptisuio filiae suae primo-
genitee (288), quam levaverunt tres episcopi de fonle, Pragensis, Olomucensis et Bamberiensis (289), et
hoc ad hoc festum omnibus nobilibus Bohemiae,
in festo beatee Mariae purificaiionis (Febr. 2), vocatis
Moraviae et Austriae. Ipso die idem rex,coronatus regia corona.venit ad processionem.et raissam audivit
ad altare sanclae Mariae in eccleeia Pragensi, et biduo celebravil prandium cum praedictis episcopis et
nobilibus lerrarum praefatarum in aula regia in castro Pragensi.
Eodem anno facta est magna dissensio inter regem Bohemiae et ducem Bawariae (290), qua necessitate
rex compulsu9 misit nobiles ad metas Bohemiae custodiendas, qui transeuntes multa damna intulerunt
villis episcopi Pragensis et aliarum ecclesiarum canonicorum. Moravi etiam transierunt ad metas Bo-

hemiie defendendas,et plurimadamna intulerunt in Bohemia tantum villis ecclesiarum et extra rnetasin
Bavaria.
Anno vero 1266,iterum transeuntes et Bohemi A. Anno dominicae incarnationis 1266, 7 Idus Au-
et Moravi circa purificationem sanctae Mariae (Febr. gusti Bohemorum rex Otakarus noraine, qui et
2) et inquadragesima, rursus plurima damna in- Prziemysl.processit versus Bavariam cura multitu-
tulerunt villis episcopi et aliarura ecclesiarum di- dine copiosa Bohemorum,Moravorum,Australium,
versae religionis.UiciiiS et ver in piincipio humida Karynthianorum, Polonorum, quorum quidam eo-
fuerunt, et multa sata siliginis perierur.t. rum praevenerunt regem, quidam comitati sunt
eum, quidam vero subsecuti ; in quo itinere plu-
rima damna fecerunt in regno Bohemiae, rapinis
et spoliis acincendiis pauperes etvillasecclesiarum
Bavariam vero intrantes
graviter atfligentes (291)
multo graviora damna intulerunt.rapinis et spoliis
ac incendiis partem ejus quae jacel usque Ratispo-
nam crudeliter devastantes, et viros ac mulieres
plurimos concremantes. Boc etiam anno annona,

NOTyE.
(286) Verder-Bubenec in circulo Rakonicensi. ducis Silesiae el Annae, nepoti Otakari ( datus est.
287) Holeschowitz. Cfr. Chron.iSalisburg. ad h. a.
(268) Kunigundis. (291) Expugnavit castra Cbamb, Regenstauf et
(289) Num legendum Brandeburgensis ? Vide Nitau clr. Hermannum Altahensem ad h. a. apud
;

intra ann. Otakar. 1164. Bohmerurn Fontes II. Vide etiam Heinrici ducis
(290) De Salisburgensi arcbiepiscopalu.qui Wla- litteras in Palackii comment. Ueber Formelbucher.
dislao, praeposito Wissegradensi, filio Heinrici H p. 277.
 ;

333 CONTINUAT. CANONIC. PRAG. 331

A fructus arborum et vinummale in Bohemia prove-

norunt propter grandinis et siccitatis laesionem.
Anno Domini 1267, 6 Idus Aprilis apostolics sedis legatus, ecilicet frater Guido ordinis Cisterciensis,
tituli basilicae sanctorum 12 apostolorum presbytor cardinalis (292), venit Pragarn,et moratus est Pragae

usque ad 5 Kal. Maii (293), et recepit pro expensis a clero Bohemiae 150 marcas argenli. Inde vcniens
Austriam moratus est Viennae.et ibidem lecit concilium 6 Idus Maii,cui consilio Johannes Pragensis epi-
scopus interfuit et plures canonici cum eo (294).
Anno dominicae incarnationis 1268, preecepit rex Olakarus fieri foveas in singulis villis.quibus foveis
superpoueretur anser vel porcellus ad capiendos lupos.Et eodem anno praecepit renovari pondera et men-
suras et insigniri signo suo, quod antea non fuerat (295).
Anno domioicae nala est regi Otakaro filia (296) Nonas Seplembris.et erectum est
incarnationis 1269,
pulpitum Pragensi,quod dedicavit Johannesepiscopus in diesancti Martini ad hono-
et altare in ecclesia

rem sancto Matthia? aposlolo et sanctis confessoribus Ambrosio, Jeronimo, Augustino, Gregorio et aliis
quam plurimis sanctis.
Anno dominicae incarnationis 1270, periit tota annona tam hiemalis quam vernalis fere per totam
Bohemiam, fructus arborum provenerunt mediocriter, vinum abundans fuit. Turris Pragensis ecclesiae,
quaeante multos annos corruerat.reparata est domino Johanne venerabili episoopoprocuranle.Multa aeria
intemperies hoc anno fuit, et mulla inundatio pluviarum in autumno. Rex Otakarus multas domos et
castella in regno suo in diversis locis fabricavit hoc anno. Hoc etiam anno turris lapidea erecta est in
medio claustri Pragensis ecclesiae ad lumen ponendum in ea, Gregorio milite regis et reginae procurante
eam in expensis.
Anno Domini 1272,6 Kal.Decembris Ruodolfus electus est in imperatorem (297).Eodem anno pons con-
fractus est Pragensisin raedio fluminis Wltavae 4 Idus Martii.
Anno Domini 1273, 15 Kal. Septembris inundatio aquarum facta est magna in flumine Wllaviae,ita ut
capella lignea quae sita erat ante pontem in Pesek 26 °
totaliter cum fundamento defluxit, et alia ecclesia
lapidea, quae erat sub ponte in insula, pars ejus media collisa est, et omnia molendina, quae erant circa
civitatem Pragensem, cum aqua confracta defluxerunt homines plurimos suflbcavit,aedificia subverlit.
;

In campis annona et fcenum de pratis cum alluvione descenderunt ortos olerum vitiavit, per civitatem;

Pragensem fluxit, extendens meatus suos usque ad ecclesiam sancti yEgidii et ecclesiam sancti Nicolai,
fluens per toturn vicum Judamrum usque in ecclesiam sancti Francisci.
Anno Domini 1274, nobilis vir Borso recessit a rege, amissa gralia regis sine culpa,aeraulis ipsius sini-
stra regi referentibus (298).
Anno Domini Lugdono (299). Quod concilium
1275, Kal. Maii Gregorius papa X, celebravit concilium
idem Gregorius indixerat ante biennium universarum terrarum pontificibus ubi fides christiana vigel et
nomen Domini invocatur, quatenus convenirent ad consilium celebrandum in termino supradicto.Quod
concilium duravit infra septem ebdomadas(300) ;et eidem concilio interfuitJohannesPragensis episcopus
cum quibusdain canonicis.et reversus ad suam sedem Pragensem,injunxit per totam suam dicecesim,ut
juxta mandatum apostolicum trunci concavi locarentur per universas ecclesias.ad colligendas oblationes
fidelium in subsidium terrae sanctae.
VARI/E LECTIONES.
ti0
Paulo recentior manus correxit Piesek.
NOTjE.
(292) In labula quadam data 15 Jun.l267,Boczck B contradicentibus et reclamantibus,e idenler vola sua
III, 395, ipse se cardinalem t. S. Laurentii in Lu- direxerunt,et eumdem ingravamen imperii nostrum-
cina norainat. Jfue prejudicium —
suc r i diadematis insigniverunt
(293) Ila legendum est pro v Kal. Apr. quod ha- majestate. Cfr. Dolliner cod. epistol. Otakari regis,
bet copex; vid. Pubitschki IV, 2, p. 353. p. 17, et Kurz Oesterreich unter Otakar, p. 27.
(294) Et alii episcopi, Petrus Pataviensis, Bruno Olakari legatuserat Bertholdus episcopus Bamber-
Br.xiensis, Conradus Frisingensis,Leo Ralisponen- gensis ; cfr. Rudolfi praeceptum a. 1275, quod ap.
sis cfr. Mansi XXIII, 1179.
; Lambacher legitur Urkunrtenb, p. 76.
(295) Pubitschka IV, 2, p. 362. (298) 1275 Borsso dominus de Rysem-
5 Nov.
(296) Agnes. Cfr. litterae Cunigundae in Palackii burg suo Rysemburg donationis tabulam
in castro
comment.itione Ueber Formelbucher, p. 293. conscribi jussit, quam vide apud Boczek IV, 166,
(297) Et in anni et in diei numero errat auctor quem Otakari proditorem Rudolfi partibus clam
electus est Rudolfus Francofurti d. 29 Sept. 1273 ;
favisse, illius docont litleroe apud Bodmannum 12,
testes vide fipud Bbhmerum Reg., p. 51. Quod fa- 30, 44, in quarum primis haec leguntur Quam- :

ctumestOtakarilegatisrepugnaolibus.dequareipse quam igitur ad fn-seseiis aliqua transitoria breviter

rex ita scribit ad papam Gregorium X : Princiyes patiaris discrimine, patienter quaque sus.inc.
Alemanniae, quibus est potestas csesaris eligendi, — (299) Congregatum est hoc concilium anno 1274,
concorditer in quendam comitem minus idoneum, so- initiumque babuit Nonis Maii.
lemnibus nosiris nuntiis, quos Frankenfurt,ubi cele- (300) Finitum est xvi Kal. Aug. ; itaque
decem
brari debebat electio,nostros procuratores miseramus, pene hebdomadas ductum est.
339 5MiE PRAQEN8I8 CBRONICA. 336

ln eodem etiam oonoillo Gregoriofl papa eleclionem Rodolfl confirmavit (301), el decimas quae exicta
Alniaiium Bobeidium in b, Rodolfo eleoto in utilitate n
t BBsignavil.
lUc ,

couperuit Itatbedralem pulchri

Anno Dontini 1276. Jobennes epiteopoa Prageneii eceleeianQ aanoti Viti

el dorabilie operii lapideii

tegulis.Feeit etiam doae fen»-stras magoai de aubtilioperr et prctioao.et vitro

eas eiaoeit in qaibua materia depieta

continebutur veteris et novi teetamenti. Erexit etiam ibibem duo

pulpita decoriet magniOci operia.onum ad altare beati Dyonisii, et

aliud ad alt.ire beatae afaris Mu.
leiui', qood opue toto aeqoenti anno vix poterat termiuari. Eodem unno Viikonides (302) cum in_' ;

inilaia recesserUDl u rege, et muita mala per regnum Bobemiae puuperibua et claustralibus intulerunt ,et

eo tempore rex ninnum eorum auxilio indigebat. Saepe enim lit ut, dum principes inter se discordant,
inimici victonu potiuntur. Vis.i est elium hoc anno luporutn maxima multitudo ante valvas castri Pra-

siaezotraque parte olamoremolto ululantium.per quem sinistrumeventumgentiBoheiiiorumprabsti-

gio au^uriati BOnt.
Bodem anno llenricus Pragensis canonicus el notarius aulae regiaa 18 Kal. Octobris detentus est
1278.
ad manditum Cunegundis reginae.et multis rebus et pecunia in domo sua est spoliatus.pro quu delen-
tione episcopus Johanues posuit interdictum in ecclesiu Pragensi 11 Kal.Octobris,quod interdictum con-
ligerat circu lestum beati Wenceslai (Sept.28) et infra.Idemque Henricus 3 Kal.Octobris a custodia libe-
ratusest,et divina officia in ecclesia Pragensi relaxanlur.Eodem anno hyems et autumnus calidi fuerunt
et nebulosi, humidi et cum magno impetu ventorum, et transitus per glaciem haberi non poterat. Hoc
etiam anno duo fossata facta sunt ante Pragense castrum.unum cum lapidibus et aliud majus sine lapi-
dibus in lalitudine 40 cubitorum,in profunditate 30, longitudo utriusque protendebatur a rivulo Bruska
usque iu Oboram.Renovatum est et antiquum,quod est propius muro castri, ab una parte muro caemen-
tato erectum est alia pars ejus non est renovata, lulitudo ejus 10 cubitorum, et altitudo 50 erat. Ex
;

alia purte caslri.quod dicitur ad minorem portam,fossatum efiosum a rivulo Bruska.et ductum per mon-
tem Opis ad curiam domini episcopi trans flumen Wltuwam.

III
ANNALES OTAKARIANI.
1254. Kalend. Januarii Prziemysl, filius regis
-19 A venerunt ad eundem principem,8e cum suis omni-
Weneeslai, profectus est in Pruziam signo crucis bus ejus ditioni ac fidei christianae dedenles.Quos
u<;cinctus,pugnaturus coniru Prutenos.quem multa piissimus princeps benigne suscipiens,ad baptismi
turba nobilium Bohemia?,Moravia3 et Austriae secuta gratium invitavit,et unumpotentiorem ex illis ipse
est et aliorum mililum ^eu^ris inferioris (303J. Ve- princeps de sacro fonte levavit,et eum suo nomine
niens ergoWratislaviamnavitatemDomini (Dec.25) vocavit, appellans eum Otakarum alium marchio ;

celebravit, et cum mugao honore a ducibus Polo- Branburiensis de.fonte levavit, et eum suo nomine
niae (304) et nubilibus ac episcopo Wratisla- nominavit.Indespluresnobilesdeutero matriseccle-
viensi (305) decenter susceptus, et per «liquot dies siae levaverunt,eleosdemynominibus suisnuncupa-
cum omni exercitu suo deceniissime procuratusest. verunt,ac eisdem vestimenta sua,quamvispretiosa,
Eo igitnr in Wratislavia commorante, accessit ad donaverunt. Inde ad quendam montem venienles,
eum marchio Branburiensis(306)cum exercitu suo, quem M^nteinRegalem appellaverunt, fecerunt
et ambo pariter profecti suntin Prussiam,ducentes munitionem ad majorem fideichristianae corrobora-
secum multitudinem copiosam. tionem (307). Inde plurimis Prussorum populis a
1255. Interca potentes el majorcs terrse Prussiae domino episcopo Olomucensi el ab illis episcopis
divino, ul credimus, timore perterriti ac nomine baptizatis, princeps . terrae Bohemiae et marchio
principis Bohemise audilo, cum omni bumilitate Brunburiensis, confortatis in fide Christi Jesu neo-

NOT^E.
Paucissimishisverbisderebus Bohemorum
(301) principes enumerat.qui Sambiam terram expugna
R
"
gi gravissimis refert die 20 Sept.1284 Gregorius
; turi hanc ex peditionem faciebant. Alexander IV
papa Otnkuro scripsit,se RudoKi electionem confir- Bartholomaeo ordinis fratrum minorum ut veibum
masse. Clr. Boczei IV, 133, 130, 141 et praeceden- crucis in Polonia, Boemia, Moravia et Austria con-
tes Otakari ejusque legati Brunonis Olomucensis ira Lithuanos praedicaret imperavit,Boczek 111,192.
episcopi litter is. Vid. etiam Voigt Geschichte vou Prussen 111,76.
(30 ) Est -cns Witkovicorum nobilissima,exqua (304) HenricolIIet Conrado !l,ducibus Wratisla-
Zawis de Rosenberg,regis inimicus,originem duxe- viae et Lignitiae. Erant filii Annae, filiae Olakari I.
rat. Quae hic ieguntur, conflrmat Heinricus de (305) Thoma.
Beimburg,auclor saeculixm exeuniis,cujus Chroni- (306) Olto III, qui Beatricem filiaro Wenceslai I
con iidhuc inei itum suo loco edituri sumus. a. 1244 in malrimonium duxerat. Cfr. Chron.Bran-
(303) Cruciferorum exercitum sexaginta miliia denburgicum apud Pulk.vant.
bominum excessisse scribit Petrus de Dusburg in (307) Kbnigsberg, Borussici regni caput.
Chron. Prussiae III, 70 reliquosque Germanorum
 337 CONTINUAT. CANONIC. PHAG. 3 8

fitis, ct obsidibus ab eisdem eommissa A cornm cum parvulus eorundera.raptu et violalione

receptis,
terra et populo manus cruciferorum de domo
in sanctimonialium et matronarum, ct ahductione
Teutonica, rcdierunt ad propria cum omni prospe- hujusmodi etjuvcnem transformandorum in ritum
ritate et la-titia. Princeps ergo Bohemiae venit Opa- alterum, et conflagratione monasterinrum ct alia-
viam (303) 8 Idus Februarii, inde properavit ad rum ecclasiarum et magnffl partis terrffl K irinthiae,

Auslriam,ubi totam manendo transcgit quadragcsi- stupenda nimium flagilia perpetrata ,6S
perperam
mnm. Postea in octava paschae (Mart. 21) venit perpetravil (313. .Pro quihus forefactis contrajus-
Bohemiam, et cum magno tripudio elori ac populi jurandumetaliis,qua; compendiigraliapr.Ktermitto,
civitalis Pragensis, cutn processionibus susceplus quia nulla satisfactio est secuta,ad instantiam Sty-
est honorifice 4Idus Aprilisetin ecclcsiakathedrali riensium nobilium et civitatum,de consilio inclyti
ab episcopo et ejuedem occlesiae canonicis.Principe comitis Otlonis de Hardek et quorundam Austra-
auiem exeunte de castro Pragensi magna vis vento- lium perpaucornm admo lum de Moravis,dictu8
et

rum cum turbine exorta est. Undo quendam equi- dominus regni Bohemioe Styrienses in snam pro-
tem sequentem principem dejecit ;
de ponte ante tectionem recepit (3 14). Licet igitur in polestate
castrum,ciijus equus mortuusi est ex casu,ipsc vero regis Stephani tunc pene fuieset Styria universa, et
sanus evasit. Campinarium etiam ligneum cum t> Ungari in ea quaeque castrorum et civitatum prae-
campanis infra muros sanctae Marine corruit eadem sidifi obtinerent,tamen cum dictocomiie dellardek

hore vi ventorum magnaimpellente, et aliffl plures et quibusdain Australibus et Styriensibus brevi

ruinae factae sunt in civitateet per villas. tempore dictum regem Stephannm et Ungaros de
Anno dom. inc. 1260 inter principes et proximo3 ipsa Styriasupra opinionemhumanam valideejece-
alti sanguinis.Prziemysl scilicot domnum et here- runt, civitates et castra inibi capientes. Petovia
dem regni Bohemiae, ducem Austriae et Styriaa et tamen castrum, in quo dicti regis Stephani uxor
marchicnem Mnraviae ex parte una, et Belam et natione Comana (315), tamen fidei
sacramenlis
natum ejusdem Stephanum, Ungariae reges, ex al- initiata,personaliter tunc manebat.cum civitate et
lera, data prius ante aliquot annosoccasionejmmo paucis quibusdam aliiscastris sd tempus remanse-
causa ex parte ipsorum Ungarorum regum, rursus runt in dicti regis Stephani poteslate. Unde (316)
priore acrior est discordia suscitata.Siquidem se- in injuriam pra-fati domini regni Bohemiae per Mo-
nior Ungarorum rex Belacontra initamcompositio- raviam et Austriam, immo in offeneam Christi pa-
nis olim formam cum nepote suo (309), dicto do- tratarum, et livor odii atque zeliexinde concepti,
261
mino regni Bohemiae, et utrimque sacramentis et plaga doloris dolosa,tumens spiritu indignatio-
corporaliler praeslitis et publicis instrumentis ex nis.quasi rupta cicatrice foras in publicum proru-
inde confectis firmatam,mox eodem anno veniens, '-'
perunt. Nam anno Domini 1260 inchoante inter
quo ipsa corr.positio celehrata, Moraviae, Austriae et principes praenotatos denuosunt inimicitiae publi-
prahabitam compositionem
parlis Styriae, quae per cat3e,adeo quod eodem anno sacro quadragesimali
in sortem prasfati nepotis sui ceciderat, visus est tempore (Febr. 21) validos utrinque contra sc invi-
confinia occupare (310). Sed et natus ejusclem rex cem exercitusproduxerunt.Verum cum ex utraque
Stephanus.progenitorum suorum tyrannidis etcae- parte necessaria exercitibus deessent, praesertim
dis in 26J innoxium Christi gregem habundanlior pro equis,coicti sunt principes memorati usquead
aemulator existens, contra illustrem Karinthiae du- festum beati Johannis Baptistce (Jun. 24) proximo
cem Ulricum etfratrem ejusdem Philippu:n,quon- venturum treugas paci,ut sperabatur, praeambulas
dam Salburgensem elcctum (3il),dicii regis Bohe- prorogare.Sed in contrarium,proh dolor res evenit. !

miae consobrinos (312), paci praenotatae inclusos, Nam ni fallar, quod anle,et postmodum initiasunt
exercitum infidelium,inhumanorum scilicet homi- dolorum quae gesta sunt.
num Comanorum proiucens in gravi et indifferenti Igitur constituto treugarum tempore accedente,
strage monachorum, clericorum et simplicium lay- junior rex Ungariae Stephanus cum robustioribus

VARI^ LECTIONES.
261
utrumque 2. 2 " deest 2. 2 " perpetratam 2.

NOTiE.

(308) Troppau. (312) Sunt filii Bernhardi ducis Carinthiae, qui

(309) Ex Constantia uxore Otakari I,de qua vide Juttam tiliam Otakari I in matrimonium duxerat,
supra. Cfr. Johannes Victor I, 5.
(310) Jam anno 1257 Otakarus contra terminos (313) Quod factum est anno 1259.
Ungarorum munitionem unnm seu oppiium pro ne- (314) Quod, teste Pernoldo, Viennae anno 1259
cessitate ac conscrvalioneterrx prxparariet aeiificari factum es',qui Stin?nsium seditionem ah Otakaro
jussit, ut teslatur in praecepto ap. Boezek 111,246 ;
motam esse scrihil.
quod erat o.ppidum Hradiach in insula situm, quae (315) Elisabeth.
ad Wele^radensem monaslerium pertinebat. (316; Exciderunt nonnulla verba, Num legendum
(311) Postea Aquileiensera patriarcham. patratorum?
 COM.1 !'ll IGENSIS UlliUNICA. 340

ectifl bellatoribus Ungarta et Comanie ad insi- A ,ft s J Feia nolentem ducunt, volentem trahuni, »

d i an < 1 u : 1 1 pa a venienli de Bohemia se in praeceps dederunt ad boetea iugam sirnulantes

et 1'olonia sr paravil exeroitui, diflponenfl irruere longius persequendum.Quo.-i aliqni ex nostris ina-
itofl,quiounquesibi oocurrerenl priores. gni et nobilej paeeim sine ordine pros».'Cuti, cum
Qui cuin venerabilis domioi Brononia Olomuoeneii ei.-dem per insidias latentes a tergoconclusi et tali-
epi»ci.pi et Henrloi Bleeis el Wiadislai Opoliensis ter postmodum interempti^etipai quidamquidem
illnfltrium ducum castra iu pratis circaPohorliz(3l7) mortis, quidara vero captivitatis tunc simul exsti-
metata clam invadereet percuteredecrevisset.etad terunt laqueis irretiti. Quod cum licet tam dubie
hoc peragendum tota nocte pluviosa et nubila pro- quam vjrie insonuisset in ca6tris,nunciantibus qui-
ccssi^set, errante ductore prope Walkenstein et busdam, quod pra-dicti comites et Cadoldus et cae-
Stozucz (318) praeter propositura in ortu diei deve- teri qui cum ipsiser^nl adversariisoccupatispostu-
nil, ubi e vicino circa pra^idium quod Lawa (319) larent succursum,aliis vero a contra referentibus,
nominatur in pratis fuit locus.in quo juxla condi- quod ipsiab hostibuspotiuspreeoccupati fuissent —
ctum universus domini regni Bohemiae exercitus quod et fuisse verius reipostmodum pn.baviteven-
mox circa festum beati Johannis Baptistae debuit tus —
mox a mensis surgunt principes, ad arma
congregari. Ad quem locura ingenui genere,inclyti n festini auhelant milites etclientes,et contra inimi
probitate acspectabiles dignitateviri.uterini fratres cos loricati,scutatiet galeati.et nonnulli in cooper-
Otto et Conradus.comites deHardeket Playn.primi tis equis properarunt sine modo. Qui curr inclytos
cum suia omnibus advcnere. Quibus cum suadere- Cadoldum et
paulo ante dictos bellatores, scilicet
tur, ui usque ad adventum exercitus se inlra La- comites quosdam aliosreperissent in via.in loco
et
renseni reciperent civit.atem, ne forte Comanorum pugnae absque anima humi prostratos, et ex hiis
etUngarorum insidiisipsos preeoccuparicontingeret plerosque prorsusnudatos.nonnulli fortes ipsorum
immunitos, verum tanquam viri animo et vinbus pavore concussi, obriguerunt prima facie quasi
fortes.immo ultramodum audacesid facere recusa- lapis, plurimis etiam ad hostes terga vertentibus ;

runt, quin post extensis in campo tentoriis, licet nihilominus dominus regni Bohemia? cum pauciset
pauci, diebus et noctibusinibi perdurarunt.Exinde dominusOlomucensis episcopus priores omnium,et
cuni die sabbati, quas fuit tertia dies post feslura marchio Branburiensis cum suis fugientes adversa-
beati Johannis Baptistae (Jun. 26), ad locum condi- riosprosequuntur.Quibuscum dictus dominusregni
ctum inpratis circa Lavam a diversis partibus con- BohemiaeetOlomucensis episcopuspriores omnium
fluens utcunque coepisset exercitus domini regni proximassent, marcliione Brandeburgensi adbuc a
Bohemiae apparere, et concurreutes armis pressi et remotis sequente,alii visi suut subsistere et ex ad-
laboribus fatigari, hii de Bohemia Moravia cura ^ verso acies suas ordinare.Verumeodem marchione
et
1

suo dominoprincipe, alii de Saxonia cum 2<u mar- propius accedente, facta tunc magna obscuratione
chione de Brandeburk,quidam vero cum venerabili aeris, et a commotione et voce tonitrui et sonilu
domino Olomucensi episcopoetillustribus Zlesiensi grandipluviaecum fulgurechoruscante,licet nemine
et Opoliensi ducibus memoratis castra inibi meta- persequente.eo quod supra modum defecissentlas-
rentur.subito rumor insonuit in castris, quod Go- sali equichristiani exercitus, in fugam sunt impii
mani nimiuinprope forent, vicinamjuxta regionera conversi. Et cum fiuvius Morawa (321),quasi ar.er-
spoliisetstrage vastantesetincendiis conflagrantes. tis cceli katbaractis etvelut facta desuperkathacli-
Proinde universalis commotiofit in castria, et mi- smo, tunc nimium inundasset, in eodem hostium
rum in modum animo voluntarii etarmis instructi plurimi veraciter feruntur periisse submersi.Nihil-
per ordinatas ac.es adpugnandumexeunt universi. ominus tamen propter Kadoldi et comitumet alio-
Quibus taliter egreasia in campum,utrum ex indu- rum lugubrem casum peneusquead desperalionem
striaan per errorem nescio, Deus scit,subito nun- exercitus dejicitur christianus. quantus luctus !

ciatur paucos infidelium hostes pr*dicta fecisse,sed et oquanta Lavensium lamenta fratrum minorum,
jam eosdem essa in fugam conversos.Tunc cuncto- quando ad ipsos cum ejulatu et planclu cunclorum
rnm ad id assentione fallaci securitatem ipsi« pes- D fere qui ceciderant passimfunera differuntur Amo- !

simam generante ad castra singuli revertuntur, do quid lacturus esset dominus regni Bohemiae,
praenotali vero comitesde Phleyn et strenuusmiles tantiexercituscaputexdolorelanguidum,dubitatur.
Cadoldus Orphanus cognomine curn paucis aliis, Aspirant plures ad reditum, sed notam probitatis
quasi pro custodia exercilusremanseruntin campo vitantes,tanquamfiliihujusseculiprudentiores filiis

(320). Qui licelfrequenterexperti dolos in certaraine lucis, praeserlim principes et majores barones sin-
Comanorum vel caelerorum, taraen, ut ait auctori- guli per alios satagur.t id forc et videri persuasum.
VARLE LECTIONES
"* ita legendum; codex habet et. ,63 ita legendum; conclusis — interemptis 2.

NOTiE.
(317) Pbrlitz. (320) De his vide Hermannuin AltaheDsem ad
(318) Staats. h. a.
(319) Laa. (321) March.
 241 CONTINUAT. CANONIC. PIIAG. 49
Oritur exinde dissensio, per occasionem salubri \ belliprocessum et exitum (322)legat subjectam epi-
unitatis et vicloriae denium paritura salutem. stolam ex parle domini regni Bohemii^ sanctissimo
Nam cum imponerelur dictis Henrico Zlezia " in Ghristo patri ac domim. Alexandro, Dei gratia
et Opoliensi ducibus.quod ipsi primi a loco castro- papae quarto, exinde directam, qu.c talis est (323).
rum
ad propria intenderent remeare,confusibiliter « Sauctissimo domino Alexan-
in Christo patri ac
solvendoexercitui causamtaliter luncduluri^hiidem dro, Dei gralia nacrosanols Rnnanae ecclesiae sum-
tanquam viri slrenuiet prudentes inficianturdictum mo poutifici,Otakarus cadem yratia dominus regni
de ipsis, et hujusmodi consilii portuin seu radicem Bohemiae, dux Austriee et Siyriae,et marchio Mora-
in Branburgensem referunt marchionem. Ex tunc viae et caetera. Quia pium paslorem suaruma lupis

omni controversia cessante, communi consilio et liberatio ovium delectat, ac benignum patrein jo-
pari voto illuc tendit exercitus universus, ubi nun- cundum reddit cum salute prosperilas liliorum,
ciatur rex Ungariae sua castra fuisse metatus.Itaque gravis beIli,quod adversus Belam et natum ejusdem
concurrentibus simul ad idem domino Philippo, Stephanum, Ungariae reges illustres, et Danielem
quondam Salburgensi electo, et fralre suo Ulrico regem Rusiae (324) etfilios ejus (325) et caeteros Ru-
illustri Karinthiaeduce et Styriensi,cum die domi- thenorumacTataros.quieideminauxiliumvenerant
nica infra octavas aposlolorum Petri el Pauli (Jul. t» etBolesdaum Cracoviensem(326) et Lestkonemjuve-
• __ • _ __
**-*
._T _ __ _!_____ /r.r_«^f\
* _ * _______ _ • i-
4), post auditas in aurora missas,ex communi con-
_ . • i _ i

nem.Lusiciae duces (327), et innumeram

_ i. . _ _

iiiultitudi-

dicto et principis qui caput erat et alorum princi- nem inhumanorum hominum Comanorum et
(328)
pum edicto, ad plenum,ut opus erat, armis instru- Ungarorum et diversorum Sclavorum, Siculo-
clus, et per ordinatas acies incedens, et montana rum (329) quoque et Wulachorum, B.zzermino-
atque plana operiens,apparuisset hostibus fidelium rum (330) etHysmahelitarum,scismaticorum etiam,
exercitus copio?us,saepe dicto domino regni Bobe- upote Grrecorum, Bulgarorum, Rusciensium et
miae sub vexillo gloriosissimi martyris Wenceslai Bosnensium haereticorum, auctore Deo gessimus,
267
cum suis de quadam montisdeclivi in suprema et victoriae nobis datae ccelitus, et post victoriam
tamen plani altitudine castra adversariorum spe- inter nos ex una et dictos reges ex allera
parte
ctante 268
, hiidem infideles el caeteri qui cum ipsis concordiae reformatae processum nonab re paterni-
erant,sicut ipsi postmodum retulerunt statim tunc trti vestrae duximus preevia veritate praesentibus
in fugam fuissent cooversi, nisi in faciente chaos declarandum. Sane curn ad fluinen qui Morawa
inter nos et se fluvio dicto Mora«a fiduciam habuis- dicitur circa locum a castro et oppido Hemburk
sent ; nec mirum, quia timor et tremor super in- duobus milliaribus distantem,Ungariae ac Austriae
pios cecidere, cum Manaym, id est castra Dei,con- confinia inibi terminantem.cum nostris exercitibus
tra se Siquidem domini regni
viderent venire. venissemus,dictos reges et exercitus eorundem ille
Bohemiae et aliquorum principum,quam tunc con- castra metatos in opposila parte ripce invenimusex
ceperant devotio et pia proposita et vota, quibus adverso. Sioque factum est, ut nostra (331) et ad-
domino se astrinxerant, spondentes vitam suam et versariorum castra solus dunlaxat divideret fluvius
terrarum suarum status suos in monetis et aliis in rnemoratus. Cumque sic loci positio se h;iberet,ut
melius commulare,et plurimorum baronum el mi- ad adversarios sine irremediabili nostrum jactura
litum aliorum ad confessionem et signaculum san- votivum non possemus consequi accessum, et pro
ctae crucis confugientium lorsitan exorta conversio reformanda inter nos et eosdem re^es pace fuisset
ex timore magnae autem magna parte christiani-
; utrinque aliquoties multipliciter attemptatum,ipsis
talis usquead Goloniara magnam et ultra orationes vero regibus de die in diem et de hora in horam
pro ipiis sollemnlter ad Deum fusae ipsis, immo suas in diversas variantibus voluntates.non resta-
multo populo christiano divina praesidia et angelici ret aliquis paci locus.haud dubium ad instar Pha-
VARLE LECTIONES.
266
II. Zelzie 2. 2M supremo 2. * 98 spectantem 2.

(322) Hic quaedam desiderantur.Accuratior
descriplio petenda est ex sequente Otakari regis epi-
stola ad Alexandrum papam, ex qua quae hic de-
sunt suppleri possunt.Je aliis scriptoribus, a qui-
bus splendissima illa victoria narratu, vide Pala-
ckium II, 182.
(323) Ob nimiam gloriam in hac epistola Bohemis
ascriptam de fide ejus historica dubitationes move-
runt Pray Ann. Hudg. 1, 309 et
ticaHung. VI, 312.
(324) Est Daniel Romanowic princeps
qui Innocentio IV permiltenle,regalem dignitatem
adeptus erat. Roepell Gesch. \, Pslen I, 522.
(325) Quorum unus Leo Belae IV Qliam Gonstan-
tiam in matrimoniura duxerat,alter Romanus Ger-
NOT/E.
praelii J) trudim, viduam Wladislai, fratris majoris Otakari
II regis [ cfr. supra 1246.
(326) Qui item eral Belae IV gener. cujus filia Cu
nigunda Boleslao nupserai.
(327) Dux de Lencic.
(328) Anonymus Leobiensis refert Celae exercitum
centum quadraginta millibus equitum fuisse com-
positum, Olakarum vero numerasse centum millia
Katona histor. cri- equitum, inter quos septem millia fuerunt cata-
phractorum.
Halicensis (339) Sunt alutae accolae Sekler nominati.
(330) Turcica gcns, aliis Bessi vel Bisseni.iidera
etiam Pacinaci. Zeuss, p. 742.
(321) Palacky observat Olakari castra inter villas
Wagram et Gross-Enzersdurf posita iiiisse.
 HAGENSIS CHRONl 344

oino ultionum; A dem ia perpeluam premere servitutem advertens,

duorum parti adveras ohtulimus in,quod meliueeit bonum vicinum haberecun-
optionem, u et vel illa u< t,quale- cordfir.,.|uam superare et exlerminare rebellern.pen-

nua ad e imdi li oauea Iranaire poi santes etiam i|uoniam imperator Conetantinus ail :

mua, vel oofl id parti adverea oonoederemue. E « Crebro suaviores fiunl amicitiae post inimicitia-
quibus diejunete partibua alteram pars adversa t rum ciusas ad concordiam restitutav curn prin-
noecederamua et noatra ceeeione
t,ut videlicet cipibuset proximis alti sanguinis nostri,dictis scili-
I

eisdem locum traaseundi daremua. Et ut id posse cet Ungariae regibus et domina regina (334) el ju-
lieri videretur quovis impedimento cessunte, dicti vene rege Bela (335), secundum oblatam nobis a
eorum bani et comitea treugasconstitutus macrno comite Hulando et Posonio forrnam, malui-
menlia Qrmataa per totum diem beatae mus rwtcis fccdera reform<tre,quam vastando etde-
Margareta featum (Jul. 12) proxkno pracedentem bilitando magnum Ungariae regnum ad idera et

et roedietatem ipsiua feati diei (Jul- 13) nobis me- nostri terras dominii Tataris aditum aperire. Prae-
diantibua idoneia nunciia remiserunt. Verum hii- notata» itaque compositionis formam praediclorum

dem aua pacta et juraraenta scliti violare,per vada regum, reginae et ducis Belae sigillis signatara ves-

inventa et sibi apt ita olim noctu ad nostram parlem n tro apostolatui transmittentes, suppliciter petinus
n omni suo excrcitu tranaierunt. El cum dicere- eandem a sede apostolica confirmari, et ut operaj
mus : Pax el securitas! » subito cum inentrrabili pretium est, apostolico in aevum patrocinio com-
multitu i ie contra nos inprovisos apparuerunt in muniri (336). »

po (333). Et cum in spe treugarum vix decima Itaque lalis ac tanta victoria digne soli Deo et
pars nostri exercitus penes nos pro nostrae personae sanclis ejus est cuin condignis gratiarum actioni-
custodia remansisset, eo quod plures de nostris bus et laudibus ascribenda,quod etiara ex quibus-
transit Danubio oppidum Hemburk intraverunt, dam revelationibus comprobatur. Siquidem a mul-
alii vero cumcurribus descenderant ad staiioneset tis fertur, quod quidam viri, qui a tergo ad custo-
locacastrorum.hosles nostri fraude pleniin modum diam exercitus fuerant deputati, imminente praelio
semicirculi per or.linatas acies nos cinger.tes, nisi referunt se vidisse quandam avem in lineamenlis
Dominus adjuvisset,nos vivosforsitan deglutissent. ad modum aquilae figuratam, sed in colore Dive
I^itur in tam inevitabili necessitatis articulo consti- candidiorem, habentem aureum caput et collum,
tuti, allendentes poleslatem esse ccelesiem,et quo- vexillum beati Wonceslai quondam ducis, semper
niam non multitudine exercitus sed de ccelo vicloria vero patroni Bohemorum, inclyti martyris, insepa-
datur munere magni Dei,lotam in adjutorio Altis- rabiliter prosequentem •, quae passim visa est, eis-
simi spem ponentes,nostros adjutores et commili- dem pugnam procedentem;
crescere,quad usquead
tones primitus adhortati.in plurimosadversariorum universum corpore plumis coopernit exercilum
et

cuneos, data nobis de ccelo fiducia, irruimus confi- chrislianum. Eodem etiam die vir nobilis et devo-
denter.Quos Deus per manus nostras et nostrorum tus et omnimodis fide dignus Johannes miles.filius
im:uo suorutn militum exlerruit et prostravit et in Swoyslai, cum in domo propriu a?grotarel, circa
fugam convertit, ita ut fugientibus cum impetuet horam tertiam vidit in oxtasi se quasi in campo
aeseinvicemcomprimentibusdictus fluviusMorawa cortaminis cum exercitu suo constitutum. Quem
juxta sui prssagi nominis elhymologiam,tanquam cum cerneret esse modicum et inordinatum, simul
mare Rubrum jEgiptiis, multo caesorum sanguine viditpatronos Bohemias gloriosos ad quendam cam-
rubrieatusjactus sic in se submersis et intereunti- pum lucidum lali ordine procedentes primuni :

bus mortis via (333). Siquidem iu eodem fiuvio lu- conspicit procedentem sanctum Wenceslaum lo-
:

gientium a facie Dei peccatorum tanla periit mul Li- rica indntum, babentem galeam suam in capitc,
tudo,quod per ca laveia hominum etequorum quasi gestantem gladium suum in vagina auro et gemmis
per lactos pontes nonnulli ex nostris adversariurum ornata snb ascelta sinistra, in d-^xtra vero i

cisira intrarent, et ocrupantes currus, tentoria et propriinn vexillum pra?ferentem quem immediate ;

expensas,quaeque pretiosaspoliaacceperunt.Quam- D sanetus Adalbertus,veluti vir magnus et robustus,

vi.s igitur post triumpbum divinitus nobis datum, decenter ornatus pontilicalibus, sequebatur. Post
quemadmodum co:i.munitervidebalur,regnum Un- baec vidit beatum Procopium, quasi abbatem cum
gariae nostra? odilioni potuerimus subjugare, el ei- suo baculo pastorali sanctura pontificem e vestigio

NOTjE.
(332) Ad locum Kres°nbrun praelium commissum sequuntur canonici Pragensis sunt verba.quae tan-
est. quam cpistoiae partem cum praecedentibus primus
(333) Secundum Chronicon Augustanum quatuor- falso conjunxit Hajecius aliosque in suum errorem
decim millia hostium perierunt. traxit, Balbinum, Pubitschkam, quos etiom Boczek
(334) Maria, Theodori imperaioris Nicacensis secutus est. Cfr. Dobrowskii commenlatio Erlau-
filia. terude Bemerkungen uber die Geschichte Ottokars
(335) Pilio Belae IV. in Monatsschrift des Bomischen Museums II Ja-
(336) Hoc loco desinit Otakari epistola; qua nuar., p. 41.
 —
313 CONTINUAT. CANONIC. PBAQ. 340
comitantcm;novissime cernit sequi quhquefratres A rmicensi,Bramburgensi,matrimoniodestinavitcopu-
martyres,quasi propriis tunicisvestitos.Tunc idem landam. Nec est pnetermittcndumqualiter sumptus
milesaudivitsanctuin Wenceslaum pra?flictis ^loriae epularum ducibusetmarchionibua diverparum ter-
suae consortibus sicclara voce dicentcm « Debilis :
rarurn nec non terrigenispersuas» tcrras,Bohemium,
est noster exercitus, aii Dei prasenliam mox ten- Moraviam et Auslriam,usquead consummationein
damus. » Quo dicto vexillum suurn contra ho9tes festivilatis fuerint ministrati.Quid plura?Venit rex
citendit, qui stalim in 1'ugam universuliter visi Ungariaj,portans aureas murer.ulas (338) juxta
sunt converti.Exierioribus quoqueoraculis interior dependentes, paucis comitantibus, videre
tirr.pora

consolatio concordavit. Nam,sicut saepedictus prin- sponsam filii sui ad lentoria regis Bohemiae, etor-
ceps Bchemiae et alii principes, barones et milites dinat dotem propter nuptias. Quo recedente filius
communiter retulerunt, quod, quamvis paulo aute suus Bela,speciosus forma plurium, audi-
prae filiis
pene emortui ettotis viribus destituti,inipsa tamen tis missarum sollemniis,capiti puellaematrimonia-

hora conflictus inexperta spiritus et corporis lae- liter sibitraditsecoronamaureamsuperponit, quam

titia intra semelipsos de assequenda victoria fere quidam suorurn nobilium, evaginato gladio et vi-
universi et 9'nguli acceperunt responsum, parati bratode capite sponsae, abstrahit juxta ritum suo3
non solum irruere.verum etiam muros ferreos au- g gentis. Dcinde navigioducit ad propria non sino
dacter irrumpere. Jarosius etiain purcravius Pra- maximo parentum ejulatu.Eodcm dierex Bohemiaj
gensis, vir fide dignu9 coram episcopo Pragensi et in quodam tentorio novo,ad modum ecclesiae pra?-
praeposito et decanoetcanonicisin capitulo Pragensi parato et diversis pannis quasi de lateribus tecto,
voce,quod exercitus ejus, in cujus me-
retulit viva fecit milites quatuor marchioneget quintum ducem
dio ferebatur vexillum sanctiWenceslai martyris, Poloniae, praeter alios comites et nobiles nobiliter
nullam laesionem autjacturam sustinuit in equiset decoratos ; cum quibus exerceng ludos militareget
hominibu9, sed, quovis locorum se divertebat, ad- diversos,ponit ad men9am Ungariae regem senio-
versarii a facie eorum terga vertebant fupientes. rem in tabernaculis ad hoc sumptuose praeparatis
Ferrum etiam hastilis ejus,in quo dependebat prce- cum diversisprincipibus,gratiose ministrans et ha-
dicti martyris vexillum,visum est a pluribussplen- bunde 3.Non. Octobris. Quis autem non possit mi-
dere velut radius solis praelucidus. Nuncii regia rari de tam magnifico principe.qui ab utero mairis
Ungariae, quimissi fuerant ex parte ejus ad prin- vocalus esl rex aureus (339), qui auro et ar-
suffi

cipem Bohemiae; retulerunt coram eodem principe gento nec non sibi desuper data sapientia ponlem
el baronibus ejus,quod hora congressionis exerci- trans Danubium jam altera vice suis exercitibus
tuum ad invicem,Bohemi valido clamore in coelum « transeundumet redeundum mirabilitersuper naves
exaltato canentes hymnum a sancto Adalberto magnag artificiose frabricavit.Sic autem festo con-
editum, quod populus singulis diebus dominicia et gummato,rex Otakarus Pragamrevertitur sanus el
aliis festivitatibug ad processionem cantat, equi incolumis cum suis omnibus.
adversariorum invitis sessoribug lugam arripue- Anno Domini 1271. obiit Vitus decanug Pragen-
runt. sis Kal. Maii. Hic verbum vitae praedicando et do-
Quidam gcripturarum scrutator et in eisdem pro- cendo fideles Christi galutarem digseminavit gcien-
phctico praesertim sensu circa numerorum mysteria tiam,spe uberioris fructussuispro meritiset labo-
curiosior indagator « Post annos 1260
sic ait : ribus.ccelestla pro terreniscomparando.Illuminabat
suspecta sunt mihi amodo temporaet momenta. enim mentes hominurn utpote lucerna lucens, et
Hanc interpolatoris glossam e textu removendam coufluebant ad ecclesiam Pragensem occasioneser-
censuimug. » mocinationis ipsiug gingulis diebus dominicis et fe-
Anno dominicae Incarnationis 1264. 4. Kal. Octo- stivis nobileg terrae et burgenses,caeteri eliam arti-
brisin festivitate gloriosi patroni sancti Wenccshi fices et operarii, utpossent in arcella memoriaesune
idem rex Priziemysl currens ad ecclesiam majorem, ad laudem et honorem Dei et profeclum ipsorum
devotissime recomrnendang georationib<is tam cle verbnm salutia conservare. Contulerat enim sibi
ricorum quamlaycorum.occurrit genero suoOttmi " Dominus gratiam non modicam eloquentiae propo-
marchioni et sororisuae dilectissimis deBramburk, nendi verbi sui.spiritusapientiae replexerat eum et
Czaslaw,qui filiameorum secum duxerant, quam inteliectus,et ipse tamquam imbres misit eloquia
dominusrex,nealiqua scintilladiscordiae inter eumet sapientiae suae,per quoe aridacorda hominum irri-
regemUngariae,patruumejus,remaneret,protreugi9 gabat.Iste vir totuin exposuit se ad opus ecclesioe,
retro habitiset pro pace perpetua lerrarum suarum, et sua pro nomine Jesu Clirisii. Compilavit lectio-
dictam puellam filio regis nomine Belae. ante Pogo- n arium quod matutinale appellalur oum uhignis la-
nium (337) coram tribug episcopis, Pragensi, Olo- boribusel vigiliis. Nam antea 9inguli libri,quibus

NOT/E.
(337) Nuptiae celebratae sunt in campis qui (338) Sunt catenan ex auro factse, vide Arielungii
dicnntur Vizze, ubi Fischa in Danubium exundat, glosgsrium g. h. v.
Haud procul a Vindobona,ut probant Au9triac3rum '339) Ferreus rex nominabatur a Tartaris, teste
rerum scriptores, Palacky II, 192. ChVonico Sanpetrino Erfurtousi ap.Menkeu 111,291.
347 iM PRAGKNSIS CHliOMCA. y-is

utiturper eirculuffl unni, in voluuiinibus

I A delicel Dyrkow et Vi>.in. Iste vir Vitus affectu piu,

liogillaUm cooMripli exhibebaolur ad mututinas largitate prodigafervr-bat ineleemosyniserogandis;

Juxli tempuiuinet dctcriniuutiunein;

Liunein stabilitaenimerant bona ipsiusin Domino.et elee-
iiu in
i adventu Domioi, poet ooUvm mosynas illius enarr.ibit omnis ecclesia ? mctorum.

epyphania epiitolc Pauli.tempore quadrageeimali Colligebat enim ad meoeam suam singulis diebus

omilia eive Geoeaii, in pweione Domini Jeremias, tres pauperes scolares.aliquando qualuor, quibus
et ilede iinguUe,perquammutoUooem dispendium et abunde praecipiebat minislrari. Dividebat etiara

et erroroiroa minue ulficiatus generabalur. Procu- denarios pauperibus laycisviris et feminis in se-
ravit etiain librosj.luiesmusicos seribi.ad oflicium ques-tro et in angulis ecclesiee in obscuriori loco,
divini cultus pertinentes, suis propriis sumtibus, visitando altaria pro veoeratione reliquiarum, me-
invigil.ms nequid omitteretur.adjiciensepislolas et mor verbi evangelici : « Nesciat sinistru tua, quid

evangelia,qoc in sollemnibus feslivitalibuscantan- faciat dextera tua (Matth. vi, 3). » Non quaerebat
tur. Eranl euim libri antiqui usuales et simplices, laudes humanas juxta illud nhilosophicura : «Virtu-
qoidam etiamjam vetustate consumti,inutiles, nul- tisfructum sapiens in conscientia ponit, minus
lum 1'iuctum proferentes.per quos erroret coufusio perfectus ingloria; sapienscontentus conscien-
nair.

frcquens in offloio divino accidebul. Sunt autem bi r» tiae prapmio gloriam non quaerit.» Nic vir non tan-
libn qui cunscripti sunl Viti decani pretio etexpen- tum scolaribus Pragensi ecclesiae deservientibus
sis,missalia,gradualia, antifonaiia musica, psalte- subveniebat, verum etiam in generali studio exi-
ria, yiuuaria, collectaria, baptisleria, breviaria et stentibus pro possibilitate suarum facultatum affe-
alii plures sermonum libri, per quos illuminavit ;tuose,ut in plurimis patuit, providebat. Cognatos
Pragensem ecclesiam m olfieio divino.Multae eiiam et consanguineos et quoslibet propinquos speciali
etaliae ecclesiea conventuales et paroebiales emen- dilectione amplectebatur.defeclibus et necessitati-

datae sunt in ollicio divino per transscriptionem li- bus ipsorum cornpotenter subveniendo,non imme-
brorumPrai;ensiumetilluminat89,quod domino Vito rnor auctoritatis :

decano.auctori hujus operis, meritorium eliam et « Cum tibi divitiae superant in fine seneclus;

anims non haesitamus.Am-

ipsius proficuum esse Munificus esto,vivas non parcus amicis. »
pliasit etiam Pragensem ecciesiam construendo Hic.quisui memoresaliosfecitesse merendo(3i0)
altaria.Erexit enim pulpitum facultatibus propriis aetas quippe sibi matura ineratet vicinata senio, et

testudinatum,et locavit altare sanclorum evange- competebat sibi illud Sapientiae « Senectus vene- :

listarum ad latus chori sanctae Mariee a sinistris. rabilis est, non diuturna, neque nurrero annGrum

Erexit etiam in aliud pulpitum, ubi solent vicarii computata; cani sunt enim sensus ejus.etaatas se-
cantare et cceua Domini « Domine, miserere, » in ^ nectutis vita immaculata (Cap. iv, 9), » iste vir
matutinis parasceve et vigilia paschae et constru- ;
multa pia ofticia peregitindomo Domini,ad laudem
xit altare sancti Matthiae, provisione competenti mi- ejus perferens pondera diel et eestus, etnon incon-
nistro altaris deputaia. Per ipsum etiam consumf grue comparatur prophetae Samueli,qui postquam
matum est opus claustri in longa via versus aquilo- abblactatus fuit,oblatus est indomum Dominicum
nem.in columnissculptis et testudinibuset pictura tribus modiis larinae etanforavini ad serviendum
totius claustri. Capellam sancti Michaelis,in qua Domino omnibus diebus vitae suae.Isteetiam apue-
vc-stiuntur ministri ad missascelebrandas,amplifi- ritia sua nullo cogente,quia coacta servitia exacer-
cavit subtuscameristestudinatiset supra,et locavit bat Deus,sedproprii motus voluntate obtulit se io
altare sancti Michaelis ;
quam etiam etdepingi pro- templum Domini, videlicet Pragensi ecclesiae ad
curavit,competentiqueprovisione dotavit,a?signans serviendum indefessa mente,virili et constanti ani-
terram in villa Ilornetiez et aliam in Przieboy,quas mositate, preesentio continua serviendum ad ad
propria pecunia comparavit. Instituit etiam vica- laudem et gloriam Jesu Christi et beatorum marty-
rium perpetuum decaniae Pragensis,assignans ter- rum Viti, Wenceslai atque Adalberli omnibus die-
ram in villa Bicos, de qua idem vicarius possit bus vitae suee,et ad finem usque complevit. Unde
commode sustentari.Induxit etiam idem dominus J)
de Parauel dictum est:« Cognoverunt omnes a Dan
decanus Czieczonem.judicem totius regniBohemiae, usque Bersaheee.quodfidelisSamuel Prophetaesset
adconslruendamecclesiamomniumsanctorum,quae Domini (Judic. xx, 1). » Viro vero de isto gratia
sita est in exilu claustri versus curiam regalem, virtutum quesmicabat inipso divulgavitnomenejus
quae ecclesia aedificataest,procuranteet conducente occasione exercitationis operum ipsius in laudem
lapicidas et alios operarios eodem decano usquead domus Dei per tolam Pragensem dycecesim et in
perfectionem operis praenotati.ln qua institutisunt omnibus finibus ejuscunctiequeterminis totius re-
duo presbyteri ad officiandum.Quibus etiam provi- gni Bohemiae. Effulsit enim in templo Dei velut in
sum est in agriculturis et in dote mobili et immo- cerna,non sub modio sed supercandelabrum posita.
bili,et hominibus censualibus in duabus villis, vi- Consurgebat etiam media nocte de strato suo ante

NOTiE.
(340) Cfr. Virg., JEn. VI, 664.
349 CONTINUAT. CANONIC. PRAG. 350
lempus malutinarum, lustrans omnia altaria pro A hoviensi sub turri in honore sancti Matthircapo-
veueraliono reliquiarum cum veniis et orationibus. stoli.Idem decanus melioravit dimidiam pneben-
Aliquandoeliam perlegebattertiam partem psalterii, dam in Strachkow m
villa comparando pecunia
quam nos quinquagenam vocamus, si tantae proli- propria curiam et haercditatem cujusdam militis
xitatis tempus ante pulsationem matutinarum se nomine. .
270
,per quem multa mala infereban-
. .

olTerret. Deinde suscitabat campanarios ad pulsan- tur eidem dimidiae praebendae.Multa dicenda essent
das matulinas, et infra pulsationem campanarum de virtutibus ipsius.quce digna sunt relatione, de
egressusdeecclesia.girabal circumquaque pulsando castilate,de continentia.de observantia jejuniorum,
ad cameras clencorum, excitando ipsos ad matuti- de sobrietate, fidclitate ac pietale,de compassibili-
narum officium.Poslmodum intrans ecclesiam ve- tate proximorum,de divinorum mandatorumobser-
niebat ad chorum,et si ebdomadarium sacerdotem vatione, veritatis et justitire irnitatione. Scd ne vi-
cernebat, annuebat eidem ut inciperet matutinas ;
dear singularutn virtutum ipsi divinitus collatarum
absente vero ebdomadario, officia ipsius personali- plenius facta prosequendo notam adulationis incur-
terperferrenondedignabatur. Delectabaturenim in rere, stylo amoto, malui posteris relinquere, quia
officio divinoomnem defectum ecelesiae permini- sunt nonnulli,quorum m.ntoriae ipsius facta im-
8tros neglectum personaliter supportare. Hic vir g pressa suntmulto meliora.Omnia quippe dona vir-
nunquam audiebat judicia secularia suorum subdi tutum confluxerant in ipsum omnipotenti Domino
toruro, sed aliis commitebat audienda. Culpas vero largitore, nec inde gloriabatur erat enim eimun-
;

horum qui per determinationejudicum damnaban- dus mortuus, et ipse muudo. Nam mundus dicitur
tur ad pcenarn solvendam nunquam exegit necobla- ei mortuus, quem suis illecebris non astringit, et

tam tanquam filios cor-

recepit, sed paterna pietate ille dicitur mundoraortuus, qui nihil mundi concu-

ripuit, quandoque etiam asperioribus verbis, no piscit. Non inhiabat vaniloquiis, non spectaculi3,
similia committant.acrius increpavit. Attendebat non hystriouibus. Epithaphium ipsius :

enim illud evangelicum : « Nolite judicare, ut non Da, Deus, aethercos Vito conscendere ccelos,
judicemini (Matth. vn, 1), » etc. Secularibus nego- Astrigerumque sacro sub nomine noscere cxlum,
tiis ne se inmisceret, omnibus modis evitabat. In Perpetuoque frui sine mortis legibus xvo. Amen.
villa quaj vulgariter dicitur Velikawes, in qua Ebr- Hoc etiam epitaphiumlapidi ipsiustumbae super-
hardus felicis memoriae canonicus Pragensis (341) posito scriptum erat.
comparavit quaedam bona pro remedio animaesuae, Nomen sortitus fuit a vita vere Vitus,
et assignavit ecclesiae Pragensi pro enutriendis Cujus erat tita morum fidei redimita.
et vestiendis 12 scolanbus, ,
qui
_ bonifanti sive
_ Anno dominicae ___________
... incarnationis ,, mense
1272(343),
boni pueri appellantur, qui continue tenenlur ^ Augusto missusestColoniensisarchiepiscopus(344),
in er.clesia memorata deservire in cantu, legenda et alii cum eo plures nobilesad regem Otokarum,
et psalmodia, idem Vitns decanus erexit in altum rogantes ipsum ex parte electorum, qui habebant
ecclesiam in honore sancti Laurentii,in qua et tur- potestatemet jus eligendi inimperatoriam dignita-
rim exstruxit decori operis propriis sumtibus et tem, quatenus dignaretur assumere apices impera-
expensis. Obtinuit etiam episcopo Johanne in- toriae dignitatis. Quos Otakarus rex serenissimus
dulgentiam 40 dierum,fidelibusChristi advenienti- benigne et gratiose recipiens, honestissime tractat
busin dedicatione ecclesiae et aliis summis festivij infraaliquot dieruai spatia.et convocans nobiliores
tatibus largiendam. Erexit et aliam ecclesiam in milites Bohemorum etmaturiores aelate ac sapien-
Gogietiez villa suis sumtibusin honore sancti Viti, tia fulgentiores, quid opus sit facto in hujusmodi
in parielibuslapideisettectura,etturrim exstruxitin negotio studiosus inquirit. Congressis itaque in
altum. In villa Sluhach (342) fama volante intelle- unumlocum magnatibus et primis juxtamandatura
xit quod esset ecclesia totaliler diruta et desolata, regiura, consilio habito unus ex ipsis eminentior
itaquod nec ostiaremanserant inipsa ; porci, lupi, dignitate,qui eo tempore erat camerarius regni et
canes frequentem ingressum et patulura habebant facundior, Andreas(345),nomine, et talibus dicitur
in ipsa. Hanc dominus Vitus decanus Pragensis a D ususfuisse sermonibus : « rex invictissimeetex-
fundamentoreaedificavit de nobilissimi operisstru- cellentissime, quis mortalium tuae potest in terris
ctura propriis facultatibus,et turrim pulcherrimam aequiparari potentiae Deus in coelis regnat, tu in
!

exstruxit in ea ob veneratione sancti Adalberti terris ex permissione ejus, et ducibus et terrarura

marlyris. Construxit etiam altare in ecclesia Stra- principibus domaris, et non est qui resistat tuae
VARI/E LECTIONES.
170
169 scriptumeral Strahow, sed manu antiqua correct um es/Strachkow. spatium vacuum incodice.
N0T_£.
(34.)Cfr. supra 1257,1259. pag. 51.
(342) Sluch in circulo Kaurzimensi. (344) Engelbertus, quem Pessina III, 7, in loco
(343) Ita legendurn esse, minime 1271, ut habet quem dedit ex hoc Chronico Conradum nomina-
codex, quemrerum Bohemiearum scriptores secuti vit.
sunt, observavit Bohmer Reg., p. 52. Richardus (345) Quem de Ricsano nominat Franciscus I, o,

die 2, mens.April. ejusdera anni obierat;vid. ibid. Pelzel et Dobrowski scr. rer.Boh.H.
 s

I PHAGENSIS URONIGA.
volo.ntati.Ifl ii tiLi sunt adquas invitaria fertur nunciisUudjlfi eltcti in impf dedisse
itiura oatiooea, et rerom ub u < I i im « Terras |Uas Hudolfus rcpi.tit nun-
:

ev«B in sulio patrum tuorum, tiium regOOOI qu;im possedit nec possidebit sed mihi quaedam ;

et p li umosiusdilatatur, ct eunt in dote, raiione matrimonii contracti

a ,l n a taum I . jam et uutibua cum Margareta, filia Leupoldi ilucis Auetri»,
tuis cuii ti terrarom prinoipes famulantur. Ipse quasdam etiam riianu victrici Bt ^ladio acqu
etiain,ai rator tuis [jurel.it mun- et dominio meo subjugavi. Unde in lerris eui

datis teoto et clvpeo in auxilium tu.« necessitalis. »

j
imperii imperet, terris autem quas a me repetil
H \ itaqne Otakarus auditis hissermonibus, consi- nunquam Videns itaque rex Bu-
impernbit (350). »

deransque potentiam euam extolli el maanifioavit, dolfus, considerans se non posse proficere,
verbis
ucijuievit sermonibus, et recusans ud laetae digoi- post primam et secundam monilionem (351) furore
tutisfascesassurgere,reimjnerat nuncios muneribus iracundiae succensus (352), eoncepit in animo suo
magnilicis in auro, argento, gemmis pretiosis, an- armis vincere regem Otakarum, el pr.rparat se ut
nulis, dextrariis, palefridia el diveraia ac variis celerius pote.-t ad bellum (353). Comperiens itaque
clenodiis, veeliena ipsos et tolam curiam eorum, Bohemorum.quod Rudolfus attemptaret ingredi
rex
rcmisitadelectores cumuberiori grutiarum actione. g terminos suos (354), misit exercitus in occursum
Veneruntei plnriee(347) ouncii simillimadeferentes, ejus versus Tepla ad repugnandum.neintraretme-
quos rex benigne suscipiens petilionibus ipsorum tas ejus : ipse autem rex morabaturin venationibus
nullo modo acquievit, sed muneribus ornatos ad dcditus ludis et aliis curialiurn delectationibus,
elecores remisit, gratiarum acliones relerens pro Sciens itaque rex Rudolfus, quod Olakarus rex in

evocatione tanta' dignitatis. occursum suum exercitus Bohemorum armatos, ne

276.Anno quinto (348) electionis suae Rudolfus intrarct lerram Bohemorum, venire decrevisset,
misit nuncios ad Otukarum regem Bohemia>,petens aliorsum divertit gressus suos, et processit ex alia
sibi restitui terras, videlicet Stiriam, Austriam, parte Danubii (355) versus Austriam, orcupanscas-
Karinthiani,Porlnm Naonis (349), Fioletum, Forum tella et qurcque oppida, civitates et villas, omnia
Julii, asserena eas ad imperium pertinere et suo subjiciens ditioni suae, transiens per Pataviam us-
dominio subjacere.Rex autem Otakarus, vir magni que Lincam (356), et ibi castra metatuB est cum
cordis, in crdinandis regni sui negoliis singulari exercitibus suis. Quod audicns rex Olakarus man-
solerlia praeditus,et rebus bellicis a pueritiadeditus, davit exercitibus suiB, qui erant circa Tepla, ut
cui audaciam dabat invicta soror fortunae Bel- quanto citius possunt, veniant usque in Drozno-
lona etfelix bellorum successus, confidens potentia: p vicz (357). Tianseuntes itaque de Tepla. per pro-
suac affcctansque semper bellare ct praeliari, tale vincias Pilznensem, Bechinensem, Prachnensem et

NOT^.
(346J Adriaticum post mortem enim Ulrici dicis
;
modicum rletrimenlum attemplare per suas sentenlias
Carintbiae a. 1269. OiakarusCarinthiam, Istriam et nitebatxr, ct aahuc nilitur, et per sua placita ornni
partem Forojulii occupaverat. Vid. anon. Lcob.Ve juri contraria malum nobis multipliciter contra jus-
ronenses etiam, Frltrenses, Tarvisini Otakari pa- titiam machinatur lamquam hoslis publicus et ad-
,

trocinio se subdiderant. Cfr. ^Eneae Silvii hist. Bo- versarius manifeslus. Cfr. Boczek IV, 142.
heni. c. 27. (351) Secundavice Otakarusinvitatusest Herbi-
(r!i7)Quod in dubitationem vocari videtur posse. polim, ubi 23 Jan. 1275 curia habebatur, lerlia 15
(348) Erat; primum de his rebus actum est No- Mai. ejusdera anni Augustain. Bohmer Kegest., p.
rimbergie in curia d. 19 m. Nov, 1274 a Rudolfo 68. Anno demum 1276ad Otakarum missus estFri-
habila, cui Otakarus, cum de feodis ab ipso inter- dericus burggravius Norimbergensis, ut imperii
regni tempore occupatis ageretur,non interfuit.Cfr. banno affectum ad pacem ultimo revooaret. Vide
Mon. Germ. Legg. II, 399 et Rudolfi epist. 60 apud Anon. Leob. 1274 et Bohmer I. I.
Bodmannum. (552) Quod verum esse dicis, si talia in Rudolfi
(349) Portenau castcllum, Pordenone, in provin- epistola 8 apud Bodmannum legis: Ffostrumetejus-
cia Forojuliensi situm, feodum erat Aquileiensis dem imperii publicum inimicum.patris et patrix ne-
Ecclesia?.. Apud Boczek IV, 41 deprehendimus Ota- fandissimum traditorem, quem tota Austria tnnquam
kari quoddain praeceptum 12Jan. 1270 datum.quo inveteratum in perfidix malitia patcnter evomuit.
se Bohemia? regem,ducem Austriae et Slyriae, etMo (353) Quodcceptum esl die 24 Jun.1276 Bohmer,
raviffl marchionem norninat, quod sequitur aliud D pag. 77.
•16 Febr. 1270 Bcripturn, in quo ducis Carinthia?, (354) Belli gerendi consilium, quod primum Ru
domini Carniolae, Marchiae et Egrae tilulos uddil,st dolfus ceperat, descripsit Fridericus episcopus Sa
die 28 Aog. 1270 domini Portus Naonis. Dehispro- lisburgensisinepislola 15apudBodmannum :Primo
vinciisvide Otakari picem cum Stcphano Hungariae infcstelis regem bohemias,circa partes Bohemioe utsic
reze a 1271 factam Boczek IV, 4 >. abAustria discedere compellatur. Quod vero mulavit
(350) Duabus litleris ad papam 9 Mai. 1^75. scri- consilium, pacecum Bawariorum duce facta non ;

ptis Oiakarus pontificis arbilrio se submittere velle Bohemiam, quod et ipse Otakarus opinabatur, sed
contirmat pctitque,ut et sibi et Rudolfo hoc injun- Austriam aggressus est.
gatnr nc alter altcrum aggrediatur, dum ipse terrae (355) Quem Batisbonae trajecerat.
sancta? auxiliuro lerre ex volo se pra?parct.In altera (356) Linz, ubi in castris erat die 10 Oct. Lam-
vero epistola de Rudolfo h;ec leguntur: Jn curia bacher 11,110.
apu Nurenberch celebrala quxdam dc facto in no-
l
(357) Idem quodpaulo infra Drosendorfad Tayam
stri[ honoris dispendium et terrarum noslrarum non in sinistra Danubiiripa in Austria inferiori.
 353 CONTINUAT. CANONIG. PRAQ. 354
per sylvas ac neraora, mulla mala perpessi sunl, A electo se junclum, ad inslanliam ipsius et petitio-
errantes in invio et non in via; tamen spolia- nem, quorundum ctiam suorum consilio inductus,
lione pauperum per innatam malitiam non ces- sub spe uberioris gratia; obtulit sibi vexillu quinquo
sabant, nulli omuino sexui parcentes vel aetati, in signum subjectionis, sperans sibi eadem vcxilla
quod melius experti sunt illuruiu provinciarum cum terris quas resignaverat incontinenti restitui.
viri Au.-trales (258). Tandem venientes ad con- Rudolfus vero, ut vir providus et discretus, cum
diclum locum Drozndorf, occuparunt finesprovin- suisprimatibiisintfM-locutoriahabita,ususmdturiori
ciarum confinii illius in longitudine et latitudino consilio regi Olakaro vexillu duo restituitcum terris
quatuor milliariorum.et ibi tentoria tetenderunl et Bohemia3 et Moravia?, ponens eum sub spe restitu-
castra metati sunt, rege Otakaro inter ipsos jam tionis et ali-.irum terrarum, asserens se neccssitati-
commorante, et rege Rudolfo ex alia parte Danubii bus et indlgentiia ao rorurn carentia esse praegrava-
cum exercitibus suis circa Clinezexistente. Cumque tum (367). His ita peractis vinculo pacis firraissimc
jamseptemhebdomadismorarenturpraedictiprinci- inter ipsos durante, inconvulsis radicibusamicitiac
pes cum exercitibus suis inlocis ante dictis(359)ex ad proprios lares laeti remcarunt. Acla sunt haee
utraque parte Danubii, videntes homines debilitari anno Domini 1276. 12. Kat. Septerabris usque ad
et deficere prae nimia anxietate g Kalendas Decembris (368). Quaedani auten;, quse
et carenlia victua-
lium atque niraio defeclu pabuli equorum (360), per ibidem in Karaberk acta sunt, malui sublicere ne
nuncios ab ulroque principe hinc inde missos treu- forte singula ut fuerunt prosequendo aliquorum
gis interpositis et securitate datasub juramenti in- odium incurrram.
terposilione, elegerunt locum insulam quandam Anno Doroini 1277. 6. Idus Septembris rex Ota-
diclara Kamberk ad tractandum pro amicabili eon- karus, immemor sponsionis suse ,filiam suam (369),
positione et reformatione pacis (361), nutrice com- quara desponsaverat N. filioRudolphi electiRoma-
cordiamediante.Deindestatutodieintranteinsulam norura, reclusit eara in monasterium sancti Fran-
supradictam utroque principe cum paucis ad hoc cisci (370), subjiciens regulae et religioni, qme vo-
specialiter evocatis, tractatu prolixiori habito, tale catur religio pauperura dominarutn. Intraverunt et
fcedus inierunt in contractu sponsalium : videlicet alios cum ipsa decem virgines sub eadem regula
ut Wenceslaus, filius regis Bohemiae, Gliam (362) victurae, cupientes ccelibera vitam ducere, et omni-
Rudolfi electi accipiat in uxorem sibi, et e converso potenti Deo pro viribus et sicut regula ejusdem con-
filius Rudolfi
(363) filiam (364) Otakari accipiat ventus praecipit deservire. Hujus puellae ingressuE
sibi in uxorem. Hic contractus confirraatus fuit per et assumptio monasticse vitae non solum a sapienti-
utriusque principis juramenti interpositionem in bus, verum etiam a simplicibus rurensibus iaicis
praasentia multorum episcoporum (365) el aliorum ^ reputabatur initium fuisse totius mali et ruina re-
plurium nobilium ecclesiasticarum et secularium gni Bohemiae (371). Cujus instinctu seu consiliorcx
personarum.Fueruntetiaminstrumeutasupereodem Otakarus allectus istr frcerit vel facienli consense-
contractu confecta et mullorum principium pro te- ril, quia inter sublimes personas versatur factum

stimonio sigillis insignila (366). Videns itaque rex (372), ad enarrandum difficile raanel. Nec in aliis
Otakarus tali confcederatione et amicitia Rudolfo defuithostisantiquus, qui fraudissuaefomentasub-
NOTiE.
(358) De hac devastatione cfr. Chron. Claustro- tone marchione Brandenburgensi. In quoprsecepto
neoburg. ap. Rauch I. leguntur h;cc Dominus 0. rex Doemias cedit simpli-
:

(359) Observandum hac tempore Rudolfum aLinz citer et precise omni jure quod hubebat vel habere vi-
urbe usque ad Viennam progressum esse, quam die debatur in terris et hotniuibus cujuscumque conditio-
18 Oct. obsideri cceptam per quinque hebdornades nis Austria videlicet, Styria, Carinthia,
existant,
obsessam tenuitRudolfus. VideCuron. Austriaeapud Carniola, Marchia, Egra et Poitu Nahonis. Mon!
Rauch. II. Germ. Legi,'., II, 408.
(3601 L)e hac fame vide Chron. Salisburgense. (367) Quae omnia in una eademque pacis tabula
(361) In castris ante Viennam pax facia est, ut composita sunt, itaque huic auctoris narrationi
probatFridencusSalisburgensisinlitterisad papam rv mimuie videtur fides habenda.
datis,Pubitschka IV, 2, 420. Otakarus in epist. 30 (368) Litieras quibus Kudolfus invetisebat Otaka-
apud Doltinerum dicit concordiam apud Danubiura rum Bohemia etMoravia datae sunt Viennse25Nov.
initam esse. 1276, Boczek IV, 183.
(362) Gutam. (3691 Anno 1265 natam cfr. supra. ;

(363) Hartmannus. (370)Quod8pontefecitCunegundis,siFranciscum

(364) Cunegundium.
(365) Werneri archiepiscopi Moguntini, Friderici
Salisburgensis, Berth&ldi Babenbergensis, Ijeonis
Ratisbonensis,Petri Patavien:-is, Conradi Frisingen-
sis, BrunonisBrixiensis, Dietrici Gurcensis, Joannis
Chymensis, qui exstant in resum pr3scepto dato26
Nov 1276, M. G. Legg. II, 408.
(366) Pacis leges conscriptse sunt in tabula in
castris ante Viennam 21 Nov. 1276, mediantibus
episcopis Bertholdo Herbipolen6i, et Brunone Olo-
mucensi, et Ludovico comite palatino Rheni, et Ot-
audis ap. Pelzel et Dobrowski II, 29.
(371) Qu&d vix credendum, cum diebus 6 Mai et
42Sept. 1277mutatis quibnsdamconditionibusinter
Budolfum et Otakarmn pax denuo finnata est; cfr
Bohmer, p. 84, 88. Quara belli causam a nostro
falso allatam esse iamprobarunt Larabacher I, 208;
Pulacky II, 267.
(372) Cunegundim reginam innucre videtur, quam
belli auctorem fuisse monachus Fiiistendeldensis
et post eum multi alii narrarunt.
3V, MM PRAGKNSIS UIRONICA. 356

miniatraoi et aemina dieeordiaram epargene, irre- A rum disorimine, scienB arcura auum tendereet re-
nuii deeinit humanum genus, quietiam in tan- laxare tempore opportuno, comperiens per i-xplora-
succendit animum ragil Otukuri ui belli slu- I suos, quod rex cum BZi rcitibus suis nullam

dium.utchliviscensomniumpromissionumsuarum, spcm huberet de advenlu inimieorum, et ea

quus pollioitui est electn ELomanoram, vix diem tiispersi huc atque illuc,yicutconsuetudo Bohemo-

txpeotnt, quc in Ipenm t-uatn posbit eflundereirum. rum est, causa prauda: rapiendae, et regecum puuciB
Mittit u I eum litteras (375) magis ri.xam provocando, cominoranle, repente irruit cum exercilibus suis
quam osculum oflerendu. Eodemque anno
pacis super impruvisos et inhermea, el in inodum serai-
mulendinum ventosum est ereclum in orio Strah- circuli per ordiuatas acies circumcingens eosmul-
oviensi. titudine innumerosa, contrivit teatoria ipaoraflO et
Anno Domini 1278. 5. Eal. Julii rex Otakarus exercitum eorum, et cecidit super militiam rogis
profectus cst ad expeditionem coutra Rudolfum Olakuri formido et pavor in magniiudine brachii
electum versus Moraviam, resedilque in Brunna, electi Homanorum, et perterriti ac nimium stupe-
cxpectandoducesPoloniee(374)et militiam ipsorum, facti non valentes rcsistere potentiae ipsorum, fu-
nobiles etiam Bohemiae atque Moraviae, quorum giunt, sicque fieri 6olet, ut quando homines prae
uuxilio sperabat se viclorium obtinere, et terras p timore fugiunt etiam ad moturn aurae pivent et
sibi ablatasiterum dominiosuo subjugare. Non at- ipse pavor tinorem cis auget ; in Rudolfi exercitus

tendebat intra se dubium esse eventum bellorum; fuuientes insecuntur lorti et armata militia, et
variusestcnimeventusin prwlio, etnunc isti, nunc quosdam interfecerunt, quosdam vulneraverunt.
illi praevalent bello, et quem premunt suafata, hunc Nobiliores vero multi Bohemiae, Moravias et Poloniae
continuo nolentem ducunt, volentem trahunt. Col- capiuntur ab eis, circumdati ex omni parte et velut
lectis itaque exercitibus processerunt ad Lavam, suesinstabuloconclusi; eliguntur potiores, ditiores
ibique immorati sunt, quamdiu poterant pabulum et meliores, et deducunturadoppidaet munitiones,
pro equis et victualia per spoliationes pauperum et reclusi in carceribus, in rnanicis ferreis et con-
habere (378). Deinde venientes applicuerunt muni- pedibus, gravissimis cruciatibus et poenis variis
tioni quaj dicilur metali sunt ca-
Drozndorf, et ibi torquebantur, ut darent pecuniam non raodicam
stra, etvallaverunt prasdictam munitionem, et loca- argenti et auri detentoribus suis. Captivi vero vi-
verunt machinas et alia varia instrumenta ad expu- denles se undique angustiis et tribulationibus ac
gnandum. Viden3quoquchnec qua; fiebant Messover cruciatibus magis magisque affici, nec aliquo reme-
(376) miles strenuus, qui praeerat eidem munitioni, dio velauxilioevaderemanus persecutorum, quibus
quod resistere nequiret, subdidit civitatem, seetiam r pecunia deposita deerat, vendenles bona progenito
........
ipsum et omniaquaepossidebatdominioregis. Cura
~ vj
rum suorum, redemerunt se ipsos cupientes vitam
,

que haec innotescerent electo Rudolfo, jam enim
dudum collegerat multiludinem copiosam Ungaro-
rnm, Coraanorum, Suevorum, Saxonum, Auslra-
lium, Stiriensium, Coloniensium, Renieusium (377)
et aliarum diversarum nationum, et transfretato
Danubio (378) venit in occursum eju3. Rex autem
Olakarus jam erat circa eum locum, qui dicitur
vulgarilcr Usadwora Lova Lovistie, et est mons
nemorosus circa flumen Moravam [Cosmas]. Interea
electus Rudolfus, ut vir providus et prudensin re-
conservare, Et quid est, quod non daret homo
imminentecervicibus gladio ? Quis in angustiacon-
stitutus non libenter daret pro sequidquidhaberet ?
Nonnulli etiam fugientium sperantes se praasidio
fugoeevaderehostium persecutionem,seipsos praeci-
pitaverunt in flumen Moravam.quiacirca ipsum flu-
vium conflictuspugnaegerebatur(379),et moxsuffo-
cati sunt (389). De interituautemregisOtakari nihil
certi dicere possumus, quia diversi diversa dicunt,
et sic multis ha&sitantibus vulgo proclamalur,quod

NOTjE.
(375) Quas scripsit Podiebradi die 31 Oct. 1277 D nici auctor docet.
de Witegonidibus, quos Rudolfussua cum Otakaro (378) Quod factum est Heimburgi die i4 roensis
pace comprehensos esse statuerat. Cfr. Dolliner., Augusti, teste eodem Chronico.
p. 79. (379) Hanc pugnamsatisaccuratedescripsitJoan-
(374)Vide Olakari litteras ad Poloniae duces apud nes Vicloriensis H, 4. Locus quo praeliura commis-
Dollinerum, p. 93, quibus eos ut sibi auxilium fe- sum est ab aliis aliter est descriptns oppidum ,

rant invitat. Sed suppressa sunt nomina. Cfr. quod
ibidem de Oluknri sociis observavit Dolliner.
(375) Circa festum S. Jacobi i. e. 25 Jul. intravit
Otakarus Austriam, teste Heinrico de Heimburg.
(376 Stephanus de Mizow apud Heinricum de
Heimburg.
Marchae, campus Gansserfeld, Stilfrit, campus
Ydungspeugen circa Marchiam, campus Marchveld
modo ab hoc modo ab illo rerum scriptore affertur,
quorum testimonia accurate collegit Bohmer Reg.,
p. 95. Commissum est praelium die 26 m. Aug.
1278 ut ipse Rudolfus ad papam scripsit crastino
;

(377) Minime ex imperii prircipibus tamrnultos, b. Bartholomaji caslra posuit haud procul ab Ota-
quam auctor videtur epinatus esse et Lambacher kari exercitu mane teriae sextae subsequentis ad
;

ex tabula quadam sibi persuadebat, Rudolfo in au- arma ventum est, indieVeneris, uthabet Heinricus
xilium venisse probavit Bobmer, p. 95 Praeter epi- de Heimburg.
scopos Salisburgensem et Basiliensem el comitem (380) Quod probat Rudolfus in litteris ad papam
ZollerensemfuissepaucissimosSalisburgensisChro-
357 CONTINUAT. CaNONIC. PRAG. 358
infra exercitus delituit et amplins non comparuit \ regis Rudolfi electi Romanorum. Branburiensis
(38l).Caplaestaulemprcedainnumerabilisapartere- marchio obtinuit Pragensc caslrum cum majori
gis Rudolli in curribus partis adversae,in auro,argen- partc Bohemiae,dux Poloniae (3S8J Kladsko provin-
to,vilis,scutellisargenleis,balkinis(582)etaliiscleiio- ciam, rcgina partem cum filio Wenceslao.Et imple-
diis et diversisrebus.ornatu capella? regiae,armis, tur illud evangelicum : t Omne regnum divisum
nobilium dextrariis et aliisequismajoris et minoris desolubitur (Matth. xu,25). » Adhuc Bohemis pejora
valoris.cujus damniet
rerum ratiohumana
jacturae in futurum vanaementisprassligia auguriantur.Mo-

aestimationem compu tare non valet.Factusest aulem raviaetiamin plurespartesferturcssedistracta(389).

timor magnuset turbatioper universim Bohemiam Proh dolor quanta anxietale, quantaque commo-
!

et Moraviam, qualis non fuit ex eo, ex quo regnum tione Bohemia et Moravia agitat» sunl.nec ego nec
Bohemise sumpsit inilium.Nam spolia multa et in- pluralitas facundiorum hominum valet oxplicare.
excussiones ecclesiarum perpetratae sunt in
finitae Eodem anno 12 Kul. Novembris obiit Johannes
monasteriis monachorum, cruceferorum,sanctimo- Pragensis episcopus vicesimus quarlus. Hicvicem
nialium,in domibus fratrum minorumet aliarumdi- sedis pontificalisgerens rexitecclesiam Prageusem
versarum religionum - 71
collegiis. Theutonici, ex- annis 22 (390). Erat enim forma spectabilis, inco-
pulsiset ejectis atque per colla extrusis de Insula gnitis formidabilis, domcsticis affabilis, veritatis
R
monachis, commorati sunt in claustro (383j sex imiiator.justitiaesectalor indefessus,in judicio pro-
septimanis,et omnia victualia,quae comparata fue- vidus, in universa rnorum honestate praeclarus et
runt ad usus monachorum.qui ibidem Deo sedulum qualitateincomparabilis.moerentium pius consola-
exhibebant officium,el orationes suas incessanter tor,hospilum et peregrinorum benignus susceptor
pro benefactoribus et salutevivorum Deo non desi- et visitator.Facundissimus in eioquentia
utriutque
nebant fundereatque defunctorum,expenderunt.24 idiomatisBohemicietLatini,lucernalucens in mun-
villaseidem monasleriospoliaveruntinmobilibuset do ardens non sub modio,sed supercandelabrum
et

in immobilibus, ita utnec pilus necgranum posset posita, illuminat corda hominum verbo veritatis,
inveniri.Quid dicamdealiis religioscrumdomibus? factisetexemplis.De cujusetaliisclarisactibus,licet
In Corona (384), quae erat nova aedificatio domus, plura digna relalu eniteant.lamen ea intacta relin-
nec signapossunt ubidomusmonasterii constructa quimus,quia quidam ipsi nihil bonioperantes alio-
erat inveniri. Quid dicimus de griseisin Ossiek, in rum benefactn invidere non desistunt. Usus sibi
Brzewnow ordinis sancti Benedicti,de dominabus maximus eral quaerere et amplecti consortia peri-
in Teplicz et in Swietecz (385)'?Omnes in doloreet torum,per quorum eloquentiam laelificabat animura
amaritudine paribus cruciatibus et sirailibus dolori- suum, et hauriebat colores sententiarum dulcius
bus alflicti sunt.De remotioribus monasteriis aci- ^ nectare liquido. Micabat namque et aliud lumen
vitate Pragensi quodsimiliaperpessi suntloquinon quasi sol meridianus praecellens fulgore omnes reges,
audeo,quiamultagraviora.ExquibusWylomw(386) duces et principes suae magnificae potentiae, videli-
potissimum laesumest.quiacirca ipsum rex Rudol- cet Otakarus serenissimus rex Bohemorum. Hic
fus cum omni sua potentia bis stelit (387), et Bran- Otakarus ab ipso aetalissuae tyrocinio omnem spem
deburgensismarchioetducesPoloniaeconvenerunt. ponens in solius Dei patrocinio, virili animositate
Incendiaetiam innumerapertotamBohemiam facta sui regni rexit dominium.Erat enim princeps spe-
sunt per villas et urbes, pauperum spoliationes in ctabilis, rex inexpugnabilis,dux in castris accepta-
pecoribus,jumentis et caeleris animalibus ac altili- bilis. Hic quotiescunque contra quemlibet regum

bus diversi generis,in vestibus,in frumento et pa- vel ducum aciem belli movit, semper cum magno
bulo quadrupedum.Factaestautem distractio regni triumpho l«tus ad propria remeavit (591). Erat
Bohemiae et divisio juxta placitum et voluntatem etiam in sui principatus regimine zelo pietatis suc-
VARLE LECTIONES
171 conjectura Dobrowskii, legionum 2.
NOTJE.
(381) Apud monachum Fiirstenfeldensem ap.Bb- D ^386) MonasteriumSancti Benedicti Willimow in
hmerum Fontes rer. German. I, 8, legimus Otakari circulo Czaslaviensi.
cadaver positum esse in loco edito.w? fiat ancepsde (387) Quod sine dubio factum est a. 1278 mense
eo opinio praesentibus et futuris et dicant eum esse Sept.vel Oct.cum Moraviamet Bohemiamintrasset.
sublatum. Rudolfus in litteris ad papam datis92ap. (388) Henricus IV, dux Vratislaviae.
Bodman.hoc deinimico posteritati reliquit testimo- (389) Ad res publicas administrandas Moravia a
nium More et animo giganleo, virtute mirabili se
: RudolforegeinterOlomucensemet Basileensem epi-
defendit, donec quidam ex nostris militibus ipsum scopos divisa est, quod probat Annalium scriptor
mortaliter vulneratumuna cumdextrario dejecerunt; Zabredowicensis ooaevus,ex cujus libro fragmenta
tunc demum ille rex magnificus cum victoria vitam deditBoczek incommentatione Mlihren unterKonig
perdidit. Vide etiam vitam Wilbireis apud Pez II, Rudolf I. Abh. der kbnigl. bbhm. Gesellschaft der
263. Wissenschaften. Neue Folge IV, 25.
(382) I. q. baldekinus, stragulo veslis pretiosis- (39U) Annus vicesimus primus non est expletus,
sima ex auri illis et serico facta. vide supra ad a. 1825.
(383) Ostroviensi. (391)Quodminime semper factum essevidesupra
(384) Guldenkron. ad a. 1257.
(385) Schwatz in circulo Lettmericensi.
 3r,'j COSMifl PR\<*K\-l- CHBONIOA. 360

census niinin, cul^as euaa losoeotiboe piua A. ' nec enarrare poiest.Quam innumera dona
indultor, viduurum non surdus uuditor.orfunorum dedit extraneis ducibus, priucipibus, in auro.ar-
noii lerdueadjutor.TemporeqaadrageiimaUDoetar- ^••iilo, eqoie, unnulis, vestibus, exprimerc non
no, solo servo eootentae, leteoter eeoleeiena io« vuK-o.Quulis eoraitalnesequebalur eum oottidie mi-
super pavimentumbumiproBtratustaro-
i,et litum,priDoipum,balietariornm dinumeruri non po-
diu pereeteratin pn-eibiis.quoudusque largoimbre terat. Nubiles ten.e, in aiuuritudine cordie llete

lacryioiu uin mudida fuit cui incubuil humus. lndc regem vestrum.qui vestiebut vos coccinoindeliciis,
aurgensiul ugapen faciendum ante orturnsolis vocut et pncbebatornamenta aurea cullui vestro, accincti
olliciulein, cui commiserat curam pauperum.et re- velamine oinamentorum prelinsis^imorum, quibus
quirit an purata habeat omnia pro pauperibus enu- eliam fucatisostro rnnbriisradianliania pendebant,
triendis. Lrat enim mos ejus omni quadrdgesimuli quibus seculi arridebatpornpaet altitudo munduna
tempore quingentos pauperes pascere, et in para- tumescebat.Ornalus capelhe regi<enon nisi de pre-
iceve eosdem vestire. Lavabat etiam et pedes pau- tiosissimis balkinispurpuraet bysso contextuserat
perum in coena Domini juxtunumerum 12 apostolo- in casulis,dalinalicis,cappis et aliis ornatibus ; ca-
rum, dividens illia cuilibet solidum denariorum. liees quidam aurei, argentei, et ulia vasa, quae ad
Veuiens etiam ad ecclesiam Prajiensem tempore j> oflicium divinum destinuta 6unt, usque ad pelves
quadragesimali personuliter aggreditur saeerdotes, omnia in auroconieclu sunt ; scutellaeetiam mensae
imlucensoospetitionibus suis,utmissas cantentpro ejus ex auro puro et argento subtiliopere fubricutae,
salute vivorum,alia8 proanimabus fidelium defun- ad omnia fercula licet itifinita mensoe cjus defere-
ctoruin,nec non etmissas votivas de sancta Trini- bantur.Quid plura?a solis ortu usque ad occasum
tate, de sancto Spiritu, de Domina,de patronis, de inter reges eo tempore non inveniebatur,qui tanta
sancto Nicolao et alias quam dum tuntum-
plures, largitateetpotestateutque morum fulgeret honesta-
modo tot possent inveniri sacerdotes. Ad manum te.Quam largus fuerit et prodigus in suis donativis
autem cujuslibetsacerdotismissam dicentis offere- munenbus,stylosubmoto, nevideatadulationisno-
bat duos aureos vel duodecim argenteos denarios. tau» incurrere veritatemprosequendo,ejus factame-
Haec vidimus,et testimoniumperhibemus.Iste prin- lius etveriusexplanandaposterisrelinquo.Largilio-
ceps quantum fuerit largus, mens humana appre- num enim ejus immensitas fuit m mensura (392).

IV
ANNALIUM PRAGENSIUM PARS II.

Anno Domini 1278. episcopo Johanne viam uni- C guntinae archipraesuli (' 94),peientes multa precum
vers.-e carnis ingresso,Thobias praepositus Pragensis, instantia humiliter et devote, quatenus electionem
vir nobili prosapiaortus,aetatislcgitimae,in nomine percapitulurn Pragensecelebratam,cxcusanteetiam
sancta; et individuae Trinititis, divina favente cle- absentiam lum propter viarum uiscrimina,
electi,
menlia,favorabili et concordi canonicorum assensu quia eo temporecommotio maxima etturbatio erat
in episcopura sedisPra<;ensis,se nimiu.ra refutante, pertotum regnumBohemiae prointeritu regis in spo-
17.Kal.Seplembris (394) est electus.Idem in officio liis eloppressionibus, tum eliam propter distantiam

praepositime adhuc existens, non solum clericos locorum ; solita pietate dignaretur misericorditer
Pragcnsis ecclesiae seu civitatis, immo quacunque confirmare.Effuderunt et aliasejusdemnegotii duas
terrarum parte advenientes sub alacri munificentia necessarias pelitiones coram reverendissimo archi-
grata Christi vice recipiebat,et eis caritutivo affectu praesule, huniiliter exorantes, quatenus vices suas
necessariavitae ministrabat.Canor.ici itaque Pragen- dignaretur committere honorabili viro Brunoui,
sisecclesiae.cupienteselectionemsuamomnium vi- Olomucensi episcopo,ul in presbyterii gradum ele-
rium suarumnisu adeffectum perducere,compilato ctum ipsorum promoveret,et cum aliis duobus co-
decreto juxla formam electionis proehabitam.el si- episcopis vicinioribus sibi adjunctis ad episcopalis
gillis omnium canonicorum munito, per solemnes n gradus dignitatem ccnsecraret. Metrapolitanus ita-
nuncios.Gregorium magistrumet decanum Pragen- que, sicuti vir prudons et discrelus, studiosus curn
sem, Alexium pr3epositura Olomucensem ac Theo- suis canonicis et aliis peritisin jurecanonieo viris,
dricum canonicos Pragenses.viros utique honestos examinatoregulariter et canonicedecreto,nullaque
et providos,praesentarunt meiropolitano, sedis Ma- comperta in eo reprehensionis nota,sciens iniseri-
YARLE LECTIONES.
472
recentissima manus hic superflue appomit sine 2.

NOT.E.
(392) Aliorum testimoniaet fautorum et adversa- tione Tobiam mense Novembre electum esse satis
riorum collegitet examinavit Palacky 207.
II, patet.quod observavit Pessinain pbosphoro.
(393) Librarii videtur error, nam ex ipsa narra- (394) Wernero.
 i

361 GONTINUAT. CANONIC. PRAG. 362

corditer compati necessitatibus
subditorum, quia A ternpore collegam episcopum Basiliensem (398) sibi
etiam constabat de malo stalu terrae Bo
sibi alias junctum ad peragendaa regalrs legaliones HudolQ
hemorum,el ctiam proptcr viarum discremina non elecii Romanorum. Eodem namquc Basiliensi epi-
possc commodevenire ad praesentiam suamelectum scopoadexecutionemcommissiassumpto,secundum
Pra:.'en*em,petilionibusipsorumjusiis acquiescens, lorrnam sibi Iraditam processil ad examinationem,
considcrans eiiam.quod absenti electoconl:rmatiosi et de circumstantii.-. diligentcr ac studiose inquisi-
quam faceret invalida fieret, Olomucensi episcopo tionem faciens,de contingentibus, qua ad executio-
juxla formam petitionum committit vices suas, qua- nem hujus negotii peitinenl, nihil obmitlens, per-
tenus requisitis et inspectisomDibusailicuiiselarti- duxit ad effectuni. Hiis ila rite omnibus peractis,
culorum circumstantiis, quae ad negotii qualitatem invocato JesuChristi nomine, confecto et dato pri-
perlinent, confirmationis et in gradum sacerdotii vihgioconfirmalionis.authoritate sui metropoliluni
promotionis atque consecrationis electo in Pragen- 15 Kal. Februarii electionem Thobiae in episcopum
sem episcopuir. munera seu beneficia largiatur.Sic
Pragensem
regulariter et canonice per capitulum
namque nuncii capituli Pragensis assecuti circa
Pragense celebratam confirmavit. Eodem anno 9
archiepiscopum Maguntinum complementum pe- Kalendas Martii (399) profectus estThobias electus,
'
titionum suarum, juxta proposilum voluntatis suae n ..„„„.• „„. u«—.- usi: n •

,.....,, B assumptis ex honorabili ccelu Prageusis ecclesiae

i i

m K iL
exhibitis
•

habunde
,1 i >i-il
-.
..
KnlinnH A gratiatum
l.ii.n ,.• •,
actionibus, I
L
»n ia«m ,iiii benedic .•
ri/ii>n,lin
1 »
*"*

viris providis el eminentioris discretionisatque lite-

tione accepta laeti in Bohemiam remearunt. Ve- 273 raturae peritioris , videlicet magistro Gregorio,
nientes autem in urbem Pragensem, ab electo et
decanoPragensi,Thoma praeposilo, Gotfrido praepo-
ab honorabili ccetu canonicorum et clericorum 11
sito, Vernhero, Ulrico, AlexioTheodorico, Petro,
Kal. Januarii cum gaudio sunt recepti.
Sdeslao, Benessio, canonicis Pragcnsibus, et aliis
Anno Domini 1279, Nonis Januarii Thobias electus
capellanis episcopalis curiae,omnibus,pretiosissimo
Pragensis,praemissisnunciis cuni litteriscommisso-
indumento vario subducto,vestitis plenarie el pelli-
riisad honorabilem virum Olomucensem episcopum
super confirmatione suae electionis ex parte nrchi-
bus magdurinis —
nobiles etiam,militesdomicellos-
que curiae suae supenores, mediocres et infimos
praesulis Maguntini, proficiscitur versus Moraviam
vestivit ex integro cujuslibet vestimentis, videlicet
cum honorabilibus virisGregorio magislroetdecano
Pragensi.Alexio praeposito Olomucensi atqueTheo-
sagittacircumflexainauribussignoprimogenitorum

drico, canonicis Pragensibus,sequentibus ipsum et

suorum insignito —
in Moraviam,in Brunnam civi-
tatem ad venerabilem viruin Brunonem Olomucen-
aliis etiam capellanis minoris et majoris gradus, et
sem episcopum, ibique promotus est ingradum sa«
secularium nobilium virorum cum multo comitatu,
C cerdotii perhonestissimum virum, multo laude di
invenerunlque Olomueensem in civitate episcopali
gnum.Secoviensem episcopum Kal. Martii(400). In
nomine Ostrawa (375), quae est sita ultra Opavien-
crastino namque consecratus est in episcopum Pra-
sem provinciam in metis Poloniae el Moraviae. Quos
Olomucensisintelligensadventasse.honorificesusce-
gensem tituli a venerabilibus viris BrunoneOlomu-
censi, Secoviensi, Basiliensi episcopis in dominica
pit, et gratiose tractat ac benigne(396). Nam moris
ejus fuitsemperetestadvcntuhospitumcongaudere; (19 Febr.) qua cantatur Reminiscere, in domo
imitaturenim authoritatem quasdicil :« Nobilium praedicatorum et ecclesia sanctae Mariae virginis.In-

virorum speciale solalium est, quacunqueterrarum dulgentia autcm die ipso data est annus et 40 dies.

parte advenientes hospitio recipere et beni^ne con- Eodemdiededitomnibusadvenientibustaminvitatis

trectare,etsiquismotuszelo pietatis recipiat extra- quamexpropriavoluntateadvenientibusrefectionem
neos,succensus amore caritatis magis fervescit in sollemnem.et permagnificum celebravit convivium,
propinquos. » Apertis itaque negotiis suis el oblatis ita ut merito dies iste ejus natalitius debeat in anni
lileriscommissoriis,petivit(397)humiliter.quatenus cujuslibct circulo vocitari.Recepto itaque consecra-
juxtaformamineommissionesibi traditam procede- tionis charactere ponlificalis dignitatis, et peracto

rel inpromissis. Olomucensis autem justis petitioui- magnifico sui natalitii convivio.omnibus sanitate et
busipsorum ethonestisaurespatulusaccommodans, j) incolumitate perseverantibus, laetum ad propria re-
sciens lassis in labore compati, mcestis solatium versum cum magno tripudio tolus conventus Pra-
inferre,quantocius possit promittit mandatum sibi gensis 27 *
et aliorum,tam clauslralium quam secu-
injunctum effectui mancipare. Habebat autem eo larium tam civitatensium clericorum, cum ingenti
VAHI^: LECTIONES.
271 S74 legendum a toto conventu Pragensi 2.
periliores 2. ila :

NOT.E.

(395) Ostrau. (399) Error hoc ante diem 18 Febr. factum esse
;

(396)Vide laudes Brunonis plenissimas quas ex ex sequentibus patet.

codice Carthusiano Olomucensi dedit Richter.p. 84. (400) Observavit Pubitschka IV, 2, p. .71 lc-
(397) Tobias. gendum esse xu Kal. Mari. cum dies dominica
(398) Heinricum, quem una cum Brunone Mora- Heminiscere inciperit in diera 19 Febr.
viae preefecerat Rudolfus.
12
Patrol. CLXVI.
 363 COS I I
R IGENSIS I HllullCA. ;;64

gaudio, utpote fllii triates advenium desbleranleB \ inundatio facta 20 dica, itaquod molea
fuit infra

sui patri sacerdoa, » clerici, ee- dina non poterant prae nimia abundantia aquae infra
culares : » Hospodin pomllny ny,» in eecleafa mnn- dies praeJictoa ad propria loca reduci el debito modo
Ua Byon enn vexill a et processi.mibus recepenmt collocari. Eudem etiam anno magna caristia fuit

iKal.Martii dnrante adbue proh dolor 1 tnalo statu omniurn rerum.in annona,in carnibus, in piscibus,
regni BohemiB.qna de oansa pnrcbgravii, qui pra>- incaseis, in ovis, ita quod nonnisi duo ova gallina-
eranturbi Pragenei.non praesumpserunt dominum rum vix poterant pro denario comparari, multis ta-

Thobiam cpiscopum volentem ingredi intromittere, men adhucrecolentibus.quianon multumretroactis

magna multitudine ipsum comitante. Omnipotena temporibus 50 ova pro denario emebantur in Pra-
conditor gubernatur totius orbis, qui vos ad pon-
et gensi civitate.Eodem onno 7 Kal. Decembristreugae
tificaledecus m
vestris meritis conscendere statuit, posilae sunt inter Ottonem, marchionem Brambur-

ipse vobis pro reportato lucro de creditis ovibus co- gensem,et nobiles terrae (402), sed a multis magis
ronam gloria; impertiri dignetur. Eodem anno sab- sperabatur pax facta fuisse, qui ab eo temporeces-
baloante palmas, quo die tunc occurrebat annun- saverunt rnalefactores a gravaminum illalione, a
ciatiobeata2Manaevirginis,dominoThobiaePragensi spoliatione,ab ecclesiarum violatione, a pecorum et
episcopo.volenti celebrare missam primam post bui ~ jumentorum abduclione.ab hominum detentione et
episcopatus consecrationem in kathedrali ecclesia tormentorum affectione, a saccorum, mattarum et
sancli Viti, denegatus fuit introitus castri Pragensis lecticarum vestitione. Nec fuit hoc anno seminatum
per purchravios, qui rem publicam terrae Bohemo- ad hyemalia.nisi in remotis partibus a Pragensi ci-
rum asimplicioribusetrationetardioribusguberna- vitale,et si fuitseminatum.tamen raodicum, et ideo
276
revidebant ,sed ul verius dicam, destruere ipsam valida farces cruciabat pauperes, et multi egenliura
nitebantur.Sollemniami8saeannunciationisgloriosce fame oppressi decesserunl. Eoden anno Pragae in
Virginia celebravit in ecclesia montis Syon nonsine summo coeperunt omnes campanae pulsari in Nonis
sulcatione frontis ruga nonmodica; ratione tamen Januarii (403),quae infra biennium non pulsabantur
justa et pia movebatur, ut ibidem olficia beatae Vir- multis de causis, cum nec custodes nec campanarii
ginis perageret,quiaeadem ecclesia in honore beatae ecclesiae Pragensis intromitterentur in castrura ad
Marice consecrata, et ecclesiae amplitudo, latitudo peragendum in ecclesia officium suum. Imo quod
atque longitudo, nec non et operis ut Salomonis magis est, nec vicariis, nec etiam ipsis canonicis
templi pulehritudo, sed ethominumcopiosaveniens Pragpnsibus, volentibus Deo debitum officium per-
multitudoipsuminducebant.Quantaautemconfluen- solvere.introitus castri praebebalur, exceptispaucis,
tiaad priinae missae celebrationem clericorum, no videlicet Andreasolo sacrista et canonicoPragensi,
bilium, baronum, militum, civium, iaycorum, ru- C Chwalecio canture Georgio subsacrista patre mi- ;

rensium, mulierum maritatarum, begynarum, vi- nistros altaris sanctae Mariae et vicario, magistro
duarum,infantum,juvenum etvirginum congregata Gregorio licet decanus ejusdem ecclesiae exslitis-
fueril,si eadem multiludo armis vestita fuisset, con- set, tamen frequenter fuit sibi introitus urbis de-
foederala omniuiu voluntate in unam. Pragensis ci- negatus.
vitas durante sponsionis voluntate inexpugnabilis Anno Domini 1281, (404) 8 Idus Martii Thobias
permultatemporummomentainconvulsa permane- Dei gratia Pragensis episcopus celebravit ordines
ret ,7, .Ipso namque die beatas Virginis canonicisPra- inecclesia Pragensi primos a sui episcopalus ordi-
gensibus et omnibusclericis inabundantiapiscium, natione. Erat autem consecrandorum multitudo
vini etmedonis fuil in domo domni episcopi minis- copiosa, quae consecratio iniiiata amane vix poterat
tratum. toto die finiri, ita tamen quod in crastinum sacer-
Anno Domini 1280 (401) autumnus calide exivit, dotibus tunc consecratis communicatio eucharistiae
sed hyems aspera fuit el nivosa, quae asperitasdu- est translata. Eodem die magister Gregorius, Pra-
ravit usque ad annunciationem beatae Mariae (25 gensis decanus, in presbyterum esl ordinatus. Et
Mart.),etpost dissolutionemnivis, aquarurn magna licet contra eundem dominum episcopum multte

VARI^; LECTIONE3.
r5 recenlior manus hic inseruit non 2. 276
videbantur 2. 2 " permanerent 2
NOTiE.
(401) Lcgendus est anno 1280 vide infra. Co- ;
JJ
vel inde apparet, quod Tobiam episcopum Pragen-
dex
x numerum 1282 falso exhibet. sem Ecciesiam adire mense Februario 1279 veti-
(402) Quae pax tum demum constituta est, cum tum esse supra legitur quod exsilium biennium
;

aiteramin Bohepiiamexpeditionem Hiidolfusfncisset durasse hoc loco videmus.

anno 1280, qua tandem effecit nt Otto marcbio ab (404) Quae hincusque ad finem sequuntur, si ad
ar.nis discederet, qnod probat Heinricus dp IIpuii- chronologiam spectes, turbaia et librariorum ex
burg. Clr. Chron. O^lerhnv, ap. Rauch. I, 516. ot parte incuria disjecta sunt at quae hoc loco us-
;

Chron. *ustriac. ib., II, 276. Ipse Rudolfus die 18
Nov. 1280 adhuc in castris erat in circulo Czasla-
viensi positis. Bohmer Reg., p. 104. Quihus etiam
probatur, quae hic leguntur minimea. 1282, sed a.
1280 facla esse.quod observavit Palacky II, 329.
(403) Quod minime eodem sed sequente anno
1281 fieri potuisse ex ipsa uarratione satis patet, et
que ad verba copin abundanti leguntur revera ad
annum 1281 esse referenda, hoc potissimum mihi
persuadetur quod annus tertius Tobiae episco-
pi numeratur (cfr. 1278) et quod episcopum et ca-
nonicos quominus ecclesiam Pragensem intrarent
usque ad 5 Jan. 1281 fuisse impeditos auctor pau-
lo supra narrat.
365 CONTINUAT. CANONIC. PllAG. 366
subcrescerent hiis temporibus curae seculi et diver- A fuit congregatio aquarum, quod naves tanquam in
sarum turbarum fluctuationes,alicnationes posses- Tiberi vel Danubio possenl a nautis deduci.et haec
sionum episcopalium el spoliationes bonorum aqua defluensadecclesiam sanctiPetriin vicoTheu-
episcopatus et pauperum suorurn innumerae, ita ut tonicorum, intulit multa damna, subvertit muroa
ad sustent itionem suam et curiae suae ab aliquibus curiae ipsorum,defluens in ecclesiam dejecit magnam
vix putaretur victualibus posse sufficere, tamen in copiam annonae, quam reservaverant parochiales
crastino post promotionem clericorum in domiiiica metu guerree, quae eo tempore gerebatur inter Ot-
qua cantatur Reminiscere, in die anniversario tonem marchionem Bramburgensem et barones
consecrationis suae, non parcens iaboribus suis, regni Bohemiae et cives Pragenses. Inde descendens
quos perpessus fuerat in consecratione clericorum, fluvius pluvialis traxit secum duodecim domos, et
et expensij),juxta consuetudinem antecessorum deduxit in flumen Wltavae et quam plura mala
;

suorum posuit cereum episcopalem inecclesiaPra- contigerunt exejusdem pluviae decursu,longa serie
gensi, continentem 220 libras cerae, ad honorem verborum non possent explanari.Nec est etiam ob-
et laudem beatorum martyrum Viti, Wenceslai miltendum de impetu ventorum,qui eodem anno 3
atque Adalberti, pontificatus sui anno tertio. Ce- Non.Decembris.hoc est in diebeatoe Barbarae, orti,
leb ravil et officia missae personaliter eodem die,
g sua vi et impetu veloc: dejecerunt de turribus gra
ministravitque refectionem largissime canonicis vissima et (irmissima aedificia. In turri quae dicitur
Pragensibus et aliis quibuscuuque advenientibus ad majorem portam Pragensis castri primum aedifi-
in abundanlia piscium diversi generis, vini et me- cium, secundura aedificium contra domum domini
donis copia abundanti. episcopi et curiam,quae vocabatur antiquitus turria
8.Kal. Julii anni praeteriti (405), hoc est in vigilia episcopalis, aediflcata in fronte castri opere firmis-
sancti Johannis Baptistae, pluvia descendit post simo et artificioso.decidit in lerram. Tertium aedi-
raeridiem raaxima quantitate, quae multa et
in ficiura in turri circa pedem pontis de nobili et for-
grandiadamnaintulit.subvertendofunditusaedificia tissimo opere vi ventorum detrusum corruit in
murorura in Pragensi castro circa ecclesiam sancti terram. Ue aliis minoribus aedificiis in turribus mu-
Qeorgii, murum aquilonem funditus
castri versus nitionum aedificatis seu propugnacnlis specificare
evulsit et in Bruscam rivulum impetu suo dejecit. non possumus, sed secundum quod veridica rela-
Item in ecclesia Pragensi testudines ciaustri in longa tione cognovimus,24 aedificia turrium infra castrum
via versus aquilonem omr.es confractae et dimidia Pragense et mnros civitatum per vim ventorum
parteambitus claustri et refectorium 878
cum muro corruerunt. Quot domua in civitate Pragensi vi
castri mota sunt de loco suo, el om.iia ruinam mi- ventorumcecideruntetextra, nuraero non estopus.
nantur.In sylvis circa rivos decurrentes per pluvioe C In rure horreavi ventoruni diruta, arboresfructuum
impetum arbores infinitae radicitus evulsa? sunt, etsylvarum, qualia ab antiquis diebus et similia
immo sed montes et speluncae innumerae corrue-
et non dicuntur accidisse. Sub decursu temporis im-
runt ex abundantia et vehementia aquae pluvialis, pacati quid boni sive mali fecerint in stationibua
quot aedificia —
muri vinearum, domus in civitate suis sub monte Petrzin,Spakmannus, Syberk et Sa-
Pragensi infra muros extra computari non possunt zema cum suis comitatibus,styloexplanari non est
secum traxit etdeduxit in flumina! Viaspublicas et necesse, quia sufficienter notata creduntur apud
alias stratas in decursu suo erasiteteffodittanquam illos,qui molestias diversarurn passionum etjactu-
fossata circa munitiones castrorum,alicubi in pro- rararerum pertulerunt. Molendinum in Strahow
funditate sex cubitorum, in latitudine 12, et sic de ventosum vi ventorum funditus corruit et eodem
singulis secundum majus minus.In campis ante
et anno reaedificatum est.
maeuia civitatis in loco qui dicitur na Skitine tanta

V.
ANNALIUM PRAGENSIUM PARS III.

Anno Domini 1279 " 9 (406). Otto marchio Bram- nissimi regis Bohemorura, et totius regni (497),
buriensis,tutor Wencezlai ducis, filii Otakari sere- 7 Idus Januarii misit aliquot canonicos Pragenses,

VARLE LECTIONES.
178 S19
refectorio 2. 1282. 2.

(405) I, e. 1280 quem inundationibus et tempe- Salisburgense, Austriacum. Si Pulkavam audis ex

statibus abunda3se docet Chron. Austriac. ap. Otakari ipsius dispositione Otto regnitutelam sus-
Rauch. II. cepit.
(406) Cum a. 1279 hanc narrationem esse con- {407) In praeceptis Otto illustrisdomini Wencez-
jugendam,cura Otto marchiojam a. 1278 in Bohe- lai inregno Bohemiae tutorem et capitaneum f;ene-
miara venerit, testantur anonymus Zabrdovicensis ralem se nominavit. Vid. Palackii comment. Ueber
in libroBrukii MahrenunterKaiserRudolf I, Chron. Forraelbiicher, p. 313.
 ;ict M.K PHAGBNSIS CIIRONICA. :m
capellanos snoB.pro inquirendisquibusdam privile- X ratione proclavibus, utrum deberent tolli claves et

giil regid (Jtak.in.Mipiti-tiam, htimulocupiditatia et presenlari marchioni uut penes sacristam relinqui.
uiaj tuctus, tnililes et plures Theutonicos sub Ad ullimum receptis clavibus a sacrista per vim,
Irau.b; i-t dolo.iinmeinor salutis aternae, injungens rriptae et capellac positis custodibus intra et extra
iis ooeulte, quutenus rcqnirant et exueriantur, ubi ecclesiara ex omni parte, injungentea eis,quatenus
dtposita bit peuunia ProsincouU, vulerii (408) et diligenter et studiofe custodiant, sicut diligunt lu-
gratiurii regie Oukari et aliorurn plurium. Adhuo mina capitum suorum servare reces9erunt. Et ita

eiiiui terra Bohemiaa eo temporein mulo slatu erat, nec libri nec candel.e nec aliquis apparatus, qui ad
turbabatur spoliis.rapinis, incendiis, ideoque mulli cultum divini officii pertinebat.infra biduum et no-
seculares et clerici comportaverant res suus, et de- ctem poterat ab eis obtineri. In crastino namque a
posuerant in armario Pragensi, in auro et argento, radice propositi non digiessi, juxta mandatum eis
in cilis, annulis, monilibus el aliis quibuslibet ve- injunctum, aperientes ostia, intranl sanctuariura
stibuspretioais; quia melioretfirmiorlutiorque re- beatorum marlyrum, rapiunt infinitam pecuniae
cursus non inveniabatur quam sanctuarium Pra- eam illico suodomino repraesenlant.
quautitatera,et
gensis ecclesiee ad conservationem rerum deposita- Necerateishorrendum tale facinus perpelrare, quia
rum 28 °.
Iutranles itaque sanctuarium Jesu Cbristi r» jan: traxerantin usum in multis monasteriisetaliis
et bealorum raartyrum, conculcaverunt ornamenta ecclesiis similia faciendo, et nisi compescantur per
sacerdotalia, et reliquias sanctorum contaminave- Jesu Christi polestatera a tam sceleratissimis prae-
runt et everterunt, attrectantes manibua iropiis, suraptionibus, humano pudore et correctione non
quarcnies pecuni® tbesauros, putanles quod
licere, poterunt refrenari. Licet alias dicatur : • Non po-
eia propter loci sanctitatem non licuit. Rapuerunt terit in desertorum prepagationibus aboleri licentia
scrinia,aponderante»cislas graviores, in securi et nisi fuerit in eis propter corrpctionera disciplinae
uacia ea3 confregerent. Videnles itaque canonici subsecuta censura.» Et in legibus imperatorum pro-
Pragenses et alii ministri ecclesiae perpetrari tam mulgatummeminimus :« Diffinimus utremissionem
;

gruve nefas, et profanari ila inhumaniter san- venia? crimina non semel commissa non teneant,
cta sanctuario filii Dei, nimio dolore tacti cum nec in eos augusta? liberalitatisreferaturbumanitas,
cenuflexionibus et gemitu dixerunt « Domine
: qui impunitatem veteriscommissiemendationi poti-
Jesu Christe, eancta tua conculcala sunt et conta- usquam consuetudini deputarunt.»Opecunia tolius
minata, sacerdotes tui in luctu et humilitate jacent, mali regina, fraudis et doli amica, fidei ac animae
et ecce.nationes congregatae sunt, ut noa disper- hostis et inimica, tu justitiam compriraia, justaju-
<iant(/ 3/ac.in),5l).» Atilli saxisrigidiores, sicut est dicia subvertis,tu es ignis urens, fomes seditiosus,
saevissima nalura Tiieutonicorum, calore iracundiaa ^ luhominem a Dei cultura revocas et errare facis,
suceensi, proclivo cursu ad malum prompti.deho- ponens eum in loco erroris et animas perditionisl
nestaverunt ministrns ecclesiae, timoreDei postpo- Te instigante.stimulo cupidilatis etavaritiae accensi
sito.probris et contumeliosis verbis et verberibus, Bramburienses rapuerunt aliena, scientes non esse
trudentespugnosubbarbam ; alios percutienles et sua.non atlendentes, quod in veteri testamento non
incomposite trahentes ejecerunt, et a sacrista vio- rapina tantum.imo etiam tenacitas mulctetur, sicut
lenter clavibus sacrista; receptis, clausis seratisque beatus Gregorius exponit Lucae evangelium dicens :

ostii3,positis custodibus,exiverunt. Deinde intrantes « Qua pcena mulctandus est, qui aliena diripit, ei
capellam sancti Wenceslai,irruerunt ad sepulcrum inferni damnatione percutitur, quia propria non
ejus.perspicienteaet palpantesabomni parte supe- largitur? » Nam et legibusseculi et divalibus consti-
rius et infra, pecuniam, cum vix vel
queerentes tutionibus prospectum est, nemini per vim licilura
nunquam pos?it inveniri ubi non pouilur. Unustum rapere rem alienam ;quia qui aliquo errore ductus,
ex ipsis Theutonicis.minisler dyaboli.instinclu ejus rera suam esse putans et imprudens juris eo animo
subtraxerat furtim thuribulumargenteumincapella rapuerit.quasi domino liceat suam rem etiam per
sanctiWenceslai, scd divina gratia favente et bea- vim auferre a possessoribus,cum etiara,ne talia ne
torum martyrumauxilio, nimio timore perculsus, D cogilentur.statuta sit pcena, per quam raptores non
iterum sanum etincolome ministrisecclesiae reprae- impunesuamexerceantavaritiam.Hocintelligendum
sentat.Deinde tanquam canes indagatores intrantes eat de re commodata, sive locata, sive impignorata
criptam sanctorum Cozmae et Damiani, currunt per vel deposita. Novimus et canonem lataa sententiae
angulos huc atque illuc,et non invenientea numera- in omnes violatores ecclesiarum esse promulgatum,
runt scriniaquae ibidem deposita erant,ponderantes perquem et infamiae nota resperguntur et a legiti-
per elevationem ponderosiora, signantes studiose, mis aclibus repelluntur, nisi prius satisfsctione
ne mutarentur et leviora locarentur, habita delibe- competentiexhibitaaRomanopontificeabsolvantur.

VARLE LECTIONES.
180
dispositarum 2.
NOT,E.

(408) Idem videtur esse ac bladenus, whdarim, i. e. bladi venditor, villicus.

369 CONTINUAT. CANONIC. PRAG. 370
Eodem anno 11 Kal. Octobris Paulus Beruth oc- A minirae adimplevit.Comperta itaque domina regina
cupavit potentionaliter munitionerndornini Thobiae do fraude el dolo marchionie et violatione promie-

episcopi in Rudnicz et civilatem.et eara suo dominio
subjug-ivit.Occupavil etiam curiam domini episcopi
in civitate Pragensi, in qua dcposita erat magna
copia frumenti, vini, pernarum, caseorum, el suo
dominio applicavit. Idem marchio Bramburiensis
nulla compunctus pro tam gravi facinoris perpetra-
tione pcenitentia,mente adhuc ferina a suo proposito
concepti malinon resiliens.dominam reginam sere-
nissimam Bohemorum cum filio Wenceslaounicoac
sionum suarum.quod nullaipsarum (uisset pflV.clui
mancipata, quod ctiam nec politionibus nobilium
consensit, nec aliquo remedio tam in arto loco re-
clusa molestias et angostias graves evadere po-
quas singulisdiebus patiebatur, tacitis oogitatiOM-
busconcepitinanimosuo.qualiterhujusmodi affiic-
tionesamarissiraasevadere posset (410). Metuebat
enimdetarrsinistroprincipio.nepejorfortunaeeque-
retur, quia et auctoritas dicit « Major calamitas in fu-
:

tenello in tempestanoctis,dumcuncta suntsilentia, turodetamsinistroprincipio metuitur, quam fclix

sopori deditos inquietare non expavit,mandans mi- exitussperatur; » etiterum :« Vix bonoperaguntur
litibus suis et clientibus,ipsamcum puerulo invitos exitu,quaemaloprincipiosuntinchouta. » Cocpit ita-
et renitentes paucis vestimentis indutos deferri ad quedominareginaperintervallatemporumpetereli-
vehiculum, et deduci inBezdyez castrura (409) per r» centias a purcravio Hermanno, qui praeerat eidem
abrupta viarum et latibula tenebrarum, cum ncc castro in Bezdyez,quatenus possel visitare civitatem
Bine ingcnti timore et pavore competat etiam sere- Vristad, in qua est ecclesia sita in honore sancli
nissimo die lam delicatis bominibus hujusmodi Georgii martyris.causa orationis. Occurrerat enim
vectura prae nimia itineris velocitate.Qualis turbatio ipso die feslum l>eati Georgii. I.iem purcravius Her-
cum moistitia cordium, qualis planctus acgemitus mannus consentiens petitionibus dominas regine?,
a dumina regina et a filio ejus ac universa curia et dedit liberam facultatem veniendi quocunque place-
familia reginae,maxime tamen adominabus eo tcm- ret ei,tamen sub ea conditione, relictis pueris in
porehabitus fuerit, non credo quod in caede inno- castro,et quod peractis net.'Otiis suisadpuerosrever-
centum et filiorum Rachelis similis ejulatus factus tatur.Et ita juxta formam prffimissam factum est,
fuisse memoretur. Deducentes itaque dominam re- venit et revenit. Iterum post aliquot dies pctivit
ginam cum filio sibi karissimo,locaverunt eam juxta licentiam visitandi griseos monachos in Hradist,
mandatum marchionis inBezdyez munitionefirmis- obtentaque venit, et ipsodieineodemcivitale corne-
sirna,in arto locosub custodia alienigenarum sasvis- dit,monasterio sibi victualia procuranle. Tertia vice
simorumTheutonicorum,omnibusBohemis ad ipsos accepta licentia venit in Mielnick civitalem, quce
introitum penitus denegando, exceptis paucis vix specialis ejus erat, et ibi mansit tribus diebus in
tribus personis.qui victualiaet alia necessaria, quae C expensis burgensium, etrediitin Bez.iyez. Adjtcit
ad sustentationem humanaj vitae competunt, eis adhuc petere licentiam veniemii in Pragam ad soro-
ministrabant. Et ex ilia hora curia dominae reginae rem (411) Agnetem, et ea obtenta venit, et ibi de
et familia ejus, quae ad magnam numerositatem rebussuisdispositisfinxitsevellevenireinMoraviam
creverat tam in domicellis nobilium quam in domi- ad exequias mariti sui.regis Otakari. Et arreplo iti-
cellabus et aliorum militum servorum officialium, nere, cum deberet venire in Moraviam, divertit
imminuta est et dispersa. Videntes itaque barones gressus suos inOpaviam (412), et sic astute et sa-
el natu majores Bohemiae, dominam reginam cum pienter angustias et molestias, quas patiebatur cx
filio suo ex nimia mceroris anxietateet ingenti dolo- parteTheutonicorum, Interdum enim men-
evasit.

ris afflictione turbatos, cupientes eis aliquod reme-
pium inferre,in colloquio generali celebrato ex parte
Ottonis marchionis Bramburiensis, in quo exige-
bantur ab unlversisnobilibusjuramenta pro fideli-
tate servanda, inter caeteros tractatus iidem nohiles
petitionibus suis obtinueruntamarchione,quatenus
dominam reginam cum filiosuoreductosde Bezdyez
castro, locaret eos in urbe Pragensi, ubi sedes regis
Bohemorum et totius regni esse non duhitatur, ubi
etiam puer ducellus natus est et educatus. Majori
enim solatio pueri gaudent in loco nativitatis suaa
commorantes. Domnus marchio petitionibus nobi-
lium acquiescens,licet liberaliterpromiserii, tamen
dacia prosunt, nam talli in hiis qua? ad fidem non
pertinent, aut nullum aut parvum peccatum esl.
Post paucos vero dies Otto marchio Bramburiensera
episcopura (113) toti regno pra?ficiens, el dans sibi
omnem auctoritatem et potestatem tanquam vero
patrono,utregat, proiegat et defendat, malefactores
Q puniat.in Saxoniam, dicens se arduissimis necessi-
tatibus praepeditum,profectus est. Episcopus itaque
Bramburiensis positus ad curam alioruin,qui tene-
balur ex officio polestatis sibi traditae a rapinis, a
spoliis, ab inquietationibus omnium oppressorum
cum caeteris,qui secum ad hoc deputati erant, per
poenas, quae legibus seculi statutae sunt,hujusmodi

NOT^.
(409) Besig in districtu Boleslaviensi. Vide Petri (412) Ad Nicolaum, ducem Troppaviensem, Ota-
abb.Aulae regiae Chron., c. 9, ap.Dobnerum tom. V. Pnlkavam ad h.a.
kari regis filium spurium. Vide
(410) Vide Cunegundis litteras ad Rufoldum de (413) Eberhardum. Vide Petrum Aulae reg. c.
noarchione Oltone scriptas, Bodmann. 96. 9-11.
(411) Otakari.
371 COSMAi I'H AGENSI8 CHRONICA.
transgresBoreB puniredebitasuItionesBontibusinfli-
gendo.turda aure et oculo caeoo transiens, conseneit
opiribuB malefactorum.quiper opera manuurn 6ua-
rum et Bceleralissimorum aduum inferno sineomni
bciilatiooi sunt depututi, nun attendens decreta
«anelorum Patrum, qui dicunt « Consentire con-
: bus et rebus ex8puliati,quibus pecunia deerat, am-
vincitur.qui cum poasit.perversis negligit obviare.»
Nec caret scrupulosocietatis occu)tie,qui raanifesto
facinori desiit obviare. Eo tempore spoliata sunt
omnia clauslta monachorum, Cisterciensium, gri-
Beorum,nigrorum, cruciferorum, sanctimonialium
et canonicorum caetcrorumqueclericorum pertotum
regnum Bohemiae,pauperum etiam rusticorum pos-
sesBiones non semel.sed pluries,imo innumerabili-
ter in equis, in pecoribus et omnibus iebus quae
inveniri poterant, usque ad favillam igne sunt con-
sumpla. Ncc perlransivit dies sinespolio.
Interea domnus Gregorius,Pragensis decanus,ac-
cessitcum caeteris canonicis, quorum copiam pote-
rat habere.ad praesentiara episcopi Brainburicnsis,
pelens humiliter ne praBpositurae Pragensis bona
Bpoliarentur quia eo tempore fere tota possessio
;
praepositurae Pragensis spoliata est, tam in civitate
Pragcnsi — incura praepositurae ultra trecentas re-
gales frumenti in diverso grano sunt ablatae — per
villasnon taulum in equis.pecoribus diversi generis
et frumento, imo in plerisque locis in favillam re-
dactis,quibusdam vero aedificils deductis,in univer-
sis altilibus nec pilus nec penna poterat inveniri.
Episcopus vero Bramburiensis, precibus magislri
Gregorii decani Pragensi3 el aliorum canonicorum
petibilibus et tam humilibus non consentiens, nec
misertus jacturae damno ecclesiastico, furore
et
nimio succensus,siculi mos est Tbeutonicorumzelo
nimio saevire in Bohemos,verbum horribile prolulit,
ila quod quicunque audivit, tinnuerunt aures ejus.
Erat autern verbum hujusmodi « Non lantum bona
: doloribus in profundum miseriae demersi,minarum
Gotfridi praepositi spoliabuntur, sed et caeterorum
canonicorum,maxiniftauteii) eorum qui dominam re-
ginamCunegunderc sequunturetcapellanizant.Adji-
cimusetiametantistitisbona,nonsoluminrebus,sed
etinpersonaubicunque persequi poterimus, facie-
mus.^UtincmsagittaeorumreflectereturiuipsosIquia
... Non est lex justior ulla,
Quam necis arlificem arte necare sua (414).
Sed heu! quia adhucafflictis afflictio adjicitur.quia
ex eo tempore tanta indignatio Domini exstitit in
Bohemos, maxime rurenses, ut dictum est : dissimarum sordium
Quidquid delirant reges, plectuntur Achivi (415),
puniviteos Deus per diversarumgentium nationea,
sicut aliquando populum Israelilicum delinquentem
punivit et afflixit. Errabant autetn in monlibus et
spelunciset cavernis terra?, in sylvis et nemoribus
abscoudentes res suas et corpora iu locis vastae soli-
tudinis,donec tempore hyemali nix descendit.etnon
poterantlocainvenirieorum habitationi opporluna,
inquibuspbsseutseipsoscumrebusetpecudibuscon-
NOT/E.
(414) Ovid., Ars amator. I, 655.
(415) Horat., opp. I, 2, 14.
372
A fovere.quia ab inimicis persequentibus.tanquam a
canibus irulatzatoribus, per vectigia nivi irnpressa
veluti ferae Bylvestres inventi capiebanlur. Capti
reljus exspoliuntur, vestibus denudintur. gruvihua
tormentis,ut se pecunia redtmant,affi6ioQlar.Veeti«
bulabaut in sacciset lecticis et mattissua pudibunda
tegentes (416), diversarum pcenarum aculeis torii.
In Mielnik multi in rotis estenli, in flumen Albiam
praecipitati punt de monte et suffocati,alii trucidati,
alii gladio occisi, alii vinculis mancipati, alii igne
cremati,nonnulli etiam fame valida et frigonsaspe-
ritute alflicli^elinnumerabilibusaliisacdiversispas-
Bionibus affecti spiritum exhalabant. Et plura et va-
ria tormentahis tcmporibus audivimus et vidimus,
g quam incodicibuslegimus. Et Jicettemporibu6l)yo-
cletianiet Maximianiimperatorumpersecutiomaxima
legalurfuisseinchri»tianos,hicmajor videlurcausa
inspecta extitisse. Illichominesdisparis cultuB.quia
genliles et Saraceni contra christianos, bic utrique
baptisali ; illic perfhiia gentilium et haereticorum
pullulante, hic fidechristianain suiroborisfirmit;ite
durantcjillicutafide et rita christianee religionis re-
cederent,hicsuper hiis nulla mentione habita, et in
aliisnec vestigioculpa3apparente,tanquam oves alu-
pisopprimebantur, et venil super eos illud prophe-
ticum:«Minabit rex Assyriorumcaptivitatem.-Egypti
ettransmigrationem jEthiopiae, juvenum ct senum
nudam et discalceatametdiscoopertamnatibusigno-
miniam .Egypti (!sa. xx, 4), etc.Multietiamclerico-
rum,tamsaecularium,quajareligiosorumetlaicorum,
quihospitaconvenerantin munitisciviiatibus,etcee-
leriinquilinirebusexspoliati sunt,turbationibusat-
triti, tribulationibus affecti, variis persecutionibus
afflicti.doloribus gravibus etgemitibus inenarrabili-
busarefacti,opprobriis laceiati, variis tempestatum
asperitatibuspavefacti,quidaraextramceniacivitatum
erudelibiisvulneribusexanimati.spiritumsuperisre-
diderunt. Et impletumestilludpropheticum :«Foris
vastabiteosgladiuset intus pavor (Deul. xxxn, 25).
Qualiter etiam in Pragensi castro, in palatiore-
diversarum pcenarum tormentis, a qui-
gali plurimi
bus pecunia sperabatur haberi, mortificati sint,
malui sub silentio transire, quam tam turpia facta
quaaibisuntperpetrata stylodescriptionisenarrarre,
Q netarnsolemnislocus, omni laude dignus, immun-
spurcitiis et verborum fccda
prolationepollualur. In multislocis librorura inve-
nimus,quod pro peccatoalicujustota familia velpro-
vincia debeat puniri, imo el exemplis plurimorum
apparet. Peccato Achab posteri ejus regni solium
amiserunt peccato David gladius Domini desaeviit
;
in populum, sed in gente lata gloria regis est, in di-
minutione plebis contritio principis, qui ergo de
numerositate suas gentis superbivit.jure in ejus di-
minutione punitus est, sicut legitur in historiis
(416) Ad haec respiciunt quae supra ad a. -1286
leguntur.
 373 CONTINUAT. CANONIC. PRAG. 374
rcgum.ubi Daviddoloretactuslamentabaturdicens :
A et Zizaram ducem cxercitus sui conlrivit, Gedeon
« Ego sumqui peccavi, ego inique egi, isti qui ove3 Zebeam et Falmana reges Madianiiarum, Oreb et
aunt quid fecerunt ? (// Reg. xxiv, 17). » Peccato Zeb duces eorum morti tradidil. Ilaec omnia quae
namque Sodomitarum parvuli eorum, qui benrlicio praemissa snnt hiis teinporibus elfluxerunt in Bohe-
aetalio palerna tlagitia nescicbant, coelesti igne sunt liios, sed ulrum exdebcto regio an principum vcl
consumpti peccato Amalechilarum non solum par-
;
mediocrium sive inlimarum personarum Dei judicio
vuli eorom, sed et bruta animaliajussa sunt a Do- ignoratur. Sed scimus, quia cibavit nos pane lacry-
mino deleri peccato Datanet Abyron, qui auctores
: marum, et potum nobio dedit in lacrymia in nien-
scismatis fuerunt contra Moysem, non tantum soli, sura, lamcn laetati sumus pro diebis quibus nos
sed et omnis substantia eorum cum ipsis et liberis humiliavit,etaninsquibusvidimus mala.Ipee miser-
eorum ad inferosdescendit;peccato civium thesauri tus estSyon,quia tempus miserendi ejus, quia venit
Iherioho analhemalizati sunt, unde Achor, qui re- tempus ; jam luctum nostrum ingaudium,
convertat
gulam auream etquaedam aliapretiosa furatus est, ut viventes laudcmuseumomni tempore. Divinavin-
de anathemate dicitur lulisse peccato^gypiiorura ;
dicta principem eum populo peccante corripit, et
possessioneseorumgrandinitraditaB.jumenlaeorum quantitatem offensionis qualitas oslendit ultiouis.
et primogenita eorum morte consumpta sunt pec- n Anno Domini 1281 **', Otto marchio Bramburien-
;

catolsrahelitarum archa Domini Phylisteis tradila sis,tutor Wenceslai ducis Bohemorum,infra nativi-
est peccato Achor plebs Israelitica
;
manu hostium tatem Domini (Dec. 25) (417) et circumcisionem
devicta est peccatotiliorum Hely populus in manu
;
(Jan.l) celebravitcolloquium cum Thobia episcopo
Philistinorumcorruit peccatoChumlilius ejusCha-
;
Pragensi et nobilibus terrae.militibus.baronibus nec
naanmaledicitur; peccatoYesi, qui graliam sanila- non civibus munitarum cwitatum.in quo colloquio
tis Naaman vendidit.eamdem gratiam sanitatis Eli- idem marchio de consensu omnium praefecit Tho-
saeo vindicante leprosus factus, amisit. Legitur in biam episcopum Pragensem toti terrae principalcm,
libroRegnorum et de aliis regibus, qui ex voluntate adquem recursum haberent omnes oppressi violen-
divina permissum fuit,ut populum Ishraeliticum et tiis, spoliis et quibuscunque injuriis praegravati.
alias gentes affligerent, captivarent etbeliando de- Adjunxit etiam eidem Domino episcopo Theobal-
vincerint. Tamen qui victorias potentiae suae et non dum 282 (418) judicem totius regni, et alios benefi-
divinae,quas assecuti fuerant, attribuerunt, divini- ciarios ad corrigendos excessus et culpas seculares,
tus sunt puniti. Nabuchodonosor, qui obtinuerat ut criminosos et quoslibet malefactores per senten-
jEgyptum et yEthiopiam, cum superbiens diceret tias legum mundalium coherceant, et si culpa id
:

«NonnehaecestBabylon, quamegocondidiinthrono meruerit.etiam capitalisententia deputarenl punien-

regni mei (/)aw.iv,27), » etc, etstatimDeus immu- C dos.Uiisenim temporibus tanta multiludo Theuto
tavit mentem ejus rationabilem,etinduiteum ferina nicorum in terram Bohemioe influxerat diversarum
bestialitate.itaut ab hominibus fugiens cum bestiis nationum.nobilium, mediocriumetinfirmarum per-
viveret. Contra superbiam Senacherib, qui gloria- sonarum.ut numerositas ipsorum a multis aestima-
batur de victoria quam assecutus fueral ascribens batur pluralitatem muscarum superare.Sed domnus
potentiae suae et non divinae, Dominus dixit : « Nun- episcopus, sicuti vir providus et discretus volens
quid gloriabitur serra contra eumquisecat in ea ? proinde succurrere indemnitati rei publicae, consi-
Nunquid exallabitur securis contra eum qui caedit in derans sumrae malum tantam multitudinemalicni-
ea ? » (Isa. x, 15). De Antiocho et de aliis regibus, genarum nationum in terram Bohemorum irrepsisse
qui ex delectis suis corruerunt, sicut legitur, quod perquam depopulabatur in rebus et personis, hoc
perfilios Israel punivit Deus Amorrheos,Chananaeos primumconcepitin animo suo de iinminutioneipso-
et alias gentes,quarumterrasdeEgyptiaca servitute rum,iuducens nobilesterrae, quatenua petitionibus
Israclitis exeuntibus tradidit possidendam. Legitur ejus porrecturis (419) Ottoni marchioni debeant as-
etiam in libro Judicura de Jabinrege Chananaeorum sistere,et pro viribussuis quantum possunt,ut tota-
et de Madianitis, quod propter ydololalriam populi liter de Bohcmia radicitus evellerentur, invigilent,
terram D ad hoc dominum marchionem inducendo.Promise-
suscitavit eos Deus, utlsrahel affligeret et
eorum occuparet.Cum autem populus Dei sub ma- runt etiam omnes nobiles terroe mandatis domni
nibuseorum diutius afflictus peccatum suum reco- marchionis justis velle obedire, ipsi tanquam vero
gnosceret,et per pcenitentiam Domini placaret, ex domino debitam reverentiam in omnibusexhibendo.
Dei praecepto Baruch comitatus de Bosram prophe- Domnus itaque marchio auditis etvisis innumeris
tissam uxorem Lapidoch, Jabin regem Chananaeorum malis.quee perTheutonicosalienigenarum natiouum

VARI.E LECTIONES.
281 margine notavit annum 1282. s82 Theobad.
manus antiqua in 2.

N0T^5.

(417) 1280. (419) Inest mendum legendum

;
videtur<yM5morfi'
(418) de Riesenburg. Palacky II, 333. porrigendis.
375 CmS.MAC PltAoENSIS ClliiONIGA
comuiissa fuerant, consideran9 etiam de obedientia A_ animi eju9 discreparct, tamen ne mnjus mulum
et subjei tioni' nobilium, quam promist-rant i Eequuiur, cootenta proverbio quod dioit : « Labiu
stulurns,potitionibu8 ipaorum ucquievil,promiiti n-< prinoipum pollui flgmento meodeoii non dcbeni, •
quantocius poaaet perduoerel uil elTectum. Et sic termino prsflxo ecquiev it.
moruin parvem, vcl ut ita dic.tm, nulluin facii D8, Anno Domini 1282 famea validiaaime omnium re-
Joaait mitti nuntios per civitetea et fore ed edi- ruin.qn.i' OBlbuI huinunisad vescenduin competunt,
cenilumet proclamandum voce praeconia.quatpnus multurum terrerum homines intererait (421). s rj

omnes Theutonici extranei, qui iotreverunt Itohe- obmissis extrui.eis ud Bohemorum pressurus et ca-
miam causa praedae rapiendie, inlru triduurn oinni lemitetum engustiea progre.iiur,quia circumdcde-
mora postposita exirent liberc sine omni impedi- runt Bohemiem ex omni purte mala, quoruua non
mento, adjicicns pcenara, quod si infratriduura uli- est numerus ; oppreaaionibua, spoliis, excussioni-
qui eorum non exiverint,senlentiagravi, quae pra:- bus noclurnisetinccndiis.consumptionibusomniuin
dones, fures et latrones vcl nocturni hostioruin ex- rerum inimici induxerent famcm in mediuru eo-
cussores puniunlur, punianttir. Theutonici
et ipsi rum,persequentcs animas ipsorum comprehende-
hiis auditis nullo 9patio moraj usi, tanquain jaculo runt in lerra vitain eorum, et gloriam eorum in
tcxicato sauciati,vehementer itinere arrepto exeunt,n pulverem redegerunt. Unde c»r Bohemorum con-
et velut vespertilioneg in aurora die lucescente se turbatum est intra eos, et formido morlis cecidit
abscondunt ita Theutonici, lamquam fumus eva-
; super cos, quia exultavit Deus dexteram deprimen-
nescit, evanuerunt. Ab illo tempore incolac terrae, tium regom Bohemorum, laelificuvil inimicos ejus,
cog .to exitu Theutonicorum, spiritu alacriori re- evertit gladium adjutorii ejus, et non est auxiliatus
creiti.qui habitabant in sylvis et nemoribu9,regressi ei in bello, destruxit eum, et sedem tbroni ejus ln
sunt ad proprios Iare9, hora homo raisit
et ex illa terram minoravit diestemporis ejue, per-
collisit,
man modopera, bubulcuscccpitlaborare in aratro, fuditeum confusione, sed et ad inleros deduxit, ct
faber in fubrica.carpcnlarius in architcdura.femina cum mortuis tieputatus est. Et quiapro deliclis re-
in colo et fuso, et quilibct artilex coepit suo operi gum non tantum i psi regessedet populipuniuntur,
insudare, de concordia principum et pacis incre- teste propbela, qui videns angelum caedentem
mento hduciam gerenspleniorem. In eodem autem populum.dicebat : « Ego sum qui peccavi, ego ini-
colloauiointerdomnumraarchionemetnobileslerrce que egi, isli qui ovcs snnt, quid fecerunl ? [II Reg.
fcedus fuit initum sub hac forma, videlicet quod in Pharaone, qui non tantura solus
XXlv, 17) et in
festoapostolorum Philippi et Jacobi (Mai. i) ejus- persequendo Israeliticumpopulumsubmersusest in
dem anni nobiles Bohemiae de collecta generali to- mari Rubro, sed nec unus ex eis Buperfuit, et in
tius terras deberent dare marchioni Bramburiensi ^ aliis multisregibus similia contigerunt.Unde restat
-15000 marcarum argenti ponderis Pragensis, ct dicendum de pauperiorihus Bohemia?, qui rebus et
domuus marchio, reducto ducello Wenceslao (420) divitiis multis alQuebant, et hiis omnibus per prae-
inPragensecastrum ad sedem patris sui rcgis Ota- dationes et spolia amissis, cum egcnis hostiatim
kari.committatipsum adcustodiendum domnoTho- mendicando esurie in mortem corruerunt. Circui-
biae Pragensi episcopo et aliis nobilibus lerraj, ad- bant itaque pauperes fame nimia compulsicivitutis
junctis quibusdam Braraburiensibus, quibusdam Pragensis vicos, plaleas et dornos civium, petentes
etiam civibus Pra^ensibus tMedignis.quatenuscum eleemosynam.Et quia j.im nimia multitudo paupe-
foverent sub custodia diligent' juxtaformam, quam rum cxcreverat, ditiores in distributione eleemosy-
doranus marchio et nobiles terrae statuere decrevis- narum eis sufficere non poterant. Convertcbanlur
sent. Adveniento termino praefalo, videlicet fe^to itaque ad vesperam,et famem paticbanlur ut canes,
apostolorum Philippi et Jacobi, domnus marchio et esurie pressi murmurabant,et impletum est illud
misitnunciossuosellitteras ad excusandam absen- Davidicum « lpsidispergentur ad manducandum,
:

tiam suarn.dicens searduissimisnegotiis esse occu- si vero non fuerint saturati, murraurabunt (PsaL
patum, ct ob hanc causam termino praefixo non liii, 10). » Mendicabant etiam infiniti artifices et
posse mteresse, nec ducem Wenceslaum pollicetur D diversarum arlium operarii, ex quibus nonnulli
se conspectui ipsorum prresentare.sedalium termi- habuere de facultatibus rerum suarum ad valorem
nura,videlicet nativitatemsancti Johannis Baptistoe centum marcarum arg.mti ; et hiis omnibus alii
(Jun. 24) petivit sibi assignari, in quo siue omni exspoliati, aliqui in familia sua consumptis vende-
scrupulo simulationis juxta form.ira superius anno- bant de uxoribus suis armillas, inaures.monilia et
tatarn du:em Wenceslaum polliceturse conspectui omnem ornatum, qui cultui femineo compctebat in
nobilium debere prasentare.Quod audiens nobilium vestitu, cupientes salutem vitaa depulsa esuriecon-
catervaBohemorum, licet frustraiione suae.spei ni- servare, et tamen multi ex consumptis omni- biis,
mium turbuta Iuisset,et multis voluntatibus motus bus quos habebant, cum egenis hostiatim mendi-

NOTjE.
(420) Qucm teste Petro Aulse reg. in Saxoniam, (42C De saevissima hac fame vide etiam mona-
i. c. Brandenburgensem terram abduci jusserat. chum Furstenfeldensem ap. Bohmerum I.
 ;

377 CONTINUAT. CANONIC. PRAG. 378

cando vitam miserabili fine terminarunt. Habebant
quidem omnes pauperes favorem civinrn ingredi
dornos ipsorum ad expeteiuiam clcernosynam, in-
trantiLius autem villanis mendicis civitatem Pra-
gensem,quorum non eratnuiucrus, prac nirnia mul-
titiuiine coeprrunt furari ollas circa ignem
qui ad vescenduin civibus parabantur, alias ctiam
rea domesticas, quascunque poterant r.ipere, sub-
trahobant in damnum suum etodium universorum.
Et ita ab eo temporc denegatus fuit omnibus pau-
peribus introitus domorum, nec recipiebantur ad
pernoctationes infra civilatem et extra, quia multa
mala ex eorum obsccenis actibus civibus provenie-
bant. Quidam pauperes recepti ad pernoctandum
A claudensque ostia domus oppressit eum, spoliato-
que ipso corpus sepelivit, statimque sine moraespa-
tio cum veslibus pueri oppresni cucurrit ad forum
ad vendenda vestiraenta, spcrans de malitia sua
lucrum reportare, cum fraus et dolus vix vel nun-
cum cihis quam alicui valeanl patrocinium impcrtiri. Consi-
clerans itaquequidam maccellarius mulierem dcfe-
rcntem vestimenta in humeris,?icut mos est deferri
vestes venales juxta conauetudinem fullonum, ag-
gressus eam, ccopit quaorere ab ea, quanti prctii
essent vestimenta. Erat enim vicinus ejus cujus
filiusperemplus erat, et cognitis vestibus duxit eam
ad macccllariam suam, dicens se velle emere et
incontinenti solvere at illasecuta esteum.Venien-
;

extra mcenia civitatis, nocte surgentes, necato ho- tesautem ad locum praedictum,maccellarius acce-
spite et familiaejus perempta, ablatis rebus me- ptis vestibus diligentius ccepit intueri an filiivicini
g
lionbus, rocesserunt. Talia et hiis similia in ple- ipsius sint, sicut suspicabatur. Cumque plenius
risqne locis contigerunt. cognovisset, quaesivit ab ea ubi vestes accepisset.
Una mendica mulierem pauperem ad pernoctan- At illa respondit : « Domina quaedam dedit mihi ad
dum in Obora collegitin tngurio suo,quae non ha- vendendum eas. » At ille : « Furtim sublatae sunt
bebat de substantia sua,nisiqulnque frustella panis vestes ;
» et denegatis vestibus, suspendit eas in
in sacculo.tegumentum vero corporis ejus duo ova maccellaria sua supra perticam, el in prolixiori scr-
valere non poterant, tamen hospita domus instin- mone,infra quem deferri possil negotium ei cujus
ctu diaboli et famis nimiaeesurie impellente, ipsam interest,detinebat eam. Muliere vero jam ferventius
dormientein tempore noctiscum securi tanquam
in mox ap-
certante pro restitutione vestimenLoruiu,
porcum mactando crimen homicidii perpetravit.Ha- paruerunt famuli, quaerentes puerum, et cognitis
bebat etiam eadem hospitadomusfilium duodecim vestibus detinuerunl feminam, et praesentaverunt
annorum, qui hujus criminis cooperante fomento patri cum veslibus pueri occisi. Pater, cognita ve-
hoslis maligni cooperator extiterat. Sed quia divina ritate prassentavit judici, judex patibulo.
provirlentia hujusmodi crimina non sinit inulta per-
— erat quippe Femina qua?dam,sepulto viro suo et familia tota,
transire dies parasceve (Mart. 27)
sola
euperstite.ambae miserabilem vitam duce-
quo crimen tam horribile perpetratum est, quo C filia

bant, nutrimenta per eleemosynara conquirendo,

elium die toto fideles Christi pro devotione cir-
cueunt per ecclesias —
fortuilisque casibus quae-
•jam tanquam semivivae, quia multi pauperum toto

dam mulieres in transitu suo videruntfunusligatum die mendicando hottiam, non dico buccellam panis
vel morsellum, imo micam panis vel fragmentum
fune et trahi in sarcofagum circa ecclesiam sancti
poterant expetcrc, quo possent vitam miserabilem
Johannis, ubi eo tempore corpora humana huma-
reereare. si adessent siliquae porcorum Conti-
bantur. Sed quia lilius turpis nequissimae matris !

gil qnadam die post vacuos labores exhibitos pro

corpus trahere non poterat, praefatae mulicres cu-
pientes pro nomine Chrisli officio exequiarum so
eieemosyna circa noctem fatigatam matrem et
immiscere, accesserunt ad funus, et auxilio suae
esurientem intrare domum. Postmodum veniens
filia pulsavit ad ostium, cupiensintrare hospitium,
possibilitatis nitebantur ccoptumopus effectui man-
sicut consueverat singulia diebus. Mater prohibuit
cipare. Quaadam vero ex animi as-
eis discretioris
sibi introitum domus, dicens « Ad quid vcnisti ?
piciens corpus sanguinolentum, mirabatur vehe- :

menter in animo suo revolvens, quia corpora hu- Nonne jam

morte ec tanquam mortua ? Vultum in

mana naturali morte decedentia a sanguinis per- corrugatum et palidum defers, morieris in tugorio,
Pl non erit qui te efferat bl,sto el non intromisit
fusione penitus sunt aliena. Pradict* mulieres D .
;

eam. Conligit itaque matrem ipsam eadem nocte

eum super hiis tractatu prolixiori separatim quid
mori, et filiain crastino venienp in foveam projec-
esset faciendum deliberarent, interim auctrix sce-
ta matre, longo tempore supervixit.
leris,mater pueri, qui corpus fune trahebat, fugae
prassidio mortem evasit, puer vero a dictis mulie- Hiis temporibus prae nimia famis asperitate pater
ribus detentus, judici traditur civitatis. Judex au- filio nullum remedium consolationis sciebat impen-
tera oognita veritate ex confessionc pueri, per le- dere, et e converso filius patri, mater filiaenotitiam
ges seculi ipsum suspendio deputavit. nonhabebat,necfiliamatris,fraterfratriincognitus
Qua3'lam femina, pulchris fructibus arborum ex- subtrahebaturenimeiscognilionaluraliscognationis
hibitiscuidam pueroquatuor annorumbene vestito, ex causa rerura carentiaa, et impleturillud prophe-
sicut in ea aelate patres magis consueveruntdiligere ticum : « Extraneus factus sum fratribus meis et
suos et vestire, frauduleuter pulchris sermo-
filios peregiinus filius matris meae (Psal. lxviii, 4). » Et
nibus blandiendo deduxit eum in domum suam, sic noscere propinquos saeviens subtraxit egestas.
 ;

379 :OSM,E PHAGENSIS CHHONICA 380

Plerumque contigit contrarium dicente auctore A. habebat quippe fortes comitee.famem.nuditatem et

. rma favor populi, fervor juvenilis opesque tigoril asppritatem, quorum robur releriter pene-

Subripuere tibi noscere, quid sit homo travitomnia eonBnia totiu. BohemiB^inleromlt ma-
;

jorpm partem mortaliuic, et non erut qui sepeliret.

et iterum :

0:i ! ibi Brnnt viri religiosi his temporibuy qui se .'

Bis duo sunt, guibui extollit se quis iine norma, alins lin^unt eximiae devutioms, qui ecdeaiaati a
Luxus opum, proles yenerosa, srienlia, forma. sacramenta in tuntis pcriculis et alflictionibus.imo
[Co^mas i, 3) Apud veteres erant omnibus omnia in hora mortis,vel ut apertius dicam, in morle ipsa
communiH,nec aliqui^ quod possidebat suum esse constitutis saltem paucis exhibuissent.cum ad hoc
dkebat. Sed jam radice cupiditatis et avaritia. pul- deputati sint sacerdotes ex officio sui ordinis et
lulante, et inedia famis impellente, frater fratrem constitutionibus sanclururn patrum. Quis pro hiis
vidensnimiadepressum mor- negligentiis culpabilis existut. cum lot millia ho-
egestate.el in articulo
tis constitutum,propter carentiam victualium, non minum sine sacramentis ecclesiasticis decesserint,
dico alimenta tribuere, imo buccellam panis non disputandum est, determinandum vero cuin vene-

verecundatur sibi deneeare, cum sint una caro et rit filius hominis in sua majestate.

idem sanguis,utpote palmcs ex eodem stipite pro- g Congregatisuntitaqueomnesconsules et majores

pagali non attendebat Joannem dicentem
; « Si civitatis, el diutius habito consilio super hiis, quid
:

qnis habuerit substantiam mundi hujus, et viderit essel faciendum ad purgandam hujusmodi turpitu-

fratrem suum necessitalem patientem, et clauserit dinem,tandem deconsilioel voluntate communide-

viscerasua abeo, quomudo caritasDeimanetin eo .
creverunt convenire operarios ad effodienda sepul-
(I Joan iii, 17) • et iterum « Omnis qui odit
: fra- chra maxima, in quibus multa corpora humana
trem suum, homicida esl, et omnis homicida non possent collocari, quorum profunciitas erat trium
habet vitam in se manentem (/ Joan. m, 15). » Hiis Iastrorum,latitudo ab omni purte decem cubitorura,
ita dicetur : « Ite, ignem aeternum, qui
maledicti, in et quodlibet sepulcrum capiebat corpora mille vel
paratus est vobis ab initio seculi hospes fui.et non ;
paulo mogis vel minus. Haac sepulcra horrenda prae
collegistis magnitudine erant octo unum apud Sanctum
rae.esurivi, et non dedistis mihi mandu- sui :

care (Matth. xxv, 41). » Antiquitus toti orbi vitalis Petruminvico Theutonicorum.in quoprojecta sunt
spiritus salubres aurasminislrabat.quorum affluen- 2000 corporum, apud ecclesiam sancti Lszari inter
tia aeris perusti intemperiem permiscens semina leprosos duo fossata,apud ecclesiam sancti Johan-
temperabat,corporibus humanis sanitatem infun- nis in piscina duo sepulcra, in Psarz duo sepulcra,
debat, et cujuslibel generis vel naturae species fru- p a P Uf^ ecclesiam sancti Johannis in Obora unura
-.:r»-l.-«-i:j-_ !_ -. .. ..
clificabat et ideo non immerite dicta sunt primitus
'- P_n r.mnio -onnlf.rn ._.•.!_ o _.__r_l ».«_._«_ l_->__-___S
Haecomniasepulcrareplelasunt corponbushumanis
. .

aurea secula fuisse. Erant enim rudes et simpli- in spatio sex mensium.Diebus vero verr.alibus, cura
ces homines, et inter eos mali nescia el adhuc jam terra resolutafuisset, brumalibus recedentibus
astutiae inexperta simplicitas, nomen auri
quae auris, sepeliebantur fuuera in insulis arenosis et
primis seculis praeslilit, sed postmodum natura campis ante mcenia civitalis. Erant etiam ad offi-
per metalla viliora degenerane, ferro secula pos- cium sepultura. deputali aliquot viri, qui laboribus
trema suae improviditatis incuria foedavit , ideoque insudantes toto die vix poterant deferre ad sepulcra
nostris temporibus pestem diram nommerciismor- omnia corpora, quae occubuerant ipso die ante solis
talium minando, anhelos ignes tulit torpentis fri- occasum. Sed quia ex alia parte pontis civitas anli-
goris venena, et in affligendum meare cogebant qua populosior estin curruum vectura trahebanlur
orbem, quia quo magis ad cultum rerum atque corpora ad humandum. Et si una civitate tot mille
artium usus humanus processit, tanto lacilius in hominum in brevi spatio scribantur decessisse,
acimos serpsit aemulatio. Qua. primum bene inci- quot millia hominum per totum regnum Bohemiae
piens,in invidiam latenter evadit natura instruenle, respectu unius livitatis computabantur cecidisse,
et ex hoc jam nascitur quidquid genus huraanum cum nec tricesima pars tolius regni Bohemiae sola
post sequentibus seculis experitur. D civitas Pragensis esse comprobetur? Et sic indu-

Cumque puuperibusdenegareturingressusdomo- bitanter fertur per totum regnum major pars ho-
rumcivitalisPragensis,nec ad pernoctandum reci minum occubuisse. Multi etiam agonizantes dice-
perentur propter furti perpetrationes, quae ab ipsis bant : « si nati non fuissemus, nec oculus cujus-
committebantur, jacebant in nocte in vicis et pla- quam nos vidisset ! utinam translati fuissemus
teis,tanquam sues fimo involuti.qui ejiciebatur in de utero matris ad tumulum, saltem manus pro-
vicos de stabulis equorum, propter corporis nudita- pinquorum quia
officio interessent sepulturae ;

tem el frigoris asperitatem. Erat itaque tempus Dulcivs ossa cubant manibus iutnulata suorum.
hyemale et aura frigidissima et continua et ita ;
Melius enim erat nos bene mori, quam male vi-
tempore a.stivali non nisi occasione famis morie- vere, cum et auctoritas dicat :

bantur, tempore vero hyemali geminatum est ma- Non bene pensantur Ixti dispendia luctus,
lum, quia mors non per fenestram, sed per ostium Plus moritur vivens, quam valet esse miser. »

irrepsit in orbem, inscia parcere humano generi Quidam homines miserrimi et infelices, egestate
381 CONIINUAT. CANONIC. PRAG. :)82

nimia depressi^naturam corporis sui fovere nutri- A tuum famelicum collum ? Emptorern.inquit.quaero,
mentis consuetis nou valentes.d •-•vorabant cadavera ad nihil aliud istud aurum gero, qui enim farnepre-
jumentorum, pecorum et quorumlibet unimalium, mor.quid auro delecior ? » At illo qualitatem quan-
mortuorura canum.Imo etiarn — quod horribile est tilatemque pretii interroganteait « Nullum mihi :

auditui et nefandum.tamen quia auditu: multorum discrimen est in prelio, quidquid dederis gratum
in8onuit,siibsilentio iransire non possumus — quod habeo. » Subridens Thuringus ail : « Quid si do
quidam morecanum latrantiumhomines perimendo pulvere islo ainum libi im|debo ? » Erat autem in
inhujus mi?eriae naulragio pro sustentaculo cor- eodem loco congesta humus plurima. Saxo nihil
poris devorabanl.Quidam autom suspensos patibu- cunctalus aperit sinum, et accipit hurnum, illico

lo nocte lurtim ablatos lempore quadragesimali non Thuringo tradens aurum,et laetus uterque ad suos
deserentes,timore Dei avulso, comedere non formi- abiit. Thuringi Thuringum laudilius ad ccolum tol-
dabant, hominum abjecto pudore. Praeterea eodem lunt, qui nobili fraude Saxonem decepit, fortuna-
anno oontigit in villa dicta Horaz, speclante ad ec- tumque eum inter omnes mortales fuisse dixerunt,
clesiam Saczsensem.etenim quaedam fllia omni pie- qui vili pretio lam ingens aurum possederit.Interea
tale deposita,et immemor maternai dilectionis, ma- Saxo privatus auro, oneratus vero multa humo
trem suam incisam in partesdocoquens manducavit. n appropial navibus. Sociis igitur et occurrentibus et
Et quia hac tempestate multa mala effiuxerunl in quid ageret amirantibus, alii amicorum eum irri-
Bohemos,et qualiter diversarum poenarum aculeis dere cceperunt, alii arguere, omnes pariter eum
sint stimulati, ut patuit in praemissis procurante amentem crediderunt. At ille poetulato silentio :

Saxonum industria, sed ne videamur digredi a « Sequimini me, inquit, optimi Saxones, et meam

tramite veritatis ipsam paliiando, ut verius di- vobis amcntiam probabitis utilem. » At illi licet
camus, Saxonum malitia principaliter et dolo dubii.sequuntur tamen ;illeautemsumptahumoper
procurante, ut autem appareant lucidius acta vicinos agros quam subtilius potuit, dispersit, et
fraudum et dolositalum, ipsorum originem descri- castrorum loca occupavit. Utautem viderunt Thu-
bendo circaopera ipsorum in apertum producemus, ringi a Saxonibus castra occupari, intolerabilis ei
[Ekkehard.] Etenim super origine gentis Saxonum est res visa, et missis legatis conquesti sunt de
varia opinio est,aliis aeslimantibus de Danis North- fcedere violato et rupto pacto ex parte Saxonum.
mannisque originem duxisse, alii vero, quibus et Saxones responderunt sehactenus fcedus inviolabi-
Graeci dicuntur consentire, eos reliquias Macedo- liler servasse, terram vero proprio auro compara-

nici exercitus, qui secutus magnum Alexandrum tam cum pace velle obtinere, aut certe arrais defen-
post n.ortem ipsius pertotum orbera sit dispersus. dere. His auditis incolae Thuringiae aurum Saxoni-
Invenimus etiam in scriptis cujusdam historiogra- cum raaledicunt.et quem paulo ante felicem praedi-
phi,quod antiquitale tradente ab Anglis, Britanniae cabant, auctorem perditionis susb alque regionis
incolis, sint ingressi, et per oceanum navigantes, fatebanlur. Ita deinde accensi caeco Marte,sine or-
Germaniae littoribus studio et necessitate quaeren- dine et sine consilio irruuntin castra.Saxones vero
283
darum sedium sint appulsi in loco qui vocalur parati hostes excipiunt sternuntque, et rebus pro-
IIathuloga,et tempore quo Theodoricus rexFranco- spere gestis, proxima circumcirca loca jure belli
rum contra Irminfridum ducem Thuringorum di- oblinent. Diu itaque cum ab alterutria pugnatum
micans, terram eorum crudeliter ferro vastavit et foret, et Thuringi h Saxonibus se superatos vide-
igni. Cumque priraum terrae applicuissent, incolas rent, per internuncios pacificari cum eis quaerunt,
ipsius terrae quiThuringidicunturadventumeorum eosque in terraquamacceperunlsedere concedunt.
graviter ferentes,arma contra eos moverunt. Saxo- Haec ideo inseruimus, ut prudens lector agnoscat,
nes vero acriter resistentes portum obtinuerunt. quanta perfidia,dolo,fraudeque usi sint. Ignorantes
Diu denique inter se dimicantibus, et multis hinc Deum creatorem cceli et terrae, mariset in hiis de-
inter se cadentibus,tandem utrisque placnitde pace gentium, coluerunt eos qui natura non erant dii
tractare,initumque est fcedus eo pacto, quo habe- maximeque Mercurium, cui certis diebus humanis
rent Saxones vendendi emendique copiam, caeterum D quoque hostiis litabant. Dbos suos neque lemplis
ab agris,a caede hominum atquerapinisabstinerent. includere, neque ullae humanae speciei assimilare
Stetitque idem foedus inviolabile multis diebus. pro magnitudine et dignitate divinitatis licitum ar-
Cumque Sa-conibus jam defecisset pecunia, quod bitrati sunt,lucos ac nemora consecrantesdeorum-
emerent aut venderent non habentes,inutilem sibi que nominibus appcllantes.secretum illud sola re-
pacem esse arbitrati sunt. Ea igitur tempestate verentia contemplabantur.Auspicia et sortes quam
contigit adolescentem quemdam egredi de navibus maxime observabant, quarum sortium consuetudo
oneratum multo auro, torque aurea, simulque ar- simplexerat. Virgam fruiferae arbori decisara in
millis aureis. Cui obvius quidam Thuringorum : surculos amputabant, eosque notis quibusdam di-
« Quid sibi vult, inquit, tam ingens aurum circa scretos super candidam vestem temere ac fortuito

VARIiE LECTIONES.
18
sed vi 2.
383 COSM/E PRAC.ENSIS CHHONICA. 384

spargebant. Mox, si publica consnltatio fuit, sacer- \ cornu lunaelucidissimo splendens fulgore, quia ea-
dofl popoli,*! privata, ipse patcrfamiliaa pieeatM pientes et literati viri adventum i-ui principiset
omqae iu«| ter singulos tulii.subla- '

- regoi Bohemici Weaceslai, qui morabatur

sccun lum impn siam antea notnni
io
'
apud Oltonem marchionem Bramburieosein, tuto-
DllNam est, evcnturn ;.dhuc tides exigebaHir. rcin suum, praedixerunt. Cui advenienti 9 Kai.Ju-
Avinni POCOfl volttueque interrogare proprium gen- nii occurrerunt barones caeterique milites ad plu-
tis illius erat, equorum quoque preeeagia ac motus ra milliaria. Clerici vero toliue civitatis cum po-
experiri, hinnilus hac fremitus observare, neo llli pulo occurrentes ei, processionibus susceperunt
auspicio major "3 fides adhibebatur, non solum eum honorifice ante valvas castri decantatites :

apud plebem sed eliam apud proceres.Erat et alia « Advenisti desiderabilis, hymnis et » cum aliis

observitioauspiciorum.quo solebant eventus gra- canlici3, populo etiam, decantante « Hospodin :

vium explere bellorum ejus scilicetgentis.cumqua

; promiluy ny » cui processioni interfuit Thobias
;

bellandumfuit,captivumquoquemodoinlerceptum; episcopus cum canonicis ecclesiae suae, et csteri

cum electo popularium suorum patriis quoque ar- claustrales conventus, Brzewnoviensis, Straho-
mis committere, et victoria hujus vel illius in pro- viensis, praedicatores, fratres minores, et omnium
videnlia habere. Frondosis arboribus fonlibusque r> ecclesiarum rectores, scculares viri et feminae,
venerationem exhibebant. Truncum quoque ligni caeterique omnium operum artifices.

non parvaa magniludinis in altum erectum suh divo Idem marchio Bramburiensis finito officio tutels,
colebant, patria eum lingua Irminsul appellantes, cum deberet secundum normam legalem reddere
quod latine dicitur universalis columna,quasi susti- ralionem de administratione sui officii, ut tradunt
nens omnia.Quomodo autemcertis diebus, cum aut leges imperiales in instituta de Atiliano tutore, ubi
luna inchoatur aut implelur.agendis rcbus auspica- dicitur (Ju?t. instit. I, 20, 7) : « Cum tutores pu-
lissimum inilium credi Jerunt,et alia innumerabilia pillorum pupillarumve negotiagerunl,post elapsum
vanarum superstitionum genera, quibus impliciti terminum tutelae judicio rationes reddunt. » Mem
tenehantur, observaverunt, haec ideo scripto com- marchio, dudum accepta pecunia 15000 marcarum
mendavimus,quo prudens lector agnoscal, a quan- argenti de collecta generali, adhuc stimulo cupidi-
tis errorum tenebris per Dei gratiam sunt libcrati, tatis accensus, pudore hominum abjecto, exegit a
qui erant cultui daemonum dediti veraeque religioni duce Bohemorum 20000 marcarum argenti pro
contrarii,neque divina neque humana jura illicitum absolutione suae tuitionis, non attendens, quod in
velinhonestum transgredi putantes.Quotiescunque eisdcm legibus promulgatum esse reperiatur, quod
ab aliquo rege suporati sunt, eidem supplices sese non solum tulores vel curatores pupillis vel adultis
dederunt, imperata facturos polliciti sunt, obsides caeterisque personis ex administratione teneantur,
qui imperabantur absque dilatione dederunt, lega- sed etiam in eos qui satisdationesaccipiunt subsi-
tos, qui mittebantur, susceperunt. Quandoque ita diariam actionem esse ipsis pupillis, qua? ad ulli-
domiti et emolliti fuerunt, ut etiam cullum daemo- mum eis praesidium possit allerre. Detinuit etiam
num dimittere et christianae religicni se subdere idem marchio pro eadem summa pecuniae ratione
per omnia promitlerent ; sed ad haec fa-
Bicut pignoris munitiones firmissimas.videlicet Dieczin,
cienda aliquoties proni, sic ad eadem pervertenda Ustie (422), Pontem, Ronow (423), Bezdiezie ca-
semper fuere praecipiles. strum, cum civitatibus, donec praediclae pecuniae
AnnoDomini 1283,7 Kal. Januarii, bocestin die summa solveretur ex integro. Eodem anno ver to-
beati Siephani, contigit quod raro contingere solet. tum siccum fuit.Hoc etiam anno 4 Idus Maii frigus
Apparuit iris mirae pulchritudinis, quee circumda- vineas et fructus arborum ita enormiter laesit, quod
bat totam civitatem Pragensem, cxtendens finem penitus nullos fructus protulerunt ; laesitetiam se-
unum ultra muros civitatisversus mcridiem, alte- getes frumenti hyemales et aestivales per totam Bo-
rum super tlumen Waltavae ab alia parte civitatis hemiam tritici, siliginis,ordei, pisae caeterorumque
versusaquilonalemplagam,perquamquidamJudaso seminum,ila quod in plurimis locis defalcatae sunt
rum,quaedametiam feminae christianorum eventum D propter suam infructuositatem, quia nutrimenta
futurum bonae lortunae toti regno Bohemiae fato parva vel nulla humanis usibus conferre videbantur.
praestigii praedixerunt.asserentesut quemadmodum Eodera annoconsecrataestecclesiasancti Nicolai in
iris opponens se ymbribus tempestatum turbines suburbio Pragensi a venerabili patre et domino
restringit, sic Domino Deo gi-bernatore totius orbis Thobia, Dei gratia Pragensi episcopo, 2 Idus Janua-
concedenle, incolas regni Bohemiae a pressuris et rii,inqua consecratione quidam contractus erectus
variis passionibus conservabil.Sicut et in alio signo, est meritis et precibus sancti Nicolai. Eodem anno
videlicet in stellaquae visa estNonas Aprilis super 18 Kal. Februarii stillicidia saDguinis manaverunt

VARLE LECTIONES.
t8i norat 2. Festinante calamo descripsil ; desunt nonnulla verba. 181
correctum ab eadem manu minor

NOT/E.
(422) Agussi. (423) Ronnow in circulo Czaslaviensi.
385 CONTINUAT. CANONIC. PRAG. 386

d» pede crucifixi, locati circa tumbam eanctaa \ invenitur locata esse Bohemia.quam fertur introisse
Ludmilse in ecclesia beati Georgii, et super hiis, homo nomineBohemtiscumpaucis animabus.a quo
quue contigerunt et altera vice, viri tide digni tes- tota terra vocala est Bohemia. Hic homo Bohemus
timonium perhibent dicentes 9e talia vidisse. circa montem Rzipinter duos fluvios,scilicet Ohram
Nec praetermittendum puto, cum sit memoria etWltavam primas posuit sedes. [1,31. Postmodum
commendabili dignum, quod domnus Thobias, Dei labentibus temporibus vir quidam nomineCroohko
gratia Prageusis epscopus, licet ex oflicio sui regi- interipsos onundus ad quem tum de pro-
exlitit,
ministeneatur omnes ecclesiassua; dicecesis fovere, priis tribubus quam etiam ex tota plebe omnesad
tamen ecclesiam Pragensem, cujus sponsus et do- dinmenda judicia confluebant. Hic vir carens virili

minus speciah dilectione confovendo, providit

est, prole.genuit tamen tres filias pbitonissas, quarum
et in ornatibus pretiosis et libris ecclesiasticis ad prima Kasy, secundu Tetka, terlia Liubussie sunt
honoretn ct laudem divini cultus, nec nou et beato- nuncupatae. (l,4].Haec Liubussie, licet luisset natu
rum martyrum Viti, Wenceslai alque Adalberti. minor,scd prudenlia multo majt.r emicuit. Hanc
Quarum rerutn collatio talis est Casula, dalmatica
: sibiomnis populus,communeconsilium iniens, post
el subtile(424) de axamito (425) albo cum limbis decessum patris ejus proefecit judicem. Orta est
(426)magnis.item contulit aliumapparalumnigrum fi autem eisdem temporibus in populo discordia non
cum auro textum, item pallam allaris de albo bal- modica, et deferentibus querelis ad dominam et
kino, farratum de ruffo cendalo (427), item aliam petentibus ut citius sententias dilfinitivas pronun-
pallam, in qua est leo et aquila de plumario ope- ciaret, fertur respondissc : « Ad dirimenda judicia
re (428), item tria mensalia altaris cum latis prae- cognitio causarum necessaria est, nam siue cogni-
axamitum,qui poniturin para-
textis.item slrifeum tione multotiens justidamnarenlur.»Et non poterat
quartum mensale longum,
sceve sub rsliquias, et in continenli petitionibus eorum satisfacere. Tunc
quod etiam ponitur sub reliquias. Contulit etiam populus sprevit dominam suam el judicia ejus.ui-
missale magnum cum omnibus epistolis et evange- cens,quamlibet feminam magisvirtlibusamplexibus
tam ferialibus quam festivis, cum cantu per
liis, aptam,quam dictare militibus jura. Ad haec Libus-
musicam scriptis.cum graduali et sequentiis, item sie cernens a populo tantam illatam contumeliam,
nocturnale magnum cum rubricis et cantu in ipso femineo pudore celans ac pallians injuriam ait
per musicam annotato per totum antifonarium. [1,5] : « Sidigna non sum praeesse vobis, ite et eli-
Contulit etiam breviarium de magna litera juxta gile vobis dominum, et quem elegeritis, eril dux
cursum Pragensem, ecclesia modo et consuetudine vester et mihi maritus. » [I, 6] Et continuo dans eis

antiqua conservata. Talis quippe provisor dicitur r indumenta regalia, nominans villam nomine Sta-
. !•. -:i:Cj.
utroque pece ralciatus esse, qui non tantum sibi,
ii .. .. n n i. :•!..__
dicz,quae sita est circa fluvium Belina, misit eos,
sed ecclesiae suae judicatur competenter providisse. dan9 eis et equum suum,cui equo cognita erat via
Praecavit quippe. de suspicione auctoritatis illius, quae perduxit eos usque ad prafatam villam,dicens-
quee dicit : « Quicunque percepto principatus offi- que ad eos [1,5] : « lnvenietis hominem circa villam
cio perfrui seculariter coeperit, libenter oblivisci- nominat^m nomine Prziemyslin agro arantem va-
tur quicquid religiose cogitavit. » riis bobus.ipsumquc adducite, et erit vester dux et

mihi maritus. »[1,6]. Qui pergenles compleverunt

Quia (429) multorum hominum animos turbat
sollicitalio de investiganda serie el descensionc
propaginis ducum ac regum regni Bohemici, qua-
liter primo ducePrziemysl usque ad haec tempora,
quot fuerinl, et quis cui in ducatu successerit, ubi
etiam regiaemajestatis dignitas exordium sumpse-
omnia juxta mandatum dominae suae. [I, 7]. Hic vir,
qui vere ex virtutis merito dicendus est vir, qui
omnia jura excogilavit et dictavit,quibushrec terra
utitur et regitur, hic est primus dux Bohemiae.
Primus dux Prziemysl.
II. Nezamysl.

rit, obaiissa prolixitale verborum, quce sapientibus III. Mnata.

displicere, nonnullis etiam et fastidium generare IV. Vogin.

consuevit, prout compendiosius potero, nilar ex- D V. Unislaw.
plicare, ea tamen emendatione relicta, ut, ubicun- VI. Crezomysl.
que in hiis scriptis lectori nodus dubietatis occur- VII. Neklan.
rerit, ad depellendum errorem recurrat superius VIII. Hostivit.
ad scripta, ibi enim plenius inveniet annotata. IX. Borziwoy, primus christianus, baptizatus
[Cosmas 1,2]. In divisione orbis secundum geome- est a Metudio episcopo Moraviensi anno dominicae
tricoa Asia subsuonominedimidiummundiobtinet, incarnationis 894 (430).
et dimidium Alrica et Europa. In Europa sita Ger- X. Spitigneu.
mania,cujus in partibus versus aquilonalem plagam XI. Vratislaw.
NOTiE.
(424) Vestis subdiaconorura. (428) Acu erat piclura opus.
(425) I. q. exametum, germanice Sammt. (429) Epilogus interpolatoris.
(426) Fimbriis. (430) Cosm. I, i0.
(427) I. e. pannus sericus erat subsutus.
 3S7 ALBF.RICA ^QUENSIS 388

XII. Wenceslaus sanctus, fraterna fraude raar- A XXX. Sobieslaus dux.

tyrizatua 4 Kul. Octobris (431). XXXI. Conradus dux.
XIII. Boleslaue ferus, fratricida. XXXII. HonricuB dux et episcopuB.
XIV. Boleslaus pius, creutor episcopatus Pra- XXXIII. Wladislaus dux.
gensis(13J). XXXIV. 1'rziemysl dux et tertius rex Bohemie
XV. Boleslaus mitia. qui et Otakarus dictus e?t.
XVI. Wladiwoy. XXXV. Wenceslaus rex.
XVII. Jaromir(433). XXXVI. Prziemysl rex.
XVIII. Odalricus. XXXVII. Wenceslaus rex !M .

XIX. Brzieczislaus. Et quia numerum ducum ordinem

ac regum et
XX. Spitigneus, fundator ecclesiae Pragensis. breviter hoc loco descrip«imus,dignum duximus,ut
XXI. Wralislaus dux et primus rex Bohemi». numerum annorum et distantiam temporum inter
XXII. Conradus dux. ipsos describamus. A primo igitur duce christia-
XXUI. Brzieczislaus dux. norum Borziwoy usque ad Wratislaum, primura
XXIV. Borzivvoy dux. in regem Bohemiae, leguntur euccessive fuisse 12
XXV. Swatoplik dux.
H duces, infra quod tempus computantur lustra 40.
XXVI. Wladislaus dux. A Wratislao primo rege usque ad Vadislaum se-
XXVII. Sobieslaus dux. cundum regem fuerunt duces sex, infra quorura
XXVIII. Vadislaus dux et secundus rex Bohe- tempora subputavi... a87 .

ruiae, fnndalor Strahoviensis ecclesiae. Cronica finitur, qui mortuus est sepelitur.
XXIX. Eridericus dux.
VARI.E LECTIO.NES.
888
exmargine velustioris codicis textui inserta sunt seguentia : Anno Doniini IS20, obiit Wilhelmus Le-
pus, lidelissimus regum Bohemorum et gentis tutor Bohemicae. ,87
Ullima verba desunt.
NOT;E.
(431) Cosm. I, 17. (433) Hi duces apud Cosmam desiderantur.
(432) Cfr. Cosm. 1,21.

CIRCA ANNUM MCXXV.

ALBERICUS AQUENSIS
NOTITIA
(Fabric. Bibliolh. med. et inf., Lat., tom. I).

Albertus, sive Albericus, Aquensis in Gallia Ecclesiae custos, scripsit, ex fide eorum qui praesentes
mterfuere (1), Historiam accuratam Hierosolymitanae expeditionis, sive De passagio Godefredi de Bullione
el aliorum principum usque ad annum secundum Balduini II, sive ab anno C. 1095 ad 1121 libris xn,
qui, sine nomine auctons primum editi, cum chronologia Henrici Meibomii a Reinero Reineccio, Hel-
mstadii 1584, 4, sub titulo Chronici Hierosolymitani de bello sacro. Deinde auctori suo restituli, in Ja-
:

cobi Bongarsii Gestis Dei per Francos, tom. I, p. 184-318, Hanov. 1611, fol. Nomen auctoris primus pro-
didit David Hceschelius praefat. ad Annae Comnenae Alexiadem scriptaan. 1610.

(II Vide libri l cap. 1 24, 25

, ; librl n cap. 33 ; libri m cap. 2, 65 ; libri w cap. 53, 55 ; libri vi cap.
24, 50 ; et libri vm cap. 21.
389 HISTuRIA HIEROSOLYM. LIR. I. 390

JNGIPIT HISTORIA

HIEROSOLYMITANJ; EXPEDITIONIS,
EDITA

A B ALBEKICO
CANONICO ET CUSTODE AQUENSIS ECCLESIiE

Super passagio Godefridi de Bullione et aliorum principum

Bongars, Gesta Dei per Francos, I, 184).

LIBER PRIMUS
Cap. I. — Proosmium seguentis operis. j^
monachi, deinde laici nobilissimi, diversorum
Incipit liber primus Expeditionis Hierosolymitanae regnorum principes totumque vulgus, tam casti
;

urbis, ubi clarissimi ducis Godefridi inclita gesta quam incesti, adulteri, homicidae, fures, perjuri,
narrantur, cujus labore et studio civitas sancla ab praedones, universum scilicet genus Christianae
infidelibus liberata, sanctae Ecclesiae filiis est resti- professionis, quin et sexus femineus, pcenitentia
tula.Diu multumque his usque diebus, ob inaudita ducti ad hanc laetanter concurrunt viam. Qua oc-
et plurimum admiranda, saepius aecensus sum de- casione et intentione banc viam idem eremita
siderio ejusdem expeditionis et faciendae orationis praedicaverif, et ejus primus ductor exstiterit,
illic, dum ferverem. Sed cum minime, ob diversa praesens pagina declarabit.
impedimenta.intentioni meae effectus darelur,teme- Cap. III. — Quomodo patriarcham adierit.
rario ausu decrevi saltem ex his aliqua memorioa Hic sacerdos, aliquot annis ante hujus viae ini-
commendare, quae auditu et revelatione nota fierent tium causa orationis, Hierosolymam profectus est,
ab his qui praesentes adfuissent, ut vel sic non in ubi in oratorio Dominici sepulchri (proh dolor !)
otio, sed quasi in via,si non corpore, at lota mente visa quaedam illicita et nefanda tristi animo acce-
et animo consocius essem, elaborare. Quapropter pit, et infremuit spiritu ; ipsumque Dominum ju-
de labore et miseriis, de firmata fide, de robusto- dicem super islis injuriis Tandem super
appellat.
B
rum principum caeterorumque hominum conspira- nefariis operibus motus, patriarcham sancta? Hie-
tione bona in amore Christi quomodo scilicet re- rosolymitanae Ecclesiae expetit, et, cur pateretur
liquerint patriam, cognatos, uxores, filios, tilias- gentiles et impios sancta inquinare, et ab his fide-
que, urbes, castella, agros, regna etomnem hujus lium oblationes asportare, itera ecclesia uti pro
mundi dulcedinem,certa pro incertis, et in nomine prostibulis, Christianos colaphizari, peregrinos
Jesu exsilia quaesierint, quomodo in manu forti et sanctos injusla mercede spoliari et multis oppres-
exercitu robusto Hierosolymam lecerint, et
iler sionibus angustiari requirit.
mille millies Turcorum Sarracenorumque legiones Cap. IV. — Quid patriarcha Petro responderit, et
audaci assultu triumphantes occiderint, quomodo quomodo auxilia Christianorum invitaverit.

introitum et accessum sacri sepulcri Domini nos- Palriarcha vero et venerabilis aacerdos sepulcri
tri Jesu Christi patefecerint, census et tributa pe- Dominici,his auditis,pia et fidelia profert responsa :

regrinorum, huc intrare cupientium, ex toto remi- « com-

fidelissime Christianorum,quid super his
serint, pro viribus nostris exiguis, puerili et in- nostram,cum no-
pellas et inquietas paternitatem
cauto stylo scribere praesumpsi. strae vires vel polentia non magis quam formica

Cap. II. — Quomodo Petrus eremita primus auctor exigua adversus tantorumsuperbiamcomputentur?
exslilerit expeditionis in lerusalem. C Vita enim nostra aut assiduis redimitur tnbutis ;

Sacerdos quidam, Petrus nomine, quondamere- aut morliferis deputatur suppliciis.Et majora aepe-
mita, ortus de civitate Amiens, quae est in occi- ramus de die in diem adfore pericula,nisi Chnstia-
dente de regno Francorum, omni instinctu, quo norum adfuerint auxilia,qu£e tua legatione invita-
potuit, hujus viae constantiam primum adhortatus mus.»Cui Petrus in hunc modum respondit: «Ve-
est,in Beru regione praefati regni factus prsedicator, nerande Pater, satis comperimus,etnunc intelligt-
jn omniadmonitione et sermone.Hujusadmonitione mu3 ac videmus quamlinvalida manua Christiano-
assidua et vocatione, episcopi, abbates, clerici et rum sictecum hic inhabitantium,et quantis subjt-
 391 ALBEMICl AQUGN

atia u|)|>rc?sionibu8 genlitium. Qua de cauBii, ob A tam ex regno Franciae quam Lotharingiae tcrrae,

grutium, et veatrum libcralionem et san- Teotonioorum limul et Anglorurn et ex rcgione

l), iuiiii

otorum emundationem.Domino comitc, vita suspite

Dunorum.
rodiena imprimie dominum apoatoiicum requiram, Cai-. VII.— De quodam Wultero eunte Bierotoly-
deinde omnesprimate:- Chriati uiurum rrges.duccs, mum, fuii eaerU, velquid pertulerit.

comites, et principntum regni tcnenies, aervitutie Anno Doininica' Incamalionis mHleaimo nonuge-
trea miaeriam, et angustiarum tolerantiam simo quinto, indictione quaria, Ileniico, quaito

cunciis in9innans. Jam omnia inter se ho,'0 nun- rege ac tertio imperatore Uumanorum Augual.j,

tiaffique videntur ut fianl. » anno regni >>ui quidrugesimo tertio, irnperii vero

C AP< v. — Quomodo majestas Oomini J>isu in som- decimo terlio, Urbano secundo qui et Odardus apu-
nit Petro apparuerit, eumque allocuta sit. Btolico, octavo die mensis Martii,Walterus, cogno-

Inleriin tenebris coelo circuuu.uaque incumben- mento Senzavehor, miles egregius, cum ma
tibus.Petrus orandi causa ud sanctum sepulcrum societate Francigenarum peditum, solummodo oclo
rodit,ubi sub vigiliis etoralionibus fatigatus,somno habens equites, ex admonitione praedicti Petri
deoipitur. Cui in visu majestas Doniini Jesu oblata eremitae, in initio viae Hierosolymitanae inlruvit
dignata
eat, hominem mortalem et fragilem sic
g regnum Hungariae. Ubi cognita virtute, et audita

alloqui : « Petre, dilectissime fili Christianorum, animi illius intcutione et causa assumptae viae, a
sur^ens visitabis patriarcham noatrum, et ab eo domino Calomuno, rege Cbristianissimo Hurigaro-
Bumea cum sigillo sanctae crucis litteras legationis rum, bemgne susceptus est, et concessus cst sibi
Doelre, et in terram cognationis tuae iter quanto- paciflce transitus per universam terram regni sui,

cius accclerabis, calumnias ot injurius populo no- et ernendi licentiu. Ilic itaque sine oirensione, ct

stroel loco sancto illatas rescrabis, el suscitabis aliquo adverso incur^u.usque a Bellegravam, civi- I

corda fidelium ad purganda loca sancta Jerusalem, latem Bulgarorum, prolectus est, transiens Male-
et ad restauranda ollicia sanctorum. Per pericula villam, ubi terminanlur fines regni Hungarorum.
enim et tentationes varias, paradisi portae nunc Illic pacifice fluvium Maroc navigio trajecit. Sed in

apcrienlur vocatis et electis. » eodem de comitatu illios

loco Malevilla? sedecim

Cap. VI. — Quomodo Peirus Romam venerit, lega- remorati sunt.ut emerent arma, ignorante Waltero
tione apostolica retulerit, et de terrxmotu. qui jamdiu fluvium transierat. Huogari vero qui-
Ad hancitaque miram etdignam Domino revela- dam perversaa mentis videntes procul Valteri ah-
tionem, subtrocta vislone. Petrus somno experge- sentiam et illius exercitus, manus sedecim illis

factus est. Qui in orimo diei crepusculo processil injecerunt quos armis, vestibus, auro et argento
a limine templi, patriarcham peliit, visioncm Do-
^ spoliaverunt, et
;

sic nudi et vacui abire permissi

mini sibi ex ordine aperuit, litteras legdtionis sunt. Ui vero dolentes, rebus et armis vacui, usque
divinaecum signo sanctae crucis requirit. Quas ille ad praedictam Belegravam,que Walterus cum omni
dare non recusavit, sed cum gratiarum actione manu sua extra muros ad hospitandum tenloria
accommodavit.Accepta hinc licentia, in obedientia posuerat, iter acceleraverunt, omne infortunium
legationis ad natales oras regressus est. Non mo- quod eis acciderat sibi referentes. Sed Walterus
dica anxietate navigio per mare regressus, ad civi- aequo animo.quia redilus ad vindictam laedio eral,
tatem Barum ravehitur.Ubi tcrris redditus, Romam accepit. ln ipsa denique nocte qua socii nudiet
sine mora proficiscitur. Ibi, reperto apostolico, vacui receptisunt, Walterus emendi vitae necessa-
quamaudivit et accepit a Deo et patriarcha lega. ria requisivita principe Bulgarorum et magistratu
tionem retulit super immunditiis gentilium etinju- civitatis ; qui, fraudes et exp]ora'ores terraeexisti-
riissanctorum et porcgrinorum. Haec autem aposto- mantes,oii)niavenaliaeisinterdixerunt. Quaproptcr
licus inentc, voluntaria et Walterus et omnis iilius comitatus animo graviter
intenta ut accepit, in
omnibus se promisit mandatis parere sanctorum motus armenta, boves et oves illorum, quae per
precibus. Qua de causa sollicitus venit ad civitatem agros ad pabula herbarum emissae passim vaga-
Vercellas transactisque Alpibus, conventum totius D bantur, cceperunt vi rapere et abducere, quousque
occidentalis Franciae, et concilium apud Podium, gravis seditio inter peregrinos,et Bulgaros, gregem
civitatem sanctae Mariae fieri decrevit. Deinde ad suum excutientes, accrescere ccepil et misceri ar-
Clarummontem in Arverais proficiscitur. Ubi au- mis.Dum tandem virlute Bulgarorum invalesoento
dita legatione divina admonitione apostolica,
et usqueadcentum etquadragintamillia,de peregrino
episcopi totius Franciae,duce9 ac comites,magnique exercitu a multitudine societatis quidam divisi, in
principes cujusque ordinis ac gradus, expeditionem quoddam oratorium fugientes devenerunt. Bulgari
ex proprio sumptu ad ipsum sepulcrum Domini vero, accrescente suorum manu et Waltero defi-
annuerunt. Ipso elenim in regno amplissimo con- ciente ac cum tota societate diffugium f«cient©|
spiratio et conjuratiosanctahujus viae.datis dextris, oratorium obsidentes, sexaginta ex inch sis com-
inter potentissimos exivit. In quorum affirmatione busserunt caeteros, vix ab hostibus et oratorio
;

terrremotus magnus factus est, nil aliud portendena pro defensione vitae elabentes, plurimos uravi vul-
quam diversorum regnorum iter moturaslegiones, nere percusserunt. Post hanc calamitatem et attri-
 393 IIISTORIA HIEROSOLYM. LIR. I.
394
tionem suorum. Waltcaus, rclictis circumquaquc A auro et argento ac vestibus.diripercut et dividerent.
suciis, f ugitivus silvas Bulgarorum per oclo dies Petrus hoac audiens, quia Christiani erant Ilungari
cxsuperans, ad civitatem ditistimam, quac voeatur et Bulgari, omnino de illis tanlum facinus credere
Niczb in medio Bulgarorum regno secessit. Ubi noluit,quousque ad Malcvillam venientes.consocii
duci etprincipi terrae reperto injuriamet damnuin illius arma
et spolia sedecim sociorum Waltori, in
sibi illatum referens,justitumdeornnibusclementer mcenibus et muris pendentia, aspexerunt, quos
ab co consecutus est, quin ct arma et pecuniam paulo ante retardatos Hungari in dolo spohare prae-
illi in reconciliatione largilus est, ac ei conductum sump3erant. Petrus autem.hac confralrum injuria
dominus terrae pcr civitates Bulgaria3 Sternilz, compcrta, visisque illorum armia ct spoliis, socioa
Pbinopolira atque Adrianopolim pacitice dedit, et advindictamadmonet.Quifortitersigniscornicinum
ernendi licentiam quousque ad imperatoriam urbem intonant.erectia signis ad mcenia convolant.muros
Couslantinopolim, qua? est caput totius regni grandine sagittarurn oppugnant.quos tam incessa-
Graecorum, cum omni manu sua descendit. Ut bili et incredibili
densitato oculis in moenibusassi-
autem descendit,omni instanlia humillimao petitio- stenliumintorquebant, utncquaquam virtutemGal-
nis, qua potuit, ab ipso domino imperatore exora- lorum impugnantium Hungari sulferre valentes, a
vit,qualcnusin regnosuopacifice moram obtineret, g muro declinarent.si forle intra civitatom ante virea
cum licentia cmendi vitae nccessaria, doncc Pelrus lllorum remanere v.ilercnt. Ad baecGodefridus qui»
Erciiiita, cuju3 admonitione et instinctu viam banc dam cognomen habens Burel, de Stampis civitate
inehoavcrant, socius haberetur; et sic conjunctis ortus,magister et signifer ducentorum peditum,qui
milbbus suis, brachium maris S. Georgii navigio et ipse pedes erat, fortis viribus, intuens fugara
transmearent, et sic lutius Turci3,cunclisque geu- adversaiiorum procul a mconibud, muros scala,
tilium, cuue-is resistere valcrent. Quod et actum quam forte ibidem reperit,transvolat. Reinoldus de
domino imperatore, Alexio nomine, he-
est, et a cas^roBreis, eques insigni3,opertum habens caput
nigne de omnibus petenti responsum et conces- galea, et lorica indutus, pariter
mocnia post Gode-
sum est. fridum ascendit, donec universi lain equites quam
Cap. VIII. —
Quomodo Pelms, cum copioso exerciiu pedites intrare contendunt. Hungari vero videntes
tendens Jerusalem,vindictam sociorum in Hungaria animae sua3 angustias et imminens periculum, ad
fecerit. sepiem millia con^lobanlur ad defensionem.ac per
Post haec, nec longi temporis intervallo, Pe- aliam portam, quse respicit ad orientem, egressi
trus pra^diclus, et exercitus illius copiosu3, ut supcr vcrticem praecelsae silicis quam praetcrfluit
arena maris inuumerabiiis, quia diversis regnis Danubius, et qua ex parte insuperabile erat muni-
illinnninnnliiQ
conjunctus finnuinop-il
convencrat, c/>ilipcr ITri n ni rr»-*n rp
tcilicet Francigenae, ^-* «%»_!.. i*j r\
illi mentum, consliterunt.
1
Quorum i

plurima pars, quae

Suevi, Bajuarii, Lotharingi, continuabat pariter prae angusto aditu pcr portam velociter effugere
viam Jerusalem. Qui in ilinere suo in Hungariae nequivera.it, anteipsam januam in ore gladii ceci-
descondens regnum,atite portam Cyperon tabcrna- derunt.Alii,qui in verticemontisiiberarisperabant,
cula sua lixit cum omni exercitu, quem cduxerat. ab insequentibus peregriuis Irucidati sunt, nlii, a
Hi3 locatis, protinus regnatori HuDgariae nuntios cacumine montis praecipitali,in ipsius Danubiiun-
direxit, quatenus sibi suisque consociis pateret dis absorpti sunt, sed plures navigio elapsi sunt.
aditus et transitus per medium rcgni ejus.Quod illi CccideruntilliccirciterqualuormilliaHungarorum;
concessum est, ea conditione interposita ne in peregrinorum centum tantum, praeter vulneralos,
tcrra regis praedam contingeret, sed pacifiee viam ibnlem occisi sunt. Hanc Petrusadeptus victoriam,
teneret, omnia vero, qui!;us indigeret exeroilus, cum universissuis in eodein cas.ello Malevillae die-
sine jurgiis et lite pretio mutarent. Petrus ergo, busmansitquinque,propterabundantiamalimento-
auditaerga se suosque regis benevolentia, gavi- ru;n quaeibi reperit in frumento.gregibus oviumet
regnum Huugariae transivit,dans
susest,et pacitice armenlis, et poculorum plenitudine et infinitonu-
et accipiens omnia usui necessaria
numerojusti- io rj
niero equorum.
tia et mensura, et sic usque ad Ma-
sine turbine Cap. IX. — Quomodo Maroam fluviumcumdifficul-
lcvillam cum omni legione sua profectus est. Ut tate Iransierit.
autem appropinquavit terminis loci preedicti, fama Compertahac victoriaetHungarorumcaedecruen-
in auribus suis suorumque allala est, quomodo ta,visis ferrocaesiscorporibus i!lorum,quaeplurima
corats regionis illius,nomir.e Guz,unus de primati- exstincta atroci vulncre Danubius suis procellis ad-
busregisHungariae,avaiitiacorruptu3,adun3tionem vexerat Belegrave, ubi reflexo alveo iter et cursum
armatorum contraxisset militum, et pessimum continuat,a MalevilL, distans milliari,dux praefatus
con3iliuminiissetcumpr33dictoduce,Nichitanomine omnibus ac-
Nichita, suc-s convocat, et.consilio ab
principc Bulgarorumct pracside civitaiis Belegrave cepto, metu concussus, Belegrave Pelrum ultra
qaatenus ct ipse collecta virtute satellitum, ante- exspectare recusat, Bed Niczb, spe defensionis ad-
riores agminis Petri debellaret ct occidoret ipse ;
versns vires Francigenarum,Romanorum et Teuio-
veropcstremosinsecutionesuorummilitumdetrun- nicorum,quia rcbore murorum civitas ha?c munita
caret,ut sic univorsa spolia tanti exercitus in e quis habebalur,migrare disposuit.sccum asportatis uni-

Patrol. GLXVI. 43
309 ALBEUICI AQUENSIS 396

versis thesauris Belegrave ; concivea vcroillius.pcr A fridus Burel de Slampis, duci obsides constituti et

silvaset monluna ac d.serta loca cum armentissuis dati sunt. His missis et a duce receptis, omniura
in fagam miait,qoonBqae aeeerelto auxilio impera- im suflieientia ad emendum undique illis cun-

toria Constantinopolilaai, Boolii Petri resisleret, ei B est.et uon habentibus nnde ernerent.pluriina
rindictam II ogarorum sumeiet propter amicitiara largitio eleernosynarum a civitate largila est. Huc
et fcedus.quol cuin Guz.comiteet principe Malevil- igilur nocte cuin omni tranquillitate peracta, et

ke, percussisset. TraoBBCtis abhinc sex diebus, obsidibusPetroaprincipe fideliterrestitutis.centum

nuntius quidain de villa advenarum Irancorum Alemannorum propter contentionern vili-si-
viri

Peiro oeleriter mittitur, qui hano minarum certam mam, cum quodam bulgaro vespcre habiiam in
legationem illi indioaret, dicens : « Rex llungariae, venditioneel emptione, paulisper subtiacti a tergo
collecto exereitu universi regni sui, in ultionein agminia Petri,septem molendinis.quae subpraedicto
suorum ad vos descensurus est.de quibus neunum ponte in flumine degebant.ignem submiserunt.elin
quidem certum est ab armis illius evadere nam ; favillam redegerunt, quin et do-nos quasdam,iiin-e
dolor occisorum el lamenta regemet univcrsos pa- extra urbem erant,simili incendio in ultionem furo-
rontes et amicos illorum commoverunt.Quupropter ris 6ui succenderunt.Cives autem videntes aedilicia

quanlocius fluvium Muroam superantes, viam ves- p suorum igne conflagrare, unanimi conventu euum
tramhincmaturate. »Petrus,intelli^ensiramregiset ducem Nichitam adeunt, Petrum et universos se-
illiusgravissimam adunationem,cum universis so- quuces illius falsos Christianos asserentes,raptores
Malevillam deserens.sed oancta spolia greges que
ciis tanlum esseet non homines pacificos, qui Pincena-
ac praedam equorum abducens, Maroum transire rios ducis Belcgrave, et MalevillaB tot Hungaros
disposuil. Sed paucas nuves, numcro lanlurn cen- occiderint ;et nunc incendiumhoc praesumpserint,
tum quinquaginta in toto littore invenit, quibus nequaquam pro benefacto remuneralionem resti-

tanta multitu lo subito posset transire et evadere, tuentes.

propter timorem regis in fortitudine gravi superve- Cap. XI. Quomodo dux exercitum inseculus plu-
nientis. Unde quamplurimi, quibus naves defece- rima diripueril.
rant, junctura lignorum et copulalione viminum Dux, auditahac injuria et querimonia suurum,
transire certabant.Sed aPincenariis,qui Bulgariam pracepit ut universi ad arrna contenderent cum
inhubitabant,plurimi in ipsa lignorum et viminum omni equitatu quem illic adunaverat,cognita inva-
copulationefluctuantes sinegubernaculo,et a socie- sione Malevillae.et absque mora ul peregrinos inse-
tateinterdum divisi, sagittis confixi interierunt. querentur,in caput eorum reddentes universa mala
Videns autem Petrus interitum et submersionem n quae sibiillata sint.Ad hocdenique ducis imperium
suorum quae fiebat, Bajoaiiis, Alemannis caeteris- Bulgari,Comanilae, Hungari plurimi cum Pincena-
que Teulonicisexpromissioneobedientueimperavit, riis,quiconventionesolidorum ad urbisdefensionem
ut Fruncigenis fratribus subvenirent. Qui illico convenerant, arcus corneos et osseos arripiunt,
septem ratibus invecti, septem naviculas Pincena- loricas iniuunt ; et,vexillis hasta? innexis, Petrum
rioruinsubmerserunt cum inhabitantibus, septem cum exercitu suo secure gradientem insequuntur,
tantum viros captivantes,fiuos in praesentiam Petri ac tardos et extremos exercitus detruncare et

adductos ex prneceplo illius trucidaverunt. Hac ul- transfigere non parcentes, currus et plaustra lento

tionesuorum Maroa fluvio transito.ingen-

facta, et gressu subsequentiaretinuerunt, matronas,puellas,
tia et spatiosissima nemora Bulgarorum Petrus pueros leneros abducentes,qui exsules et captiviin
ingreditur eum vebiculis cibariorum el omni appa- terra usque in praesentem diem cum
Bulgariae
ratu,et spoliis Belegrave.Et seplem diebus in saliu universis rebus et armentis inventi sunt. Protinus
spatiosissimo explelis, ipse cum suis urbem Niczh in hac repentina peregrinorum disturbatione et
muris munitissimam applicuit ubi flumen quoidam occisione, quidam, Limbertus nomine, velocitate
per lapideum pontern ante civitutem transeuntes, equi elapsus, ad Petrum pervenit cui rem hanc :

pratum, viriditute et amplitudine voluptuosum, et ignorantietomniaquaa acciderantretulit,etquomodo

ripam fluminis (ixis tentoriis occupaverunt. " haec initia malorum et dolorum ab Aleroannis

Cap. X —
Quomndo duci Bulgarorum obsides danlur: exstiterint propter incendium quod fecerant.Petrus
quibus receptis, gravis conlentio cum Bulgaris vero milliari remotus haec omnia ignorabat qui,ad ;

oritur. haec verba nuntii graviter turbatus,convocat sapien-

Hospitatis itaque perejirinis legionibus, ex pro- tiores et magis sensatos de exercitu, quibus sic
majorum consilio fit legatio ad
videntia Petri et loquitur, dicens :

ducem Nichitam, principem Bulgarorum, qui in Cap. XII. — Quomodo, Petro cum exerciiu causa
eadem civitate praesens habebatur, quatenus licen- pacis obviam duci regresso, plurima juvenlus pro-
tiam emendi cibos acciperent. Quod benigne an- strata sit.

nuit.subhac tamen conditione ut obsides ei daren- « Grave et durum nobis infortunium, ex furore
tur,ne aliqua injuria aut vis,sicut Belegrave,a tanta insipientium Teutonicorum ortum,imminet.Nostri
multitudine fieretWalterus filius Waleramni de quam plurimi cum ipsis Alemannis,a duceNichila
Bretoil castello, quod est juxta Belvatium,et Gode- et suo satellitio,in arcu et gladio ceciderunt in ul-
 :

397 HISTORIA HIEROSOLYM. — BIB. I. 398

lioneincondii quod me prorsus latebat ; uostraau- A et majoresexercilus obstaculo viee eunlibus erantet
tem plaustra omnia.cum opibus etarmentisretenta pluustris ac curribus obstabanl.arbitrati suntquod
sunt. Nibil aliud supcr bis vidco utilius quam ut cum vulgo fugam aptassent. Quapropter a porla
obviamdiiciredeamus,pacemeumillocomponamus, urbis exsilientes eum militibus ducis, insecuti sunt
quia injuste nostricum eoegerunt,cumomnia nobis eos in manu etad duo milliaria gravisoccisio
forti ;

neccssaria pacifice civessuisubministraverint.» Ad et captivatio facla est ub his retardati exercitus.

hanc vocem et sententiam Pelri repelilo itinere, Plaustrum.super quod erat scrinium Petri plenum
excrcitus reversus est ad ipsam civitutem Niczh, et innumerabilis auri et argenti.captum et retentum
in prato praefato tentoria sua relocaverunt, ut ex- est, et ad Niczh una cuin captivatis reductum, et
cusaret se Petrus et universam legionem quae prae- in aerarioducis repositum ; caetera spolia militibus
cesserat, ut sic, mitigato duce, captivos suos et divisa sunt, viri sine numero caesi sunt, pueri cum
plaustra recuperarent. In hac itaque intentione et matribus abducti,mulieres nuptae et innuptae, qua-
consilio Petrus cum prudentioribus dum satageret, rum ignoratur numerus. Petrus vero et omnis ma-
et verbis cautis excusationem suamordinarel, mille nus illius, quae evadere potuit,per opacum et spa-
insensutorum hominum juventus,nimia) levitatiset tiosum nemus.pars per abrupta montium, parsper
durae ccrvicis,gens indomita et effrenis,sine causa, g deserla loca dispersi,ut oves alupis fugam matura-
3ine ratione,ttans praedictum pontcm lapideumad bant. Tundem Petrus.Reinoldus de Breis,\Valterus
moenia ct portam civitatis in gravi assultu vadunt filius Waleramni de Bretoil, Codefridus Burel,

quibus mille ejusdem levitatis juventus,trans vada Folckerus Aureliensis, omnes hi cum quingentis
et ipsum pontem concurrentes.ingentivociferatione solummodo post hanc fugam in vertice cujusdam
et furorc in auxilium junguntur,Petrum,ductorem montis casu convenerunt.Neo enim dequadraginta
suum haec prohibentem el pacem fieri volentem, millibus plures remansisse visi sunt. Tunc vero
cum omnibus sensatis audire recusanles. In hac Petrus considerans quiagens et exercitus ejusgra-
igitur dissensionegravissima discordiantiumlegio- viter imminutus est, anxie in diversa meditatur,et
num,lotus cum Pelro.hanc seditionem prohibente, vehementi suspirio dolel dissipataslegiones, et tot
praeter haec duomillia,remansit exercitus,qui nullo suorum cecidisse, Bulgarorum autcm unum
millia
modo ad opem his se contulerunt.Bulgari.videntes solummodo periisse,miratus, si adhuc quispiam de
hoc schisma inpopulo etfacilehaec duomilliaposse quadraginla millibus profugis uc dispersis viveret.
superari, e duabus eruperunt portis in sagittis, et Unde ex ipsius sententia et visione, hi qui secum
lanceis et gravi vulnere ; et sic in virtule magna op- in montis cacumine constiterantfugienles,signiset
pressos universos in fugam verterunt. Quorum vi- r cornibus perstrepunt, ut peregrini, quacunque di-
ginti.a ponte corruentes.undisimmersi ac suffocati spersi essent per montes et silvasac locadeserta,
sunt. Alii vero in latere pontis trecenti ad vada audito signo Petri suorumque,in unum revertentes
incognita fugam inierunt, quorum alii armis, alii coadunarentur, et iterquod coeperant iterarent.
uudis perierunl. Tandem qui in altera parle fluvii Nec primum dies inclinata fuit quod audito signo
ab hac insania revocali cum Petro in viridario re- ad septem millia collecta sunt. Sic adunati, et a
manscrant, videntes quia sui tam saevo marlyrio dispersione reversi, viae iterato insistunt,et ad civl-
consumebantur,non ultra se potuerunt continereab latem quamdam,rebus vacuam etcivibus,applicue-
auxilio,sed induti toricis et galeis, nolente volente runt ; ubi castra figentes,socios profugos acdisper-
Pclro, ad ipsum pontem convolant.In quo crudeli- sos praestulati sunt. Sed minime alimenta in locis
ter hinc et hinc bellum exoritur,in sagittis, gladiis deserlis reperire aul invesligare potueruntnimiam
et lanceis. Sed a Bulgaris vado et ponte praevento, ibi tolerantes penuriam, quia plaustra et currus,
nequaquam transire potuerunt,sedforliter infugam frumeatum,hordeum, carnesque ferentes ad eden-
remissi sunt.Petrus visa huc suorum conlritioneet dum, supraduo millia amiserant, nemiuem viden-
fuga, legalionem per quemdam Bulgarum.qui san- tem aut aliquid offerentem invenientes. In mense
ctam viam decreverat in Jerusalem, duci praefuto itaque Julio hacc adversa illis contigerant, quando
misit quatenus colloquium secum paulisper habere " bac in regione frumenta et segetes maturae jam ad
dignaretur, et pacem in Domini nomine utrinque messem fluvescunt. Angustiatoitaque fame populo,
componerent. Quod et actum esl. visumest viris consiliocautissimis,ut segetesmutu-
Cap. XIII. — Qualiter exercitnsex magna parte di- ras repertas in campestribus desertae etvacuae civi-
spersus sit, et iterum ad triginta millia adunatus. tatisigne torrerent, et torrida grana excuterent,
Pace hac divulgata in populo Petri, et turbine quibuspopulusjejunussustentariposset.Hocetenim
sedato, quousque omnia redirent in concordiam, sustentaculo annonae tribus diebus vixit populus,
pedeslre vulgus rebelle et incorrigibile, currus et quousque profugi etdispersi ad traginta millia read-
plaustra reparans et oneruns, viam instabant.Qui- unuti sunt, praeter decem millia quac perierant.
bus Petrus, Folckerus, Reinoldus interdicentes, Cap. XiV. — Qunmodo imperalor Pctro legatos
donec viderent.si colloquium procederet inconcor- direxerit, ut venirtt Conslantinopolim.
diam,nequaquam insensatos ab incoepto
et rebelles Interea nuntii ducis ad dominum imperatorem
sibi universain
avertere poterant.Gives autem,videntes quia Petrus Constantinopolim praecesserunt,qui
 ALBERIOI AQUF.n ',00

malo do actibus et infortunio rctulerunt, neinpe \ nobilissiraos.se postmodicum subscculurosdenun-

qualiter exercitui Huagaroe Malevillac occiderii.et tiat, <|ui c.iusa viseudi Dominicom scpulcrum, ar-
qoomodo ad civitatem Niezh ~eniens,pro bencTuctis dentissimo desideiio pariter viam insistere Jci u.-;a-

icivibua reddiderit.sed non tamenhoc impune lem deerevcrint. Imperator antem, viso Petro et
it.Imperator hcec audiens.Petro lrgatos animi illius inleulioneox ipsius verbis cognita,quid
I

dirigil qui Petrum, vaoua et deserta civitute re-

;
vclit aut quid de suo cupiat requirit.Qui ut rnigeri-
liota, in orbem Blernilz cum omni comitatu suo corditer accipiutprecatur.undesustcnlalionem vilae
profectum repererunt, ex ediclo imperatori baec illi cum quanta et quam innume-
suis habeat,asserens
nunlia ferenlcs : « Pelre,dominoimperatori graves rabilia bona ex imprudentia et rebellione suorum
de te tuisque querimoniae allatce sunt, eo quod in amiserit. Imperutor, hac Petri humilitate audita,
regno ipsius prcpdiim et scditionem tuus fecerit motus misericordia,ducertos byzantios aureos sibi
cxcrcilus. Quapioptcr ex imperio ipsius interdieitur dari ju;sit ; de inoneta vero quce dicitur tartaron,
tibi ne ulira tres dies moram faciasin aliqua regni modium unum exerutui illius erogavit. Post baec
sui civitate, donec urbcm Constantinopolim ingre. Pelrus,a colloquio et palaLio imperatoris regressus
diaris.Civitatibus autem oiiinibu_>, pcr quas Irans- etbenigneab eocommendatus,solummodo quinque
iturus es, ex imperatoria jussione picecipimus ut r» " diebua requievit in campispt praedioad Conslanti
Wallerus o
simul hr.ii
•• _ .!i _ • __.__i-.__ _i _...:_ ru._:
• .i:„ ..u: _:
pacilice tibi omnia tuisque vendaut, et quia Cl:ri- nopolim,ubi Seiizivehor sua loca-
i i i

stianus es, Christianique tui consocii,non ultraiter vit tentoria, socius fuctus ab ipso die et deinceps,
tuum impediant. Et quidquid insuperbia et furore admistis copiis,armis et universis usui necessariis.
satellites tui adversus ducem Nichitam deliquerunt, Deinle diebus quinque completis,tentori.isua amo-
prorsus tibi remittit ; scit enim quod pro hac inju- venles,brachium maris S. Georgii navigio et auxi-
ria graviter pcenas exsolvistis. » Petrus,haecaudita lio imperatoris superent, et termino Cappadocice

doraini imperalorislegatione pacifica.non modicum inlrantes, per montana ingressi sunt Nicomediam
gavisus et prae gaudio lacrymatus, gratias Deo ibidem pernoelantes. Et post haec ad portum qui
retulit,qui, post nimiam et severam correptionem, vocatur Civitot castrametati sunt. IIluc assiduo
nec immeritam, sibi suisque dedit gratiam in cnn- mercatores ad.nnvebant navesonustas cibariis vini,
spcctu tam magnifici et nominatissimi imperatoris. frumenti, olei et hordei, caseorunque abundantia,
Cap. XV. —
Quomodo Petrus secundam impercnoris vendentes omnia peregrinisin cequitatect mensura.
legatiouem acceperit,ut Constantinopolim matura- Inhacitaqueneeessariorum plenitudinegaudenlibus
rct itcr.
etcorpora fessa curantibus.adsunt nuntii Christia*
Igitur mandatisilliusobediens,a Sternitz civitale nissimi impcratoris, qui Petro exercituique ejus
prorcssit.etadurbcm Phinopolim cum omni populo C i nterdixerun
suo secessit. Ubi univcrso cusu et infortunio suo propter insidias et incursus Turcorum.donec am-
recitalo in audientia omnium Grceeorum civium, plior numerus adfuturorum Christianorumillis ac-
plurimaByzantiorum,argenti,equorum etmulorum cresceret. Petrus vero audiens, legationi et consilio
munera suscepit pro oomine Jesu et timore Dei, imperatoris acquievit,ut et universus populus Chri-
omnibussuper eum miscricordia molis.Deinde pott stianorum. Et curnculo duorurc mensium illic in
tertiam lucem hilaris et laelus in largitate rerum pace el laeiitiaepulati, moram fecerunt, secure ab
necessariarum migrans,Adrianopolim secessit. Ubi omni hostili impelu dormientes.
duobus solummododiebus hospitio remoratusextra
muros urbis, tertialuce exorta inde recessit. Nam Cap. XVII.— Quomodoin lerra urbis Nicsex juvcn-
secunda legalio imperatorissollicilabat eum,utCon- tus przedam (ecerit,et castellum quoddamSolymani
stantinopolim maturaret itcr, quia fervebat impera- ceperil.

tordesiderio videndi eum^emPelrum^propter famam

Post duos itaque menses, lascivi et efirenes facli
quam de illo audieral.Ut autem ventuinestConstan-
ciborum.vocem Petri
prae otio et inaestimabili copia
tinopolim,exercitus Petri jussus est procu! a civitate
non audientes.sed contra voluntatem illius,in ter-
hospitari,quibu:. emendi licentia pieniter concessa fj
ramNica.ae urbis et regni Solymani, ducis Turco-
est.
— ram.per montana ingressisijnt,depra_dati armenta,
Cap. XVI. Quomodo Peiru.% et exercitus ab impe-
ratore beniijne susceplus _-.., ct deinde mure trans- boves, oves, hircos,greges Graecorum Turcis famu-
ierit. lanlium,et adsociosdeferentes. Petrushcec intuens,
Petrus vero statura pusillus, sed sermone et animoaccepit,sciensquia nonimpune ferrent.
tristi

corde magnus.in praesentiam imperatoris cum solo Unde saepius admonuit ne ulterius praedam hanc
Folkero intro lucitur a legatis ipsius imperatoris, iuxtaconsilium imperatoris contingerent;sed frustra
uti videret si esset sicut de illo fama erat. Petrus insipienti et rebelli populo locutus est. His itaque
vero introiens ad imperatorem coufidenter, in no- prospere succedentibusetnullam adhuc praedarum
miue Domini Jesu Christi, salutivil et quia in excussionem metuentibus, visum est animosis et
ipsiusChristi amoreetgratia ad visitandum sanctum ventosis juvenibus, quatenus, assumpta manu de
ejus sepulcrum ex patria sua secesserit, recilat per exercitu, praedam in prati? et pascuis ante muros
singula,et a Iversitates quas jam in brevi pertulerit civitatis Nicaeas in conspectu Turcorum raperent et
ocmmemorat,viros potentissimos,comites et duces abducerent. Quapropter ad septem miilia peditum
 ,

401 HISTORIA HIEROSOLYM. LID. I. 402

conglobali,cumequilibus tantum trecentisloricatis, A sunt. Turci igitur, hac sagittarum impugnatione et

in vexillorum suorum elevationo et tumultu nimio nimio grandine Alemannos abstcrrerenon valentes,
profecti, septingenlos boves cum caeteris pccoribus comporlaverunt omnia lignorum genera ad ipsam
a pratis Nicaeae urbis abduxerunt ; et ad tabemaculu januam prssidii. Quae ignesubmissocomburjta est,
Petri remeantes, plenum et pinguc fecerunt convi- et plurima aedifina,qua3 erant in arce,donec flam-
vium plurimum
;
vero grcgis vendideruntGraecis et mu et calure invalesceute, alii exusli sunt, alii a
nautisimperatorisubditis.Videntes autem Teuionici muris salutem sperantes desiliunt. Sed Turci, qui
quia Romanis Francigenisres prospere successit,et foris erant, exeuntes et fugientes ense trucidabant
quod sine impedimento tolies cum praedasua re- alios, vultu etcorpore juvenili venustos, circiter
versi sunl, accensi et ipsi rapinarum avaritia, ad ducentos abduxerunt captivos caeteri omnes gladio
;

tria millia in unum conferuntur peditum, equites et sagitta consumpti sunt.

ducenti tantum, et in signis ostreis et purpureis se. Cap. XIX. — Quomodo exerciius per diet oclo Pelrum
mitam per eadem montana ingressi, ad castelium exspectaverit, et quomodo quosdam Turci de exer-
quoddam Solymani.viri magnilici, ducis et principis ciiu decollaverunt.

Turcorum, pervenerunt, ubi montana tcrminantur Ultione hac gravi Solymano cum suis et cum Ale-
et silva, distans a Nieoja spatio trium milliarium. g mannis captivis, regresso, fama tam crudelissim*
Aggressi sunt autem omni virtute armorum et fre necis Teutonicorum perlata est in castris Petri.
mitu bellico praefatumcastellum, quousque habita- Unde animi et corda cunctorum, vehementi con-
tores illius expugnatos percusserunt in ore gladii, sternata sunt doloresuper interitu confratrum suo-
Graecis Cbristianis solummodo parcentes ;
caeteri rum. Hoc ergo infortunio suorum moti,saepiuscon-
omnes in ipso praasidio inventi, aut caesi aut ejecti siliis inter se utuntur, utrum recenter in ultionem

sunt. Exp ugnato itaque praesidio et habitatoribus
ejus expulsis, in abundantia aliracntorum illic
perla laetati sunt. Et victoria hac jucundati, consi-
lium invicem dederunt, ut in praesidio hoc rema-
nentes, terras Solymani et principatum ejus facile
invirtute sua obtinerent, praedas et escas undique
comportarent, et secure Solymanam debilitarent,
quousquemagnorumprincipumpromissusexercitus
propinquaret.
illorum insurgent, an Petrum operirentur. Ante
re- hos enimdiesPetrus Constantinopolimad imperato-
rem migraverat, pro exercitu suo rogalurus.ut illis
venditionem necessarioru:n alleviaret. Cousilium
autem inter se habentibus, Walterus Senzavehor
omnino se in ultionem fratrum ire contradixit,
donec eventus rei planusinnotesceret, et pnesentia
Petri adesset, cujus consilio omnia acturi essent.
Hoc consilio Walteri sedatus est populus octo die-

Cap. XVIII.— Quomodo Sohjmanus dux, congregatis -,

bus, praestolens adventum Petri. Sed nequaquam
Turcis, prwdictum caslrum expugnaverit, quosdam ^ adhuc potuit ab imperatore redeundi licentiam ha-
captivos duxerit, reliquos occiderit. bere. Octavo dehinc die Turci, viri militares et
Solymanus autem, dux et princeps exercitus Tur- artebelli illustres, surrexerunt ab urbe Nicaea, nu-
corum, adventu Christianorum audito, tum praeda mero centum, regionem et urbesin rcontanis silas
et rapinis.suorumquindecimmillinab omni Roma- perlustrantes.scire et intelligere volentes de proeda
nia et regno Corrozancontraxit, viros peritissimos et rapinisquas Galli abduxerant. Ibi ipsa die pluri-
belli in arcu corneo et osseo.et sagitlarios agillimos. mos peregrinos, hac et illac vagantes, diveisis in
Quibus congregatis, post duos dies Teutonicorura locis, interdum decem, inlerdum quindecim, aut eo
vicloriae, ad urbem Nicaeam reverlitur de terra lon- amplius, decolasse perhibenlur.Hoc denique rumo-
ginquacum adunatione validissima ubiampliorira: re in castris Petri rursus ventilato, scilicet Turcos
et dolor illi auctus est ex fama Alemannorum etin- adesse et suos circumvagos decolasse, omnino ex-
v&sione praesidii, quod amiserat, et strage ac eje- cusant credere tam longe eos a Nicaea descendisse.
ctione virorum suorum.Deinde tertiae dici sole orto, Sed tamen aliqui consilium dederunt ut eos perse-
Solymanus cum omni comitatu suo castrametatus, querentur,si adhuc in finibus illis reperiri possent.
a Nico3a,praesidio, quod Teutonici invaserant.appli- Cap. XX. — Quomodo exercitus, ad uUioncm socio-
cuit. Quod signiferi illius in virtute sagitlariorum D rum armatis, Solymanus cum multa manu occur-
fortiter assilieutes,Teutonicos in mcenibus atrociter rerit pugnaturus.
resistentes sagittis crudeliter infigunt ac fatigant, Interea veritate comperta, exoritur tumultus in
quousque ad defensionem ultra stare non valentes, populoetunanimiterpedites conveniunl Reinoldum
a muro et moenibus immoderatograndine sagitta- deBreis, Walterum Senzavehor, Wallerum quoque
rum retrusi sunt, infra praesidium protectionem a de Bretoil et Folckerum Aureliensem, qui erant
jaculis nudi et angustiali quaerentes. Turcivero vi- principes exercitus Petri, quatenus ad vindictam
dentes quia Alemannos a muris et mcenibus repres- fratrum consurgerentadversusTurcorum audaciam.
serant, trans muros et moenia transcendere parant. Sed hi prorsus ituros se negant, donec Petri prae-
Sed Alemanni, qui infra praesidium erant, vitae sol- sentiam et consilium haberent. Godefricus autem
liciti et studiosi,penetrare volentibus lanceas oppo- Burel, magister peditum, illorum responsis auditis
nebant; alii gladiis etbipennibus in faciem illisre- timidos minime in bello valere tam egregios rnili-
sistebant, quousque non ultra conscendere ausi tes asserens, saepius sermono aspero improperabat
 .

403 ALBKHICI AQUENSIS 404

hia qui Turcos peraeqoi in ultioncrn frutium A benduon eemitae angustiam et rnoutana; pracdictae
ros eocios prohiberent. Kcontra pritnores le- veru acies, per quas Turci a societate divisaB irru-
gionie oontumeliee et improperia illiue Buorumque int, ad lilvam el i i ooo ha-
reditum
aequaoium ultra ferre ooo valente», ira et indigoa- iis Niosam De qua ex-
iter arripiunt.

tionc graviter moti, ituroaee pollioenlur adveraus templo reverei, rortiter inclamantee per medioa
Taroorum viros et insidiae, etiaraei mori oontiogal Turos revolant, et sese tnrr. equites quam pediteB
illos in prslio. Nec mora, Burgente primo diluoulo invioem commonentes, ducentos milites Turcorum
quarts per univerea castra juhentur armari
dioi, in momento peremerunt. Turci autem vidcr.les

univerei equites et peditea.et signis cornicinumin- quia virtus equitum praivaluisset in concerlatione
tonarc, et bellum congregari. Soli inermes et in- suorum.equos eorum transmiesia sugittis vulnerunt,
lirini cum fernineosexu innumerahiles in castrisre- et sic in pedibus lortissimos uthl<jta3 Christi red-
licti sunt. Armati vero, et universi congregati ad vi- dunt.
.,'inti quinijiie millia peditum et quingentosequites Cap. XXII. — Quomodo Turci infinitum mullitudincm
Ioricatoa,viam insistuntad urbem Nicaeam,ul decem Chrisliunorum peremerint.
Solymanum el caeteros Turcos, bello lacessentes, Ubi Walterus Senzavehor trans loricam el prae-

in ultionemconfratrumcum eispcerlium committe- rj

cordia septem occubuit, Roinol-
si^iltis inflxus

rent. In sex acies itaque etqui

divisi et ordinati, dus de Breis et Folcherus Carnutensis, viri nomi-
busque vexillis altitulati.in dextroetin sinistro in- natissimi in terra sua. simili martyrio ab hosti-
cedebant.Vix tria milliuria a portu et statione Ci- bus consumpti ceciderunt, sed non sine magna
vitot processerant, ahsente el omnia i^norante struge Turcorum. Wulterus vcro de Breloil, fiiius
Petro, per praedictam aihain ct montana in vocife- Walramni.el Godefridus Burel, magister pcditum
ratione et tumullu vebeiuenli glorianteset intonan- inter vepres et dumela fuga elapsi, per augustam

tes, et ecce Solymanus cum omni comitatu suo in- semitam, qua tota manus subtracta a praelio et in
tolerabili eamdem silvam exfronte altera intrave- unum collecta habebalur, reversi sunt. Quorum
rat, a Nicaea urbe descendens,ut ropentino lumultu fuga ac desolatione cogniti, universi in fugam versi
Gallos in castris incurreret,et nesciosac improvisos sunt, accelerantes iter versus Civitot, eadem via
in ore gladii universos consumeret atque deleret. qua venerant, parum se defendentcs ab hostibus.
Hic audilo adventu et vehemenli strepitu Christia- Turci itaque,gaudentcs prospero successu victoriae,
norum,miraturnimium quidnamtumultus is volue- detruncabant miseram manum peregrinorum, quos
rit ; nam latebant eum universa, quse Christiani spatio trium milliarum caedendo usque ad tentoria
decreverant.Statimqueperegrinos adesseintelligens Petri perseculi sunt. Tentoria vero intrantes, quot-

suos sic alloquitur « Ecce Franci ad quos tendi- ^ q uot repererunt languidos ac debiles, clericos, mo-
:

mus adsunt. Certum autem sit vobisquiaadversum nachos, mulieres grandaevas, pueros sugentes, om-
nos pugnaturi veniunt. Sed quantocius a silva et nemque aetatem gladio exstinxerunt, solummodo
montanis recedamus in apertum camporum plani- puellas teneras etmoniales quarum facies et forma
tiem.ubi libere cum eis praelia con3eramus, et nul- oculiseorum placere videbatur, juvenesque imber-
lum invenire possint refugium .» Quod ita advocem bes et vullu venustos abduxerunt. pecuniam,vestes,
Solymani actum est,et insilentio magno a silvis et mulos,equos et omLia preliosiora cum ipsis tento-

montanis egressi sunt. riis Nic*am asportarunt.Est autem supra littus ma-
juxta praedictum Civilot, praesidium quoddam
Cap. XXI. — Quomodo Turci cum Christianis gra-
ris,

antiquumetdesertum,adquod,tria millia peregrino-

viler conflixcrunt.
rum.fugam arripientes, in»ressi sunt dirutum pra?-
Francigenas autem, Solymani ignorantes adven-
sidium pro spe defensionis. Sedportas el obstacula
tum, a silvih et montanis in clamore et alta vocife-
nulla reperientes, clypeos pro porta, sic ut anxii ct
ratione proccdebant, tunc primum Solymani acies
cum ingenti mole saxorum ostio
auxilio destituti,
mediis campis intuentes et e^s ad praelium ope-
advolverunt,lanceis tantum etarcu ligneo et missi-
rientes.Quibus visis, invicem se lAjmuiiaio
confortare in
1U
_ .
'
hbus saxis viriliter pro vitee necessitate se delen-
nomine Domini coeperunt, duasque acies praemit- , , , .., -,_ .._. _
dentes ab hostibus. Turci vero, videnles se parum
.

tunt, quae quingcntos equite3 habebant. Solymaaus

proficere in caede inclusorum, undique unxerunt
aulem duas acies praea;issas intuens, frena sine
praesidium ,
quod erat sine lecto, sagiltas in altum
tardatione laxat equi, laxanlque sui et inaudita
intorquentes, ut ab aelhere revertentes in verticem
atque intolerabili vociferatione reddunt attonitos
et in corpora inclusorum corruentes, misellos ex-
et stupefactos milites catholicos. Dehinc sagitla-
slinguerent caeterique hoc viso in deditionem coge-
rum grandine per medias irruunt acies, quae,
rcntur.Plurimi sic la?si et exstincti illic fuisse refe-
graviter attritae subsequente eua
et dissipatre, a
runtur, sed crudeliorem ab impiis pcenam metuen-
multitudine divisce sunt. Audila hac armorum con-
tes,non armis, non vi exire coacti sunt.
cussione, et vociferautium Turcorum crudeli inse-
Cap. XXIII. - Quomodo tria millia Christianorum
cutione, poslremi exercitus, qui nondum a silva qui evaserant, a lurcis obsessi, imperatoris auxilio
processerant, in unum conglobantur in augusta se- liberabantur
mita, per quam veuerant, ad resistendum etprohi- Jam sol mediam diem peregerat,quando haec tr a
405 HISTORIA HIEROSOLYM. — LlB. I. 406

milliapraesidium ingressa aTuroisobsessi sunt. Sed A. Cap. XXV. —

Qualiter omms exereittu Godescalci
insolenter ayens in Ilunyaria peremplus sit.
fortiter pro vitae neceasitate se defendentes, nullo
tamen ingenio, aut in ipsius noctis umbra ab aoc Rex, hacinquietatus infamia, totaqueilliusdomo
praesidio potuerunt divelli, donec nuntius quidum turbata, praecepit satellibus suis se armare et signo
Graecus fldelis et catbolicus, noctu navigio rnare totamllungariam in ullionem hujus facinoris caete-
transiens, Pelro in^civitate regia reperto, omnia rarumque rontumcliarum commoveri, el nulli pere-
pericubi eorum retulit, et caeterorum casum et con- grinorum parcere, eo quod fcedam rem perpetras-
sumptionem. Petrus agnito periculo suorum et sent. Mox exercitusGodescalci tamcrudele manda-
infortunio consumptorum, lugens ac dolens, impe- tum regis ad internecionem eorum intelligentes,
ratorem humiliter deprecalur, quatenus misellis signis intonuerunt per universas societates, et in
peregriuis paucis, tot millium reliquiis, in nomine campo Belegrave secus oralorium S. Martini con-
Jesu Ghristi subveniat, et non a tantis carniflcibus globati sunt. Nec mora, regia virtus totius regni
desolatos et anxiatos consumi patiatur. lmperator Hungarieeinarmisa'Jfuit, ut populum conglobatum
audito Petro de casu et obsidione sucrum, motus disturbaret.Sedfortiter resistentes.sicut anxios et
est misericordia, et undique Turcopolis accitis, et vitae sollicitos, in gladiis et lanceis et sagittis Teu-

cunctis nationibus regni sui, praecepit sub omni fe- n tonicos repererunt. Quapropter et ipsi minus eos
stinatione trans brachium maris fugitivis et obses- aggredi ausi sunl. Ut ergo viderunt quia illis res
sis Guristianis subvenire, et Turcos ab obsidione erat pro anima, et non sine inaestimabili damno
expugnaloscffugare. Turciautem imperatorisedicto cum Gallis committere possent, blande eis in dolo
comperto, media nocte cum captivis Ohristianis et locutisuntinhunc modum « Pervenit querimonia :

spoliis plurimis a praesidio se moverunt, et sic in- ad dominum nostrum regem de injuriis, quasregno
clusi et obsessi peregrini mililes ab impiis liberati suo intulistis. Sed arbitratur vos non omnes hujus
sunt. facinoris reos,quod plurimi inter vos sensati
eo

Cap. XXIV. — Quomodo quidam Godescalcus ma- habeantur, et non minus vos molestaveril paxvio-
gnam manum in eamdem expeditionem con- lala, quam ipsum regem et suos. Unde, si domino
traxerit. regi satisfacere vultis, et principes terrae placare,
Non multo lemporis intervallo post Petri transi- oportet et necesse est ut omnia arma vestra in ma-
tum,]quidam presbyter Godescalcus nomine, Teuto- num domini regis reddalis, et cx consilio nostro
nicus natione, incola fluminis Rheni, ejusdem viae pacificos vos exhibeatis, in ditionem vero regis cum
in Jerusalem amore et desiderio succensus exPetri omni pecunia, quam habetis, intrantes, iram ejus
admonitione, plurimorum corda ex diversis natio- mitigetis,et sic gratiam in oculis ejus inveniatis.
nibus ad instandum pariter viam suo excitavit ser- Sin autem aliud nec unus quidem vestrum
egeritis,
mone, etex diversis regionibus Lotbaringiae, orien- anle faciem ejus suorumque vivere poterit, quia
talis Franciae, Bavariae, Alemauniae supra quinde- contumeliametinjuriam nimiam in reguoejus exer-
cim millia contraxit, tam militaris quam pedestris Godescalcus igitur el caeteri viri sensati
cuistis. »
vulgi, qui pecunia ineffabili cum caeteris rebus ne- hoc audientes, et puram fidem ex his credentes
cessariis collecta, iter suum pacifice usque in re- verbis,etquia HungariChristianaj erant professio-
gnumHungariaecontinuasseperhibentur. Ad portam nis,universoco3tuiconsiliumdederuntquatenusjiix-
vero Meseburg et ejuspraesidium,gratia regis Ca. tahunc sermonem, ad satisfaciendum regi arma red-
redi-
lomani venientes, honorifice introducti sunt. Quibus derent, et sic omnia in pacem et concordiam
etiamconcessa esl Iicenliaemendi vitae necessaria; rent. Acquieverunt universi huic consilio, etloricas,
et pax utrinque indicta ex praecepto regis, ne qua galeas et omnia armatotamque pecuniam (stipen-

seditio a tanto exercitu oriretur. Sed dum per ali- dium vitae suae scilicet in Jerusalem) in manus
quot dies moram illic facerent, et vagari coepissent, magistralus regis reddiderunt, ac humiles etlre-
Bavari vero et Suevi, gens animosa, et caeteri fatui mefacti colla sua regi subdiderunt, totius mise-
modumpotandiexcederent,pacemindictamviolant, ricordiae et humanitatis certi erga regem
conse-
Hungarisvinum.hordeumetcastera necessaria pau- D quendae. Ministri vero regis el milites unwersa
latim auferentes, ad ultimum oves et boves per arma palatio regisinlulerunt in conclavi.pecuniam
agros rapientes occiderunt, resistenles quoque el et caetera pretiosiora, qua? tantus congesserat exer-
exculere volentes peremerunt; ceeteraque plurima citus, in aerarium deputaverunt. Sic armis
regis
omnia referre nequimus, perpetrarunt
flagitia, quae universorum in conclavi repositis, omnem clemen-
sicutgens rusticano more insulsa, indisciplinata et tiam,quarapollicitisuntregeminpopulohabiturum,
indomita. Juvenem quemdara Hungarum,ut aiunt mentitisunl, quin polius crudelistrage irruentes m
qui praesentes fuerunt, pro vilissima contentione eos,inermesacnudosde!runcabantacca3demimma-
pro
paroper secreta naturae transfixerunt in foriplatea. nissimam eos exercebant, adeo ut, sicuthi
in
Cujus rei, et caelerarum injuriarum querimonia, affirmant qui praesentes vix evaserunt,exstin-
vero
planities
usque ad aures regis suorumque principum perla- corporibus et sanguine tota
ctis et occisis
martyno
la est. Belegrave occuparetur, et pauci ab hoc
liberarentur.
407 AI.MEIU I \u! E i

Cai". XXVI. — Quotnodo ex divtrsi* rtgtdt copiosa A. in seBOOsque parvulos insurgcre M nulli retati - |

getit i> idunala ,Ipsiquoqueio seBUOsqoe confratn jue,

ore inchoantc quo Pe- mulieres, matres et sororos imcrunt, et rnulua
trus et liodcscalcua congregato exercim pr;ecesse- peremcrunt. Ilatrea puorie lactcntibua (quod
runt, poslmolurn ez div r-ris scilicet dictu oefai cs>), guttura fcrro seoabant, al:os
00 Fraoois, Anglis, Plandris, Lotharin. transforalant volentes sic potio.8 manibus propriia
gens copiosa ct innumerabilis Christianorum, igne perire quam incircumcisorurn armis exstingui.
divini amoris flagr.tns, et crucis signo suscepto, un-
diciup incessanter per turmassuas confluebant cum Cap. XXIX. — Quomodo exercitus, negalo (ransitu,
cum Humjaris conflix<
oin ii supelleclileptsubstantia rerum et instr u mon-
tis arrnorum, qnibus Jerusalem proficiscentes indi- Hac Judacorum caede tam crudeliter peracta,
gebant. Ilis itaqae per turmas ex diversis regnis et paucisque elapsis, et paucis timore potius moitis
civitatibus inunumcollectis, scdncquaquamabilli- quam amore Christianffi professionis baptizatis,
cUispifornicariiscommistionibusavcrsis, immode- cum plurimis illorum spoliis comes Emicho, Clare-
rata erat commessatio, cum mulieribus et cum boldus de Vinduil, Thomas, omnis illa intolera-
et

pii"llis sub ejusdem levitatis intentione egre- bilis societas virorura ac mulierum viam Jerusalcm
p
assidua delectatio et io omni temeritate snb continuarurt, tendenles versu3 regnum Ilungariae,
hujus viae occasione gloriatio. ubi tran^itus regiavia universis perpgrinis minimc
Cap. XXVII. — De sli-agcJuda:orum Colonix. npgari solebat. Sed his ad praesidium regis Mese-
Undc, nescio si vel Domini judicio, aut aliquo a- burg venientibus, quod fluvii, Danubius et Lintax,

nirai errore.spirilucrudelitatisadversus Judaeorura pluudibus firmant, pons et porta pracsidii clausa

populum surrexerunt per qnascunque civitates di- reperitur, ex prsecepto regis Hungaria;, quia limor
spcrsum ;
et crudelissimam in eos exercuerunt ne- magnus invaserat universos Hungaros pro cacde
cein et preecipue in regno Lotharingice, asserentes quam exercuerant in confratres eorum, et adhuc
adessa principium expeditionissuoeetobsequiicon- fetebant corpora occisorum, cum tanlus subsecutus
tra hostes frlei Christiana3. Ha?c stages Judaeorum est exercitus. Erant enim duccnta millia equitum
primum in civitate Culoniensi a civibus acta cst; et peditura, sed equitum vix ad tria millia compu-
qui subito irruentes in modicam manum illorum, labatur numerus. Causa itaquejanua, ct universis
plurimos gravi vulnere detruocaverunt, domos et transitu per regnum negato, locavcrunt castra per
synagogaseorum subverterunt, plurimum pecuniae camporum planiliem, et nuntio regi dirigentes,
inter se dividentcs. Hac ergo crudelitate visa, cir- pacemque quaerentes minime jn pace et promis-
citer ducenti in silentio noctis Nussiam navigio fu- ^ eione sua auditi sunt. Hinc Emicho, Thomas, C!a-
gam inierunt, quos peregrini ct cruce signaticom- reboldus, viri militari actione illustres, cura cau-
perientes,nec unumquidem vivumreliquerunt, sed tioribus inent consilium, ut regis" terras ex hac
;

siinili multatos strage rebus omnibus spoliaverunt. parte jacentcs vastarenl, nec hinc recederenl,doncc
Cap. XXVIII. —
De simili strngc facla Mogunlix. trans paluuemetfluvium Linlax ponsUocaretur, per
Neo mora, posl heac viam insislentes, sicut de- quem muro praesidii aliqua arte appropinquantcs
voverant, in multitudine gravi Moguntiam perve- transforarent, ut vel sic transitus in virlute sua
nerunt. Ubi comes Einicho. vir nobilissimus et in pateret. Qui diebus multis a medio mensis Junii
hac regione potenlissimus, cum nimia Teulonico- ante praesidium residentes, et pontes componentes,
rum manu praestolabatur adventum peregrinorura, saepius inclusos expugnabant, defensores vero p r ae-
de diversis locis regia via illic conflucntium. Jurieei sidii fortit(T resistenles|hinc et hinc jacula intor-
vero civitatis illius intelligentes necem confratrum quebant, et plurimam stragem utrinque facicbant.
suorum, nec manus tantorum se posse evadere, ad Interdum hi ex arce erumpentes in virtute lorica-
episcopum Rothardum spe salutis confugiunt, iho- lorum, fortiter Gallos citra' fluvium ct pont^ra
sauros infinitos in custodiam et fidcra illius repo- urgebant,~interdum Galli praevalenles, Hungaros
nenles, multumque dcprolectioneejus, quiacivita- D bello et vulnere aggravalos usque in praesidiurn
tis ejusdem erat episcopus confidentes. Hic autem remittebant. Die autem quodam circa nonam, Tho-
suramus sacerdos civitatis pecuniarn inauditam ab mas, Clareboldus et Willhelmus cum trecentis,
eis receptam caule reposuit, Judaeosin spatiosissi- lorica" et galea indutis, et equo doctis militibus,
modomus suaesolaerioaspecie comitisEmicboniset descenderuntadinsidias.ubi transitusHungarorum
cjussequaciumconstituit.ut illicin tutissimoacfir- navigio seepiusjiebat ad tuendam lerram, si 1'orLe
missimo habitaculosalvi etsani remanerent. Verum cum illis confligere, et bellum'committere opporlu-
Emichnetcceteramanushabitoconsilio,orlosolcdiei nitas daretur, aut armenta illorum inventa deprae-
insagiltisetlanccisinsohnrioJuoeeosassiliunt.quos, dari possent. Illis ergo hac in spe descendenlibus,
fractis seris et januis,
expugnatos ad septingentos seplingenti milites regis ad explorandum cxerci-
peremerufit, fruslra resisteutes contra totmilliura tum Christianorum occurrerunt in equismilitaribus
vires etassultus; mulieres pariter trucidaverunt, et armis. Qui videntes, ab
nequaquarn possc
eis se
puerosteneroscujusque eetatis et sexus inoregladii effugere, subito Gallorum turmas incurrerunt et ;

percusserunt.JudffiiverovidentesChristianoshostes preelia comrnittentes, superati etvulnerati graviter

 .

MA) HISTOlllA HIEllOSOLYM. LIB. II. 410

attriti sunt, fugam pcr nota loca facientes,el snam A bilc dictu ! tanta fugitivorum submersio facla es

in terram tristcs et dolcntes navigio remeantes. In ut tam spatiosi fluminis aquae prao tot rnillium cor-
hac confliclione Willhelmus principem excrcitus poribus per aliquantumtempus videri non possent,
Hungarorumct collateralem regisaggressus,virum Emicho autem,Thomas, Clnreboldus, Willhelrnus,
illustrem et nivcis crinibus renitentem, decollavit. et alii pauci.quorum equi adhuc valcbanl,
cursu
Ex hac victoria universa? lcgiones totam noctem incolumcs evaserunt,et aliqui.qui in paluslri herba
illam in hetitia vigilem duxerunt,et multosHunga- fruletisqua opaca nocte fugcrc
iatuerunt, aut in
rorum captivos habuerunt. potucrunl. Emicho ct quidam suorum,via qua vc-
Cap. XXX. — Qualitcr subito dislurbato exercitu nerant, reditum fugiendo tenuerunt Thom.s, ;

innumerabilis mulliludo pcrierit Clareboldus et plures suorum versus Carinthiam

Postquam hujusmodi plurimas congressiones, et et Italiamfugaelapsisunt.Sic manus Dominiconlra
quotidianasstrages per longum temporis spatium, peregrinos esse creditur,qui nimis immunditiis ct
exercitus taedio victus,et escarum defeclione atte- fornicario concubituin conspectuejus pcccaveranl;
nuatus, die constituto in virtuteloricatorum trans et exsules Judreos,licet Christo contr&rios,pccuniae
ponlem, quem firmaveranl, alii conferuntur, alii avaritia magis quam pro justilia Domini gravica: !e
per paludes rlifftisi prsesidiurn Meseburg fortiter ag- g mactaverant, cum justus judex sit Dominus, et
grediuntur. Et duobus in locis
applicitis ingeniis, neminem invitum autcoactum ad jugum fidei ca-

muros perforant, Hungaros non parce angustiant, tholicae jubeat venire.

donec fere ornnibus, in crastino si persisterent, Cap. XXXI. — De superstitione anseris et capella'.

aperiretur.Rex autem Calomanuset omnis comita- Fuit etaliud scelus detestabile in hac congrcga-
tusejus matureequosascenderunt, parati ad fugarn tione pedestris popuii stulti et vesanae levitutis,

versus regnum Russiae, si tantam vina Gallorum, quod Domino odibile et omnibus fidelibus,incrcdi-
superato praesidio, terram ingredi viderent. Pontes bile non dubitatur.Anserem quemdam divino Spi-
enim longa velustate dirutos reparavcrant,perquos ritu asserebant alflatum, et capeilam non minus
transire possent paludes elfluviosinterramRussiae, eodem repletam,et has duces hujus secundae
sibi
si necessitate cogerentur. Sed dum fere omnia viae fecerant in Jerusalem, quas et nimium venera-

prospere successissent Christianis,et muros grandi bantur, ac bestiali more his intendebant ex tota
foramine penetrassent, nescio quo casu aut infor- animi intentione. Quod absit a fidelibus cordibus,
tunio tantus timor universum exercitum invasit,ut ut Dominus Jesus abrutis animalibus et insensatis
in fugam pariter redderentur,ut quasi oves a lupis sepulcrum sui sanctissimi corporis visitari velit,et
irruentibus dispersi et concussi,hac et illac diffu- p haec fieri duces Christianarum animarum, quns
gium quaerentes.sociorum obliviscerentur,Hungari pretio sanguinis sui ab idolorum spurciliis revoca-
vero, videntes tam subito athletas fortes deficere tas redimere dignatus est, cum ccelos ascensurus
et tugam maturare, in virtute rnagna e portis cum duces et rectores populi sui sanctissimos et Deo
rcge cxsiliunt,sine tardatione fugientespersequun- dignos praesules et abbates praordinaverit, non
tur,plurimam caedem exercentes ct plurimos capti- bruta insensata animaliaf Sed quid mirum, si mo-
vanles,ac plerumque noctis inpersecutione consu- dernis temporibus hujusmodiabominationes,el tam
mentcs.Pedestris vulgi utriusque sexus tanta facla fceda scelera, inter aliquas societates tot millium
est occisio utaqua? DanubiietLintax in sanguineas inventa sunt,qu e Dominus in caput eorum reddi-
mutarentur undas.Plurimi vero et numero incom- derit,cum temporibus Moysiet Josueet caeterorum
parabiles per aquas liberari sperantes, prse timore servorum Domini in meclio justorum inventa sit
immincniisoccisionis Danubii unJis caeco ausu in- iniquitas, et ab eo, qui est Dominus ullionum,
ferunlur,et aquis vehementibus suffocantur. Mira- virga suae majestatis correpta et purificata ?

LIBER SEGUNDUS

Cap. I. — Cum quibus et quo tempore dux Godefri- D de Nahella, Clarebolpi de Vinduil, ac^contrilionem
dus secund'.im inierit pro/ectionem. sui exercitus crudeliter factam in regno Hungariac
Igitur post Petri Eremitae profectionem, post ad portam Meseburg,Godefridus,dux Lotharingiu?,
Waltheri Senzavehormilitisegregiioccisionemejus- virnoblissimus,fraterqueejusuterinus,Baldewinus,
qne exercitus gravissimum casum, dehinc modico Wernerusde Greis, cognatusipsiusducis, Baldewi-
intervallo post crudelem stragem Godescalciprcs- nus pariterdeBurg,ReinarduscomesdeTul,Pelriio-
infortunium comitis
byleri, et ejus exercitus, post que frater ejus, Du lo deCons, Henricus de Ascha,
Alemannice,Emichonis,ca3terorumqi!e fortium viro- ac frater illius Godefridus, fortissimi milites ao

rum etprincipum de terra Galliae,scilicet Drogonis principes clarissimi,eodem anno medio mensis Au-
41J ALUEUICI AQUENS18 412

gusti.viam recto itinere in Jerusalera facientes, in A ut rnjs punirent et eaterminaront, de quibus Dco
lerram Osterrieeb ad oiviletem Tollenburg,ubi flu- auxiliante vix defenii suraus." Hex autem ut haec
vius Lintaxregnnm (1 llliae torminatet dividit bi responiiitjussit eoedern legatos ducis honorifice in
tio rnnt onrrionlo trium hebdomadarum palatio luobospitari in locoqui dicitur Pannonia,
mensii Beptembris,ut audirent et intelligerent <jua ubi per dies oclo omnia illisnecessaria in i

occasione exorta sedilione.peregrinorum exercitus meusa affluenter inini.-iiata sunt. l

J
ost dies vero
paulu ante hos dies perierit, et a proposilo eundi octo rex super legationem ducis consilioprimalum
Jerusalemcumsuis principibus etductoribus aver- suorum accepto,remisit legaloacumlegatis dedorao
8us 1'uerit Jamijue eis ohviam desperatus redicrit. sua.ut duci etprimis exercitus in hunc modura re-
sponsaportarent:<' HcxCalomanus duciGoDEFRiDoet
Cap. II. — Principet per internuntios convenerunt
Pannoniw regem, quare perdideril populum Do- oranihus Christianis, salulera el dilectionum sino
mini. simulatione. Audivimus de le quia vir potens et

Tandem post plurimum mali rumoris, quid pri- princeps tua sis in terra, et fidelis invenius ab

mum.quid canlius et consullius agerent, ad explo- universis qui te noverunt. Idcirco te seraper

randam rem et crudelitatem Hungarorum, quaui diligensex sola bona faraa,nunc te videre et agno-
fecerantadversusChristianosconlratre^dunpsoepius R 8cereoptavi.Etexindec<)nsiliumaccepi,utdescendas
tractarent, visum est omnibus utile consilium, ut ad nos in castellum Cyperonsine opinionealicujus
neminem ex numinatissimis el capitaneis viris ad periculi.et utraque ripa paludis residentes, toturn

inquisitionem tam nefandi homicidii el sceleris colloquium tenearaus de omnibus quue a nobi3

praemitterent, praeterGodefridum de Ascha,eoquod requiris.et quorum nos reos arbitraris. »

nolus esset Calomano, regi terroe, ante multum Cap. IV. — DuxPannoniamingrediens quam decenter
tempus hujus vire in legationem ducis Godelridi susceplus sit, etquid inter eum ei regni primores
missus ad eumdem regera Hungarorum.Alios vero convenerit.

duodecim electos ex familia ipsius ducis, BaUeri- Hocregis nuntioaudito.duxuniversocoetu relicto

cum,inquara,Stabelonemet quorum nominalatent, ex consilio majorum trecentis tantum militibus
una cuut illo direxerunt, ut legationem tantoruin assumptis,ad regem profectus estin loco prassiiinato.
principumhocmodoaperirent «Regi Hungarorum : Elutrinque hinc ethinc omisso comitatu suorum,
Calomano Godefridus, dui Lolbaringorum, et c«- dux solummodo Wernero de Greis,viro nobilissimo
teri comprimores Gallia^salutem et omne bonum in et propinquo ejus,ReinardodeTul et Petroevocatis,
Christo. Mirantur domini et principes nostri, cum pontem qui paludi imminet ascendit,in quo regem
Christianae professionis sitis,cur lam crudeli mar- n reperiens, benignissime salutavit, et humili devo-
tyrio exercitum Uei viventis interemistis terram tione osculatus est eum. Dehinc inter se diversa
vero et regnum pertransire interdixistis, etvariis habuere colloquia de concordia et reconciliatione
calumniis eos affecistis.Quapropter nunc timoreet Chriitianorum, quousque ratio haae pacis et dile
dubietate concussi.Tollenburg moram faceredecre- Ctionis adeo firmiter processit,ut se dux fidei ejus
verunl, donec ex ore regis intelligant cur tam credens duodecim ex trecentis susceperit cum ;

crudele facinus a Christianis,persecutoribus Chri- quibus eum

rege in Pannoniamel terram Hungaro-
stianorum, commissum sit. » rum descendit; fratrem vero Baldewinum,relictum
Tollenburg populum regere et procurare, remisso
Cap. III. — Responsio regis,quomodo ducemaccersierit. exercitu trecentorum.constituit.Dux itaque Panno-
Repondit rex,universo coetu suorum audiente:<cNon niamingressus,honorifioeabipsorege etprimatibus
Christianorum persecutores sumus, sed quidquid suis susci ptus est, eique benigne et copiose omnia
crudelitatis ostendimusautin illoruminteritu com- necessaria parata sunl dedomo regiset mensa, quae
misimus,nimia necessitatecompulsi fecimus. Cum tam egregium virura decebant. Dehincrex per dies
enim primo exercitui vestro,quem Petrus Eremila octo plurimum conventumsuorum habes,quietiam
contraxit, omnia accomodaremus, emendi licentia ad videndum tam nominatissimum principem con-
concessain mensura etpondereaequitatis.etpacifice ^ fluxerant, quaerebat consilium qua fides et fiducia
iJlis perterram Hungaria: transitumconstitueremus salvo regno suore,busque suorumtam copiosusexer-
malum pro bono nobis reddiderunt, non solumin citusfortiter armatus intromitteretur.Tandemreper-
auro et argento, equis et mulis et pecore regionis tumest consilium etducideclaratum quomodo, nisi
nostra? auferentes, sed et civilates et castella ever- darentur ob sides viri egregii et primores exercitus,
tentes, hominesquenostros ad quatuormillia mor- nullussibi suisque concedereturtransitus,nealiqua
tificantes, rebus et vestibus exspoliaverunt. Post occasione assumpta, in virtute tam innumerabilis
has a comilatu Petri nobis tam innumerabiles.sed gentis terramelregoumamitteret. His auditis, dux
injuste illatas injurias.subsequens exercitus Gode- voluntati regis in omnibus cessit, et obsides quos
nunc recenter attritus, quem in fugam
scalci, et petebat dari non abnuit,hac tamen conditione ut
conversu-m obviam habuistis,castellum ac munitio- ultra peregrinorum exercitus, tam prasens quam
nem regni nostri Meseburg obsederunt.insuperbia futurus,per terramejus transiretsine aliquo obsta-
et impotentia virtulia suae ad nos intrare volentes, culo,et pacifice mutuaretvitffinecessaria.Neomora,
413 HISTORIA HIEROSOLYM. LIB. II. 414

percussit rex foeduscum duce.percusserunt et uni- A. tione facta, eumdem fluvium trajeccrunt, assidue
verai principtB regni sui in jurejurando non ultra rege cumvalidissimamanuequilum a sinistrisgra-
nocere peregrinis transituris.His ergo sic utrinque diente una cum Baldewino et caeteris obsidibus,

in vera lide lirmatis, rex ex consilio suorum requi- quousque ad locum.quidicitur Francuvilla,perven-
sivit Baldewinum, fratrem ipsius ducis, obsidem tum est.Illic per tresdies remorati,vitaenecessaria,
fieri, uxorem quoque ac familiam ejus. Quod dux et quibusindigebatexercilus.prctiomutuanles.cum
siuc ulla contradictione adimpleri concessit, sla- omnibus Malevillam descenderunt, in littore Suwa
timquepostdiesoctomissalegatione,duxuniversum diebus quinque pernoctantes. Illic duci caeterisque
exeroitum praecepit properare adcastellumCyperon, principibus exercitus innotuit quam intolcrabilis
ac tabernacula sua hac altera in ripa fluminis et virtusmilitiaeimperatorisConstantinopolisadfuisset
paludis collocari. ad prohibendam peregrinis viam per regnum Bul-
Gap. V. — Ubi exercitus jussu ducis castra garia;. Quapropter dux bt universi consilium inie-
posuerit. runt, ut partem exercitus in armis trans fluvium
Ad hanc ducis legationem coepit exercitus ni- praemitterent ad repriinendos hostes milites impe-
mium hilarescere;et gravisisuntuniversi,quiaantea quousque populus enavigaret.Non ainplius
ratoris,
ex diutina ducis absentia haesitabant, existimantes R enim quam tres naves illic repertae sunt,cnm qui-
eum in falso fide traditum et exstinctum, sed bus mille equites loricati adpraeoccupandum littus
nuQc, quasi de gravi somno expergefacti.surrexe- transmissi sunt. Caetera multitudo, copulatione li-

runt, et juxta ducis mandatum venientes, in ripa gnorumet viminum,flumini3alveum superaverunt.

Huminis et paludis castrametati sunt. Collocatis
Gap. VII. —
Ubi rex obsvles reconsignat, et qualiler
itaque tentoriis, dux de regno Hungariae reductus, rex Grgecix ducem per inlernuntios interpella-
et suis restitutus est,referensquantameirex curam verit.

et honorem exhibuerit, et omnia,quae cum rege et Vix enavigavit populus eteorum princeps,el ecce
principibus ejus pactus sit,et quomodo fraterejus rex cum omni apparatu suo, et fratre ducis Fial-
Baldewinua a rege inobsidemcumuxore etfamilia dewino,ejusque uxore et cunctis ohsidibus adfuit,
requisitus sit, donec populus cum silentio et pace quos ibidem in manu ducis restituit.Ac dehinc ni-
transeat, alio qui nullam sibi dari licentiam trans- mia dilectione commendato duce fratreque ejusin
eundi. Et post pauca statim admonuit fratrem donis plurimiset osculo pacis, in terram regni sui
suum Baldewinum, obses fleret pro populo, sicut reversus est. Dux vero et omis exercitus illius al-
decretum erat. Qui vehementer coepit renili et tera in ripa constituti, in villa Belegrave Bulgaro-
contradicere, donec duxhaesitatione illiusturbatus, ,, rum hospitio pernoctarunt, quam Petrus et illius
constituit, ut ille curam exercitus Dei gereret, et exercitus non longe ante depraedati combusserant.
ipse pro fratribus obses fieri non dubitaret.Tandem Mane autem facto,dux etexercitus illius exsurgen-
Baldewinus omDimentis suae flucluatione exclusa, tes,silvas immensas et inauditas regni Bulgarorum
concessit obses fieri, et exsilio pro salute fratrum ingressi sunt. Ubi legati imperatoris illis occurre-
suorum translerri. runt, in haec verba nuntia deferentes Alexius, : «

Cap. VI. — Obsidibus datis, qualiter Hungariam imperator Gonstantinopolis regni Graecorum, duci
transierint. Godefrido suisque sequacibus, integram dilectio-
Igitur tam praeclaro principe jam obside facto,et nem. Rogo te, dux Christianissime, quatenus re-
rege unacum illoinPannoniam regrosso,universus gnum et terras meas, quas ingressus es, genlem
exercitus ex jussu et concessu regis per pontem tuam vastare et depraedari nonpatiaris,sed emendi
trans paludem intromissusest.et adfluvium Lintax licentiam obtineas,etsicomniasufficienterexnostro
castrametatU3 est. Castris vero positis,et universis imperio emenda et vendenda tui reperiant. »Hanc
hospitio sedatis,Godefridus duxpraecones per singu- itaque imperatoris legationem dux intelligens, in
las domos ac tentoria acclamare constituit sub ju- oonnibus se iraperatorisparerepollicetur mandatis.
dicio raortis, ne quidquam contingerent, aut vio- Unde universis indictum est nedeinceps quidquam
lonter in regno Hungariae raperent,et nullum sedi- D aliqua injusta vi contingant, praeterpabula equo-
lionem moverent, sed omnia aequo pretio mutua- rum .Sic vero pacifice ex rogalu imperatoi is pertrans-
renlur. Similiter et rex per universum regnum euntes,pervenerunt Niczh praesidium ejus.Ubimira
acclamari praecepit,ut omnem copiam rerum neces- affluentia ciborumin frumunto,hordeo,vino el oleo
sariarum reperiret exercitus in pane,vino,frumento, plurimaque venatione ex imperatoris dono duci
hordeo, inbestiisagriet volatilibuscceli jjussumque oblata est,cdeteris licentia vendendi et emendi con-
sub judicio vitae,ne injustavenditione Hungarigra- cessa.Illic siquidem per diesquatuor in omni opu-
varent exercitum aut conturbarent,sed potius om- lentia et jucunditate recreati sunt. Post haecdux
nia venalia illis alleviarent. Sic et sic per singulos cum omni exercitu Sternizi profectus est : ubinon
dies in silentio et pace, in mensura aequa, et justa minori pinguedine donorumimperatoris sibi satis-

venditioneduxetpopulusregnumllungariaepetrans- factum est.Dehinc posl aliquot dies discedens, ad

iens, ad Drowa fluvium pervenerunt. Ubi congerie Phinopolim, civitatem praeclaram,descendens, illic
lignorum composita, et plurima virainum copula- similiterex imperatorisdono omnom abundantiam
415 ALHKHICI AQLKNSIS 440

neoeBSariorum habuit prr dies octo.Ubi nuntia illi A offerret :c u re Euscipcret. f)ux igitur, Bic praemo-
all, peratorH ;< nem Magnum, nilus ab adveniB et Graeeorumdeceptiones edoctus,
Clareboldnm, ad Imperatorem minimeintrolvit.Quapropter ii
in \ ratorindignatioiievehementomotusadversus ducem
Cap. VIII. — Quid du.c resalutato regi mandav et omnem ejua exercitum, vendendi et eiuem.i ll-
et pro retentis principibu* guid egerit. centiamilli-intcrdixit BaldewinusverofiaterduciH,
Uoo audito^duximperatorilegationem misit.qua- Bgnita bac imper.ilorisindignationeetvidens populi
tenoB lios principe8terrffiBns,quostenebatcaptivoB, indigentiam nimiamquedefectionemneceesariorura,
libertati restitueret, alioqui se fidem illi et amici- ejiit cum duce et magniflcia exercitus qualenus
tlam non posse servare. Baldevvinus, Hamaicorum rursus per regiones et terras Gra;corum praedag
comes.et llenricus do Ascha, intellectii ducis lega- contraherent.escas comportarent, donec imperator
tione ad imperatorem destinata, priino diluculo, his cladibus coactus, rursus cmendi vendendique
duce ignorante.viam anticipavcrunt et in Constanti- liceniiam concederet. Imperator ergo videns terrae
nopolim, ut legatos jiracvenientes ab imperatore regni sui praedas et mala ingruero, licentiam ven-
majora dona consequerentur. Dux vcro audiens dendi el emendi omnibus iteravit.

graviteraocepit ;Bed Lamendis8imulansiram a Adria-

rj Cap. X. — Post aiiquantas utrinque animosilates
nopolim profeclus est:ubi quodam flumine natatu tandem dv.x cum imperatore pacem componil.
equorum superato, tentoriis positis pernoctavit. Erat Natalis Domini, ideoque in lam solemni
Pons denique.qui trans fluviumpcr mediumcivita- tempore et diebus pacis et gaudii, vtsum cst uni-
tem porrigitur, sibi et suis ab incolis intcrdicitur. versi3 bonum et laudabileet acceptum coram Deo,
Deinde exsurgmites,et Salabriam properantes, len- utrinque concordiam renovari,inler domum impe-
toria posuerunt per arr.ceiia loca pratorum. Ubi ducem ac universos prsepotentes exerci-
ratoris et
revcrsi nuntii ducis ab imperatore,retuleranl,quo- tus.Et sic pacecomposita.continueruntmanus suas
modo captivosprincipe3miniine reddidissent.Unde ab omni praeda et injuria. His ergo quatuor diebus
dux et omnis societas in iram cxarserunt, el ultra sanctis, in omni quiete et jucunditate resederunl,
illi fidcm et fcedus pacis servare noluerunt. Sta- ante urbis moenia Constantinopoli.
timqueexpruecepto ducisomnioterraillain praedam
Cap. Xi. —
Causa imperatorisdux castrorum loca
data est peregrinis el advenis militibus.qui per mutat, benevolentix nunlios ad eum mttit,rogatus
dies octo illic moram facientes, totam regionem venire dissimulat
illara dopopulati sunt. Post quatuor vero dies legatio imperatoris pro-
Cap. IX. Rex Grxcorum quomodo captivis princi- cessitad ducem,quatenuscaslramevoret ejus causa
pibus absolutis, regnosuo consuluerit,ducem simul et precibus.et intra palatia, quae in littore brachii
accersens.
raaris sita erant,cum exercitusuohospitaretur pro-
Imperatorautem.intelligensregionemdepopulari, pter medios aljiores nivis et hiemis, qui pluviali
Rudolfum Pecl de Lan et Rotgerum, filium Dago- tempore imminebant, netentoria eorum madefacta
berti, viros de terra et cognatione
disertissimos, etatlrita deperirent. Cessit tandem dux el caeteri
Francigenarum,ducimisit,rogans ut apraeda regni comprimores imperatoris voluntati, etamotisten-
sui etvastalione cessaretexercitus,etcaptivos quos toriis, per palalia et turrilas domos, quae spatium
pctebat sine dilalione redderet. Dux vero, inito tri^inta milliarium in littore maris comprehendunt,
consilio curn caeleris principibus, acquievit lcga- hospitatisunt cum omniexercitu Chrislianorum.Ab
tioni imperatoris, et amovens castra, praeda inter- ea die et deinceps omnem plenitudinem cibariorum
dicta. secessit ad ipsam urbem Constantinopolim et rerum necessarium ex imperatoris jussu repe-
cum universo comitatu peregrinorura. Ubi fixis rerunt etemerunt.Post paululum dchinc rursus im-
tentoriis, hospitati sunt in manu robusta etintole- peratoris legatio duciadfuit, quae eumadmonuit ad
rabili, loricis ct omni bellica armatura muniti. Et eum ingredi et ejus verba intelligere. Quod dux
eccc in occursum Hugo, Drogo, Willbelmus Car omnino renuit, prsmonitus ab advenis civibus de
pentariusct C!arebuldus,laxati ab imperalore,duci " versutiaillius.sed virosegregiosdirexit illi nuntios,
adfuerunt,gaudcntesillius adventuet suae multitu- Cunonom comitem de Monte acuto,Baldewinumde
dinis,et in amplexumducis caeterorumque piurimo Durg,et Godefridum de Ascha,quiexcusarent eum,
osculo corruentes.Similiter et praedicli legatiimpe- et in hunc modum loquerentur « Godefridus dux
:

ratoris duci occurrerunt, roganles eum.ut intraret imperatori fidem obsequium. Libenter et optato
et
palalium imperatoriscum aliquibusprimis deexer- ad te ingrederer, honore et divitias domus tuae
audiretverbum regis.caeteramultitudo extra
citu^ul considerarem,sed terruerunt meplurima mala.quae
muros civitatis remaneret. Vix hanc legationem auribus meisde le innotuerunt.Nescio tamen si vel
dux accepit, et ecce quidam advenae de terra Fran- invidia aut odiotui haec adinventaet vulgata sint. »
corum occulte in caslris duci adlucrunt, qui plu- Imperator haec audiens, plunmum de omnibus se
rimum 'cum monuerunt, ut caveret versulias ct nunquam oportere ducem velali-
excusavit,dicens
venenalas vcstes ipsius imperatoris ac vcrbadolosa, quem de societate,quidquam fallaciae de eo timere,
elnequaquam ad eum intraret aliquablanda pro- sed eum suoque quasi filium et amicos servare et
missione, sed extra muros sedens omnia quse sibi honorare.Regressi autem muntii duci
417 HISTORIA TIIEROSOLYM. LIIL II. t!8

b ene promissu et fideliter exore imperatons audie- A. Turcopolos, a portis egrcssos, et populum impu-
rant, in bonum retulerunt. Verum dux adhuc mi- gnanb'3 cuin quingculis loiicalis forliter incurrit;
nimemellifluis illius promissis credcns,prorsus col- et utrinque graviter commisso pnelio,p)urimi hinc
loquium ejus rcfutavit.Et sic inter hsec nuntiahinc ct hinccecidcrunt.ct plurimicqui Francorum sagit-
ethinc, quindecim dies evoluli sunt. tis interierunt.Sedad ultimam Baidewinus praeva-
Cap. XII. — Imperalor alimcnta emenda sublrahil, lens, milites hos impcraloris gravatos ac fugilivos
exercitus parles Grxcite invadit. in porlas ire compulit, campcsque etvictoriam po-
Imperator itaquo cognoscens ducis conslantium, tenter obtinuit. Verum Turcopoli ct milites impc-
eumque ad suam proesentiam invitari non posse, raloris indignantcs se victos, ct bcllo fugitivos,
iterato molestcaccepit,ethordeum et pisces ad ven- iterato crebrius a portis cruperunt,ad lacesscndum
dendum subtraxit, deinde panis alimentum.ut vel et expugnandum exercitum quousque dux adve-
:

sic coactus dux imperatoris praesentiam non recu- niens, quia nox crat, omnia pace composuit; eom-
saret. Sed nec sic imperatore proficicnte, ut ani- moncns fralrem suum cum universis in castra re-
mum ducis ernolliret,qi]adamdieex instinctu impe- dire, et a pugna hac in noclis uml ra manus et
ratoris quingenti Turcopoli navibus invecti per armacontincre.Simi!iterimperator,mctueosamplius
brachiura maris.armatiarcu et pharetra,malutino3 rj etvalidiusbancbellitempestatezsingruere^etvespere
milites ducis sagittis intixerunt.alios morlificatos, umbrososuos deficere et pcriro, pacem et ipse ficri
alios sauciatos a littore arcentes, cmere ex
ne illic imperat, leetatus ducemsuosa bello pacare voluisse.
solito alimenta liceret.Gontinuo hfec crudelis fama Cap. XIV. —
Imperator, promissis obsidibus,du
in solioducisallata est.Qui illicojussit cornua per- ad se invilat, et quid ipse dux legalis Boemundi
strepere.populum universum armari,et ante ipsam responderit.

urbem Constantinopolim redire, tentoriaque relo- Crastina vero pnecepto ducis

luce exorta, ex
care. Ad hanc ducis jussionem signo dato cornici- exsurgens populus, terr.un et regnum imperatoris
num, eruperunt universi ad arma, et palalia et perlustrans, curriculo dierum sex graviter depr.e-
turres, in quibus hospitio manserant.alia incendio datusest; ut vel sicsallemimperatorissuorumque
vastaverunt, alia comminuerunt, damnura irrecu- superbiahumiliarivideretur.Quocognito,imperator
perabile Constantinopoli inferentes. tristari et dolere ccepit, quod terra et regnum sic

Cap. XIII. — Fraterducis cum periculo populum dissiparetur.Qui statira accepto conailio,duci lega-
ducis iransduxit,dimicantes inler separtes dirimit. tionera misit, quatenus praedam ct inccndium pro-
Exorta deniquejara in palatio fama tam vchc- hiberet,et inomnibus illi satisfaceret,ut haeo verba
mentis incendii et exlerminii,dux nimium expavit, loquens : Ccssent inter nos et vos inimicitiee, et
c
metuens ne flamma sediticiorum et strepitu moti dux ad me ingreJiatur, liduciam et obsides sine
exercitus perceplo, pontcm,per quem transicranta aliqua dubietate a me recipiens, qucd incolumis
civitate Constantiuopoli ad palatiorum mansiones, veniat et redeat, certus deomni honorc et gloria,
subito in manu robusta prosoccuparent milites ct quam suisque facere polerimus. » Quod beni-
sibi

sagittarii imperatoris. Ideoquo sine mora pramiisit gne dux annuil, si tales darentur obsides, quibus
Baldewinum fratrem suum cum quingeotis loricatis credere possit de vita et salute sua el sic procul ;

militibus ad obtinendum pontem,ne aliqua vis ira- dubio ad eum descendens.libenter sibi et viva voce
peratoris prajcurrens, illam corrumperet : et sic et ore ad os loqueretur.Vixpost hanc ducis respon-
peregrinis transitus et reditus ultra negaretur.Bal- sionem legati impiratoris recesserant, et ecce qui-
dewinus vix medio ponle consliterat, et ecce a dam aliilegatiad eumdem ducemvenientesexpartc
dcxtris el sinistris Turcopoli, militcs imperatoris, Boemundi salutaverunt eum,sic loquentes : « Rogat
navigioinvecli circumquaque in transeuntes sagittis te Boeraundus, princeps ditissimus Siciliseet Gala-
irruunt,et fortiter impugnant. Quibus Baldewinus bria3,ut nequaquam cum imperatorein concordiam
e ponte resisterc nullam habens copiam, sagittas redeas sed in civitatcs Bulgarorum Adrianopolim
; et
illorum effugere properavit ; et sic superato ponte, Phinopolimsecedas.ef tempushyemaleillieperagas;
velociter in aliam partem pontis sicco littore se D cerlusquod menseM.irtio inchoantc,idemBoemun-
contulit, pontem obtinens et observans versusmce- dus cum universis copiis in auxiliurn tibi est affu-
nia dominae et magislro3 civitatis, quousque totus turus,ad expugnandum hunc imperatorem,ctillius
per pontem migraret cxcrcitus. Dux vero a tergo rcgnura invadendum.» Auditahac Boemundi lega-
cum suis custodiamagebat.Intcrea a porlis versus lione, dux omne responsum econlra ficri distulit,
Sanctum Argenium infinita manus Turcopolorum dum luce proxima cxorta, ex consilio suorum re-
militum prosiluitin sagittis et va-
et totius generis spondit « Sc ncn causa quaestus, aut pro destru-
:

riaarmatura adexpugnanduin Baldewinum,et uni- ctione Christianorum, a tcrra ct cogmitione sua

versum gentis Christianao comitatum.Red Baldewi- exiisse,sed in Chrisli nomine viam institisse Jeru-
nus immobilis et insuperabilis ab omni illorum salem ;
hancquevcllepcrliccre et adimplereconsilio
assultu in loco constituto perstitit, donec a mane imperatrris, si ejus graliam et bonam voluntalem
usquead vesperam populo trans pontemante urbis recuperarc etobservare possit.» Hanc autem ducis
intentionemctresponsionemnuntiiBoemundi intel-
moenia relato, et castris positis hospilato, eosdem
 419 U.UKRICI A.Q1 I
4S18 ',_"!

ligentas, b-nigne a duce commendali, in terram A. non solum se ei in filium, sicut mos est tTrae.sed

Apui . r.-i sunt, omnia sicut ex ore ducis didi- lumjunctis manibus reddiditcum uni-
int, referentes. versis primis,qui lunc aderant,et postea subBecuti

Cap. XV. — filio imperalorit cb$iie accepto, dux sunt.Nec mora, aliqua ex ;er;ino iuipeiatoris allata
curiunt imjredilur. sunl dona inaestimabilia duci.et cunclis quiconvo-
Imperalor vero Boemundiharie novam legationem nerant, tam in auro quam argeuto.et ostro diversi
et inggeetionem intelligens, ducem ac ejus amicos generis.in mulis et equis, et in omni quod pretio-
arn[)liiis de concordia sollicilabat, qualenus, si ei sius habebat. Sic veroimperatore ac duce perfectae
placari v.llet, et lerram ejus paciiice perlratisire, fidei et amicitia? vinculo insolubili innod >tis,a tem-
sibi vero facie ad faciern praesenlari in colloquio, pore Dominicae Incurnationis, quo hasc concordia
dilectissimum lilium suum, Joannem nomine, sibi contigit, usque ante paucos dies Pentecoetes per
obsidem daret et omnia necessaria cum emendi
, singulas hebdomadas quatuor viri,aureis Byzuntiis
licenlia sibi suisque accommodaret. Haec impera- onerati, cum decem modiis monetae tarUron, de
toris promissa decreta et firmatadu* intelligens.ex doino imperatoris duci mittebanlur,quibus milites
consilio suorum castra movit a muro civitatis, et sustenlari possent LMirabibiledictu !universa,qu<Eex
iterum trans pontem hospitandi gratia in brachio n dono imperatoris dux militibusdislribuebut.tn mu
maris in tnuralis aedificiis secessit, universum po tationealimentorumad aerarium regis protinusredi-
pulum admonens, ut pacifici essent, et sine sedi banl et non solum haec,sed etiam quae sub universo
;

tione necessaria emerent.Crastina vero luce exorla, orbeiliuccongressit exercitus.Nec mirum,namnul-

Cunonem comitem de Monte acuto,et Baldewinum lius praeter irnperatoris merce tam in vino et oleo
de Burg,viros nobilissimos,et in omni verbo diser- quam in frumento et hordeo, omnique esca,vende-
tissimos.jussitcoramadesse, quos ad suscipiendum batur in toto regna. Et ideo regis aerarium assidua
obsidem filium imperatoris conlidenler direxit : pecunia abundans, nulla datione evacuari potest.
quod actum est. Abduclo ergo jam obside filio im- Cap. XVII. —
Monitu iinperatoris populus Dotnini
peratoris, ac in potcstatem ducis suorumque fideli in Cuppndoriam migrat. Dux imperatorem pro
custodia constituto, dux sine dilatione navigio per necessarii: rebus saepius inlerpcllat.

brachium maris Constantinopolin adveclus esl. Et Pace etconcordiainterimperatoremet ducem hac

assumptis egregiis viri.?, Wernero de Greis, Petro conditionefirmataquamdiximus,duxinhospitiaaedi-
de' et caeters principibus, audacter curiam impe- ficiorum in brachio maris relatus,hactenusobsidem
ratoris ingrcssus.facie ad facicm sibiastiiit,
utau- filium imperalorishonorifice remisit, certus ultra de
diretverbum ejus;
* '
—
el viva voce responderet ei super
—
n fideetamicitiaabimperatoresuscepta.Allera
«
i 1 dehinc — — —
1

omnibusquc-erequireret,auteum inlerpellarel. Bal- u die, acclamatum est ex jussuducis per universum

dewinusvero nequaquain tuuc palatium imperato- exercilum, ut pax et honor imperatori et omnibus
risintroivit,?ed in littore cum multitudineremansit. suis deinceps exhiberetur, et justitia servaretur in
Cap. XVI. — Quam
gloriose dux ab imperatore suf- omni mensura venditionis et emptionis. Impcrator
ceptus sit ct exliibilus,et quid inter eos convcnerit. similiter inlerdixil in omni regno suo sub judicio
Imperator autem, tam magnitico et honorifico viloe,ne quis noceret aut defraudaretquemquam de
duceviso, ejusque sequacibus, in splendore et or- exercitu.sed omniaaequo pondereet mensura pere-
natu preliosarum vestium tam ex ostro qnam auri- grinis venderentur, pretiumvero alleviaretur. Post
frigio, et in niveo opere harmelino et ex mardrino haec quadragesimali tempore inchoanle, imperator
grisioque et vario, quibus Gallorum principes prae- ducem admonuit sua? adesse praesentiae, multum
cipue utunlur, vehementor admirans hoDorem ac per amicitiam et fidem dalam illum obtestans el

decorem illorum, primum ducem in osculo benigne deprecans, quatenus transfretaret, et in terram
suscepit, dchinc universos primates et collaterales Cappadocias tabernacula colIocaret,propteraedificia,
illiuseodem pacis osculo homrare non distulit. Se- quae populus incorrigibilis destruebat. Quod dux
debatautem imperator moresuopotenter in throno benigne annuit, ac trajecto flumine, alio in littore
regni sui, non duci,non alicui assurgens ad porri- ^ in pratis Cappadociae, ipse et universus populus
genda oscula,sed flexis genibus dux incurvatus est, cestris positis commorati sunt.Ab hincetdeinceps,
incurvati sunt et sui ad osculandum tam gloriosis paulatim peregrinis chare omnia vendebantur, sed
simum imperatorem et potentissimum. Osculatis tamen munera imperatoris nequaquam duci immi-
denique omnibus ex ordine, duci in haec verba lo- nuta sunt metuebat enim eum valde. Dux vero, ;

cutus est: « Audivi de te, quoniam miles etprin- veuditionispenuriam rerum necessariarum inluens
ceps potentissimus tua sis in terra, el vir pruden- et populiclamorem raoleste accipiens,imperatorem
tissimus ac perfectae fidei. Quaproptcr te in filium saepius Davigio conveniebat, et de gravitate vendi-
adoptivum suscip'o; et universa quae possideo, in tionis eumarguebat.Sed imperator,i]uasi inscius et
potestate tua constituo, ut pcrte imperium meum id fieri nolens, rursus peregrinis omnia alleviabat.
et terrarrea afacie prresentis et adfuturae multilu- Cap. XVIII. — Boemundus adveniens, secjre per-
dinis liberari ac salutari possit. » Ilis pacifieis et suasus estimperatoris homo fieri.
piisimperatoris sermonibus duxplacatus,et illectus lntereadumadhaecducemcumimperatoreageren-
 . ;
:

421 HISTORIA HIEROSOLYM. — LIB. II. 422

tur,etsanctaPaschajam tribusseptimanis evolutis, A. 8"o subjugavit dominio.Eadem siquidem die, qua
processisset,Boemundus decem millia habensequi- castra moveruni. Rulinel applicuerunt. Et ecce le-
tum,et plurimas copias pedilum, per Valonam et gatio Keymundi.comitis Sancti quo- ^Egidii adfuit,
Duraxet Bulgarorum doscen-
casteras civitates regni modoetipseincivilatemConstantinopolirningressus
dens.in virtute magna ante muros civitatis Constan- cum imperatore fcedu3 percussisset, rogans et ob-
tinopolis astitit.Gui dux ex rogatu imperatoris cum teslans, quatenus eum et episcopum de Polio.Rey-
viginti primoribus desuo assumptoexercituoccurrit, merum nominc.proastolari vcllent. Hi vero se mini-
uteumadimperatoris praesenliam sub firmafidein- me eum praesto!ari,aut longius his partibus immo-
trolucerct.priusquam arma reponerent.aut tenloria rari astruxerunt, sed paulatim sepraecedere,ipsum
collocarent.Tandemverocumseinvicemsalutasseul, vero comitem recto et non nimium maturato callc
et dux diu cum ipso Boemundo ageret,plurimisque posse subsequi,rebus suis caute et diligenter cum
blanditiis ei persuadoret.ut verbum imperatoris au- imperatore ordinalis.lbidemUufinel,Petrus Ercmi-
diturus curiam intraret, Poernundus vero prorsus ta,praestolatusprincipes,cum paucis reliquis suaeat»
negaret, ac referret.nimium se imperatorem perti- tritae multitudinis adjunctus est.Comitisvero Rey-
mescere,eo quod vir callidusel subdolus haberetur, mundi legati, acceptu ducis rcsporiso.Constantino-
ad extremum victus bona promissioneducis et allo- polim reversi sunt.Dux siquidem et Boemundus el
B
cutione,fiducialiter palalium imperatnris introivit, Bobertus Flnndrensis,donis a rege pretiosis donali
in osculo pacis, et in omni gratia et honore susce- et nimium commendati,Uer suum continuant.Rey-
ptus. Deindo diversis colloquiiset consiliis inter se mundusgratiosus et dilectusfactus imperatori,die-
Boemundus homo imperatoris factus cst,
habitis, bus quindecim Gonstantinopoli moram f'ecit,pluri-
cum juramento et fide data partus cum eo quod mum honoris eldoniab imperatore conseculus,sub
nihil de regno ejus sibi retineret. nisiexejus gratia fide etsacramento homo illius factus.
et consensu.Slalimque allata sunt Boemundo sicut Cap. XXI. — Deobsidione urbis Nicgesc.
Godefrido munera, miri et inaudili Ihesauri in auro In his itaque diebusRobertus, Normanorumco-
et argento, vasa quoque pretiosa opere et decore, mes,StephanusBlesensis,Eustachius,fraterpraedicli
multoque ampliora quam ab aliquo possil aestimari. ducis cum ingenli manu equitum similiter ad-
Cap. XIX. — Nepos Doemundi clanculo disgredilur fuerunt : qui et ipsi cum imperatore foedus et ami-
dux cum decenter ub imperatore dimiltitur
suis : citiam ineuntes, hominesque illius in fidei jura-
Robertus comes. mento facti,nimiis donis ab eo honeslati sunt. Dux
Cum haec concordia et fcedus inter imperato- vero et qui cum eo erant, interea Nicaeam urbem
rem et Boemundum Tankradus,
-fieret,, sororis„ ,
adierunt, quo ipse/11- dux-rprimum obsidionem, ante >

filius Boemundi,bracbium maris cum universoco- majorem portam urbis positis castris, constituit
miUtu etapparatu tam suo quam Boemundi trans- fieri. Subsecuti3 vero principibus, paucissima rc-
frelavit, clam imperatore,duce ac Boemundo, ne et quies in terminis Cappadociae fuittrans praedictum
ipse subditus illi fieret. Hac igitur Tankradi prae- brachium maris S. Georgii, sed feslinato itinere et
sumplione imperator audita, moleste accepit, eo ipsicastrametati, circa Nicajam urbemconsederunt;
quod ejus colloquium vitaverit.Sed tamen pruden- quae moenibus, muris, munitionibus turrim insupe-
ter dissimulans, Boemundum atque ducem cum Inhac urbeantiqua et robustissi-
rabilis videbatur.
amore et immenso houore munerumque largitione ma, Solymanus, unus ex principibus Turcorum,vir
commendatos, trans fluvium ad exercitum remisit. nobilissimus, sed gentilis, dominio praeerat. Qui,
Brevi dehinc intervallo adfuitRobertus Flandrensis andito Ghrisiianorum intentionis adventu,omni ar-
cum immensis copiis,qui et ipse audita concordia matura fortium virorum civitatem munivit,quin et
ducis et Boemundi cum imperatore, foedus iniit, alimenta copiosa, undecunque collccta, intulit,por-
homo Unde ipse quoque sicut et illi,
illius factus. tas vere undique seris firmUsimisobstruxerunt.Ut
ingentia munera de manu imperatoris meruit acci- enim circa Nicaeam et ejus mcenia in equis velocis-
pere.Dehinc post aliquot dies ab imperatore beni- simis praedicti principes convenerunt, alii in assul-
gne commendatus est, ct flumine praedicti maris D tibus et discursibus equorum delectabantur,turrcs
emenso, in regione et pralis Gappadociae sociis et etfortissima moenia admirantes,murosqueduplices.
Christianis principibus admislus.armiset copiis as- Sed neque his circumspectis,aliqua formidine con-
sociatus est. cuti potueruntverum omni virtute et militari
;

Cap. XX. —
Exercitus versus Nic&am iler dirigit habitu animati, urbem assiliunt et oppugnant, alii
deReymundo comite et Pelro Eremita el de qui- vero pedestri aggressu, non minus arcu et sagittis
busdam aliis principibus defensores urbi bello lacessunt,sed plures gravissi-
Non multo dehinc tempore tam egregiis viris mis ictibus etjaculis desuper repugnanliumattriti
in unurn collatis, placuit, ex communi consilio, sunt, qui incaute et caeco impetu ac fragore subito
quatenusjam congruum tempusexpeditionis oper- proelia juxta muros tentare ausi sunt.
ti, sicut devoverant, deinceps viam continua- Cap. XXII. — Item dispositio obsidionis quibus;

rent versus civitatem Nicaeam, quam genlilis principibus qux partes ci.vttatis delegatx sinl.
virtus Turcorum, imperatori injuste ereptam, Principes vero exercitus, videntes sic frustra et
 ;

123 AUiKMCI AQUENSIS

InatiiHi populum perire ; "uo quidqnam in- a Conanua quoqne, imbo principee Britan
>

oluaiabuio prosidio poaae nooere.uilmeliuBBenBe- R inoldua de civitatc Bclvaciae, \\'<ilo de

,

runtquam ut,ob»ldionecireumquaquepo»ita,urbem Calmont,Willhelmua de Moi tpelir.viriimpi

oogereut et ouBtodea mu de iu prima lixis papilionibue cnm csteria prsfatia in cireuitu

obaidioo Mdua, dux Lotbaringia>,prinoepaae urbia consederunt.Caslus quoque d ta-

dominus de caatello Bullionis.cum univeran comi- te,Gebarduade Roseloncivitate, GiaelberioedeTre-

tatu Lotbaringorum consiitutus est
Buemundus ;
v.i.unus de principibus Burgundiffi,01iverus de eas-

princepa Siciliie et Calabriaj, nalione Northman- troJus8i,mile8audaxet pugnax,Acharde Motinerla,

nus.vir ttlli cordis ot miri ingenii,ac omni milituri candidua capite, Eeimboldue, comes de Orii

virlute in rcbus bellicis aptissmus, et opibus di- eivitate, quo non alter valentior, Lodowicue de
tissimus.vieinus sedem collocavit; Tankradus.tiro Monzous, mirabilie in opere militari,Gliue cumitis
illuatria, juxto eumdera Boemundum,
avunculum Dirici de Monthiliart, Dudo de Cons, rufus capite,

suum, cum suis sodalibus considere deceruitur bello docliaaimua ; Gozelo et frater ejus Lambertus,
Tatinusiiuidam trunculi nasi.familiaris imperatuiis bello perilissimus,cum patre suo Cunone deMonte
Gonslantinopolis, et ejus secretorum conscius, du- acuto,viro illustrissimo,juvia praedictorum papilio-

ctor Cbriatiani quod loca regionis p ne^* labernaculu coIlocaverunt.PctrusdeStadeneis,

exercitua, eo
UOta sibi essc-nt,cuu> auxiliari manu
milituin ejus-
'
Iteinardus de Tul civilate, Waltcrus de Verveis,

dem imperatoria, urbem in decreta sibi parte pre- Arnollusde Tyr,Jcanms de Numecca.IIerebrandus
mebal. Koberlus, comes Flandrensis, nulli illorum de Boillon.hi omnes ad omne bellorum inccndium
r in armis, divitiis et viribus.el eomes
Rober- indefessi urbem cingebant.

tus, princepe Norlhmanni», filiua regis Anglorum Cap. XXIV. — Deviris sacri ordinis el vulgo inermi,
fcrocissimus,armisrebusquemilitaribusditis=imus, cl de locaciviUdis.

juxta prsedictosin obsidioneejusdcmurbis in ordi- Nec dubitandum est, cum tot capitaneis primis
ne locati snnt. Werncrua de Greis castro.miles ir- non paucos adluisse sequaoeselinferiores,servo3 et
reprehensibilis in arte bellica, Eustacliius, frater ancillas, nuptas et innuptas.cujusque ordinis viros
prceilicti ducis Godefiidi, cum Baldewino fratre
et mulieres.Hia omnibus, episcopi, abbates, mona-
eorum,viro clarissimo.ct bello invictissimo,pariler clii,cur.onici ci presbyleri praeerantad instruendos
in ordineconsederunt.BaldcwinusdeMonlecastello, ct corroborandos.Obsessaabhiscopiis tota contine-
Hamaicorum comes cl princeps,vir illustriasimua lur civitas prseter locum, quem ad tuendum, et
in omni militari actiono, Tliomas dc Feria
castro, Rcymundo decreverant.
vacuum relictum, comiti
Fr;mcigena,miles accerrimus, unacum Baldewino Victum, et omne quod necessc est corpori, nullis
de Burg, Drogo de Nahella, Gcrhardus deKeresi- C imrnilti porlis tam copiosus sinebat exercilus.Sed
castello, Anselmus de Riburgismonte, Hugo
comes
lacus quidam mirse latitudinio et longitudinis, in
de S. Paulo, Engilra.Jus ejusdem Hugonia filius.
modum maris allus,aptue remis et navigio,inquo-
miles egregius, Wido de castro Porsessa, tiro rn d.im latcre murorum civitatis habebatur,perqucm
armis fortissimus, Baldewimus de castello Gant, gaipius ingressua et egressus virisBolymani.neces
Balde\vinusquoquevirbcllonominatissimus,cogno saria in!'erentibus,ipsique Solymano,patere solebat.
mine Calderim comes, una Willhelmus de Foreis Nondum vero Reymundus, prxfatus comesdelerra
caslello.omni viriute et potentia bc.hca pifcclurus, S. yEgidii, quae dieitur Provincia, vires et opem
ad observandam urbcm,vix humanis viribus supe- contulerat. Nam cum imperatore Constantinopoli
rabilem, omnea viri fortissimi, in decrcta sibi parte
cum suis cuneismoiamfaciebat,multum ei fcedera-
consederunt. tus prae donis magnificis,quibus de die in diem de
Cap. XXIII. — llem de codem. domo regis augebatur.
Episcopus vcro de Podio, Rcymerus noraine, Cap. XXV — De principe
'.
urbis Nicxse ct de explo-

omni bonilate repletus,non modica manu et appa- raloribus ejus.

ralu circa uibem vires au^ebat. Stephanus, comes Solymanus audita tantorum virorum belligerato-
Blcsensis,et caput et primus consilio in omni exer- D rum adunatione, a proesidio Nicaeae egressus est
citu, in multitudine gravi unoinlatere urbemtue- propler auxiliumcaeterorumTurcorum etgentiiium,
batur. Hugc,cognomineMagnus,fra!erregis Fran- spatio plurimorum dierum desudans, quousque
cise, illustrissiraus socius,;adcustodiendam urbem quingentamilliavirorum pugnatorum et ferratorum
suo sedit in ordine. Robertus, filius Gerardi, Rey- equitum exomniRomaniacontraxit.Quibus undique
mundus cognominc Pellez.Bonwankerus de Capis colleclis et admonitis, fama obsidionis Nicaeae et

castello,Milo quoquc cognomineLover miles fortis- exercitus Christianorum ad aures ejusperlata esl,
simus,Stephanus de Albemarla,filiusUdoniscomi- et quia numerus tot millium supra quadringenta
tis de Campania, Waltherus de
Dromcdan,etejua millia illic consedisse referatur. Fama autem hac

filiuaBernardua dilectiasimus, in omni facto et attonitus, cum universa collectione suorum iter
forma delectabilis; Gcrardus dc Gorna,Gothardus, suum per montana movit versus mccnia Niesew,si
filius Godefridi, juvenis chrissimus, Rudolfus, forte e specula rupium posset oculis deprehcndere,
ditissimuscopiarum, dominus Alenus, cognomine si tot, utaudierat,illuc millia convenissent, et qua
 425 UISTORIA HIEIIOSOLYM. - LTB. II. 426
parte hos sanius aggredi posset.Tandemexconsilio A mittitur in custndiam tiuam pclebut. Al> hinc et
8uorum,quarta die obsidionis transacta, idem Soly- deinceps cura totus sollicilutur exercitus
pervigili
manus duos ex suis sub falsi specie Christiana in Chrislianorum,die ac nocte,armis et apparalu pro-
morcm poregrinorum ad exploramlam virlutem et vidus, usque ad hanc horam, quum ex captivi pro-
actus Christiani exercitus direxit, qui custodibus missioneSolymani copias ab Alpibus innumerabiles
arcis, et defensoribus Nicaeae uri>is,in hunc modum ebullire didicerant. Dux Godefridus, Boemundus,
nunlia deferrent : « Scilotequia princeps et domi- Robertus Flandrensis et uuiversi qui aderant, co-
nus urbis nostiae, Solymanus, mittit nos ad vos, ut miti Reymundo lola nocte hac legationem direxe-
spem firmissimam in suo juvamine teneatis. Nil runt, quatcnus plus solito viam maturaret, si cum
formidinis vobisadhiscircumsedentibusincutiatur, Turcis bellum committere vellet,el sociissubvenire.
qui longinquo fatigati ilinere, et huc in exsilium Sciebant enim eum in proximo jam ab imperatore
progressi, pro stultis corupulabunlur, quos simili laxatum, etmultis honoribusetdivitiis commenda-
pcena et marlyrio, ut Petri agmina ante hos dies, tum. Qui tantorura principum legationecognita,et
tractabit, et in proximo vobis succurrere in manu Solymani tam maturata adventatione,nihil moraeul-
robusta et in millibus infinitis paratus est. « Hac tra faciens, toto hujus noctis tempore acceleravit
Solymani legatione accepta, viri duo praemissi per p iter; ac primahora
diei, jam solemundum replente,
loca nota etdeviaversuslocum quo urbis inobsessa cum Podiensi episcopo in signis varii colorisetde-
erat, viam insistunt, si forte enavigare occulte ad coris adfuit,in loricis etgaleis, in forlitudine vehe-
ipsos urbis defensores valerent, et nota facere quae mente equestris et pedestris exercitus.
illis b Solymano injuncta erant.qualiter Solymanus, Cap. XXVII. — Adventus Soiymani: exhortatio Po-
factis cuneis, in brevi peregrinos aggrederetur, et diensis episcopi: conflictus et victoria poputi Chri-
ut omnisvirtus Turcorum aportis erumperet,et sic stiani.

in fortitudineadmista populum Domini deleret.Sed Itaque ipsiuscomitisvixtentoriaponebuntur,cum

ex Domini voluntate acustodibus Christianis, cir- Solymanus circa horam tertiam ab allitudine mon-
cumquaque tuenda loca et semitas, ne
diflusis ad tiumdescendebat, etomnis comitatus ejus.ut arena
qua frausaut visexadversonoceret.hiduo praemissi maris perdiversas semitas factis aciebus exuadans,
a Solymano, capti et retenti sunt, quorum alter in omnes viri fortissimi, et bello cautissimi, loriciset
impetu occisus est,alter ad preesentiam Christiauo- galeis et clypeis aureis valde armali, signaque plu-
rum principum adductusest. rima mirae pulchritudinis in manibus praeferentes.
Cap. XXVI. —
Item de uno exploratorum illorum, Horum in prima acie ad decem raillia, viri omnes

el quam populus Domini gentilium prxsto- _ sagittarii,in convallem Nicaeae praecucurrerant, arcus
sollicile
laretur adventum. C corneosetosseos,adferiendum rigidissimosmanufe-
Virum itaque apprehensum Godefridus dux et rentes et universi equis insidentes cursu velocis.
;

Boemundus, et caeleri minis suppliciorum coege-
runt.ut cujus rei causa missus venerit,sola veritate
expliearet.Ilieautem totelectorum principumminas
expavescen3,et vitam suam in articulo mortis posi-
tam agnoscens,flebili voce, humili vultu lacryma-
rumque cor.tinua inundatione devitaet salute sua
multum precatur.omnibus trepidansmembris.etrei
veritatem pollicitur aperire.et quod utileet salubre
universo populo futurum esset. Fatetur tnim se a
simis et bello aptissimis. Sic Solymanus et sui de-
scendentes, per portam urbis irrumpere in impetu
quam Reymundus, praedictus comos,ad
nitehantur,
tuendum obsederat. Sed ab ipso comite et a Balde-
wino, fratie ducis.illis ex adverso cum Baldewino
Calderim occurrenlibus plurima manu, graviter re-
trusi et expugnati sunt.In hoc horrorecrudelissimi
belli inter manus fcstinantes, sermo episcopi sic
populum consolatur gens Deo dicata, omnia
:

Solymano missum,quem jugis montium cum innu- pro Dei amore Dei reliquistis,divitias,agros,vineas
merabili gente hospitatum,et adeo vicinum asserit, et castella; nunc in promptu vita perpetua esteicui

ut in crasiino die circa horam tertiam eum ad pu- contigerit hoc in praelio martyrio coronari. Indu-
gnam credantadfuturum,et ejusdolos acrepentinos bitanter hos inimicos,Deo viventi contrarios, adite,
incursus sua relatione posse praecavere. Rogabat D Deodonantehodie victoriamsuscipietis.» Hacadmo-
enim custodiam usque ad praedictam horam
se in nitionePaganus de Garlanda, dapifer regis Fran-
teneri, quousque rei veritas et Solymani probare- corum, Wido de Porsessa, Tankradus et Rogterus
tur adventus sin autem aliquando his fefellisset,
; de Barnavilla, Robprtus Flandrensis, Robertua
nequaquam sibi vitam donari, sed collo amputato Northmannorum princeps, confratribus in Christo
velle perire. Instabat etiam multa et humili prece, sine mora subveniunt, per medias acies fulmineis
quatenus Christianitatis professioDe baptismum ictibus et equorum celeritate discurrentes.DuxGo-
susciperet,et Christiano jure Christianis communi- defridus el Boemundus, non equo lardantes, laxis
caret.Sed hoc potius petebat timore susceptae mor. frenis per medios hostes advolant, hos lanceis per
tis quam aliquo catholicae fidei amore. Tandem forantes, hos ab equis dejicientes et socios eaepe
miserabili fletu illius etnimia Christianitatis pro- hortantes, ad Irucidandos hostes admonitione virili

missione,primorum exercitus mollitasunl corda, ac consolantur. Ulic non modicus fragor hastarum,
miserti, vilam sibi donaverunt, sed tamen
illius tinnitus gladiorum et galearum in hoc luctamine

Patrol. CLXVI. 14
4« AI.BKHICI AQKKN-ls 438

belli est uuditus ; non n odloa Turcorum ruina ub A. stianorum fugientem spquiaut retinerepraesumpsit,
his egrej^iirf vims eorumque Booiia facta c-t.llue vi- propter Toroorom jaooladeeuper inlestantium.
ctoria Dei gratia in populo catbolioo habita, Soly- Cap. XXIX. — De viris capitnnrisin eadem obsidtone
manus et sui in montuna fuga reverai sunt, nulla oceumbentibus.
ulterius pugna in hac ob^idione populum Dei ag- Cum in df-creio lirmissirno obsidionis et destru-

gredi audentes. Ab illo dieomnem clementium erga ctionis urbis.currifula septern hebdomadarurn ibi-

captivum legutum Solymani tideles Christi exhibe- dem circa mcenia ejus versurentur.et principes, ulii

bant, quia eum verum el tidelem in sua promis- jactus et tormenta lapidum ad minuendos rnuroset
sione experti sunt.el privalus inter familiaressum- turres aplarent, alii componerent,
arietes ferratos
morum principum diligebatur. Occisorum vero e^ et diversa ingonia quaererent assultusque plurimos
vulneratorum capita Christiani umputantes, secum inferrent, haldewinua Calderim incessanter muros
in signum vicioriae deferenda in sellarum suarum impugnans, nimis(|ue temerario et audaci conatu
corrigiis ad lentoria sua detulerunt, et ad societa- praecurrens,in ictu praernissi lapidis fractis cervici-
tem.partim in tabernaculis relictum circaurbem ad bus vita exspiravit.Baldewinus deGantdum ibidem
probibendumexitum inclusoruui,cum gaudio reversi in assultu urbis desudaret, et incaute muros appe-
sunt. Athujusprimi belli turbine sedatocirca Nicae- g terut.vertice transfixo in impetu sagiltae, vitam ex-
am, capita Turcorum amputalaiutra urbis meenia halavit. Post haec dum ex consilio el decreto princi-
jactabant.ad terrendos magistros arcis et custodes pum rursus exercitus iteraret assultum, comes de
murorum.Deinde mille capita Turcorum collecta,in Foreiset alter deinsula Flandriae, Walo nomine, in
curribus et saccis plaustrisque positu, detulerunt eodem ussultu nimium ferventes et bello vehemen-
usque ad portum qui Civitot dicitur, et sic navigio tes, dum hostes lacesserunt, sagitlis infixi interie-
imperatori Constantinopolim missa sunt. runt,W:do de Porsessa,illustriseques ibideminfir-
mitate occupatus,vita decessit. Flevitsuperhis om-
Cap. XXVIII. — De munificentia irnperatoris
in prin- nis populus Calholicorum,quoniam fortes consilia-
cipes, et de Turco falsi nominis Christiano.
rii et auctores rerum capitalium habebantur.Tantos
lmperator,visis tot capitibus udversdriorum suo- etenim viros nobilissimos cumomni honore et rcli-

rum militum Solymani, cujus injusta vi urbem

et gione episcopi etabbates sepelierunt, non modicam
Nicaeam in doloamiseral.plurimum in hoc fidelium eleemosynarum largitionem pro salute animurum
triumpho exhilarescit,acdisposuit ut pro laborebel- illorum dividentes egenis etmendicis.
lico magnam recipiantremunerationera.Uiide pecu- XXX. — Item de aliis ibidem pereuntibus.
Cap.
niam non modicam, ostra diversi generis, et omnia Dehinc quadam die.dum plurimorum principum
necessariaad remunerandum querr.quepotentem in slrues, etmachinae muro Nicapae applicarentur, et
vehiculis mulorumet equorum direxit,victus innu- quaedamnon in vanum,quaedam frustralaborarent,
merabiles pariter attribuit, vendendi etemendi un- Henricus de Ascha et Hartmanus comes, unus de
dique suo in regnolargissima facultasconcessacst. majoribus Alemanniae, vulpem ex proprio sumptu
Nautae et mercatores certabant ex imperatoria jus- quercinis trabibus composuerunt.cujus in gyro tu-
sione navibus plerris cibariis frumenti, carnis,vini, tos intexuerunt parietes,ut gravissimos Turcorum
olei et hordei per mare discurrere,quousque ad por- armorum,omniumquejaculorum ge-
Bufferret iclus
tum auchoras jaciunt,ubi fidelium turmae ad
Civitot nera, ac si urbem for-
in ea manentes,tuti et illaesi
refocillandum corpus, antejejuniis aggravatum, titer impugnando perforarent. Hoc tandem vulpis
omnia venalia reperiebant. Hacfrequentia escarum instrumentum dum ad ungnem opere etligaturis
fruentes et gaudentes, conspirant et affirmant se perduceretur, mililes prasdiclorum principum lori-
non recessuros, quousque urbis superata et capta cati ad viginti in eadem vulpis protectione sunt con-
imperatoris poteslatirestituatur Promiserant enim stituti.Sedmagna virorum inundatione et conamine
juramento nihil de regno imperatoris, non castra, juxta muros applicata, noo aequo subsedit aggere,
non civitates, nisi ex ejus voluntate aut dono.reti- non recto impulsu aut aequo conductu moderata,et
nere. Iloc coraperto el investigato, et visa Christia- D sic trabes, postes, universaeque ligatur® contritae,
norum victoria et Turcorum caede cruentissima, viros in ea latentesin momento oppresserunt. Har-
captivus ille, quem prsdiximus; diffisus vitae, et tmanus ac Henricus dolentes, et magnum de casu
Christianitatis jugum effugere cogitans.quadam die suorum luctum habentes,sepultura exstinctos hono-
visa opportunitate clarissimaet custodiae negligen- rifice condiderunt, sed non parum gaudere potue-
tia, facilis saltu pedis,vallum murorum urbis Irans. runt, quod cum suis non in hac momentanea suffo-
volat : Turcos per mcenia praesentes, et lunc belli catione perierunt.
otio vacantes,ad subveniendum sibiincessabili voce Cap. XXXI. — De murorum et praecipue cujusdam
admonet ac precatur. Qui sine morafuniculo, a mce- turris oppugnatione.
nibus dimisso inter manus fallacis et fugitivi, pe- Alia post haec die, dum creberrimi assultus plu-
reni mox inipso pendentem et manibus haerentem, rimorum in vanum consumerentur, comesHeymun-
intra maenia non parvo clamoreac fragore factoin- dus turrim quamdam duobus tormentis lapidum,
terius et exterius, levaverunt. Nullus tamen Chri- quae vulgo dicuntur Mangenae, fortiter quassatam
 429 HISTORIA HIEHOSOLYM. — LIB. II. 130
oppugnavit. Sed minui et dissolvi vel lapis uuusab A Cap. XXXIII. —
Profani resisientes valde Christi-
hoc antiquo opere,etcaementovix solubili,robustis- oolas defatigunt.Ubi dux ipse Turcorum bellicosis-

simo lam jactu non potuit,<luiu ad extremum plura simum sagitta trajecit.
adaucta sunl lapidum quassantium instrumenta, Navibus itaque receptis sanis et illa?sis,fortiesimi
quibus tandem rnuri concussi rinias per loca pertu- militosGallorum in eis sunt constituti, qui ultra
lerunt, et aliqui lapides prae creberrima jactulione exitu Turcis interdicto obstarent, et nihilprorsus
cum caemento minui ac labi coeperunt.Quod videns necessariorum eisinferri paterentur. In una autem
exercitus Dei viventis,adunata manu,et factatestu. nave de Turcopolis imperatoris viri sagittarii ha-
dine virainea vailum superans,audaci transitu mu- bebantur, qui navali certamine in aquis rnultum
ros impetunt,turrim rnuris eminentem uncis ligoni- praevalere solebant.Turci vero,et universi custodes
busperrumpere etperforare moliuntur, quam Turci lacum tumuilum populi.et principum
praesidii.circa
interius coacervatione lapidumcompleverant,ut va- tam matutinos conventus intelligentes, ad mcenia
lidius staret densitate lapidum, et si forte exterior versus fluvium concurrunt, multum de noviter ad-
murus aGallis corrumperetur,volentibus penetrare ductis navibus admirati,quas procul dubio suas aes-
impedimento esset congeries infinitorum lapidum. timasseut, nisi quod suae adhuc altero in littore
Populus autem Dei vivi, accensa magis ac magis p juxta muros et mcenia catenatae ferro et seris stare
lra, et strau'e suorum commotus, turrim percurrit videbantur. Sic lacu navali obsidione praeoccupato,
acumine mordacis ferri, quousque foramen trans et militum illic in flumine loricata mann.in lanceis,

turrim tanta virtute reddunt ut hiatus cavati muri arcu et sagittis armata, relictu, comes IV.ymundua
duosinsimul penetrare praesumentes capere videre- et sui plurima manus de exercitu
satellites, ac
tur,qui coacervalionenYlapidumsingulatimeruerent iterato,praedictam turrim conveniunt assultus et ;

et minuerent,viamque ad hostes patenter aperirent.
Sed nec sic proficere potuerunt.
Cap. XXXII. — Populus Domini supradictum lacum
navati obsidione circumdat.
Nocte vero quadam ab hac colluctatione, et plu-
rima strygis conamine, circa urbem populo vexato
et interdum in castris reiato.deprehensum est.Tur-
cosnavigio per lacum aburbe saepius exire,virosco-
adjutores arma et omnia necessaria clam
mercatores usquequaqueilluc convenire, et a
cis omnia venalia in eodem lacu reperire.
denique principes plurimis usi sunt consiliis, quid
agerent vel insisterent,qualiter lacus his interdica-
tur, et inclusis exitus etintroitus ultra navigio ne-
gelur.dicentes non aliter suos assultus vel laborem
posse perficere.Tandeminterplurimasdiscussiones
tale repertum est consilium,quia nisi navali custo-
dia tam spatiosus observaretur lacus, nequaquam
hostes posse reprimi, nec urbem alimentis posse
vacuari. Unde magnis et parvis in unum vocatis,
decretumest communi consilioutad portumCivitot
innumerabiles copiae equeslris et pedestris
lapidum jactus multiplicant, Turcos non parce ve-
xant elimpugnant, ariete ferralo muros crebra ho-
minum vociferatione impellentes. Turci siquidem
videntes crebro ariete muros impelli et concuti, et
turrim ligonibus perfodi, adipem, oleum picemque
sluppiset facibus ardentissimis commistam funde-
banlamcenibus,quae instrumentum arietis etcrates
vimineas prorsua assumpserunt,aliisagittis et cor-
neo arcu plurimos interimebant, alii saxorum lae-
inferre? sione secus muros et turrim laborantes opprimebant.
Tur- ^ In hacTurcorum defensione et reluctatione,quidam
Ex hoc miles illorum ferocissimi auimi et cordis non parce
desudabat arcu et jaculis, et (qnod dictu mirabile
est) in vulnere sibi illato difiisus vitae,procul abje-
cloclypeo.manifesteopposuitpectusteliscunclorum,
et rupeasaxain medium vulgus ambabus manibus
torquebat. Hic quamvis, ut aiunt pro vero qui ad-
fuerunt, viginti sagittis adhuc haerenlibus in prae-
cordiispremeretur,non continebatmanus a jactura
Japidum et peroussione Gallorum, sed amplius et
saevius damnum exercebat in populo.Dux vero Go-
defridus,videnslam ferocisaimumet crudelissimum
vulgi saevire, nec sagittarum in (ixione deficere, sed
fcot

mitterentur, qui naves a domino imperatoreimpe- plures fidelium illius jaculatione perire, arrept
tralas, ejusque dono eoncessas,a mari per siccum arcu baleari, el stans post scuta duorum sociorum
iter vehiculis,arte lignorum aptatisfunibuscauabi- D eumdemTurcumtrans vitaliacordis percuiit,sicque
nis, et loris taureis humero et collo hominum et mortuum ultra acaede horrenda compescit.Tundem
equorum impositis.usque ad lacum Nicaeaeperducere fatigato populo Coristianorum, et sole declinato,
valerent. Quod actum est, et noctis in silentio viam et assultu tam horribili sedato, Turci angustiatj

septem miliiarum trahente3,has naves miri ponderis prae fsramine turris, rursus saxorum acervoscom-
et magnitudinis, quae numerum centum virorum portant interius noctis in silentio, ne facilis aditus
capere poterant,orlo sole,ad praedictum locum ap- in crastino reperiretur.
plicuerunt, has in littore et undis reponentes. Nec Cap. XXXIV. —
l)e occiso Christiano bellatore qui
mora,principes exercitus exsurgentes undiquc per- ad ludibrium fidelium in rnuro suspenditur.
venerunt ad laeum, videre el scire de navibus, ga- Maae autem sole relato, populus Dci ad iteran-
visi quod sui incolumes el sine hostili iniestatione,
dum assultum, et ampliandum turris penetiale,
et naves sine laesione receptae sunt. animatur et armatur.Sed visa et agnita rursus la-
pidum collatione opposita, in recenti foramine,
 431 ALBERICH AQUENSIS A'M
i |pcriculi et anxietutis, quam priori luce A cornpellure disposui, quatenu9, si consiliis meia
pertulerat, cuep it ar.lmo molleeoere et quisque aoqoiescatie etaliquod laborii rneiprsmiurn avobia
aliu Tandem milee q conBcquar, D"o aoxiliante,tDrrira banc,qos valida
jlin dicl i it iberti Northraao" et insujjerubilis vid -tur, humi cogam procurabcre

noruru eomitis exailiena, galea opertueel loric sine damno et vestrorum penculo commilitonum,
tectus olypeo, trans moroa imperterritus
valluia per quam aditua patebit a:i inirnicos, vobisque
inva<lit, ad turrim properat, et acervos lapidum a contrarios.Tanturn necessaria arti meae et communi
ninc eruere nititur,et aditum saxis occupatum
l
sumptu et juvamine administrentur. » Audita hac
vacoare. Bed grandine saxorum,et assidua inunda- viri promissiono,cum oinni benevolentia paclisunt

tionc jaculorum inc^pl obliviscitur.Videns autem ei dare quindecim libras Cartanensis monctae, prae-

idem miles omni auxilio so destitutum et prae op-
pre«sioneimmeoaorom [apidum nihilpos-eproficere,
oominua muro se astringit, ad devitanda jarula
Turcorum.quaesine intprmissione fatigabant virum
egregium.Sed nec sic evadendi manus illorum ulla
vni aut facultas illi monstratur.Tandem tot millium
R
II
mium laboris sui, et quidquid necessarium operi
requireret, indosinenler administrare, gavisi et
confidentes in spe promissi artificii.Magister itaque
artis, facta pmcdicta convenlione, ingenia sua
aptat, parietes declives connectit, et virgeas cratea
assuit mirifico instrumento sub cujus protectione
;

lapidibusa colloet capite illius souto avulso.fractis tpse ac secum desudantes capita sua tuta a jaculis
cervicibus juxta muros obruituret in ipsa lorica et Turcorum, desuper resistentium, haberent.
omnium fidelium.nequa-
galea tnoritur in aspectu Cap. XXXVI. De everaione immanissimse turris,
qu.un subvenientium.Turci ergo videntes virum
illi et domina civitatis quomodo cupla sit.

immobilem jam obisse, ab ipsa nefandaturri cale- Ad unguem vero instrumento suae protectionis
na:n projiciunt, ungues ferreos acutissimos et ra- parducto, viri Chriatianorura loricati et elypeari
pacissimos ex fabrili ingenio et opere habentem circa machinam conglobantur. Quam in virtutesua
quasi hamos, quaj annulo loricse exstincti militis trans vallum impulerunt trahentes.etjuxta muros,
infixa, eumdem arripiens ac retinens, cura cada- prohibentibus desuper omnibus Turcis,
invitiset
vere mortuo moenia levatur. Dehinc cor-
intra cominus adjunctam statuerunt. In qua magister
pus apprehensum.licet exstinctum,in laqueo
militis artts cum caeteris opificibu9 suislulus relinquitur,
funis ad moenia suspenderunt, ut Ghrisiianos per regressis sine magna laesione fidelium turmis.Turci
hanc inhumanitatem amplius offenderent. Offensi vero,videntes hujus ingenii inslrumentum in detri-
igitur et tristes univeroi
lamentabanturconfratrem mento urbis posse ardentescum
praevalere, faculas
tam crudeli nece et vilitractatu obiisse. Quem post machinam, et saxea9
pice et adipe jactant super
haoc diutinam illusionem nudum a mcenibus pro- ** moles convolvunt amcenibua, si sic aliqua arte ara
jectum, honorilice susceptum cum caeteris praefatis muro illatadestruatur,etinclusi in eaabsterreantur.
et ibideni occisis fidelibus, in eleemosynarum dis- Sed frustra omnia jactant aut conantur, quia pa-
tributione, sacerdoturnqne commendationesepelie- rietes declives nil ingestum ignisaut lapidis retine-
runt. baut. Magister vero artis fiducialiter latens in
Cap. XXXV. —
Quomodo Longobardus quidam machina cum sociis secum habitis,sub fundamento
novum genus maehins operatus sit. turrig ligonihus et acutissimo ferro cavare terram
Hac ruina virorum fortium, et creberritnis dam- non desinit,donec trabes,postes el ca?tera immanis-
nis Christianorum, quae in assultu urbis per singu- sima robora lignorum in ipsa cavatione sub funda-
los dies patiebantur, duce Godefrido et Boemundo mento componeret, quibus muri, ablata terra, ne
cunctisqueprineipibus turbatis, quia nullo co-
et subito super adhuc fodientes ruerent, inniterentur.
namine inachinarum et balistarum aut impetu Jam verocavationeDcrmaximafacta in latitudineet
virium muris aliquam laesionem infcrre poterant, longitudine,ex admonitione magistri artis,universi
sed omnis labor, etvirtus eorum incassum consu- de exercitu, parvi et magni, sarmenta, stipulas,
mebatur, quidam Lonsrobardus irenere, magister tegulas, calamosque aridos, stuppas et omnia fo-
etinventor magnarum artium et operum, videns D menta ignis conferunt, et inter postes,et trabes et
miserias et stragesChristianorum, ultro se obtulit magnificas arbores coacervant, undique his lignia
praefatis principibus,quorum animum hujuscemodi cavatione occupata. Post haec ignis, a magistro
solatione et promissioue reievat dicens : « Video operis immissus, magno spiramine 9uscitatur,
quia omne opus machinarum nostrarum in vanum quousque perstrepens et discurrens flamma insupe-
laborat, vestrates crebra rnorte circa muros mi- rabilis magis ac magis invaluit quas postes.trabes,
:

nuuntur,et magois periculis vita residuorura adhuc et omnia ligna supposita in cinerem redegit. His
subjacet. Nam Turci inclusi confidcnter et securi a ita in favillam redactis et fundamentissugtentaculo
turribus mcenibus repugnant, incautos et nudog
el deficicnte, tam terrae tam lignorum aedificium
obruunt quin murus,antiquorum
sagittis et saxis ;
vetustissimae turris resupinum in momento.noctis
astutia fundalus.non ferro aut aliquo robore potest medio, corruens, tantum reddidit sonitum ut
rescindi. Unde quia omnem virtutem vestram sic tonitrui fragor, omnibussomno excitatis, videretur.
frustrari perspexi, majesiatem ve»tram adire et itur tam intolerabilepondus collapsaeturris licet
 43. HISTORIA HIEROSOLYM. LIB. II. 434
repentino casu procnmberet, non csementorum aut A. Hum cjusdom Turci,qui eam violuverat, el caeteris
petrarum collisione,in plurimas parles dissiliil.sed ab.-tuleral.pJnritna suasione etblanda promissione
quasi et corrupti perloca muriipsius arcis jacentes ad illicitos in incestos thalamos reinvitatur. Exar-
rimarum laesione hiabant, aditumque, sed tamen serat enim idem Turcus in illius ina?stitiiabilem
difficilem,exhibebant.In hac itaque turris ruina et pulcbritudinern, unde aimium aegre ferebal ipsius
oontritione,uxor nobilissima Solymani vehementer absentiam,cui adeo praemia promiserat. quae illius
exterrita.non ultra in urbis confisa praesidio,noctis animo sic insiderant ul ad nefandum uiarilum
in silentio, a suis in lacus flumine immissa est.ut rediret. Protnittebut enim se idem Turcusin brevi
eic navigio Ghristianos evaderet. Sed percepto ejus Chrietianum (ieri, si forle a captivitate et vinculis
abscessu, a militibus lacum tuentibus remigio imperatorisexiret.Tandem misella, si vi anle deli-
noviter adductarum navium capta, et in custo- quit, nuncblanditiis el
vana spe deceptaad impium
diam principium cum duobus tenellis filiis repo- eponsum et adulterinas nuplias recurrit, universo
sita est. ignorante exercilu, qua3 astutia et lascivia ab eis
Cap. XXXVII. — Deditio civitatis Nicxx et de subtractaesl.Post haec a relatoribus innotuit quod
quadam sanclimoniali fetnina capliva. ad eumdem Turcum reversa sit in exsilio quoerat,
Turci et arcis defmsores pariter, tjrri humi r» non alia de causa, nisi propter libidinis intoleran-
procumbente perterriti, ac matronae bujus captivi tiam. Jam sic turbine sedato belli, et Christianis
tate stupefacti,et lacus enavigatione amodo despe- caplivis ab urborestitutis.Turcisque in deditionem
rati, suorum occisorum interius gravi immi- imperatoris susceptis et transmissis.exercitus Dei
nutione desolati, longa obsidione fatigati, nec viventis hanc diem in magnogaudio etexsultatione
se evadere posse videntes, consilio invicem ha- ibidem in castris exegit, quia pro spe illis adhuc
bilo de vita et salute membrorum, precantur sibi omnia contingebant.
parci ab exercitu Christiano, claves urbis polliciti Cap. XXXVIII. —
Qualitnr ex consultu }>rincipum
reddere in manusimperatorisConstantinopolis,su D populus Dei in duas partes divisus sit.
cujus conditione urbis primitus haereditario jure ser- Crastino vero die illucescente, usui sumptis ne-
viens habebatur.quousqueinjusta viSolymanussibi cessariis, movit omnis populus, iter faciens per
subjugatam invasit. Tatinus vero truncatae naris, mediam Romaniam securus, metuens ad-et nihil
familiaris imperatoris, consilio majorum exercitus futurae adversitatis. Biduo autem communi agmine
satisfaciens, precibus illorum, suscepta ulrinque gradientes per juga montium, el angustas fauces
fide et reddita, apud Christianos proceres pro eis viarum,decreverunt tanti exercitus divisionem fieri
intercessit,, _- ab urbe incolumes
hac conditione ut ut liberiusetspatiosiusin castrispopulus
,
r „ _ __ _,_„,„„!
habitaret,
„, ;
, ,
I

exeant, et in imperatoris deditionem veniant, cum sicque divisus, plenius escis et pabulo equorum
uxore Solymani nobilissima, quae nuper capta,in abundaret. Convenerunt quidem inter duos mon-
custodiaprincipumFrancorum habeba f urcum duo- tium apices.ubi per pontem flumine quodumsupe-
bus filiis suis teneliis. Sic utrinque sedato assultu, rato, Boemundus prorsuscum suis sequacibus tur-
dumdiversa consilia reddendae civitatis agerentur, mis a duce Godefrido dissociatur. Quem quidam
et plures captivi Christianorum redderentur,quae- maimifici primores sunt secuti, Robcrtus comes
dam sanctimonialis femina de cmnobio S.Marias ad Northmannorum,etStephanusBlesensiutnprinceps,
horrea Trevirensis Ecclesiae cum ca?teris restituta sic semper viam ad dexteram insistentes ac mode-
et absoluta est in manus Christiani exercitus, quae rantes ut amplius milliari a confratribus non elon-
se agmine captam et abductam
de atLrito Petri garentur. Dux suisq^econtubernales cura episcopo
professa esl, parumque intermissionis a fceda et Poliensi et Reymundo comitesempor ad dexteram
abominabili cujusdnm Turci et caeterorum commi- tendebant.Hac ergo divisione facta, Boemundus
stione habuisse conquesla est. Dum vero super his cum omni exercitu suo in vallem Dogorganhi, quae
injuriisraiserabilesgemitusinaudientiaChristiano- a modernis Ozellis nnncuputur, hospitandi gratia
rum proferret, inter proceres et milites Christi circumquaque sociis in graraine diflusis, circa
Henricum de Ascha castello recognovit. Quem ex D horam nonam descendit, ut alimentis, caeleris^ue
nomine lacrymabili et humili voce compellans,ad necessariis, in loeis, aptis rivis el pratis, castra
auxilium suae emendationis adesse commonuit.Qui locarenl.
statim hac recognita, super infortunio ejus motus Cap. XXXIX. — De immanissimacsedeChristianorum
est,omnique industria et misericordia, qua potuit, per insidias principis Nicxni.
apud ducem Godefridum obtinuit, quatenus ei a Vix vero Bohemundus etcaeteri viri fortissimi ab
domino Reymero, venerabili episcopo, consilium equis descenderant, et ecce Solymanus, qui ab eo
pcenitentiae daretur de hujuscemodi incestu/1 andera tempore, quo in fugam ab urb? Nicaea versus est,
consilioaccepto a clero, factaest ei remissio illicita? auxiliura et vires contraxit ab Antiochia, Tarso,
copulalionis cum
Turco,et alleviata pcenitentia,eo Alapia et caeteris civitatibus Romania?, a Turcis
quod vi et nolens ab impiis el sceleratissimis ho- sparsim positis, adfuit in ii.ipetu vehementi et
minibus hanc fcedam perlulit oppressionem. Post multitudine gruvi. Nec mora, nec requies ulla
haec modico intervallo solius noctis, per internun- csedendi et expugnandt exercitum, ac discurrendi
 ;

43', \' BERICl AQUE? I-

per caslra fuit, a Iraneflxia, aliia gladio A Boeiia aine ulla ddutionc aut rcquio subvenire.
a tam orudeli boate oaptiva-
inc.iti8,nonnullia Tanquam ai ad eoovivium omninm deliciuruoi vo-
tla;ad hasc uodique olamor magoos el iremnrin oarentur, reetinant urrna capere, loricas induere,
ilo exoitatur, mulierea ouptae et innuptas una gl tdioa reoingere, equia n.lerre, sellas tergia
curn viris et infuntulis dPtruncaniur.Kobfrtu^ vero imponere, olypeoa reaomere,et ad aaxaginta millia
Pariaienaia mieeria volena auocurrere, Bagitta vo- equitum e castris procedunt curn caetera rnanu pe-
lutili onfixus et exstinctus est. Boemundus hac destri Jam Aim clarissima illuxerat, sol radiis fui-
atrage gravissima atlonitus caetorique priores equos gebatlucidissimus :cujussplendorinclypeosaureos
reparan*, ad loricas et arma fesiinant"S in unum et vcstes ferreas refulsit, signa et vexilla, gemrnis
conglobantur.ac plurimum se ex improviso defen- et ostrofulgida erecta et hastis infixu/.oruscabant.
dentes, diu pra-lia cum hostibus committebant. Gaballi celerescalcalibus urgebantur,nullus socium
Willhelmus juvenisaudacissimus, ettiropulcherri- aut fratrem exspectabat, sed quisque,quo velocius
mus, frater Tankradi, dum multom in armis re- poterat, ad auxilium et vindictam Christianorum
sisteret, Turcos hasta snepius perforarei, in con- viam insistebat.Hos deniqueTurci ex improviso ut
speetu ipsius Boemundi sagitta pereussus corruit. persenseruntad auxiliumsociorum omni velocitate
Tank r adus viriliter in gladio defensus, vix vivens g et belli instantia animatos esse tam robuta manu,
evasit, sed sij;num decoris, quod in hasta pnetu- e' in arn.is et veste ferrea, et in signis luciferis ad
lerat, ibidem cum fratre reliquit. Turci, cum bella erectis, fugam arripiunt.et timore concussi,
principe ^uoSolymano magisac maeisinvalescentes a caede horrenda declinant, alii per divia, alii per
fortiter srrumpunt incastra, sagittis etcorneo arcu semitas notas diffugium facientes. Sed Solymanus,
ferientes et mortificantes pedites, peregrinos, cum arnpliori manuet densioribuscuneis in rnontis
puellas, mulieres, parvulos ac senes, nulli par- cacumine fuga elapsus consistens,Christianis inse-
centes aetati. Hac crudelitale atrocissimae mortis quentibus occurrere ibidera et in faciem resistere
etupefactae tenerae puellae et nobilissimae vestibus disposuit.
ornari festinabant, se offerentea Turcis, ut saltem Cap. XLII. —
Ubi dux el alii quidam procerum ex
amore honestarum formarum accensi el placati, nomine notantur, qui tunc forliter pro Deo egerunt.
discant captivarum niisereri. [)ux autem Godefridus, qui solus cum quinqua-
XL.
Cap. —
De nuntio fidelium Christi ad ducem. ginta sndalibus in equi velocitate prsecesseral,
Cumsic afficerenturfideliumgreges,et Boemundi sobsequentispopuli in breviadunatis viribus,indu-
virtus jam minus resisterevalerpt, eo qund ex im- bitanter ad ardua mentis couscendit, curn Turcis
proviso in se suosque armis exutos irruissenl.jam- p ferire armis committere, quos coDglobatos et
et
~..~l.,~.. m ;ilt. J. »-.-__:*.. nU _;_«.: « l;i__ _j:-»„-„ :_
quead quatuor
/.»/> orl
millia deexercitu Christianorum :_
in
*:- ..„.4:
imrnobiles ad resistendumin monti3 vertice respi-
_• :

manu hostilicecidissent, muntius per abrupta mon- cieb.it. Jamque undique suis receptis et adjunctis,
tium sine mora equo Iransvolat, quousque ad hostes immobiles incurrit, hastas in eos dirigit,
castra ducistristis etexhaustus spiritu venit.Quem sociosque, ul constanter eos adeant, virili voce
ut Godefridus dux, ab ostio tabernaculi aliquo adhortatur. Turci vero cum duce suo Solymano
spatio transgressus ad considerandos socios, a ducis Godefridi et suorum constantiam nequaqum
longe perspexit rapido cursu feslinaotem et moesto animo ad praesens bellum deficere videnles, a
vultu pallenlem, qua de causa viam acceleravit montis summitate laxis frcnis equorum velocitate
requirit ut sibi caeterisque priaioribus referat et fugam parant.Quos dux via sex milliarium insecu-
exponat.IIic amara etgravia nuntia retulit dicens : tus, alios in oregladii percussit,nonnullos captivos
« Nostriprincipescumipsi Boemundogravissimum cum suis tenuit,praedas et spolia illorum non pauca
belli laborem sustinent, vulgusque sequens jam cepit, puellas et juvenes et omne quod asporlare
totun. capitulem subiit sententiam.qua el domini vel abducere sperabaut ab hostibus excusserunt.
principesnostrisuntcasuriinpra?sens,nisifestinato Gerardus de Keresi, in equo laudabili residens, in
manos vestra sur.veniat.Turciquidemcastra nostra eadem hostium insecutione, in supercilio montis
irruperunt, el per vallem, quae dicilur Ozellius vel D adhucTurcummanentem el nimium audentemvirt-

descendentesad vallem Degorganhi pere-

terribilis, bus respiciens, scuto tectus fortiter hasta incurrit.
grinos trucidare non cessant. Robertum Parisien- Quem sagitta illius emissaet clypeo excussa,trans
sem capite deciso jam interemerunt, Willhelmum jecur et pulmonem perforat, equumque mnrientis
juvenem egregium, sororis Boemundi filium, di- et labentis abduxil. Baldewimus comes Hamaico-
gnum planctu, percusserunt. Et idcirco vos omnis rum, vir et largitor magnarum eleemosynarum,
invitat societas ad ferendum auxilium, nulla vos cum Roberto Flandrensi Turcos fugientea sternil
mora aut dilalio impediat aut retardet. » hortatur socios, circumquaque concurrentes ut
Cap. XLI. — Ubi dux et quicum eo erant subveniunt feriant et trucident,et ab insecutione illorum nun-
pereuntibus. quam retardari aut manus continere videantur.
Ilac audita miseria et Turcorum audacia, dux Baldewinus de Burg, Thomas de Feria castro,
peruniversaagminajussitcornuaperstrepere,socios Reinoldus Belvacio, Walo de Calmont, Golhardus
coramonere universos et arma capere,F!igna erigere, filius Godofridi, Gastus de Berdeiz, Rudolphus
 437 HISTOHIA IIIEROSOLYU. — LIB. III. 438

etiam,hi omnes unamines in luctamine belli de- A spero successu omnes unanimiter, Boemundus sci-

audabant, Turcoruin agmina in virtute militari licet et caeteri principes pr.efati, qui erant ductores
insequentes ac scindentes. Equorum ilia gravia et columnae exercitus, in concordiam et consilium
anhelitus pulsat, fumus ad ipso anhelitu per me- redeunt.etub illo die commistisciburiis cunctisque
dias acies in nubem densabalur.Turci vero inter- rebus necessuriis, omnia communia habere decre-
dum recuperatis viribus, in virtute multitudinis verunt. Quod et actum est. In boc conflictu belli
suae freti,viriliter resistebant in grandinesagitturum Turcorumque diffugio,nonnulli Christianorum mi-
denso volantiuiu et cadentium.Sedhujus grandinis litum sagittis vulnerati perierunljTurcorum autem
tempestate cito transmissa, fidelium turmse, tela tria millia cecidisse referuntur. Hoc tam crudeli
manu relinentes, illorum globosattenuunt el mor- certamine finito,circa flumen quoddam et ejus ca-
tificant.victosque tandem cogunt in diffugium per reclum Christiani milites spatio trium dierum quie-
devia viarum et abruptamontium,quorum semitas verunt,curantescorpora nimis fessa ex abundantia
notas habebant. escarum, quas Turci occisi reliquerant. Episcopi
Cap. XLIII. — Post victoriam quid inter fideles Do- vero, presbyteri, monachi qui
corpora aderant,
mini convenerit, quomodo sacer ordo curaverit oocisorum tradiderunl,animas fidelesillorum
lerrae

cadavera proslratorum.
R in manu Jesu Christi precibuset psalmis commen-
Christianiergo victores,quidquidinstipendiosuae danles Solymanusjam denuo victus, Alpes Roma-
expeditionis Turci conduxerantjrumentum, vinum niae vix evadens condescenderat, nihil ultra spei
non modicum, buflos, boves et arietes, camelos, habens urbis Nicaeae,uxori8 filiorumque,ac nimium
a8inos,equos et mulos, et praeterea aurum pretio- luctum fuciens suorum.quos antehos diesincampo
euin et argentum infinitum,papiliones mirifici de- Nicaeae exstinclos a Gallis amiserat, et nunc eorum
coris et operis abstulerunt. In hujus victoriae pro- quos in valle Gorgoniacaptosetperemptosreliquit.

LIBER TERTIUS.
Caput primtjm. — Post vicloriam Christi fideles ubi C que fetae mulieres exsiccatia faucibus, arefactis
castra locaverint, et miserabili sili cruciali,quanti visceribus,venisque omnibus corporis, solis et tor-
exspirai erint. ridae plagae ardore inaestimabili exhaustis, media
Postquainhostilis impetus abscessit, quartee im- platea in omnium aspeclu fetus suos enixae relin-
minente lucis crepusculo, Francigenae, Lotharingi, quebant.Aliae.miserae juxta fetus suos in via com-
Alemanni.Bawari, Flandrensesetuniversum genus muni volutabantur, omnem pudorem etsecretasua
Teutonicorum castra moveruntcum omnibus rebus memoratae sitis difficillima passione.Nec
oblitae prae
sibi necessariis et spoliis Turcorum,el in vertice ordine mensium aulhora inslanti parere compelle-
Nigrorum montium castra metali,hospitio perno- bantur.-sedsolisaestuations,viarumla8situdine,siti8
ctaverunt.Maneaulem facto,Northmanni, Burgun- collectione, aquarum longa remotione ad partum
diones, Britanni, Alemanni, Bawari, Teutonici, cogebantur:quarum infantes alii mortui,alii semi-
omnis videlicet exercitus, abhinc descenderunt in vivi,media platea reperiebantur. Viri autem quam-
valle nomine Malabyumas,ubi propter diiticultates plurimi sudore et calore deficientes, aperto ore et
locorum et angustarum laucium inter rupes inter per faucibus hiantes.aerem tenuissimum captabant ad
dies abbreviabant.et ob innumerabilem inulliludi- medicandam sitim quod nequaquam prodesse po-
:

nem, et nimios calores rnensis Augusti. Sabbati p. tuit.Nam plurima pars,ut praediximus,illic periisse
dehinc die cujusdam inslante ejusdem mensis, hac die perhibetur. Nisi vero et accipitres, aves
defectus aquae maguus accrevil iu populo. Quapro- domitae et gratissimae procerum et nobilium,calore
pter satis anxietateoppressi.utriu^quesexus quam- eodem et siti moriebantur in manibus eas feren-
plurimi,ut dicunt,qui adfuerunt, circiter quingenti tium.Sed et canes in venatoria arte laudabiles inter
ipsa die spiritum exhalarunl.Propterea equi,asini, munus magistrorum exslinguebantur. Jam sic om-
cameli, muli, boves,multaque animalia eodem fine nibus in hac pestitentia Jaborantibus,oplatus quae-
gravissimae sitis exstincti sunt. situsque aperitur fluvius.Ad quem festinante8,prae
Cap. II. — Item de eodem. nimio desiderio quisque alium in magna pressura
Comperimus etiam illic non ex auditu solum,sed praevenirestudebat,nullummodum bibendi haben-
ex veridica eorum relatione qui et partioipes fuere tes,quousque infirmali plurimi ex nimia potatione
ejusdem tribulationis,in eodem sitis articulo viros tam hominus quam jumenta perierunt.
et mulieres miseros cruciatuspertulisse,quod uiena Cap.IIL— Ultra progrediuntur; exercitus in geminas
horrescat,auditus expavescat. et de tam miserabili partes dividilur ; primores venatui vacant.
inlortunio ln suiscontremiscat.Quamplurimae nam- Post heeo egresais abangustis rupibus, decretum
430 Al !'.! Itl I AiJlT.\ 4iU

eat ooaimoni beo vo)entia,propter nnnietatem po- A rub<t. Dui lUq i remtniseeni multo-
puli ,

ulu in parlei dividi.De ij j ibus Tunkra- rumsuonrn iii-ign uiri ;

factorum.etd^oirini periculo
dus et Baldcwiuus, frater du ief-idi.cuin suis se adhuc nobiliter ereptum.nunc vero vili morte a
roeedeotee,] er medita valles Ozellis transibant.Sed cruentabesiiasosuffocaridolen^recuperatis viribus
Tankra ius rum BQll pi l,ad urbes Boitimaj in momen'0 resurgit in pedcs, gludiumquo in hoc
Reclci et Stancona descendit, in quibufl Girt-tiani repentino lapsu ab equo, et cum insana bestia
cives habitabant, Tureis,viris Solymani, Bobjugati. IueLaminc.propriis cruribuB implicitum,celeriter in
Baldewinnt cum >-uis mootania semitis perplexis ejusdem ferae jugulum rapiens et capulo retincns,
inctsserat, gravi cibariorum defectione cum omni suras etnervos proprii cruris gravi ineiaione trun-
manu sua aggravatus, quin equi pabulo deficiente cavit.Sed tamen iice-t sanguis incessabili unda pro-
vix sequi, viros portare polerant. Dux vero
nedum fluerel.viresque ducis minueret, iniquae belluae non
Godefridus, Boemundus, Robertus, Reymundus, cessil,ad defensionem stans asperrimus, quousque
regia via a longe se ;uebantur,et Antiochiam mino- audito inopis rustici.et ab urso liberati clamore
re:n reclinantes,qua3 in latere Reclei sita est,hospi- ingenli, et murmure lanionis vehementi, quidam
tio nona diei hora moram facere decreverunt. Hu>echinus nomine exconsociis,per silvain diffusis,
Vespere autem faclo, Godefridus dux caelerique d velocitate equi.duci in auxilium adfuit qui stricto :

primores juxta montana per amcena loca pratorum mucrone horribilem feram impetiit, et una cum
tenti rialocaverunt,aptam et voluptuosam regionem duce jecur et costas illius transfiiit. Sic tandem
consid anteset venationibusfecundiss'mam,quibus lcrocissima fera exstincta, dux primum vulneri3
nobilitas delectari et exerceri gaudet.Illic accuban- dolore,deindenimiasanguinis e,ffusione ccepitcorde
tes, armis cunctisque exuviis repositie, silvam ddicere, vuitu pallescere, ac totum exercitum
aptissirr.am venatibus reperientee, sumpto arcu et impia fama conlurbare. Concurrunl universi ad
pbarotra,gladiisaccincti,saltusmontanismontiguo9 locum ubi athlela et vir consiliorum,caput peregri-
ingrediuntur, si forte obveniret quod configere et norum, lagsus fercbatur. Quem principes exercitua
persequi catulorum sugacitate valerent. gestalorio irr ponentes.ad castra cum ingenti luctu,

Cap. IV. — Dux cum urso configen.i,graviter saucia- cum planctu virorum et ulutatu mulieruin detule-
tm sed auxilio ulterius
;
mililis perempla bestia ru:it,inedicos peritissimos ad sanandum eiadhiben-
vivus eripitur. tes ; feram vero inter se dividentes, nullam illi
Tandem opaca nemoris singulis in
diffusis per magnitudine similem antea se vidisse fatebantur.
pua semita ad insidias fer.irum, dux Godefridus Cap. V. — Tankradus, fixis juxia Tarsium civilatem
ursumim r.anissimumet horrendicorporis,peregri- tentoriis, apud cives de urbis traditione nunc
numinopem, sarmenta congerentem, invasisse re- tninis nunc blanditiis agil.

spicit.et in circuitu arboris fugientem ad devoran- Duce vero sic gravi vulnere impedilo, exereita
duin persequi,sicut solilus erat paston:s regionis lentiore gradu subsequente,Tankradus,qui prasees
aut silvam intrantes devorare,juxta illorum narra- serat,et regiam viam tenebat versus maritima.prior
tionem.Dux vero, sicutsolitus erat et promptus ad Baldewlno fratreducis,per vallem Buetrentonsupe-
omnia adver3a Christiani fratribus subvenire, ratis rupibus, per portam quas dicitur Juda, ad
educto raplim gladio, et equo fortiler calcaribus civitaterr. quae dicitur Tarsus,vulgari nomine Tur-

ailmonito.misello homini advolat eriperea denti- ; solt.descendit, quam etiam Turci, primates Soly-
bus et unguibus lanionis auxiatum festinat el ; mani, subjugalam cum turribus suis retinebant.
clamore vehementi per media fruleia accelerans, IllicArmeniusquidam,qui cumTankradoaliquandiu
obvms crudeli hosti offertur. Ursus itaque, viso moras fecerat, et ejus notitiam habuerat, promisit
equu ejusque sesso, se celeri cursu prcmenle, fero- se civibus urbis gr.ivi Turcorum ,jugo deprcssis,
citati sua3 fidens rapacitati unguium suorum, non suggerere, ut in manu ejusdem Tonkradi urbem
segnius facie ad faciem duci occurrens, fa^ices ut caule et Turcis nesciis redderent, si forte locim et
jugulet, aperit; toturn se ad resistendum, imo ad
opportunitatem reperirent. Sed timidis civibus, nec
invadendum.rrigit ungues suos acutissimosexerit D consilis Armenii fratris acquiesjentibus propter
;

ut laniet caput et brachia ab i;Hu gladii diligentcr

; Turcorum praesentiam et custodiam, Tankradus,
cavens subtrahit,ac scepe volentem ferire decipit ;
qui praecesserat, finitimas oras praedictae urbis
quin murmure horrisono toiam silvam et montana depraedatus esi.ac contractis infinitis copiis praeda-
co movet.ita ut omnes mirarentur qui bocaudire rum in usum obsidionis io circuitu murorum ten-
poterant. Dux ergo,astutum et pessimum animal toria suaextendit.Locatis ergo tentoriis,Tankradus
considerans in feritate audaci resistere, motus ani- plurimum minarum Turcis, per mcenia et turres
mo, vehementer indignatur, et verso mucronis diffusis,ex adventu Boemundi,et subsequentisexer-
acuraine, temerario el caeco impetu propinquat citus virtute intulit, nisi exeuntes, portas urbis
belluae ut jecur ejus perforaret. Sed infelici casu non prius subvenicnlem excr-
aperirent, asserens,
ictum gladu effugieus bellua,subito curvos ungues citum ab hujus obsidione recedere,quam ut Nicaea
tunieae ducis infixit, ac complexum brachiis equo cum omnibus inhabitantibus caperetur superata.
devolutum,terraeapp!ican8dentibus jugulareprope- Si vero voluntati ejus acquiescerent, urbem ape ri-
 44 ( HISTOHIA HIEIIOSOLYM. — LIH. III. U2
rent, non eolum in oculis Boemundi gratiam et A Tankradus cum univcrsa sua adunationc, quco
vitam invenirent,sed et praemia multa accipientes, secum confluxerat, insignis armis, galeis et loricis,
eidem civilati et aliis praeesse proosidiis mererentur- et equis rapidissimis Baldewino in occursum pro-

Cap. VI. —
Cives deditionem pollicentur ; viriexerri- perat. Turci vero tubis et cornibus horrisonis ad
tus Dei lonye a se divisi, hostes adesse de alterutris terremlum ipsum Tankradum a muris fortiter in-
suspirantur. tonaut. Scd utrinijue Christianitatis signis recogni-
His blaniiitiisetpromissisjnterdumnimismagni- amicis cumpatriolis, pra3 gaudio in la-
tis, et visis

ficis,Turci molliti, Tankrado hac conditionc urbem crymas defluunt, quod sic Dei gratid a pccnis et
pollicentur, ne quitl periculi aut seditionis ab ulla periculis nunc liberati sint. Nec mora, deinceps
subsequenti manu ultra eis inferatur, donec Boe- commistis copns, lentoria cominuni conscnsu pa-
mundi potestati cum urbis praesidio subderentur. ritcr ante urbis mcenia reponunt.et ex praeda,quam
Quod Tankradus minime recusans, fcedus in hunc contraxerant ex montanis et regione in bobus et
modum cum illisinnodari instituit.quatenus vexil- arraentis, cibo3 mactant, et parani, ignique appo-
lumipsius Tankradiin cacumine magistrae arcisin nunt quos sine sale coctos diutina fames mandu-
:

signum erigerent, quod Boemundo praecurrens, care coegit, prorsus pane ille cunctis deficiente.
hanc Tankradus vindicaverit civitatem, et sic in- « Eratenim civitas ex omni parte munita, habitato
tacta deinceps ab omni hostili impetu haberetur. ribus, rivis et oratis apta et commenda,sita in cam-
Btldewinus vero frater ducis Godefridi, Petrus pis fertilibus cujus moenia adeo admirantur for-
:

comes de Stadeneis, Reinardus comes deTul civi- tissima, ut nullis vinci huraanis viribus, nisi Deo
tate, vir magnae industriae, Baldewinus de Burg, annuente, credatur.
juvenis praeclarus, conjuncti per amiciliam, alio Cap. VIII. — De tnulta quorumdam principum alter-
itinere divisi, per dies tres ab exercitu errantes calione, ubi et Tarsenses Tankradum sibi prxesse
per loca deserta montium et ignota, gravi afflicli desiderant.

jejunio necessariorumque penuria, tandem per er- Crastina vero luce exorta, Baldewinus exsurgens
rorem perplexarum viarum in cujusdam montis suique sequaces atque ad urbis mcenia tendentes,
cacumine casu constiterunt. De quo tenloriaTan- signum Tankradi,quod eratnotissimumjn eminen-
kradi speculantes, per camporum planitiem in ob- tiore turris arce, ex consensu et fcedere percusso
sidionem Tarsi locata, timuerunt timore magno» Turcorum, positum contemplantur. Unde nimia
existimantes Turcorum hunc apparatum fore. Nec indignatione et ira accensi, in verba amara et se-
minus Tankradus montis cacumine a longe
viros in ditiosa adversus Tankradum suosque eruperunt,
contemplatus expavit, Turcos adesse arbitrans, Tankradi et Boemundi jactantiam et principatum
qui sociis urbi inclusis ad subveniendum properas- ^ floccipendentes.lutoet faeci aequiparantes.His et hu
sent.His tandem descendentibus,vitae diffisis, fame juscemodi verbis amaris fere ad arraa ventum est,
semivivis,Tankradus ut miles acerrimus socios ad- nisi viri pacifici et prudentes tali consilio interve-
monet ut eis res sit pro anima defendenda. nissent, ut ab ipsiscivibus Armeniis ex amborum
Cap. VII. — Obsides foedus rumpunt ; Tankradus et legatione cognosceretur, sub cujus dominio et di-
Baldewinus missis copiis obsidionem reparant,el de tione urbem magis subesse intenderent, cujusque
situ wbis. parti meliori optione faverent.Continuo responsum
Turci autem,qui in turribus et moenibus ad spe- est ab omnibus, magis credereTan-
velle subjiciet
ctaculum et defensionem ad quingentos convene- krado quam alterius principis ditioni. Dicebant
rant, et ipsipariter Baldewinum ejusque comita- enim hoc non ex cordis devotione, sed ex Boemun-
tum Turcorum existimantes esse, Tankrado
acies di,quam semper habebant, invasionis suspicione.
improperantesinhunc modum minabantur «Ecce Nec mirura, cum longe antehanc expeditionem in
:

manus auxiliari ncbis properantium nos non in partibus Graeciae, Romaniae, Syriae, Boemundi sem-
:

tua, ut existimabas, sed lu tuiquein manu nostra per fama claruit, bellum inhorruit Godefridi vero ;

et virlute hodie conterendi estis. Quapropter te ducis nunc primum nomen scintillabat.
hoc in fcedere, quod frustra pepigimus, jam dece- D Cap. IX. De eadem re. —
ptum credas. Nec aliam ob causam te morari in His auditis, Baldewinns ferventiore animo ad-
castris fecimus, nisi quia spesamilii in his, quas versus Tankradum iram extollitur,et graviaribus
in
vides, aciebus in tuam tuorumquepeditionem prae- verbis in ejus praesentia tam cives quam Turcos
stolabamur.»Tankradus.juvenis imperterritus.Tur- per verba interpretis sic allocutus est : « Boemun-
corum minas parvipendit.et brevi responso impro- dum et hunc Tankradum, quos sic veneramini ac
perantibus resistit « Si hi vestri milites autprinci-
: formidatis, nequaquam magistro inajoreset poten-
pes habentur, in Dei nomine eos parvipendimus ;
tiores Christiani exercilus credatis ; nec fratri mco
adire non timemus. Qui si a nobis,Deo opitulante, Godefrido, duci principique militiae totius Gallia?,
victi fuerint.superbia vestraet jactantia pcenas non nulliquesuigenerisistosessecomparandos.Princeps
evadet.Qnod si peccato nostro adversante starene- enim idem frater meus, dux Godefridus, regni ma-
quiverimus, nequaquam lamen manus Boemundi gni et primi imperatoris Romanorum Augusti hee-
et sui exercitus subsequentis evadelis.» Hoc dicto, reditario jure suorum antecessorum nobilium, ab
 ALUKlllLl A.QUENSIS I i i

oniui honoratui >'

: ' •' A siunem rctincre dccreverunt.donec dux Godefridua
|ue ob; aunt, et suhsequens excrcitus propinquuret, et tunc douo

cuin ca| libue eil clectus et et gratia ipsius rlucis de eadem civitateet cateris
- itote quidem v »tra, r busjuxta proraisaum Baldewini cum eis ageretur
ur l,,. i

duce in oreQam* ladii et sive in prorrii.-8'one Chrl-iiuna, sive in ritu genti-

. nec Boemundum, uec huuc lium persiritere delegissent.Duas tanlurn turres ma •

Tankradum Btare veetros propugnatores, aul defen* gistrus Baidewino contulerunt, in quibuB securus
sores. Bed Tankradue, ad (iuem intenditie,
nec is et liducialiter manere et quiesctre posset : caetera

hodie manu8 noetraa evadet, niei vezillum, quod mullitudo exercitus per domos ct loca civitalis pas-

aobie in contumeliam, eibi aci gloiium erexit, a sirn diflu^a est. Ilis itaque cum principe suo Balde-
culmine turris jactetis, portasque nobia aperiri la- wino intromissis, et hospitii quiete recreatis, pro-
ciatis.si vero nostrae voluntatiin hujus vexilli eje- xima Jehinc die jam vespere instante,trecenti uh
ctione et urhisredililiono sutisfucentis, vos exalta- exercitu peregrinorum sequestrati, ac TestigiaTan-
bimus tuper omnes in terminia his considentes.et kradi secuti, de familia et populo Boemundi, ante
glorioai in conspectu dornini ot fratris tuei ducis, urbis mcenia in armis et clypeis asliterunt, quibus
vosqut: dignis inuneribus honorali, semper erilis. » n ex jussu Baldewini et consilio majorum urbisetja-
Huc pjio bonoael blandaspromisaionisciveBetTurci nua interdicta est. Hi vero longo fessi itinere, e*

jllecti, Tankrado penitus ignorante, fcedus et ami- rebus necessariis vacui et exhausli.rr. ultum prec-tn-
citian: cum Baldcwino firmaverunt, et sine mora tur urhis hospitalitatem et rerum necessariarum
vexillum Tankrudi de culmine lurris est amotum, venalitatem : precati sunt etiam plebeii ordinis de
et procul a mcenibus in loco pulustri vilitor eje- comitatu Baldewini,eo quod confratres el Christiana3
ctum j Baldewini vero signum in ejusdom turris essent professionis.Sed nequaquam preceseoruma
apice promotum est. Baldewino exauditae sunt, hac de causa scilicet,
Cap. X. — De eodern, et qualiter Tankrudus urbem quod in auxilium Tankrado descendissent et pro-
Azaram inlraverit. pter fidei firmationem, quam eum Turcis et Ar-
Tankradus viso signo Baldrwini promoto, suo meniis fecerat, nullum praeler suos ante ducis
vero remoto,licet tristis, patienter tulit. Qui sedi- Godefridi adventum in urbem recipi aut intro-
tionem oriri inter suos et Baldewini satellites ex mitti.
hac vexilli mutatione percipiens, et quia pars sua Cap. XII. — Christiani extra portam civitatis manen-
numero et armis erat inferior,ultra hac in discordia tes, noctu a gentibus exstincli sunt.

rr.orari noluit, sed ad vioinam civitalem, nomine Confratres autem et peregrini societatis Balde-
Azaram, uiunitam et locupletem, transivit : cujus " wini,videntes sic exclusos nullo modo posse impe-
porlas clausas reperiens, minime introire permis- trare intromissionem, miserli sunt eorum, quia
sus est.Obtinuit enim hanc civilatem quidam Wel- fame videbant eos periclitari : quibus in portispa-
fo, ortus de regno Burgundia?, miles egregius, qui, nes et per funes pecora ad vescendum porrigere
ejectis et attritis Turcis, urbera possederat, aurum decreverunt. Illis ergo ita refocillatis, et noctis in
et argentum, pallia pretiosa, cibaria, oves, boves silentio prae itineris lassitudine gravi sopore occu-
vinum, olcum, frumentum et hordeum, el omnia patis, Turci, qui erant in praesidiis turrium sub
neeessaria illic reperientes. Praecesserat enim idem fidei tutamine, prorsus desperati, nec Baldewino
Welfo cum caeteris ab oxercilu sequestratis. Tan- suisque conchristianis perfecte se credentes, oc-

kradus portas civitatis inveniens clausas, et prin- culto habito inter se consilio, trecenti, thesauris
cipem Christianum urbem tenere intel!igens,missis omnibus suis secum et caeteris rebus avectis, per
nuntiis iide data,intromitti hospitandi gratia, pre- vada cujusdam fluminis, eis non incognita, quod
catur, et alimenta justa venditioneet emptionesibi media urbe pr«fluebat,Baldewino et universis suis
importiri. Qui petentom exaudiens, jussit urhem somno deditis clam egressi sunt, ducentis solum-
aperiri,virum cum sui.s sociis induci.el cuncta vitae modoex sua humili clientela etfamilia in praesidiis
necessaria administrari. D relictis, ne fugae eorum suspicio aliqua apud Chri-
Cap. XI. — Ubi
Baldewinus, princeps civitatis farlus, stianos oriretur. Egressi autem in viros Christianos,
Chrislianos parlis Tankradi tnlr. mitlerenon vult. qui per prata ante urbemmembra fessascpori de-
Post hujus Tankradi ahscessum, Baldewinus derant subito irruunt, alios decollantes, alios tru-
itorato Turcos admonet,instat et promittit honores cidantes, alios sagittis transfigentes, neminem aut
et prsemid a duce consequi ingentia, et non solum paucos de omnibus vitae reliquentes.
illi, sed caeteris civitatibus praeferri, si urbem ape- Cap. XIII. —
Hujus necis populus Dei Baldewinum
riunt, si sesuosque dalis dextris in fidei obliga- insimulans, ad arma ruit. cui salisjaciens. covtra
tione inlromittant. Turci autem et Armenii viden- reliquos Dei inimicos vehementer insurgit.

tes Tankradi fugam et abientiam. Baldewini vero Mane dehinc facto, Christiani, qui intra urbem
praiVbder.»' potentiam.ulrinque fide data et firmata, erant, somno exsurgenles, el ad moenia tendentes
porlas urois aperiunt, Baldewinum suosque intro- scire et videre,si adhuc moram in pratis Christiani

mittuntjsedinomnibus munitionibus turritisman- fratres haberent, viderunt universos armis Turco-

445 HISTORIA IIIEROSOLYM. — LIB. III. 416

rum detruncatos,et sanguine illorum pral* fcedata A. partibus de8cendissent,et in longinqunm exailium
nimium reiiuudare. Sicque Turcorurn perfidia et inter tot barbaras nationes advenissent. Qui causa
iniquitas propalata est. Nec rnoia, pcr universam peregrinationis, et ad adoranduin in Jerusalem,
civitatem tumultus in populo calholico exorilur» venisse se testali sunt. Et sic utrinquo lingua et
anna ab omnibuscapiuntur.et ultionem sangui-
in sermone suo recogniio.fcedusdextris datis inierunt
nis confratrum, in fraude mortiticatorum, turres pariter eundi Jerusalem.Erat in hocnavali collegio
inlringere.etTurcosillic inventos exstinguere festi- quidam Winemarus nomine,caput et magister uni-
nant,turbiselingenti clamore nonmodicam seditio- versorum consodulium.de terraBulonaj ct dedorao
nein concitantes. Tam
vehementi strepitu populique comitisEustachii,magnifici principisejusdem lerr;e.

tumultuoso concursuBaldewinus atlonitus,a turris Jam hinc et liinc tide ad invicem tirmati,cum spo-
praesidio per mediam urbemequo advolans,turmas liis et universis sarcinis.relictis navibus,cum Bal-
armatas a bello cessare, etin sua commonebat dewino urbem Tarsum subierunt, per aliquot dies
redire hospitia,ne tam subito tcedus mutuo datum in omnibusbonisterraeibidein jucundati et epulati.
corrumperetur,donec coedesGhristianorum illi ple- Dehinc habito inter se consilio, in custodium et
nius notificarentur.Sedmagisac magis tumultu iu- defensionem urbis trecenti ex navali exercitu sunl
gruente, et populo necem Christianorum aegre f'e- g electi.sicut et ex legione Baldewini ducenti attitu-
rente, et Baldewinum hujus occisionis, tanquam lati.His ordinatis et constitutis; profecti sunt a
mortiferi consilii.reum acclamante, tahs ac tantus TarsoBaldewinus etsui,conjunctis armis et viribus
in eumfit concursus sagittarumqueemissio,ut tur- in tubis et cornibus et potentia magna regiavia
rim, refugii causa et vitee su;e necessitate compul- gradientes.
sus,subire cogeretur. Qui illico ad se reversus, Cap. XV. — Tankradus Mamistram civitatem armis
animi sui ferocitate deposita, populo satisfaciendo capit,et de instinctu cujusdam Hichurdi castraBal-
clewini hostiliter invadit.
excusat se de omnibus et crudelitatis Turcorum se
nescium asserit nec populum Dei vivi aliam ob lnterea Tankradus ab Azara civitate et Welfone
;

civitatis principe migrans, Mamislram civitatem, a

causam exclusisse, nisi quia jurejurando Turcis el
Armeniis promiserat neminem praeter suos ante Turcis possessam et munitam,descendit.Quam re-

ducisadvenlumurbi intromitti.SicBaldewinusexcu- sistenlem et contradicentem sibi fortiter cum lori-

satus,populoquesuoreconciliatus.Turcosinsingulis cata manu assilit : humiinbrevi muros illiusdeje-

turribus.qui de humili familia et clientela reman- cit, portas et vecles ferreos diruit ; Turcorum
serant, assilit et expugnat ; expugnant et sui, dum superbiam,qu33 in hac uominabatur, crudeli strage

in ultionemsuorum ferme ducenti decollati sunt attrivit.Tali modo hostibus.Tankradus tur-

ejectis

Accusabant enim eosdem Turcos plurimae illustres C ressuorum custodia munivit, alimoniam, vestes,
femimecivitatis, ostendenteseisaureset nares quas aurum et argentum grandeineareperiens,Ghristia-
sibi detruncaveraut,eoquod stupri sui eas consen- nis consodalibus divisit, ibidem per aliquot dies

taneas invenire nequiverunl. Hac infamia et hor- remoratus. Dumque illic secure rr.oram faceret, et

magis populus Jesu Christi in de urbis custodia sollicite ageret, Baldewinus, fra-
renda accusatione
odium Turcorum exarserat, eorumque stragem eo ter ducis, cum armis et sociis regia via incedens,

amplius multiplicabat. interminos ejusdemcivitatis descemlit,et in virida-

rio quodam spatioso arboribus consito, quod erat
Cap.XIV. —Ubiviri Baldewiniciimpiratis Christia-
juxta urbem,tentoriaipse suisque fautores et com-
nis fmdus ineunt,et Tarsumsimul petunt.
primores in ordinelocaverunt.Haeoquidam Richar-
Post hoec diebus pauciselapsis.viri Baldewini per de generc
dus. princeps Salerni civitatis Italiae,
mcenia diffusi, a longe navium diversi generis et
Northmannorum, proximus Tankradi, intuens,mo-
operis multitudinem iu medio maris trans tria mil-
lesle accepit et verbisamarissimissuper hoc Tan- ;

liaria ab urbe contemplantur, quarum mali mirae

kradum compellat, dicens « Ah Tankrade,hodie : !

magnitudinis et altitudinis auro purissimo operti,

vilissimus omnium factuses.Baldewinum praesen-
in radiis solis refulgebant ;etviros abiisdem navi-
Tarsum ami-
hus in ttus maris descendentes.et plurima spolia, " n tem aspicis,cujus injustitiaet invidia
1
sist i. A h sinunc aliquid virtutis inte haberesjam
!

quae longo tempore seu annis fermeocto contraxe-

tuos commoveres,et tibi illatam injuriam in caput
rant, inter se dividentes. His visis, hostiles vires Hisaudilis,Tankradusinfremuit
ejus rependeres. «
accitas ab hic quinoctu.caede Christianorum facta,
spiritu ; et illico arma et milites requirens,sagitta-
effugerant,existimabanl. Unde ad arma contenden- rios suos in virtute magnapraemisit adlacessendos
tes, equo alii, pede alii usque ad ipsum littus con- hostes in tentoriis, et ut laederent equos, per
currunt,cur advenerint velex qua natione proces- pascua et prata vagantes. Ipse quoque cum quin-
serint intrepido ore perquirentes.Illi se Christianee
gentis loricatisequitibus repente inejusdem Balde-
professionis milites esse respondent e Flandria et inomnibus injuriis
:
wini castraet satellites ruit,ut
ab Antverpia et Frisia caeterisqueGalliae partibusse intulerat,dignam sumeret ultionem.
quas sibi
venisse fatentes, et piratas annis octo usque ad Cap. XVI. —
Baldewinus etTankradusbeii um
hanc diem se fuisse.Requirebant etiamqui advecti c° n -
serunt, in quo Tankradus inferior inven
de
fuerant,qua de causa ipsi a Romanis et Teutonicis Baldewinus sine mora, Baldewinus quoque
417 ALBKRIC! AQUENSI* 4i8

Burg,aDquivoru« ojus.et Giselbertus de Claromonto, A Cap. XVJII. —

De prospero eventu Baldewini m ex-
pugnundis t/tu>ulionifjus, el de pei /i lia t-ujusdam
omnisque illius comitatus», Igoito tara repentino
Armenii. Jam incitus idem Armenius commi\
JtoltU «l impetu Tankrnrii, ferro inriuuntur, tigM silii prxtiaHum reddit.
erigunt, Boeiisqoe \iriit vuce admonilia, obviam
Tandem quidam principes qui, audita Bildewini
Tankrailo in inulU vociferutione turtmrum et cor-
industria et nobilitate, foedus cum eo pepigeraut,
Doom raptim exhibenior, otrioqoe pr»li» gruviter
viri Armeoii, quorum alter Fer, praepositus Tur-
committentes etgrtvi vulnere corruentes.Sed uia-
nusTankrndi.riisparriumeroetviribus, terga vertit,
bayscl, alter Nicudus nomine dictus est, cujua
castra et prssidia spatiosa Turbaysel adjacebant,
belli pondus sustinere non vulens.ac in urbis prae-

sidiiim vix trans arctuni pontein aquaj cuin ipso intellecta perfidia Pancralii, quara cum Turcis

Tankrado fogam faciens,a belli turbine elapsa est.

moliebatur, scientes eum virum noxium et faci-
lem, Baldewino retulerunl, asserentes Bi tali viro
InhujuspontisangustiahichardusprincepsSalerni,
et tam facinoroso, imperatoris perjuro, longius
proximus Tankradi, et Robertus de An9a civitale,
milites acerrimi,nimirum retardati,capti ac retenti
praesidium Ravenel crederet, in brevi terram quam
subdiderat posse amittere. Baldewinus hoc au-
sunt ;
plurimi equites et pedites de societate Tan-
dito ab his viris credulis et lidelibus, saepius ver-
krarii, alii exstincti, alii vulnerali, perierunt. Solus
g sutias illius ipse expertus, praesidium illi commis-
fiiselbertus de Claromonte nimium insecutus.et in
sum requisivit quod Pancratius obstinato animo
mediis hostibus involutus.in ipsius pontis angustia
:

in manu vel custodia Gallorum reddere recuBavit.

captus et abductus est quem Balriewinus et sui
:

PostremoBaldewinuspo8tplurimam requisitionem
peremptum existimantes planctu magno lamenta-
praesidii indignatus, quadam die sibi assistentem
bantur.
Cap. XVII. — Tankradus el Baldewinus pacem inter
et contradicenteralenerijussit.vinculis astringi,tor-

se re/ormant. mentisaffligi,quousquepraesidiumcoactusredderet.

Craslina vero die orta, utrinque de absentia ca- Sed nec adhue reddere ullius tormenfi labore
sic

ptivorum virorum nobilium dolentes, ac recordati aut vitae necessitate compulsus est. Baldewinua

tam Jerusalem taedio tormentorum illis victus, ad ultimum jussit

quia ambo deliquissent, sacrae viae
devotione violata.exconsilio majorum suae legionis ut vivus membratim discerperetur.aisi praesidii de

pacem firmara composuerunt, captos pro captivis redditione sibi satisfaceret. Qui hanc atrocera

sibi invicem restituentes. Hac pace composUa, et

merabrorum et nervorum discerptionera metuens,
universisspoliiscum captivis reslitutis.Baldcwinus in manuFer lilteras direxit filio.ut praesidium festi-

cum sui3 septingentis equitibus divisis concilio nato pro vitae suae et membrorum suorura liberatione
cujusdam Armenii militis.Pancratii nomine.terram C Baldewino redderet.Quod actum est et Pancratius ;

Armeniae ingressus, praesidium mirilici operis et a vinculisabsolutus,et deinde acollegio Baldewini

roboris, nomine Turbaysel, obsedit.Quod Armenii dissociatus.Baldewinus ergosusceptum praesidium

cives, viri Christianaj professionis, videntes.consi- custodiae ac fidei suorum contulit Gallorum, et

lio clam cumipsoprincipeBaldwino habito, Turcis

Turbaysel.quod dicitur Bersabee, discessit, terram
expulsis,qui arci praeerant, in manus ejus tradide- et regionem undique expugnans suaeque potestati

runt, volentes magis sub Christiano duce servire subjiciens.

quam sub genlili ditione. Hac itaque civitate cum Cap. XIX. — Dux civitalis Rohas Baldewinum in au-
arce praesidii subjugata, et viris suis in hac repo- xilium vocat ; Baldewinus vocalus, ire perrexit ;

a Turcis vetitus iterato reproperat.

silis, Ravenel praesidiura humanis viribus inexpu-
gnabile, similiter obsedit et apprehendit. De quo Post haec diebus aliquot evolutis, el fama Bal-
Turci,captione Turbaysel exterrili,fugisseet abisse dewini longe lateque crebescente, et bellorum
releruntur. Apprehendit et multas civitates cum suorum virtute super omnes hosies suos divulgata,
castellis quae in circuitu erant, exterritas a facie dux civitatis Rohas, quae dicitur Edessa, sita in
exercitus Antiochiam tendentis:quas itidem Turci regioneMesopotamiae,episcopumejusdemurbiscum
diu subjugatas cuslodientes, nunc lormidine con- D duodecim majoribus civitatis, quorum consilio
cutsi fugitivi noctu relinquebanl. Ravenel itaque omnis slatusregionis fiebat,ad ipsum Baldewinum
apprehensum Pancratio Armenio praedicto commi- misit,quatenus cum Gallis militibus ad urbem de-
sit,viroinstabilietmagna; perfidiae.quem a vinculis scenderet,terram adversusTurcorum infestationes
imperatoris Graecorum elapsum Nicaeae retinuit, eo defenderet, et cum duce communi potentia et
quod audisset eumvirum bellicosumesse etmulti- dominio universos reditus et tributa obtineret. Qui
formis ingenii, et quia omnis Armenia et Syria et tandem consilio acceplo acquievit, et descendit
Grtecia illi notae haberentu.Pancratius, ul erat perfi- solum cum quingentis equitibus; caetera multitu-
dus etastulus,Turcisapprimenotissimus,aestimans dine dimissa ac relicta Turbaysel ac Ravenel, et
robore commissisibipraesidii hujusRavenel terram multis in locisquae,Turcisexpulsis,nuncsuae sube-
se posse obtinere, nullum de comitatu Baldewinl rant potestati. Dum autem via maturata usque ad
intromiffcuSjfilium suutnadolesceniemillustrem in Euphratem fluvium magnum transfretare paravis-
eo constituit :et tamenhocfraudefieri,cum Balde- sent, Pancratii consilio et instinctu; quem solverat
wino ambulans et manens, dissimulabat. a vinculis, Turci et caeteri hostiles copiae eductae,
 449 HlSTORlA HIEROSOLYM. — LIB. III. 450
etundique conglobaiae, ad viginti millia adfuerunt A. admonuit,ut omni militia et solidorum conventione
obviam transire volentibus. Sed virn et equitatum convoralis suis,p iriterquecivibusRohas assumptis,
eornm comperiens,et minimenunc lotmilliasullcrre ad muuitionem Samusart, quae eratjuxtaEuphra-
valens et debellare, via, qua venerat,Turbaysel re- lem,proIiciscens,expugnaretBa]duc,principem Tur-
versu9 est. Uehinc Turcis dispersis, ac in sua corum, qui eamdem arcem ad Rohas pertinentem
tutamina Baldewinus iterato duoentis
reversis, invaserat injuste.et obtinebat. Inlulerat enim idem
equitibus assumptis, Robas profectus est conductu Balduc civibus inlolerabile malum nam filioa :

virorum fldelium, sine impedimento et hostili in- majorum civitatis non paucos obsides sibidari mi-
cursu ilinere suo peracto,et Euphrate fluminecum nisextorserat, propter annuos reditus et tributa
omni prosperitale enavigato. byzantiorum.qua; illi ad redimendas vineas et sata
Cap. XX. — Baldewinus qualiter in urbe Bohasex-
dare convenerant. Baldevvinus primam petitionem
ceptus sit, et quam magnanime ducis illius dona hanc ducis et majorum civitalis non refutans, as-
respuerit: et petilio seniorum. sumptis ducentis sociis et ornni civitatis pedestri et
Hujus tamegregii et nominatissimi principis ad- equestri comitalu.castrum Samu9artest aggressus,
ventus fama, ut aures senatorum urbis per.etrarat, multarn vim in virtutesuorum hostibus inferens.Sed
gaudium etjucunditas n Balducet suisoccurrentibus in grandine sagittarum
facta est in universis qui
audierant, ac in tubis et omni genere musicorum ettubarum stridore graviter repressi sunt. Nam
tam majores quam minores in occursum ejus con- illic infinila manus civium Armeniorum efferaina-

venerunt omni honore et gaudio, Bicut lantum torum.incaute et segniter dimicantium,corruil,sex

decebat virum, urbi inlroducentes. Inducto tam tantum strenui et probi milites Baldewini sagitlis
honorifice viro,et gloriosc portis civitatis et hospitio confixi perierunt:quorumexsequiis Christiano more
cum suis conslituto,dux,quicumconsilioduodecim completis,planctus et dolor magnus per universam
senatorum ad resistendumadversarii9 civitatiseum civitatem Baldewinus videns arcem
factus est,

acciverat, indignatus super laudibus elhonoribus, prsesidii Samusart insuperabilem, el in e* Turcos

quot illi populus et scnatus exhibuerat,sub arcano bello fortissimos et indelessos, apud S. Joannem
cordis sui graviter co^pit ei invidere ; sed et eum quod erat in praesidio non longe ab arce, suos in
penitu9 civitati et regioni praeesse interdixit, nec Jorica, galea et equo reliquit.qui semper Turcis ad
parem sibi ad aliquos fore reditus vel tributa. resistendum occurrerent, et belli assiduilate vexa-
Dicebat enim, illi plurimum auri, argenti, ostri, rent: ipse solus cum duodecim Gallis Rohasrever-
mulorum et equorum armorumque copiam se da- sus est.

turum, si sibi et civibus ac regioni contra Turco» Cap. XXII. — Consviratx plebis consilium in durem
rum insidias et assultuspropugnatoret auxiliatorin ^* suum BalUewmusvoleus reprimeret, tnhil proficii.
locis sibi constitutisesse non negaret. Qui omnino Post haec paucis diebus evolutis, omnis senatus
ducis haec munera sub tam vili conventione susci- et universi cives considerantes Baldewini pruden-
pienda refutavit, rogans ut tantum conductus sui tiam et oonstantiam adversus Turcorum insidias,
fiducia sine periculo et iniquo machinamento ad mullumque sub manu ejus civitatem etejus muni-
ducem Godefridum et confratrem suum sanus et tioues posse salvari ac defcndi, in unum convene-
incolumis redire pos9it. Hoc duodecim proceres runt, Constantino de montanis accito ad commune
senatores et primi civitatis caeteraque multitudo consilium,viro potenlissimo,quatenus ducem suum
audientes,quia non auro vel argento vel ullig pretio- interimerent, Baldewinum loco ejus ducem et
et
sismuneribus possit retineri,ducem adierunt,omni- dominum exaltarent. Erat enim idem dux valde
bu9 modig et precibu9 inslantes ut virum tam eis contrarius : nam multis eos calumniis affece-
nobilemetpropugnatorem lbrtissimum recederenon rat, aurum et argentum incomparabiliter cunctis
pateretur; nec a se Hlienaret ; sed de regno et ci- abstulerat : si quis vero resistebat, Turcorum
vitate socium sibi faceret, cujus protectione et inimicitas et odium non solum in periculum vitae
gemper posset defendi,
militari ope civitas et terra suae,verum etiam in vineis et in satis suis succiden-
et nequaquam de promisso virum molestaret. D dis,et in praeda gregum suorum suscitabat.Hoc au-
Cap. XXI. —
A duce urbis Rohas Baldeivinus in /i- dito consilio, die quadam universi parvi et magni
lium adoptatus, petione ipsius Samusart civitalem civiiatis ad arma convolanl armali et loricatiBal- ;

impugnat ; sed infeclo nogotio reversus est inanis. dewinum conveniunt.ut cum eis ad interitum ducis
Dux quidem duodecim praefectorum et ommum sui contendant,asserenteseum locosuo dominum et
concivium congtantiam ei benevolentiam erga Bal- ducem communi consilio fieri se decrevisse.Qui tale
dewinum videns,eorum nolens petitioni satisfecit, facinus praesumere omniuocontradixit,cum vicefilii
ac Baldewinum sibi filium adoptivum fecit, sicut sibi sit constilutus.el nihil causae vel maliadhucin
mos regionis illius et gentis habetur, nudo pectori eo repererit, unde perditionis ejus consectaneus et

suo illum astringens, et sub proximo carnis suae socius fiat. Ait enim :« Lnsestimabile coram Deo pec-
indumento semel hunc investiens,fiile utrinque data catum esset,ut in hunc virum manum sine causa
et accepta. Sic utrisque firmatis paternilate filia- mitterem.quem in patrem assumpsi,cuietiam fidem
tione, dux Baldewinum die quadam ioco filii contuli. Sed precor vos, ne sanguine et morte ejus
151 ALBKIilCI AQLKNSIS
pollui iiic suiutis, et nomen tneum inter principes \ nenlem. 3alduc, videns ferilatem et constantiaro

Christiani exereitOI tt fariatis. Peto etiutu doois Baldewini,dizit 8< i

incendioconhuraere,
vos,ut sibi ore ad os loqui niihi liceat in solio turris, -ides civium el praslpctoruin, quos plorimoe tene-
BOper i|ua:n usque ii: prssenfl habitare veslro dono bat.de' •ollure.et sempcr iosidias adversus li il I

exaltatus oonsoevit. » Quod mox ei annuerunt. Et num nocte ac dio moliri. Tundern, ut plerurnque

ecce lurriin ascendens, sic ei locutus est : « Omnes temporis processit,Baldewinu3 audito consilio suo-
civea et praefeoli civitatis hujus in necem tuam con- rum, Balduc talentum auri et argenti et ostra pre-
spirali ,in omni genere armorum ad turrim hanc in tiosa cum purpura.equoset mulos non modico pretio
furoro et impelu animi properant : quod doleo et dignosconlulit.etsicpraesidiumSarnusart ah hostili
moleste fero. Sed ut aliqua rationcliberari possis, manu et potestuie redemit. Ab ea denique die et
vel rerum tuarum datione praevenire non neglexi.» deinceps Balduc Bulde\»ino subditus factus est, in

Vix dux colloquentem sibi audivit, et ecce in cir- domo ejus condomesticus et familiares inter Galloa
cuitu turris multitudo civium in obsidione et impu- constitutus. Baldewinus arcem susceptam fideli

gnationeconfluxit,incessal>!li mangenarumet sagit- suorum custodia munivit,obsides illic repertospri"

tarum jactu muros et turris ostia quatientes. moribus quibusque et civihus reslituit. Post hasc,

Gap. XXIII. — Quam misere idem dux j, quia aeque gentilibus et Chrislianis non convenit.et
interfectus sit. inviccm sibi semper sunt suspecti, Baldewinus

Dux videns aniince suaeangustias,thesauros suos nxorem Balduc et filiospro lidei stabilitate req
incomparahiles in ostro,in vasis aureis et argenteis, vit qui benigne annuit sed de d«e in diem occa-
;
•

in bysantii3 copiosisBaldewino aperuit.rogans ut sione adinventa, obsides hos dare differebat.

suscipiat,quatenus apudcivespro vita etsalutesua Cap. XXV. —
Prxsidium Sororgia, in manus Balde-
interveniat etnudum ac vacuum aturriexireet abire wininon sine labore lradilur,el Balduc /raudulen-
patiuntur.Baldewinus preces illius exaudiens,mise- tia notatur.

ricordia motus super desperato,
obnixa suasione adhortaturel instat ut duci suopar-
centesnonoccidant,etlhesaurosinnumerabiles,quos
viderat, interse non refutent. Senatus et
partiri
universicive3ad Baldewini etpromissionem thesau-
rorum u.inime auscultant, non vivum, non sanum
pro ulla rerum commutatione aut datione illum
evadere unanimiter exclamantes,injurias et calum-
praefectos populi Baldewino duce sic exaltato et militari actiooe
divulgato,Balas,qui et ipse princepset invasor prae-
sidii civitatis Sororginserat, duci Baldewino lega-
tionem misit, quatenus exercitu adunato,ad civita-
tem.quae a praesidio et montanis distabat etrebellis
adhuc resistebat, descenderet, et praesidiumin ejus
mauu, civibus et urbe superatis, absque dilatione
reponeret erant enim cives Sarraceni, qui sibi
:

nias sibi objicientes, quas sub co et aTurcisejus C resistebant,et tributa dare contemnebant. Baldewi-
inslinctu saspesustinuerant.Dux itaquevitae suae dif- nus promissis illius credens,fcedere ad invicem per-
fisus,nec precibus suisaut ullis pretiosis donis vi- cusso, cum omni apparatu suo urbem obsiderc et
dens sequidquam proficere.Baldewinum a turrire- expugnare disposuit, donec cives victi cederent, et
misit, se per fenestram funiculo a solio laxans ex- deinceps tributarii fierent. Verum cives Baldewini
ivit : quem mille sagittis in momento confixum mor- adventum indignationem ex Balas suggestione
et
media platea projecerunt caputque ejus
tificantes, intelligentes, Balduc conventione solidorum caete-
amputanles.adludibrium omnibus hastae praefixum rosque Turcorum milites multis praemiis sibi asci-
per omnes vicos civitatis detulerunt. veruntjSperantessub eorum tutamine moeniaurbis
Cap. XXIV. —
Occiso duce, Balde.winus subrogatus posse retineri ac defendi, Balduc miles.et unus de
venalem arcem Samusart emere primo contempsit, principibus Turcorum, avaritia byzantiorum jam
postmodo consilio suorum rebus pretiosissimis com- corruptus,cum suisad urbemaccessit.speranseidem
paravit.
urbi adhuc praeesse et dominari. Baldewinus, hoc
Crastina vero die Baldewinum, plurimum reni- comperto, in manu fortidie statuto ad obsidionem
tentem elcontradicentem, ducem ac principem ci- urbis Sororgiae proficisci disposuit cum mangeniset
vitatis statuerunt lurrim insuperabilem cum uni-
; D omni apparatu armorum, quibus urbs scindi aut
versis thesauris exslincti ducis in ea repertis illi expugnari posset. Cives vero et Sarraceni milites
contulerunt,jurejurandosubjectiilli facti etfideles, apparatum intolerabilem audientes,formidine con-
Balduc hac Baldewini nova promotione audita, cussi.nuntia illi miserunt ut pacifice ad illos descen-
timore magno percussus e3t,neinvirtule Gallorum, deret, urbem sine contradictione reciperet,reditus-
virorum belligerorum, obsidione facta praesidium que singulis annis suae ditioni non negarent. Bal-
Samusart amitteret.Undelegalionead Baldewinum dewinus precibus eorum cessit diem statuit, qua :

facta,arcem illivenalem pronumero decem millium omnia haec cum pace et fide rata et uredula compo-
byzantiorum obtulit,et quia abhincet deinceps illi nerentur. Balduc videns quia cives a defensione
pro solidprum conventione fideliter militaret. Qui defeceranl,et timore perterriti resistere tanto prin-
ad ejus verba nequaquam attendit,eo quod injuste cipi urbem cum suis egressus. Rohas
nequiverant,
Chrislianis hanc arcem abstulisset, quondam ad ad ipsum Baldewinum simulata fide in his verbis,
civitatem Rohas^nonjonge ante hoc tempus perti- descendit Nequaquam credas, ut arbitreris me
:
453 HISTORIA IIIEROSOLYM. — LIB. I!I. 454

ideo urbem Soror^iae intrasse, ut civibusauxilium ^ quam de regno Anglice eduxit, diutin corpoiis mo- i

adversuste f.rrem, eed veni, ut eos quolibetconsilio lesliaag^ravalaetdueiGodefridocommendata.vilam

ab inccepto rebeliionis suffi revocarem, tibique sub- exhalavit, sepulta catbolicia obspquii., cujus aomen
ditos lacerem ac tributarios. Quod Baldewinus
» cru' Godwera. Udelrardus, similiter dc Wizan infir-

patienter accipiens, Balduc in excusalione hacma- mitate correptus, ibidem obiil, honorifice sepulcro

nere secum ab illo die concessit sed tamen minime

;
illicconditus; milos irrcprehensibilis et in omni
fideiilliussecredeb.it. Necmorain manusejus urbs bellorum consilio et aclione utilis, de domo ducis
est reddita, cives tributarii facti ;
proesidium Balas, Godefridi, senper sccrotorum illius antc omn.s
quod in montanis praeeminebat, in manumejus et conscius.
suorum custodiam reposuit. Baldewinus civitatecum Cap. XXVIII —
Pe civilnte Artkesia, ubi Chrisli-tni
pracsidio s uscepta, Folkerum Garnulensem, virum Armenii secum manentibus Turcis capila desecantes
militarem et belli peritissimum, ad procurandaet fratres beniync recipiunt.

tuenda moenia in eis reliquit; ipse Rohas iu magna Egressi a montanis et regioae Maresch pra?dicti
gloria reversus est.
principescumomnibus sequacibus lcgionibus.com-
Cap. XXVI. — Tankradus damnosa Christianis proe-
pererunt a quibiisd.m ChristianisSyrins sibi occur-
sidia destruit, et oblata sibi ab hostibus munera B reniibug civitalem ArLbesi;ira non procu abesse i

prudenter reponit
rebusnecessariisvisce locupletem, sed a Turcis pos-
Tankradus.qui aBaldewino divisus,Mamistra_ad
sessam. Hoc comperto, Robertus de Flandria as-
marilima remanserat.cum adauclis sibi viribusde sumptis secum viris caulissirais, Rot»ero de lloscit,
navaliexercitu,quemBaldewinusa«lvexerat,castrum
Gozelone lilio comitis Cunonis de Monte aculo, cum
puellarum quod vulgariter appellatur de Batesses, mille loricatis ab exercitu exsurgens ad Arthesiam
obseditet expugnavit similiter castrum pastorum
descendit, civitatera muro, mcenibus et praesidio
:

expugnatum diruil; castrum quoque adolescentum,

quod dicitur de Bakelers, quae in montanis erant
praesidia, in manu robustorum militum, dejecit et
attrivit. •Uexandriam minorem portis et rnuris diru-
tis subjugalam obtinuit. Turcos in eis repertos in
ore gladii percussit. Omnia autem castella et prsesi-
dia haclenus peregrinis nocentia, aut cepil autin-
cendit; hostes gentilesin eis invenlos alios occidit,
alios captivos tenuit. Hostes vero, qui, Christianis
_i_? i__ _ j:»„A Kn !PUni. HonAnnm Mr»_a_
8ubjugatis,permontanidispersiChristianoruinprae
..
turrito munitissimam, in qua Turci manentes Ar-
meuios Christianos servili jugo subegerant. Urbi
itaque et ejus mcenibus appropinquantes in tignis
erectiscujusquecolore pulcherrimis, in galeisaeneis
auro lucidissimis, totam regionem fama adventus
suiconcusserunt. TurciinmcenibusArthesiaeetpra3-
sidio.causa defensionis etrepugnationis, repentina
astiterunt,
hac Gallorum congressione perterriti,
ser is munientes. Verum
civitatis obice et
V<* r _

cives Armenii, quos iidem Turci longa servitute

sidia et loca injuste invaserant, audita illius virtute
depresserant, secum in eisdem munitionibus. consti-
militari, alii fugam capiebant, alii missis equis et
tuti, reminiscentes injuriarum suarum quas ab
mulis,auri argentiquedonis pretiosisamicitiaeillius
eisdem Turcis diu pertulerant in raptu uxorum et
jungebantur, quatenus eum pacificum in omnibus,
filiarum, in actione caeterorum nelariorum, in ex-
quaeobtinebant, reperirent. Tankradus de omuibus actionetributoruminjustorum.nunc freti auxilio ct
quae offerebantur nihil refutabat; sed sicut cautus
adventu Christianorum eosdem Turcos invadentes,
providus omnia suscipiens reponebat, memor
ore gladii peremerunt, et capita eorum ampu-
et
in
praeteritarum angustiarum, et majorum adhuc cre-
tantes e fenestris et moenibus ejecerunt, portasque
dulus futurarum. urbis confratribus Christianis asperientes, adilum
Cap. XXVII. — De civitate Maresch, ubi et uxor reddiderunt tutum in occisione gentilium, in eje-
Baldewini obiit.
corporum benigne etiam et
ctione exstinctorum :

Interea totus apparatus et virtus grandisexercitus inducunt,armio

omni piasusceplione (ideles fratres
accelerabat, rectitudine itineris permediam Roraa- sarcinis familiariler exonerantes: cibis diversis
et
niam,perabruptamontiumetdecliviavallium ince-
amicjg potibu , recreant) equis et rau i is e0 rum
__.

dens,quemGodefridusdux,Boemundus,Reymundus D
comes, Robertus Flandrensis, Rcyraerus episcopus
de Podio, Robertus de Northmannia, communi con-
silioet pariconduotu moderabantur.Hi adcivitatem,
quae Maresch dicitur, ia manu forti
hospitio pernoctaverunt, tabernacula in locis viren-
tibus ante urbis mcenia extendentes, nullam vim
Christianis illic civibus inferentes, sed pacifice ab
urbe vitaenecessariavenaliasuscipientes.Turci, qui
adventumUutorum ac tot principum intellexerant,
pabuk 3ufficienter 8ub ministrantes.
Cap. XXIX. —
PopuJus Dei profanamultitudine cir-
eumplexi, ferro sibi viam aperiunt, el vixevadum,
obsessi fiducialiter agunt.
descendentes,
Ab hacurbis3tatione usque ad Antiocham decem
milliariacompu!anturetfamanov33caedisTurcorum
veloci pede transvolans, Turcos ab Antiochiaet
dc
cunctis finibus ejus ad viginti millia congregatos
Arthesiae. Ex
accivit usque ad praedictam civititem

ab urbis prssidio aufugerunt, quam miqua vi et
injustis tributis ante multos hosannosoppresserunt.
Hacinregione Maresch,uxorBaldewini nobilissima
his millibus Turcorura astutiores et agiliores tri-
insidentes,
ginta.equisin modumvrnti currentibus
indolopraecesserunt,posltergarelictisinsidiistotius
455 AI.HI.RICI AQUENSIS 4 50

legionis, quttenva in arcn corneo et osseo Gallos e \ plurirnis consiliisinvicem habitis, consiliumrep
piaesidio hic-essere et protrahere valerent. Galli lu:n est, ut, primo dduculo apparenle, ad pont> m
eqaidetn fraudes et latentes insidias ignorante-, llumirtia Fernae rediturn pararent, et Autioch
pedfl Bt r luo.armis rnuniti et loricis induti, illis urbern turribua rnunilam ct fundatain et hurnani8
iiisoccurreriintciunpis,uteumhos'iliuscoiiifnit- viribus insuperabilern, securi intrarent, ne poute
terent. Sed uon aliquis sueeessus illis ullo conllictu praevento et flumine abex^.rcitu Ghristianorum

potailoootingere. Nnm Turci, qui erant in in^idiis, riculum vitae expugnati paterentur. Vix Anliocbiara
transverso itinere viam in gravi mullitudine antici- cum sequentis lucis cre-
praedicti Turci subierant,

pant, nc; Galli reditum aut refugium ad urbern ha- pusculo inagnusexercitusCitholicorum in terminos
berent, sed momentaneointeritu sulTocarentur. Hoc Arthesiae castrajapplicuit ; ibidem pernoctan9 in lee-

viso repentino impetu et improviso, Robertus de titia et jucunditate. Ulic ex decreto majorum mille
Flandria et Rotgeruscaeterique capilales exercitus, et quingenti viri loricati electi, ad Arthesiam aunt

fortiter 60ciis admonitis, et in unum conglobatis, directi ad auxilium confratrura, qui eranl in arce,
per medias densa9 acies Turoorum a campi planitie ut sic sani et incolumes copiis et viribus communi
frenis reductis Iransvolantes, rigidis hastis hostes via, ininus de hostili irnpetu sollicili, ad exercitum
irruperunt. omnis societas virili audacia,
Irruit et repedarenl. Civitate Arthesia fidei Christianorum
R
quousque incolumes a manibus inimicorum intra tuiiione munita, ad exercitura sine ulla otfensione
portas et moenia illapsi sunt. Turci vero elapsos sunt reversi. Redil et Tankradus ab Alexandria rai-
in portis grandine mille sagittarum insequuutur, noreet maritimis regionibus ; redierunt et universi,
portas cumeisinlrare conantes. Sed retrusia limine quibusque locis ad subjugandamterram et caslella

in manu valida, licet exigua, portas intrare cum et civitates praemissi et dispersi, praeter Raldewi-
Gallis nequaquam permissi sunt. Multi tamen in num, fratrem duces Godefridi. Quiad meridianatn
repentinis sagittarum ictibus hincethinc armigeri, plagamprofectusin terram Armeniae, expugnaturua
equites el pedites, muli quoqueet equi gravati sunt. Turcos, Turbaysel et Ravenel et caetera praesidia
Turci ergovidentes se nihil profecisse, et adhue in suae ditioni subjecerat. Idem vero Baldewinus sicde
copiis suis confidentes,obsidionem circa praelictam die in diera bellis ac triumphis magi3 ac magis ac-
urbem constiiuerunt. Sed fideles inclusi ex suffi- crescens, exconsilio duodecim praefeclorum civila-
cienlia ciborum in arce reperta murali robore firma tis uxorem nohilissimam de genere Armeaio ma-
et inexpugnabili, tuti et quieti resederunt. Illic in gnificis ellegalibus duxit nuptiis, filiam cujusdam

prsssidio Arlbesiae Gozelo filius comitis Gunonis, principis et fratris Constantini, noinine Taphnuz,
languore gravissimo occupatus, post dies aliquot. qui in montanis praesidia et plurimas munitiones
vita discessit.et a confratribus Christianisdebitum C obtinebat, quarum universorum haeredem Baldewi-
sepulturae honorificeet catholice suscepit. num constituit. Sexaginta etiam millia byzantino-
Cap. XXX. —
Profani Arthesiam obsidentes, de ad- rum illi dare spopondit, de quibus conventionern
ventu Chrittiani exercitus per explnratores edocti solidorum militibus suis solven^, terram potenter
nequaquam, usque in nortem, obsidionemsolvunt. adversus Turcorum incursus retineret. Spopondit
Interea non longo inlervallo maturabat viam ma- quidem, sed tantura septem millia illi dedit quas :

gnus exercitus Chri3tianorum, inter quos lalenter vero restabanl, de die in diem differebat. Nuptiis
exploralores degebant, qui ab exercitu occulte, visa Baldewini inestimabili apparatu celebratis, decre-
opportunitate subtracti, Turcis referebant qureau- tum consilio communi et majorum civitatis et re-

dierant de adventu et consiliis catholicae legionis. gionis, ut idem Taphnuz eum genero suo de statu
quia ab Arthesia fama
Delatores praedicti audientes terras civitatis tractaret, eo quod vir
et utilitate

obsidionis suorum ad principem Godefridum, Boe- esset provectae aetatis et sanioris consilii, sicque
mundum ceeterosque pervenerat, et quia ad sub- se invicem mutuo praevenirent honore : quod et
veuiendum consilium inierant, festinato ad castra actum est.

Turcorum redierunl, jam Romanos Francigenas et Cap. XXXII. — Christi poputus adunatus non ultra
Teutonicos in proximo adventare nuntiantes; nec D dividitur, quem Podiensis episcopus circumspectum
vires eorum sustinere posse, nec a manibuseorum fore, paterne allcquilur.

eripi, nisi cito, civitate relicla, in suaremearenttu- Postquam in unum

convenerunt congregati, non
tamina. Nequaquam tamen his sinistris nuntiis ad- ultra ab hac die divisi sunt proptercopias Turcorura
moniti expavescunt, freti niraium insuis praedictis inaestimabilcs, qui a montanis et omni Romania
millibus sed per integras unius dici horasurbem
; profugi, ad urbem Antiochiam,quae erat inaestima-
impugnant, et in assultibus plurimislaborant. Sed bilis murorum firmitale et inexpugnabilis, pio de-
laborem suum in cassum consumunt, Gallis ab arce fensione properaverant. Nec mora, episcopus Po-
et mcenibus non parce resistentibus. diensis Reymerus sermonem ad populum faciens,
Cap. XXXI. — Exercitu Dei advenienle, Arlhesiu /i-
hujusmodiexhortatione universos paterneadmonuit
delium tuitione munitur ; Baldewinus tnumphis et docuit juxta quod instans necessitas,et creber-
clarus novis nuptiis illustratur. rima fama vicinae nimium Antiochiae exigebat «0 :

Dehinc nocte relata et tenebris incurabentibus, fratres et filii charissimi, Antiochiam civitatem ni-
 457 HISTORIA HIEROSOLYM. — LIB. III. 458

mium vicinam, ut compertum habemus, scitote » vidonles copias Turcorum loricatorum in fluminis
fundaiam murali munitione firmiysirnam.qua.' ferro ripa ad resistendum diflusas, diffunduntur et ipsi
vel jactu lapidis rescindi non potest,inaudiii etin- spaliose allera in ripa et utraque parte sagitiis
;

solubili3 oaementi opere.etmole magnorum lapidum viriliconatuintortiaetimiaissis.longa lit concertatio,

constrncla.In hac omnes hostes Christiani nominis, hominesqne et equi quamplures confixi in utruque
Turcos, Surracenos.Arabese montanis Roinaniaeet ripa moribundi cadeutes deficiebant.Turcis tandera
ex ornni parte a facie noslra fugientes, convenisse plurimum praivalentibus, ct sagittarum notitia et
procul dubio coxnovimus.Unde cavendum summo. luctamine praeeuntibus el perdurantibus, exercitus
pere nobis est ultra aliquos ex nostris divisionem lidelium armis et equis paratus.ad subveniendum
facere, nec temere praecurrere sed in communi et
;
praemississociis undique accelerabat.Sed nec Turci,
unauimi virtute in crustino usque ad pontem Fer- a ripa tunc quidem recedentes, maluerunt
mori
nne noscommeare,consiliocuutissinio definivimus.» quam cedere, incessanti conatu sagittarum trans-
Gap. XXXIII. —
Relicta Romania, prxeleclos se-
miltere volentibus obsistentes.
quentes signiferos ad pontem usque fluvii Farfar Gap. X.YXV. —
Monitu Podiensis epucopi pontem
perveniunt, ubi a Turcis bellicose excepli sunt. superant; commisso prxlio bellatores Christi victo-
resredeunt ; principem Anliochiae nuvtia dura per-
Omnis ergo populus venerabilis sacerdotis admo. cellunt.
nitioni acquievit; et crastino soleexorto.cum sociis B Episcopus Podiensis, qui audita lam gravi con-
ab Arthesia receptis, cum Tankrado et Welfone tentione magnum praecessilexercitum.videns corda
Buloniensi.maritimipque Gallorum sociis universis suorum metu fluxa aliquantulum deficere laesione
relatis,cum camelis et asinisomnihusque vehiculis equorum, pectorumque suorum transfixione, ser-
sarcinarum reruraque nece--sariarum,in unocomi- monemiterat.populumque Dei vivi nomineeic robo-
talu et armorum fiducia usque ad pontem flumiaia rat addefensionem : «Netimueritis impelum adver-
Fornae, quod dicitur Farfar, profecti sunt, relictis sariorum state virililer.insurgite conlra
;
hoscanes
asperis Alpibus vallibusque gravissimae Romaniae. remordaces. Jam enim hodie pro vobis pugnabit
Hac enira die Robertus Norlhmannorum cornes Deus. »Adha3C verbaet monita tam praeclari ponti-
praeelee!u3 est cum suis militibus exercitum praeire, ficia scutorum testudine,tectisgalea capitibus,
facta
sicut mos est in omni exercitu militari qualenus
:
el indutis lorica pectoribus, fortiter pontem
pene-
si aliqua vis adversuriorum latuisset, nuntiarctur trant, hostes a ponte retrudentes in fugam conver-
catholicae legionis ducibus et principibus,ut ad ar- tunt. Alii tolum videntes auxilio sibi convenis3e
ma,loricas etparandos cuneos quantocius propera- exercitum.nimium freti.vada intrantes equis trans-
rent. Kujus inter millia Rotgerus de Barnevilla, natant; alii, pedibus vadis repertis, transire aquaa
Everhardus de Poisat.milites inoraninegotio mili- C properant ex desiderio
belli commitlendi, et ictus
tari laudabiles, signa pra^ferentes, equilatum rege_ percussorum et fundibuJarios suslinentes.caecoque
bant, quousque ad ipsum pontem praenolatum sine aggressuTurcosimpetentes,et astatione etfugantes,
dilatione const'terunt. Pun^ denique iste mirabili in altero fluminis littore oicco consistunt.
Wido,
arte et anliquo opere in modum arcusformam aece- dapifer regia Franci<e,equo et lancea Turcos incur-
pit, subter quam Farfar Damasci, Ferna
fluvius rit ReinoldusBelvacensis.tiro asperrimus minime
;

vulgarilerdictuscursu rapidissimo alveum perluit.
In utr.sque pontis fronte duae prominebant turres
ferro insolubiles, el ad resistendum aptissirnae, in
quibus Turcorum semper erat custodia. Subsecuta
est societas duum millium peditum virorum egre-
giorum,qui etiam ad pontem consistentes.minime
transire permissi sunt. Nam Turci, qui in turnbus
pontis ad centumdefensioniscausa coustitutierunt
fortiter in arcu et sagittarum grandine transire vo-
lentibus resistebant; equos crebris vulneribus
debant, sessoresequorum trans loricarum tegmina
volatili sagilta plurimos transfigebant.
Cap. XXXIV. —
Dura conflictio (idelium et Turco-
rum pro transitu pontis.
Orta hinc et hinc tam gravi contentione, his
transire volentibus,illis ccontra transilum probi-
bentibns.etadhuc praevalentibus,septingenti Turci,
qui ab Antiochia acciti exierant, videnles constan-
tiarn et defensionem suorum in ponte, in
lerrimis nimium bello animati
advolantes, vada
praeoccupant,nequispiamChristianorumtranseundi
licentiam obtineat. Equites et peditesChristicnorum
Patrol. CLXVI.
jacula sagittarum curans.in medio hostium lancea
etgladio praecurrens.saevissimas strages operatur
;
miscentur utrinque vehementi impetu agmina fide-
liumet infidelium et belli sudore fervescunt.caedea
et strages operantur. Boemundus.Godefridus, Rey-
mundus, Robertus, Rotgerus,acies et signa bellica
diversi coloris pulcherrima moderantur, donec
Turci equis celerrimis fugam ineuntes Autiochiam
reversi sunt, per devexa montium et loca sibi nota
lae- p, viam accelerantes.Christiani victoresab insecutione
et plurima strage inimicorum revertentes, neque
ulteriushostem insequentes.eo quod nimium proxi-
ma moenia Antiochiae viderentur,et omnium genti-
lium viresin ea confluxissentjuxta fluvium Fernaa
pernoctarunt;praedrsetspolia usquequaquecontra-
xerunt, plurimos de exercitu Petri, quos Turci per
Antiochiae regionem diviserant, a vinculis excluse-
runt. Haec nuutia sinistra, eventamque suorum in
equis ce- contraria versum,Darsianus princeps et caput civi-
t.'tiscomperiens,vultudejeclo, corde metu contrito.
magnis arctatur doloribus; quid acturus sit mente
involvens, si sibi eveniat, quod et Solymano in
15
 ALDKItlCI AQUENSIS
->3ione verbi9 Nicaeae evenit.Nec mora, consiliis A ros horribiles Antiocbiae unanimiter in Bplendore
creberrimi^ Invigilans, eaoea OomporUre, arrna et olypeororn coloris auni, viridia, robei, cojusqoe
virei •ootorom ooogregare aioe intennissione stu- generis,et inaignia ereelia aorodistinctia omoi ope-
det ;
pnrlas et mosnia li-leii cuslodia muiiiro non re ostreo visu decoria, in equis betlo apl in

cessat. loricis et gahir- tplendidissimie proficiscunlur, ta-

— bernacola potenterextendentes juxta locurn,qui di-

Cap. XXXVl. Iter intioehiam imdicilur ; unti>trs
ulum ultoqu tur eum ^ui principet extr- cilur Allalon.Illicpomariaet arborea diversi generis
/>(//, 01 fier
citu* pr&cedere, ijui eztremat nutodiai obtervare in aecurieta8ciasucciaae exatirj ,terram pro-
debeant, ordinantur. tents papiliooiboa ocoopaotes.Hia locatis.certatim

Praeterea illaoeaceote die.dux Godefridus, Boe- indulgent opericiliorum.cornibus milie et ruille er- [

miindu!? et univcrai capitaoeiezercilos exsurgentes, strepentes,pra?dis et pabulis c-qijorurn umiique in-

armis el loricis atque galeis rursus induti, iter in- sislentes.quorum fragor et slrepitus usque ad ter-
lermissum adurbem Antiochiam ilerare universos minum milliaris ferme posseaudiri refcrebatur.Nec
jubent cum omni necessario apparatu.et omni ge- mirum,cum numerus tanti exercitus aexeenlismil-
nere armentorum vehiculisque cibariorum, quibus virorum pugnatorumab universisproculdubio
licus

tantus opus habeat exercitus.llis in unum conglo- n computetur.absque sexu femineo el pueris sequen-
batis, et viae praeparatis, providus antistes in hunc ti''us, quorum millia plurima esse videbantur. In
modum loquitur, dicens : « Viri fratres, el filii di- hoc Christianorum adventu et obsidione recenti,illo
lectissimi, verba, quae ad vos refero, diligenter au- die tanto silentio urbs conquievit,ut necsonus nec
dite, et attendere vos non pigeat. Urbs Antiochia strepitus ab urbe audiretur et vacua civiias a de-
proxima est,nobisque vicina quatuor inler hanc et :
fensoribus crederetur.cum fela nimis armis et gen-
nos sunt miiliaria.Haec urbs mirifica.et opus nobis tilium copiis in omnibus turribus et prasidiis re-
inauditum regis Anliochi immanissimis saxis ct dundasset.
turribus fundataest,quarum numerus trecentumet Cap. XXXVIII. — Descri/jtio quuliter obsessa sit
sexaginta computantur.In hac Sansadoniam filium urls
regis Dar9iani, principem fortissimum, dominari Dies quarlae feriae illuxit, qi atido ingressi sunt
scimusetammiraldosquatuorrohilissimoset polen- lerram Antiochi»1 , et muros ejus obsederunt. Hac

tissimos, ac si reges essent, ex imperio Darsiani die Tankradus primus seous Altalon sedem ponit.
accitos convenisse comperimus, et se suosque prae Juxta hunc Rolgerus de Barnavilla soeius auge-
timore adventus nostri in manu forti praevidisse et tnr ;Adam,filius Michaelis.juxla cum suissequaci-
armasse.Horum nomina sunt : hac parle Turcis oliqua neces-
Adorsonius Copa- bus ordinatur, ne in
trix, Rosseleon, Carcornulus, quorum omnium rex " saria inierrentur. Ad portam vero quae respicit ad
et caput et dominus Darsianus esse refertur. Hi Persidem plagam, ubijuga montium deficere inci-
quatuor aramiraldi ex triginta civilatibus, quae in piunt, Boemundus cum robusturum manu locum
circuitu longe lateque ad Antiochiam pertinentes, occupat, ibique firmato praesidio^lutus morabatur.
regi Darsiano tributariae suberant.quatuot ditiores Tatinus vero familiaris imperatoris, aliquantulum
dono et gratia Darsiani in heneficio tenenl,singuli remotus ab urbe, in campo, Combrus nomine,
singulascentum castellis.Qua de causa ijuncadmo- lentorium fixit.semperfugae intentus.Anteeumdem
niti ab ipso Darsiano,rege Syriae et totius Armpniae, Tatinum Baldewinus, comes Hamaicorurn, sedem
non in modica virtute ad resislendum,et defenden- posuit cum sua manu.RoDertus debinc Northman-
dam urbem, dominam harum omnium urbium et norum cornes.etRobertusFlandrensisad obsi Ipndos
regnorum, adveniss-3 perhibentur. Unde et nobis muros cum otnni suamilitia ordinantur.Stephanus
necesse est ut caute et ordinate ambulemus. Sero, Blesensis pariter ad cingendam urbem juxta praedi-
ut nostis,co'nmisimns bellumjfatigarisumus; equi ctus principes suo sedit in ordine. Hugo Magnus,
exhausti Godelridus dux, Doemun-
viribus sunt. re;is Franciae Philippi frater, similiter cum suis
dus, Reinardus de Tul, Petrus de Stadeneis, Eve- sociis ad banc obsidionem consedit. Urbs haec An-
rhardus de Poisat, Tankradus, Wernerus de Greis, " tiochia,ut aiunt.ad plenumduomilliaria conlinetin
Henricus de Ascha, ad conducendum exercitum in longitudine, unum et u semis in Iatitudine quam :

fronte praecedant,factis aciebus :RobertusFlandren- praelluit arunispraefatus Farfar,muriset turribus oc-

sis, Robertusque comes Northmannorum, Stepha- cupatus,quorum quarumque munitio et opus usque
nus Blesensis, Reymundus comes.Tatinus farailia- in supercilium montis extenditur, ubi principalior
ris imperntoris Constantinopolitani, Adam filius arx et magistra urbis et omnium turrium fundata
Miehaelis,Robertus de Harnavilla, gratum vobis
si praeminet.In circuilu hujus arcis quatuor insupe-
est consilium, extremas acies equitura et peditum custodiam mediae arcis in
rabiles turre9 positae ob
moderantes tueantur. »
medio sedentisreferuntur,qm;n;m praelatiammiral-
Cap, XXXVII. —
Antiochiam pervenienles quid ege- di sempercustodeset defensores regisDarsiani atti-
rint, el quatenus gestimatus sit exercitus D> i. tulati sunt.
Hoc itaque consilio cunctis ab antistiteet caeteris Cap. XXXIX. — ltem de eudemre.
viris astutis ordinatis, regia via usque ad ipos mu- Adbuc ad ipsam Antiochiam obsidendam, quam
 461 HISTORIA HIEIIOSOLYM. — LIB. III. 462
tam spatiosam audistis, ad portam, quae dicitur a A Gap. XLl. — Congressio valida pontis, ubimachina
modernis Warfaru, quae insuperattilis est,ipse anii. Christianorum in faviltum redigitur, el instau-
rantur alia inttrurnenta.
sleri assidet, sociato sibi comite Reymundo, cum
Turci, hac visastructura.ad moeniaconlendentes,
quibus provincialcs et Vascones,et omnei sequaces
eorum consederunt. In loco ulteriore, ubi postea
sagittis et mangenarum jactu in ponte luctantes
feriunt Gallos, quatenus percussos a ponte et ma-
pons ex navium copulatinneconstruclusest, Uode-
cnina arcere valerent.Similiter exadversoChristiani
fridus dux superripam fluminis portam unam civi-
in sagittiset baleari arcu resistentes,fortiter hostes
tatis cum universis millibus Lotharingis.Saxonibus
in mcenibus impugnant, quousque filium cujusdam
Alemannis,Bawaris gladio saevissimis obsidel.Cum
ainmiraldi saj^ilta trans jecur perfodiunt. Illius vero
duce eodem Reinardus de Tul,Petrus de Stadeneis,
interitu et fideliumrepugnalione Turci indignati,
qui Mamistrae a Baldewino,fratre ducis.sequestrati,
amplioreirafervescunt ettandemin unumcollecto
;
ad exercitum et duccm redierant ; Guno etiam de
robore suorum, repenle portam aperientes,egressi
Monte acuto, Henricus de Ascba, fraterque ejus
virililer machinam assiliunt, custodibus subito in-
Godelridus.mililessemper hostibus infestissimi, ad
stant et expugnant
ignem piceasque faces et sul- ;

prohibendum Turcis introitumet egressum pariter

phuroum fomentum fortiter machinae ineerunt,
consederunt. His ferventior et inajor lncumbebat R
, .
«.„ ,.
'
„
totam eam in favillam redigentes. Custodes autem
•»
.

labor.
machina? periculum suae metuentes, licet in-
vitae
Cap. XL. — De ponte fluminis, ad cujus destructio- viti, exire cogunlur in fugam prsecipites, vix de-
nem machime exquisilw componunlur. fensi et clapsi. Peregrinorum itaque milites et
Snper hunc amnem praedictum, qui longissimo principcs hac arte nihil se proficere videntes, se-
alveo usque in mare protenditur, praeterlabens mu- qucnti die instrumenta trium mangenarum (Franci
ros, ab ipsa urbe pons porrigitur hipideus, opus harbicales vocant) opponunt ponti, quae portam
antiquum.scd minime turritum,qui prorsus termi- Warfaru et turrim ejusque mcenia crebro
portae
nata legione, hac exparte inobsessus remansit.Per jactu el impetu saxorum quaterent et attererent-
bunc siquidem pontem saepius Turciegrediehantur, murosque exteriores, qui erant ante murale, in
rtnecessaria,videnteexercitu,cum suiserumpentes plurima frusta minuerent. Sed nec sic in contri,
et remeantes populum Jesu Cbristi
inferebant, et tione porlae valuerunt. Cum vero nihil proficerent,
per regioncs et montana dispersum ad quaerendum quadam die ex communi consilio robora arborea
victum vel pabula equorum, eodem ponte emissi ingeniia vixque mobilia, et saxa rnobilia miri pon-
frequenter,illiusdispersione comperta.trucidabant. deris ac magnitudinis, in virlute et conatu mille
Similiter ab ipsa portaWarfaru,quam praesu! Rey- C loricatorum Irans pontera portae advolverunt, im-
merusReymundusqueobservabant,ponsalius eliam pedimento Turcis exire et nocere volenlibus.
infestus, ingenio antiquorum fundatus, porrigitur Cap. XLII. —
De navali ponte fidelium ad evitandas
trans paludem quamdam, satis lutulenlam et pro- Turcorum insidias.
fund ssimameximpetu etinundationeassiduifontis,
f

Ex his ambobus pontibus cura plurima damnaet

juxta urbem extra muros emanantis. Per hunc pon.
incursiones exercitui Christianorum ingruerent,
tem interdum exercitui insidiarum oblilo, aut indie sed nunc porta et ponle Warfaru robore lignorum
aut in noctis obscuro egredientes Turci sagittas et saxis immanissimis occupato et ohstructo, fre-
intorqueb;inl,autin impetu aliquos gladio percutie-
quentius ex eo ponte, quem in altera parte civitatis
bant, subitoque recursu per eumdem pontem in
transfluvium Farfar locatum diximus.de quo Tur-
urbis praesidium evadebant.Cujus pontis infeslatio-
corum egressus qni pra? urbis amplitudine
erat, et
nem episcopuselomnisprimatusconquerentes,inito inobsessus remanserat,insidiae fierent adperdendos
consilio, ad ejus destructionem conspiraverunt, ac
fideles, pontem ex navibus componi constituerunt
die statcto cum instrumento malleorumferreorum, in funium retinaculis,per quem adportum Simeonis
cum ligonibus et securibus a castris exierunt. Sed eremitae liberum iter haberent nam antea lento na-:

nequaquamviseoruminhujuspontisdestructione Dvigioex ulraque r ipa exspectantes singulatim et

prajvaluil.Erateniinopus insolubiteantiquorumcae
tarde transibant. Nunc vero bac de causa pons
mentis et ingeniis fundatum. Hincfrustratoincona-
iste navalis constructus est, ut egressis Turcis per
mine malleorum exercitu, machinam, exstrueli- pontem lapideumFarfar in insidias Christianorum,
gnorura et vimineoopereintextam,componereprin- per huncligneumpontemGallifestinanteroccurren-
cipes decreverunt : cujus ligaturas ferro fabricatas
tes, suis subvenirent a portu maris escas afleren-
et connexas, coriis equinis,taurinis, camelinis ope- tibus, et Turcos sine mora repellerent. A ponte la-
ruerunt.neignecuin pice sulphure injecto,a Tur-
et
pideo usque ad pontem navium
praedicti fluminis
cis combureretur. Hanc vero perfectam usque ad funibus vimineis cratibus aptatum.dimidium mil-
mediura pontem ad portam Warfaru vi loricatorum Jiare computatur.
deducentes, Reymundum comitem, custodem et
—
Cap. XLIII. Qualiter Turd ChrHianos, ad eguo-
magistrum machinae constituerunt. rumpabula missos, clam invaserint.
Ponto autem ex navium collectione et conjun-
iu.i ALBEKKT AQUEffBlS MA
ctione perle.to.Chrisliani tam miiiies quam pedites A custodium ageret.et ab utraque porU Turcos e|

qua.ium did tr.M-cnti tranemeant fluviuin Farlarud audentes repente reprimeret h lia ;

qaareoda pabulu eqoorum et vuiui aeeeetaria. per ^ingulos meiises m oooventione qoadragiota
Quod Turci agnuscentes.et a mcenibus speculuntes, marcas ergeoli ibexercitu reciperet Qni dum die
pur pontem urbia lapideom raptim aocii? collectis, quadnm in prae.-idio in muntania locatojuxta araa
armiset phareins sumptis, inequo pariter cxeunl. -> Turcorum custudiarn agerei trane (luvium Farfar,

e,i improviso udsuut Christiams in tergo ad pabulu eu scihcet in loco, quo longe ub urbe fer. •. mi
missis, quurum plurimu eorpora,amputats capiti- milliare prufluit, Turcos, sicuti erunt soliti, vada
bus, huini prostrald reliqueruot ; caeleros vero, transeuntes lortiier mcurrit, alque cum eis pradic

quibus fugienlifacultas erat.USque ad DOVompOQ" coinmisso, tandem praevalens, quatuor ex Turcia

tem insequuntur felices, qui tam crudeles hoslee
: gladio occidit, caeteros trans tlumen in fugain cm-
evadere potuerunt.Alii ad vada contendentes, undifl vertitusque ad locum,quo armenta illorurn herbia
iuvoluti suffocuntur a tacie Turcorum fugieotea, pascebantur. His ultra flumen fugatis, praedam dc
quibus pons novus prae multitudine transeunlium armentis cum camelo uno abduxit,et ad praesidiurn
negabatur. novum, quud firmaverat, in victoria hac reversus

Cap. XLIV. — Fideles, in ullionem suorum ronsur-Q est.

gentes, post mutuam cirdern partim gladiis con- Cap. XLVI. —Uf rlerico et matrona, qui dum uleit
sumpti, partim in flumine submersi sunt. luderent, insidiose peremvti sunt.

Iloc tam grave infortunium ad procercsexetcitus His duabus portis, unaversus montana, altera
ut est perlalura, ad quinque fere millia annati, ad pontem lapideum Tankradi custodia observatis,
coinplures lorica induti, et equis insidentes e ten- et Christiano exercitu sedato.atque a rebus bellicis
toriis advolant ad reprimendos hosles tcinerarios. aliquantulum securo,aliquibussociisinterdum alcis
Henricus lilius Fredelonis de Ascha castello.avidus prae otio im tendentihus,contigit quodam die liliura
hostes inscqui,sicut eratbello etactis nominatissi- comitis Conradi de Lutzelembuig, Adelberonem
nius, transfluvium equo nalavit, licet e lorica et nomiue.clericum et archidiaconum Metensis Kccle-
galea clypeoque gravatus narn transitum navalis
: siae, juvenem nobiliasimum de rpgin san^uine, el

pontis prae longa mora exspectare nequtverat ca- ; proximum Henrici III Romanorum Augusti.alearum
put vero hujus teinere vada intrantis cum equo, ludo pariter recreari et occupari cum malronaqua-
fluctus prolundissimi operuerunt. Attamen, Deo dam, quos magnae erat ingenuitatis ac formositatis,
protegente, cujus gratia vitarn opponebat periculo, in viridario pomiferis arboribus et herbarum abun-
vivens et sospes in equo adhuc residens, cum cae dantia plenissimo, et silva quae juxta sedein et
teris transnatantibus siccum littus recepit, et in *-" eamdem portam urbis habebatur, quam dux Gode
persecutione Turcorum nimium perdurans, usque fridus Teutonicorum comitatus obsidione pre-
et
ad ipsum pontem socios equites et pedites iraper- mebat. His, ut dictum est, otio et ludo intentis,
territus insequi adhortatur.Turciita.jUe alii retenti, Turci solliciti insidiarum et necis Christianorum,
alii vix elapsi, socios qui erunt ad pontem Farlar clam e porta procedunt ; et caute se abscondentes
et in porta conglobati, ad auxilium sibi magnofra- inter altam et superemin^ntem herbam arborum-
gore vociterantes, exierunt, equos^ue ad frena in que densitatern.archidiaconum et sibi colludentera
exitu et fremitu subvenienlium rejicientes, Gallos matronam, subito clamore nescios et obstupe-
hactenus se infestantes in fugam gravissimam retu- factos inourrunt, sagittis infigentes, sociosque, qui
lerunt usque ad ipsum pontem, quein ex n.ivibus judices adludumconvenerant.jampraetimoreoblitos
composuerunt. Hac remordationo et inundaiione alearum, dispergunt et vulnerant.Et ipsius quidem
Turcorum gravissima, et celeri fuga et reversione archidiaconicaputamputatumperportam, raptimet
Christianorum ad pontem, plurimi pedites inter- in moinentohoc facto,repcdantessecumdetulerunt:
ierunl, a Turcis sagitta confixi. Plures post terga matronam vero vivam et intactam armis rapientes
mortem momentaneam videntes, sola aqua liberari traxeruntin urbem,per totam noctem immoderatae
8perantes,undisprofundi fluminis inferuntur: quo- D eam vexanles,nihil-
libidinis suae incesto concubitu
rum non modica pars ab arnne submersa et suffo- que humanitatis in eam exhibentes. Tandem tam
cata periclitari et raori visa est. Alii vero e ponle abominabili el sceleratissima plurimorum commi-
pree pressura fugientium cum ipsis equis et galeis ?tione abusam ad mrxnia deducentes, capitalisen-
<-.c loriciscorruebant,qui Bubmersi undis et exstin- tentia peremerunt caput vero illiuscontinuo man-
;

cti, non ultra reperli sunt. genellis suis imponentes, una cum capite archidia-

Cap. XLV. — Custodia portx pacto pecunix Tun- coni procul a muris in medios projecerunt campos
krado mandalur. Amborum itaque capita inventa duci Godefrido al-
Sic Turcis saepe a ponte hoc et a porta per lata sunt et monstrata.qui arehidiaconi recognilo
quam pestea urbs est tradita quae sursum
:
in mon- capite sepulcrum corporis illiusjaminhuinatijussit
laois sita exilum praebebat, ad nocendum populis aperiri,et caput proprio loco restitui.ne tam nobi-
egredientibus, principes exercitus consilitiin inie- issirni viri membra remanerent insepulla.
runt, quatenus Tankradus illic locato praesidio
 .

4(55 IIISTOHIA HIEROSOI.YM I.IR. III. 4(i(i

Cap. XLVII. —
De milite propria injuria prottrato, A. pontem fluvii Farfar rursus procedcntevn montie
<t de ))Oinario,quod fidelibus nocuutn succiditui vertice, sicuti soliti erant, consietunt, de quo a
Dehinc alio die Turci suocessu sua? fraudis gau- montanis ad montana pcr camporum plauitiem
denies, et similcm ileceptionem adhuc Ghristi&nis longe apectacula ferme ad duo milliaria dantur.
se inferre arbitranles, a porta e»ressi, et inter Iilic solum pere^rinum vagentem, et sarmenta le-
scirporum densitatem Iragilesquecalamospalustris gentem, contemplantes, ad ejus interfectionem ve-
loci clanculum accedentes.peregrinisquibusdam in
locitale equorum convulant, et subito clamore ex-
praedicto pomario insurrexerunt solita fentate et territum u3que ad montana et fruieta profugum
vocilerutione ; sed a mililibus subvenientibus re-
insectantes, insidiaslatentiumcominus Chri9tiano-
Irnsietin fugam coacti snnt.Nullus quidem ab his rum praeterierunt.Peregrino vero jam inmontibus
percussusluncaut vulneralusestpraeter Arnolphum abscondito, viain remensi sunt hi quatuor Turci
de Tyrs castello, qui eques semper bfllo fervidua juxta Chrislianorum insidias, tiducialiter rcdire
fuit et providus nunc incautus sine tegmine
; licet sperantes.Sed exemplo comes et sui a valle.exsur-
scuti et indumentoferriadclamorem peregrinorum gentes, in eosdem irruerunt cquorum velocilate,
subito in pomarium conteuderil.Ubi a caeco et vo- duos in mementoattritos solo relinquentes.equiset
latili ielo sagittae cujusdam Turci lethali vulnere „ armis eorum abduclis alios vero duos vitae reser-
;

transfix'.i9,mortuus est.Dux ergo suique contuber vanies vinctos ad exercitum perduxerunt. Concur-
nales moleste ferentes ajpomariojhoc Turcos insi- runt undique peregrini, nobiles et ignobiles, ad
dias Christianis moliri, et tam egregios viros illic videndusTurcoscaptivos,gloriam Deo dantes super
in dolo cecidisso, decreverunt ut in ferramentia hoc prospero eventu.laudesque multiplicant comiti
et securibus Chri9tiani de exercitu convenienles, Hugoni et filio ejus Kngelrado, quorum prudentia
hoc radicitus exstirparent, herbas, scirpos et
et virili audacia tam noxii adversarii capti et
calamos meterent, ne qua fraudulenta manus illic
attriti sunt.
ultra latereaut nocereposset.Turcienimdolositates
Cap. XLIX. —
Ubi comilis ejus filius Turcorum sx-
suas hac io porta, et ab hac porta populum Dci vi*simum postnoniiulla vitx discrimina prostemit,
viventis pra^cavere vulentes, rursus per porlam victorque regreditur.
Farfar exeuntes, invigilabant perditioni peregrino- Primores vero Turcorum,et omnis manus eorum,
rum perpontem navium transmeantium,lignorum auditasuorum conlritione, doloribus acuunt iras ;

sarmenta comportantium, herbas et pabula equo- consiliaineunt.quibusinbrevirependant crudeliora

rum quaerentium;et quotquota specula monlisbac damna Christianis in ultione^suorum.Unde quidam
et illac pro necessariis rcbus vagari conspicie-
audaciores, animoque ferociores, ex millibus suis
bant. illico insequentes gladiiset sagittis intereme- C lacessendos Christianos usque ad pontein
e \ ecti .id
veloci-
navium,viginti praemissi suntin equis vento
runt.
Cap. XLVIIF. —
De Hugonecomite.quifidelium neces tate siu.ilibus.Qui multis et
propinquisdiscursibus
dolens,Turcorum fraudibus prudenter occurrit.
in litiorejuxtaponlempraeludentesetsagittasintor-
Cum vero haec caedes, insidiae, incursiones,mane, quentes.totum nostse commovereconati suntexer-
meridie, vespere, singulis diebus fiercnt, et quoti- citum.ut viressociorumraptim ex urbe
inundantes
diana lamenla super occisis audirentur in castris, erant, conturba-
gravi martyrio aliquos.sicut soliti
nec Tankradns toties hostibus occurrere valeret rent. Fideles autem Christi saiis et sajpius experti
prae diversis opinionihus bostiiis fraudis et eo, fallacias illorum.compescuerunt ab insecutione te-

ignorante saepe ab urbc pcr pontem erumperent, meraria populum.Sed neeostajdiobelli victos asse-
Hugo comes de S.Paulo ex regno Franciae, motus rerent,Engelradum filium praedicti Hugonis cum
est pietate super hac quotidiana strage fidelium, quibusdam sociis obviam Turcis praemiserunt,nui
sibi potentibus famulantium, et res
caeterisque etiam suo more equos indiscursionibus flectentes,
necessariasaffereniium.Undefilium suum Engelra- dolosos hostesmutuo conflictu falleretentarent.Nec
dum, tironem armis a^ilem, paterna suggestione mora,pontem transeuntes.equos vexant hucetilluc
admonuit ut et caeteros sibi familiares,quatenusin D diversis interse discursibus et hi alterna inlesta- ;

una voluntate secum accensi, pauperes suos atque tionehastasdiriguntad feriendum.hisagittas intor-
confratres Christianos a tot Turcorum csdibus et quentadconiigendum.Postremopostplurimamcur-
assultibus liberare et ulcisci velinl, et absterrere suumcontentionem,honoretlausvictoriaeEngelrado,
toties insequentes hostes. His factis.et voluntariis Deo auxiliante, collata est. Nam Turcum eaeteris

inventis, ipse grand*vus pater primus arma el insigniurem et ^aeviorem cursu exsuperans,in con-
equum requirens, atcenHt, pontemque navium in spectu patris sui et omnium, qui conveneraat ad
noctis umbra transiens, juxta montana in latibulo persptciendum reieventum.altero in littore con-ti-
valbs cum dilectissimo filio el secum assumptis tuti,equo dejiciens,hasta perfodit.caeterosque illius
sociis o:cultatus,summomanepeditemChristianum casuetinfortunioconcussos,etmoxinfugam versos,
est.sed
reliquit in campestri planite, ubiTurcorum oculis cum Christianis sodalibus acriter insecutus
saepiusab
manifeste pateret. Turci itaque non immemores non long* a nonte idque propterinsidias
suae crudelitatis et caidis ChriatianaB, ab urbe per urbe occurrenteeel insequenlibusresistentes.Salvo
4r>7 AI.HFRICI AOI
abhinc fllio recepto altiaqne consociis, cor longaevi A rum.uis per abrnpta montiuts »t devia ereptis,pla<
p<ttrU in n imiamerigiluri etitUm, ommumque tavu- rimis tamenex enrum letjaacibns re-tentiset attriiis,
re et plausu iiiajorumetmiunrum.gloriosusjuvenis gentiliumacies miseroe et profngos pediies involve-
atldlitur uim cumsuisadjutoribus el convicloribus. runt.quos gladiis et sagittis consumere non peper*
Cap. L. — nccesariis, principes
Dcficientibus victui cerunt : plures tamen captivantes, armisque exspo-
in hoc de circumpositis lerris prxacu innu-
elecii lianles.praedaset omnia sibisuisque ablata reduce-
meras abducunt. bant.
Inter haec assiduitatis ludibria, et creberrimas Cap. Llf. — De prggda Rnberti comitis, el, imnle-
incursiones, mora aliquanti temporis transacla.po- scente fame, minores quid egerint , vel guiU passi
pulus Dei rebus et escis attenuari ccepit, prae dele- sint.

ctione urbium et regionum,quas in circuitu tautus Hacmiserrima contritione Boemundo disturbtto,

exhauserat exercitus. Unde quotidie fame invale- et ad exercitumetconfratresin humilitate lacrymosi
scente, etexercilu pra; indigentia moriente.praeci- vultus relato, luxit populus vehementer, raulieres,
pue humili populo, miserabiles gemitus et dolores juvenes,pueri,patre3, matres.fralres et sorores,qui
piissimum antistitem etuniversos principes legio- dilectissimos amicos, filios et cognatos amiserant.

P Robertns quidem Flandrensis, qui cum ipso Boe-

nispul8antetsollicitant,quatenus superbis miseriis
consulant quomodo populus posset sustentari.Nulla mundo in terrara Sarracenorum descenderat ad
tarnen via reperla.qua populo subveniretur,visum depraedandum, et tunc Boemundo cum copiis suis
estomnibusut in terr.im Sarracenorum opulemissi- atlritoet in fugam misso, ab eo divisis rece?serat
mam.adtiuc praeda intactam.Boemundum, Tankra- licet invitus, sequeuti die ducenlis equitibus readu-
dum et Robertum Flandrensem cumcomitalu equi- natis,Turcis Sarracenisquedispersis et secure gra-
tum et peditum mitterent ad conlrahendas praedae dientibus ex adverso occurrit : cum quibua fortiter
et necessaria.quibus fames extingui.et populus ab dimicans,vicloriam gloriose.his in lugam conversis
inopia posset relevari. Tankradus,jam tunc custo- obtinuit, atque cum immensis copiis praedarum,
dia peracta.a monlanis ad exercitum reversus lue- quas illic Turci fugientes n-liquerant, ad castra
rat.Boemundus vero et Bobertus idemque Tankra- Antiochiae est reversus, multo solamine relevans
dus,sicutdecretum eratin principio neminem ma- populumin hac Boemundicalamitate desperatum.
gnum parvum contradicere debet, quaecunque
aut Modico dehinc tempore transacto et paucis diebus
imperaret exercilus,quindecim millia peditum,duo praida Roberticonsumpta, nec ultra audente aliquo
equitum electorum,in armis assumentes,regna gen- longe ab exercitu praedam quaerere prae crudeli oc-
tilium sub spatio dierum trium ingressi,praedarum cisione Boemundi sociorum, amplior et validior
et pecorum universique generisarmentorum copias c famesin
Pb populo co?pitmulliplicari,et inaestimabilis
inaudilas contraxerunt,quas sine impedimento bi- mortalitas humilis plebis lieri, et exercitus, atte-
duo abduxerunt.Sed die tertiavesperesupervenienle nuari. Nec mirum. Nam solus paniculus, qui anlea
fatigati ilinere, et onere rapinarum gravata omnis denario Lucnlensis monetae poterat muluari, nunc
societas,in campestri planitie juxta montana quie- duobus solidisvendebaturiniigentibus.Bos duabus
scere decreverunt. marcis vendebatur, qui paulo ante decem solidis
Cap. LI. —
Ubi a genlilibus praeda excutitur. poterat comparari agniculus quinque solidis ap- ;

Interea lama etclamor omnium in circuitu regio- pretiabatur. Sic itaque gravissima penuria cogente
num ad aures trentilium primatum festinans,a di- populum Dei vivi, plurimi vagabantur se sublra-
versis partibus etmontanissedibus lot millia exegit hentes in omnem regionem Antiochiaeadquaerendas
ad persequendum Boemundum.Robertum et popu- escas,trecenti autducenticonspirati addefensionem
lum eorum, et praedas excutiendas, quod dictu et contra Turcorum insidias.et ad aequam divisionem
auditu mirabile est Boemnndo siquidem
haecigno- omnium rerum, quas reperire aut rapere possent.
rante,nihilque adver>itatisad luturumexistimante, Turci,audiia et intellectapopuli am.'ustia famisque
sedseeurecumRobertosomniante.primadieiaurora miseria,el Boemundi recenti contritione quamma-
praedicta inimicoru adfuerunt millia, a quibus se
i;
D xima etexercitusvagalione assidua, pervicinas ho-
suosque sicobsessos viderunt.acsisilvam densissi- ras exsiliunta portaex eaparteurbisquae inobsessa
mam ex omni parte decrevissemirarentur.His visis prorninebat inmontanis.grandidifferente intervallo
stupefacti et vitae diffisi,subito in unum convocatis a porla, quara Boemundus observabat, per declivia
equitibus ad latus suum, bellum se committere.et rupium descendentes,et fiJeles Christi circumqua-
tot milium non posse sustinere profilentur.
viros que diffusos insequentes, et atroci caede consu-
Unde facta sculorum testudine.et densuU militura mentes.
fronte.aditurn et fugam explorant,quo rarior et de-
Cap. LIII. — Morsairocissima cujusdam archidiaconi
biliorcoadunatiovisa est.Moxdistrictis mucronibus et comitum ejus.
etfrenisimpetulaxatisunanimiter irruentes.obstan- Quadam die invalescente inedia, et urgente p!u-
tes penetrant acies ; ac solam fugam meditantes, res nobiles et ignobiles,quidam Tullensis Ecclesiae
celeriler ad rnontana contendunt, relictis desolatis archidiaconus, nomine, Ludowicus, defectione sui
peditibuscumomnicollectione praedarum acspolio- stipendii compulsus, et famis gladio expugnatus,
 469 HISTOMA HIEROSOLYM. — LIB. III. 470
cum ca-teris clericis et laicis nuraero trecentis, ino- A abrupit ferocitas, Nam earadetn in raulo sedentera
pia coactus, ab exercitu secessit in loca uberlate montana fugientem.
sex confixerunt sagitis, versus
aliinentoruiu diffamata,sita in montanis Antiochiae Quae, licet percussa, non tamena mulo elapsaest,
intervallo triura milliarium, ubi secure praedari el 8emper mortem evudere credens dum.tandem cursu
morari arbitrabantur. Turci autem comperto illo- superala.cum filio regis capitali sententiaexstincta
rum abscessu per delatores, qui assidue inter po- est. Turci ergo milites Solymuni, gaudentcs suo
pulos fralernitate habitabant falsa, ad sexaginta victricieventu etcaedo Christianorum immanissima,
niilitesarmatos ab eadem praedicta parteurbis et ad lacus calidorum fontium.qui ibidem juxtaFini-
porta cl.im per notassemitas montium egressi.per- minis fumabant, celeriter advolant. Qui mendicoa
secuti sunt Christianos ad locum quo viam consii- et febricitantesperegrinos in his ad curandum de-
tuerant spe recuperandi alimenti. Qoos ferociter bi'e corpus reperientes, sagittis infixerunt, totam
inclamantesaggrediuntur.sagitta perlbrantes trans undam sanguineam reddentes, aliosque sub unda
capnt et latus et viscera, universos, ut lupi oves, caput ab ictu ferienies abscondenles, saivofinc de-
lanianles et fuga dispergentes.Archidiaconum vero, mersionis suffocari cogebant.
nequidquam fugam ad montanaconanlem, quidara Cap. LV. — Porta Chrittianis mortifera :Reymundus
Turcus velocissimo equo insecutus sagitta celeri « cotves profanos aliquantum a fidelium invasione
transfixit, educloqua ense ex ulraque parle colli coercet.

gravissimo vulnere illius secuit scapulas et sic ;

His creberrimis Turcorum insidiis ct issiduis a
sanguinis rivo in terram defluente, spiritum vitae porta praedicta exitibus, suorumque miserriinis
emisit.Hanc crmlelissimam famam primores exer- casibus primores exercitus conlurbati,acuunturira
citus ut compererunt, spiritu mceroris conturbati ampliori, et portam praelatam, quae ex diflicultate
sunt.indignati tot caedes a Turcis per portam inob- montium et inaequalitate scopulorum obsideri non
sessam singulis diebus fieri, et nunc amplius do- poterat,hoc obstaculo impediri consulunl : videlicet,
lentesnecem tam nobilissimi archidiaconi, et cre- ut raunitionem quamJam cujusdam silicis
in dorso
berrimos ululatua inperditione quorumque amico- stantis ad radicem moatiura locarent, obstaculum,
rum audiri. inquam, firmissimum valle et congerie lapidum.
Cap. LIV. —De morte flii regis Danontm, cl Flo- Nam penuria iilic eratlignorum.In hac ergo custo-
rinx cujusdam matronx, etcoium qui in balneis diam quisque primorum statuto tempore agebat
occisi sunt. Turcorumqueexitum aporta per montanaetvallium
Inter haec plurima adversa adhuc recentia, im- notas semitas specula munitione contem-
silicis et

pius rumor aures totius sacrae legionis perculit plabatur, et per planitiem regionis descendente^
qualiter post devictam et captam Nicaeam filiusregis ^ extemplo persecuti,a Christianorumcaedearcebant,
Danorum, Sueno nomine, nobilissimus et forma Fada denique ipsa praedteta munitione a comile
pulcherrimus,, er aliquotdies retardatus.ei bcnigne Reymundo in ordine vicis suae custodiam in ea
ab impcratore Constaiitinopolis susceptus et com- faciente,quadamdiecollocatis in absconditoinsidiis
mendatus.per mediam Romaniam securus iterage- suorum militum. Turci equites ferme duceuti ar-
bat, audita Christianorum vicloria qui socios miile
: mati et loricati in prima aurora diei exsurgentes a
et quingentos viros belligeros secum in auxilium solila portaegressi.ct per devexa montium descen-
obsidionis Antiochiae adducebat. Sed a Solymano, dentes.repento assultuad munilionem contendunt,
qui ia monlanis victus, Gallos evaserat.intra Fini- custodesin eaimpugnantes.et murorura congeriem
minis et Ferna, urbes Romaniae,hospiiatus, in me- deslruere moliunlur.quia egresaioni eorum, et in-
dia densissima silva vicorum et calamorum recu- sidiis contraria erat. Illis tamen frustracircanovam
bans, in grandine sagittarum occisus est, totusque munitionem laborantibus,insidi3ecomilisReymundi
comitatus illius eodem martyrio ab iniquis carnifi- surrexerunt, in equis velocissimis ad auxilium so-
cibus consumptus est.Nec mirum, si universi Tur- ciorum qui erant in praesidio conlendentes et Tur-
corum viribus oppressi interierunt. Nam quorum- cos jam diemultimummetiientes,ct regredisursura
dam iniquorum Christianorum, Graecorum scilicet, D a(* portam praeparanles vehemenli insecutione
proditione propalati sunt.et improvise a Solymani oppresserunt,solumque juvenem denobiliparentela
manu e montanis adunata, circumventi sunl. Atta- procreatum retinuerunt; eaeleri fuga elapsi sunt.
men filiusregis, Sueno.multa armorum defensione Capto autem juvene.caeteris fugatis, mililes comitis
resislens, multos Ttircorum gladio stravit, strave- Reymundi in castra *d exercitum re>;ressi sunt in
runtetsui. Sed ad ultimum fessi et armis exuti, laetiiia et vicloria.Turci quoquc in tristitia ad suos

ineffabilem adversariorum multitudinem sufferre remeantes aliquot diebus quieverunt,non timereab

non valentes.pariler sagittis confixi,inlerierunt.Ibi- illo die Christianos circumvagos insequi praesu-

dem matrona quaedam,Florina nomine, filiaducis mentes.

Burgundiai, Philippensium principi copulati, nunc Cap. LVI. —
Pro redemptione cujusdam caplivi ju-
ve)iis,purentes ejus vclenles hirrim suam Chr/slia-
vero miserabiliier viduata,ineodem comitatu Dano-
nis tradere, expulsi sunt, et juvenis a Christianis
rumeratsperanspost triumphum fidelium tamma- occisus est.
gnotantoquesocianmarito.SedhancspemTurcorum Crastina die Cbristiani principes hunc ortum ex
471 AI.H :nici AQUEM l

nobilibua Turcorum coinperientes, et plurimo do- A circuire exercitum coguntur.ut, saevissimisillorum

lore infligero cordu suorum oumilem juvcnem car- ptagis visis, i tali ei tatn n>:fario scelere caeteri
nalibuscognatis suisin una arce turrium ad delen- absterreantur.
sioncm a regeBarsiano oonititutis prosentavernnt: Cap. LVIII. —
Dux Golrfridus jam recupemta sa
si forle pletatfl moti in redemptionemillius.arcem, Reymunrtut comet, per regionet divuit ai
luie, et
contrahencUu prataarum copuu dsttinautur.
cui pra'erant, redderent, et Chri.-tianos clanculum
intromltterent.Illis vero omninoarcom negant.bus, Hao justitia in populo Dei corroborata ex majo-
Bed pecuniam nimiam pro rtdemptione et vit illius t
rum sententia.quuteiius ira Domini placaretur,dux
ofTerentibus, Christianis autcm omnia contradicen-
Godefridus jam a vulneris sui intirmitale convaluit.
tibus praeter urbem et arcem.quia sciebant eum ex Quem in terram Sarracenorurn et Turcorum direxil

allis parentibuscorda cognatorum molescerecoepe- exercitus ad repelendas pra:das et spolia.quae Boe-

runt, ct privata colloquia inter se et Christianos

mundus attrims et profugae deseruit, ut gaudium
ex infortunio jejunae el attritae plebi reporlaret :
habori : quousque adaure Sensado-
res propalata
niae, filii regis Darsiani, pervenit, quod in redem-
quoil, Deo annuente, acluraest;sed nou multas
ptione capti juvenis inter cognatos praedarum contraxit copius.Nam Sarraceni et gen-
illiue et Chri-
u,es ab co tempore, quo Boemundus terram eorura
tiles
stianos concordia fieret.per quam urbs.nisi praeca-
R ,nlrav it praedasque abdnxit, provisi, arraenta sua
verent,
;rent, cito posset amitti. Darsianus itaqi
itaque. rex et
filiusejusSensadoniashaecpraeaentientcs.habitocum cum universis rebuset pecuniia per montanaetloca

suis priraatibus consilio, investigabiliaabsconderunt.Reyruundus similiteret

universos cognalos capti
juvenis fratresque illius.et universos familiarea ab caeteri principes ex decreto exercitus misai sunt.

illa lurri, cui praeorant, jussit expelli.ne peream- Sed pauoas prssdas contraxcrunt.propter diffu-jium
dem turrm pro rcdemptione propinqui urbs Chri- quod Sarraccni cum rebus armentis et pecudibus
stianis intromissis traderetur.His expulsis.consiliis per muntana et lon^inquam regionem faciebant.
eorum patefactis, Christiani nullam spcm ultra
Cap. LIX. —
Leuatio Babylonici r*gis ad populum
Dei, et quomod ) Winemarus Laodiceam et strenue
reddendae turris habentes, eo quod nimiuui in pa- ceperit, ct stulte umiserit.
lam omnia egerint, post langam fatigationem et Ilujus autem longac obsidionis aliquo transacto
diversos illi cruciatus illatos.feresub unius mensis populo in
curriculo, et graviesimis poenis aftlicto
spatio vexatum in aspectu omnium Turcorum ante laboribus vigiliarum, famis et pestilentiae, ac fre-
urbi3 uioenia trahentes misellura, vixque palpiian-
quenlia incursantium Turcorum, Ammirabilis Ba-
tem prae lormentis, amputato collo peremerunt :
byioniae rex, quouiam inlcr se et Turcos gravi diu
et preecipue ex accusatione Graecorum fidelium ante expeditionera hancChristianorum erat discor-
occisus est, qui referebant hunc plus quam mille C dia et dium,perabbatem quemdamChristianoru m
Christianorum propriis mortificasse manibus
legatione etinlentione cognita.de pacis et regni sui
Cap. LVII.— Decretum populi Oei, et denotutio duo- ad invicem confcederatione quindecim legatos,
rum, qui in adulterio deprehensi sunt. linguae diversi generis peritos, ad exercitum Dei
His finitis.et Christianorum aliquantulum perse-
viventis direxit.haec ferentes nuntia : « Rex Ammi-
cutione ex nova munitione et istius decullatione
rabilis Babyloniae gavisus adventu vestro, et pro-
repressa, Christiani principes adversitutes suorum spere adhuc vos egisse,salutem principibus magnis
Boemundique societatis attritae recolentes.ac famis
et humilibus Chrislianorum. Turci, gensexlerna,
pestilentiam clademque morlalitatis in populo mihi ct regno meo inlesii, saepe terras nostras
recensentes, ex peccatorum multitudinc haec fieri
invasere,url>em Jerusulem,quae nostrae ditionisest,
asserebant. Qua de causa fconsilio habito cura retinentes. Sed nuncviribus nostris hanc ante ad-
episcopis et omni clero qui aderant, decreverunt ventum vestrum recuperavimus, Turcos ejecimus:
omneminju^tiliametfccditatemdeexercituabscindi, foelus el umicitiam vobiscum inimus, genti Chri-
videlicet > ut nullus in pondere aut mensura,
nec siianorum urbem sanctam etturrim David montem-
in auri vel argenti ambiiione, necin alicujus rei
que Sion resiituemus de fidei Christianae profes-
;

mutatione aut negotio confratrem Christianum D sione discutiemus, qua discussa,si placuerit, hanc
circumveniret; nullus furtum praeeumerel nullus ; approhendere parati sumus si autem in lege etritu ;

fornicatione sive artulterio contaminaretur.Si

quis gentilitatis perstiterimus, fcedus tamen, quod ad
verohoc mandatum transgrederetur, deprehensus
invicem habuerimus.minime rurapetur. Precamur
saevissima pcena affligeretur el sic
popuJusDeiab
:
et monemus ne ab hac civitate Antiochias rece-
iniquitate et immundiliissanctificaretur. » Uoc datis,quousque in manu vestra restituatur,impera-
quidem «lecreturn plurimi transgredieutes
severe a tori Graecorum et Cbristianisinjuste ablata. » Wi-
judicibus constitutis correpti sunt, alii vinculati, nemarus, qui Mamistrae a Baldewino et Tankrado
alii virgis 'caesi.nlii tonsi el cauteriati
ad correctio- recesserat ad maiitima, iterato navigio Laodiceam
nem et emendationem totius legionis. Deprehensi cum omni armatura navalis exercitus properavit.
ibidem in adulterio vir et femina, coram omni Quam vallatam navali obsidione et expugnatam in
«xercitu denudati.el post terga
manibus revinctis, virtute suorum apprehendil,nil auxilii et respectus
a percussoribus graviter virgis
verberati, totum de oranibus quae acquisierat,Chiistianis conlratri-
 473 HISTORIA Hlr.llOSOLYM. — LIB. l!l. 174

bus, Antiochiae considentibus.conferens aui imper- A unde alii jumentis, alii mulis et asinis, proul ne-
tiens.Laodiceam denique apprehensam dumsccure cessitas exhibebat, insidentes, intemp<stae noctia
obtineret, suique cominilitones et conspirati otio silentio iter moverunt, per pontem navium trans-
vacarent, ac bonis terrae el civitatis Iruerentur, a euntes,Turcis his ignorantibus,qui in praesidio An-
Tureopoliset militibusregis Graecorum ex. industria tioohise fuerunt ad defensionem. Boemundus,Tan-
caesi sunt et exsuperati, arx civitatis recuperata, kradus, Robertus FlandrenMS.Robertus de North-
ipse Winemarus captus et in cuslodia carceris con- mannia, una cum duce Godefrido in loco decreto
stilutus est,duce Godefrido caeterisque principibus pariter convenerunt.Rotgerus de Barnavilla pariter
haee Antiochi;e adhuc ignorantibus. convocatus adluit, qui insidiis Turcorum assiduus
Cap. LX. — Consilium obsessae Antiochix catholicis et strages sajpius exerccns,apud eosilemTurcos no-
proditur episcopus Podiensis et dux Gorlejridus
: tissimus et famosissimus laudem eam obtinuit, ut
populum Dei verbis ronsolaloriis adhorlanlur. saepius inter Christianos et ipsos de omni conven-
Interea Turci obsessi in Antiochia.opem quaerere tiune utrinque captivoriim et cujusque rei intornun-
non tardantes amicos admonere, a montanis et
et tius audiretur.Ipse pariter antistes,socius in omni
liuitimis regionibus magnas ct copiosas vires Tur- admonitione sancta, sei]iiebatur ad confortandos
corum conlraxerunt,quorum in brevi triginta millia p viros Dei. His vero per noclem jam superata via.et
congregata sunt in unum. Disposueranl enim in ad castra Turcorum properantibus, Boemundus
animo suo et consultu obsessi,ab ipsis exterioribus quidsra de genero Turcorum qui, veritate cognita,
primo diluculo assultum populum sanctum
fieri in quae Christus est, baptismi gratiam percepit, et a
Dei ; deimle interiores urbis ad roborandum elau- Boemundo principe receuter de sacro fonte levalus
gendum assultum px impetu ad'ore ; Christianos nomine ejus est vocatus, et Walterus de Dromme-
armis et sagittarum grandine fatigare, quousque dart praemittuntur cautissime gradientes.quousque
caesiscollis consumerentur in ore gladii.Tam nefan- primo diluculo gentem innumerabilem.ad auxilium
dorum consiliorum et sceleraU- couspirationis dela- Antiochenorum venientem, inspectant a silva et
tio pervenit in castra catholicorum virorum.Gode- frutetis undique properare. Hi autein, ut hostes a

fridi ducis et episcopiPodiensis,caeterorumquc pri- longe speculantur,reditu n parant.ad scptingentos

matum quibus prae inopia annonae et diuturna lassa- socios laxis frenis revolant,rem ut erat aperientes,
tione, diverstque clade, non amplius quam roille sed omnem lerrorem bono solamine adimentes.
valentes equi habebantur. Nunc ad hanc curam et Cap. LXIL —
Pontificis sermone peregrini roborati,
angustiam profertur sententia episcopi, quae in hoc septingenlos hostium palam triumphant, sectisque
modo fuit : « Viri Christianissimi, et qui estis flos
cervicibus dehonestant.
r
^
electus Galliae, quid modo sit utilius in consilio, Antistes vero egregius, auditis verbis Walleri et
videre nescio, nisi ul spem in nomine Domini Jesu Boemundi, admonet socios metu et anxietate ali-
habentes, illis ex improviso occurratis. Gentiles quantulum haesitantes.ne dubitarent mori proejus
quamvis usquequaque adunati in tot milibus, ut amore,cujus vestigia cum signo sanctae crucis sunt
audistis, superveniant, nullis aggravati laboribus, secuti, et cujus gratia patriam,cognationem et om-
nec longo itinere a terra sua egressi et fatigriti, et nia reliquerunt, certi quia cum Domino t)eo Ze-
jam usque Barich civitatem profecti,tamea non est baoth,quem hodie hic mori contigerit,ccelos possi-
diflicile in manu Dei tot millia concludi,et a vestris dsbit. In hac beata admonilione roborati, decreve-
paucis copiis consumi. » Ad haec verba pontificis runt unanimiter malle mori quam inimicis viliter
dux Godefridus, in officio belli semper indeficiens, terga dare.Ad haec comes Reymundus hilari animo
inaudituet praesentiaconvocataelegionis sic respon" v:br<ita hasta, clypeoque pectori obducto, et Gode-
dit : « Dei vivi et Domini Jesu Chrisli sumus cullo" fridus dux non minus aesluansdesiderio conserendi
res, cujus nomini militamus.Hi in virtute suH,nos praelia, caeterique septingenti viri bellicosi, ex im-
vero in nomine Dei viventis adunati sumus.In cujus proviso per medios advolantes infringunt,et eorum
gritia confidentesimpios etincredulosimpetere non multitudinem copiosam disturbante?,palmam Deo
dubitemus quia sive vivimus, sive morimur, Do- D donante viclores accipiunt, Turcis atlritis et in fu-
;

mini sumus. Sicut enim salutem et vitam diligi- gam conversis. Dei etiam auxilio et misertcordia
mus, sic oportet, ne in palam verbum istud fiat,ne nervi arcuum eorum.prae pluvia molliti ac defecti,
hostes solliciti et providi de adveniu et impetu nil poterant quod illis fuit magno impedimento.et :

nostro, niinis exterreanlur, et nobiscum praeliari fidelibus in triumphi augmcnto.Victores ergo Chri-
non expavescant. » stiani facti, videntes se [raevaluisse et paucos suo-
Cap. LXI. —
Elecli miiitcs hostilia caslra invadere, rum cecidisse, ab equis descendentes, capita occi-_
mullitudine gravi supervenienle, non ierrentur. sorum amputant, sellis alliga:it,sociis nonnulhs in
Ihec duce monente el exhortante, septingenti castris Antiochiae rei eventum exspectantibus, in
equites viri praeliatores eliguntur, quos tamen res magna laetitiu alferunt cum mille equis valenlibus
prorsus Jatebat praeter aliquos primores exercitus: el spoliis multis.quas deviciis hoslibus acceperunt.
detecerant enim plerisque equi.pnu diversis plagis Adfuerunt eodem praclio nuntii regis
in Babylonia?,
ul praediximus et paucissioii velentes 1'uere equi capita Turcorcm ampulata in sellis ad
: qui etiair.
473 ALBLHICT AUUEi\>l.> 470

exercitum detulerunt. Contigil autem haec victoria A. geulos amputatis cupitibus exstinxerunt. Vulnera-
Chrisliunis in manu paucorum pneoedeQto die ca- torum quiiiem et oaplivornrn nun erat numerus.
pitia j--junii. Ipsi-s etiam Qdelibua in mu^nu^loria Boemundus igitur.qui rotro agebat coatodiam cum
repedantibue ad populumsuum.et tentoria in prutis Csleria viris magniOoia, intellecta hac caede cn

Antiocbi» relicta, Turci, qui obsessi auxilium at- lissima,videii^i[i)i-^uos semineces per abrupta mon-
trit* multituiiinis operiehantur, in moenibus suis liuii) per opara loca latere, releri fuga hac .llacque
stante^, conteraplabantur a longe victrices aquilas tendere : et perspiciens se fugitivis i.c viclis nequa-
fidelium. Quas suae exepoclats gentis a^timantes, quam prodes9f, sed sibi in promplu esse inori,re-

subito tragore olamanlium et cornicinum strepitu, ductis freniscumeociis equo insidentibus,se sublra-

ad arrna convolant e ; portis fortiter exundant.pu- xir, et ad maritima, via relecti, tendens cum pau-
tuitfS ab nttuset deforis in momento omnom illam cis repedabat. Nec mora, quidam, qui vix veloci-

aacram consumere legionem. Sed cominus appro- tute equi per devexa collium elapsus ab arraia de-
pinqiiantibus Christianis, <t visis capitibus Turco- clinuverat,Godefricium duceii),qui ab exercitu trans

rum, exuviis quoque et cal allis eorum recognitis, pontem navium veniens, mediis assistens campia
fragorem et tubarum sonitum compresserunt; gau- ex pontificis monitu Turcos et armenta eorum in

dere cessaverunt,et in munitionemceleri fuga relati urbem redire coegerat.gravi inquietavit fama,asse-
._..... n
** »~.,o /.MAmn^n „ „ „1 „..;„., „ „r, .v, r »i „. „ -„„
1.

sunt.Christiani vero ad augendura Turcis dolorem,

rr, 1
rens,quomodo IIBoemundus
rv, <*
caelerique comp
., r, ,1 ., /.
rimores
Turcorum trans mcenia et muros jactave- in mortis articulo positi intra inimicorum insidias
capita
runt, caetera ferme ducenta hastis et palis infixa in
arctarentur, et quanta crudelitatc populus a porta

conspectu omnium astantium ad mcenia contule- repedans sit attritus.

runt. Cap. LXIV. —
Fidelibus in ullionem suorum con-
surgcntibus, anceps ulrinque pugna diutims agitur.
CaP. LXHI. — Boemundns et comiles ejus dum
Dux vero his auditis, nuntios per universa misit
vontern hostibus incommeubilem fucere mluntur,
purtim cxsi partim Ixsi sunt, et hoc duci Gode- teutoria nunliare famam tam crudelem,et ut parati
jrido flebiliter nunttalur. essent tid omnia nunc sibi adversantia. Conturbati
Crastina autem die illucescente, principes fide- et externti universi fideles.omnibuse tentoriis sine

lium consiliis invigilant laeli de recenti victoria

dilatioue confluunt,humerisque squammosas vestes

quatenus preesidium cujusdam machinae locarent ferri ingerunt, hastis vexilla praefigunt,festinanter

juxtapraefatum pontemcivilatis.quiporrigiturtrans equos frenis et sellisreparant,ordinantacies;aditum

ut sic auferrent, locata machina, pontis et urbls celeri via disponunt appetere, quo
fluvium Farfar :

inlroitum et exiium ab urbe commeantibus,et escas inimicos ad praesidiu a urbis redituros sperabant.
inferentibus.et insidias per eumdem pontem Chri- ^ Hia sine ulla tardatione pontemnavium transeunti-

stianis molientibus. Tindem reperto consilio, Boe- bus,et duce Godefrido mediis cimpis trans amnem
mnndum, principem Siciliae,et Kverhardum dePoi- reperlo, et Insti vultu de sociorum nece mutalo,
adest alter nuntius, qui ex legione Boemundi,Rey-
sat, Heymuudum comttem de Provincia.Wernerum

de Greis adportum maris,qui dicitur Simeonis ere- mundi,Werneri caeterorumque per montana fugam
mitae, propter emendos cibos cum plunrais pediti-
facientium,ducemincampoaliosquepri:noressecum
bus dirigunt, et ut vocarent socioe ad opem con- consistentes commonuit.quatenus in tentoria redi-

struendi praesidii, qui in ipso littore maris propter rent propter insidiasTurcorura et assultus,quorura

naves quae escas adducebant morabantur. Reduxe- vireset rnuUitudiDein intolerabiliorem arbitrabantur

runt etiam in eodem comitatu legatos regis Babylo- quam fuisset. Dux vero imperterritu? et vindictam

niffi, quos magnificis muneribus honoratosin bona

attritorum fideliurn sitiens, prorsus hinc abire,aut

fide salvos navigio remiserunt. Tam egregiorum aliqua formidine locum hunc deserere,contradixit,

virorum consilio comperto

et discessu per ilelatores sed cum juramento asseruit se aui hodie montem
et manifestato,Turci gravisi auntgaudiomagno.Qui
quo firmatum erat praesidium conscendere, aut in

assumptis quatuor millibus electorum militum,per eodem cum suis vitam amittere.Hac in ducis respon-

ponlem praediclum ab urbe egressi,viros praedictos, D sione et affirmatione, et cunctorum ordinatione,

ductores exercitus, per notas sibi semitas insecuti adsunt praefati principes incoluraes Boemundus,

sunt, hoc msgno exercitu ignorante, in montanis Reymundus, Wernerus,de quorum adventu et vita

insidias ponentes inter vepres et fruleta,quousque universi laetati et confortati, contendunt ad locum
rnissi principes a portu maris repedarent.Repedan- monlispra3dictiantepontemurbis,decemqueequite8
tibus aulem sociis lam in equis quam in pedibus, ex multiludine eleclos praemisere in illius montis

exadmonitione Boemundi.caeterorutnqueprimorum cacumine ad videndum si quae insidiae Turcorum

jam quatuor millia confluxerant. Turci provisos i : altera in valle montis juxta montana haberentur.

et cibariis onustos, raptim ab insidiis exsurgentes, Vix decemin equoprsemissi milites inraontis arduo
incurrunt sagittis trans pectuset visceraconfodien- constiterunt,etecce totam manumTurcorumillorum
tes, alios gladio trucidanles. Et quia a dextris illis scilicet qui a recenti caede Christianorum in circuilu

erat victoria, manus suas a fidelium martyrio non per montaaa et notas semitas clam redierant,con-
ante continuerunt quam peKsiivas et campos,quin- templantur. De quibus adversus se viginti equites
 477 HISTORIA HIEHOSOLYM. — LlrV IV. 478

praecurrere intuentur.qui decem amontiscaoumine A. norum, Cunode Monteaculo, come9 Reymundus et

arcerent.Chridtianis vero decem cedentihus propter omnis nobilitas Galliae qua? aderat,hostee impetu
nirnium vicinas Turcorum insidias, et his viginli equorum perrumpunt, multoshastaet^ludioperfo-
montis cacumen obtinentihus, subvenere tri^iota ranl.in pontern inorihundos cogunttendere.Ubi prae
Christiani confratres.qui illos vigintifortiter incur- nimia pressura, quam pons sustinere ne mivprat
santes de montis apice usque ad ipsas Turcorum (quia tot fugientibus sua latitudo non su*ficiel>at),
insidias in fugam reddiderunt. Hisviginti fugam plurimi e ponte cadentes undis FVrnae involvuntur
ad societatem maturantibus,sPxagintaTurci equite3 Boemundus,qui perjuga rupium.solisibicibus per-
ab insidiis erumpunt, viri fortissimi et in equis via elapsus cum Cffiteris companbus ad societatem
doctissimi,qui mox tri»inta Christianos equites in gratia Dei salvus redierat,in eodemsan^uinisopere
arcu et sagitta amovenles,in eodem perrnanserunt. atrociter desudans.socios commonet et consolatur;
Visa siquidera illorumaudacia et incursu,sexa^inta a pontevero labentes hosteshasta perforatos gladio
pariterequitesChristiani.sexaginta occurrereTurcis trucidat. Pediles denique jucundati hoc triumpho,
in monte, interim toto exercitu Chrislianorum corruentes el densatos in pontis margine el alvei
appropiaute, qui eos repente de monte fugatos, in crepidine lanceis impetunt, ab occisione non ante
valle,quo Turcorum manuset virtusjuxta montana rnanumconlinentes,donecsanguineoccisorum tolus
B immutaretur fluvius. His itaque prospere finitis
adunana erat, celeri fuga remiserunt. Ad haec tola
vis Turcorum ab insidiis consurgit, et sexaginta Christianisque readunatis, et Turcos adhuc inse-
equites Gallorum jam pravium montis tenentes, quentibus in ponle.et portam cum eisdem mtrare
gravissima cceperunt insecutione urgere, ac per conantibus,porta ab interioribus extemplo obslrui-
medium montis cacumen usque ad ipsam vallem, tur, sociosque misere exclusos inter percussorura
quam approprians Chrislianus exercitus occupavit, manus relinquunl. Haec certamina, et Christiano-
retulerunt. rum recens victoriauna die actasuntmense Martio:
Cap. LXV. — Vbi dux loricalum Turcam uno ictu el viri Turcorum.tam qui in bello ceciderunl quam
medium dividit ; el post cruentam pugnam fideles quiin undis perierunt.mille etquingenti computati
victoria comitatur. sunt.
Turciquidem videntes nimium processisse, et
se Cap. LXVI. — Quidam obsessorum Antiochiae ad
Christianum exercitum immobilem permanere,nec Christianos clanculo confugerunt, et praesidium
aliqua formidine posse avertiaproposito,sed adver- juxta ponlem exslructum custodioe Reymundi de-
sumsefestinato contendere,frustra fugara arripiunt legatum est.

Galli nihllominus ad persequendum instant qui in ;

Victis in nomine Domini Jesu Christi tam ferocis-
momento permisti,quia cominus ad invicem conflu- C simis Turcorum cuneis,et crudeli caede fugaque in
xerant.cruenta ccede inTurcos saeviunt in ultionem portamurbis coictis,alque Christianis cum magna
suorum attritorum.etaportu Simeonisredeunlium. victoriae gloria in tentoria relatis, ab ipsa die et
Hac in fuga Turcorum et proximatione Chrisliano- deinceps genlilium animi cceperunt mollescere, et
rum,non parce eos caedentium, plurimae copiae,quae assultus eorum ante creberrimi prorsus deficere,
a mcenibus undique ad portam confluxerant, Tur- insidiae quiescere.virlus eorum languescere timor ;

corum csterorumque reditum operientes, sed non quamplurimos eorum adeo invadere, ut aliqui a
videntesfortunam illorum eversam etcasuseorum ci\ ilate et suorum societate subtracti in noctu mi-

miserrimos,patefaciuntjanuam,et in patulis campis grarent,et Christianos se velle (iericonfitentesChri-

armati procedunt,ut suisaugerent viresetfiduciam stianorum se principibus commcndarent.Commen-
darent urbem intrandi. Jam ex utraque parte fide- dali veroetChristianorum turbis sociati.retulerunt
lium et infidelium permisti erant equites etpedites. quanta suorum pertulissent damna,et quanta de
Dnx vero Godefridus.cujus manus bello doctissima casu illorum pertotamurbem exercuissentlamenta.
erat.plurima capila, licet galea tecta, ibidem am- Admirandos etiam duodecim polentissimos regis
putasse, refertur ore illorum qui praesenles oculis illo in eodem praelio cecidisse as-
Darsiani vespere
perspexerunt.Dum plurimo belli
sic labore desuda- D serebant.de quorumneceplanctus el gemitus totam

ret,mediisque in hostibus plurimam stragem exer- conturbabat Antiochiam. Quarta dehinc orta die,
ceret, Turcum, mirabile dictu sibi arcu importu-
! dux et universi principes exercitus^Dei a tentoriis
num acutissimo ense duas divisit in partes lorica egressi in virtute magna,praesidium quod decreve-
indutum:cujus corporis medietas a pectore sursum rant.in vertice prajdicti montis ante ponlem et por-
sabulo cecidil, altera adhuc cruribus equumcom- tam urbis congerielapidum etbitumine fragilis luti
plexa.in medium pontem ante urbismoeniarefertur, 3edificanles,tulissimo vallo munierunt,comitis Rey-
uhi lapsa remansit. Hoc prospero eventu laatati, mundi custodiam in ea constituenlescumquingentis
Robertus Flandrensis, Robertus comes Northman- viris militaris audaciae et induslrias.
47't Ai.nKnini AQHKNSIS 4H0

IJBKU QUAUTUS.

Gaput piuviu.m. — fudiens prineept Antiockiae Gkri- A. nerunt siquiflem inapparatu et sumplu nimi') ct ir,

ttianorum victoriam, qvid fm.to tptu sit u ntsi glorta magna ad civitatem m»gnam Sarnnarchan,
futelibiu tcucitatur.
quae erat de regno Corruzan : in qua ipsum princi-
Tandem dure Godefrido, populoque tidelium,
a
pein magnum et sceptngeruiu Sold mu ii mperonv
triumphulisetobtutiaingurgitisflumineadversania
nesreges etprincipesorientalie plagae.Corbabunque
Cbristiana plebis.et pnesidio firmato nemineobsi-
principem, et aecundnm a rege, in gloria magna
stente quidam nunlius ex Turcis feslinus ad turriin
repererunt.Quem Solymanus,quia aetate erat prior
etpulutiutn Darsiuni,regnatnris Ant.oehiae.quod est
et industria nominatissimus ac icmidia, salutavit. f

in montanis Iransvolut.quanta sintdamna suorum

Salulatoautem rege.antequam legalionem aperiret,
indirans, et nisi diligenter et sollicite provideat,
sicut mos est Turcorum, de infortunio et injuriis
Antiochiam ceeterasque linitimas orasilliusin brevi
conquerentium,in conspectu ejusdem rnagni ac po-
eum amissurum.Rex Darsianus, homo grandaevus.
tenlissimi regis et praesentiasuorum.pileos a capite
audiens praesidium iirmalum suoruiiique ruinam
humijaciente3,barbas unguibussaevissimis discer-
irrecuperabilem.hactenusinomniconflictueteventu
punf etinmagnislameutatioriibus8uspiria trahunt.
diversarum rerum securus, inque solio dormiens,
Hei Corrozan, his Turcorum discissionibus visis.in
nunc primum suspino angustialur.et filium suum
p superbia magna sic respoi dit «Solymane, amice :

Sansidoniam cunclosque sibi subditos primoresad

et frater nosler, quid vobis contigerit expone, et
suum invitat consilium.
vobis illalas injurias aperi : vivere nequaquam po-
Cap.II. — Innotatio nuntiorum Darsiani, et qui sint terit a facie nostra, quicunque e3t ille, qui voa
quos ad uuxilium invitat. conturbare praesumpseril. » Solymanus gavisus et
Adorat inconspectu ejusdem sceptrigeri Solyma confniensin responsislam potentissimi regis et in
nus, de Nicaea urbe expulsus etRomaniae finibus, virtute illius,amaritudinem,quam graviter iu corde
quem praefatus Darsianuscorapellans.nuntium suae tenebat, etomnem rem ex ordine retulit, quodque
legationis fieri obnixe pelii, sciens eum virum fa- vivavoce non poterat,litterarum assertione memo-
cundum, et omnibus regnis gentilium notissimum, rabat :"« Nicaeam, inquil, quam nosti nominatissi-
dicens ad Tu generis mei proximus cum
eum : « mam, et terram, quam dicunt Romaniam.de regno
duodecim legatis meis, et filio meo Sansadonia, Graecorum,quamauxiliotuisque viribus extuo dono
Corrozan, in lerram et regnum nativitatis no^trae et gratianobiscollatamacquisivimus,qua«Jam gens
prolecturus es. Compatrix et (Morsonius, duo ex superveniens, quam dicuul Christianos, de regno
principibus meisfidelissiaii.in hac legatione tecum Franciaa.in manu forli et exercilu veheinenfi nobis
eruntad faciendam queriiuoniaminjuriarumnostra- abstulerunt,.et captam cum uxore et duobus filiis

rum.Vos vero transeun!es,Brodeam de civitate Ala- ^ meis imperatori Constantinopolis tradiderunt, me

pia,confratrera et amicum, ad auxilium nostrura
commonete. Pulait, cujus milites et arma sunt co-
piosa,ad opem nobis conferendarasimiliterad tno-
nete, eo quod nobissit semper fa^dere conjunclus.
Seeptrigero autem de Corrozan Soldano, quicaput
et princepseslTurcorum,adversitateset calamitales
nostras exponite ; Corbahanque
sceptrig9ri sug^erite ut mihi familiares opes exhi-
beat et copias.Vocetur ergo nobis scriptor et nota-
aulem in fortitudine sua attritum et fugatum,ad
urbem Antiochiam, inqua sperabam remanero, in-
seculi sunt: ubi non solum me meosque.sed eiiam
regem Darsianum de genere nostro virum nobifissi-
mum, tibi subjectura et amicum, tuoque munere
urbemetterrastenentem,armata manuobsederunt.
familiari ejusdem Misit ergo nos ad te idem princepsettibi subjectus
Darsianus, major consanguineus noster, ut sibi
et
auxiliari digneris in virtule multa,qua potes ni- :

rius meus, ut sigillum meumet litteras vobiscum mium,"eniin, et supra quara credimus, necessitas
deferatis,quatenusconlidentiuscredantnecessitates exposcit. Populus et exercitus noster attritus est ;

nostras. Plurimi enira dies transierunt,ex quo in terra et regio nostra dissipata est nostravita et ;

initio obsidionis hujus urbis filius meus Buldugis, omnia nostra nunc in manu tua:spem aliam sicut
Corrozan vos praeces^it, ut adventu Christianae in te, non habemus.»
gentis confratribus et principibus nostris notum fa- D Cap.IV.— - Qualiteripse rex accepit verbanunhorum
ceret,et adversus eam ut nobis subveniani univer- In risu etdeliramento verbaetquerimonias hujus
sos commoneret. »
rex Corrozan accepit, leviter in aures misit mi- ;

Cap,I1I. — Allegutio eausae cipud regem Corrozan. nimehascalamitatesab ullamundi plaga posse Tur-
Ilac regisaudiia voluntate et imperio, ipsiusqne cis inferri se credere faletur ; virtutem Solymani
acceptis cum sigillo litteris.ex urbe et palatio regis hactenus nominatissimam, militiaeque illiusauda-
Procedentes,in terram Corrozan profecti sunt. Ve- ciam pro parvo reputans audiente sucrum caetu.
481 HISTORIA UIEROSOLYM. — LIB. IV. '.
2

Solymanus.sicut is, qui nupcr expertns erat virtu- A comprobavi qnos levi incursu et caede oonsumore
:

tem Christiunoni ,rn>n levi unimo sentenMam regis

ii nobis non multum erat difficile. Hos vero, quorum
accepit. Unde quia nequiveiat omiiia viva voce nomina et virtules et bella et industrias hller&rum
explicaro, litteras cum sigillo Darsiani aperit, in notitia didicistis.et adversum quos diflicile est bel-

quibusnomina regnorum ctnoraina principum uni- lum committere, scitote viros fortissimos, miro
versorum Chrisianorum Turcos expugnantium,in- equorum volumine docto9,in pnrlionon n;orte,non
titulata erant, et quanti eorum sint excrcitus et aliquo genere armorum posse absterreri. Horum
vires. Rex vero et omnis primatus jrentilium, qui ferireae vestes,clypei auro et gemmis mserti.variis-

secum erant, agnitis lilteris et rebus virilmsque que coloribus depicti. Galete, in capitibus eorum
Gallorum,consternati suntanimo;etvultu in terram splendentes super sohs splendorom, coruscant.IIa-
dimisso, non ultra super querimoniis Solymani stae fraxineae, in manibus eorum ferro acntissirao
frustra mirati sunt. Ad haec sine intermissione in praefixae, sunt quasi grandes perticae. Equi corum
universas terras regni sui missa legatione, omnes cursu et bello doclissimi. Vexilla in hastis corum
primatcs elammiraldossuos in unum jubet conve- nodis aureis et fimbriisargenteis rnontes in circuitu
nire, die detertninata, quae tunc aptior videbatur. nimio lucis decore coruscare faciunt. Audaciam
Jam dieadvenienle, unanimiler ex decreto et jussu g eorum tantam scilote quod mille equites illorura,
regis convenerunt,quibus rex verba etqiierimonias si ad pugnarnprocesserint.nondubitent vigintimil-
Solymani.elculumnias aChristianis iilatas aperuit, lia nostrorum adire, sicut leones et apri mortiferis

dicens : « Universi, qui convenistis, pensate ut iclibus armorum fulminantes. Ego autem vires ll-
pensandumest ;
quiaChristiani,quisupervenerunt, lorum pro minimo duxi,nec stare adverum rne eos
sicut fecerunt caeleris civitatibus et amicis et con- aestimavi, congregata fortitudine meorum, sed sic

fratribus nostris, sic nobis facient, ni repriinan- virtutem illorum conlerere speravi ut paulo anle
tur. » Petri Eremita? exercitum delevi. Sperabam etiam
eos ab urbe Nicaea me posse absterrere in virtute
Cap. V. — Insullalio Corbahan contra populum Dei meorum, uxorem meam tiliosque ineos, milites et
in conspectu vocatorum regis.
principes meos, qui infraurbis mcenia erant, libe-
Corbahan verofamiliaris, et primusin aula r^gis rare denuo cum his bellum commisi, sed frustra
;

et secundusa regein regno Corrozan.vir contumax

consumpto labore, vix per juga montium manus
et plenns superba feritate, virtutes Chris<tianorum
illorum evasi.non paucos meos occisos reliqui. Illi,
parvipendens.in baec verba spiritu superbiaeerupit:
meis caedem suorum non aeque ferentes,
attritis, et
« Miror verba qucrelam Solymani, Sansadoni<«
et
Nieaeam redeunt, obsidionem iterant firmius et
et Hublagis, filiorum regis Darsiani, super infesta- C
tutius quam antea, quousque meos victos cum
tione Chrislianorum, quorum obsidioneSolymanus
uxore et filiis meis in dedilione tenentes, cum cla-
terras et urbes suas amisit, de quibus non facilius
vibus urbem imperatori Constanlinopolis reddide-
possent defendi.iiuam si a tot miseris et brutis ani- runt. Praelerea oppida et castella Romaniae, quae
malibus fuissent obsessi.Ohra centum milliaChris- meae ditionis erat, devicta et subjugata eidem im-
tianorum stravi, amputatis capitibus, juxta Civi- peratori restituentes, plurimas munitiones nostra3
tot,ubi montana terminanturjn auxilium Solymani
invaserunt. Non amplius de omnibus lerris et civi-
accitus contra imperatorem Graecorum, dissipato tatibus et praesidiis, quae tenui, mihi relictum esi,
illius exercitu et 1'ugato ab obsidione urbis Nicaeas.
quain Foloracaarx, quae est juxta mare et confinia
Post haec Pelri Eremifae agmina innumerabilia sa- regni Russiae. Ad haechi Christiani miIites,quos tu
tellites mei, in auxilium Solymani missi, attrive-
credis invalidos, Tursolt, Azaram et Mamistram,
runt,quorum cadavere et ossibus campi regionis
civitates Romania?, cum plurimis praesidiis expu-
nunquam poterunt vacuari. » gnatas obtinent. Givitates vero Armenia? et castella
Cap. VI.— Expugnat.v Nicxx princepsvirtutem prx- Dandronuch et Harimnu el Turbaysel et mon'ana
dicat Christiani exercitus. Constantini, Armeniae principis, et Pancratii, ter-
Solymanus, qui erat magnae indu- D ramque ducis Corrovassilii, ferro el viribus coacta
vir mirae et
strio?,audita illius superbia.etverborum jactanlia, sibi subdiderunt. Civitatem vero Rohas, mcenibus
aaquo anirao h;ec illi respondit « frater et amice el murali aedificio munitissimam,fertilitate quidem
:

n.ister Corbahan, quare sio nos parvipendis, et famosissimam, obtinent. Sed et princeps quidam
parum audentes astruis,nos'ioe luo auxilio vicisse, Baldewinug,caput etductor hujus Christiani populi,
et imperatorem Constantinopolis et Petri Eremitae filiam principis terrae uxorem duxit, et vice ducis
inauditamilliaattrivisse?Inperatorisexercitus,gens exstincti a civibus promotus, terram totam et re-
Grajcorum mollis et effeminata, bellorumqueexer- gionem sibi tributariam fecit, et sic usque ad Ma-
citiis raro vexata, facile in virtute robustorum po- latinam omnia loca et regna iidem Chri.-tiani inva-
tuit superari, superata decollari. Petri oimiliter serunt. Nunc Antiochiam, bis adextiis et sinistris
Eremitae agmina, pusiilam manum et mendicam,et subjugatis, obsident. Gentes ha? mirilaboris sunt
iners vulgus fcminarum, pedites omnes longa via et exercitii, non curant corpora ulla mora aut re-
latigatos,quingentosque sotummodo equites revera quie,sed inimicos sibique contrarios de die in diem
i-.l Al llf-.U I Aijl ENSIS
lf.ju i uut, quua inventOi Bt e xpuguutos uiittUQt in \ Kurageth de Karan, civitute mumibus et muria
litionem lirmiasa ad eamdem expeditiooii diem udesse cora-

VII. — Corbahan in tuperbia magna mina- monentur. II i in regno Currozan ex regia admoni-
sein brtvi Lhruliunaw fvftitudinem expertu- tioue, ant aliis in regoie quicunque dispersi prase-
rum. rant, ad hanc expeditionem sunt convocati,ab initio
Curbahan superbus, hac Soljmani audila narra- obsidionis Anticchiaj, ct a die qua secund legatio i

tionn, amplioe in elationero et jactantiam os suum regis Darsiani per Sulymonam lucta est. Et in Cur-
aperuit, dicene : « Si, inqait.vita sospes fuero.non rozan rebus necessariis operam dabanl, militesar-
sex meneium pertransibunt dies.et hos Christianos mabant.et in omn; apparatu bellico sine intermis-
experiar, utrum sic fortce sint ut asBeris, quos (in sione intenti fervebant.
deo meo juro) sic delebo, ut oinnis hoc eorum po- Cap. IX. — De munificentia Iialdewini in principes
steritas doleat. » et de tcntorio duci transmisso.

Cap. VIII. — liex Corroxan de belli evenlu magos Exereitnfl Christianorum et universi principes,
consulit, et Turcorum principes cx nomine vocan- quiin obsidione et labore erant circa Antiochiam,
tur. prorsus de hac re ignorabant expeditionem, sed de,
Rexautem Corrozan in verbis horum ad invicem n die in diemnon solum escarum, sed equorum ar-
contendentium, Corbahan et Solymani, magos, morumque defectione arctabantur, et anle omnes
ariolos, aruspices deorum suorum invitat, de vi- curas gravis inopia universos reddebat sollicitos.
ctoria futura re[uir:t. Qui omnia prospere succe- Dum haec longo tempore indigentia maj;isac magis
dere, Christiauos triumphare, facili bello superare accresceret, et piurimi prae imminutione necessa-
regem promiscrunt.Hnc audito Corbahan responso riarurnrerum desperarent, Baldewinus, qui Edes-
divinorum suorum, in quo cor et consilium regis sam civitatcm vel Bohas dux promotus subju.L-ave-
intendebat, molliplici lejratione diffusa per uuiver- rat, plurima talenta auri et argenli fratri suo,duci
Bum regnum Corrozan, ex maguilica regisjussione Godefrido, Roberto Flandrensi.Roberto Northman-
omnes primores et nobilissimos invitat, qualenus norum Beymundo, caeterisque praepolen-
comiti,
in armis el sagittis vehiculisque cibariorum expe- tibus,perGerardum, nimiumsibifamiliarem,misit,
ditionem maturarent. Fabros, qui in omni regione ad instaurandam defectionein, quam tales et tam
commorabantur, catonas et vincula fabricare cun- nobiles principes comperit tolerare. Equos etiam
stituit. inqnibus vincti et caplivati peregrini in cur-u laudabiles et praestantis corporis cum ornatu
baibaras terras abduccrentur. Pulait, qui erat unus sellarumetfrenorum bonoriiico,eidemfralri misit et
Turcorum potent:ssimus,quijuxta flumen Euphra- caeleris principibus.Misitetiam armamirihonoriset

tem habitabat, Brodoam de Alapia ci vitale prae- ^ decoris. Deinde post aliquot diesNicusus, princeps
clara, qui et ipse abundabat satellitio, in ultionem ArmeniuB, de regione Turbaysel, tentorium miri
Turcorum et injuriarum quaj a Christianis illalae operis et decoris Godefrido duci inisit, ut graliam

erant Solymano Darsimoque regi Antiochiae, ami- et amicitiam illius inveniret. Sed a Fancratio insi-
cis et cognatis Turcorum, unanimes regis Corro- diis positis,pueris ipsius Nicusi lentorium ablatum
zam invitat lcgatio, rex explicat, et instantes de- est, et ex ejus dono Boemundo transmissum.Quod
:.untiat necessitates. Damascenoium quoque prin- dum Godefridus dux el Robertus Flandrensis, qui
cipem eadem fama et legalio pulsat el admonet, ad invicem dilectissimi amici et consocii foederati
qui et ipse terram Syriae magna ex parte subjuga- erant, ex verbis Nicusi sibi allatum intellexissent,
veral, et potens erat ubertate glebaa et equitum Boemundum, quod injuste acceperat,
ut redderet
robore.Amasam etiam de Niz regione.sitain lalere verbispacificis admonuerunt.Quid omnino admoni-
Corrozan, qui nimium divulgabatur fama mihtiae tioni eorum conlradixit et petitioni. Indignati ergo
et audaciae, regis pariler sollicitabat le^atio, eo principes praedicli, rursus ex consilio majorum,
quod semper in quocunque pe-
ipse in fronte aciei ablatum requirunt tentorium. Qui nequaquam se
riculo signifer haberctur. Ejusdem Amasa? hasta et reddere asserit,sed gravi responsione aniajos prae-
sagitta omnium Turcorum sagittis incomparabilis D dictorum principum adversus se concitavit. Conci-
erat, arcu omnes praeibat in sagittando adomnem tali vero Boemundum.convocata manu suorum,ag-
:

expedilionem nunminus centuro equis,cursu velo- gredi in castris statuerunt, nisi quod injuste acce-
cissimis, munilus eral, uL uno sagitta percusso, perat cito remitteret. Tandem Boemundus, ex con-
autaliquo adverso casu pereunte,alii sufficereut in silio primorum exercitus, ne dissidium fieret in
belli assiduitale,quo semper praevolans et infestus populo.tentorium duci restituit,et pace composita,
hostibus ferebatur. Boesas ex eadem secla Turco- rursus ad invicem amici facti sunt. Dehinc inedia
rum, et non dispar apparalu et armis, invitatur. invaleccente, et copia escarutr deficiente circa re-
Amasa alter de Curzh terra amplissima et ditissi- gionem Antiochiae, Baldewinus duci et fratri suo
ma, virisquesagittariis abundaus.similiter ex regis uterino Godefrido oranes reditus Turbaysel consti-
mandato aclesse commonetur. Badas de praesidio tuit in frumento, vino, hordeo et oleo, in auro so-
Amacha et Sororgia civitate, Balduc de Samusart, lum singulis annis quinquaginta millia Bezantio-
Turci dolosi, milites vero armis et bello famosi, rum.
 :

483 HISTOIUA HIEUOSOLYM. — LID. IV. iM>

Cap. X. —
De conventu nationum, ad obsidionem \ Rohas obsederunt in tuburum el corriicinuir: st:i-
Chrislianorum festinantium etde accusalione Bal- dore et tumultu, plurimam vini et assultus Iriduo
dewini. circa urbis mcenia et portus inferenles. Sed et a
Jam dics detcrniinata expcditionis regis dc Cor- detensoribus et custodibus civitalis videntes sibi
rozan, a longo tempore indictae et procurula;, pro- valide repugnuri, nec seinmomento vel brevi Bp&tio
pinquavit. Et ecce universa? nationes regni illius,
posse profiuere, quia urbs muris et turnbus csset
et principes praedicti, per regionem Armeniae, Sy-
inexpugnabilis, Corbahan consilium dederunt, ut
riae, Romaniae, dispersl, in armis et copioso appa-
nunc castra ab obsidione movcret, viam quam de-
ratu ad oastrum Sooch convenerunt, habenles du- creveral ad Antiochiam maturaret, Atitiochia vcro
centa milia equitum bellatoruinabsqueexiguovulgo devicta redilum laciens, ad obsidionem circaRohus
et femineo sexu, abaque jumentis et camclis, et reiteraret, donec Baldewinum suosque lanquam oves
caeterisanimalibus.quaenullonumero poterantcom- in ovili trucidaret. Corbuhin hujus rei consiliariis
puturi. Adtuit et Corbahau, princeps et caput mi- acquiescens, iter suum versus Anliochiam conti-
litiae, qui in vehiculis cibariorum, qui in copiis et nuans, propter montiuindilficultates.exercitusinau-
armis mililum, qui in tentoriis et nimio apparatu
superomnes aMuebat quem
nationes qute
;

convenerant,
universi principes et
tanquam dom.nura B
eral lot mima
flumen mm
dita millia divisit in partcs.Et quia navigio
E hratem trang .
meare> Baldewini sl eorum> qui cum e0 eranL JQ
longum

venerabantur, et in orunibus magrstrum ac praece-

civitate, non immutati sunt vultus prae angustia
ptorem audiebant. Hic suo in unum collecto exer- tantae multitudinis, sed Corbahan recedenle a sta-
citu, viam juxta onera curruum et sarcinas jumen-
tione urbis, equos ascendenles.poslremos exercitua,
torum et camelorum diebus multis morabatur, do- inseculi sunt, si forte aliqua pars tardaret, cui pos-
nec terram et civitatera Uohas ingressus est, ubi sent adversari. Sed dum parum eis succederet pro-
per aliquot dies remoratus, pernoctavit. Hanc per pter providentiam et custodiam Turcorum, Rohas
regionem descendens, duin iter per dies prae nimia reversi sunt, Dominum coeli exorantes, ut ducis
pressura gentisetjumentorumabbreviaret, plurimi Godefndi, Roberti,Reymundi,Boemundi,ctomnium
de diversis locis accurerunt, plurimaque de exer- Ghrislianorum misereatur,et de manu inimicorum,
citu et oboidione Antiochiae retulerunt. Inter haec
in tanta fortitudine supervenienlium, defendat et
et alia Baldewinus apudeum est accusatuseo quod,
sua gratia tueatur. Nec mora, a delatoribus Syris et
Turcis attritis et exstinctis, non solum civiiatem Armeniis coepitcrebrescere famaadventusCorbahan
Rohas, sed etomnia in circuitu praesidia suo sub- suorumque militum per aures Christiani exercitus,
jugasset dominio. Sed alii credere renuebaut, alii credenles ducemad
Cap. XI. — Profanis Rohas obsidere paranlibns C providendam rem solliciiabant.
Baldewinus obviat dimical ct triumphal.
,

Cap. XIII. —
Christiani exercitus quidam castris se
Hoc audito, CorLahan et comprimores sui exer- subtrahunt et viri industrii in occursum yentitium
citus ad invicem consuluerunt, ut civitatem Robas explor tum pergunt.
obsidentesetexpugnantcs, Baldtwinum et suoscon- Inter has diversas opiniones.nescio quadecausa,
christianoscaptivarenl atque punirent, et civitatem Stephanus Blesensis infirmitate occupari se pluri-
ac regionem Turcorum restituerent ditioni. Sed mum resLatus est, nec se posse ultra moram facere
Baldewinus, quem nec minae, nec aliqui terrores in obsidione, fratresque commendans, et abeisre-
poterant movere, comperlo adventu Corbahan et cedens, hac inlirmitatis occasione versusmaritima
consilio ejus adversum se et civitatem Rohas,con- ad Alexandriam Eo itoquc
minorem profectus esl.

vocalaet armata universa manu suorum, in equis, recedeute.quatuor millia viroruiubelligerorumeum

cursu valentibus, occurrit militibus Corbahan, prae-
missis ad obsidioncm Rohas. Quos fortiterassiliens,
et cum eis in arcu Armeniorum et lancea Gallorum
dimicans, usque ad castra Corbuhan in fugara re-
rmsit, spolia, nciupe camelos et jumentacumrebus
necessariis prcemissa, in civitatem Rohas adducens.
Corbahan vcro Buldewinum hoc adversum
sumpsisse, cum prcesens fuerit.ne duin absens,ve-
hementer admiratur. Etindignatus superejus auda-
cia,obsidionem circa Rohas nunquam se praeter-
mittere indeo suojurut, sed, admonitoexercitusuo,
hanc in momento irrumpere,et Baldewinum capti-
vum abducere.
secutisunt,qui deejus fuerantcomitatu. Godelridus
dux, Boemundus, Robertus, Reymundus, capitanei
exercilus, magis ac magis fama gentilium superve-
nientium attonili, unanimiter decreverunt virosin-
f) dustrios de exercitu eligere et ad explorandam rei
veritatem per montana uudetutius
et locadilficilia,
se pra;- specularenlur, praemittere. Praemissi sunt ergo
Drogo de Nahella, Clareboldus de Vinduil, Ivo do
regno Francorum, Reinardus deTul, viri clarissimi
ul si quae de advenlu gentilium pro vero comperla
in aures eorum sonuissent, aut oculis eorum depre-
hendissent, absque mora ad exercitum referrent.ut
provisi principes minus jacula infestantium time-

Cap. XII. —
Corbahan tnduo Rohas frus raobsidet; rent. Praemissi milites et rei exploratores, quidam
Bahlcivinus recedentem bellico&e insequitur. ad Arthesiam, quidam versusRossam, quidaiu ver-
rei
Vix Corbahan, princeps et homo metuendus, so- sus viam Romaoiae sunt diffusiadintelligendam
ebulliro a mon-
ciosadmonuit.etecceuniversiexsurgentescivitatem veritatem; qui exercituin undique
 e :

-187 ALBEIUCI AQUENSIS

tanisctdiv utarenam ruam perspexu uu',, A BujUfl occielai OOQVeolionifl el tr«dtUoni* Buemun-
-

inflnita millia eorum admirantea, et minime dinu- dus ;pquivocus meu«, vir de genere Turcorum.aclor
mer u*a v tlentea.
factufl cst a principiu Chrisiianitatis suye. Et nunc

— Percepto nationumapparatUtquodprtn- eo processit ratio ut nequaquam de ornnibus, quae

Cap. XIV.
rire^ inierinl consihum. quod flpopoodi
traditor pollicitus est, fallat, et in co

Visia ;i <i t *m tot mtllibua et armatara Curbahan magoamilli praemiomeonferreme paratum inveniat.
ioeomparabili, et gloria rerum suarum, sub omnj Unde qui non parvum talent:im debeo illi da
t
p

feelioatione antioohiam reverei sunt, diebus septem hujusreitoturn pondussustineo, unum vobissecrcto
priusquatn Corbah m
terminos et cam-
et sua> acies aperio, qui estis colurnnae et capitanei exercitus,
pos regionis Antiocbiaa attingeroot. Reversidenique, videlicet ut ?i vestraefuentvoluntatis etcaeterorum,
sicut didicerant, et oculis viderant, adventum et ubi civitas capta fuerit, in manu mea reddatur.
omnem apparatum Corbahan, et omnem militiam Hanc conventionem et consilinm ad finern pertra-
quam eduxerat, duci et caeteris principibus clam ham, et quod paclus snm traditori, ex meo sine
ivtulerttnt, ne populus exterritus, eo quod longa dilatione conterre paratus sum. » Haec audientea

obsidione et gravi penuria nffectus eseet, d ^sper.iret principes, magno gaudio gavisi sunt, et ex omni
minusqueresisteret ac diffugium, tenebris ingruen- g benevoluntia Boemunuo civitatem annuerunt,r.i
tibus, pnepararent. Dux Godefridus, Roberlus, rosque cornprimores pariter ejusdem doni et con-
Reymundus, Boemundus, Euslachius, Tankradus, ccssionis voluntarios reddiderunt.
omnisque pritnatus proxima die, postqu im reversi Cap. XVI. — Quam prudeuter ipsum consitium in-
sunt praetnissi militos ad explorandum exercitum ler pritnates ventilatum sit cxteris ignoruntibus.
Corbahan, io unu:n coavocali convenerunl, quid Factis omnibus capitaneis
voluntariis, sub admo-
melius agerent, quod sanius consilium inirent dis- nitione summae ad invicem datis dcxtris indi-
fidei

cusse r unt, ne subito praeoccupati, ub irruentibus cturn est ne istud verbum palam tieret, sed sup-
uiillibus inimicorum in gladio et urcu co.isume- pressum silenlio nulli pateret. Aiunt etiam quidam
rentur. Godefcidus dux, Roberlus et alii multicon- quod in confiictu etassullu hinc et abhincdimican-
tendebant, ut exsurgentes in loricis, in galeis et lium adolescens filius ejusdem Turci captus in
clypeis, in signis erectis, in aciebus ordiuatifl oc- manum Boemundi perveneril, cujus redemptionis
currerent Coib ihan in millibus supervenienti; etin causa, pater poeri Boemuudi ccepit privatus fieri.

Domino Jesu omnem spem suam ponentes,cum ei3 Et ad ultimum malens vitam filii, quam omnium
bella commilterent, et in Dei nomine illicmariyrio inhaoitantiurn salutem, perfidiam adversus Darsia-
vitam finirent. Alii consilium dabant,'iuatenus pars num regem assumpsit, et lidem in restitutionefilii
in obsidioneremareret, ne Turci ab urbe adauxi- cum Boemundo iniit, et sic in civitatem fideles
lium Corbahan erumpercut, et fortior pars, juxta Chrisli milites intromisU,*Boemundo,sicaperetur,
consilium ducis etRoberti Flandrensis, no;i longius civitas coucessa esl. Unde vespere jam terras ope-
quam trans duo m illiaria obviam hostibus irent. rienle, ex ipsius consiliodecretum esi utGodefridus
Cap. XV. — Myderium arcani consilii Boemuhdi de et Robertus Flandrensis septingentos milites illu-
traiilione Antiocfiise. stres de exercitu assumerent, et, Turcis per mcenia
H ;
s in consiliis dum quilibet suam proierret sen- diffusis nuncque domestic* curae inlentis, in umbra
tentiam,Boemundus,virapprime prudensetastutu3, noclis versus montana iter iosisterent, quasi ad
Godefridum, Robertum Flandrensem ct Reyrnun- insidias profecturi aliquorum de exercitu Corbrhan
'lUin scorsim a convenlu sociorum abduxit in loco ad urbem prapeedentium. His vero septingentis in
secreto, quibusomnia, quae habebat in corde suo, obscuro noctis jam versus montana gradientibusper
in huno modum loquens, professus es! « Dominiet : loca invia et vix corr.meabilia, per angustas fauces
fratres mei dilectiesimi, secretum habeo quod nunc conductu Boemundi, nuper facti Christiani, Gode-
vesirae fldei aperiam, in quo.Deo annuente et opi- fridus dux universis haec firmiter injunxit, dicens
tulante, omnis exercitus el principesnostriliberari « Viri fratres et peregrini, Deo devoti, Turcis et
et salvari poterunt. Civitas Anliochia, ex quo mihi D hostilibus aliis, nobis prope hospitatis, decrevimus
promissuin estquod in munum meam tradatur.jam in occursum ire, et cum illis confligere, si forte
septem transierunt menses. El sic firmata inlerme aliquis evenlus victoriae nobis delur. Tumultum
et traditorem haec est conventio sub fidei illiusalii- vero et strepitum aliquem in nobis fieri sub indicio
gatione, quod nequaquam solvi aut mutari possit, vitae prohibemus. » Sed aliud erot ei in mente quam
sed in quacunque hora monuero, una ex turribus, quod cum populoloquebatur. Namin montaniscum
quae duoit in civitatem et in qua idem traditor ha- sociis solummodo rei consciis contendens,hanc sci
bitat, in manum meum reddatur.Multumenimpro licet in partem qua urbs et praesiditim Darsiani in
hac re labor-tvi, videns urbem humanis viribusin. summo situm est cacumine, valles et abrupta mon-
superabilem. Multam et innumerabiletn pecuniam tium superat, ac longo in recessu ab urbe, et se-
pactus sara non minr.s illum exaltare
illi dare ; et creto, in valle consistens una cum Roberto Flan -

et ditare, inter amicos meos, quam Tankradum, drensi, cuncta ordinat qusecaute deurbistraditione
fiiium sorori? meae, sub fidei firmalione spopondi, agenda erant ct sollicite.
48<J HISTORIA HIEROSOLYiM. LIB. IV. 490

Gap. XVII. — Quam caute sibi convenerint fidelium A consilium noslrum ;

jam si cives el Turci nos per-
inlerpres et traditor civitutit senseriut, non unus sallem ex nobis vivus cvadet.
Ordinalis itaque universis caulo consilio,
quem- ile, et ascendentes vitam veslram Deo olferle, cha-
dam inlerpretem lingnarum, genere Longobardum. rilalem Dei scientes viiam pro amicis ponere. »
de domesticis Boemundi praemiserunt ad lurrim, Cap. XIX. — Viri cordali qualiter per coriaceam
quam Iradilor luebalur, quatenus de conventione scalam intromissi sinl.
inlromissionis Chrislianorum ex parle Boemundi Ad haec tam magoanimoram principium verba et
eum admonerct,et super hoc ejus responsa audiens, sjlatia, plurimorum meuliuin dubietas delersa est.
principibus renuntiaret. Qui ad muros perveniens. El scala assumpta, quaj ex corio erat taurino, ad id
tradilorem, qui in ipsa nocte conslilula in turris negotium apiissima, paulatim muro appropinquant
feneslra Gallos prosslolabatur pervigil, Graeco ser- cum interprete suo, ubi ad moenia tradilor viros
mone appellal ; sisolus sit, requirit ut fiducialius adventantes operiebatur. Ul ergo praemissi aliqui
cuin eo sermouem de legatione Boemundi haberet. adfueruni,alii ex domeslicis ducis, alii ex comilatu
Qui verbis el signis cerlissiinisBoemunli recognilis, Roberli ;
quidam ex farailia Boemundi, Tnrcum eos
per annulum videlicet, quem Boemundus ab eo ad moenia praestolantem interpres compellal ut
susceplum nunc in signum illi remiseral, verba in- r. funem a ruoenibus jaciat, qua scala innodata in
lerpretis abhinc credala non refulavit, sed si incenia sublevetur, per quam milites ascendcates
Boemuadus aul sui adessent, diligenter percontatus inlromillantur. Turcus, sicut devoverat, scalam
est. Inlerpres vero audiensquod Iradiloruon in dolo fune sublevat, circa moenia fortiler alligat, et sub-
sibi loquebalur, Boemundi milites non longe abesse missa voce conforlans, movet ut indubilanter
prolitetur, el ad omnh paralos, quae ex ejuscousilio ascendant. Nec mora, lorica et galea induti, gla-
inire debenl. Qui eos appropinquare sine dubio dio accincti, hastis innitenles, et manu se trahen-
aut metu commonei, murosque secure ascendere, tes, scalam ascenderunt quos alii
viri audaces,
nec aliqua mora hoc difTerre propter breve spalium subsequentes in dubia spe vivendi, jam ad viginti
noclis et lucem diei appropinquanlis. Sollicilabal quinque immissi sunt. His immissis,et nimiosilen-
etiam eos hac maxime de causa, ne custos muro- lio conquiescentibus,confratres juxla muros existen-
rum, suae vicis in ordine, faculam in manu ferens, tes, et eventum rei expectanles, sed nerainem
mcenia urbis muros el turres perlustrans ad provi- audientes, viros immissos jugulatus et in lide falsa
dendum, ascendentes propalaret, sicque in periculo subilo sufFocatos existimabant : unde ascendere et
vilac sua?, expergefactis hostibus, haberenlur. subsequi retardabant.
Cap. XVIII. — Godefridus el Roberlus electos in hoc
p Cap. XX. — Scala dirupta nonnulti perierunt ; sed
bellones,ne primum murorum ascensum horreant. ^ denuo reparata fiducialiter ascendunt.
adhortantur. Milites vero immissi, intelligentes quod socios
Inlerpres, audilo hoc consilio traditoris, ad prin- Chrislianos adeo limor invaserat, ut se subtrahendo
cipes in montanis reliclos celeri gressu tendii, a scala abirenl, trans moenia a muro se inclinan-
omnia quae audierat referens, et vehementer eos tes, submissa voce socios ascendentes hortabantur,
sollicitans ul quos velint audaciores eligant, qui asserentes se nihil illic periculi passuros. Hi fra-
sine inlermissione muros ascendenles civitali im- trura voceaudita adhuc viveutium, cerlabant vehe-
miltanlur. Continuo viri electi sunt ad ascensionera raenti studio scalam ascendere et urbem intrare,
murorum ; sed meiu el dubietate corda eorum con- donec prae nimia pressura et pondere, mcenia anti-
cussa sunt, singulique haesitanles de pnmaingres- qua et inveterata, dissolutis saxis cura ceemenlo,
sione el ascensione murorum plurimum renileban- scissa sunl et dirula, sicque scala, retinaculo ca-
tur. Godefridus vero dux el Roberlus, viros sic rens, prorsus humi adhuc in ea
corruit cum viris

videnles expavescere.nec qui praecederent invenien- consisteniibus. Erant autem juxla muros lancea-
tes, quod diflidebant de promissione Turci,
eo rum hastae positae et ereclae, in quibus confixi qui
haee machinaraenta dolum arbilrantes, nimium alii a saxis de muro cadentibus oppressi
corrueranl,
spirilu infremueruni, sic universos solamine refi- D etsemineces facti.aliqui mortui sunt. Quodmullum
cienles : « Mementole in cujus nomine a terra et populus Dei inhorruit, exislimans omnia haec in
cognatione vestra exiistis, el quomodo lerrenae vila? dolo aTurcis conligisse, et nunc universos immis-
abrenuntiastis, nulla pericula mortis pro Christo sos pulso dubio iniqua morte deperiisse. Non sonus,
inire meluentes. Nec mora, credere debetis scilicet non fragor aliquis, licet a corruenlibus et intixis
feliciter cum Christo vivere, ideoque ejus gratia el maximus cxstiteril, in urbe aul in mcenibus est au-
amore, quaecunque occurrerint in via haec, aequo et ditus. Domiuus enim Deus venlum valide spiran-
libentianimo suscipere. Eia, dileciissimi Christi tem hac suscitavit nocle. Turcus fidem, quam
milites,non pro terrena remuneralione hoc pericu- Boemuudo iu urbis tratlilione dovoverat, servans,
lum incurritis, sed illius merilum expeclalis, qui funem iteralo ad relevandam scalam dimiltil. Qua
post mortera praesentem aeternaa vilae praemia suis rursus moenia forliora in eodem loco circumdans.
Mori enim habemus quocunque
conferre novit. desolalos et perlerritos per interprelem rcvocat.
modo. Jam quidem lux malulina diei manifeslat ascensumque repetere univcrsos fideliler admonet,

Patrol. CLXVI. 16
 i

» 'I
AI.BKHICl AQUENSIS 499

Non ullra viri ba>8iiantes, sedex lilerpretia verbii A induti, armis accincli, vexillis alatll al urhern - 1

roboraii, el eunfralrom i
wlole, rorsoa iee« lerius impagaandam advolani, Ignaroa aclas rei

lam ascendoni, el mmniboi loferontor.dooeo ferme pluriruom conlorlantes m uibis axsultum ei omuem
dginlitoper morol Inveeii cooetlteruut. illis rem eaooleaotee.
XXI. - hamin ttrmgom curttdum optran-
Cap XXIII. —
Fidelet porlat urbit aperinnt :

gentitetaUi $omm txpergefoeti Chrutianot xitlum Boemundi m aret praeminti priiaa luce
tur ;
:

impugnanti geritur betlicotittimut Mart.

l„ aos murorum ia gyro oivitatis, perlo- Iuierea iium sic interiore et exieriore po(

atralii moioibos, ad visilandoi vi^iles

Turoorum ei Tnrci uimiura arclarentur, Graeoi, Syri, Armenii
eommonendoe, faeulam mann ferboa.virw ioiraissis cives, et viri CbriBliaoae profeesionis, al porl

ooeurrit. Bed io momenio ion gladii capiie illius aperiendas et seras scinden las Imiaoler concurruni,
ampoiato, Iraoseuotes lurrim vicioam iogreasi sonl. per quas BoemuodoB el universus exercilus iniro-

ln i|u.i aoiversos reperieoles, adhoc sopore grava- missus eai. S gnum nempe Boemoodi,quod laogui-

, io ore gladii percoseerunt, ac in eodem im- nei ei.it coloria, primo diei crepu-culo ea iu parle

peiu in aliaa lurres irroooies, sti gem plorimam qua urbin faclaesl tradilio, super muros in monta-
operali suni, donee fere deoera lorrium cus nia riililabat, ut paterel omnibos quod Deigratia el
iii .
a parte arbis gravi aomoo immersosi sioe ulla " opiiulatiooe urba, ab homine nsu per-i bil is. in ma-
i

foeiferaiiooe peremeront. His ila in gladio pro- nus Boemoodi et omnium fideliuraCbrisli tradilael
siratis, per posticum quoddam, quod io
monlaois capla sit. Sic seris avalais el ondiqoe portis patefa*
erai joxia enmdrro looum qoo aseenderant, subilo ctis,universi admirati el gavisi qoomodo eonsi-

fraotis seris plorima manus px septiogeotis immissa lium istud non omoibua palebat, expergefacii cnle-
eal, oornibosqoe forliier iolocantes, Godefndom, riler arraa rapiunt, alius aliura admooel, ei ra
kobertum oaMeros eomprimorea advocanl, qoaie-
el cursuomnes arraali urbem eiportas inlrare conteu-
nus ad aoxilium ietromissis quanlocios properanies duni. Uilliare quispiam transcurrere poterat, prius
urlxm penetreot. Bi cornibns aodilis, el pro signo qoam uoiversa multitudo Cbrisiianorum inlrom
dalo reeognitis, quia secretorum omnium consocii est. Mox intraniium milium fragore t i vehement.}
eranl, in manu rohosla advolant, ad portam, qu« et strepitu, luli.nunique soni'u borribili, et plu-

aorsom in moniams proeroioebal, contendentes ut rima vexillorum eleva>iooe, armalorum iogenticla-

iotrarent. A nnu-istra aulem arre Darsiani, quae more, ei|uorum hioniiibos Tuici stupefaeti, «.I i

huic poriaa proxima erat, Turci pxsurgenles audito adhoc in strato soo quiescenles improvibi et iner-
lumulto.lapidum jactu Gallos abegeruol, sociosque mes evigilant. Quorum pars subilo spe defensionis
eorum qui immisai eranl mioime ad porlara perve- C adunatur, arcus et arma arripienies, alii in lurrihus
nire, ui hauc aperirenl, passi sunl. Unde ad p «li- et prssidiis persistentes, plurimos incaulea Chri-

cum praedictum reverlenlea milites, qui Boalaurbem stiauos inerlis vulgi, viros et mulieres, saj/il tis fe-

rnlraveranl, penetrale hujus postici ferro aculis- riunt. Concursus el diversi coiifliclus inter se fiunt
simo, ingeotis Turcorum paralo, fractia muris am- et caeco marte aguntur. Cbrisliani, quorum virtus
piiaveranl, ei sic prineipes ac socii eorum equo et el copiae magis ac magis alfluebanl, invalescenies,

pedibusspaiiose inlromissi sunl. per liomos, et plaleas et vicos civilalis Turcos dif-

Cap. XXII.— Tumulluaniibus hinc inde partibus, lusos et erranles in ore glauii percutiebanl, nulli
principes primum iruditam esse civiuuem multi- aelati parcebant aut sexui degenere gentilium.donec
tudini indieant. terra sanguine et cadavenbus occisorum operta
Turci itaque, hac subila vociferalione el tumullu est, pluribus einm caesis exanimis Christianorum
buccmarum cornuun:que strHore expergefacii, ad corporibus lam Gallorumquam Graecorum, Syro-
armafesiiuani, arcus et sagitlas arripiuiit, lurres
rum, Armeniorum admislis. Nec mirum, cum vix
defensani, otrin ue ad invicem .ravia ceriamina a
luce agnita adhuc super lerr.m eeseol lenebrae, tt
BQfeOm el deorsum conserenies.Iu hac claniosa hir.c quibus pirceren! etquos ferirenl peoitos ignorareat.
el hinc oonlantione mililes Uarsiani, qui in monlis
p. Nam voce et signo Christianae professionis Turci et
cacumine etemineniiore arce erani, cornibus torli- Sarraceui tiinore morlis acclamanles, plurimi
ter iusouuv-ruui, quatenus Turci qui in civilale
peregrinos fallebanl, et icleo communi siragevilam
erant et lurr.om prasidiis, el adhuc in summo
amiitehant.Decem millia fuere occisorum, quorurn
diliculo stertebani, evigilantes, ad auxiliom sociis
co-poia per vicos et plateas civilalis caesa et ferro
exsurgerent, sicque immissis Cliristianis rcsisiere
a Gillis exstincla sunt.
magnus, qu: adhuc extra
valerent. QuoJ exercitus
Cap. XXIV. —
Pagani, quo quisque poterat, fugam
muros allera in parte spaliosae Urbis consederat, de ineunl aliqui: de altisiimis rupibus cudentes elisi
advenlu et ingressione Corbahan hos inmontaniset sunt et exstincti.
inarcevoces exaltare, cornibus strepere et con- Plurimi Turcorum videnles caedem gravissimam
gredi arbitrati suni, penilus ignoranles quomodo .
quae fiebat, et quia tota urbs armis et viribus Gal-
urbs traditael capla in mauu Gallorumsit.Boemun- lorum redundabat, vitae diffidenles, e turribus el

dus, Reymundus Tankradus, quibus res tota

et praesidiis civitalisfugientes,ad montana coulendunt,
iunotuil, quique iu obsidione remanserant loricas nolitia viarum perplexarum,ubi prsesidium magi-
 1

493 HISTORIA HIEROSOLYM. - UB. IV. 494

^tiee arcis inlrantes, arma insequenlium Gallorum A omnium Chrislianorum et principum atlulerunt.
pvaserunl. H;pc autem arx et palalium in monlanis Capul vero niirae grossitudinis erat, aures latissimce
silum, nulla arte, nulla vi superari potest ; nullus in et pilosae, capi 1 i cani cum barba, quae a mento us-
eamanenlibus adversari aul nocere polesl. Alii, cir- que ad umbilicum ejus prolluebat.
ciler mille, a longinquis parlibus acciti auxilio et Cap. XXVII. — De Hotgero, qui gentiles, exercitum
immissi, lubarum ac cornuum stridore exierriti, proecedentes, bellator excipiens, insperata morle
nimiaque suorum occisione desperali, quos prorsus prxvenlus est.

nolitia viarum el fugae lalebai, pariler et ipsi ad jam proximo advenlu Corbahnn
Corriperlo deinde
monlana, superiusquc praesidium feslinantes, ut et suorum quin in Antiochia pauca alimenla reperla
Ghrislianorum manum evaderent, in auguslam et sunl, ad porlum Simeonis eremitae feslinalo mitten-
inoognitam serniiam ca?co errore ineiderunt. Ubi tes, pecunia escas navigio allata mutuaverunt, sin-

prorsus via delieiente, in sublimi colle nequaquam guli proul suaerat pos>ibililas, quas Anliochiae ves-
ultra revertendi facullas esse poterat, sed a si.rsum peri mane sequenii intulerunt. His iia explelis et

perdeclivia et scopulos arclissimos et incommeabi- Turcis parlim occisis, parlim in praesidiura fugatis,

les cuui equis et mulis corruentes, fraclis collis, el Gallis circumquaque in turrihus, domibus, pala-
cruribus, et brachiis universisque membris, insesli-
g liis mcenibusque diflusis, sequenli die, qu«e est
mabiliei admirando casu universi pencruni. sexla feria, Irecenti equiles Turcorum de GenleCor-
Cap. XXV. Deopibus inventis in civitate, el qua babaQ armali arcu, pharetra et sagitia, insi^nes
die capta sit urbs. ostreis, lotum genlilium praecpsseruul exercilum
Populus aulem Dei vivi rever-us a casde et insecu- ad aliquorum fidelium repenlinum inieritum, si
cutione gentilium prasidium et monlana fngien- quoslibet improvisos, exira muros reperirent. Ex
lium, sole jam alluis radianie cldie plurima adulla, his vero trecenlis, triginla praecedentes, viri belli
urbem perlustrant, vicius qiia-rilanl, sed paucos re- berllissiml, et equo agillimi, ad muros et portas
pererunl. Oslrea fantum diver^i ^eneris et coloris, civiiaiis frena laxanl, posl terga sociis in valle
piper quoque el pigmenta plurima, vesies, et papi- quadam reliclis ad insidias et iticursus fideliura, si

liones geniilium, lesseras el aleas, quin et pecu- forie praemUsos triginta usque in vallem inseque-
niiiin, sed muliam inveneruni. Nec mirum,
non reniur, el in impetu irruerunt super lalentes viros.
quia diulurna obsidione novem mensium vallala, His itaque iriginla muro civilalis appropinquaniibus,
tot genlilium millia illic congre^ala tolum con- et in arcu (ideles Ghristi per rncenia di!Iusos, acriler
sumpserunt. Feria quinta eral dies serenissima, lacessenlibus, Rolgerus de Barnavilla, cum quinde-
qnando tertioNon. Junii mensis traditaet capia est cim probalissimis sociis equo residens, armis et lo-
civilas Antiochia in manu Christianorum, Turcis u r ca indulus, in occursum ab urbe properat, ut ali-
j

prostratis ei cflugatis. quid insigne cum ois ageret. Sed sine mora in fu-
Cap. XXVI. — De fuga et nece regis Antiochix. gam equos triginta praemissi Turci rejiciunt, et ad
Darsiar.us aulem rex Anliochiae intelligens fugam insidias contendunl, Rotgerum rapido eos cursu
suorum totum jam praesidium et arcem fugitivis
et premenlem usque ad insidiarum locum perducentes.
repletam, timens ne Gallorum manus, capla urbe, Insidiis ergo a valle exsur«enlibus, Rotgerus frena
praesidium vallans expugnaret, muloascenso egres- rejicii, ad urbem cum sociis viam velociter relegit.
sus esl ut laterel in deviis montium, dum finem et Turci non parcius equorum cursibus urgent fugien-
eventum rci plenius cognosceret el an arx a f.icie tem, quousque muro civilatis approprians cum suis
Gallorura a suis retineri possel. Hic dnm solus per fere trans vada Farfar elapsus est. Sed adversante
devia montium quidam de Syria,
diflugio errarel, loriuna, in conspectu omniura m mcenibus astan-
Chrislianae professionis, qui causa rerum necessa- tium, nobilissimus athleta cursu velocioris equi a
riarum ite per montana carpebant, ipsum princi-
; Turco miliie superalus est, cujus tergo sagilta infixa
pera a longe inluentes et agnoscentes, plurimum jecur el pulmonem ejus penetravit, et sic ab equo
admirati cur solus ab arcis praesidio per devia
sur.l labensmortuus exspiravit. Morluo itaque tam egre-
declinaverit. Unde ad invicem locuti sunt « Ecce : n gioviro, et suorum auxiliodestitulo, Turci crudelis-
dominus et rex noster Darsianus, non sine causa, simi carniflces, ab equis descendentes, caput illius
per haec deserta loca montium iter facit forsilan :
amputantes a collo, et ad Corbahan el ejus exercitum
urbs capta esl, sui occisi, ipse nimirum lugae inten- repedanles, caput hastae praefixum in ostensione re-
lus esl. Qui ne mauus no^tras effugiat videamus a ceniis et nunc primae vicloriae delulerunt. Hoc de-
quo lot damna, injurias el calumnias periulinius. » nique prospero successu gloriantes, multum legio-
Hoc modo fidem tres Syri de morte illis tractantes, nes genlilium ex hoc confortabant quod juxla mu-
sed omnia dissimulanles, submissis cervicibus illi ros sic audacler egissent, et neminem ex peregrini»
falsam reverentiam exhibentes, el in dolo salutan- ad opem Rotgeri occisi et decollati ab urbe egredi,
tes, quominus ad eum accedebant donec, ipsius gla- aul audere vidissent.
dio accepto et educto, eum a mulo praecipilaverunt, Cap. XXVIII. — Excusatio fratrum, quare, non sub-
caput illius ampulantes, el in sacculo suo reponen- venerinl coram se pereunti.
te». Quod mox in urbem Anliochiam in conspectu Non mirum alicui videatur, nec quisquam Gallos
 495 ALBKI.lCl AQULNSIS
bebeladine meolif , <>ut limore lupervenienUi mul- A ^* p - XXX> — tiuv GodsfHdm beltans ia fugam ver-

liladinis ooneoseoi moliesoere erbitreior, et ideo titur, et plurimi eomitnm ejus dnersts tnortibus
tarJatos aJ opem el rindielam confralrii anle om- 1 1 ofugantur.
nium ora pereasai et decoiiati, oam nulla plage Dux aulem Godefridai virlulem el oonetentiam
inunli anlr Galliam auJaeiores el 10 bello proinp- illorum nimium adverani se videni exerevisee, *ia-

tiores nuirial. Verum equoium
reterdalos prooal dabio oredet, quoi aliquando pe-
slilenlia, aul diuturna faine, aul interdum fallaci
defectione eos fuisse tim oam ingenti mana buoium per porlem proeee*
sit udversus hosies, ui lentoria, qoe) a forii exira
muros locala
erant, invaderet ac terreret, Turcos-

Taroorcm sagitta amiserunl. Vix enim Gallis cen- que inde expugnanlos arcerel. Sed ecce Turciexsur-
tum qujnquaginla cqui ramanserant, el ipsi altenoati gunl in occursum ducis ad defendeuda lenloria. Dbl
fame pabalorom Tarois vero piogues et non faii-
;
diu prclio utriuque oommisso, gravissimus labor
galieranl quapropler
: celeri cursu evadere, et Gal- incubuil, dum dux el sui, viribus exhausti belloque

Ii eos nequaquam praeverlere poluerunt. Quadrin- fessi, io fugam, cooversi, vix per porlam, qua exie-
genti tantum equi Turcorum in Auliocbia reperli ranl, reverlenles evaserunl. Alii vero mulli, circiUr

etcapli suul,quos minime adbuc suo more ad equi- ducenti, quibus porla augusta negala est, aul mor-
tandum domuerant, aut in persecutione bostiura g lui, aul vuluerali aut capli sunt. Sic duce fugato
deotere, et calcaribus urgere didicerant. Dehinc et reiruso, plorimisqae suis ia porla atirisiis, Turci

posl Turcorum discessionem, peregrini tristes et a priesidio et a porte praesidii erumpenles, eo quod

dolenles exsiincium corpus Roigeri urbi intnleronl, adversus ducem praevaluissent, per semitas nolas
cum ejulaiu magno el fletu, ingemiscenles quomodo et vallem perplexam accedentes in mcenia, subiia

unus forliorum de populo cecidisset, qui semper vociferatione Chrislianos vaganles incurrebant, sa-
erat pervigil in insidiiset strage genlilium, cujusque gilla in impetu hedentes, el sine mora ad arcem et
facla insignia fuere quam noslftr slylus
ainpliora monlana recurrentes. Dum sic mane, racridie et ves-
qucal explicare. Fama quidem ejus apud Turcos peie a montanisel valle exsilienles, Christianos im-
omnea anteecssit, et libenter eum videreetaudire so- pelerent, Boemundus et Reymundus ira moli, sine

lebanl in omni negotio quod cum Chrislianis agebant, dilalione vallo immenso, quod dicilur fossatum,
aut in restitulioue ulrinque caplivorum, aut cum monianis et civilali deorsum inlerposilo el praesidio

aliquando pacem inler se componebant. Sepullus quodam murali aelificio desuper lirmato, lulelara
est aulem io Aniiochia idem miles fortissimus in suis sic fieri consliluerunt, ne subito a monlanis
veslibulo basilicae B. Petri apostoli a principibus adversarii erumpenles, peregrinos milites, incaule
Chrislianorum Domino episcopo Podiensi, et
et a per urbis spatia vagantes, armis et sagillis invaden-
ab omni clero catholico qui aderat, animaque com- ^ do delruncarent. Turci vero, qui in monlanis prae
mendata Chrislo Domino oralionum viclimis et sidium adhuc oblinebanl, ssepius ad id novum prae-
psalmorum hymnis, cujus amore et honore exsul sidium erumpebant, assultus faciebani, raulium et
faclus, mori ncn dubilavit. graviter cuslodes ac defensores novi praesidii sagit-

Cap. XXIX. —
Obsidionationum circa Antiochiam. tarura grandine el armorum virtule vexanles et
Vix inclyti militis explelae sunt exequiae, et ecce perimenles. Christiani vero milites Walbrieus, Ivo,
in ipso mane Sabbati, quod illuxit leriia die post- Rudolphus de Fontanis, Everhardus de Poisal, Rei-
quarn urbs capta esl, adsunt universae barbarae na- boldus Creton, Petrus filius Gisiae, custodes et ma-
tiones el legiones gentilium in apparatu copioso, novi praesiJii, non miuus Turcis in lancea et
gislri

quas Corbahan ex universis regnis, terris et locis omni armalura cum suis resislebant, viam vallis
orienlalis plagae contraxerat, in campis et planilie eis conlraJicebant, inlerJum hinc el hinc gravi
tentoriis locatis, obsidionem faciens circa spaliosae slrage et vulnere pereunles.
urbis muros el muraia. Terlia dehinc die postquam Cap. XXXI. — Boemundus acriter impugnatur sed ;

fideles Chrisli obsedil longe a muris residens, inito auxitio fratrum superior efficitur : el qua necessi-

consilio, ut proprius civilali hospilarelur, suslulit. late profani remolius caslra locarint.

caslra, el in mullitudine virtutis suae in monlana in D Dum hi creberrimi assultus a Turcis adversus
circuitu magistrae arcis, et in ea parte qua urbs novum prsesidium fierenl, el Turci acriter a Gallis
capta est, in excelso rupium sedem posuil,ut Sensa- reprimerenlur, milites Corbahan pedestri agmine
doniae et Buldagi, filiis Darsiani, caeteris in praesidio facto per portam insuperabilem praesidii ingredien-

manentibus, esset solalio, utque locum videret per montana ac devia deserenles, Bobemundura
les, el

quem urbs tradila et Christiani immissi sunt. Simi- comperlum habenles in novo piaesidio esse, foniler
liter ex iisdem monlanis alii ex populo Corbahan eum assiliunt. Ubi gravis belli coulenlio exorta est,
dux Godefridus tur-
in dexlro latere praesidii, quo et plurircorum occisio facla. El fere Boemundus
rim portam hanc infra tuebalur, qua Boemundus
et viclus acsui fuissent, nisi ab omni urbe Chrisiianis
ante urbis caplionem exlra considerat, lentoria vi confluentibus, comes Roberlus Flandrpnsis duxque
locaverunt per devexa montium, ne aliqua Iicentia Godefridus, licet primo assullu viclus, et Roberlus
el opporlunitas excundi Ghrislianis ulla parle con- Norlhmannorum princeps, caelcrique magnifici pro-
cederetur. ceres vires et opes conlulissenl, etTurcos in virlule
497 HISTORIA HIEROSOLYM. — LIB. IV. 498
loricatorum ab urbe novo praesidio retrusissent.
ct A quingentia viris belligeris, adventu genlilium audito,
Turci ergo retrusi cum
principo suo Gorbahan, ipsum praesidium ingressus, tueri disposuit, ne vir-
moram cxlra portam et muros abhiuc per duosdies tus Turcorum illud subilo occupans, peregrinis pon-
in monianis conslituerunt, arbilranlea adhuc Ghri- tem et aquam transire volentibus magno esset im-
slianis nocere.Sed pabulo herbarum in collibus mi- pedimenlo. Praefata ilaque duo millia Turcorum,
nime reperto quod equis eorum sullicerel, caslra deslinala ad ruinam praesidii, in virtute magna et

amoverunt.et vtdum fluminis Farfar transeunles, armorum lumullu confluxerunt ad locum praesidii,

longe ab urbe, spalio semimilliaiis lentoriis posilis undique irruentes impugnanles jaculis et arcu.
el,

consederunt. Altero vero die Corbahan,ex senlentia Qui tamlem pedites trans vallum moliebanlur
facli,

suorum, exercitum suum copiosum sic in mullis currere, in ingenti lurbarum slridore, et solita vo-
millibus in gyro civitatis ad obsidionem omnium ciferatione rugienles, a mane usque ad inclinalam
portarum divisit, ul ex omni parle inclusis pere- diem defensorcs pra?sidii graviter vexanles. Sed
grinis nec a dextris, nec a sinislris ullus introitus Roberlus suique consodales, videntes sibi augustias
pateret, aut exitus aliquis daretur. imminere ab hostibus, et scientes se crudelibus
Cap. XXXII. —
Ubi Corbahan hos et illos per singu- modis consumi, si victi eorum ditioni subderenlur,
las portas distribuit, et Tankradus mrenia oppu- n viriliter pro anima inimicis resistebant, lanceis et
gnunles agyreditur balislis, hostes fortiier impetenles, ct vi a vallo
Sic ex omni parlc locala obsidione, et paucis arcentes, qui graviter ea die hinc et hiuc vulnerali
diebus transaclis, quadam luce clarissima aliqui fuisse referunlur. Turci vero videnles se nihil profi-
Turcorum mililes e castris procedentes, et ad moe- cere, sed omnein laborem suum incassum consumi,
nia Anliochia; equo advolanles,sagitla et arcu cor- hos in praesidio vix defensosdeserentes, ad Corbahan
neo Gallos provocant, speranles pari successu prae- principem mulliludinis regressi sunl, vires sibi ho-
valere, quo antea in Rolgeri decollatione gloriali minum augeriaihuc poscentes, et sic in crastinum
sunt, et insigni foma in caslris Corbahan piaeire. praesidium ejusque lulores deleri posse astruentes.
Quapropler amplius el validius in assullu mfjeniura Robertus autem et qui cum eo erant, videntes
desudantes, ab equis descenderunl, ul liberius et Turcos rccessisse, recordali suut quod propter
sine besionc equorum in muro stanles expugnarent, majus auxilium socios adissent. Quare consilio
et nunc pedites facli, facilius peregrinis jacula in- inilo, in noclis caligine exierunt a munimine prae-
torquerent. Tankradus aulem miles acerrimus, et sidii,eo quod invalidum contra tot militum vires
nunquam Turcorum sanguine saliatus, sed semper viderelur, el ideo praesidium totum igne succende-
caedi eorum inhians, comperla illorum insania, fre- runt, vallumque illius diruentes, in urbera Anlio-
milu et audacia, artus ferro assuelos lorica veslivit, " chiam a confralribus recepli sunt.
assumplisque consociis equo et lancea doctissimis, Cap. XXXIV. — De magnitudine famis in populo
cl a porla quam Boemundus,cum -.dliuc fieret ob- Dei, et quam care vendebantur vilissima.
sidio, tuebatur, inter muros et anlemurale, quod Crastino deindesole orlo, duo millia gentilium ;

vulgo Barbicanas vocanl, clam egrediens, Turcos jussu Corbahan duobus prredictis millibus addita,
pugnoe inlentos ex improvisio inclamans, forliter as- prsesidium in manu robusta, in tubis et cornibus
silit, inlenlos alteril et perforat. Illis vero, viso adierunl,sperantes illud repenlino aggressu prosler-
morlis periculo, non prius ad equosrecurrendi ulla nere, inclusosque heslerna die in defensione fali-

fuil facultas,quam sex pcrcussi in ultionera capitis gatos celeri interitu consumere. Sed vallura diru-

Rotgeri, anle muros dccollali, sua capita gladio ami- tum ct muniraen praesidii combuslum reperienles,

serunt. Tankradus in gloria magna et laetilia in delusi et frustrati ad tentoria sua repedaverunt. Sic
urbem ad confralres regressus esl, qui Turcorum undique urbe vallata,et de die in diem gentiliutn
capita secum in teslimonium victoriae detulit. copiis accresccnlibus, et omni parle exilum prohi-
Cap. XXXIII.— Christiani praesidium sere/inerepo^e benlibus.tanta inter Chrislianos invaluit fames, ut

desperantes demoliuntur incendio. pane deliciente non solum camclos, asinos, equos
Alio deinde die, posl caslra Corbahan locala et D etmulos comedere non abhorrerent, sed eliam co-
ordinala suaa cujusque congregationis.post obsessos ria,quae indurata el putrefacla per tres el sex annos
undique viarura exiius el introitus, decrelum est in domibus erant reperla, nunc c.lidis aquia made-
communi consiho genlilium, ul Turcorum miliies facla el mollilicata, lum ea quee ab ar- recenler
ad duo miliia eliganturad expugnandum et proster- mentis avulsa,pipere,cuminoaut quolibet pigmcnio
nendum praesidium, quod Godefridus dux caeteriijue condila.manducabanl tam gravi fame arctabiinlur
:
1

comprimores lirmaverant in victoria et virlule Scio quod horrescunt aures mala el lormcnla iuau-
magna^quam audislis, quando attrili Turci, in unda dilee famia auscultanles,quibus popuiusDeiindusus
Fernaj flurainis submersi sunt sub ipso ponte qui oppriraebalur. Pro uno namque ovo gallinae, si in-

lians fluvium ab urbe dirigilur, el in quo tirmalo veniri poteral, sex denarii Lucensis monelae nume-
praesidio Reymuudus egil custodiam, quousque a rabanlur pro decem fabis, denarius pro eapilfi ;
;

Chrislianis capta <sf. Nunc vero quia unius asiui, equi, buvis, eaineli, byzantius unus
ne.aleclum et
vacuum eral, comes Roberlus Flandrensis, accilis dabalur; propedevelaure, sexdenarii ;
pro visco-
49'.> ALUKIUCI AQUENSIS BOO

ribne eijielibet barm snimalium, qumiue solidi \ arccinnt. Tandera lidelium cireumquaq'ie crescente

aeeipiebantur rooluo. loen deniqee el modioom ttiilio, el addiiis viribns, Turoi, fessi et > pirii u

vulgni m ioi ei eorio, prae famli e\ h^us i i prae nimfo labore, coeperunt in defeni
,i,. N . jclni(ir,|ilurcs rere radieib'ti uriioaroni deiicere, artna et drachia remiltere : qnorura qua«
ae qnerarolibet lilveairiora herbarero, Igne ee -
iuo~ iii gladio eeoidernnt ; alii ab altitndine depulsi,
ei mieerun
mollitii renlreaa irapievernnl, el »ie in- cervicihii8, crurihus et braebiil fraetil mortui -unt.

Brraaii, qaotidiemoriendo mianebantor. Uux vero ('•m.XX.WI. —

Ue quibusdum < hristi ctum
Gudefridns, ut aiuni qui adfueront, quindeoia e.rint muroi qu;ereniibus\ el de nere nuuturum
mH ri ai pro oarnibu* vllisiimicamelieipen- ObseUXt ntimentu icndrntium.

dit ; proeapre procul dobio dapifer ejus Baldrious Poel bteo peregrinii famisauguetia, prout at

trea m ircas venditori dedisse perbibotnr, vi^t is et muho ampiios, coaciis, neo adilom ali-

C\p XXXV. —
Turei nrbrm tatenter reeuperare vo~ qoera reperientiboi ad infernndoi rel aequirei
Itnies, dejecii sunt qui poat diutinam colluetatKh
: oihoe, pra? obsidionenndiqoe constitota, quidara i!e

nem muro depulsi, misere perierunt, humiii vulgo vitam periculo destinantes, in magiu
Post eilqool ilios, posiquam Corbaban Drmarit olam prooedebaot ab urbe
ainbi,.'uiiaie et forroidioe

obsidionem in circuiiu Antioobie,el omnem euilura t» in umbra noetis, ad porlnm Simeonis,quoa<iamillic

ac iniroitum ui bis clauserai, pnpulumqne Dei dU in montanis eremitae, descendentes el dato pretio i

sisassutlibus vexaveral, eibosque inferri omiii pane nauiis ei meroatoribus victum acoipientes, per ve-
inlerdizerat, clade longaque abstinentia el bellico pics et fruiela in lenebris ante lucem repcdiire so-
labore Chrisiiani afflicti ci fessi, minus vigilei esse leb.tni.Qui vero frumenlum
oclav.m par- altulerani,
cceperunt in luilione urbis el mceniiim. Ergo lurns tem Laodicensie monetas, Iribos marcis vendebanl ;

quaedam incustodita remansit versus mouiana, <o caseum Flandrenaem,quinque loli lis;p inxillum vini
videlicel in loco quo muniiio ex bilumine fragilie vel olei, vel quodlibet viiae sualentacnlum quanlu»

luli fundala est ad repriniendos hoslcs, ad obsesse lumcumiue, f/ravi et inaudila comparationc auri vel
poria egredienles per monlana, el peregrinos diflu- argenti mutoabant. Ex his alijui, die quadam plus
sos persequeutes, ct ubi a Provincialibus ille juvenis solilo retardali, et quia noz erat brevis, in luce ve-
captus esl, in cujus redemplionem turri quadam locissimae diei manifestali, a Turcis trucidati el
requisita, sed a cognatis el amicis ejus denegala, poliali fuisse refcruutur : pauci dumis et frutclis la-

idem peremplus est. Hanc iiaque

capitali sententia tenies, vix liberali urbi restiiuli sunl. Cujus rei oc-

turrim proedielam vacuam ab inhabilatoribusqui lam casione assumpla, Turci, ad duo miilia conglobati,
audacissimi milites ex Turcis prusenlientes, scalas et ad porlum praedictum profecli,universos illic nau-
et ingeniasua lalenter muro applicuerunt,speranles u las reperlos repentino aggressu dislurbaverunl, sa

in silenlio noclis per eam aliquot gentiles jnducere, gitlis cos confodienles,navesque injecto igne coio-
et sic urbem araissam recuperare. Interea qoidam, burentes, escas et omnia allata navigio vi rapientes,

qui urbem lustrabat ob negolia sibi necessaria. ele- asporiaverunt. Sicque deinceps vendentes el emen-
vansoculos, contemplatur Turcos in medio cacu- tes a porlu absterruerunt, ne ultra a Christianis ali-

mine ejusdem turris incaule deambulanles nec : qua escarum suslenlalio illic reperiri posset. Ilaec
mora, alla vociferalione perstrepens, socios qui in itaque, ubi fama crudelissima in aures Christiano-

vicina turri commorabantur sollieiial.Turcos urbem rum inauditae famis gravilate lahorantium pcrtulil,
invasisse asserit, et sic commotionem magnam in jam iilis Turcorum infeslatioues oncri esse
diverste

populo suscilavit. Ad haec Henricus de Ascha ca- cceperunl, multorumque animi in diversa fluxeruni
stello, miles sua in terra nominalissimus, filius Fri- qualiler ab hac obsidione et ab immmenlibus peri-
delonis,unus de coilateralibus ducis Godefridi, au- culis evadere possenl. Sic denique plurimi,quocun-

dito clamoreet slrepilu, scutum et gladium arri- que conamine vel occasione exitum quaerentes, ab
piens, velociler ad arcem lurris properat, duobus excrcilu se nocle sublraxerunt.
sibi adjunctis probis lironibus, Francone scilicel et Cap. XXXVII. —
Qucmodo primorum quidam despe-
Sigemaro carnaliter cognatis, incolis villae quae D ralione vivendi de civitateclam (ugennt.
dicilur Mechela superMosam fluvium, ut inim>C03 Talis formi lo vivendique desperatio, dum abun-
immissos a lurri repellerent, existimanies sc cum danlius invalesceret, atque cogilaliones in coria
urbe ab aliquibus fratribus auro vel argento corru- multorum ascenderent pr® pondere quolidianae tii-
plis, venditos fuisse. Turci vero cognosoentes se bulaiionis, quidam principales viri deexercitu,Wil-
delectos,necaliquo ingenio a manibusperegrinorum lhelmus Carpentarius, Willhelmusque alter, quon-
posse liberari, in sola spe defensionis in limine tur- dam familiaris et domesticus imperatoris Conslauti-

risoccurrunt, et alroci ictu gladiorum resislunt- nopolitani,qui sororem Boemundi, principis Sici-
et

Nam Franconem, muliam vim inferentem, in cere- liae, uxorem duxeral, adeo magnis concussi sunl
bro pereusseruni vulnere gravi et vix sanabili j ?i- terroribus u! in silentio noclisconcordi consilioclam
gemarum vero cognato suo sobvenire volentem, substraotia sociis, versus raonlana convenirenl, et
ense per alvum transfixernnt oapulo tenus, miro- amoenibuset muroin funium d«-positionelaxarentur.
quect inaudito conamine fideles Ghristi a lirrine Laxati vero per devia mentium, propler Turcorum
 501 HISTORIA HIEROSOLYM. — LIB. IV. 502

insidias, iter sine requie habuerunt, quousqne in A sed a Deo, cui nihil impossibile est, disposilura ; ct
Alcxandriam rainorem profecti sunt, ulii Slephanus procul dubio inler tnarlyres Chrisli in aula coeli no-
Blesensis, ab obsidione Antiochiae seqnestratus veris esseco;nputatos, ascriplos el feliciier coronatos
causa inflrrailatifl, morabalur, eventum rei et finem quicnnquc inhacvia morle praeoccupaii fuerint, qui
sociortim iHic audilurus. In eortem siquidem loco in nomine Jesu exsules facli, puro et integro cordc
ideiH Slepbanus, inlelligens ab iisdem viris, peri- in dilectione Dei perseveraverint, el sine avaritia,
cula eonfralrom de die in diem rcagis accrevisse furlo, adullerio, fornicalione se continuerint. » Pre-
nempe famis intolcrantiam, Turcorum jaclanliam et sbyter vero, admirans in verbis et promissione
assallas, virorum et equorum cladem dilfi.ius est peregrini, qois fuerit aul de qua orius re^ione per-
vitae, ininime se tulum credens in hoc loco, nec sic- quiril, vel unde hoc cerlum didiceril quod gloria
cnm iter insistere ausus, navigio reditum suum ac cceleslicum beatis sint coronandi qui in hac expe-
dlffugium cura prsediotisprineipibusparat. Ventilato ditione viia decesserint, Prolinus sci-ciianti sacer-
deiude rumore per Aniiochiam tam Bgregios proce- doti loiius rel veritaip-m in hunc modura deiexuii,
res iib urbe exisse propier limorcm infestantium dicens : « Ego sum Amlnosius,
Mediolanensium
Turcorum, plnrimi pariter fugam mediiabantur et epiftcopus, Bervus Chrisii. Et signum, et hoc tibi sii

robustorum pcciora meiu deflciebant, neo sie univerMs populiscatholiois, viam hanc iosisteoiibus,
I!
prompti erani in defensione, ut solebanl, prae>iilium- quia non fallo de oinnibus quae de ore meo aodisli.
que novum, quod in medio urbis adversus aroein, Ab bodierno tribus annis evoluhs sciaa Chrisiianos,
quaj esl iu muntanis, Brmaverant, lenlius defende- qui superfuerinl, post mullos iabores civilatem
banl, dcsperali et fug e inlendentes. ;
sanotam Jerusalem, et violoriara de cunciis naliuoi-
bus barbaris feliciter obtinere. » His diotis sine
Cai>. XXXVIII. — Verba cowolatoria clerici cujus- mora evanuit, nec ulira post bapc visus esl. Hhpc se
dam ad fopulum. vidisse el audisse a sancto Dei episoupo idem egre-
giu^ presbytercum veriiate summvasseruit el nunc,
Ad haecquidam frater fidelissimus, genere Longo-
bardus, vita ordine cicricus, ju-cla praefalum no- ex quo visio el promissio illa factaest, duo comph-ti
et
suni anUi; lerlium adhuc reslare omnibus cerlum
vum prse>idium consislens, desolatis Christi milili-
bus oimibus, quiillic aderinl clericis, laicis, nobili est. Posthaec, sicut praedixil B. Ambrosius, episco-

hus et ignobilibus, magnum exhibuit solaiium, quo pus Mediolaoeasium, in terlio anno Christi mililcs
peregriniel eorum principes oblinuerunt Jerusalem
duldi corda cunclorum metu |ue fluxa relevavil,
dicens « Fratrcs universi, qui iaboralis fame et mundaverunt illic sancla, Sarracenis fugalis et
: el
attritis.
pesiilenlia, qui Turcorun et gentiliura lurbis val-
Iati mortera temporalemsperalisincurrere,non hunc ^ Cap. XXXIX. — Item exhortatio principalium viro
gratis sufferre vos credatis laburern sed audile et rum, et fugitivi principes quomodo Constantinopo-
lim naoiyare cozpcrinl.
pensale praemium quod Domiuus Jesus omnibus his
red liiurus est qui ejus amore et gratia hac in via Audiia hac visione et promissione ex veraci fra-
moriiurisunl. lu inilioenim hujusvi.e quidamsacer- Iris relalione, uuiversi tirnore amittendae praesenlis
dos vir boni lesiimonii et eximiae conversitionis, in vitae haclenus haesilanfes. ac fugiltvorum principum
Iiali;e partibus manens, mihi a pueritia nolusquailam amissione lurbati, spe et desiderio vitae coeleslis
die more>olilo missamcelebralurus, ad diceccsitn sibi accensi, animo liunt slabiles nec ultra aliquo melu
comniissam solus carpebat iier transspaiium cujus- morlis a confrairib is el urbe se recedere falentur,
dam agelli ; cui in affdbililatis obsequium quidara sed cum eis vivere et mori, et omnia pro Christo suf-
peregrinus adfuil, de viae hujus instantia requirens ferre. Godefridus dux pariler et Roberlus Flandren-
qui I super hac audieril, aut quid primum sibi de sis fere universos principes, tanta formidine concus-
boc videalur quoii lot regna, tot principes et uni- sos, ul jam fugam conspirassent, humili vulgo
versum genus Chrisiianorum sub una inteotiooe el nescienle, mirorevocaveruut solamine, et constantes
desiderio ad sepulcrum Domiui nosiri Jesu Christi, ad omne reddiilerunl periculum, in hunc modum
ad sanclam confluxeriot civitatem Jerusalem.» Qui D loquentes : « Cur desperatis, de Dei auiilio diffl-
respondil : « Diversi diversa super hac sentiunt via. dentes in lot adversis quae superveniuul, et confra-
Alii dicunt a Deo et Domino noslro Jesu Chrislo tres huraile et pedestre scilicet vulgus, fnie vestra
hanc omnibus peregrinissuscitatatn fuisse volun-
in deficieule, deserere aut fugam inire disposuislis?
talem alii pro levitaie
; animi banc Francigenas Stale et animo vobis adversanlia pro Christi
virili

primores plurimumque vulgus insisleie, etob hoc in nomine sufferle, fraUesque vestros nequaquam in
regno Hungariae et aliis regnis lot peregrinis occur- tribulalione deseratis, nec Dei iram incurralis,
risse impedimenla ; nec ideo intenlionem illorum cujus gratia et misericordia non daficiet in se confi-
ad elfectum posse pertingere pulaul. Uii'ie meus denlibus. » Haec dum cum lacryniis maguisque
adhuc haesitat animus, alioquidiu hu.jus viae deside- suspiriis ad comprimores desoiatos loquerenlur,
rio laclus et lotus in ipsa intenlione occupatus. » universorum revixil spinlus, el deiuccps slabiles
Cui protinus paedictus peregriuus ait : « Non levi- cumeis in omni augustina permanserunlnullumab-
lato aul gralis hujus viae credatis fuisse exordium, hinc fugam medilales, Willhelmus el ilidem Wil-
;,(•;< ALliFUICI AQDENSIS 504

Ibelmus, Blepbanuset eorum cotisocii formidoie A ciius disperei, mcenia Aniiochi.i- Lransvol
agi ii|,lant nav.s, i,- DOI 0l vela allo inari inte- trinorum corda maguo dolore inllxil, el multuin au-
runiur, Constantinopolim remeare disponenles, re- daoUn ab •
loussil animis. i leo ispios prin-
liciis fratribui ln obiidione, quos aunquama mani-
cipcs excrcitus Clnisti consilium conferebant, qnate-

bnsCorbaban iiberari potse exislimabant. nu> *i aliqna arte valerenl, clam ab urbe recedenU
_ prxdicti viri Graecum impera- buiuile vulgus illic in pericnlo relinqnereol. Quod
q ap _ \i, Quomodo
m
ab auxilio fratrum revocaoerint. dux Godefri lu-, Roberlue Flandremii eJ episeopos
Aliquantoaotem lempore cum navigassenl, in qui- Podiensia inlelligentes, ilerum cos conforlare ccepe-
busdam insulii de regno Grascornm pernootantes, runt, sic ad aniversos loqueoles : Nun lurbemini,
rel propler maris oommorantes, intellexerun 1
motum neque formidel cor vesirum in hac imperatoria vul-
Christianom imperatoramGrsBoorum ad urbem Fini- gaia reversione. 1'utens est Dens de manu inimio
minis pervenisse, in comilatn magno et apparatu ru.ii nus liberare. Tanlom siabiles estote in amore
oopioso, Buccurrendnm peregrinis, siout fide pro-
rtd Cbristi.el nunquam fraudem hauc in fralres vesiro9

miserat, qnando sacramento ct fu-dere percu^o facialis, ul fugum, clam ab eis sublracti, iuealis.

juncti sunt illi in amicitiam. Is Turcopolos, Pince- Procul dubio enim si fug.un inierilis prSB liniure ini-

narios, Comaniias, n micorum. Corbahan el omnis mullitudo illius vos

Bulgaros, arcu docloset eagilta,
Danaosque bipennium armatnra dimicare periissi- persequentur etnequaquam manus illorum effugie- ;

mos Gallos exsules, exercitum simul conduclilium, tis, cum primum fama vestrae fugae ad aures corum

populum diversi generi-; a dcserlis locis et montanis pervcnerit. Slemus igitur, el iu propo-silo vilae nostrae
et a maritimis iasulis, ab omni scilicel regno suo in nomine Dumini nioriamur. » Ad haec verba uni-
spatiosissimo, arl quadragiula millia oontraxit. Hunc versi slaLiles facli sunt, et cum fralribus mori el

prajdicti principes in hac fortitudine armatorum vi- vivere slatuerunt.

rorum, eiiuorum alquc in copiis cibariorum, tenlo-
riorum, muliorum ac camelorum invenerunlel cum
Cap. XLII. — De milite ChrUtiano, cujui cquus cum
fugiente cecidit.
eo novumexcercitum Gallorum, circiler quadraginla
millia, per longam liiemem congregalom, Talinum Corbahan et omnes legiones gentilium, au iilo im-
quoque trunoatSB naris, qui similiier timore altoni- peraloris recessu, amplius assultu invalescebanl, et
ipsum impe-
tus, in falsa fide a sociis recesserat ad in globis suis e caslris procedentes, insidiabantur,
ratorem, promissum auxilium legalionem
propter si quis ab urbe procederet, quem solilo more delrun-
laturus, quam minime fideliter peregit, non ultra care possent. Quadam igiiur die quosdam Turcos,
Antiochiam rcversus. Imperalor ingressos ad so >ub eadem inlenlionein glubo quadraginla mililum
principes recognoscens, miralur valde quomodo a ab hospiliu labernaculorum egressos, Christiani a
sociis divisi habeantur, acpcrconlatur de stalu lide- mcenibus urhis speculantur. Quibus, licel trisles et
liumChristicommililonum, desaluieducisGodefridi, exlerriti de adversis sibi rebus, prolinus trans vala
Reymundi comitis et episcopi Podiensis, ulrum in Fernae aliqui armali occurrerunt, sed exlemplo ab
prospero vel adverso eorum res sita sit. Respondent ip?is Turcis reprcssi, trans vadum fugienles, alio

eos minime in prosperitalc el salute esse, sed sic steterunl in liltore, videntes se famelicorum equorum
obsessos a Corbaban, principeGorrozan, et a naiio- non possc contendere. Tandem post pluri-
cursi!>us

nibus gentilium, ut ne unus quidem palescat aditus mam sagiltarum grandinem, Turcosprocul ab amne
vel exiius a lam spatiosa urbe, et quod nunquam retneantes quidam robusti pectoris miles, adhuc sui
manus illorum, nisi furiim aliqui possint evadere. equi fidens virtule, et sociorum vires posl lergum
Deferebanl autcm quanta famc arclarentur, quomo- sequi exislimans, immoderato cursu porsequilur ;

do mercalores el navcs odio illorum Turci attrivis- sed nemine sociorum ad auxilium sequi praesumentc,
sent. Nullum vero ex omuibus vivere posse fateban- duo atrocissimi equiles ex globo in faciem peregrini
tur a facie tanlae multitudinis, seipsos vix in astutia equos laxis frenis rejiciunt, cl in fugam reditum ve-
sua liberatos, suggerentes imperatori ul rediret, nec Ioci equorum urgenl levitate, remensis eadem viaad

frustra suum exercilum vexaret ad tantas hoslium D socios novalibus cui in impetu et offensione pedis
:

copias. equus humi tolus corruit, et sic fere in exlremo vitae

Cap. XLI. —
Alii quidam principcs fugam meditan- suae constilutus est. Lapso ilaque ei auxilio penilus
tes, bonorum vivorum exhortationibus retinentur. deslituto, cum jam feriendum adfuissent
prope ad
Imperator his Chrislianorum audilis periculis, et carniftces, sic equi eorum immobiles perstilerunl,
gentilium copiis compertis,cum primatibus suis ha- calcaria obliti, ac si in fronte percussi, relro ire
bito consilio, tremens ac siupefaclus, protinus totum compellerentur, donec peregrinus miles cquum in
Quin terram Romaniae,
redire praecepit exerciluii. pedibus resurgentem ascenderet, et Deo ac Domino
quondam injusle aSolymano sibiablatam, sed nunc Jesu Chrislo donanle, fugam ad sociorum slalionem
pcregrinorum viribus restitulam, incendio et praeda ilerarel. Universi inlittoreet mcenibusad spectacula
vastavit, urbcs et praesidia universi subversil, ne slanles prac gaudio lacrymati sunt, sic incolumi fra-
Soiymano recuperata iili servilio prodessent.
forte a Ire receplo, io cujus liberatione manifesle digilum
Tanlusergorumor imperaloris regressi, el sui exer- Dei adfuisse experlisunt.
 505 HISTOUIA HIEUOSOLYM. — LIB. IV. 500

Cap. XLIII. — De inventione Dominicx lancex. A Chrislianis principibus, quandoquidem tam egregios
Iu hac ilaquo famis afCiclione quam audistis, et bomines subdi recusas, et Christianus fieri re-
libi

timore obsidionis, el sollicitudine insidiarum assul- nuntias, ut vigimi lirones de Lua eligas mulliludine,
tuumque quos a foris Turci adhuc assidue infere- quod etiam Christiani facient, et dalis utrinqueob-
bani, populoque Dei humiliato ac desperaio, clcricus sidibus, et faclo juramenlo utrinque tu in deo tuo,
quidam de terra Provinciae per visionem sibi lan- ipsi in Deo suo, singulari cerlaminc in medio confli-
ccam revelatam asseruit, qua Dominus noster Jesus ganl. Kt si Christianis victoria non eontigeril, ipsi

Gbrislus in lalere perforalus est. Hic enim clericus in lerram suam pacilice el sine damno rcdeant,An-
episcopo Podiensi, domino Reymero, et Reymundo liochiam tibi reddentea; si vero lui Iriurophare ne-
comiti locum, quo preliosum thesaurum lancae repe- quiverint, pacilice tu tuique ab obsidone repedetis,
rirent, retulit, videlicct ia ecclesia B. Petri apostolo- urbem ct terram nobis relinquenles, et non patiaris
rum principis, visioncm suam sub omni verilate, lantum exercilum perire muluo confligentem. Si
qua poluil, attestalus. Qui verbis illius credenles, autem hoc a Chrislianis decretum contempseris,
ad locum quem clericus asserebat, communi decrelo certus sis quia craslina luce universi lecum praii i

venerunl. fn quo fodientes, lanceam, sicut aclerico conserent. » Corbahan, his auditis, Petro in superbia
didicerant, invenerunl inventam autem in praesen-; t» magna respondit : « Unum, Petre, le scire volo quod
liam omnium Cbrislianorum principum in ipso ora- omnis imberbis juven-
Chrisliani eligant, scilicel ut
torio protulerunt, plurimum hanc divulgantes et lus ad nos transeant, raihi etdomino meo, regiCor-
ostro prelioso involventes. In hujus denique inven- ro/an, servientes, quos magnis beneliciis et mune-
lione speset laetitia magna facta est in populo Cbri- ribus ditabiraus puellae adhuc intaclae similiter ad
;

slianorum, qui non raodica celebritale el oblatione nos accessum habeant et vivendi liceuliam barbati ;

innumerabilis auri el argenli hanc venerati sunt. vero et aliquam canitiem habentes cuin mulieribus

Cap. XLIV. —
Ubi Petrus legatione fungitur apud nuptis decollandi sunt. Alioqui nulli paream aetali,
Corbahan, principem obsidionis. sed omnes delebo in ore gladii ;
quos aulem voluero,
Transaclis deinde aliquot diebus, oranis primatus abducim. » Hoc diclo
in catenis et vinculis ferreis
et duces Christiani exercitus adhuc hapsitaules et osiendit ei omnis generis catenarum cl vinculorum
vilae diffidenles in tot adversilalibus, et famis pesti- copiam innumerabilem et iuauditam.
lenlia, bellumque cum tot nationibus commitlere Cap. XLVI. —
Petrusreverlitur, responsio majoribus
meluenles, eo quod viribus hominum et equorum aperitur, et quid facto opus sit in commune discu-
valetudine exhausli essenl, consilio inito, decreve- titur.

runl leg.ilionem miltere Gorbahan magislro elprin- Petrus ad haec a Corbahan accepta licentia rede-

cipi exercitus et obsidionis. Sed neminem invene- undi, urbem Anliochiam introivil, renunlialurus
ruul qui tam lerocissimo, superbo loqui auderet, et jaclanliam quam audiverat a Corbahao. Et ecce
quousque Petrus, qui principium hujus viae exstilit, universi principes iu circuili Petri conglob.tnlur cum
se ilurum indubilanter oblulit, el homini magnilica caeteris Chrislianis militibus, quid Corbahan respon-
nunlia diclurum. Sine mora injuncta sibi legalioac deril, auscultare desiderantes el scire ulrum bellum
a duce Godefrido, Boemuado el aliis principibus, altulerit, aut aliquod fcedus pacis constiluenda?.
Petrus preedictus statura pusillus, sed merilis ma- Petrus circumfusus fidelium Corbahan bel- turbis,
gnus, ad lentorium Corbahan, in medio gentilium lum desiderare indieat, nihiique nisi in superbia ma-
iler prccsumens, Deo protegcnte solus pervenit. Cui gna et liducia mulliludinis suae loculum fuisse asse-
per interpreles nuntia Christianorum in hunc mo- ril, elcaelera niinarum, quae audierat, rcferre inci-
dum relulit : « Corbaban, princeps clarissime et glo- pit.Sed eum procedere ullerius dux Godefiidus non
riosissime in luo regno, nuntius sum Godefridi du- palilur; sed seorsum duclum monuil, ne quidquam
cis, Boemundi cl principium lolius Ghrisiiame :::ul- de omnibus quae audierat ulli indicel, ne populus,
tiludinis: deereta et consilium eorum, quod porto, praetimore et auguslia deliciens, abello sublrahere-
ne dedigneris accipere.
tus decreverunt,
r
si
— Duclores Christiani exerci
Christo Doraino, qui verus est
tur. Jam trium hebdomadarnm
processerat tempus quo populus Ghrislianus
el tolidem dierum
obs»
Deus et Dei filius, credere concesseris, ct genlilium sus ccepit angustiari penuria necessariorum et de-
spurciliisabrenunliaveris, tui fieri milites, etAnlio- feclione panis. Unde non ullra sufferre haec valentrs,
chiam civitalem in manu tua reslituenles, libi sicut invicem consullum vadunt magni el parvi, dicenles
domino et principi servire parati sunt. » Quod au- ulilius esse mori in bello quam fume tam crudeli
dire, ne dum facere, contempsit. Petrum vero Ere- perire, et de die in diem populum allenuari et
miiam sacrilegos rilus suos et sectam gentilium mori.
edocel, assercns se nunquam ab hac recedere. Gap. XLVII. —
Bellum indicitur, omnes quasi mori-
Cap- XLV. — llem de eodem, et quam tumide prin- turi in crastinum prxparantur, el dislributx acies
ceps verba legationis acceperit. sub ducibus acies sub ducibus ordinantur.

Petrus, audito Gorbahan, nempe quod inderisum Ad hanc vocem conquerenlis populi indicilur pcl«
nomen et admonitionem Chrislianae fidei acciperet, luin crastina die futurum omnibusque jubelur ut
:

alia ei aperuit nuntia : « Visum esl, inquit, adhuc in oralionibus pernoctent, et delictorum suorutn
 -

507 ALBERICI AQUENSIS 504

reulonibai pargatl. Domlnici corporis et san- A denles, Chrisiianis obviam iiiv-muniur, ui prinl
imento moniantur, lioqae in primo diel grandiae Mgittarom etrtamen ineaat, boeoiua, tui>is
dilooalo arm iganlur. Mane eatem faoto, om- ilerabili olamore ia i. Provi-
iii arrais, loriois el galeii, Cbristiaal mllitea derant eaim sibi aon solam ai lagatione Pelri, qu i

reneronl qaaria Kal. Julli, et acics ordlaanl bellom io erastino eii predixeral affutnram;
a Iboolntra orbeme immorantes Hagonem MagBura, qaotidte saapeoli el solliciti eraol ne Cbristiani n
fratrem r- -^is Francla?, primn aciei improviso bellum cun» ei* comoitterent. Dodi
prmfeeeront
daol irem. el signiferam oonstituerunl eqailam et arcem faBiadonias nanlioi anidoe dirigebanl, qua-
peditam. Robertas, comes Flandris, ei Robertus, lenus si quan lo perseotiret Christianoi armari, aut
prinoeps Northmanorom, doabas prttffotuntar acie- horiari ail pugnam, BH nuntiaret, eo ijuo ab a I

Imis, et sic juncti lii no propinqul In ono latere

«I ni inpereilio montii siia, ipeolaoulnm reram uni-

consiitontur. Bpiscopus vco Podiensh inam per rersarom nndique in nrbe baboerit: qoo el li pe- i

se aciem rersus monlaaa dirigebal, erecta In medio ratiet oooeati ocourroee peisent, ei minu-. proi
lllius cunco lancea,qaam repererant,ettn manihnt Galli noeerent. Binsadonias oaniia mitlere neg.il
cnjusdam clerici constiiuta Pelrus de Btadeneis, sed pannam lasUsimum nigerrimi et borrendi
R.-i >iM r-i ns rle Tiil, IV.iier ejus Weraeros de Oreis, n loris, in summiiaie baitarum prasfuam, in oalinine

Heuricus de Ascha,ReinardHsdeHemersbaob, Wal- so« aroii erigere pollioetor, deinde borrisona bnoei-
torus de Dromedart, suum eunenm regere ilisi.o- aa vehementer perstrepere el ita gentiles oertos red-
mintiir versus hnec montana el viam qne ducit ad dere 'le apparato belli Chrisiianoru n. Huno itaqu •

porlam maris Simeonis praedicli quondam eremil». pannum lu-eum iu signura oonsorendi Marlis cri-
Coraes Rcii boldos de Oringis, Lodewieus de Mon- gens in monianis, inper ip^am prasdietam sroera fi-
7 ms. Lambcrtns filius Cunonis «ie Monte acuio, lit, eadem bora qua <:hri>tianorum apparatua iom-

onius aciei onlini praeesse destinantur. Doi Gode- mo diluculo lieri cceperunt, et acies ordiu.il> mtur :

fri lus cum Tentonicis, Alemanis, Bawaris, Saxoni- viso hoc signo, eliam genlilei ad resistendum pro-
!nis, Lolharingis, ex duobus milihus cquitum et viderent, arraa el acies ordinarent. Proiinus panni
pedilum suamaciera composuit, qinrum manus el hujus signo ei fragore baoernae, horribiliter lonan-
glaiiassolei esse s.-evissimus in cervicihus inimico- tis, prtemonili, dcnsaniur et cuneaniur, et Ch ri si i t

rum. Tankradus, solnm saara aetemei equilibus el occursum tendunt, ab equis cire
nis turmis in
peditihus conslituil. Ilugo de S. Panlo, el lilius ejus duo millii deseendentes, ad prohibendum poutem
Engelrados, Thomas de Feria castre, Dtldev-inus ejusque fluvii l>-ansilum.

de Borg, Robertos filius Gerbirdl, Reyraundus de C\p. XI.IK. — Cliristi populut in primn acie v>
Peleil, Reinoldus Belvacensis, W.tlo ile Calmon!, gentilium 'umo impeditur,
Everbardus le Drogo de Monzei. Rudolfus
Poisat, Chrisliani auiem principes in eadem porta or .i-

filius Golefrili, Conans Britannos, Radolfas simili- nali et con,*lobali, suspicautes ac praescientes Tui
ler Britannas, hi omnes daas acies regere elguntur. in arcu et sagitta sibi in exiiu suo advcrsat
Gastus de Berdeiz, Gerhardos de Rosselon civiiaie, omnem manum sagiltariorum pede>lris vulgi ;

Willhelmus de Monipelir, aeie lanium nna contonli miserunt a porla trans pontem et fluvium Farfar.
sunt. Beomnndus de Sicilia in eiirema acie, quse Qui Deo favente poniern anticipanies, in Turco« isr
erat dcnsissima eijnilibus et peditibus dncior atli- gitla infestos irrueruni, scuto teciis peetoribus re-
tulalur, ut caeteras acies tuerelur, et forte atixilio sistentes, et a loco amovenles, quouaque ad sialio-
indigentibus subveniret. nem cquorum ipsorum sa.riiia Christianornm irans-
volanle, perventum est. Turci ilaque, qui ad pon-
Gap. XI.VIIl. — llelicto in urbe Heymundo comite,
lem ab e juis descendenles pele praeourrerant, \i-
lelet porLis erumpunt, quibus geniiles a magislra
ft
denles se non posse obsisiere, nec viros Chrisiia-
arre signo accepto occurrunt.
nos a ponle abigere, sed equos suos posse sagilta-
Sicommbus is!is ordinatis et dhposiiis, comiiem rum graodine perire, versi in fugam et ad equos
Reymuudum, aliquantulum infirmitate laborantem, D qaanlecius properanle6, ipsos asccnderunl et sic ;

ad luendam urbem propier Turcos, qui eranl in liherum exitum Christianis, licel inviti, concesse-
eminenliore arce cum Sansadonia, filio Darsiani. runt. AdAuselmus de Ributgis monte, qui eral
haec
reliquerunt cum plurimi virlute Chrislianorum. in prima hac acie consiilutus cum lluf:o;ie Magno,
Hoc expleio, ornnes unanimiter. sicul ordinati erant, ganiiens prospero successu et prima viciori fideiium ,-:

et principes singuli cum suis aciebus aperta porta vibrala hasla medio Turcorum involvitur qui hos •

qn.t r-nrriizitur trans Fernam pons lapideus,adversus dejeeit, hos perforat. alios re«upinal, el ingenti il-

ISirbarorum legiones procederti decreverunl, in lorum occisione laborat. Hugo siquidem Magnus,
vexillis mille variis et decoris, in loticis et galeis. videns quod Anselmus sine aliquo limore mortis
Corbahan similiier et Solymanus in di'xiro et sini- hos'es represserat, sine mora advolal, simili ca>de
stro cornu, tn fronte et alergo, mulliplices statuunl mulctans inimicorum catervas. Roberlus Flandren-
s, arcus osseos et corneos in manibus ad pu- sis, Robertus Northmannorum comes, Baldewinus
gnandum tenentes, celerique pede a castris proce- Hamaicorum princeps. Euslachius quoque, audacler
 509 HISTOHIA HIEROSOLYM. — LIB. IV. MO
et forliter cum hoslilibus cuneis luctabanlur, qnos A fere oorouaUe, elevans occulos, jam inluelur quo-
non moiiica slarg.'. inleremerutit. Solymanus vero rnorlo virlus Boemundi et cohorles illius pondere
dux Turcorum, miles sffivissimus, et Rossilion con- belli inimieorum vires euffere-
fatigabanlur, et vix
socius ejus, unus ex qualuor capitalibus Anliochire bant. Umie fcslinus in faciem adversuriorum cum
sub Darsiano rege, cum suis cuneis circiter quin- Alemanis, Bawdiis, Saxouibus, Lolharingis, Teulo-
decun milibus a c.etera muliiludine lequeclrati, nicis, et Roinanis, qui in sua erant acio, a ivolat
adversus baeo montana et viam, quae res;>ieit ad in vexillis oslreis variis el di.-coris, ul viivs genti-
portun: Sirneonis, festiaato contendunl : utsi chri- liutn repeileret, al In augnstia posiiis subvcuiicl.
stiani vicii forte illuc fugam me liiareniur ad mari- lluu'o vero Magnns, qai ia exitu primsi aoieia ponle,
tima, eis occursarent, et inciutos aUererent. Iloc in qui ;ib orbe trans Parfar porrigilur, fugatii Turcis
proposito avido fervenlrs, properala vi^ plus soliio, el aitritis, spatiura cimpi cam Chrislianoram praj«
super aoiera ReiOardi cemilis, Petri de Blradeniei, missis - iriis vioior obiinebai, vidensquod ducis
Walieri de Dromedart, Henrici de Asoha Reinardi Godefridi acies et vexdla reveriebanlur via qua?
de Hemersbach, mililis Werneri de
illustrissimi, ducit ad fluvium Farfar, una ipse fesliuui co-
Greis casu irruerunt ;
qoibos subito ad impediraen* dem itinere «d aoiem ducis cum sua legione ad
tum ignem projeceruni ab ollis in fkoiem terra, « vfres et arma angenda
referlur, soiens quia bae
quo eoru u transilns eral ad sooietalem Ghrislia parte major augusita belli ingruebat. Moderabaul r
nonim. Ignis itaque ui ha^sit lerraj, arreptis berbis ambo principes cursus suoium equiium, secundum
aridis et frondibus siccis veprium, stalira vires in quod pedvtes approbinquare poterant. Quos ubi
altitudine et amplitudine aoquieivil, et sic a vento Tiirci indubitanterin se lendere viverunt ad subve-
suscitata nebula, fumusconercvit tenebroeus, solum- mcndurn Chrislianis consociis, paulalira ab ii »a-
modo oculos lidelium obumbrans, etaspeclum im- sione et assuliu coe|ierunt subtrahi ; el dalo dorso
pediens. remensi viatn, ad labernacula s:ia fugam arripiunt,
Cap. L. —
Peregrini multifarie dissipantur, acies duce cum Chrisiianis liionibus alrooiter insequente
Boemundi in mortis articulo posita Godefrido duci el caidenle.
nuntiatur.
Cap. LII. — Item de eodem.
Igilur Turci callide eos posl sumi nebulam inse- Tandem superalo quodam humili et modico tor-
quenles, erroic caliginis dissociatos olios trucida- renle, a montanis defluente, paululum Christianis
baut, alios sajjji- is iransfigcbant. Solummodo equis miliiibus in valle relardatis, Turci in vertice cujus-
insidcnles vclocitate equorum evaserunt, sed non dam monlis consislentes, ad delensionem Irena reji-
omnino illaesi a sagillis : peditum vero trecenli ciunl, el sagitlis suis Gallos insequcntes abslerrere
ocoisi, et pars in vinculis relentaest. Karielb autem C nitunlur. Ad hoc peregrini Teutonici, corda inlre
Turcus de civitale Caran, visio Solymaui prosj.ero pida habenles, allis vocibus Cbristi clementia invo-
successu in conlrilione acici Reinardi, Pelri, Wer- caia, obsislenles Turcos
indubilanler incurrunl,
neri ct caelerorum, coaGdcntius iler acclerans, iu quos lunc et deinceps sic in fugam coulinuam mil-
circuilu una cum principc Damascenorum a moula- lunl, ut nori aliquis eorum stare aut reinordere in
nis juxta civitalem et Fernam fluvium descendil, eodem confliclu praesumercl. Boemundus ergo prin-
appropinquante Brodoan dc Alapia civitale
simul ceps magnus, et Adam filius Miehaelia, visa virtute
Turcorura, ad coronandam aciem Boemundi, quas Godefridi resislenlis, et populum allevianlis, e.l quia
erat exlrema, peJitibus et Fraucigeriis plurimum caede cum suis inter hoslium agmina fulminabat,
densata : quam incurrentes, sagiltis et virlule suo cum omni acic et forlitudine quam uliimus regcbnt,
rum irrumpere ac dispergere conali sunt. Opptessi abrumpit moras, et in impelu ac vociferaiionc per
siquide n viribus Turcorura, et fraude astuiorum medias Turcorum acies inferlur. Quorum immanis-
hominum circumventi, comilalus Boemundi in mi- siina slragefacla sic campi opericbantur corpori-
serum et auxium globum, quasi oves inlcr lupos bus occisorum, quasi grandine hinc et hino sa?vis-
perilurae, cogebanlur, nec ullra reniti valebanl, sed sime commislis cuneis. Sed, Deo auxiliante, ingra-
in proxi.no erat, ut moriluri undique ab infidelibus D valum est bellum gentibus; loiumque praslii pondus
turmis involvcrenlur. Ai Godefridum ducem cum vcrsum est illis in conlrarium. Corbahao aulem
Buldagi,Amasa, Boesa el Balduc alrociter dimi- superbus, qui am-iliores sibi relinuerat vires et co-
canlem, in nomine Jcsu Filii Dei vivi, trium-
ci pias, et a sinisiris Ghristianorum stationem oci.u-
phantem, nunlius trans spatium viae unius, vocis paverat, neqoaquam suis fugitivis et altiitis sociis
percurrens, flebili regalu pulsal et admonel, ul ad opeaa coulendere poteral.Nam illi Podiensis epi-
respicial et cognoscal quam in arclo res Boemundi scopus cum omni manu Provincialium fortilor in
suaeque societalis sit sila : quibus, ni cilo subveni- faciem resistebat, eisque lanceam Dominicara semper
rel, omnes in brevia Turcis consumi asserebat. opponebat. Unde coliigendum est quod, Deo ei Do-
Cap. LI. — Dux hostes fugat et proterit, fratres a mino noslro Jcsu operanle, viilus illius, diviniius
porta mortts educit. sibi timore immisso, elanguil, el corda suorum fre-
Godefriaus dux, ex relalione velocis nunlii Boe- muerunt quia sio unmobilis pormanebal in obsia-
:

mundi iutellectu invasione ..u.ique aciei a Turcis. culo et visione coelestis armaluiae, ac si omi.is
 ;:

511 ALBERICI AQUENSIS. 512

pogntt iriuiieinor cuin inlinito suu .-alellile btbe- A Robertam, principem 1'landriae, ad uliimuiu i

reiur. rebai et aquii ie vidiue teatali lont. EgoitaiqaU

— Corbahan,vieti$ ntUt tpem vivendiponti ilt-ni dux Godefridat, qui eqaam, in quo die magai
Cap. llll.
in fuga, quem Podientis episcopu* inteetatur, belli sedit, dono comiiis Kcymundi suscepit, mulla

Bie, Deo volente, in ilopore et exetati posito qni- prece exlorlum. Nain deleceral iiii pecunia prae

daiii edfuil, liniilra illi portam uuuiia, ei dioeni memoralae famis, el uimia l.ugitioue clee-
aiij/uslii

Corbahan, prinoepa llluitriwime, qui.i longius moiynarom el rerum, quas in mcndicis et allenua-
moram protrahis advenui Iianc Christlanoroffl tis miliiibus expendit Bguit pariter Robertus, diii-,-

«iii ? annon ridea qoomodo tuus, quem eduxiali, limai et potenlillimui princeps pinguis Tlandriuj
exercilus, victus et atliilus fuga dilapans csl? ecce quem s;cpius in exerciiu mendicaise aiiernnl, qoi
in oastra loa looromqae Gallidiffusiipoliaauferunt, allucrunl et oculis inspexerunt ;ipsumque equum
el res universas colligunl, et ecce siue mora ad te queiu in die belli aioen lerat, mendicando acquisi-
perveniuri sunl. » Corbaban ha'c trisli el dura le- vissc, mullorum relationo didicimus. His deni jue

gatione pulsatus, elevatis oculis videns ucies suas equis, labore acquisilis, nuuc tam egregii princ:
fuga deflaxisse, continuo ipse cum omni eomitalo in die belli invicti adversus inlidelium acies, consi-

suo dorsu verlil in fcgam, via qua venerat, ad re- derantes Corbahan cum omni comilalu sua tcrga
g
gnum Corrozan Euphralem insislens.
ct flumen verlisse, veloci cursu posl eum frena dirigunt :

Quem sacer episcopus cum omni acie sua perseculus ca?dendoque et slernendo fuga deficientes et fugien-
est, non longe lamen, prae defeciione equorum et les, in spalio trium milliarum sine intermissiono
pedilum lassiludine. Dcfecerant enim Christianis insecuii sunt. Tankradus, qui eliam Chrisiianorum
eqni quos a Gallia eduxerant, prae diversis plagis, aciem dirigebal, ul fugam pcrsensil adversariorum,
ul allirmanl ex verilale qui aderant. Nam vix du- una cum equcslri manu in caede illorum aflTuit velo-
centi supererant equi bello apli, in die qua praelium ciler, quos via sex milliarium fugienle9 inseculus
cum lot nationibus gentilium coininiserunt. est.Corbahan, viso suorum diffugio et exercilus sui

Cap. LIV. — Ubi notantur principes qui prx inopia

dispersione, semper intendebal fugae, quousque ad
mendicant. Eupbratem, fluvium magnum, perveniens, cum
Plurimi siquidem egregii mililes et nobilissimi, suis navigio clapsus est.
quorum numerus, equis mortuis et prae famis
latet
Cap. LVI. — De direptione caslrorum et diversitate
inopias consumplis, in numero peditum compulati vincvlorunt.
pedites prselia discebant, qui a pueri aevo sempcr Ilis prsefatis Chrislianorum principibus avide ini-
equis assueli et invecli cerlamen inire solebant. Ex micorum cajdi el insecutioni intendentibus, socielas
his vero egregiis viris, qui mulum aut asinum, vel comitis Ileymundi et episcopi Rcymeri pra^da in-
vile jamenlum, vel palelridum tunc acquirero potc- hians, et spoliis Turcorum, in loco eodem quo victo-
rat, pru equo ulebatur inler quos forlissimi el
: ria data esl, parum persequens, pcrmansit, et gran-
ditissimi sua in terra principes asino insidenles cer- dia spolia auri, bysantiorum, frumenli, vini, vesli-
tamcn inierunl nec mirum. Nam
: diu delicienle menlorum et papilionum depraadata est. Alii vero
proprio sumplu, egentes mendicaveranl,
illis et suis qui pugna? intenli eranl, videnlesillos spoliis manus
armis venditis propter iuopHm, armis Turcorum inferre, eadem avarilia corrupti, manus similitcr
insuelis et incongruis in bello utebanlur. Horum in praedae injicientes, cu;n spoliis copiosis el inflnitis

numero Harlmanus, dives et nobilissimus, unus de in laude el laetilia el vocc exsultationis Anliocbiam
prsepotentibus in terra Alemaniae fuisse, asinoqtie reversi sunt : el qui anie inopes eranl ct famclici,
insidens, umbouem Turci elgladium tanium indie nunc omnibus bonis saliali sunt. Codices vero innu-
illo ad pagnam babuisse perhibelur: nec mirum. merabiles in iisdcm castris genlilium repererunt, in
Nam rebus omnibus exhauslus, lorica, galca et ar- quibus sacrilegi rilus Sarraceuorum el Turcorum
mis venditis, diu mendicaverat, el eo fere pervenerat inscripli eranl, et nefanda crimina ariolorum el
quod nec mendicando vivere poterat. Pervenerat, aruspicum cum characteribus exsecrabilibus. Cate-
una Henricus deAscha, iniles nobilis et laude mili- D narum, vinculorum, laqucorum ex funibus el ferro
lari dignus. Sed dux Godefridus gloriosus, illorum coriisque taurinis et equinis diversa genera ibidem
misertus, panem unum cum porlione carnis vel in lentoriis reperta sunt ad vinculandos Christianos
piscis ex proprio sumplu Harlmano consliluil quae omnia Antiocbiam allata suni, plurimo numero
Henricum vero, quia mileset homo suus multis sibi infinila, cum plurimis rcbus el tenloriis, el cum
servierat annis et belloiuin periculis, convivam et tentorio ipsius Corbahan, quod in modcm civitalis
mensae suaj socium allitulavil. turribus et moenibus diversi coloris ct preliosi se-
Cap. LV. — De eadem re, el fuga el caede hostium. rici aedificatum erat. Habcbat idem mirabile tenlo-
Super his miseriis el allenualionibus nobilium rium vicos a se defluentes, in quibus duo hominum
procerum, miraniur solummodo hi qui nunquam millia spatiose habitasse referunlur. Mulieres, pueri
huic simile-audieruot, mala viderunt, quae in
nec leneri et adhuc lactantes, quolquol in caslris re-
tam longo exsilio contingeraut tam egregiis viris, perli sunl, aiii trucidali, alii equorum pedibus con-
sed non niirantur qui ipsum duce.n Godefridum et cultati, inisero et lacerocadavere campus irapleve-
 513 HISTORIA HIEROSOLYM LIB. V. 514
runl, deslituli suorura auxilio gentilium de bello X etiam in obsidione urbis Anliochiae mira et inaudit a
lerija verlentium. Caetera qua? in hoc bello acla gesla sunl, nullius slylo, nullius meraoria
aeslimo
sunt, tain in populo Christiano quam genlili, quae retinenda, lot lamque diversa fuisse referuntur.

LIBER QUINTUS.

Caput trimum. — De divinorum mysteriorum resti- ipsi per monlana fugerunt, vacuura el immunitum
tutwne, e' de patriarc/tx recollatione. Verum Reymundus comes
relinquentes praesidium.
Accepla hac victoria in campo Antiochiae, magnae de regione Provinciae, semper insatiatus dcsiderio
et reghe civitalis Syris, episcopus Podiensis el cae- acquirendi, turrim eam, qu«e ponli Feruae imminet
teri principes, a fuga el caede exercitus Corbahan re- versus portum S. Simeonis, invadens, suo munivit
versi iu pr3?fata urbis moenia, basilicam B. Pelri salellilio, parlemque hanc urbissuae ditioni subesse
aposloli, quaiu Turci suis sacrilcgis rilibus profa- coegil. Caeleri vero principes, Godefridus dux, Ro-
naverant, ab oinni inquinamenlo mundantes, alta- berlus Flandrensis, Robertus, princeps Northman-
ria sancta, quae subversa eranl in omni honeslale noruin, cunclique qui non minus laboris circa ur-
reaedificaverunl, imaginera vero Domini noslri Jesu bem perlulerant, miuime urbi aut ejus
praeesse,
Chrisli et Gguras sanctorum, quas in modum viven-
B reddilus vel tribula sibi impertiri quaesiveruni, no-
lis pcrsonae obcaecatas el obductas ccemento obscu- lenles fidem el sacramenlum, imperatori Constan-
raverant, sumraa reverentia renovabant, cultores tinopolis factum, violare. Juraveranl enim sibi, ul
calholicos in exsequendis ibidem divinis mysleriis si caperetur Aniiochia, quia de regno ejus crul,
reslituentes in omni clero lam Graecorum quam La- sicul Nicaea cum omuibus caslellis el urbibus, ad
linorum. Deinde ex oslro purissimo et serico pre- regnum ejus perlinenlibus, sibi reservarenl, suaequc
lioso et reliquis ornamentis, quae in Anliochia sunt Ex tunc et deinceps Boemun-
majestati resliiuerenl.
reperta, infulas, dalmalicas, cappas et omnera de- dus comili Reymundo ccepit invidere, sed lamen
corem ad usus ecclesiarum Dei vivi fieri consiilue- occulte.
ruui, quibus divina officia in templo B. Petri cele-
braluri sacerdoles et minislri ornarentur, vel quan-
Cap. III. — De duobus principibw; directis, quorum
wius periit, alter vix evasit.
do in processione Dominicarum dierum, aul in
celebrifeslo, ad oralorium S. Mariae, matris Domini vero principes, quibus c.irae er.it fidem
Praedicli
nosiri Jesu Christi, in psalmis el hymnis migrarent. et jusjurandum servare, Baldwinum Hamaicorum
Hoc idem oralorium brevi intervallo dislans ab ec- comilera, una cum Hugonc Magno, fralre regis
clesia B. Pelri, adhuc ab iisdem Turcis inviolatum C Franciae, paulo post vicloriam a Deo collatam dire
et lnlaclum permansit, et Christianis, inter se post xerunt in legationem ad ipsum imperalorem Grao-
sibisubjungatam urbem dono el licenlia eorum corum, ut causam ab eo investigarenl, cur lam
commorantibus, solummodo concessum est. Palri- impie se gesserit crga populum Dei el auxiliuin,:

archam vero urbis, virum clarissimum el Christia- quod pollicitus esset, cur in tanla necessilate exhi-
nissimum, quem Turci, cum adhuc Chrislianorum bere neglexerit, cum in aliquo eos fallaces aut se-
obsidione circumdarentur, saepius funibus aslricium duclores adhuc invenire nequiverit. Injunclum esl
vivumad mcenia suspenderunt in oculis omniuraad etiam illisut eidem imperatori dicerent quoraodoab
augendas Chrisliano populo molestias, et cujus pedes omni promissione sacramenlo principes exercilus
el

frequenler compedum laesione atlrivcrani, decenler soluli haberentur, eo quod omuia quae proruiserat
incathedrasua relocaverunt, elprincipem Antiochiae auxilio ex limidorum et fugiiivorum suggeslione
cum omni subjeclione el religione praefecerunt. menlitus esset. Sic quidem duo praedicli principes,
Cap. II. — Quibus principibus subjecta sit Antiochia. assumpla sociorum confratrura legatione, ad ipsura
His itaque divinis rebus praelatis et praeordinatis, imperatorem viam insistunt per mediam Romaniam.
Boeraundum dominum ct advocatum urbis consli- Ubi in confinio Nicaese in insidias Turcopolorum
luerunt. eo quod multum in tradilione urbis ex- inciderunt, non a dexlris vel a sinistris decli-
D forle
peadissel, plurimumque laboris pertulissel, ut nare valenies. Turcopoli itaque, gens impia et dicla
custodias pcr lurres el mcenia adversus Turcorum Chrisliana nomine non opere, qui et Turcopalre ct
insidias faceret. Boemundus assumpta potesiate el Greeea matre procreali, videntes viros sibi inler
doniinio urbis, in praesidio quod in eminenliore manus oblalos, subilo irruerunt in eos, Baldewi-
loco in montanis habelur, 3edem et custodiam numque, qui Hugonem aliquanlulum prsecesserat,
suorum posuit, nulla illic Turcorum defensioue sibi ul aiunt, sagitiis conlixerunt quidam vero asserunl ;

adversanle. Nam audita fuga el contriiione suorum, quod vivum illum caplivum abduxerinl sedlalcl
el ;

Sansadonia, et qui in arce eranl, pariler eliam usque in hodiernura diem, quo fine tam nobilissimus
 5 B 1
ALBEHICl AOUENSIS. 5ltj

llantssimaa princept perierit. Hdgo ituiem A nimium |>ro eo iaminam prasidii eitl^'ii<.l)dt, ui
Magnus, qai modloo Inlervsllo riam po»t Baldewl- donoejas pro coaventiene lolidoram ia oon-
iiuiu ooniinaabat, eeroeni aogostlai aaima illiug, jugmm aooipere merereiar. cjuod et actura aat.

eelerieursu iler remensos est ad silvam quamdam, C.u\ VI. — De inimiciliii vntcr Brodoan d: Mapia
moniibni oontiguam, cujus abseonsione proteolus, et principem Haiari.
iuanus impiorom invasit. M.lfs iUqae Tureus aaptiis his I^Btatus, multo
— phga mortalitatts, qux facta est in atnpliui quam solebal insidias et bellum hostihug
i.ai'. IV. De
fOftulu Dei. domini Basart inferebal;el prasdam de Alapia eivi-
Poel b»o, ei n e erebro affluente naviglo
omni p;t laie magna Brodoan, cujnsdam principis Turcorom,

in eibariis ad portnra S. Bimeonis, et peregrinis in saepiui ahduxit, insequentes ad exculienda spolia

violoria Dei ab obsldione barbarornm liberatis, fe- frequenler captivabal, aut vietos detruncahat. Krani
liei abundantia eibarioram, omniamqae Beeeesario- enim ad kirieem, inter brodoan de Alupia et prin-
rum fructibos, plaga maxirna. morlalitalis faoln esl cipem de Hasarl, odium et graves iniiniciiiae. Traus-
intra urbem Aotlochiam, qui plnrima et innumera- actis dehiuc aliquot diehus, lirodoan indignatns,
bilis muliiiudo Christiani exeroitus lam uobilium quiii miles praadiclus manusque militum de Hasart
procerum quain humilis vul^i absampta esl. Huc saepius sihi adversarenlur, de universis parlihus
Turcos „__ : ...
•!• _.;!_ ..i tv t> -;„,,., ;.. * i„ ,,:_, rr>.._ .i:,;__:„
„ _._! 1
venerabiiis pra*>ul de Podio civita is Alapiae
i

primnm
. i I . .
i
sua3 dilionis
;

clade morllfera collegit, ut die

percosBUS, vitam Bnivii K.il. Aognati: quem nimia dccreio, Husarl in manu valida obsidens, expugna-
lamentalione nobiles et ignobilea deflenies, in ipsa ret. H, ccomperio, princeps fiasarl anxie meditalur,
basilioa S. Peiri se|iuliurae eontuleront, in eodt-m qualiter vires auxili.res acciret, cum quibus occu-
loco quo lancea Domlnioa reperta est. Bepnito ita- rere eongregatis lot miilibas Brodoa.i valeret.
que tiim vi nerabili saeerdota, amplior el s-raviorin- Cap. VII. —Conxilium Turci Christianx mariti dc
valuit hapc plaga sasvissima, et morte nunui adeo adifiisceuda Chrittianorum amiciiia.

Cbristianoram cospit exeroitas, ut per spatlam ferme Ad ha3ciuler diversa colloquia ouae licbant, miles

sex mensium vix aliqns orireiur dies, qnin ceniuin Turcus, qui Chrisiianam duxeiat oxorem, instincta
el quinquaginta vel triginta ad minns, tam aobiles ejasdem conjugis sio principem His;irt adhonatur,
quam ignohiles spirilum viiae exhalarent. Ejusdem dicens: « An vides, quomodo Hrodoan undique
Beericus de A-.cha, miles nohilis
cladis alrocilati Turcorum manura conlrabat et vires, alque in mul-
genere, moriens occubuit in castello Torbaysel, illic lii millibus te et prsesidium quod habes, vallare el
catholice sepullus. Ileinardus pariter de Hemer- expugnare disponit ? Nunc, si meos vis credere con-

shach, miles clarissimus opere et genere, viiam silio, Godelridum, ducem Christiani exercitus, qui
amisii, sepulius in atrio hasilicae B. Petri C Antiochiam, fugato Corbaban, potenter obliuet,
aposlolo-
rum principis. Praelerea multi tam equiies quam amicum, daiis devtri.-., lihi facero non lardahis, et
pedites, nohiles el ignohiles, monachi et olerici, sic universaiu Chrisliiinorum opem clcoinilalum in
parvi el magni, quin et sexus femineus, supra cen- hac instanie necessilale scias le adeplurum. Nosli
lum raillia sine ferro morle vaslali sunl. enim quod haec gens Chrisiiana cuneia gentibus

Cap. V. —
De >"sidi)'s Turcorum, el de quodam militan actu et andacia prasleriur, et nulli eis lide

Folkero ei uxore ejus. et honore comparaniur. Unde ne juaquam cousilium

Interea mulli gaudentes pace et vicloria, morta- hoc parvipendas, sed siue dilalione ejus tibi amici-
litalemque hanc vitaules, et causa necessariorum tiam apprehendas et sic eo faederato, universos
;

dum viara frequenter Rohas insisterent, sperantes Christianos ad omue tibi scias auxilium voluntarios.»
aliquid accipere de rranu Baldewini, plurimas insi- Hic vero princeps, sciens hoc sanum esse consilium,
dias el caedes a Turcis, qui habilahanl in prsesidio seque Brodoan ejusque copiis innumeris sic posse
Hasart, patiehanlur, et seepius capti aliqui abduce- resistere, nuutium Chrislianae profess onis, geuere
;

bantur. Quadarn tutem die quidaru Folkerus, miles Syrum, hominem mire discretum, Godefrido duci
egregius, de castro Bullon ortus, dum cum uxore Antiochiam misi, in baec verba loquenlem :

sua, quae erat formae eleganlis, Rohas cum caeteris j) Cap. VIII. —
Legaiio principis Hasart ad Godefri
fratnbus iter faceret, forte in Turcorum insidian- dum, ducem et quomodo dux hxsitat cum Turcis
tium manus incidit : qui illico cum caeteris, post fsedus inire.

multam defensionern victus ac decollatus est. Uxor « Princeps Hasart, Godefrido magno principi nc
vero illius quia mullurn pra? honeslaie vultus sui duci Christiauorum, saluiem, et orane quod melius
placuit in oculis eorum, capta in pra-sidium Hasart optari potest. Consilio nostrorum ad te direximus,
abduclaesl. Prioceps ergo el dorainus praesidiihauc pacem et concordiam inier nos componere , fidem et
honorifice traclari jussit, dum videret si in ejus amicitiam statuere, atque ad omnem bellicam ne-
redemptione aliquid magni prelii consequeretur. arma nostra esse communia. Comperimus
cessitatem
Nec diu post, quidam Turcorum miles illuslrissi- enim quomodo vir el princeps potens es viribus, ct
mus, qui ad'dominum praesidii Hasart in conventio- quod auxilium ferre vales tibi confcederalis, et nulla
ne solidorura veneral, in concupiscenlia formae uxo- levitate a fidei luae vinculo poteris resolvi. Unde praj
ris Folkeri caplus, iramoderalo amore exarsit ; ac omuihus te elegimus, te convenimus, opem a te
517 HISTORIA HIEROSOLYM. — LIB. V. 518

qu.rrimus, lcodus percuiimus, fiducia qua hac A qu»s e diversis accivit locis. Et ecce Brodoau ia

cerlus noslrse lidei semper bahearis. Brodoau de manu forli et numero quadraginla milliuni vivorum
civilate Alapia nobis laclus tnimious, Turcorum Turcorum descendit in cainpos Hasarl, sedemque
undique contraxit auxilia, in hrevi ad praesid iniii in circuitu muroium illius fi.xis lcutoriis locavit,

nostram Hasart iu virtute magoa al oopioso exercitu grafi assullu mcenia et lurres de die in diem oppe-
pcrvenlurus.Cui non in alio auxilio Turcorum prin- gnans. Vix quinque sederal diebus, et ecce dux
cipum occurrere el residtere decrevi, sed in manu Godefridus in forliludine multa ab Anliochia est

tui, si eredere mihi el succurrere non recuses. » egressus in vexillis mirae pulchriludinis,iu loricis el
Godefridusdux,audila hic le>:aiione,coiisilio suorum galeis,in sagitlis equilum et peditum, spatio dierom
habito,fi iuciam staluendae paeis requiril, haesitans trium iter faciens. Peracla via unius diei, Baldewi-
ne Turcorum perfidia sibi suisque nliqui iuiquo nus, fraler ipsiu^, a Rohas proficiscens cum tribus
machinamenlo obesse possit, corrupto focdere sub milhbus viroruni pagnatorura, occurrit in vexillis
aliqua pravae occasionis iuduslria. per aerem coruscaniibus,ex duci> h -^.ilione accitus.

Cap. IX. — Mahumet. filius principis, duci Gode/rido

Al Boemundus et Reyniundus vehemcnli invi.lia
dalur ob<es : columtui' faederis nunluv emittuntur. indigoaU sunul, quod ipse princeps de Hatart pri-
Audiens vcro princcps de Ilasart ex legati sui p mum ad Godefridum mitiens, focdus ioierit, liliu Hi-

relaiione, quia dux el sui de hac concordia haesila quesuum sihi obsidem mutuse fidei dederil et ideo :

rcni, el non muliuiii iu Turcorum proiuissis conli- omnino se in hanc ducis expeditionem prolicisci
dereot, duoi lilium suum, M.ihumet nominc, quem recusarunl.
lenere dili^ebat, obsidem unsil, ul certior inler se Cap.XI. —
Boemundus et Reymunihisduci Godefridc
slilueiiiiae pacis ac fosderis ahhiuc et deinceps associanlur : obsidio tolvitur, sed per insidias qui-
redderetur. Dux, filioillius obside aceepto, lidem et dam de Chrisiiunis ocaduntur.
amiciliam cum illo pepigit, et se ad oninia adver- Dux,,jam itinere unius diei expleto, videns quod
sanlia sibi auxiliari el nunquam delicere, stabili principes hi prae invidia remansera.it, nec btandis
juramento promisii. Hisita promissis, dieni cerlam mooitis nec humili prece flecti polerant ul veni-
slaluil,qiia ad auxilium contra Brodoan Ghrislianum rent, iteralo eis legalionem mi-il, in hunc modum
condueeret exercitum, el Turcorum legiones ab locutus : « Non decet vos, qui eslis columnae et
obsidione Hasart, Domino Deo suo Jesu Chrislo ductoresChristiani exercilus, ut vos fratres vestros
auxilianle.elTugarel. Ha?c dox constanler polli- dum
conchiislianos auxilii veslri inimunes relinquaiis,
ceiur, legati de praesidio Hasarlvehementer jucun- occasionem falsam adversum nos sumentes, cum
dali el helati sunl et sine mora columbas duas,aves
; adhuc in nulla angustia vel necessilale vobis defue-
gralaa ac domilas, secum allatas eduxerunl a sinu C rimus sed semper in via hac "liun pro vobis mori;

suo, ac charta, ducis responsis promissisque fideli- parali fuerimus.Credite procul dubioquod si hodie
bus inscripla,caudisillarum tilo iunodata,e manibus remanseiitis, nec opem nobis ad id negolium tule-
suis has ad ferenda la>ta nuutia emiserunl. Dux et rilis, hostes veslri erimus, nec ad ullam causam
universi,qui cum eo aderant, de hacavium emissione ad vos perlinentem ultra pes nosier niovebitur. »
miranlur. Sed illico, cur per aves haec fiant nunlia, Boemundus et Reymundus videnles quod manus
illis a lcgalis responsum c»t : « Non dominus nosler universa Christianorum ad vocem ducis Godefridi
dux,ejusque fideles super emissis mirenlurcolumbis, viam Hasart insislebat, et quod dux caeteriquc
quas non puerililer, non fruslra, praemisimus sed ; confralres eis in ira loquerenlnr, recordati sunt
hac de causa praemissae sunt, ul rapidoet inces.-abili quod injuste egissent erga fratres suos ac compuu- ;

volatu legationem fidei, quam ergi cum habes, cti, sociis suis tam equitum quam pedilum circiler
accelerent.et de auxilio luo cerlificent,qualiscumque quatuor milliaadunatis,Godefridum viaregia seculi,
nobis in via foriunavel impedimenlum occurrerit. in regione Hasart associali sunt. Erat numerus
Est et aliud quare hae aves cum cbarlulis praemil- congregatorum principium et eorum exercitus tri-
tuntur, ne si in sinu nostro repertae fuerint ab ali- ginia millia virorum pugualorum. Brodoan el qui
quibus fralribus noslris Turcis, rei morli damne- D cuin eo in obsidione Hasart convenerant, cogno-
mur. » Jam cum charlissibi commussis aves avola- scenles quia agmina Chrislianorum campos vicinos
verunt, in solium et mensam ducis Hasart lideliter introissent, a longe e castris eorum ignes in nocte
reversae.Princeps aulem de Hasart ex more solilo relucere,et nebulam fumorum ascendere intuentes,
aves domesticas pie suscipiens, charlas inlilulalas a ex consilio et pari menle castra ab obsidione move-
caudis earum solvit, secretaducis Godefridi perlegii, runt, scientes quod tot millibus resistere minime
diem adventus sui ad auxilium, el in quanlis miili- valerenl. Ex his ad decem millia in circuilu longae
bus Ghristiani exercitus subveniret, pernoscit. remotione viae per notas serailas et montana gra-
Cap. X. — Brodoan Hasart obsidet, Christianorum dienles, tardalos el subsequentes peregrinos ac
supervenit exercitus. postremos exercitus sagittis a tergo incurrerunl, el

His perlectis et agniiis, el Godefridi certus ami- sexcenlos subilo expugnatos et exterrilos, clam
citiae et fidei, praesidium Hasarl plurimis niililum duceet eis,qui longo spatio duorum milliarium prae-
munivil armiset copiis Turcorum sibiauxiliantium, cesserant, iu ore gladii percusserunl.
 519 Al.lil.KICI AQUENSIS 520

Cap XII. — Aprmctpe Hasari eummagna gratiarum A. chiae lieret, molesie tulii, omnibai iuu<Jis de bii ul-
actione rmeipitur itu.c (wde/rtlu^ fcedut reno- lioaem sumcre meditooi. Spoliaverol enim Pancra-
vatur. tius legatoo Boldewini, fratris ejnadem ducis,
Hanc f.iniam crudeleia dux el sui OOmpOI 160(6», gniiel honoriticis donii tam pecuniae qnam ca I
.

eqoorom veloeitate iavecti, Tnroi* a caedc hac re- rum rerum, dum iler per lerram cl patiiam ejus
ferleoilbniio relle moatiuia regiooii llasart prope- aaereni, quae omaia Bociaundo principi ad oompo-
raia via occurre ruat,aoa modicam stragem illoium iii n. lain cum eo Hiniciiiam rnitlere non expavil. Bil
lanoeii et glediii illic facieates. His aitritis.ei rngo iiaque injuriis etpanperum qnerimoniii, nunc dux
per inoalana et reprium coadeasa dilapsis, dux ot cornmotus ,quinquaginta mililes suorum lequeoiom
oeleri eomprimoree ad praesidium Hourl applicue- eligene, in lorioii, clypeis et lanceis, in baliitii
rual.Quihus priaceps illius cura trccenlis, galea et lanceis Armeniacis prolectus est ad vicinam arcem,
lorioa ralgenli operlii, occurrit, multai gratiaram in qua noxii praedones Pancralii morabtniur. llauc
acliones referens duci super oiaaihus quae ejus uinai virlute inilani, oppugnal repenliao assultu,
auxilio adversus inimicoruia vires viclrices illis
expugnatam flamma el ignebnmi cogit procumberc,
cuutigerunl.Moxque renovato fce lere, araiticia duci vijiali ex mililihus, quos in ea reperit, ejus jussu
inviolabili conjunclus est in aspeclu omnium quj excaecalis in retributionem et vindiclam superbiae ct
g
aderanl, promiltens se slahilem el nuaquam alie- injuriarum quas Pancraliu». sibi Chrictiquc pauperi-
nari a societate ipsius ducis et Chrislianorum fanii- bus inferre pra3sumpsii. Simililer arx et praesidium
liarilale ac dileclioi:e. Dux ex consilio suorurn viro Corrovassilii assultu et virtute militum ducis, ex di-
sihi confaederalo gaieam, auro et argenlo mire in- versis calumniis et injunis, quas Cbrietieniti iniule-
serlara, cl loricam magnae honestatis contulit, qua rat, crematum, expugnatum, humique proslratum
llerehrandns de Bullon,railes nohilis et bellicoactu est.
insignis, praelia commissurus semper induebatur.
Cap.XV. —
Baldewinus confluentes adse Chrislianos
Brodoan igitur ah obsidione Hasarl fugato, et prin- donis plurimis munerat, Turcos edomat.
Otpe ejusdem praesidii a duce el omnibus piimorihus Duce ilaque Godefrido ah Hasart in Antiochiam
benigne commendato,ac pacilice in sua relato, exer- revcrso, dehinc ohsi le Mahumet in manu el custo-
citus Antiochiam repedavit, et in vicloria ac pace dia suorum Antiochiae reliclo, Turbaysel et R*ve-
magna universi principes in ea consederunl. nel profeclo, Baldewino vcro ab Hasart cum suis
Cap. XIII. — Dux, invalescente pestilentia, coactus Rohas reverso, plurirni de exercilu viri nohiles et
neccssitate temporis, recessit ab Antiochia.
ignobiles, Drogo de Nahella, Reiuardus de Tul, Ga-
Post haec, praedictae peslilenliae tempeslale am- Folkerus Carnulensis, caeterique
slus de Berdeiz,
plius et validius ingruente, mullisque principibus C primates et commiliiones per centenos et quinqua-
cum plehcia manu morientibus,dux Godefridus.me- genos alii equo, alii pede, venerunt ad civitalem
mor quomodo persimili clade olim esl Romae lactus Baldewino, ducc principein
Rohas, ut a et civilale
in expeditione quam egit cum Henrico, regequarto,
et regione facto, pro obsequio mililari praemia mere-
imperalore Romanorum terlio el quoraodo illic in ;
renlur, moram aliquam apud cum facientes. Erant
peslifero mense Augusto quingenti fortissimi mililes
enira sumraa necessitate gravati, et longa expedi-
pluresque nobiles obierint, et plures exterrili,cum tione rebus exhausti necessariis. Affluebanl aulera
ipso Caesare ab urbe recesserint, nunc idem malum
et accrescebanl singulis diebus in numero et vir-
metuens, ab Antiochia recedeas, secessit versus
tute, dum fere lota civilas obsessa a Gallis, et eo-
monlana Pancralii et Corovassilii et habilavil in
;
rnm hospitalitale occupata est. Baldewinus singulis
urbibus Ravenel et Turbaysel, a fralre Baldewiuo
de die in diem in byzantiis auri, in talentis et vasis
anle obsidionem Anliochiae subjugalis,el post trans-
argenleis dona plurima confercbal regiones et ;

migralionem suam in Rohas eidera fratri el duci edomabat,

cunctasibi adversantia congressione belli
relictis.
Turcos et omnes in circuiiu subjugabat, donec foe-
Cap. XIV. — Dux ipse cum paucis Christianis prx- dus nobiliores et praepolenles terraecum co percus-
sidia inimica subvertit.
D serunt.
Ia eisdem siquidem praesidiis quidam Armenii fra-
Cap. XVI. — Ealdeivinus conspirantes adversus se
Ires,monachico habilu Deo servienles, mnllas passi proscribit, et custodiae mancipal.
calumniasa railitibus Pancratii habilanlibus in prae- Hanc Francorum genlem ab Anliochia et e cunclis
sidio, praefatis locis Ravenel et Turbaysel conter- locis sic ebullire et prasvalere iu ornni actu et arle,
mino, ipsum ducem, videnles virum esse paciGcum duodecim principes el indigenae civilalis Rohas vel
et araalorem justiliae, sunl aggressi, querimoniam Edessas intuentes, eoruinque consilia suis praeponi,
super illalis sibi injuriis facicntes, el super arce et cum eis et negotio lerrae Baldewinum
de omni re
Pancralii semper eisdem castellis eorumque habita- agere, eosque eorum decrelaplus solito negligere,
el
Dux vcro Christianissimus querimo-
toribus infesla. vehemenli indigpalione adversuscum suosque exar-
niis pauperum harum injuriarum
Cbristi pulsalus,et serunl. El omnino ab his exlerminari meluenles,
non immemor, quas sibi idera Paucralius fecerat, nimium pcenituiteos quod Baldcwinum ducem ac
cum adhuc aGhristiaais obsidio circa muros Antio- dominum civilati praefecissent. Unde facla clam
321 HTSTORIA HIEROSOLYM. — LIB. V. 522
conspiratione et missa lurcis legatione.tradilionem A. ter BaldewinumadinteritumcallidoconBilioperdu-
adversus Baldewinum machinabantur.qualiter cunc ceret.Tandem via reperta iniquae fraudis,qua eum
uutah urbe posset depelli.Quod dum
Buia aut occidi decipere aut perdere posset, die quadam, ac si in
inter se frequenti et secreto conventuaptarenl.qui- puritate fidei, cum circumveniens.sic locutus est:

dam ex eis, Enxhu nomine, IHem puram intimo « Scio quia vir magnae potentiae es et industriae, et
corde et mente erga Baldewinum servans, fraudis non parce eos remuneras.qui tibi in obsequio mili-
adinventoreset consentaneos sibi exordineaperuit, tari voluntarii habentur.Undedevovi tacite mecum

ideoque se suosque et civitatis introitus nocte etdie utnon solumme.filiosqueeluxorem meam in manu
ab illorum traditione necesse lueri, ne impro- lua commendein.sed et praesidium meum Amacha,
Tnrcorum vireset insidiae reperire
visoset incautos quo terram plurimam subjugare pote?, tibi tradam
possent.Baldewinustalem tantamque perfidiam eos die quam meliusaplam id suscipiendum elegeris.»
machinari nuncveraci relatione,nunc tristis vultus Btldewinus vero tain beni^ne et sibi fideliier lo-
illorum immutatione expertus, missa familiari et quenti, gavisus de susceptione praesidii, apprime
devota sibi manu Gallorum, universosjussit teneri credidit; el diem statuit,qua secundumverbum Ba-
et carceris custodiae mancipari omnem vero sub-
; las sibi traditio praBsidii sine aliquo fieret impedi-
stantiam etpecuniam illoruminauditam suo inferri mento.
palatio, qnam non parce suis sequacibus pro mili- B Cap. XIX. — Quomodo quidam viri sensati Balde-
tari obsequio expendit. winum conira perfiaiam Turcimuniunt.

Cap. XVir. —
Balrlewinus nimia datione exhawtus, Jam die appropinquante, Balas doli sui non im-
pro redemptione captivorum manera suscipit, memor,Turcoscentum armis et loricis munitosca-
quosdam excruciat, et urbe depellit. stro Amacha induxit et per mansiunculas praesidii
Deinde pluribus diebus evolutis, et multum illis hac etillac insidiasinclusit.ut sicBaldewinum cum
pro vita et membrorum salute precantibus, pluri- suis ingredientem vivum comprehenderent,suaeque
mumque se excusantibus,donavero nonmodicaper ditioni submitterent. Baldewinusfraudis hujus ne-
exoratores pro sua redemptione oiferentibus,Balde- scius,sumptis ducentis militibusstrenuis ad omne
winus suorum semper consilio ad altiora tendebat, belli opus, usquead praesidium Amacha profectus

sciens ex ore delatorum quodper vicina castelia et est, et Balam, juxta quod promiserat, paratum ad
munitiones thesaurosampliores,quodque pretiosius reddendum praesidium invenit.Balam vero multum
habebant,afacieChristianiexercitus absconderant. rogantem,et in dolo mellito ore adulantem.ut cum
Postremo ex nimia datione et solidorum conven- uliquibus desocietateeleclis praesidium intraret ac
tione, et magnitudine donorum, quae non solum susciperet.et in ejus custodia fideliores,quos vellet,
Gallorum primatibus,sed etinferiori manui contu- C relinquere ordinaret,illefere audivitet credidit;so-
lerat, Baldewinus exhaustus, numera pro redem- ciosquesecum ascensurosetintraturosjam assumere
ptione captivorum suscipiendaconcessit. Daorum parabat, etqui extra remanerent disponebat. Sed
tantum munera recnsavit,quos nimium culpatoset ecce quiriam virisensati Gallorum nihilfidei in hu-
reos traditionis jussil excaccari. Plures vero vulgi jus verbiset promissis esseastruentes,Baldewinum
consocios sceleris, amputatis naribus, manibus seorsim ducunt et vehementer arguunt quod verbis
aut pedibus, condemnatos urbe jussit expelli. Non hujusTurci gentilis tam subito crediderit, et sine
minusasingulisredemptis quam viginti millia by- obside fiducialiter ejuspraesidium cum modicama-
zantiorum aut tri^inta aut sexaginta in aerarium nu intrare concesserit.
ducis Baldewini illata sunt,praeter mulos et equos, Cap. XX. — Quomodo Bnldewinusperfidiam Turci
vasa argentea plurimaque ornamenta pretiosa. Ab in captione suorum expenlur.
illo dieet deincepsdux Baldewinus in civitate Ro- Tandem de hocdiu dubitantihus plurimumque
hasfactusestmetuenduset nomenejus usque adex •
consiliihahentibus.el Baldewinum abingressuprae-
tremum terrae divulgatum est virtute praeclarus sidiiex toto avertentibus.decrelum est utrinqueut
existens. Baldewinus cum sociis in valle praestolaretur, et
Cap. XVIII.— De soccroBatdewini <?l de dolo Balas p duodecim ex sociis,in quibus confidoret.ad arcem
in prxsidio Amacha suscipiendam praeraitteret, qui eam suae ditioni,
Socer autem Baldewini.Taphnuz nomine,videns clavibus 3erisquesumptis,potenter subjicerent.Nec
quia sic deviris perfidiee ultionem sumpsit^eosque mora,viri duodecim ad arcem suscipiendam electi,
damnis rerum el tormentis membrorum affllxit,oc- armiset loricis inrluti,praesidium etturrim Amacha
casione assumpta in muniliones suas in montana intraverunt. Qui mox ut mediis insidiis asliterunt
perterritus fugit,necultra revocari potuit,metueng centumTurciexmansiunculis in impetuexsilientes,
ne propecunia,quam adhucdebebat.capitalem sub- viros armie etsagittis circumdederunt, et parum
iret sententiam. Balas quoque de Sororgiacivitate, adversus tantos in defensione valentes comprehen-
spe recuperanoae civitatis fraustratus de raanu Bal- derunt. Dua solummodo ex duodecim se virili et
dewini vel quidquam accipiendi propte p atflnentiam multa repugnalionea manibus hoBtium extorquen-
Gallorum,et quia cor illiua omninoad eos intende- te«,?ubTio insolium quod fenestratuminvalem res-
bat dolos,in secreto cordis sui aptareccepit quali- piciebat,eva8erunt, gladiis eductisse ab insequen-

Patrol. CLXVI. n
 .

32J AI.BEIUCI AQUENSIS 834

tibus hostibus ?alido udeo defendentes,dum caput .\ quiugenti virid^enleTeutonicorum ex RcgneBburg

afenestris exerentcs.Buldewitiumad r.idicem mon- ci.itate fluvii D.mubii, el ex aliis civitatibus Rheni
tie cuni suis stantcui admonuerunt ut sea dolis ob- urbem Antiochiam.
fluminis.conspirati et electl.nd

eervaret asserentes decem inlide falsa captos,et se navigio maris advecti.ud portum S Simeonis dc s-
inpericolo mortis evidenter consiitutos. cenderunt ut Chrislianoruiu turrnis in Jeiusalem

Cap. XXI. — Baldewit,us graviter torquetur de ca-

iluris solatio et auxilio ur.gert-nlur Sed sic llla co-
plione suorutn militum. hors recenler vicloriosis pen ^rinisin Augustoiin n.

Balde\vinu9, inlelligens ex illorum anxiavocifera- ee ndmista eadem mortalitatis clade con su Dipta et

tione rem univer9am in adversitate positum, et devastata est.ul de mille et quinger.tis nec unus
dolos Balas manifestos, magnis doloribus de capti- quidem superesae uspiam vidcretur.
vitatesuorum torquetur. Sed quid agrret aut quid Cap.XXIV. —
Sansadonias mal>cm cum filiisredi-
insiBteret ad liberandos viros nulloconMlio invcnire mik \ Winemarut reducitur; Uakumet obses dili-
enim prae^idium situm in excelso ru-
potuit. Erat gentcr cudodiiur ; na igia repat uniur.
pium humanis ingeniis aut virtbus insuperabile. Eodem tempore post victoriam Christianorurn,
Tandem Baldewinus de infortunio tam egregiorum Sansadonias, ma> filius Darsiani regis Antiochiae,
virorumcondolens.Balam multum deiniqua traude ^ trem ?uam CU[rj duobus filiis redemit pretio trium
redarguit, de jurejurando admonet, et quatenus millium byzantiorum ue manu Willehelmi, viri
captos suos restituat, pondus auri et byzantiorum nobilissimi, commilitonis et compatriotae comitis
pro eorum redemptione recipiat.Sed isomnia refu- Reymundi de Provincia.quos idem Willehelmusin
tat, et eolam Serorgiam civitatem nquirit. Balde- prima invasione et ingressione Antiochiae sopore
winus nequaquam civitatemsibi redderein Deoju- gravatos primo diluculocaptivavit.Eodem tempore
rat etiam membratim in conspectu ejus omnes, de terra Buloniae Wincinaiu?, Laodicea? captus a
quo8 ceperat.detruncaret.Sic nequaquamBalasBal- Turcopolis regis Graecorum.rogatu ducis Godefri-
dewini preces admonitioncs audiente, nec cjus
et di post longa vincula.etdiutir.as carcens moras, ab-
munera curan te, pra?ter Sororgiam, Baldtwinus solutus.sed gravi pcena alflictu?, Antiochiam rev. r-
ma>stus et graviler conquercns de captivissuis,Ro- sus f st. Puer antem Mahumet, filius principis de
has reversus esl.Abeo die Tucos eorumque consi- Hasart, obses Godefrido datus,sub diligenti custo-
lium et auxilium ac frequentationes vehementi dia tam servorum suorum duodecim quamsub so-
odio habere ccepit. lerti cura clientelae Godefridi Antiochiae remansit,
Cap.XXII. — Batduc capite truncalur ; sex de so- cui nihil necessariorum rle domo ducisullis hoiis
ciis Baldewini restiluuntur. deficiebal. Jam enim quamjjlures, ducern et caele-
Post haecnon multi prajtcriere dies, cum Balduc G rog potei)tes per loca ab Antioehiaob imminenlem
deSamusart.qui uxorem et filios Baldewinoobsides cladem migrasse videntes, alii ex loci infirmitate,
dalurus erat.sedplurimis diebus in dolo distulerat, et alii ex mense pestitero Augu9to hanc mortalita-
palatium Baldewini in adulatione ingressus, jussu tem asserentes.menseSeptembri incboanle ad por-
ejus a Gallis tenlus ac capite truncatus est. Baldc- tum praefati Simeonis causa morandi profecti sunl.
winus in civitateSororgise Folkerum Carnutensem Ubi nautae post Turcorum stragem et fugam Cor-
cumcentumprobiset belloassuetismilittbusconjli- bahan, navigium iterabaot, vitae necessaria afferen-
tuit, ut semper Amacha vexarent assultu, Bale et tes et indigenlibus orunia sufficieuter.vendentes
in ultionemcaplivorum suorum fratrum dignam
— De prodigio
Cap. XXV. cxlitus ostenso.ct de variis
vicem rependere conarentur.Die ergo quadam Fol- super hoc conjecturis.
kerus cum suis ingressu9 est ad capiendas praedas Medhto deindemense insilentio cujusdam nocti s
in Amacha terra. Qui, pramissis aliquibus soc.is, quando omnia somni requie solent refoveri.cunctis
Turcos ab arce usque ad locum.ubi Folkeri er&nt qui aderant in cuslodia vigiliarum visio mirifica in
insidiae, pertraxerunl. Tum commisso praelio, sex cceli culmine ostensa est.quasi ex cmni coelo stelise
exTurcis etmilitibus Balas capti et abducti sunt. in unum collectae, strictimque densatae, in spatio
His captis et abductis.Balas sex de sociis Baldewini D latitudinis unius atrii tria jugera continentis,ignpo
in redemptione suorum restituit sex usque ad; fu!gore,sicut prunaein camino ardentes et in globo
dipm illius in Jerusalem in sua retinuit custodia. cotitracfae scintillabant et pott hanc diulinam et
;

Post haec quatuor evaserunt ob negligentiam et terribilem flagrantiam rarescentes.in modum coro-
prae longo taedio custodum. Balas veroGorhardum, nae cinxerunt polum subspatiocivitatis munitae;diu.
privatum et sscretarium Baldewini,unacumPiscel- que sic ingyropersistetr.r-s indivisae,aditum ad ulti-
lo, filio sororis Ubelhardi, praeclari militis et nobi- mum et viamin uno latere sui circuli scis?ae exhi-
lissimi de Wizam, decollari jussit. buerunt.HujussigniostensionevigilesChristianorum
CiP. XXIil. —
Multdudo Teulonicorum superveniens exterriti,tumulluosa vociferatio universos sopore
prxdicta mortaliiate consumitur depressossuscitantad videndum portentihujusindi-
Godefridoob clademdiflusamtam gravi norlali- cium. Universi sunt mirati, et quid portendat
tate per Aotiochiam, in Ravenel etTurbaysel mo- diversas protulere sente.ntias. Alii
civitatem Jeru-
ram faciente, eodem tempore pestifero milleet salem Turcorum gentilium turmis densatam por-
 :

3 25 HISTORIA HIEROSOLYM. — LIB. V. 526

tendere asserebant, et eam a suia viribus et densi. A. Cap. XVII. —

Qualiter dux Oodefridus Turcorum
tate sic rarescere et attonuari, ut aditum landem deprehendit innduis, et in paucis prodravit plnri-
mos.
Christianis exhibere filiis viderelur. Alii Cbristia-
num esercitum, adhuc in virtute sua conglobatum Post bacc Godefridus dux cura fratre habito collo.
divinaequed^votionis ardor-e flagrantem asserebant quio eidem valedicto, Antiochiam, ad confralres
et

et tandemdivisumper terram etcivitates,agentibus et principes rediturus cum quadraginta praedictis

injuste possessa9,in circuitu Jerusalem et Antiochiae sooiie,iter fesliiins movit. Turbaysel, Ravenel aliis
potoater praevalere et dominari.Quidam vero dlce- que locis pacifice et prospere hospitio susceptus.
btnt significare hanc pnesentcm mortalitatem ct Deiade via maturuta in regionem veniens,quae Epi-
populum copiosum pcregrinorum, qui in unum ut sropatusnominalur,quadam diejuxtafontem qinMii-
nubesdensata attenuaretur minuereturque. Et sic dum in loco prati herbosi ad prandium cum sociis
in diversas contendebant sen'entias. Sed Dco vo. discubuit, utres vino repletos deposuit et caetnra*
lente, ut aiunt,tn melius nutata est sentcntia visio- q 1 8B vitae neccssaria secum in mulis et equis detu.
nis. Nanrt cum diice GodefridocunctisqueChristianiB dum secure prandcret cum »ociis,
lerant. Illic vero
consociis de universis loois accitus et regressu s a pueris, quos ad speculandum Turcorum insidias
Antiochiam in mcnse Octobri, caloribus Augusti n miserat, inlellexit centum Turcos in carecto et pa-
temperatis, comes Reymundus, Robertus Flan- lustri loco grandis piscosique Jacus secus montana
drensis, Robertus Northmannorum princeps, Boe- ab Antioohiaurbe quinque milliaribusdistante late"
mundus cretcrique principcs, qui adhuc in re,qui ejusdem ducis reditum illic occultati operie-
Antiochia conglobati morabantur, unius voluntalis bant'-r. Mox illorum insidiis patefactis, dux, dilato
compotes effecli, per tcrras et civitatcs in circuitu prandio.cum adhaerentibua sibi subilo equos ascen-
Antiochiae sitas diffusi migraverunt, et resistentcs dit, qui arma arripientes et loricas induentes,viam
ao rebelles obsidione angentes suae ditioni subdide. contendunt in hostem.Turci haudsegnius adversus
runt, hos frena vertentes,sagittis et arcu fortiter commi-
Cap. XXVI. — De gestis principum, et Boemundi sere praelium. Sed duci suisque numero paucis pro
domirao in Anliochia. viiapugnantibus sors victoriae collata est. Tandem
Ab Albariara itaque civitatern diviliis opulentissi- duxet sut praevalentes Turcos fugaceslanceistrans-
mam cum cuneis armatis primum ascenderunt fodiunt,aliosque decollantes, capita eorum in sellis

quimnon inultolHboreexpugnatam apprehendenles suisdependebtia secum usque ad civitatem Antio-

Turcos et Sarracenos in ea repertos in ore gladii chiae portaverunt cum sp lliis et equis illorum. Ubi
percusserunt.Deinieverosuccedente victoria,comes idcindux Boemundum, totius urbis principem fa«
Reymundus, Robertus Northmannorum princeps, ctum,inveniens, omnia sibi caeterisque principibus
Euslachius frater Goilefridi ducis, Robertus Flan. ac fratribus relulit,et quomodo in manu paucorura
drensis, Boemundus princeps Antiochise factus, totTurci victi et attriti sunt.
Godefridus dux, ad Marram civitatem Turcorum Cap. XXVIIi. — De murmure Chrislianorum el col-
armis et robore fetara declinaverunt Sed tantura loquio principum.
quindecim diebus Godefridus,Boemundus,Kobertus Reverse autem duce Godefrido hac victoria, post
Flandrensis illic morarn in obsidione fecerunt, aliqnod spatium temporismurmuraveruntunanimi-
Deinde hi tres Antiochiam reversi sunt, comitem ter Christianorum populi quomodo in hac urbeAn-
vero Reymundum Robertum Northmannorum
et mora eorum haberetur, et quod nullo
tiochia sola
principem,Eustachium et Tankradum circa urbem modo Jerusalem viam insislerent, cujus desiderio
Marram cum suis millibus reliquerunt.Post aliquot natales or.is relinquentes tot adversa pertulerint.
deinde dies Godefridus dux,assumplis qiiadraginta Et factaest dissensio magna in populo,ac subtraxe-
sociis, in armis et equo valentibus, versus Rohas runt oe multi de populo ducis Godefridi, Roberti
civitatem, quae ilinere dierum septem ab Antiochia
Flandrensis et Boemundi.qui in responsis et verbis
est remota.profectus est.UbifraterejusBaldewinus, eorura nullamhabuere fiduciam anle multum tem-
qui eamdem civilatem cum omnibus appendiciis D pus eundi in Jerusalem.Tandem praedicti principes
suis detinebat, mediato itinere trans Euphratem cognoscentes quomodo jam populus taedio affectU3
fluvium magnum occurriteiadagendum ad invicem paulatim dilaberetur,ne ultra aliquis navigio para-
colloquium. Boemundus ergo, cujus cnr quam- ret reditum interdixerunt, undique in portis maris
maxima invidia et indignatio animi adversus comi. custodiam poneutes.Conventum vero etcolloquium
tem Reymundum mordebat,videns opportunilatem super hac populi querela quarla Non. Februarii
Godefridi discessione et Reymundi absentia, signo decreverunt habere. Collatis itaque in unuro, et
cornicinum sociis suis admonitis et conglobatis, colloquio habito ibidem intra Atitiochiam,decretum
turrtm, quae ponti Fernae imminebat, in virtute esl ab omnibus, magnis et parvis, ut in Kal.Martii
magna assiliit, comili^que Reymundi milites,qui in Laodiceam, qua? Christianae erat potestatis, pariter
ea r-'.muneerant, bello et sagittariia gravutGS, ab convenirent; et illic collecto ciicumquoque robore,
arce et urbe ejccit, si quc solus domiuium Antio- nil periculiposthac considerantes, minime
vitae

ohiae obtinuit. ultra differrent viam insistere in Jerusalem.

 8_7 ALBERICI AQUENSIS 32_

Cap. XXIX. — De horrenda famis ancjustia in obsi- \Cap- XXXI. — Quomodo Reymundus, Turcorum e
dione Marrx. Sarrarenorum prx*idus expugnatlS, prSPsiaium,
Archai obsederit, et de diffxcuUule ejusdem obti-
comes Keymundus longa obsidione quin-
Interea Uwnis.
que hebdomadarurn circa Murrum civitatem vexa-
Praedicta autem Marra civitate victa el attrita.ad
batur, universique in comitutu suo ibidem coinmo-
vallem quamdam, quuin nominarunt Gaudium,prae-
rantes. Qui circa urbem diu sedentes et a Turcis
dictorum principuin descendii oxcrcitus.Ubi reperta
vehementer repressi,magn_tainis angustias perlu-
abundantia re.ura necessariarum, per octo diea
lerunt. Neo uiirum quiu prae loiiga obsidione
;

corpor.i lessu et lurne attenuata reer.-.uverunl, «luo

Antiochi_, et nunc harum civilatum, plurimae in
prBflidia in rnontanis expugnmtes in quibus Turcj
circuitu regiones exbaustae erant cibariis, et pluri-
et Sarraceni hubitabant. Deinde, civitate Tortosa
ma pars habitaiorum cura rebus et ariuentis sui 9
per montana fugam fecerant. Erant enim decem
rxpugnala, et non multo labore captn, el in manu
comiiis Reyiiiundi ejut-quo custodiae mancipata, in
millia exercitus comitis Reyuiundi el suorum com-
primorum. Mirabile dictu el auribus horrendurn !
vallem, quae dicitur Camelorum, iler suum conti-
nuantes applicuerunt.Uui praedametescas plurima9
tanta ipsa lamis angustia has urbes invaluit, quod
nefas est dicere, nedum facere.Nam Cbristiani non n C0,llraherUe9 prssid.um quoddam ingeniis et hu-
>

solum Turcos vel Sarraceno9 occisos, verum etiam manis viribus insuperubile.nomine Archas,profect'
sunt. lllic tenloria sua figentes.moram sibi per ali-
canes arreptos el igni coctos comedere non abhor-
rueruntprae inopia.quam audislis. Sed quid miram? quod tempus fieri statuerunt, donec eadem arx,
expugnatisejus defensoribus.caperetur. Ibi tandem
« Non est acutior gladius, quam a iongo contracta
fame8. »
machinas fecerunt et instrumenta mangenarum
moles lapidum in impetu jactaniium per lurres e^
Cap. XXX. — Quomodo comes Reymundus castellum antiqua muralia, quibus irclusos milites ejusdem
dejecerit, et Marram ceperit. •
pnesidii absterrerent et eirugareDt. Sed eos deten-
Comesergo Reymundus videns afflictionem et po_ sores indefcssos repererunt et invic tissimos.De
puli dolorem fame deficientis, assumpto robore intus enim simili jactu mangenarum et irnpetu lapi-
equitum in moatana profectus.inlerdum copias inti- dum resistebant,damnumq_e Chr stianae g-ntistam
nilas praedarum et cibariorum altulit, quibus De* sagittis quam lapidibus laciebint. Anselmum de
populua 833pe refocillutusest. Ibidem perdesertaet Riburgis montp.virum nobilissiinum et b.llicosumt
moutana Libani plurimi Christiani, qui victum multam vim defensonbus arcis inlerentem,impetu
quaerebant praefata necessitate compulsi a Turcis saxi ab eadem arce volantis fracto cerebro percus-
trucidati reperti sunt. A Damasco denique, quae C serunt. Dolentes et turbati pnncipes de interitu
p raecipua virtus erat Turcorum, sa>pe procedebant commilitonis
fratris et viri clarissimi,atquerelucta
insidiae ; dispersisque ac circumvagisde exercitu et tione inclusorum Sarracenorum, di»posuerun-
obsidione occursabant,alios trucidantes,aliossagit. montes sub fundamento murorum castri arte sua
tis mortiferis transfigentes.Sed comes Reymundus, cavare, ut sic fundamento cum mcenibus et muris
intelligens mala.quae suis circa sedentibus ac insi- corruente.gentiles,qui in his vel arce consisterent,
Turcorum inferebantur, moleste accepit,et hoc
diis simul obruti lapidum tectorumquc ruina perirent.
malum omnibus modis finire meditabatur. Unde Sed frustra hic labor consumitur.Nam.qui deintus
Talariam, castellum in montanis situm, aggreditur eranl,ecoDtra fodientes,instrumenta Christianorum
quo in manu virorum fortium expugnato et attrito suis ingeniis retinebant.et opus eorum ad effectum
cum Turcis in eo repertis, materiam lignorum de pcrvenire non sinebant.
eodem castro attulit, ex quibus machinam compo- Cap. XXXII. — Quomodo quxstio facta est de lancea
suitad superandam urbem praedictam Marram.quae Dominica, et quomodo puer Mahumet obses mor-
muris et moenibus munilissima erat. Facta autem tuus, et a Goaefrido duce patri hononfice remissus.
macbina etingeniisordinatis,urbs postnon multum lllic in eadem obsidione facta est contentio et
tempus a comite Reymundo et caeteris principibus, D quaestio de lancea Dominica, qua utrum ea luerit,
Roberto, Tankrado et Eustachio superala et capta latus Domini apertum est, an non. Nam plures du-
dejicitur, ac Christiani milites scutati et loricali in bitabaut, et schisma erat m eis. Quare auctor e,
virtute magna media urbe assistentes.Turcos acri- prodilor ejusdem inventionis per ignem transiens^
ter repugnantes,seque defensantes, gladio percus. ut aiunt, illaesus abivit, quem ipse Reymundus co-
serunt; alios vero ad arcem fugientes insecuti mes de Provincia et ReymundusPelleiz a maDibus
combusserunt, et paciQce per tres hebdomadas in et pressura invidorum abduxerunt, lanceam vero
ea remanserunt,paucos illiccibos praeterolei abun- cum omm comitatu suo ab ea die venerati sunt.
dantiara reperientes. Engelradus, filius Hugonis Post haec a quibusdam relatum est, eumdem cleri-
comitis, juvenis miraa audaciae.in hac urbe aegritu- cumhacexaminisexustione adeo fuisseaegravatum
dine detentus,vita discessit.etin basilica B. Andreae mortuus et 6epultus fuerit. Unde minus
ul in brcvi
apostoli corpus ejus humatum est. in veneratione a fidelibus lancea coepit baberi,cre-
dentibus magis avarilia et industria Raymundi,
 —
529 HISTORIA HlEROSOLYM. LIB. V. 530
quarn aliqua Deitatis veritate omnia ficri. Dum hae A^ cunctisque gentibus in proximo adversus se apud
obsidicnes circa Marram, Tortosam et Archas iie- Archas bellum constituere, el jam universos in
rent, pu<T Mahumet.qiii a principe de Hasart.palro apparatu magno etcopiosoin terminosilliusconve-
suo, Antiochiam obses missus fuerat.fidei et cuslo- nisscllac itaque adinventione aptata direxit nun-
diae ducis Uodetridi coirrnendatus, aegritudine cor- lios ad praefatos principes, in circuita Gybel jam

reptus obiit. Quem juxia morem gentilium r/rotioso per hcbdomadam residentes.quatenussibi festinato
oslro involulum palri remisit, excusans se subomni ad auxilium Archas properarent, alioqui se et
puritate.quod excausa
fidei suee negligentiee minino confratres, qui secum erant, a facie gentilium non
puer obiiesel, obtestans etiam se non minus ejus posse mortis evadere periculum, eosquc dehinc si-
mortem quam fratris sui Baldewini moleste lerre. mile posse sperare martyrium.
Qui ducis excusatione benigne accepla, et ex vero Cap. XXXIV. —
Quomodo principes ab obsidione
comperta ab his, quos de domosua custodes pueri Gybel castra moverunt, et Reymundo in auxilium
misit, nequaq-.iam immutalus est a fide quampro- properaverunt.
misit, sed iminobilis in omni fmdere et pace cum Legatisvero comitis Reymundi auditis, el peri-
ipso duce et fratre ejus Baldewino permansit. culo ac formidine, quae. ex multitudine gentilium

Cap. XXXIII. - Quomodo dux Gode/ridus

et Ihber-
8U P ervenire ^batur,
unanimiter dux caeterique
B
tus Fiandrevsis civitatem Gybel obsederunl, el comprimores consultum vadunt, omniumque cor
quomodo Reymundus comes, pccuniu corruplus, et lingua in hanc erigitur sententiam « Magnus :

eosdem principes dolosa legatione ab obsidxone re- Christianorum exercitus, cum adhuc integer esset
vocavit.
simul et indivisus Antiochiae, vix ab innumeris
Inlerea Kalend. Martiisuisin ordine relatis, Go- gentilium nationibus armis est defensalus nunc
el :

defriilus dux, Robertus Flandrensis. Boemundoset
universi prir.cipes a<lhuc Antiochiae commorantes,
sicut decreverant, collecto L;iodiceae
rum, ad viginti millia equitum et peditum, ad civi-
aulem partim Antiocbiae est relictus, partim in bac
obsidione Gybel,partim ad Archasest divisus, par-
exercitu suo- tim ad expugnanda hostium praesidia et urbes mi-
gravit sic vires nostrorum imminutae,nequaquam
:

tatem G>bel,in Mtore maris sitam,diviliis locuple-
tem, castra applicuerunt, in cirruitu
ponentes, ut Sarracenos cunctosque gentiles in ea
ad defensionem constitulos expugnare valerent et
exterminare. Boeinundus vero Laodicearegressus,
Anliochiam cum suis repedavit,
r ._ semper
r _ sollicitus
, ....nequimus,
stare poterunl nunc adversus tot millia gentilium,
obsidionem utnobis ex relatione comitis Reymundi innotuit ;
sed, si, casu adversante, nostrorum virtus apud
Archas attrita fuerit, idem sperare procul dubio
nos certum est. Unde Gybe),quam subilo percutere
et vincerc .., necesse est ut hoc tempore , ,

et suspicans ne urbem ipsam, humanis viribus in- ^ intactam relinquamus ; et ad opem nostrorum Ar
superabilem, aliqua fraude vel odio amitleret. Nec chas castra et exercitum applicemus, atquegenti-
mora, audita Albariae et Marrae deslructione et bus una cum sociis nostris in bello occurramus-
inhabitantium Turcorum occisione,et nuncArchas Sicut fuerit voluntas in coelo, sic fiat. » Hoc omni
longa obsidione ejusque expugnatione, Sarraceni bus consilium bonum et utile perspicientibus ac
milites inito consilio cum civibus, infinitam pecu- proferentibus, araota suntcastra ab obsidione Gy-
niam dusi Godefrido et Roberto Flandiensi obtule- bel. Dux vero Godefridus, Robertusque Flandren-
runt,quatenus urbs Gybel a facie eorum cum civi- sis cum caeteris omnibus viam insistunt in armis
bus suis, vineis et omnibus frugibus, intacta per- omnique apparatu bellorum ; et spatio dierum cir-
maneret, et alio eorum migrarel exercitus quoda : citertrium Archas convenerunt ad augendas virea
praedictis principibus omnino refutatum est, nisi et opem Chrislianorum consodalium.VerumaTan-
eorum potestati civitas cum clavibus redderelur. krado et compluribus aliis nullas copias vel minas
Intelligentes ergo cives et urbis raagislratus, quod gpntilium adesse didicerunt ; sed comitem Rey-
non pecunia, non aliquibus pretiosis rauneribus mundum non alia de causa hanc collectionem ad-
corrumpi possent praetati principes, ut castraamo- versariorum ficte asseruise, et ipsos nunc ad au-
verent, nuntios clam ad Archas comiti Reymundo, D xilium invitasse, nisi ut pecunias acciperet, quas
factis etpotentiainterprimoresgentiliumdiffamato, in liberationem suam polliciti sunt habitalores Gy-
miserunt ut pecuniam aduce caetsrisque refutalam bel. utChristianos cautela suaab obsidione muro-
acciperet, quatenus ab obsidione Christianos prin- rum averteret.
cipes prece autaliqua arte recedere suaderet.Comes Cap. XXXV. —Prxdicit principes falsa legatione
idem super auro et argento insatiatus, dolos el seducli, a societate Reymundi se separant, quos ille
ingenia versat, qualiter eosdem praepotentes ab blanditiis etdonis revocal ad concordiam.

obsidione Gybel removeret, atque

pro pecunia IIoc itaque dolo et falsa legatione 8e a comite
accipiendacivespteorum vineasacfrugesliberaret : frustratos praedicti principes intelligentes, moleste
nam precibus eos ab incepto avertere prorsus ac graviter acceperunt. Quare a societate et com-
diffidebat. Unde hanc finxit occasionom, videlicet, munioneillius se subtrahentes.spatio duorum mil-
quod Turci, quorum copia multa erat in Damasco. liarnm ab eo sequestrati, tentoria sua fixerunt,
consilium iniisent cum Sarracenis, Arabibus, nullomodoin assultu Archasilli ferentes auxilium,
531 ALBEKICI AQUENSIS 532

uut uliquod colloquium tmoril seoom hubeniea. A. ilem loco remanere affirmat quousque arx miuiica
Erant eiwui illio epod arcbas gfOVOI BSOrtSB uiimi- io altiouem suorum attrilorom ruma cunsuu
b intiT oomitem Reymoodom et Taokradum tur.

propter cooveutiooem soiidurum et bysaotiorum, Cap. XXXVII. —

Obsidio ab Archas solvitur, prin-
gua idemcomespromiliteridebebatobsequio;
sibi c/pes proeul ah urbe Tripolit figunl tentoria calu- ;

7nellos mellitOS per plana repertos tusii jiopulus.

sed unniuie sulveoat juxta labonin et nnlitum
copiam, quam idem Tankradus procurabatue du- Id hac itaijue intentione coinite pcrseverante et
cebat. Ab ipso denique die, quu uux Godefri lus multa arle discessionemconfratruiu avertente,qua-
ee cum cueteri-i praepotentibus eo eontulit, Tankra- ilam die dux G-udcfridus, Robertus Flandrensis,
dus sapiua comitem de conventione eua eommo- Tankradus etiam cum universis sequacibus snis,
DUit; sed nihil in spe aliqua sini resuonso, cuin i.-ne cuslris suis iminisso, profecti sunt ab ob-
duce ramaoeos, fidelitor illi in omni militan sub- sidiu c Archas, pluribus adjunclis eibi de co-
jectioneconstrielus, comitem prorsus exiestucavit. mitatu Rcymundi, qui diutino laedio fatigati,
Abhinc injurids sibi a coniile illatas olcieceDB, in- luvitiapud Archas reiiiurabantur, proecipueob de-
sidiis omii'busque modis sociis et amicis ejusdem sidciium semper eundi Jerusalem. Per duos enim
couiilis nocere non parcebat. Comes i^itur Rcy- jj uiuuscs et dimidium in circuitu praesid ii Archas a
munilus viuYus quia dux Godelridus et Roberius principio cum ipso cotnite consederant.Corues criro
Tlandrenois cunctisque qui cum eis erant odium videns quod posl ducem omnis tend.bat populus
grave adversus se baberent,i|Uod eos fal^a legatione et sua manus defluxt rat, paucique secum essent in
seduxerat,avarit;a corruptus.ccepit animum duois auxilio retenti, nolens volens sunul secutus est
lenire blanddiis suis et astutia, qua doctus erut, ducis vesligia et caeterorum.et iu terminos civiiatis
et a puerili aevo imbutus. Sricque ad extreumni Tripolis, vel Triple, in litore maris sitae, cum
Tankradi omnem mitigavit iracuudiam. Deinde caeteris suum spplicoit comitatum. Ubi procul a
iquum magui pretii lurmosique corporis misit civilate universi tabernacul i sua exLenderunt, ne
comes duci, ut sic perfectius animum e|us pla- frugibus tenae et viueisbalmatorum urbis tantus
caret ac i-ecum bis donis revocaret ad ussultum uoceret exercitus. Intercessores cnim et Jegati ab
Arcbas, sciens eum virum magnae palientae et eadem urbe saepius Archas ad praefatos principes
amoris : quo placato et reconcibato, raeteros in descenderant, plurimadona afferentes et ampliora
benevoleniia posse redire ad concordiam.Novis>me promittentes si urbi rebusque suis parcerentet non
auiem principes hinc inde, pra^ter Taiikradum, huic facerent ticut Albariaj et Alarrae aliisque civi-
coiicordes elTecti, pari assultu et obsidione circa Hac de causa procul ab urbe resedit exer-
tatibus.
pra^sidium Archas vim inlerentes, a die qua du\ ^ cituset omnis primatus, donec viderent quo pacto
descendit curriculo quatuor hebdomadarum
illic et fcedere vel donorum oblatione placarenlur, et
consederuut. invicem amicitia fir.narentur. Calamellos ibidem
Cap. XXXVI. — Qualiter crevil murmur m populo mellilos per camporum planitiem abundanter re-
Dei, quod fum diu di/Jerreni viam m Jerusalem. pertos, quos vocant Zucra, suxit populus, illorum
Omnibus tanderninassullu prae=idii taedio aff-ctis salubri succo laetatus ; et vix ad saturitatem prae
etcavatione montis deGcientibus, prae laboro into- dulcedine expleri hoc gustato valebant. Hoc enim.
ab intus inaestimabili, atque
Jerabili et defensione genus herbye summo
labore agricolarum per sin-
inopia necessariorum vitae.murmurcrevit in populo gulos excolitur aonos. Deinde tempore mcssis ma-
ducis et Roberti Flandrensis, asserentibus cunctis turum mortariolis indigenae contundunt, succum
se illic ultra in obsidioue non posse persistere, et collatuin in vasis suis reponentes, quousque coagu-
hocprssidium vi et arte insuperabile vix per anni latus indurescat sub specie nivis vel salis albi.
spatium capi etiamsi tunc gladio famis queatexpu- Quem rasum cum pane miscentes, aut cum aqua
gnari. Uude attentius instabant duci omnes, parvi terentes, pro pulmeuto sumunt, ei supra favum
etmagni, quatenus castra ab obsidione amoverent, mellis gustantibus dulce nc salubre videtur. Aiunt
et viam, sicut decreveraut, Jerusalem iusislereot, D quidam genus mellis esse quod reperiens Jonalhan
cujus de?idcrio et causavisendisepulcrum Domim iilius 6aul regis super laciem terrae, inobcdiens
nostri Jesu Chrisii, a natalibus oris processerant. gustare prassumpsit. His ergo calamellis niolliti sa-
Econtra comes Reymundus omuibus modis et pro- poris populus in obsidione Albaria?, Marrae et Ar-
missionibus meditatur ut adhuc per aliquantum chas multum horrenda fau.e vexatus est refocilla-
tempus secum moram facerent, donecaliqua vi vel tus.
arte arx et gentiles in ea conclusi caperentur, re-
Cap. XXXVI II. —
Inito \ceAere,prxses civitatis Tri-
cansens quomodo Anselmus de Ribur^is monteillic polis duciore>n vtn' populo Dei concessit, cujusduc-
occisus cecderit, et qtiod plures commilitones sui tu loca difficiUima pertramiit.

sint ab iisdem Sarracenis alii morte, alii pligis Praases autem civitatis Triple gloriosae atquedivi-
damnati saevissimis. Sed nequaquam a deeiderio tiosae, intelligens legiones fidelium ante muros et
et proposito suo eos aliquo blanditiarum mohmine portascivitatis multointervalloconsedisseadprimoa
vel promissione valens retinere, se suosquo in eo- exercitus Godefridum ducem, Robertum comitem
 ; :

533 HISTORIA HIEROSOLYM. — LIB. V. 534

Flandrensem, Reymundum comitem, Robertum A. rexerunt cum
universo exercitu Christianorum et
Northmannorum principem, misit, quatenus dona rursum in littore maris viam insistuntper easdem
ab eo reciperent, terram suam obtineret
et pacilice fauces etasperitates scopulorumqui procellis maris
a facie ipsorum, tum ittiam terram Gybiloth et semper illidunlur.
praesidium Arcbas. Tandem inito consilio, praeses Cap. XL. Quomodo u serpentibus vtulti perierunt
in magna amicilia processit ad tenloria ducis. Et in ngiune Sidanis, et de amissione cujusdam

principibus satisfaciens donis et verbis pacilicis, Walteri.

ductorem vioe per montana juxta littora maris, ubi De quibus egressi, in planitiem quae urbem,
loca semitarum perplexa et virum
ignota erant, Sugilta nomine, continet, descenderunt, ubi super
aetale senem concessit, qui eos a maris via litlore ripam.'cujusdam dulcis fluvii hospitio remanserunt.
reflexa per angustas lauces monlis tam arctasemita Illic plurimos acervos lapidum repererunt, inter
duxil, ut vix hox.o post hominem, animal post quos infinita manus debilis et pauperis vulgi dum
animal incideret. Hic mons a montanis procera fessa quiescerel et accubaret, a serpentibus, quos
longitudine usque in mare porrigilur. In hujus vocantTarcnta,quidain quidani percussi,interierunt
summilaie lurris.per portam quamdaiu imminens, tumore.et prae intolerabili siti inaudita inflatione
trans viam aedificala erat, cujus in habilaculo n niembris eorum turgentibus.lbiquoque Sarraceniin
viri sex ccnsistere poteranl, quorum defen?ione virtute suaconfidentes et ab urbe Sidoneeuntes,la-
omnibus qui sub coelo vivunt via contr.'dici poterat cessere praesumebant exercitum,caesisperegrinis in
sed a facie exercitus et praesidis Triple conductu urbis hnjus regione victum et necessaria quserenti-
nemo tunc transeuntibus resistebat. His faucibus bus.Sed ab equitibus Christianis graviler repressi,
arotis et difficillimis superatis notitia ductoriset quidam armis, aliqui spem salutis ab armis inter
conviatoris sui Sarraceoi, viam ad littora maris undas aestimantes.submersisuntacsuffocati flucti-
repetentes, ad civitatem Gybiloth, pro qua praeses bus perierunt.Hanc it;:quecivitatem procul dubioin
urbis Tripolis intercesserat, pervenerunt. Qua ultionem suorum Christiani obsidione compressis-
relictajuxta promissionem suam ne ei exercitus sent sed desiderio eundi Jerusalem aversi sunt.
;

noceret, peracto tantum ab hac milliari, super flu- H&c in regione Sidonis dum piures a praedictis et
men cujusdam dulcis aquse pernoctaverunt ubi : ignitis serpentibus periclitarentur,et
gemitus plan-
et sequenli die remanserunt, opeiieutes debile ctusque magnus super pereuntibus haberetur,medi-
vulgus prae lassitudine viaeperavia et scopulosafa- cinam hanc ab indigenis edocti sunt, ut omnisa
tigatum. serpentiuus percussus nobiliorem ac praepotentem
Cap. XXXIX. — De difficultale itineris, et quomodo P exercitus adiret; quia dextera manu illius aculei
vulnere tacto ac circumplexo, „„„ n .,„„„., ,,™
vi „„i,,..„ i„ n i„ „,, n ;„„.,,«„u,.„
/„,,<•.... .•..:.,,..•-.< ....... ;„..i,'. ....i,.-.
fxdus inierint cum
r> ,.,,
incolis urbia Baurim non ,.u„
ultra venenum
Dehinc tertia die castra amoventes et viam per membra diflusum nocere videri. Similiter et
rursus inliltoremaris continuantes,in semitamcu- aliam edocti sunt medicinam,ut vir percussus sine
jusdam monti3 mirae el inaudilae angustiae referun- mora coiret cum muliere, cura viro mulier et sic :

tur: quae repentina imbrium in praceps ruentium ab omni tuniore veneni liberari ulrumque. Didicit
inundatioue et cavatione exstitisse perhibetur et etiam populus Christianus ab incolis, quatenus
per hanc iter esse illuc transeuntium. Hic itaque lapides ad invicem assiduis ictibus manu quaterent,
mons tam viciuisetcreberrimismarisundistunditur, vcl in clypeis crebrapercussione sonitum facerent
ut non a dextris vel sinislris liceat ullo mododecli- el sic serpentibus,hoc sonitu et strepitu exterritis,
nare.ne forte in offensione habeat iiuispiam in pro- secure socii dormire valerent. Altera deinde luce-
fundum maris cadere promptura. Hoc angustiarum scente die, quidam confrater Christianorura,vir et
itinere finito,et rursus quodam lurris praesidio, ut miles nobili editus parentela, Walterus nomine,
prajfatae turris,.inexpugnabili, per Alpes transito, de Vernacastello,assumptis quibusdam complicibus
qnodutrumquevacuumomnidefensioneremanser.it, suis de comilatu, in montana profectus est. Ubi
timorea Deo.non ab homine Sarracenis custodibus ingentes preedarum contraxit copias.quasarmigeris
incusso,ad vesperamapplicuerunt juxtaurbeni Bau- B et aliquibusexsociiscoramissas misit ad exercitum;
rim vel Barutb hospitati, sempercomite Sarraceno ipse vero ampliores explorare undique in loco mon-
conviatore praecedente ac eos ducente.lncolaeautera tibus septo concupivit, per actum et difficilem
Baurim, cognoscentes advenlum Christianorum, et a ditura ad nimia armenta et res Sarracenorum in-

jam exercitum per campos civitatis hospitatum, gressus : ubi ab eis circumventus.Iatetin hodiernum
munera acceptabilia cum verbis pacificis miserunt diem quo fine perierit.
praedictis principibus in hunc modum « Precamur, Cap. XLI.
:
—
Quomodo transierint civitates Tyrum,
ut arbores, viles ac sata nostra non vaslantes, Ptolemaida, Cayphas, Cxsaream sicque Pente-
pacifice transeatis: et si propositum vestrum ca- costen celebraverint.

piendi Jerusalem,prosperante fortuna, adiinpleve- Principes autera praedicti et omnis comitalus

ritis, vobis cum omnibus rebus nostr.s s^rvitur eorum ignorantes cur miles egregius ulira termi-
sumus. » His precibus et promissionibus donisque num faceret moras, adhuc tertia die in regione
incolarum Baurim praefati principes placati, sur- urbisSidonisremanserunt.siforte miles honorificut
535 ALBERICI AQUENSIS 536

redierlt a montanis, vel aliquid de ejus udventu \ universi cives permontana et deserta lcafui-ientes

inlelligii«nt. Sed minime eo in pnma nec in ulleia k fucie Cliristianorum cum pueris.uxoribus.armen-
luce reperto, u statione urbi*, migraverunt. Ab _;azis suis se absconderunl.Siccivilatem Hamee
hinc ergo camporum plumliem hubeiiu-d usque civibus armis vacuum invenienles, festinato
et

Tyrutn, quam nunc Sur vocani, curn praeluctore nuntium miseruntad populum catholicum,qui cas-
8iio derfcenderunt.castris peragrorum planitiem
illic trumetatuserat in ripa lluminis.ut univereos accer-
ad hospitandum collocaiis. Manat enim illic fons, seretad intrundam et possidendam urbem artusque
murato eturcuato opcre sic exaltttus ut impetu et recreandos.quos magnis el longi:- ulflixerant lubo-
abundaniia aquarum rivum in origine sua tuntuin ribus. Quod peregrini audientes, ad urbem sine
procreet.ut omnis exercitus illum exhaurire nequi- mora profecli sunt ; et in ea per tres diea requiem
ret. Sequenli vero die Sur relicla, ad civitaiem, sibi fecerunt, vino et oleo plurimoque reperlo fru-
Ptolemaidem nomine,quam nunc moderni Accaron mento relocillati. Episcopum etiam illic quemdam
vocant, eo quod sit urbsDei Accaro i,ventum est. r
Itobertum constiluerunt, Christianos incolas in ea
Quamaddextram inlittorerraris relinquentes.super relinqnentes.quiterras colerent et justitias facerent
flumen dulcis saporis, quod ibidem man influit, agrorum vinearumque fructus redderent.
biduo pernoctaverunt.lllicduaedividuntur viae.una g Qap, XLIII. — Uum ad nwnlana progredilur exerci-
quae ducit per Damascum et fluvium Jordanis a tus, noctc eclipsis lume apparuit.
aiuistris in Jerusalem, altera quae a dextris juxta Quarla vero dehinc exorta luce pariter peregrini
littus praedictimaris continuatur in Jerusalem. procedentes viarn insislunt, relicta civitale Rame.,
Unde quia quinquaginta millia virorum vix
inter qui usque ad locum quo haec montana incipiunt,
viginti milliu in bello valenlium reperiri poterant, quae urbem Jerusalem in mediositam uudique cir-
consiliura Damascum nequaquam
inierunl ut per cumstact, proficisci statuerunt. Sed in loco i!lo
transirent,propter copiamTurcorum quiDaniascum penuria aquae nimia reperta est.Undead castellum
inhabitabant, et propter apertam illic camporum Emmaus trans tria milliaria, cisternis et irriguis
planitiem, ubi eis in omni latere sputiosum vide- fontibuscompertisex relationeconvialoris et ducto-
batur ab hoslibus incursari. Quare inter mare et ris sui Sarraceni, plurima manus armigerorutn
montana in littore v:am insislentes.ubi fiducialiter transmisea est, qui non solum uquarum copiam,
transiie poterant, mari a dextns et a
protecti verum etiam pabula equorum attulere plurima.
montiumaltitudineincomineabili.civitutemCaiphas, Ib dem eclipsis lunae, quae decima quinta erat, in

dictam a Caipha, quondam principe sacerdotum, ipsa nocte facta est, ita ut ex toto a ciaritale sua
praeterierunt ; eademque die in terminis Ciesareae, deficeret, et in sanguineum colorem tota
_, usque in
:_~ o. .„_:. j._. C medium
i; ,„.„ ;u..„ ;j :-:
quam quondam .._i i
urbem, i
turrim Siratoni» dictam,
.;
noctis commutala,omnibus »:
id perspicienti-

Uerodes postea in honorem Caesaris reaedificatam,
Caesaream appellavit,casirametati hospitio reman-
serunt. Ibidem ad radicem montis lonsmanat, qui
ibidem urbiinfluitpercaieporumapei tam planitiem,
ubi dux Godelridus et Robertus Flandrensis,positis
tentoriis, hospitati sunt. Comes
Robertus Northmannorum prince ps, postillos
terposita ejusdem fluminis amplissima palude.pro-
bus timorem non modicum atlerret, nisi a quibus-
dam.quibus patebat aetrorum notitia,hoc solamen
redderetur.Dicebant enim hoc portemum non ma-
lum omen Christianis esse adfuturum.sed lunaede-
fectionem sanguineamqueejus obscuritatem inleri-
vero Reymundu?, tum Sarracenorum procul dubio ostendere. Solis
in- veroeclipsin noxium esse Christianorum portentum
affirttiabunl.

cul abhinc in eodem flumine castra posuerunt»

Cap. XUV. —
Quomodo Chrisliani incolx urbis
Per quatuor quippe dies commorantes,
ibidem Bitklehem duri Godefndo legalos dirigunt, ut ma-
Sabbatum sanclutn Pentecosles ipsumque diem turaret ad subveniendum, et de gmtulabunda
adveotusSpiritus sancti devolissime celebraverunt. susceplione sociorum.

Cap. XLII. — Quomodo civitaiem Ramam invenerunt HospitatisdeniqueChristianisineodem loco juxta

et possederunt, ac episcopum in ea constitucrunf. montana Jerusalem cum universo exercitujam die
Has itaque urbes praefatas preetereuntesintaclas, D advesperascente, legatio catholicorum incolarum
secunda.tertia et quarta feriain terminis et spatiosa urbisBethlehemduciGodefrido innotuit.etpraecipue
planitie praenominala Caesare* Cornelii in regione illorum, quos Sarraceni suspectos traditionis in
Paleeslinorum itersuum continuantes, quinia feria adventu Christianorum ab Jerusalem ejecerant,
ad fluvium civitatis Rama vel Rames castra appli- minas mortisadhuc inferentes.quatenus in nomine
cuerunt,etincrepidine alvei ejusdem fluvii tentoria Domini Jesu Christi sine aliqua retardationeeis ad
ponentes pernoctare decreverunt. Robertus vero subveniendum viam maturarent. Gentiles enim ex
Flandrensis el Gastus, miliiaris homo de Bordeiz, omni plaga regri Babylnniae, auditoadventu Chri-
assumptisquingentissociistironibus,asocietateprae- stianorum,confluebant in.lerusalem,ad defensionem
missi,ad porta? et explorandos muros pr*cesserunt, urbis et occisionem eorum.Dux vero, audita lega-

Quas apertas- et reseratas subierunt, neminem in tione cum precibus comperloque Chrislianorum
urbe reperientes.quod.audita tribulatione et infor- periculo, in eadem nocte ceutum circiter equites

tunio gentilium in circuitu et captione AntiochiaB, loricatos, de castris et comitatu suo eleclos, pree-
537 HISTORIA HIEROSOLYM. — LIB. V. 538
misit ad eubveniendum desolatis et congregntis A fluxerunl, eo quod tam vicini essent loco sancto
Christi fidelibus in Betblebetn. Qui juxta imperium desideratae urbis, pro quo lot labores, tot pericula,
Chnsti.ini ducis equis insid-mles, cum festinatioue tot mortis genera perpessi suut. Mi»x pro audita»
sex nnliiaiibus per totam noctem superatis.in primo urbis lesiderio et amore videndi sanctam civitatem
diei ortu in Bethlehem perveuerunt. Cives vero obhli laborem suamquefatigationem.arnpliusquHm
Chrifliani, cognito eorum adventu, cum hymnis et solebant iler malurant. Nec mora ullt intermissa

laudilms et fontis obviam

aspersione sanclilicati est, quousque ante muroa Jerusalein iu laudibua
procedenles, laetanter eosdem equitesChristianorum hymnoruiiiquevocilerationepraegaiidioldciymuntes
susceperunt, oculos et manus eorum deosculantes eexaginta circiter millia ulriusque sexu9 constite-
et ad illos referentes « Deo gratias quia
haec : 1 runt.
temporibus nostris nuuc ea videmus, quae nobis Cap. XLVI. — Quuliler et n quibus principibus civi-
semper erant in desiderio : vi lelicet vos Chrislia- tus obsessa sit.
nos confratresad » xcussionem jugi servitulis noslrae His itaquft in iocis Christiatiissimo exeroito in
adesse ; et ad loca sancta Jerusaletn inslauranda, et variis signiset armis collato.port.e urbia amililibus
ad auferendos genlilium ritus eoruraque immundi- regis Babyloniae clausae sunt ; turris Uavid satellilio
tias a loco sancto. » armato munita, el univeisi civesinmcenibusad pro-
g
Cap. XLV. —
Qualiter exercitus maturaverit Jerusa- bibendum et resistenduin populo catholico diffusi
lem cotrifjerta legatwue a Bethlehem, et de pr&da sunl.Ruperat enimrexBabylonia3 faedus quod legati
a futitunis urbis abducta, et qualiier anie muros ejus Anliochiam missi cum Christiarns principibus
J-u-usalem in laulibus el hymnis consliterint.
pepigerant, nihil caus^e adversus eos habens praeter
Vix a castris praemissi equites processerant, et quam quod Reymundus conies lortosam civitalem
ecce fama ad aures primorum universiqueexcercitus apprehendil, et praesidium Archas plunmis diebus
est perlata, legationem duci a Bethlehem esse alla- obsedit. Cbristiani vcro videntes regis militiam,
tam. Qua de causa vix medium noctis processit, et urbis munitionem, gentilium cnotradiclioaem,
conlinuo omnes pusilli et magni castrasustulerunt; murosincircuituloc.itaobsidione vallant,ducemque
per anguftias viarum arclasque fauces collium Godefndum, quia erat potens consiliis et viribus,
arctam viam insistentes. Abinde praeire et iter cum Teutonicis belio feroeissimis, in latere turris
maturare quh|ue fervebant equitcs, ne, in arctis David, ubi major vis defensionis redundabat, ordi-
semitarumfaucibus mullitudinepeditum inund.mle, nant, et una cum eo Tankradum comitem, et Rey-
inagnura Geretequitibus impedimentun.Maturabant mundum cum duobus e^iscopisltali* antejanuam
siquidem magni et parvi iier sub pari intentione in p ejusdem turris cum suo comitatu sedere decreve-
Jerusalem. Cuin quibus praemissi milites, a Bethle- runt. Deinde Rubertus Klandrensis.et Hugo granda3
bem revertentes, in via associati suut, cum primum vus de S. Paulo cum suis sodalibus adobsidendos
solis calore matutini rores in ^ramine solentexsic- muros civitatis in declivi parte camporum sedere
cari. Gaslus de civitate Bordeiz cum trigintaviris, delegerunt. RobertusveroNorthmannorumprincepa
gnaris certaminis et insidiarum, clam subtractus ab etcomes Britannus, juxta muros, ubi estoratorium
excercilu, sicul erat providus, sciens vires appro- protomartyris Stephani, in ordine sociorurn taber-
pinquanlum peregrinorum adhuc latere cives et nacula extenderunt. Comes Reinboldus de civitate
milites Jerusalem, per confinia ejusdem urbis cum Oringis, Lodewicus de Mouzun, Cuuo de Monte
suis frena laxat, praedas undique contrahit et ab- acuto, liliu>que ejus Lambertus, Gastus de Bordeiz,
ducit. Sed comperta illius audacia, a civibus et Gerhardus de Rosselon, Baldewinus de Rurg,
Sarracenis militibus praeda excussa est Gastum : Thomas de Feria castro undique in circuitu urhis
vero sociosque ejus usijue ascensum rupis cu- consederunt. Reymundus vero comes videns quia
jusdam insecuti sunt. Ab eadem autem rupe Tan- alias posset prolicere, castra sua ab obsidione
krado descendenti ex adverso, qui et ipse exercitum portarum turris David sustulii, relictis quibusd.im
praeceesit, causa quaerendi necessaria, idem Gastus sociis ad custodiam portarum et super montem
tbviam factus est. Qui Sarracenorum ab urbeegres- D Sion fixis tentoriis, urbem obsidere prorectus est.
sionem et praedce suae excussionem manifestans, ad Hac ilaque in circuitu obsidione locata a primoribus
inseclandoseosdem hostesipsiusTrunkradi animum Gallorum, exploratisque locis, ne quid vacuum aut
vehementeraccendit. Unde ambo admislis sociorum opportunum pateret insidiis, ad montem Oliveti
copiis, iortiterin tergu adversariorum equoslaxant, venlum est, ubi etiam virorum fortium custodiam
usque ad portam urbis Jerusalem eos in fugam posuerunt, ne aliquis as&ultus ab hac parte feret
remittentes praedam vero retinentes ad subse-
; ex improvisio, et gentilium insidia»p»-r juga descen-
.iucntem Chrislianorum exereitum perduxerunt. dentium Christianos incautosdeciperent. Vallisvero
Visis autem prsdarum greg.bus ac reversis fratri- Josaphat, *>uper quam erat urbs et eiiis imminebant
bus, requirunt universi un te has praedarum copias aedificia, remansit inobsessa propter locorum diffi-
abduxerint. Illi eas a campo Jerusalem rapuisseet cullatem et valltum profundititem. Erant tamen
abduxisse professi suut. Jerusalem vero nominari illic. nocte et die, assiduae vigiliae et cusiodiae
audieutes, omneupr® lstitia in fletum lacrymarum Coristianorum.
j:i'J ALBERICf AQUENSIS 540

LIBER SEXTUS.

Capdt piumum. — Piima die congressionit diversi A opertae sunt, ne facile hostili incendio machinacre-
ctrie afflt/juntur. maretur.
Sanrta auterr. civilate sic undique vallata, quinto Cap. IV. — Quidam e pnpulo dum victum longiut
ti ie obaidioiiie ex consilio etjussione praedictorum (fu.vrercnt, n>orlem incurrunt.
principum, loricis et galeis ChrHtiuni ind uii faeta mora long^ obsidionis et prolixa
Interea in hac
ii) teslu.lin.-, inuros et mcBnia sunl aggie^si, operosaqne machinarum structura, compulit quos-
viroiSarracenos fortiter bello laces^entes in jaculia datn indigentia rerum necessanarura ab exercitu
tflxorum, lun hs et sagittis trans muros voluntibus, s ;ri:ere, et victum quaerere. Sed dum casu iu finiti-

ab intus et de foris per longum diei spatiuiu dimi- mas oras Rarnes, praenominatae urbis, inciderent,
oantes. Multi ex fidelibus sauciati, et lapidibus pra?das comport.trent, greges cogerent, ab insidiis
quassaliuUritiijuesiint : quidam sa^iltarun infixione Sirrucenorum, quid ab Asealone, civitate regis Ba-
oculos amiseru'it. Sed primorum nullus, Deo do- byloniae, descimderant, attriti sunt, et pra-da re-
nante, illa die percussus est. Christiani moleste tenta est. Giselbertus de Treva et Achar de Moti-
ferentes populi contritionern, labori ot bello amplius nerla, fortes Christianorom duces et viri nobiles,
incumbebant et muros exteriores, quos Barbicanas
, illic plurimum certaminis detruncati corrue-
post
vocant, valide impugnantes, ferreis malleis et ligo- r» runtjreliqui veroexsociiseorum in fugam conversi,
nibus partim sciderunt. Sed tamen non multum hac per montana viam accelerant in Jerusalem. Ad hit-c
die prolecerunt. Baldewinusde Burg,ad idem negotium contrahendi
Cap. II — Consilium primnrum, guomodo civitas esoas cum Thoma de Feria castro, assumptamanu
cnpi possit. equitum, progressus,obviam fugitivis et disturbat'19
Sedato tandem hoc belli turbine, videns dux el fratribus factus esl. Qui rem et casum illorum in-
primi exercitus quod urbs armis et assultu foret in- telligens, consolatus estuniversos ut redirent secum
superabilis, in castra ab assultu sunt relati, com- in ultionem suarum calumniarum. Continuo pere-
muni consilio uti. quia nisi ingeniis machinae et grini, consolatione virorum fortium respirantes,
mangenarum urbs aequiratur, nunquam aliqua vi- reversi suntunanimiteretrecenter inpersecutionem
armorum possitsuperari. Quodomnibusutile visurn inimicorum, et cum eis diu praelia conserentes,
est consilium, machinas etmangenas arietesque fa- hinc et hinc plures occisi ac vulnerati sunt. Balde-
bricuri. Sed delioiebat materia, lignorum, quorum winusdeBurgadversoteloin pectore vulneratusest.
in illis regionibus msgnaest penuria. Ad hascquidam Cap. V. — Ubi unus gentilium illustris, el duo nobiles
frater conimrislianus, nationeSyrus, peregrinis lo- ChrUtianorum trucidantur.
cum indicat, ubi ligna ad construendas niachinas Taudem Cbristiani invalescentes et Sarracenos in
possent reperiri, videlicet in i|uibusdam montibus ^ fugam cogentes,queitidam eorum militem nobilissi-
versus plagam Arabiae. ReveUto aulem loco lignorum mum,virum calva fronte, slatura procerurr, grandae-
Robertus Flandrensis.Robertus Northm morum do- vum ac corpulentum captum tenuerunt.Uuem Jeru-
minus,Gerhardusquoque de Keresi,assumpta manu salem abducentes, in praedicti Baldewini tentorio
equitumetpedilum, trans quatuor milliaria profecti compedibus religaverunt : sed is nobiliter in throno
sunt. Ubi ligoa inventatergiscamelorumimponentes Baldewini resedit,quod oslro pretiosissimoopertum
ad se lem sociorum reversi sunt sine damno. erat.Videntes autem Christiani principes, quia vir
Cap. III. —
De instrumentis vincendx urbi appositis. prudensetnobilisetstrenuusideroforetSarracenusde
Crastina vero luce primum terris immissa, uni- vita et moribus ejus saepius inquirentes ac disp'itan-
versi artitices operi machinae mangenarum et arietis tes, adChristianitatis fidem eum vocareconabantur.
instant, alii securibus, alii terebellis, quousque Sed modis omnibus huic professinni abrenuntians,
sub spatio qualuor hebdomadarum opus maehiuae ante turrim David productus, ad terrendos arcis cus-
arietis et mangenarum ad unguem perductum est todes in conspectu omnium ab armigero Baldewini
anteturrim David,in aspectu omnium qui in eodem decollatus est. Praefali vero principes, Giselbertus et
praesidio morabantur. Deindj moniti sunt juvenes, Achar, insidiis j,'entilium trucidati, ad locum obsi-
senes, pueri.pnella? ac mulieres ut convenirent in D dionis in magna lamentaticne referuntur quibtis :

vallem Bethlehem, omnes virgultain mulisacasinis Christiani sacerdotes catholicas exsequias exhiben-
aut humeris suis allaturi.de qutbus crates triplices tes, in sepulcro Christianorum confratrum, quod
contexerentur, ex quibus macbina vestila Sarrace- ertt extra civitatem, ossa eorum posuerunt.
norum parvipenderet jacula. Quod et actum est :
Cap. VI. — Quando obsessa sit urbs, et cle raritate
vimina etvirgultaplurima allata sunt, quibus crates polus.
consertae, coriis equinis et taurinis ac camelorum Obsessa estautem civitas sancta, Pt maternostra
541

i.^1.,0, „,m arfuUeHni

HISTUKtA HIEROSOLYM.
HISTORIA
«H, ...«.nni...» I.*-
timisfiliis negaverunt,tertia feria in secunda
MinnuisuLiiiu.

heb
A ne m —««-
— *»«- VI
LIB. '»
-» -*-»*£.
deindeadmontemOliveti.venientesinloco.ub.Uomi.
proredentesaho
542

calore et eolis ardore in- nus Jesus ccelosascendit.acdeinue

domada mensis Julii, qui orare dor-uit, in omm
orientalibus in loco, ubi discipulus suos
tolerabilis habetur, etprBcipue in his m eodem
devotione st humilitate cnnstiterunt.llhc
plagis, ubi etiain non solum rivi deficiunt aquarum, et Roh.s
milliaria loco moniis Petrus Eremita et Arnullus
sod|eiifontesviviet modici solum trsns tria etfac.m-
de- castelloFlandrhe.clcricusmagnae scien«is3
reperiuntur. Hoc solis ortu flagrantissimi, hoc dis-
inaestimabili, diae.adpopulumsermonem facientes.plur.mam
fectu aquarumintolerabiliet ariditate U-
graviter cordiam,quaeinterperegrinos de divereiscausis
Christianorum populus in obsidione hac
mve- creverat,exstinxerunt.Uissenrionem vero.quae inter
vexatus est. Quorum socii ad hauriendos et diu invaluit
milterentur,interdum comitem Reymundum et Tankradum
stigandos fontes cum Bparsim injuste
proptcr conventionem solidorum, quos ei
incolumes laustofonte redibant jinterdum amputa- ambobus
periclitaban comes negaverat.ex admomlionespirituali
lis capitibue, ins.diis gentilium
principibuscompunctis,concordiamoreplacaverant.
Aquam verolurbidam et lutuleutam lactam in con-
cum «"»""» Placatisautemhis.etinconcordiamcum aliis mult.s
tentione multitudinis naurienuuuj, »«-
mumiuamis haurientium, lubricifl -
•-
; .,,
.lla Chr
rhristia-
st
afferebant. Chrislian.s coufratnbu. reduct s, ot a
vormibus hirudinumin follibUBcaprinis
De qua, quantum os cujusque foramine angusto
pell.s capere poterat.licet vetus et putriua fuit,aut
norum process.o a loco pradict
descendens.au pruimumm onl emSmrnn
sauct» Dei Gen.tnc.s collata est. Ub.
"^^
clenci «IU.
eccles am

L foedis sumpta paludibus vel antiqui 8

cisternis,
induti,el reliquias sanotorum cum
reverentu su-
duobus nummis vendebalur. Plurim. autem inertis

intolerantia arctabantur, dum ?io mentes.complures idonei laiei asagittisSarraceno-

vulgi, qui sitis
bib?ndi acciperent, lubricos vermes et rum.quiin mcenibusurbisobservabanttranseuntes,
liccntiam
percussi sunt. Est autem civitas
proxima huic
aquatiles degluliel.ant.et sictumalacto gutture aut Hoc
ecclesiae Sion, quantum jactus habet sagittae.
ventre exstinguebantur. Tantum de monte Sion
mannt, cujus subterraneus
perexiguus autem loco ad suscitandatn iram Christianorum.in
rivulus
derisumetiam et opprobrium.cruces fix,>runt,super
ductus a palatio Salomonis est jactu sagitta\
quas aut spuebant, aut in oculis omnium
mingero
usque ad eum locum quo aedificium in modum
cujus non abhorrebant.
claustri muratum et quadralum habetur :

in medium pernoctem rivulus congregatus

aduna- Cap.IX. — Muchinix muro applicitis,ingen\a partium
tur, de quo in die cives utunlur et animalia ada- inter se confligunt.
litania
quantur. De hinc jejunio cum processione sancta,
— Consiliumincluiicujusdamsuperneyolio orationequefiuita.ccelurnjam tenebrisoperientibus,
Cap. VII. perpartes,
incepto. noctis in silentio deportata est machina
et universa strues mangenarum, ad ipsura locum
Ex hoo creberrimo haustu exercilus refocillaba-
haurien- civitatis.ubi situm est oratorium S.Stephani
proto-
tur,lice.t hac parte inobsessa saepins cives

tibus jacula intorquerent, et a stillicidio hoc

pror- martyris versus vallem Josaphat, in d:e Sabbati,
collocalis tabernaculis in circuitu machi ee
ab hac
sus Christianos abslerrere laborarent.Uvarumcopia
vinique aifluentia primoribus semper abundabat,et stationesublatis.Ubimachinaetomnia instrumenta
pretium habentibus egenis vero.rebus exhaustis,
;
mangenarum et arietis ad unguem fabricata sunt.
trrium
etiam aquse, ut audistis, nimia erat defectio. Unde Verum ex consilio majorum insiruinenta
priori
hac sitis pestilentia ingravescente, populoque ca- mangenarum ordinata eriguntur, quarura
impelu Ghristiani Sarracenos cives a
tholico diu in obsidiono laborante, visum est pri- assultu et

UIJIBUUUUI UUI Cl.

exconsilioerjiscoporum KICU qui
et cleri 4"' murisel
UJUII3 01 mcenibusarcentes
lllu;uiuuaoiuvu,v.u ahsterrerent et muralia
populi CAUIMJOUIU
matlDUS popUll
matibus ...•*. -

consulerent quemdam virum Dei, qui repentino jactu, silicis quoqne tactu, perstringere
aderant, ut
erat in antiqua turri procerae altitudinis in monte valerent. Tandem Sarraceni hoc iinpetu et jactu
Olivarurn solitarius, quid agerenl.quid primum in- perspicientes muros graviter concuti et mmui,
sisterenl, revelantes ei quanto desiderio ad ingre- D saccos stipula paleaque refcrtos, ac navium lunes
diendnm urbem et sepulcium Domini videndum ma»nae grossitudinis, strictim densatos, maris et
aestuarent, et quanta in via pro hac fide et voto mcenibus alfigentes, opposuerunt, quaienus impe-
peiieula sustinuissent. Vir autem Dei, audita co- tum et jactum mangenarum trolliter exciperent,et
rum intentione et desiderio, consilium protulit, nequaquam muris mcenibusque nocerent.Dux vero
quatenus priniura in afflietionejejuniorura et conti- videns hocimpedimentum suis ingeniisoppositum,
nuatione orationumdevoteinsisterent et post hasc : funibus et saccis sagittas ardentes illico ab igne
et
niuris ct Sarracenis Deo auxiliante tutius inferrent eductas, baleari arcu intorsit;et sic igne infixos
assuitus. arida* materiei inhcerentes,a levi aura tenuis flamma

Cap.VIII. — De indicta processione,et qux lunc yesla suscitabatur.quousqueviresacquirens.saccosfunes-

mocnia
sint. que consumpsit,el rursus impetus muros et
Jam ex viri Dei consilio ab episcopis et clero tri- rainuebat.
duanum indiciturjejunium,et sextaferioprocessio-
543 ALBEHICI AQUENSIS 341

\ — Ariet'm r/iuro» perforantem olntni dis- \ bant lVrigrini vero fortiter ex adverso resis>telMnt
lifHtre moliuntur. A I banc denique nimium coritritionem ab intus et
Inipf hac.ad tugendam rainam et strugem muro- txlra, u mai-bina, quae altiludiue bastae fraxineae
ruin allaluti est prae.atus aries horrendi pomlet-13 orUem motnia enperabat, vui ct inilites siliuea
et
el 0(xiia, vettitui vimineia cratibus. Qui virtute et in mania-imosconlorquebant ad laedendos muros,et
inaestimabili virurum inundatione iippulsus.Barbi- odofl civet defenr-iom* iiicenium, universofl
canus exterinies scilieet muros, oppotitoa a-quuto, per urb-m circumvagos iu sagittis et lapide pprcu-
vallo urbis.a viris arielem impellentibut gruvi im- tientes. Alii vero in latere urbia eupra montem
petu in momento comminuit utque dejecit ei viam Sion, una machina comitis Reymundi militea con-
machinse td interiores munu et antiquus nptivit, torquebant ltpides etj icula lae tentes muros et per
foramenqoe pergrande et horrendum ad urbem mcema aasislenleSjhuicquemachinae comitis fruntra
pertrtnsiens, infregit. Hoc itaque foramen trans nocere quaerentes <|uae eamdem nocte- et hora.qua
:

muros uibis defensores iiituentcs.nec ulira id peri- tt ducis, eiecla et muris applicaU esl.

culOflQ sufferre valentesigne sulphureo pice caereo-

Cap.XIU. Ubi porlx,qux Babylutiicis nuntiis per- —
que auscitato, arietem, nimium muris vicinum,suc- viss erunt, custoilix lieputanlur.
cemlerunt, ne deinceps muros lerratu fronte impel- n Cum haecobsidiosanctaecivitatis jam taediofieret,
leret, r.ut foramen ampliaret. Tunc snbito clamore sludioseque ln ejuscaptione modisomnibus et ope-
Dei populu8Commotu?,undique Untoruset tuguriis ribus lerverent, atque plurima de minis et virtute
aquam convehunt qua tandem anes ab igtie restin* regis Babyloniae innotescerent, pervenit ad aures
ctus est. pnncipum exercitus per delatores eosdem qui fratri
CaP. X!. — Qai undique machinx prxsir.., Tankrado pecuniam et ornalum terrpli Domini ante
nunlur. captionem urbis propalav. runt, quod ad urbem
Interea, dum aries exslinguitur, mangenarum Jerusalem per eam portam montis Oliveti et vallis
jaotut et im. etns assidue muros minuebat, et cu- Josaphat, quae inobsessa erat, assidua legatio regi
ttodea ac d< fensores a mcenibus arcebat.Nec mora, Babylonico milterelurdeorunibusqiias liebant ; rur-
inter bsr,machina cum omni structura sua erecta susque regisnuntia et consilia per eamdem portam
est.panetes.ccciiieuia.cratesque illius operta> coriis saepe et occulte reportarentur urbisdefVnsonbus et

thuiinis.equinis et camelinis, quibus constituti in Christianis Ieviter posse tieri imgnuir. iirpedimentutr.
sunt milites, qui urbem impugnarent.et resistentes Quare habito caute super hoc oousilio, principes
facilius certamine fatigarent. A Die autem Sabbati Christianorum collocaverunt laienter insidias in
bnius machina? opcri et compagi insudaates.nsque valle et exiiu ejusdem montis, in sileutio noctis,
ad quimam leriamprotractum opus in vesperecon- U antc et retromunilisviarum seraitis vigili custodia,
summaverunt et ducem Godeftidum, ejusque fra- ne forte aliquis ab Ascalone vel Babylonia aut ab
t^-em Euslachium.similiter fratres duos, Ludolfurn aliqua parte regni hujus descenderet, vel a porla
et En-relbertum.ortos civitate Tornaco.ad tuendarn inobsessa solito more in legationem procederet,=ed
machinam, et urbem bello concilandam ordinave- in insidiasincidens,subito caperetur,nulloque diffu-
runt. Ducern ergo suosque in superiore coenaculo gio ante latera occultatus, a manibus vigilantium
Ludolfumcumfratre suo.etcoeteris eorum scquaci- elaberetur.
bus, medio ccenaculo immorari decreverunt in ;
Cap. XIV. — De duobus regis Babylonix nunliis
inferiore vero,qui machinam trahentes urbi appli- diverso mortis genere pereuntibus.
carent.In arce vero machinae ejusque ccenaculis his Sic tandem ordinatis viarum cuslodibus, et in
constitutis,arietem,postdeletasBarbicanaset aequa- loco praedicti montis Oliveti constitutis, Sarra-
tum vallum, quia tam difficile onus taedium erat ceni ab Ascalone properantes, et re«is Babyloniae
amovere, ultro Chrisliani suo igne combusserunt, nuntia defensoribus urbis deferentes, jam noctis
ne tanti roboris magnitudo conductili machina? silentio incumbente.mediocustodumvenientes asti-
esset impedimento. terunt, urbem sine aliquo obstaculo sperantes in-
Cap. XII — Qiianta instantia cives a machinis jo- D gredi. Sed subito a militibus et custodibus portaa
rinsecus fatigenlur. inobsessaecapti suntetretenti:quorum altera juvene
Dehinc autem in sexta feria mane faoto, Sarra- immoderatohasta confixus,moxspiritum exhalavit;
ceni millites, et qui urbis erant cives, machinam alter verovivus et sanus in praesenliam Christiano-
erectam intuentes,etin eahabitantes loricatos,stu- rum principum adductus est.ut ab eo minisextor-
pefacliettremefacti,miranturtammatutinos et Lello querent.aut promissione vit83,cu,jus rei nuntii ad-
paratos milites in roachinaapparere ; omnesqueper venissent-.quatenus sic jaculapraevisa minus nocere
urbem gradientes sagittiset arcu infigere,ac pugna porsent.Is denique multura vitae suae sollicitus et

inces3abtli quosque per urLem visos a machina de- anxius, plurimum de regis Babylonicae consilio et
super muros promiaente, jaculis et snxis urgere. le^atione aperuit, et quomodo nunc per eos admo-
Umleunanimiter intracivitatemgentiles conglubali, nuisset fideles sibi milites una cum civibus,ne ali-
volatili telo sagittarum nocerc duci et resisterenoD quo terrore et oppressione sed
fatigati, deficereni,

abstineot el per ractaia dispersi peregrinos lrede- se invicem consolando, stabiles in defensione per-
545 HISTOttlA HIEttOSOLYM. — LIB. VI. 5V5

sisterent, scientes quia postquindecim dies ad A nnrura crates vimineaspenetrare non polerat, inter
auxilium in virtute magna Jerusalem venire decre- dum ollas flammivomas jactabant in crates machi-
visset ad exterminandosGallos, et suos liberamlos. nam protegentes, ut prunae aut sciritillae aridae

Post hanc caeterasque relationes militibus restitutus, materiei adhaerentes,levi aura suscitatre ampliar^n-
tur, et machina consumeretur sed indusiria Gal-
tormento cujusdam mangenae, ligatis munibus et
:

pedibus est immissus, ut sic post primam et se- lorum urtem arle pr^venit. Nam coriis luuricis

cundam inundationem trans muros jactaretur.Sed maehinae et crates opertae flammas aut prunas
nimio ejus pondere pellis mangenoc gravata, non injeeias minime retinebant sed subito a coriis
;

long.; miserum projecil; qui mox juxta muroscor- ignis labens humique cadensdeliciebat.Tandem ha-

ruens super asperos silices, fractis cervicibus, ner- rumquinquemanf:eiiaru.TQa88iduisictibu8diixsuique

vis et ossibus, in momenio exstinctus fuisse re- gravati.applicuerunt machinam invrtute Christia-

firtur. norum cominus mcenia et muros, ut eic tuiior

— De adversus machinas obsisteret et mangenae, propter
;

Cap. XV. instrumentis profanorum contra ma-

ckinas fidelium, aedificia domorum turrium abduci in loco spatioso
videntes non valentes, niinus jacerent et machin*tm fenre
Cives autem et milites regis Bahyloniae

sic legationem regis dissipatam, et audacius Chri- «3 non possent. Jam vero juxta muros abducta ma
stianos urbem expugnare, et quia hinc et hinc china.et quinque mangenis ab illa spatiosum reces-

machinae nimium urbi infestae adversarentur, appo- sum non invenienlibus, lapis intorlus et in impetu

sueruntct ipsiinstrumenta quatuordecim mangena- emissus.nimium vicinam transvolat machinamaut

rum erigpre, quarura virtute et impetu assidue in interdum volatu suo deficiens, juxta muros cadi-ns,
m ichinas lapides jaciarentur, quorum crebris icti- Sarracenos opprimebat. Sarraceni tandem intelli-
bus atiouitas quassarentur ac perirent, et in eis genles quia viri imperterriti in machina starent.qui
positi unaearum ruina periciitarentur. Ex his vero mangenarum arte non possent laedi, turrim quam-
dam, quae in vicino erat machina?,SHcciB stipula et
qua>uordecim mangenis novem comitis Reymundi
machinae opponuntur, cum innumerabili manu et feno vel palea impletis, item vimimis cratibus et

virtute civium quarum intolerabili et crebro im-

:
densitate navalium funium adversus Christianor.im

petu graviter machina concussa et attritaest.ejus- mangenas undique trctam.munieruut.virus pugna-

que compagines dissolutae. Quaro universi in ea tores in ea constituenies.qui assidue moles lapidura

vjri belligeri nimiura attriti, et obstupelacti inopi- fundibulis aut parvis maugenellis iomaehioam
nato excidio, vix a mortis elapsi sunt periculo. jacerenl, et ejus habitatores diversis armorum ter-
Unde quia tot creberrimos lapidum ictus sustine.re /-.
roribus arctarenl.Sed nec sic machina ducis Gode-
fridi cedente.nec ejus custodibus ab assuliu i-^pres-
non poteranl, et michin;p protectio delecerat, pro-
cul a mcenibus machina reducta est, nec ultra in- sis, sed anplius et saevius invalescentibus,Sarrace-
norum arlitices aliud aptant ingenium,qno machina
ventus, qui hanc iterato ascenderet, ac cives im-
pugnando lacesseret. Qumque vero residu33 contra ejusque possessores sine recuperatione consume-
machinam o!uois eriguntur, ut eam pari impetu et rentur.

jactu percuterent et uttererent ; sed.Ueo protegente, Cap. XVIII — Ubi ignis aceto sopimr, et calena
licet cretiro iclu tacta et quassata ruinam unna- gentilium vi exturuuetur.

reiur integra permansit et intacta, vimineisque cra- Contulerunt enimimmanissiraum magnique pon-
libus prutecta,miros impetus lapidum molliterexce- dens robjr arborum, quod totuin clavis ferreis et

ptos foriiier tolerabat. uncis confixerunt, clavosque stuppis, pice, cera

Cap. XVI. — De cruci/ixo, cui perfidorum insania oleoque infusiset impinguatis impleverunt.et omni
nocere non potuit. fomentorum ignis genere. Catenam quoque ferream
Erat cruxin summitate ejusdem machinap, figu- onerosam in medio robore affixerunt, ne curvis
et
rara continens Domini Jesu auro fulgidissimam, et ferreis hamis peregrinorum leviter posset aulerri
quam iidem Sarraceni jactu mangenaium assHue et amoveri, dum ad combureniiam m-ichinam trans
moliebantur percntere sed Dulla eis feriendi facul- D muros et mcenia praefatum lignum j iclaretur.
;

tas aut amovendi concessa est. Ulis vero saepius Antato perfecloque hujus roboris aedificio, quadam
jacturam lapidum adversus crucem hanc molienti- die universi cives ac milite3 regis Bahyloniae intra
bus.lapis fortuito advolans militem queradam,assi- urbem adunati, circa id opus cunleruntur. Qui sca-
stentem lateri duci, in caput tortiter percus^it, qui, lis, has'is et apparatibus suis grave lignum.in^en-
fracto cerebro et cervicibus, momentaneo
etTusis sum igne omni aquainexstinguibili. trans murosin
Dux vero vix ab ictu tam repen
fine pxslinctus est. virtutemagna in momento depnsuerunt, inter
tinoobservatus, multum baleari arcu civibus man- muros et machinam hoc jacientes, ut ab illiusvali-
genasque intorquentibus, insistebat et crates a
;
dissimo ardore postes, quibus tola innitebatur ma-
machinaimpetu avulsasinterdum reparabaietfuni- china, cremarentur ruinamque in ea
correpti,
bus religabal. habiiantes palerentur nec ulla aqua tam vehemens
;

Cap. XVII. —
Item de diversis perfidorum machinis. jgnis restingueretur, quousque tota machina cum
Sarraceni milites videntes quia impetus mange- praefato robore in cineres redactacorruisset.Verum
 547 ALBERI I AQl'E\SIS 548

Christianisab indiganis conchrialianis re-s iunotuit, A Qu^s Ghristiani arrpientea.cum frenia ol selliaab-

etqna Uerbioigoi»,aqnain«»xatingnibiHei sol laoetl duxcrunt, habentea ea.

liquore realingoi vuleit. Unde in utribus intra Cap. XXI. — Quid fuctum ut, per portas toto irrum-
.inum aoetum, px profidentia impoaitum euper jftile pnputo.

injectum el itJ »io grande inoendlnm Interea quidam pere>/rinorum ad portns urbis
inetum, ullra DQ iohin» noccre non potuit. Ad oontendentee, aerae i vectee ferreoa avellunt, to-

buiua den q"<> - ex-tinetionem concureua tumque vulgusad auxilium intrumutunt.Sed tanla
igrinorum factUB aet: qni catenam urripien- ura et enxietaa ingredientinm in porta hac

tee, totie viribus lu lamen inierunt, hi exteriua perhibetur, ut ctiam ipai cqui,nirnia oppres-
lo, hi mteriua reticendo. Sed Chriatiaporum eione gravati,plurimoi drtitibua, aperio ore ad i.

vtrtus, Deo favente, prsvaluit ; el »io Barracenie dendum, nolcnte scssoie, invaderent, su lore inau-

catcna erepta, a fidjlibua reteniu est. dito diffluenlee.Quarq viri circiter 9*'decim p.-dibuB
cquorum, mulorum, huminumque conculcaii et
Cap. \IX. — Qai snicnim eicitattm obdnuennt
exhaluverunt.
primi. discerpti et aufTocati, Bpiritum vitae

Per loraiiem etiain iiiurorum, quod aries ft rrata

In BJuedem vero cutenae contjntione ab intus et
t.o d
j-r„„.;^. „ fru»tra
r„ fronte mfregeral, pluri na m llia virorutn ac rnulie-
qumque man^euarum
•

defon?,ac defectione H „•
.!.,»..
jam deintus jautantium, dux, qui m
,
• •
:«„ ,:„„„
eminentiore
rum lntrcmissa sunl.Hi omnes conglobati, m »oci-
i i

feratione et strepitu magno ad palatiurr. praedictum

mansionem,omne genus
ccenaculo atcis obtinuerat
concursum facientes, fratribus praemissis auxiliurn
jaculorum saxorumque inmedium vulguscon^loba-
contulerunt, Sarracenos per domum, quae spatios-a
torum cum suis ietorquebat, et stantes in muro
erat, crudeli funero sternentes : quorum adeo san-
sine intermieeione a mocnibus arcebat. Trea aiqoi-
guinis facta est effusio.ut etiam rivi per ipsa pavi-
dem Christian >rum manj-enae sine reqoie, incessa- usquead talos fusus
menta regiae aulaedefluerent.et
bilijaotu mcenia transvolabant, et custodes hinc
cri-or accresceret. Sarraccni, interdum recuperato
et hinc a u.ccnibus longo recessu abaterrebanl.
spiritu et viribus.in delensionem fruslra erigunlur;
Adhaec fratres praenominati, Lndolfua et Engel-
sed tamen plures fidelium incautos mutua caede per-
bertus, videntes Surracenos otio torpero el manus
fodcrunt.
a defensione continere, atque ex utroque lalere
absistere propter rnangenarum
Cap. XXII. — De cislema regii pulalii.
mcenium procul cae-
In cisternam autem regiam,quae ante foresejus-
terorurnque impetum,sine mora, sicuti muro erant
dem modum lacus amplitudinem et magni-
palatiiin
propioree, a secundo cuenaculo, io qtio manebant,
tudinem cavatione continet, testudinem fornicei
porrectis arboribuael in mcenia missis, primum in q operis dcsuperhubens.marmoreis undique subnixa
urbein cum vinute armorum descenderunt, univer-
columnis, plures Sarracenorum per gradus,qui ad
sis murorum cusiodibus m fugam versis.Dux vero
hauriendam aquam introeuntes perducunt, confu-
fraterqueejus Eustachius.ho,- .irbem jara ingre^sos
gerunt quorurn alii aquis suffocati sunt, alii ab
:

intelligeiUes.exlerr.plottsuperiorearcedesceudentes,
insequentibusChristiauisinipsisgradibusdefensio-
moxetipei in mccnibusconsislentesad opemiilorum
nis perempli sunt. Per ea vero foramina,quae trans
doscenderunt. Omnis populus haec intuens, et
totudinem ora in modum putei habe.banl, tam
principes jam ubtinere civilalem inaestimabili cla-
Christiani quam Sarraceni praecipiti fuga, caecoque
more intouantes scalis undique muro appiicitis,
cursu cadentes, non solum submersione periclita-
ascendere el intrare featinant.
bantur, sed et fractis collisel coi vicibus.aut ruptis
Cap. XX. — Dc diffugio et interitu perditerum. visceribua exstinguebantur. Hujus quippe cisternao
Cives autem ac defensores urbis contemplantes regio3 aqui in omni ubsidione urbis ad n.ensuiarn

capta. mcenia et muros, ac media urbe viros Chri- civibus indigentibus et militibus dari sulebat ad
etiauos sistere, totamque civitatem armis Gallorum squandos equos, gregeset universa jumenla, et ad
inundare, correpti sunt formidine et mentis hebe- necess.trios. Ex omni stillicidio pluvia-
omnes usns
tudine;acrei.entediffngium facientes,plurimamul D rum, ab ipsius tecti palatii canalibus, templique

tiludo spe protectionisad palatiumregis Salomonis,
quod er.it spatiosum atque firmissimum.fugam ar-
ripiunt. Quos Galli fortiter inseculi lanceis et gla-
diis, cum ipsis fugitivis pariter portas
grediuntur, et in nimia gentilium occisione perseve-
rant. Equites vero circiter quadringenti, qui a rege
BabyloniaemissijUrbem assidue pet lustrabantin ad-
monilionedelensionisetconsolationecivium,vi8aan-
gustiaut fugasuorum,ad praesidium turris David ve-
loci cursu'equorum diverterunt 3ed Galliseos gravi
insecutione prementibus.vix portae immissi. equos,
ante jaauam unanimiter deicendente8,relicjuerunt;
Domini testodine.et atectis multorum 3edificinrum,
confluente, haec cisterna adimpletur, per circulum
anni frigidam ac salubrem aquam abunde omnibus
palatii in- illic urbem inhabitantibus administrans.
Cap. XXIII. — ltem de generali cxde civium et di-
reptione lempli Domini.
Egressi autem Christiani victores a palatio post
nimiam ^t cruentam caedem Sarracenorum,quorum
decem millia in ipso loco occiderunt, plures copias
gentilium, per vicos civitatis errantes diffugio prae
timore mortis, in oregiud:: percusserunt.Mulieres,
qua? in turritis palatiis et soliis confugerant, mu-
 -

649 HISTORJA HIEROSOLYM. — LlB. VI. 530

crone confoderunt; infantes, adhuc sugenteB, per A tum ; et sic in varios eententias diverea opinione

plantam pe<1is e sinu matris aut cunabuhs arreptos eriguntur.

muris vel osliorum liminibus allidentes.fraclis cer. Cap. XXV. — De oratoriis sanct.v cioilalis, et quam
vicibus, alios armis trucidabant, alios lapidibug devote dux sepulcrum Donn i vixitavertt.

obruebant ; nulli prorsus setati aut geneii gentilium Hoc itaque vaset promunclorium, quod in inedio
pa^cenles. Quicunque ergo domuin aut palutium templiproeminereproediximus.intactum aTankrado
prior invadebat, cum omni snppellectile^frumento^ permansit, quin Turoi omni devotione utrumque
oleo, hordeo et vino, pecunia ant veste, vel quali- veuerunte3, inviolutum resei vabunt.Unde el taber-
bet re pacifice obtinebai. Et sic posspssores totius naculum omnibonorcet decorethesaurizabaut.soli,
civitatis facti sunt. Intromiesis vero Christianis in omnibus gentibus caeteris exelusis, in Hlo suarum
civitatem et Iotiga strage in palatio et urbe saevienti. caeremoniarum observationi vacantes. Sic vero ip-
bus spoliisatque diviliisSarracenoruminhiuntibus, sum praefatum templum ad exsequendos ritus smi
Tunkradus,quilestinus in primo urbisingressu lem- erroris summa reverentia et cuslodia venerantes,
plum praecurrit, et avulsis seris intravit, pecuniam solieliam Dominici sepulcri templo.ejusque cultori-
auri el arg^nti incomparabilem cum robore et ope bus Christianis parcebant, propler tributa, quae ex
sui salellitii a muris deauratis in circuilu columnis R oblatione fidelium assidue eis solvebantur,una cum
et pilariis avulsit, biduo in ryptionc hujus thesauri ecclesia S. Mariae ad Latinos, quae etiam tributaria
a Turcis oratorio decorundo collati desudans.Quem erat.In reiiqua vero oraloria urbis sanctae tam Turci
thesaurum duo Sarraceni, ab urbe inobsidione quaiu Sarraceni suam tyrannidem niinia strage
egressi, eidem Tankrado, ut gratiam et salutem exercuerunl, prorsus ab eis catholicos cultores ex
vitae suee in oculis ipsius invenirent, propalasse terminantes. Ad hoc denique templum Domini, ut
feruntcr.Post praedictum vero tempus dierumtem- praedictnm est, iter suum Taukrado convertente
pli portas upcriens, et s-icum pecuniam asportans, prae avarilia sibi propalatae pecuniae aliis vero ad ;

duciGodefrido,cujuseratmile8,fideliterdivisit,quarr praesidium turris Davidfugitivosvelociter insequen-

vix, ut aiunt, quibus tota massa innotuit, sex ca-
meli aut muli portare poterant.
Cap. XXIV. —
Relutio de terr.plo Domini.
Hoc Templum, quod dicitur Domini, non illud
antiquum ac mirabile opus regis Salomonis intelli-
gendum est,cum tota urlis Jerusalem a rege Nabo-
chodonosor, deinde a rege Antiocho ante multos fj lorica.et lanea vesteindutus,nudatis pedibus muros
anno3Dominica? lncarnationis destructa tuerit,(em-
plumque Silomonis a fundamento dirutum, orna-
mentis et vasis sacris spolialum sit.Rursus post in-
oaroationem, ex praenuntiutione Dumini Jesu, a
tibus,cunctisque principibusrebuset aedificii? Tur-
cicis inhiantibus, universoque vulgo ad palatium
Salomonis lendente,et coedem niiniam crudeliter in
Sarracenos operante,duxGodefr;dus ob omni strage
se abslinens.mox tribus tautum suorum secum re-
leniis, Baldrico, Adelboldo ct Siabuione, exuius
egressus,incircuitu urbiscum humiliiale processit,
et ppr eam portam quoe respicit ad iuonteu» Oliva-
rum iniroiens.Scpulcro Domini nnetri J^su Christi,
Filii Dei vivi, praesentatus est, in Iacrymis, oratio-

priucipibus Roinanorum,Vi'8pasi;ino et Tito.iundi- n:bus et divinis persi3tens laudibus.el Deo gralias

tus cura suis habitatoribus sic Jerusalem deletaest, agensquiavideremeruitquod illist mperfuit suinino
utsecundum vocem Dominilapis super lapidern non desiderio.
relinquerctur.Verum templum hoc postea a moder- Cap. XXVI. —
cujusdam de luce.
• Visio
nis et Chrislianis culloribus reaedificatum, plures Nampiodicispropositoimpleto.somniihujusvisio
attestantur ; nempe eo loco,quo Salomon pacificus completa veraciter compiobalur.Anie viae hujus ini-
de lignis cedrinis et Pario lapide pristinum Dei ta- tium cum saepe idera dux suspiriu tr ,heret,suiqu8
bernaculum collocavit, et in ea Sancta sanotorum. animi optio ante omnia essetvisitare sanctam civi
Inmedio autem hoc modernotabernaculomonslapi- tatem Jerusalem,et videre sepulcrum Domini Jesu,
deus, natura fundutus.proeminet.fere in latiludine ac saepeprivatis famulis eord>s sui aperiret intentio-
continens tei(iampartem.jugeri,in altitudine habens n nem, cuidam de familiaribus suis,Stabu!oni videli
duos cubitos. Cujus in unu latere gradus collocati, cet,in hunc modum ostensa est visio.Videbat idem
ad cava loca descendentes perducunt ; alio vero in scalam auream a ccelesti axe procerae longitudinis
latere, ut in veritate rcferunt, qui tunc considera- usque ad terram porrectam, quam ipse dux.nimio
veruDt,ostiolum habet lapideum, sed semper signa- desiderio fervens,cum quodam poculisui provisore,
tum. Illic ex quorumdam
opinione quaedam Sancta Rothardo nomine, lucernam in manu ferente, con-
sanctorumadhucservari perhibentur.Inmediasi qui- scendere conatus est.Sed provisorejam media scala
dem testudme ejusdem lempli moderni, quod nunc consistente,lucerna,quam gestabat manu illius,
in
mirifico opere signorum desupermurorum parietes exstinguitur, et medius gradus scala»,per quam ad
in circuitucontinet.rotundam catenam infixam esse supernum cceli solium scandebat.graviter laesus et
asseverant,in qua vas aurei fulgoriset oporis, pon- atlritusest.Sic provisor poculi ad imeriora reversns,
deris vero ciroiter ducentarum marcarum,pendere prfetormidine ulira ud ccelestem portam cum duce
semper solet. Quod urnsm auream alii affirmant, pervenire non potuitac pulsare. At Slabulo, cujus
alii eanguinam Domini, alii manna in eo abscondi- estista visio,luccraam exstinctam reaccendierns^eca-
851 ALBERICJ AQUENSIS 5">_

lam.quampincrnaindignusattolli nonmeruit.fidu- A Cap. XXIX. — Ubi connlio majorumira Tnnkradi

sei/atur.
cialiter COOSeeodit.et locernam ultra indeficientera
fereua.cuin dueeeoli penetravit ad aulun.ubi
i |
> -* . » Tankradus. miles glorinsus.super hac eibi illata,
urnni delioiarumdulcediaeeu- injuria vehementi ira succeusu- est.nec sinediscur-

mulata reptn.i e-t. Ad banc deniqUC duz euui _le- I gravi ultione turor illiua quievisset.nisi cuu-

ctis et ea digola reoumbcns, de oinni qu_3 adurat eiliomet senteuiia majorum ac prudentium illi is

dulced.nis auaviUte purtiius e.t. animum his mitigassetverbia : « Jerusalem civitas

Cap. XXVII. — Inler/ifttittio somnii. Dc. excelsi, ut universi nostia.magna diffiealtateet

Quid per baoc scaainad cucli pulatiuin (lucenlern, non sine damno nostrorum recuperaia,propriis liliis
nisi viaquamduxtotamentisintentioiieapprehendit hudie resiilula esl,et linerata de manu regis Baby-
Jeruaalem,quc porta est cajlcstirt patriae, loniaj, jugique Turcorum. S>-d modo cavendum est
ad urbe ii

significatur ? i.x auro enim puris.uno erat scala neavaritiaaut pigritiavel misericordiaerga inimicos
;

quia ad banc viametcoeli portam purocordeet per- habita, hanc amitt imiis,captivi8,et adhuc residuis

fecla humilitale venienduiii.M^dia autem scala pro- in urbe gentilihus, parcentes. Nam si forte a re^e
visoris poculi lucerna exstinguitur, gradus leesus B ibyloniae in multiludine «ravi occupali fuerimus,
deficit.ascensus negatur.quiaopus et ouus vise san- g subito ab intus et extra impugnabimur sicque in ;

ctae, quud bon» et pura voluntate una cuin duce
devovit,medio hbore deseruit cum plurimis, sicut
audivistis.Propter diffidentiam enim et imminentes
anguslias a duce subtraclus est Antiochis, et sic
apostata factus, ad arairum reversus est miseria-
rum, nec ultra per scalam cutn duce rocli intr r iens
perpetuumexsilium transportabimur.Undeprimum
et fi.lele nobis videlur consilium.quatenus universi
Sarraceni etgentiles, qui captivi tenentur, pecunia
redimendiaut redempti,sine dilatione ingladio ci r-
ruant,ne fraudeaut ingenio illorum nobisaliquaoc-
currant adversa. »

januam, eanctorum mensu digr.us fuit pariicipari. Cap. XXX. — Inlernecio superstitum genhlium.

Stahulo vero ducis canierarius, lucernam ab ipsius Consilio hoc accepto, tertio die post victoriam

manu suscipiens, teaccer.dit, quia voluntatem bo- egreaaa est sententia a majoribus : et ecce univorsi

nam vi_3 bujus quain primum assumpsit fortiter arma rapiunt, et miserabili caede in omne vulgus
retinuit.et inter diversas mentis vacillationes lam- gentilium, quod adhuc erat residuum, exaurgunt,
padehenevi lenti* reaccensa.reflagranti voto firmi- alios producentes e vinculis et decollantes,alios per
ter haesit ; sicque insolubili gradu sealam cum duce vicosetplateascivitatisinventos trucidantes,quibu_
superavit.lnsuier illius in oinni tribulalione socius antea causa pecuniae aut humana pietate peperce-
Blabil s,ct lamulus existen3
;
lelis Dei,eo usquein (1 runt. Puellas vero, mulieres, matronas nobiles et

Jerusalem pervenit, et ai sepulcrum Domini, quod *« fetas cum puellis tenellisdetruncabantautlapidibus

niLUsaestetilrsiderium tutiusdulcedinissan.torum, obruebant.in nullis aliquam considerantes aetatem

inirare meruit et orare. Econtra puellae, mulieres, matronae metu momcn-
Cap \\\[\\. — araritia Heyminidi et Taukradi,
l)e
taneae angustiatae et horrore gravissimae necia
ct ile iiece i/ucrumdam gentilium. concussae, Christianos in jugulum utriusque sexus
Pu.-»t hn_e duce a sanctuario Dotninici sepulcri debacchantes ac saevientes, medios pro liberanda
regresso iu l-etitia cordis et exsultatione post per- vita amplexabantur,quasdain pedibus eornm advol-

sctam ibi vietoriam, et bospiiio quiescendi causa vebantur.de vila et salute sua illcs nimium mise-
d.elinatojam toto exercilu sedala a gentilium occi- rando fletu el ejulatu sollicitantes.Pueri vero quin-
sionp, ct nocto ea oculos universorum prae labore quennes auttriennes matrum patrumquecrudelem
aggravanle, quia Jerusalem, civitas Dei viventis,et casum intuentes.una miserum clamorem et fletum
mater nostra, filiis restituta est in victoria magna niultiplicabant. Sed frustrahapc pietalis et miseri-
sextaferia, iu die soleuiui divisionis apostolorum, cordiae signa fiebant.Nam Christianisic necitotum
quae est Idus Julii, comea Reymundus av .ntia cor- laxaverant animum, ut non sugens masculus aut
ruptus, Sarracenos milites, quos in turrim David femina,nedum infansunius anni vivensmanum per-
fuga elapsos obsederat, accepla ingenti pecunia, D cussoris evaderet.Unde plateae totius civitatis Jeru-
illaesos abire permisit : omniaautem arma.escas et silem corporibus exstinctis virorum et mulierum
exuviaseorum cum eodem praesidioretinuit Proxima lacerisquemembrisinlantium adeostratae et operlae
ab hinc die S.ibbati clarescenle.quidam Sarraceno- liiisse referuntur, ut non solum in vicis, soliis et

rumspe vitae in sumraitatem tecti domus praecelsae palatiis,sed etiam in locis desertaesolitudinis copia
Salomonis ab armis elapsi, circiter trecenti confu- occisorum reperiretur innumerabilia.
gerant.Qui n ulta prece pro vila flagitantes.in mor- Cap. XXXI. — De anteriore lurcorum dominio in
lis articulo po.iti, nullius fiducia aut promi.sione urbe Jerusalem.
audebant descendere,quousque vexillr.m Tankradi, A die autem, quae urbs sancta a Sarracenis ob-
insignum proiectiutiis vivendi susceperunt.Sed mi- eessa, munita ac defensa fnit, usque ad lnnc diem
nime misellis proluit.Nam plurimissuper hoc indi- qua capta et vicla suisque restituta est,nullusTur-
gnantibus, et Christianis furore commotis,ne unus corum in ea repertus est,qui paulo ante hanc vi in-
quidem illorum evasit. vadentes, multo tempore obtinuerant,et gravia tri-
553 HISTORIA HIEROSOLYM. LIB. VI. 554
buta tam a Sarracenis quam peregrinis Christi et A. decreverunt. Quo renuente, et csteris universis
Indigenis fidelibus exigebant. Trecenti Turci erant, capitaneis ad id officium electis, Godefridus dux
qui civitatem sancta'n captivaverant, locgo tertpore landem,Iicet invitus,ad tuendum urbis principatum
in ea dominati, plurimis in circuitu urbibusSyrire promovetur. Promotus ergo conBilio et benevolentia
et Pa!aestinae regionis illis tributanis factis, quas omnium Christianorum, turrim David regis quam
rexBabyloniaecum Jerttealem quondam subditaset ipse Keymundus, laxatis fugae Sarracenis, invase-
regno suo appendentes potenter obtinere solebat. rat, requisivii.SedReymundus prorsus reddere ne-
Nunc, ut audistis,Christianorum exercitu in obsi- gavit. donec minis ipsius ducis et Christianorum
dione Antiochiae post captam Nicaeam ordinato,idem restiluere coaclus est. Hujus vero ducis electio et
rex Babyloniae, audita gloria, virlute ac victoria promotio nequaquam hum.mavoluntate factafuisse
Cbristianorum principum.et Turcorum humilbtio- credatur;sedtotU!iiDeiordinationeetgratiafactum,
ne,inurbeJerusalem,quamami->erat,trecentos Tur- cum procul dubio ex visionecujusdam bonietveri-
tos in apparatu et exercitu copioso obsedit. Quos dici militis didicerimus, ante decem annos hujus
plurimo assultu etmangenarum impetu expugna- viaehunc a Deo eleciura et constitutum duclorem,
tos fatigavit,multum obsistentes ac repugnantes,sed principem atque praeceptorem Chrisliani exercitus,
non sine magno suorum detrimento. g ut omnibus primatibus actu,victoriaelcousiliis
prffi

Cap. XXXII. — Quomodo

Turci eliminatr sint, et de beatiorem, et fide uc veritate integriorem.
mendosa Babyloinciregis promisnone. Cap. XXXIV. — Somnium cujusdam militis de Cuce.
Erat autem Solymanus, princepset caputhorum Quadam ergonocte praefalus miles.Hezelo nomi-
Turcorum, miles terocissimus.semper regiBabylo- ne,de Kinwilre villa, quae est in rubuario,cum eo-
TandemTurci cum
niae et ejus regno adversarius. dem duce in silva quadam quae vocatur Kettena,
pnncipe suo,videntes manum suorum exiguam pon- venatoria artefatigitus, facili sopore occupatus est,
dus millium assultus tolerarenon posse,
bclli et tot statimque in spirituad montem Sina translatusesl,
data mutuo fide et dextris de vita et salutesua.im- ubi Moyses, famulus Domini, jejunio quadraginta
petraverunt, quatenus urbem reddentes, pacitke dierum expleto,claritatem gloriae Dei meruitvidere
exirent, et conductum ipsius regis usque inDama- et legem de manu Dei accipere.Superhujus denique

scuin haberent, in qua princeps magnificus Doni- montis cacumen videbat praedictum cum timoreet
manilraterdominari per&ibetur.qui nunocum prae- mansuetudine facili ascensu attolli, el duos ei in
fatis Turcis ab urbe Jerusalem ejectus est. His vestibus albisetpoutificaliornatu obviam festinare,
ejectis et conductum usque inDamascum ha-
regis dicentes : « Qui servo suo
el fideli Moysi contulit

bentibua,rex Jerusalem ingressus.templum Domir.i benedictionem gratiam,ejusdem benedictionibus

et

juxta ritum gentilium summa reverentia et humili- C rj

ej viventis d reple^ris.et gratiam in oculis ejus in
tate subiit. Deinde templum Domini sepulcri cura venias : uutac proeceptor populisui Christiani in
omni habitu religionis gentilis introivit, omnia pa- omni fide et veritate constitueris. » Hoc dicto.miles
cifice perlustrans,et nullum Christianorum & fide et expergefactus a sommo.surrexit, et visio subtracta
ordine sui ritus avertens. Dehinc reversus, civita- est.

temfideli custodiadisposuit ; turrim vero Davidsuo Cap. XXXV. — Solutio somnii.

satellitiomutiivit.palatium Saloi..onis et ceetera re- Quid in hac visione consideranduuj, nisi quod in
galia^diticia etdefensoria suo juri mancipavit. Hac spiritu et lenitate Moysi surgeret dux spiritualis
itaque civitateejus subditione relocatapost Turco- Israel,a Deo praeordinatus et princeps populi consti-

rum c^ectionem^nimium gavisus,sed adhuc Turcos tutus ? Uude hanc visionem

et benedictonem vere

sibi a Damasco metuens adversari,direxit legatos el manileste in eo adimpletam cognoscimus; quia

ad Christianorum priucipes,circa urbem Antiochiam
residentes, refereus quomodo ab urbe Jerusalemet
re^nosuo Turccosejecerit,etquiainomnibuseorum
voluntati de urbe sancta satisfacere voluerit, et de
revera, cum plurimi principes ac potentes.episcopi
regum, viam hanc ante illum et
et comites, filiique
post eum institerint, Christianorumque exerciius
di.ctores fuerint, nequaquam prosperum iter fecit

fide Christi Christianitatisque professione consiliis D is Deus, aulsui desiderii compoles facti sunt;ve-
i 1 i

eorum ac miescere. Sed omnia nienlitus et in dolo
locutus est.Nam urbis introitum peregrinisnegavit
omni armorum defensione el militum virlute, qua
poterat,donec ccelestis Regi auxilio, Sarracenis, ut
audistis, crudeli nece peremptis, nunc intromissi
rum a regibus et barbaris nationibus multa illis
adversa, ct universo illornm exercitui, illata sunt;
quia non erant illi per quos salus veniret in Israel.
At, duce Godefrido post universos praemissos viam
insistenle, desperatique exercitus duce ac principe

sunt. existente, omnia adversa in prospera sunt mutata;

Caf. XXXIII. —
Promotio gloriosi ducis in Jeru- nec fuit quod impediret viam, aut quae noceretad-
salem. versilas, nec nisi in sceleratis et transgressoribu»

Hac vero miseranda strage Sarracenorum com- inventa fuit iniquitas ; inventa vero iniquitate, ex
pleta, in proximo die Domiuico fidcles et primores juslitia vera Dei subsecuta estultio, qua et sancti-
Chnstianorum, inito couoilio, dominium urbis et ficata est legio. Et sic fifii casti^ati nunc fame.nunc

custodiaui Dominiciscpukiicomili Reymundodare gladio, tandem felicee et mundi ab inquinamentis

Patrol. GLXYI. 18
535 ALBLUICI AQUEN8IS D50

Leatum desiderium ex-

principe suo A retur, et lignum Dominicurn ab hia indigne tracta-
cum duce et

plenteB, urbem sanctam Jerusalem intrare merue- retur.liac eancta revelatione ligni Dominici universi

runt, ao Domini sepulcrum adoraverunl mcenia ,

laetali lideles qui aderant, in omni abstinentia pura

etiam possidentea ex Dei providentia et voluntate, etdisciplina.sexta feria.qnae est dies Duminicae Paa-

hunc urbisreclorem ac populi praeceptorem glorio- sionis, procesaione honorifiraelerusetpopuluacon-

Bisairae praefecerunt. venerunt ad lucum, ubi absconditum luit lignum

XXXVI. —
Item visio cujusdam Aquensitclerici venerabile. Quod cum limore et reverentia ausce-
Cap.
de duce. perunt, ad templum Dominici sepulcri cum ornni
Praeterea revelatum eat cuidam fratri catholico et devotione hyruncruruque modulatione ferre, et ibi-

canonicoS. Mariae Aquisgrani, Giselberto nomine, dera collocare decreverunt.

in eeptimo menBe discessionis ac peregrinationia Cap. XXXIX. — De obitu patriarchae Hierosolymi-
ejuademducis.quod caputomuiumet princeps futu- iani.

rua eaaet in Jerusalem a Deo praescitus ct consti- Post haec placuit univerao ccetui Ddelium, et vi-

tutus. Videbatur enim fratri adhuc somno dedito sum est utile acceptumque coram Deo, quoniam
quod praefatus dux in aole potenter sedere accepis- universitas gentilium ab urbe sancta exterminata
set,et ex omni genere avium quae sub coelo sunt.in „ est et sacrilegi riius ; Godefridus quoque princeps
circuitu illius infinitae copiae confluxissent,quarum Christianorum in throno Jerusalem exaltatua ad
pars paulatim avolando minui ccepit amplior vero ; protegendam urbem ejusque habitatores, ut pastor
pars fixa elimmobilis a dextris et sioistris rema- etiam et patriarcha restitueretur.qui gregi fidelium
nebal post har>c aol a radiis suae claritatis raaxima
:
sanct«que praeesset Ecclesiae. Non vidu;tta erat
ex parte obscuratua est, sedesque ducis brevi inter- pastore suo, patriarcha, viro sanctissimo,in insula
vallo prorsua deleta, et tota fere aviura multitudo Cypro tempore obsidionis Jerusalem, ex hac luce
quae remanseralavolavit. subtracto. Migravitidem patriarcha ab Jerusalera et
Cap. XXXVII. — Explanatio visionis. sepulcro Domini, audito adventu et sede Chriotia-
In solesedem dux accepii.cum in solioregni Je- norum circamoonia Anthiochia?.,profectusad insulam
rusalem promoveretur, quae omnes mundi superat Cyprumprnpter minasTurcorum ctimportunitatem
civitatesnomineet sanctitale,sicut sol sua claritate Sarracenorura. Fuit quippe vir grandaevus et fidelis
universas cceli stellas quam Jesus Christus, Dei
: Christi servus.qui a pra^ Jictainsula plurimachari-
vivi Filius.qui verus est sol justitiae,sua illuslravit tatis dona duci Godefrido caeterisque principibus
et exaltavit Deitate, quando in ea crucitixus, pas- misitin initio obsidionis Jeru-alem, interdum fru-
6us, mortuus et sepultus, tertia die resurrexit a ctum arboris, qui dicitur malum granatum, inter-
mortuis, suisque dilectoribus apparuit vivus. Con- ^ dum pretiosa poma cedrorum Libani, interdum
gregatae sunt aves sedentem, cum de.
coeli circa pavones saginalos aut laudabile vinum,et quaecun-
universis regnisChristianorum parvi et magui, no- quejuxta possibilitatem suam consequi poterat,
biles et ignobiles,illi associati et subditi factisunt. sperans, subiisdem principibusadhuc sanclaeccle-
Avolaverunt aves,cum plurima peregrinorum mul- sia restaurata, pacifice et secure ad aepulcrum Do-
titudo ad terram cognationis suae ex illiu3 consensu mini nostri Jesu Christi, Filii Dei vivi servireatque
etlicentia reversaest. Sed plurimaeaves fixaeetim- praesse. Sed recuperata a lidelibus urbe Jerusalem
mobiles permanserunt, cum multi pio amore illius et sacra illius ecclesia renovata, Christlanissimus
innodatiet familiari ejus allocutione delectat cum palriarcha e vita discessil, sicque ecclesia suo pa-
eo ultra remanere decreverunt. Post haec brevi in- store viduata remansit. Quapropter consilio inter
tervallosol obscuratur, sedes ducis aufertur, cum Christianorum principes habito et saepiusdiscusso,
Jeruaalem post paululum temporis viduata, tam ut prasdictum est, quis lanto vix succederet non
magnifico principemortuo.multum obscurata est a aliquis repertus est tanlo bonore et divino regimine
fama et gloria sua.multisque militibus et belligeris dignus. Ideoque dilatio facta est donec inveniretur
viris in illius casu attenuata. aliquisqui ad hoc pontificaleofficium foret idoneus :

Cap. XXXVIII. — Qualiter inventa sit portio ligni D et tantum Arnolfum de Rohes, clericum mira? pru
salutaris. dentiae et facundiae, cancellarium sanct® Ecclesiae
Horum somniorum prcesignatione ex Dei ordina- Hierosolymitar,ae,prccuratorem tanctarum reliquia-
tione populiqueChristiani benevolentia, Godefrido rum etcustodem eleemosynarum udclium consti-
ad principem et rectorem suorum confratrum in tueruDt.
solio regni Jerusalem exaltalo.quidam fidelissimus
Cap. XL. —
De clericis el campanarum signis apud
Christianus, urbis indigena, lege Christi pleniter Dominicum sepulcrum imtitutis.
instructus,crucem quamdam semiulnae auro vesti- Promoto nunc Arnolfo ad hanc dignitatem sanctae
tam, cui Dominici ligni paiticula in medio erat in- el novaeecclesia?, donec eligeretur patriareha Deo
serta.sed fabrilis operis expers et nuda, indicavit se etpopulo acceptabilis, placuit summo principi Je-
abscondisse in loco humili et pulverulento desertae rusalem, duci Godefrido, necnon et caeteris omni-
domus, propter metum Sarracenorum, ne injhoc bus, uttemplo Dominici sepulcri viginti fratres in
urbine obsidionis iuvenU eadem crux auro spolia- Christo divini CUltbrei dfflrki cbnetituereBtxir, qui
 557 HISTORIA HIEROSOLYM. — LIB. VI. B5ft

assiduis Domino Deo viventiin laudibus et hymnis A noluit cum omni manu sequacium, donec
suorurr.
psallerent, hostiam corporis et sanguinis Jesu denuoa duce cunclisqueprincipibus minis pulsaius
Christi devote im uolarent, de.inde quotidianam et admonitus,tandem etconsilio suorum etblandi-
sustentationein de oblatione fidelium constilutam tiis fidelium virorum exsurgensatque per montana

susciperent.Sic divino decenterobsequio restaurato regia via incedens.cum ingenti manu suorum duci
a duce calholicoChristianisque principibus.campa- principibus incampeslribus associatus
et praedictis

nas ex aere coeterisque metallis fieri jusserunt, est. Armenta, cameli, asini, boves, bufli et omne

quarum signum fratresdum caperent, mox ad ec-
clesiam laudes psalmorum missarumque vota cel-e-
braturi festinarent, et populus haec auditurus
properaret. Non enim hujuscemodi soni aul signa
visi vel audita sunt ante hos dies in Jerusalem.
genus domestici pecoris a Sarracenis in iisdem
cyinpestribus in multitudine gravi dolose praemissa
una eranl et dispersa.ut populus Ghristianus ex concu-
piscentia raperet et cogeret.proedaequeanimum ad-
verteret, ut sic rapinis impeditus,facilius ab hoste

Cap.XLL — Quomo lo dux copiis hostium occurrerit. superaretur. Sed quidam nobilissimus ex Sarrace-
Dehinc curriculu quinque hebdomadarum trans- nis.quondam urbi?Hametispr33lectus,qui pacemet
acto, dux Godefridus, audita fama genlilium, mu fcedus, superata Jerusalem, cum duce iniit, nunc
nita u rbe et turri David fideli custodia, assumptis g in auxilium ipsius ducis Godefridi, licet gentilis,
secum sociis, Roberto Flandrensi ot Tankrado,pro- fideli iatentione ndveniens,dolositatem Babylonio-
feclus est in campestria Ascalonis, audire et in- rum enucleat.dicens :Armenta nonaliam obcausam
telligere de rebusel consilis gentilium. Ubi fortuilo SaiTacenos,Arabe3cunctosque gentiles praemsisise
sibinuutius occurrit, referens quod Meravis, se- nisi ut peregrinos impedirent, quo magis praedae
cundus a rege Babylonia?, et universa multitudo quam defensioni studerent.Hac praemonitione gen-
gentilium,ut arena marisinnumerabilis.exmandato tilis principis dux et universi rectores Cbristiani
regisljam ad Ascalonem navigiodescenderunt,arma exercitus rem prae-caventes.edictum in omni catho-
escas et armenta infinila adduxerunt, omnemque lica legione statuunt, ut, quicunque de peregrinis
beili apparatum copiosum, et quud urbem Jerusa- praedam ante praelium contigerit.auribusel naribus
lem et exsules Uhristianos obsidere decreverunt. truncatus puniatur.Juxta verbum et edictum istud
Gens enim publicanorum, etgens nigerrimae cutis omnes a veiito manus continuerunt, solutn quod
de terra ^Ethiopiae, dicta vulgariter Azepart, et victui hac nocte sulficeret contraxerunt.
omnesbarbaraenalionesqueerantderegnoBabylo- Cap. XLIII. — Prxfecto gentili dux exponit cur
niae lllic ad urbem Ascalonem conventum hab^re populus pergat ad praelium.
statuerant.Duxvero Godelridas et quicum eoerant, _ Altera autem die.prima auroraradiante, univer-
Robertus Flandrensi3, Tankradus et Eustachius, ^ sus populus Dei vivi bello arma(ur,invoceexsulta-
frater ducis,comperta fama adventantium copiarum tionis etomni dulcimodulationejucunditatis,citha-
armorumque gentiliumjuxta montana quae proce- ris et musicis, tanquam ad convivium pergentes,

dunt ab Jerusalem hospilati sunt. Deinde, missa laetati sanctae crucis signaculo ab Arnolfo, Petro

legatione comiti Revmundo Jerusalem et Roberto caeterisque sacerdotibus muniti et signati, confes-
Northmannorum principi, omnia aperiri jubent :
sionis puritate confortati sunl,sub quorumanathe-
Quanta scilicetcollectio gentilium Ascalonemoccu- mate rursus praeda et aliqua rapina ante agonem
paverit,et viam usque Jerusalem habere constitue- lnterdicta est. Praefectus autem civitatis Rametis
rit.Unde eosdem principes cum omnimanu equitum videns populum in tioilis, citharis, musicarumque
etpeditum ad resistendum infidelibus accersunt. sonis, ac voce exsultationis jucundari el psallere
Petrumvero Eremitamet Arnolfum, quem cancel- tanquam ad epulas omnium deliciarum invitati es-
larium ac custodem sepulcri Domini constituera.nt, sent,admiratus est vehementer.et ducem superhis
cum ligno Domini adesse monuerunl ad Ascalonem sciscitatur, dicena : « Miror, et sufficienter mirari
in occursumturmis infideliumsine aliquadilatione; nequeo, unde populus hic in tanta laetitia in voce
sed paucos tamen fideles in tuitione ac defensione exsultationis gloriatur, quasi ad conviviura iturus,
urbis reraanere decreverunt. D cum hodie mors illi praesens sil,et praesens marty-
Cap.XLII.— Populus a prgeda gentilium prsemunitus rium universos praestoletur, et varius sit eventus
abstinet. belli atque multa nunc et intolerabilis virtus ad-
;

His ita dispositis et exercituper urbem diffuso, versariorum congregata,non proculhinccastra sua
admoniti ex legatione ducisetcomprimorum,equos locaverit. * Ad haec dux, fide Chrisli plenus et spi-
et arma brevi intervallo deposita reparant et resu- ritualiresponsioneinstructus.sciscilanti viro super
munt, et iter in cornibus, et tubis, et musicis, et his sapienter exposuit, cur in spe hodiernae mortis
citharis omnique voceexsultationis et laetitia per praeseniisque praelii, ingenti gaudio dulcique me-
montana insistentes, duoi Godefrido in terminis lodia Christianus populus delectaretur. Dicebat
Ascalonis residenti conjuncti sunt,per prata etloca enim Populus hic, quem vides et audis in voce
: «
campestriahospitati.Solus comes Reymundus ad- exsultationis adversus inimicos properare.et prae"
hucstimuloinvidiaesasviensadversuscucemGodefri- lium in nomineDomini Jesu Christi.Filii Dei vivi.com-
dum,eo quodturrimDavidaraiserat,invitatus venire mittere,scito quod certus est hodie de corona regn 1
53 y ALBKItlCl AQUEN-IS 80U

coBlorum : et quia ad meliorem transibit vitam, in A periri poB9Pnt.N>cmora,80gregati8 pecudibu» etvi-

qua primum lelicius incipiet vivere.si pro ejus no- s'13 inlidelium turmis,acie9 Qallorom,ticDt contsti-
mineetgratia in lioc praelio mori merueiit.Heu in tutae erant, hae in fronre, hae a dextris et sinistris,

gaudium et jubilalionem cor nostrum erigilur.quia uliae ad exlremurn pugnaturae, b<sllj aptantur.Uni-
tiforte corruerimus in manu iniinicorurn.potesta- versi eroequiteset pedites circh -lih signa elvexilla
tem habet Dominus Je8U8, Deus noster.animae no- catervatim conferunlur Godelridus dux,et8ummua
etrasinparadiso glnrijr- suae collocare.ldi'.rco non ti- postDominurniiouiiiiatoiuni Jeru.-aleru,cumduobu9
rcemusmortemanteinimicorumimpetum;quia cer- millibus equitum ettribaspediturain orani armatu-
tisumu3 post temporalem monem, de rerta illius ra loricarum, galearum, clypi-orum, lancearura et
reributione.Hoc verosignum sanctfficrucis quomu- sagitlarum,port!i8 Ascalonia ot>sprift,r:o ulla vi8 in-

nimur el 8anctifiCHmur,procul dubio spiriluale no^ hubitantiurr. ab urbe hac parteerumperel.Gallosque

bi9 scutum est contrajaculainimioorum et in eo- retropost terga iinprovisosimpugnaret.Gomes vero
dem 9peranles,tutiusadversuspericula cunctastare Reyuiundus a dextris veraus pomaria spatiosaac
audemus.ln hoculique ligno sanetae crucis redem- densisaimaquaeextramuro9erant cumingenti manu
pti sumuB de manu morti9 et inierni ac potestate suorum aciem suam dirigebat ut, bello ingruente,
ngeli nequam. Et in aanguine Domini nostri Jesu sociis viresetopos augeret, cordaque meiu fluxa
Chriati.Fili Dei vivi.ab omni inquinamento vetens ab inBtnnti sublevaret angustia. Kob» rtug North-
erroris eraundati, (iduciam habemus vitse «ternae. mannorum princeps etRobertusPTindronsis.Olive-
Gerhardu9 de Keresi, Reynardus de
rius de Jussi,
Cap. XLIV. — Plebs Christianorum cruce signala in Tul, densata Ironte acies sinistris contra Mnuros
occursum pergit urmilis.
et omne genus gentilium in campe9tribus modera-

Ducis reaponsione audita, rogatur per perennis bantur ad rommiiendum praelium. Univergi autcm
vitae instructionem supra dictus gentilis,,utcura et equiteg et pedile9Christi.tnorum conglobatiinsignis
ipse cauga Christianissimi ducis etcatholici populj etvexillisad resistendum illicpari animo constite-
contra gentem et confratres suogpugnaturus es9et (
i unt.
eodem sanctae crucis signaculo muniatur et san- Cap. XLVF. — Post allpra discrimina pars inimica
ctiGcetur, quatenus fide et spe ejusdcm san- diflugit.

ctae crucis et crucifixi incolumis ab armig et Sic utrinque facie ad faciem obsistenlibus.crudele

inimicorum insidiis conservaretur. Utrum autem belluminhorruit.Nam Azopart qui flexiggenibussuo

statim aut post beHumbaptismumgusceperit incer- morebellum 8olent comiriittere,praemissi,in fronte

tum habemus, prseter quod quidam profitentnr belli graviter sagitlarum grandine Gallos impugn a-
quod, visa virtute Christianorum,bapti- C verunt.tubis ettympanistri S intonantes,ut tam hor-
et victoria
ribili sonitu equos et viros perterritos a belio et
smigratiam perceperit. Hujus vero sanctae crucis
locis campestribus abster^e^ent• Habebant etiam
Bignaculo de manu Arnolfi univergo ccriu Christia
norum una cum gentili principe ganctificato, ad iidem Azopart, viri horridi et teterrimi, flagella

arma sumenda.loricag induendas.acies ordinandas ferrea et 3aevissima,quibus lnricas etclypeos gravi

et vexilla in hasti9 extollenda omniumfil laboret ictu penetrabant,equosin frontibus percuiiebant,

intenlio. Nulla armentorura et vetiti gregis fit con- sonitum terribilem per uuiversaasmina fidelium
el

cupiscentia, ged praemissi armenta ad

gre.ges el faciebant. Gens vero Arabum, et Sarracenorum ac

decipiendos fideles Christi,splendore ermorum.ga- publicanorum nunc lancei9, nunc sagittis, nunc
learum clypeorumque stupescunt, et vehementi iundibulis, et orani genere arraorum in millibus

etrepitu ac clamore exercitus attoniti, admirantur- suis accedentes,adversus Christianorum acies dimi-

Unde erectis auribus stupefacti, et immobileg diu cabant.prslia multiplicantes et plurimumdiei con-
persistentes, tandera sociantur bquitibuset pediti- oummantes. Eeontra Cbristianorum manus exigua
bus, et sic armatis permi9ti cuneis, cum euntibus adversus tot millia innumerabilia medio involvitur
ibant, etcura stantibus slabanl, atque nubem pul certamine,incessanter praelia conserens et bostiles
veris multiplicantes, Sarracenis rem ignorantibus acies alterens etattenuane.Tandem bello ingravato,
D
et cum sua multitudine copiosa a longe stantibus, et gentilium cuneis Deoopiiulante, contritis, totus

timorem asperserunt. exercitu9 regis Babyloniae fugam iniit; et per agro-

rurn planitiem versus maritinia dispersus,tendebat
Cap. XLV. — Qualiler fuerit eorum acies ordinala
a facie caedentiset persequentis.
Christianis deinde a montanis egregsiget in valle C*p. XLVII. — De nece et spoliis occisorum.
ac looo campegtricon8igtentibus,ubi Sarracenorum Godefridus dux, Reymundus comes, Eustachius,
Arabum, Maurorum, publicanorum tentoria fixa Tankradus,Cunode Monte acuto etfiliusejus Lam-
erant et acies ordinatae,gregesel univerga armenia, bertus,videntes quodgentilium excercitus et eorum
quae nemo-dinumerare poterat,sponte segregata et virtus deficiens cedebat, in impetu equorumetve-
directa sunt sine rectoribus et sine maaislris adlo- hementi concursu ac clamore pedestris vulgi me-
cum satis vicini pascui, ac si divinonutu praemo- diis advolant hostibus ; et nimia ca?de inter eos
nita et jussa ultro cuneis catholicis cederent, ne saevientes, plurimum auxilii fratribus contulerunt
forte eis impedimentum fierent.sed ut ibidem inlo- Arabes vero caetersasque gentes, ut perapexerunt
co paseuipSrtiistentee aChrisUanispbstviotoriamre- «[uod deineeps bellum sufferre non posBent,dispeTSi
 361 HISTORIA HIRROSOLYM. - LIB. VI. 562
et conliili, per campos et anguatas semitas fugara \_ tium hominum, equorum et mulorum inforibuBet
arripiunt. Sed undique al> inscquentibus victoriosis- ante fores exstincta perierint. Postremi vero el in
quemililibus ut misfrae pecu lespassim perimunlur- fuga tardiores, videntes uinc ct hinc angustias ani-
Horum inlinita pars cum victa cederet, inseculione mae suae et difficilem portarum introitum, etinhoc
Christianorum oppres3a, ^pe salutU et causa effu- horrore armorum januis chusisseaburbeexclusos,
giendi, ad naves et maritima contendit. Ubi coires arbores palmarum, alii rarnos olivarum aut ficorum
Reymundus casu illis occurrit, >juo, crudeliter cae- conscenderejproperabant, ut saltem ramorum folio-
dens et insequens, in pro undum maris fugientes rumque densitate latere vel liberari possent. Sed
submergi ad Iria milliacrcbra armorum percussione peditesCbristiani nimium propinqui, miseros in ar-

arctavil. Sarracenorum autem cohortibus sic atroci boribus visos et patefactos subito sagitta transfige-
caede perterriiia, et aliis ad mare fugam meditanti- bant, et quasi aves volatili telo percussas, ab ipsia
bus, aliis ad pomaria, plurimis vero porlam Ascalo- arborum ramis moribundos humi procumbere, plu-
nis intrare quaerentibus, universi victores Ghri&tia- rimumque terrae oogebant operire.
norum diffusi sunl per tentoria gentilium,
Cap. L. alii ra-
Quando proelium hoc commissum sit, et de —
pientes pretiosam purpuram, alii vestes et vasa ibidem gestis.
argentea plurimamque massam utriusque metalli Sexta feria, pridie Idus Augusti men9is, coramis-
p
pretiosioris, alii camelos, mulos, equos, dromeda- sum est hoc praelium a viginti millibusChri9tiano-
rios cum asinis fortissimis cuique praedae, sicut
; el rum adversus trecenta millia gentilium, Sarraceno-
jejuni et longa abstinentia macerati nunc totius rum, Arabum, publicanorum, Maurorum de terra
belli immemores manus suas inferebant. ^thiopiae. Quorum triginta millla in aperta cam-
porum planitie cecidisse nobis retulerunt, qui
Gap. XLVIII. — Populus rnpinis inhians sternitur
eodem certamine praesentes adfuerunt, praster duo
in

manus continens superior efjicitur.

millia suffocatorum et occisorum in portas urbis, et
At gentiles, quorum innumerabilis multitudo ad.
absque his qui, armorum pericula vitare existi-
huc in littoremaris et campestribu9 locis abunda-
mante9, undis abyssi maris submersi sine numero
bat, videntes quomodo populus Gallise rapinis et
perierunt. Nulli vero Christianorum viri nominati,
praedis totus inhiabat et ab inseculione cessaverat,
illic ceciderunt, praeter paucos pedestris vulgi, ut
usquequaque reliciis sociis, et signo tubarum et
procul dubio a veridicis fratribus compertum est.
cornicinum readunalis viribus suorum,viros praedae
Hac fuga et contritione gentilium ac Christianorum
intentos et belli oblitos, viriliter incurrunt, gravi
longissima hasta argento operta perlotum,
victoria,
strage perimentes incautos, totamqne victoriam
quod vocant Standart, et quae regis Babyloniae exer-
Christianoram cruentam reddidissent, nisi dux Go- q
citui signum praeferebatur, el circu quam praecipua
defridu*, princeps summus Jerusalem, qui versus
virtus densabatur, ad quara victi et dissipati rever-
montana extremas acies dirigebat, periculum illo-
tebantur, captaestaRobertosNorthmannorumprin-
rum considerans, et quia avaritia essent caecati,
cipe.etin templum Dominici sepulcri transmissa, et
sine mora in faciem inimicorum advolans, praedam
usque in hodiernum diem ob memoriam victorias
prohibuisset universosque oum jurgioad defensio-
Christianorum attitulata est. Nunc ergo hac bello-
nem sio hortatus fuisset, dicen3 : «0 viri rebelles
rum tempestatesedata, atque Meravi, qui secundus
et incorrigibiles, quis vos fascinavit, ut ad praedam
a rege in omni decreto et consilio habetur, cum tota
vetitam et illicitam manus vestrae converter^ntur,
gentesuatriumphato,Ghri9tiani9 laetitia praedarum
donec inimici vestri, Deo auxiliante, in gladio cor-
tam in tentoriis quam
annentis, camelis, bufiis,
ruissent ! Eia, relinquite pra?dam,et hostibus insi-
asinis, ovibus, hircis, bobus, cunctisquerebus tri-
stite.etnolitecederenuncinsurgentibus, etamaram
buitur. Quibus plurimi onusti et refocillati, tota
de vobis vindictam quaerentibus. » Dixit, et medias
nocte )-'radientes, in gaudio cordis et voce exsulta-
perrumpens acies striciis mucronibus, in manusuo-
tionis Jerusalem reversi sunt, ante sepulcrum san-
rurn sequentium grave hcstium reddidit extermi-
ctissimum Deo laades et gratias super omnibus re-
nium ; et tunc universus a praeda revocatos secum
accivit in opus belh rcpet.ti. Rursug superati gen- D
tiles terga vertunt, ab armorum creberrimis ictibua
ferenles eis P ros P ere et gloriosa acciderunt.

Cap. Ll. - Comes Reymundus Ascalonem el Asur

^
contra Chrisiianos consilio suo obfirmat.
ad Ascalonis urbem fugam maturantes.
Dux Godefridus, readunatis sociis equitum et
Cap. XLIX. — Item Ue :iece perditorum. peditum circiter duo millia, urbis Ascalonis portas
Dux vero el qui cum eo erant, fugientes perseque- in omni latere obsedit, ut cives et milites ex nova
bantur lam equites quam pedites, et nullo inter- capde el recenti victoria stupefacti ac trementes
vallo a tergo adversariorum abfuerunl sed in caede ; civitatem redderent, ultra desperantes regis Babylo-
gravissiraa persequentes, usque ad portam Ascalo- niae auxilium, cum totiusregni sui virtus congregata
nis eos persecuti sunt. Forlunali qui in portam vehemenier nunc attrita fuerit et dissipata. Verum
reoepti sunt, aut intromitti potuerunt. Nam tanta ubi aliquid noctis processit, plurimumque consilii
pressura fugiendi et inliandi Sarracenis in ipsis Ascalonitae de urbis redditkne et vitae intercessione
foribus urbis fuissa re^erlur, ut duo millia et am- iniissent, comes Reymundus, invidus omnis gloria
pliui occisorum et sufTocatorum sub pedibusiatran- ducis Godefridi propter turrim David, quam amise-
B63 ALbEKlCI AQUENSIS 3(34

rat, Sarraoenorum civibus occultam in hunc modum A Robertua princeps Northmannorurn, Reymundua
misit legationem : « Estote viri forlissimi, ct minis paritcr de Provineisi el universi principea reditus
ducis Godefndi ne terreamini, urbern in rnanus ejui sui intentionem duci aperiunt, ac benevolum in
reddeetefl ;
quia universi principes nostri rrditum omnibus quajhabebant inanirno huruiliet mansueto
in terram cognationis suae post peractum bellum habito colloquio invenerunt. Dux vero in cunctia
habere decreverunt et exiguam manum pugnato-
;
volunlati fratrum satistaciens. Jern*alem remeare
ruin hac nocte circa urbem cum illo reinanere scia- decrevit, eo quod potestas urbis in tuitione et <le-
lia. >< lloc comitis legatione et solamine cives ac fensione ipsius collata sil ; et diu colla sociorum
milites animati, et a redditione urbis et dandis amplexans, onnes benigne deosculans, obnixe
et
dextris uverai, orto sole,in mcenibusaddefensionern cum lacrymis precatur eo9 in bono commendans ut
constilerunt, sagittis, fundibuli9,omniquearmorum sui memores existant, et coofralres Christianos ad-
geoere ducem cum suis ab obsidione urbis arcentes. moneant, quatenusad Domir.isepulcrum venire non
Dux autein visa illorum audacia et repugnatione, et dubitent, oc sibi caelerisque consociis in exilio
quiade omnibussuis non ampliusquampeptingenli remanentibus, auxilio de die in diem adversus tot
equites secum remanserant, et quia inalinctu et barbaras nationes concurrant. Viri vero et civea
suasu ejusdem comiti6 universi principes abierant,
R Assur audito quod duxj:remeabat,et cum Reymundo
:_. Kit :_..: .: __ •.
in littore maris viam continuantes, movit et ipse
_»>__... . j: J __, __• • .
caeterisque in concordiam redierat. de salule urbis
=

castra ab obsidione, via regia secus maritima usque
ad civitatem Assur praecedenles comprimores con-
aecutus. Illic comes Reymundua per diei unius el
noctis spatium obsidionem circa civiiatem Assur
egerat, arbitrans ex nova ca.de et recenti victoria
cives concussos urbem in manu ejus reddituios.
Plurimas etiam minas et terrores eivibus inferens,
interdum vitam et salutem et omnem gratiam ab eo
consequi, si redderent urbem, promittebat. Sed
ducis G.defridi advenlu comperto, couscius doli
et pace tcedus cum duce pepigerunt, obsides tribu-
torum et civitatis constituentes illi. Ipsi pariter ab
eodem duce pro stabilitate fidei et pacis Gerhardum
sibi devotum militem, ortum de castello Avennis,
obsidem susceperunt.
Cap. LIV. De cxteris fxielilus repatrian/ibus. —
Et ecce tot pr?eliis, tot laboribus omnibus sseculis
inauditis in victoria et bono fine completid, duce
quoque et universissociis mutuocommendatis, ma-
gni el pus lli, primores et subditi, ia lerrara nativi-
:

adversus eum quem per invidiam fecerat.cum omni tatis suar» reditum parant a diutino exsilio, et palmas
comitatu suo ab obsidione Assur recessit, hortatus victoriae in manu sua referunt, prae nimia pietaie
cives ne Gudefridum expavescerent, et ne aliqua lacrymis alfluentes super fratribus in exsilio re-
rninarnm illatione aut bellico impetu urbem illi lictis. Quibus, osculo dilectionis dato, valedicentes,
aperirent, plurimum contestans quia nullus princi- ^" viam remensi sunt per easdem civitates et montium
pum qui praecesserant, illi ad auxilium rediret. difficultatesjuxtamare Palaestinum.qua et venerant
Cap. LII. — Dux et comes Reymuudus pacificantur.
in Jerusalem ubi illis ab omnibus praedictis oivita-
:

tibus, Ptolemaide, Tyro, Sidone, Triple, Baurim et

Taliter cives adhortatus ad impedimentum ducis,
reliquis civitatibus, licentia cop.ces.aesl vendendi
itermaturavit,etinregione, quaeestinterCaesaream
et ernendi vitae neces?aria. Ab omni denique impetu
et urbem Caiphas; juxta fluvium quemdam dulcis
et insidiis a facie eorum omnes genles urbesque
aquae.RobertoFlandrensi, etaequivocosuo, Roberto
earum quieveruut, pavidae et tremelactae super con-
Nortbmannorum principi, caeterisque primoribus
tritione quieverunt. pavida? et tremefactae super con-
assiociatusest.GodefridusduxadAssurvenienscivi-
tritione regis Babyloniae el victoria quae ipsis fideli-
tatem per diem obsedit, si forle aliquo eventu aut
bus a Deo vivente collata est. Sic ipitur secure et
timore Assyriis incusso, in manu ejus traderetur.
pacifice loca haec transeuntes, pauca quidem arma
Sed Reymundi suasione et atlestatione hos sicut
habenles, sed palmas in signum victoriae manibus
Ascalonitas rebelles ac resistentes iuveniens, tristi
portantes, in regionem civitatis Gybel frugibus et
animo divertit ab urbe, et admonivit socios ut Rey
vrneis opulentissimam declrnaverunt uln procul a
mundumin
«j. •_-_„_ se
castns lmpeterent, et omne nefas, quod
o« egerat,
_.,„-„» ;„ x .,,.„
'
_,
r ....
D mcenibus umid propter loca rivis el pascuis com-
. , . .
:

adversus in caput Ulius redderent. Qui

.

moda, aperta camporum planitie, tabernacula ex-

statim loricis induti, dum vexillis erectis in castra
tendentes, duobus diebus bonis uberrimis terrae
veniunt, et in comiiem animo irato tendere dispo-
illius delectati sunt.
suissent, Reymundus vero pariler ex providentia
armatus ad resistendum illi occurrere Jecrevis.et, Cap. LV. — Boemundus Laodiceam, Christianorum
urbem, obsedit.
Robertus Flandrensis et caeteri viri magnifici inter-
venerunt, viros graviter arguerunt, quos tandem
His itaque in locis dum moram facerent, nuntia-

utrinque mullo conatu placatos in concordia re-

tum est illis quomodo Boemundus, avaritia agjire-
gandi etacquirendi insnturatus, Laodiceam, urbem
duxerunt.
et habitationem catholicurum Graecorumjon^a ob-
Gap. LIII. -r Principibus repairiare cupientibus dux sidione ocupasset; turresque duascivitatis,inlittore
valedicit,el cives Asur duci confcederantur.
maris sitas, magistras urbis anautis tributa exigen-
Jam Deo et Domino nostro Jesu Christo favente, jam capta invasisset auxilio et navali as6ultu
tis,
his in CQncordiam reductis, Robertus FlandreDsie, Pisanorum etGenuensium custodesque catholicoi ;
 . ; — ;:

365 HISTORIA HIEROSOLYM. LIB. VI. 566

alios trucidasset, alios visu excaecatos ab ipsarum A. riam feciBse, nuntios constituunt, qui eum amica-
arce ejecisset.S d Pi^ani et Genuenses non nimiuni biliter ct pacificeex legatione et rogatu Christiano-
super his injuriis criminandi sunt : nam ex ore rum confratrum, ab Jerusalem in victoria Dei re-
Boemundi longe alitnr quam res esset intellexerunt. deuntium,compellarent,quatenusab urbis obsidione
Undefalsaillius adhortatione ducentisnavibus prae- recederet, nullamque ultra Ghristianis calumniam
dictas turres vallaverunt, et malis navium procera inferret.
longiludine nubes tangentibus et sportas vimineas Cap. LVI. — Episcopus Pisanusredeuntes peregrino*
in summilate alGxas coniinentibus.custodes praesi- humiliter salutat.
diorum graviter oppresserunt,creberrirais lapidum Interea dum ad hocnuntii eligerentur,episcopus
et sagittarum ictibus a superveniente arbore turres Pisanorum,Dagobertus nomine, cognito adventu et
et viros impugnantes. Audito enim Pisanorum et reditu Christianorum peregrinorum ab Jerusalem
Genuensium adventu.Boemundus, pnnceps subdo- quorum ppr plurimum terr.pus fama nota fuit aut
luset frater avarus, ab Antiochia sex milliaribus memoria usque ad diem hanc,assumptis aliquibus
Laodiceae vicina iliis occurrens, omne malum et viris de comitatu suo egregiis, fratres adire et visi-

grande nefas de civibus Laodiceae referebat hos tare contendit.Quibus inventis in regione praedicta,
:

enim noxios esse Chrisiianorum calumniatores, ut n nullo modo a fletu praegaudiose continere potuit
sic omnium animos in odium civium et urbis obsi sed inomniummajorumatqueminorumcollaruen8,
dionerr. facilius hoc concitaret inslinctu. Quare ccepit cum lacrymis universos deosculari, dicens
factum est ut creduli verbi illius primum turres • Vcre et absque ulla ambiguitate fateor vos filioa
obsidentes.custodes earuin in deditionem cogerenl et amicos Dei viventis,quinon solum rebus vestris,
dehinc turribus sua arte vel vi superatis, urbera urbibus,castellis,praediis, uxoribus,filiis ac filiabus
cingerent. Qui gravi et longo assultu cives vexan- animabus vestris non
abrenuntiavistis, sed etiara
tes, jam trans vallum murorum pontes duos poten- pepercistis, cum hanc Dei et Domini nostri Jesu
ter locaverunt, per quos usque ad mconia facilius Christiexpeditionem, in tam longinquas et barba-
ip<is pateret accessus, et sic urbs angustiata in ras nationes facere non dubitastis; totque adversa,
brevi Boemundo redderetur. In proximo enim fuit ut compertum habemus, pro Redemptoris nostri
ut civitas applicitisbujusmodi ingeniis caperetur, gratiasuslinuistis.Non est auditum aChristi nativi-
cives punirentur. el Boemundo omnia injuste tra- tate, ut aliquis Chrislianorum exercitus, per tot
derentur. Injuste quidem, nam in obsidione Antio- regna et pericula transiens, Jerusalem, in potentia
eadem Laodicea navali obsidione et assultu
chiae etvirtute, expugnatis et ejectis adulterinis filiis et
Winemari
. _. de . , j
-- quo
__ Bulonia, piratarum magistri, et i , —u _, incolis,obtineret,ac
,
loca sancta mundaret,
, „„, atque
j„„ in
.. —
rumdam Christianorum, cum praefatis turribus su- ea post victoriam ad tuendam magnificumChristia
perata et captaest.Hi,collectione navium e diversis norura principem Godefridum de
exaltaret, sicut
terris et regnis conlracla, scillcet ab Antwerpia, gloriaet virtute ejua et vestra nunc accepimus.
Tyla,Frisia,Flaudria,permareProvincialibusinterra Propler quod gavisi desiderio videndi vos,et salu-
S. /Egidsi.depotestate comitis Reymundi,associati, tandi ac colloquendi huc venire decrevimus.
navigio in circuitu orbis lerrae usque ad ipsam ur- Cap. LVII. — Mutua collocutio episcopi et peregri-
bem Laodiceae appulsi sunt. Quam occupantes et norum.
expugnantes, Turcoset Sarracenos, injustos domi- Ad haec a fidelibus peregrinis venerabili episcopo
natores, in ea repertos gladio percusserunt, urbem sic responsum est « SiChristianorum prosperitati
:

vero et ejus moenia apprehendentes, comiti Rey- congaudetis,et saluti arridetis, cur Christianiscivi-
raundocumipsisturribusposlobsidionemAntiochiae bus,videlicet urbis Laodiceae injuste vim intulistis;
contulerunt.Winemarus.magister et duclor pirata- turres eorum cepistis,custodes trucidastis,et adhuc
rum, post haec a Turcopolis et militibus regis Grae- urbem obsidione vastastis ? » His auditis,episcopus
corum captus et carceri deputatus est sed ducis ; benigne et patienli animo excusavit se.ac se suos-
Godefridi interventione post plurimum temporis a que in omnibus ignoranter deliquisse profitetur,
carcere et vinculis eductus est. Comes vero Rey- D dicens : « Mundi a sanguine hoc sumus. Nam cum

mundus post captionem Antiochiae, decreto itinere rudes ac totius guerrae ignari navigio ad haspartes
suo in Jerusalem cum caeteris.imperatori Constan- venissemus,Boemundus ab Antiochia nobis obviam
tinopolis Laodiceam civitatem Turcis el gentibus factus est,qui cives Laodiceae falsos Christianos esse
ereptam restituit et 6ic fidem inviolatam ilii reser- asseruit ; eosdem etiam semper Christianis confra-
vavit. Juraverat enim sibi, fcedusque percusserat tribus adversari, et traditores peregrinorum apud
cum eo una cum Godefrido et principibus csteris, Turcos el Sarracenos fuisse illos summopere refere-
de cunctis urbibus, castellis et terris ad regnum bat.Ad hoc ulciscendum.cpem et virtutem nostram
ipsius pertinentibus, nihil quidquam de omnibus precatus est.Nos vero verbis et assertionibus illius
retinereaut mentiri.Ha^de causaBoemundum prin- credentes.hosque cives sceleratissimos aestimantes,
cipes, ab Jerusalem regressi et in terminis civitatis vires et opem obsidendam urbem et ejus
sibi ad
Gybel hospitati, comperientes Laodiceam injuste habitatores contulimus.el obsequium nos praestare
obsedisse,ac imperatori comitique Reymundo inju- Deo in occisione illorum arbitrati sumus.Sed nunc
 i

567 ALBERICI AQUENSIS 368

veritutem ex ore vestro novimus, quomoda Invidia A cil ilfctil ul'io s i>i a civibuspateia tn- lolroierui
et avaritia, non Dei gratia, ho9 Boemundu II ni Bueceptiooe benigria.Bueniundum eniin proou)
quitur;et nos mlsere decepit ad obsidendi - • t B, et alibinc usque ai dnnidium uiilliare

puniendos Christianoj.Et i.leo sine n.oraad nostros cocsediiBe,eu nuntiatuiii eet.Comee ergo Reymun-
rediluri, rem upeneuiu;», et sic ab urbe eo9 el ab dus cnui quiugeDtia fratiibu^ tuau societat s u.uni-
omni iuipuvviatione cohibebimus. » tionem urbia iogreseuB, suuui vexillum, quod eiat
Cap. LVIII. — Boemundut, tiolens obsidiotiem sol- noiissimum.ineminpntiorib turiis erexit caci D
vere, desentur ab omtubus. cuslodia suorum pi-r universua Luodiceae turres
Hoc dicto, nuntii ab exercitu Hierosolymitarum louata. Caeteri vero fralres el compnnif.res per om-
cum Pisanorum episcoj.o profecti sunt. Sed Bi e- nia &>rii(icia doinorum extra et inlra hos|iitandi
inundum in nimiaavaritiaesuae pertioacia repernu- gruLia divisi siint. Circiter vigiuti millia H.eiOroly-
tes.legatiouem conlratrum etcomprimorum beoigoe mitanornin eiat numeius. quando ab Jerusulcm
eibi aperuerunt quatenus ab urbe Laodicea arma et reversi, Laodiceae cunlinia miraveruut, quibus om-
vires 8uaa amoverel, ne erga imperalorem Gruico- nium reruin vita- m cssai iarum copiaa vendentinus
rum fidem promissam mentirentur, el reditus ?uiconcessa esl. Menbie enim Seutemb»r et Autumni
impedimentumgravissimum in regnoillius pateren- ^ tcmpus erat, quando Laodiceam pervenerunt. Ubi
tur.Boemundus vero.auditis nuntiorum verbis.pe- praenpua ubeitate frumenti, uvarum, musti,olei et
tilioneio et admonitionem fidelium prorsug sprevit, hordeilruentes.quindecimdieium spatium laet mter
et nunquam recessurum a muris
9e et moenibi.s perfgeruut, civibus urbis et peregrinis Pisnnis ac
Laodiceae asseruit, donecurbset cives suae mauci- Genuensibus omnem familiaritatis et oilabilitalis
parentur ditioni. Nuntii aulem omnia responsa et n.utuam gratiam exbibentibus.
aspera ve-rbu Boemundi ejusque impatientiam ad
exercitum referentes, primonbus indicanl, ac iras Cap. LX. — Boemundux La^dicemibus reconcilia-
tur, et quibusdam ahis.
omnium vehementer acuentes, eo aniuios illorum
commovent, ut arma acquiri et bello aptari uni- Interhaec muluae charitatis gaudia ulrinquo. sui
versi, purvi et magni, monereotur. Ad haec episco- recordati Christiani nomini9 etcommuniter habilae
pus, Boemundi inteotione et re8pon9ione cognita, tribul ttionis,passioniset pristinse dilectionis»,inter-
in castra et classe9 suorum descendens, uuiversos nuntiosconstituerunt,qui Boemundum de injustitia
qui in suo erant comiialu causam edocuit et com- sua arguerent et de coDCordia interpellareDt, qua-
monitionera Chrisliani exercilus.Sic cunctos Pisanos tenus compunctus fratribus reconciliari noo abnue-
et GenueDses, in Domino Deo compunctos, ab ob ret, fratre9quoque eum satisfacientem benigne in
Bidione urbis et auxilio Boemundi revocavit, ne C- concordiam el charitatem reciperent. Boemundus,
ultra adsubveniendum manum in cives mittere his auditis nuntiis, compunctus super omnibus in
praesumpsis9ent.Boemundus ergovidensse auxilio unitatem et dilectionem festinanter redit. Etenim
destitutum, viresque suas nimium attenuatas, et slatuto die id campestribus Laodiceaecolloquio ha-
quod fidelesChristiacprincipes belloet vi armorum bito, praecipue inter duos comites Reymundum et
eum amovere conspirassent, vespere coelos terras- Bocmundum, dehinc inler alios paxet amicitia fir-
queobumbrante,abobsidione murorum procul cum mata est, et omne vetus odium penitus exclusum.
omni manu sua sece9sit, et confratrum voluntati, Sicque triduo cum illis Boemundus morara faciens,
nescio amore an limore, nolens volensque, obtem- in obsequio charitatis victoriam Jerusalem sciscita-
peravit. tus estpost h.-ec Antiochiam cum suis revcrsu3
:

Cap. LIX. — Armuti fideles Laodiceampervenientes, Robertus vero Flandrensis, Robertus pariter
est.
Boemundum fugisse reperiunt. Northmannorum princeps,Gaslus de Burdeiz,Cuno
Crastina vero die per uuiversum mundum relata, de Monte-Acutoet caetericoiiipares,postaliquot dies
omnis multitudo peregrinorum armis et loricis in- reditum navigio constituerunt ad terram nutivitatis
duuntur etiler insistentes,plurimumque diei per-
; suae. At comes Reymundus,metuens Laodiceam et
acto, Laodiceam pervenerunt in vexillis ostreis
D Tortosam urbe9, quas ditficili labore subjugaverat,
tubarumque multitudine. Sed nullam conlradiciio ex Boemundi avaritia el instabilitate amittere,cum
nem sibi resisteotium invenientes, pacifice portas plurimamann suorum sequacium remansit.

LIBER SEPTIMUS.

Caput primum. — Cives 4ssur, transgressores foederis duci Godefrido singulis annis oonferre, concussi
dux obsidet. iterato. timore victoriae quam acceperat juxta Ascalonem,
Postquara cives Assur, vulgariter Arsid, ex con- prorsus negaverunt,obsides illius pro pacto amici-
silio invidorum, urbem et redilus, quos pepigerant tiae datos, inique relinentes, el suis gaudentes re-
569 HISTOIUA HIErtOSOLYM. — LIB. VII. 570

male servala ducis evaserurjt cus-

ceplis,qui in fide A oppugnastis ! Hoc dicto, ab intus mangenellis, bali-
todiam, ultra se a facie ducis forti muniere tutela. stis et sagittis viriliter resislentes, urbem in ma-
Quapropter rex ira molus caeterique nobiles et chinuexpugnanlesducismilitesnitebanturrcpellero.
ignobiles, qui secum remanserant, nempe Willhel- Palos enim ferreos et acutos, oleo, stuppis, pice,
iHus de Montpelir, Wernerus de Greiz, Geldemarus omnino aqua inexstingui-
ignie lomite involutos.et
Carpent., Wickerus Alemanus, universi equites et bilea creherriina jaculatione a moenibus intorque-
peditea Christiani cum tribus millibus urbem cinxe- bant machinae trans taurina cornua.quitiusvimineae
runt, in circuilu ejus tabernacula sua exlendentes. crates opertae erant ad excutiendo» lojectos ignes.
Collocatis ergo undique tentonis,aptaveruni macbi- Sed tandem paulatim flainma suscitata, et vires
nas instrumenta mangenarum, spatio septem
et undique in arida materia rapiente, tola marhina
liebinmadaruin summo studio ea fabricantes. combusta humi procumbens corruit curn tr'bus
Cap. II. —
Lacrymosa nairatio de Gerhardo milile. coenaculis: in quibus viri bellatores amplius quam
Applicitis tandem muro ingpniis, fortiter cives quinquagima, a duce et caeteris primoribus consti-
oppugnabant.illi vero non segniuspro vita resiste- tuti,nunc uodique flammarum invasione occupati,
bant a turrita arce et moe ribus. Sed frustra viclen- cum ipsa machina ruinam perpessisunt.Alii fractis
tes se in defensione desudare,malum navalem pro- g cervicibuset co)lo,alii ^emiputatis crunbus eorum
cerae altitudinis,qui in mediaurbe jacebat, funihus aut brachiis,quidam ruptis vieeribus abintolerabili
et catems astrictum levaverunt in altum, in quo massa lignorum, nec ullaope liberandi, una cum
unum de obsidibus ducis, Gerbardum praedictum, lignis in favillam et cineres redacti sunt.In quibus

ortum de genere Hrimaicorum de prssidio Avennis, Franco de Mechela villa.quae est super Mosam flu-
uulitem egregium, aftixerunt in modum crucifixi, vium, miles imperterritus, ab ardentissima trabe
manus et pedes illius extendentes funibus, quem occup^tus, eodem igne inexstingnibili incendio

jamdiu pcenis cousumptum a carnificibus arbitra- concremari ab omnibus visus est.

bantur Christiani. Sed erectus et af fixus in culmin 9
Cai>. IV. — Exhorlatio clucis al milites.
mali idem Gerhaidus, in hanc miserabilem vocem
cum lacrymis erupit, ac ducem alloquitur: dux Continuo sine mo:a Rotholdus, rniles acerrimus,
illuttritsime, nunc reminiscere quomodo tuo prge- videns quia ars et Hrimma S:irracenoium invaluit,
ceplo huc obses et exsut inter barbaras nationes et machinaque cum inhabitatoribus humi procu-
S'ii

viros impios transmissus sum. ldeoque peto, ut aliqua buit, a mcenibus urbis, in qua? a macbina deecen-
misericordia vel humanitnte super me movearis, et derat ante incendmm uua cum Petro Longobardo,
tam gravi el sxvo, manyrio me perire non patiaris. milite praeelaro,celeri pede desibit, i]uod nulium eis
Cui dux; iSrquaquam, o Gcrharde, miles acerrime, ^*
auxilium ferebatur,el in vallo juxta muros consti
tui misereri possum, et tot homines avcrtere a vin~ terunl lllaesi. Sarraceni autem videntes ens juxta
dicta civitatis hujus. Et ideo, si frater meus uterinus muros corruisse, ferratis sudibus et imi^enta ruole
esses, ut Eustachius, huc conditione liberari non pos- lapidum viros opprimere certabant sed Deo pro- ;

ses, ut urbs illaesa permaneat. Mori siquidem habes, tegente,et galea fortissimacrebros ictus sustinente,
et utilius est, ut solus moriaris, quam decretum et vivi et incolumes ad societatem Christianorum re-
jusjurandum nostrorum violetur, et urbs haec semper versi sunt. Dux itaque cernens sic suos audacissi-
peregrinis habeatur infesta. Si enim praesenti vita mos milites gravi interitu et ruina corruisse, alios
moriaris, vivere habes cum Christo in cosiestibus. exstinctos el combustos, alios enervatos, et onine
Haec Gerhardus intelligens, et nulla selacrymarum opus machinae celen strage et edaci flamma con-
prece videns proficere, summopere ducem exorat sumptum, acplurimos Christianae societatis animo
ut equurn et arma sua sancto prsesentaret sepulcro, deficere fugamque meditari,mcestus et dolens,uni-
quae Deo famulantibus pro remedio animae suae
iliic versos desper.itos revocarecxmitad assultum urbis,
largiatur. Ad haec dux et universa multitudo Chri- ad interitum advereariorum,ad firmandnm obsidio-
stianorum fortiter as&iliunt urbem.in confratre Ge- nein, dicens : Ah ! miseri et inutiles, ad quid de terra
rhardo totius pieUtis el misericordiae obliti, urbis D etcognatione vestra exiistis, nisi ut animas vestrns
defensores in sagittis et fuudibulis et mangenellis usque ad mortem pro nomine Jesu darelis, et rede »-
circumquaque impugnantes. Et jam inter plurimas ptiove sanctae Ecclesiae et tiberatione confratrum
sagittas incaute remissas, decem sagittis ejusdem vestrorum ? Ecce civitas hsec, et unicersae untiones
Gerhardi corpus confixum ct vulneratum est. in circuitu, Jerusalem urbi inimicantur, et insidian-

Cap. III. — Ubi, ducis machina procumhente,plurimi tur saluti nostrae : quarum hsec una est, quam obse-
Christianorum pariter conflagrarunt. distis. Videte ne deficiatis a proposifo vestro,et tam

autem cernentes <]uia vir strenuus,omni

Genliles
pielate a cordibus suorum exclusa, vulneraretur,sic
duci et omni populo Christiano magnis blasphemiis
improperabant, dicentes: Geusimpia et crudelis,qui
minime fratri et conchristiuno vcdro parcere curastis,
sed acrius, illo viso el ejus perdilione,urbem atque cives
vililer efleminali, hanc urbem inmperatam relin-
quatis. Agile ergo pwnitentiam luxuriae vestrae fw iis-
sim<e, quam in hac via sancta incesti exercmsti-, et
omnium iniquitatum vestrarum, quibus gratiam Dei
offendisiis ; tt sic Dominum cali, apud quem non est
iniquitas, venia et confessione delictorum vesirorum
 .

371 ALBLRIOI AQUENSIS 572

purgati, farite vobis placabilem ; quta stue Utu nihil A «»vee Assur impugnarent, ac bello laceeserent
Cives vero prnecnvenU-s, ne aliquis impetus aut in-
puiestis fucere.
-i ii.r illoram 81 improviso nocerenl, nequaquam
Cap. V. —Popule pomitentia indicitur, ted concre- longe a inuris procodebai t. Unde milites ducis nata
mata titnili maehina, iterttm plectitur.
et vineta illorum parsinguloi dies depra dabantur.
\,\ hanc d icem et admonitionem universi lem iidem milites Chrisliatii videnles quia nibil
fug.e intentiet timore ooncuaei, tunc eolalio robo- msidiis aut assultu pro(icerent,Jeru>,alem et ipsi re-
obeidionem circa Assur ampliue et validius
r.ai,
verei, per sputium duorum mensium se ab omni
quum antea lirmaverunt, donec et aliera macbina impetu et infestalione continuerunl.Sic pecuri fucti
iterato fabricala murie applicaretur, per quam civi- viri Assur et ailversitatis nihil ultra aestimantes,in
1 1? capta redderetur. In hac tandem repertis
oiuni-
negotiifl suis paulatira ab urbe procedebant incaute,
bus, orastina lure primuin exorta, Arnolfus cancel- et viies agrjsque exoolebant.Boerauudus secuscivi-
larius sepulcri Unminici, clericus illustris et Deo n Antioehicfi audita Chnstianorum victoria, el
devotiia,ipsumducem et universosmagnoset parvos Codelndi ducis gloria et exallatione in Jerusalem,
ccopit redarguere de perfidia et duritia cordis qua ex verbis et relatione Hoberti Flandrensis, Roberti
iu Iratrcs suos, Gerhardum et Lambertum, ina!o v orl h ma nnorum principisetcaeterorumredeuntium,
atlixoset apud Assyrios obsidesdereliclos.peccave- Baldewin0 ejusdem ducie Iralre admonito per lega
runt. Idcirco omnesdehac impietatccunctorumque tos, viam Jerusalem insistere decrevit ad visitan-
foeditate ad confessionem et correctio-
delictorum dum locum Domini sepuIcri.Quibus Dagobertus Pi-
nempaterne cohortatus est.Sic itaqueeoadhortanle
sanus eoiscopus cum omni comitalu suo longo tem-
ad compunctionem cordis, et veniam culparum
pore(triurn mensium)inregionecomraoratus Laodi-
suarum,lacrymis profusis in unam origuntnr volun- ceae.nunc in viahac adjunctus estjdatisque muneri-
tatem ad urbis obsidionem, rursumque componen- bus, cum utrisque pactus est araicitiam de die in
tes machinamet tormenta lapidum,Ionga tempora diem omni sermone et actione simulatae religio-
in
circi ranros expleverunt. Ad instar vero magnilu-
nis.cunctis nimium acceptus. Natali autem Domini
dine prioris machinae altera hac machina facla et cum ingenti ho-
in proximo facto, pracfati principes
composita, muris civitatis in virtute loricatorum
nore et comitatu Christianorum Jerupalem sunt in-
ac multitudiue virorum et mulierum trans vallum gressi.duce Godefrido gloriose eis occurrente,et prae
applicata est, et in ejus coenaculis viri fortissimi et
gaudio nimioque desiderio eos videndi, pia eis os-
aulaces ad puguam civibus inlerendam constituti cula faciente.
Bunt. Haec autcm machina dum sic trans vallum — De ambitione patriarchalut Pisani epi-
Cap. VII.
trahereiur,ut muroscivitalis plurimum smblimitate C scopi.
superarei, viriqne ex ea arcu, jaculis ac lanceis Aliquol deinde diebus transactis, episcopus Pisa-
mcenia oppugnarent.cives etiam in mcenibus consi- nus, mulium fautoribus Baldewino et Boemundo
stontes graviter vexarent, simili jaculatione palo- sibi conquisitis, duci adeo gratus et dilectus fieri
rum ignilorum, ut priorem machinam, Sarraceni ccepit, quousque ad patriarchalus digniiatem pro-
eam infixerur.t quousque flamma suscilala invale- vehi meruit, collatione potius pecuniae quam dile-
scens crates, postes, trabes invasit ac combussit. ctione novae ecclesiae. cum
Idem vero Dagobertus,
Mox ad exstinguendam machinam de omni exercitu adhuc Pisanusessetepiscopus,ab Urbano Romano-
et tentoriis concurrunt viri ac mulieres, aquam rum summo pontifice in Hispaniam directus in le-
singuli in singulis Sed minime
vasis afferentes. gationem Christiani cultus et religionis, honorifice
profecit tanta aquarum suffusio. Nam hujus ignis ab rege, Alfonso nomine, susceptus est, et ab om-
genus aqua erat inexslinguibile, et flamma magna nibus episcopiset archiepiscopis regni illius in obe-
et insuperabilis, ideoque machina nequaquarn po- dientia et charilate quin et rauneribus pretiosis ac
tuit exstingui, donec penitus combusta ruinara magnificis, tam in auro quam in argento et ostro ab
raagnam faciens, quaniplurimos virorum ac mulie ipso rege cunctisque primoribus ditatus et honora-
rura circumstantium diversis plagis attrivit. Alii ^ tus egt i nno tuit etiam plurimis quomodo arietem
ibidem raortui, alii membrorum laesione enervati aureuin miri decoris et operis idem rex illustris per
jacebant, quidam semineces quassatis visceribus manum ejusdem Dagobeni domino apostolico chari-
purpureumsanguinem vomebantjaliiflammissuflb- tatis causa donomiserit: quem ille cum caetera
cati, a nemine liberari valentes, misere periclita- undecunque collecta pecunia inardescens avaritia,
bantur. Unus erat dolor pereuntium, nulla quies. celando retinuit. Et, ut pro vero aiunt, quibus res

Cap. VI. — Soluta obsidione Assnr, Boemundus et patuit,banc massamgrandistalenti et arietisaurei,

Baldewinus sanctam civitatem ingrediuntur mortuo Urbano pontifice,Jerusalem detulit acBoe-
Nihil his ingeniis duce proficiente, consilio suo- mundum Baldewinumque corrumpens, Godetrido
rum accepto, eo quod civiias Assur, hoc lempore duci arietem et caetera munera contulit: sicque pa-

gravissimae, hiemis inchoante, praj frigore et nive triarchatus honore subiimatus est.
insuperabilis habereiur,Jerusalem Decembri mense Cap. VIII. — Principet cum duce Jordanemadierunt.
medialorediit; sed ceutumequites cumducentis pe- Jam Dagoberto in cathedra Hierosulymitanorum
ditibus Rames vel Ramai attiiulavit, qui assidue sedis patriarcha conetituto, et conaecrato aRoberto
 .

573 HISTORIA HIEKOSOLYM. — LIB. VII. 374

epi9Copo civitatis Rama.quam vulgariter nominant A auxiliumet vires regis Bahyloniae illis adfuerunt,
Hame8,et Natali Domini inomnijucunditale et laeti* centum equites Arabes et ducenli Azupart quo- :

tia a viria catholicis et principibus celebrato, rum jussionectcoiisulatione longtusquarn soleliant

Boemundus, Baldewinug el ipse patriarcha a duce ab urbe et porta procedere pr.esunebant. Audito
iuipetraveruni ut sic iter moderarentur, quatenua tandem in Jerupnlem adventu illorum, surrexerunt
ad Jordanis flumen in vigilia Epiphaniae Domini clam duce decem mililes Christianorum, et in tcr-
convenirent.ubi Dominus Jesus a Joanne baptizar 1 mino Rametis constiterunt ad explorandam rei ve-
dignataa est.Qui voluntati et desiderio eorum salis- ritatem, utrum milites Babyloniae adfuissent in
facien9, iu omni apparatu et virtute peditum et auxilium urbis Asaur. Qui protinus quinque armi-
equitum cum eisad ipsum flumen descendit in quo : gerosdirexeruntantemcenia urbis ad lacessendos et
pree gaudio loti sunl etdelectati.Posthaec Baldewi- producendos vire9, qnorum fama erHt ipsi vero ;

nus et Boemundus inomni hilarilate et mulua gra- decem in campeslria Assur descnnderunt. Armign-
tia cum duce laetati, illic in regione Jordanis, duto ris autem discurrentibusinequisante moenu urbi9

cum lacrymis ogculo, ad invicem dissociati sunt : ex decreto decem militum,triginta equites Arabum
Godefridus cum palriarcha reversus Jerusalem, ab urbe subito exierunt armati.eosque graviter in-
Boemundusvero etBaldewinusAntiochiamet Rohas g tergum relictis insidiis. Armigeri
secuti sunt, post

reversi sunt. vero quantociusequorum velocitate ad drcem equi-

tes Christianorum fugam inierunt Quibus ad sub-
Cap. IX. — Ubi cives Assur gravi membrorum ab-
veniendumdecemdomini suiillico in e<[uis et arrnis
scissione multantur.
adfuerunt ; et triginta Arabes infugam remittentes,
Dehinc mense Februario mediante, cives Assur,
usque ad portas et mceniaAssur eos persecutisunt,
dum secure de die in diem in omnibus negotiis tres illorum in momento perimentes ;quorum ca-
studerent et paciQce ad exeolendas vineas et agrus
pita ab armigeris araputata, cum equis et spoliis
procederent, quidam Sarracenus ex civibus urbis
eorum afferentesjerusalemcumgaudioreversisunl.
Assur, ut gratiam inveniret in oculis ducis, omnia
propalavit,quam securi etnullius mortis respectum Cap. XI. — Apud Assur ilerum Babylonici a ducis
habentes, ab urbes cives exirent ud omnia quae eis militUius dclruncantur

erant necrssaria. Dux autem, Sarraceno audito, Comperta hac victoria. et tam laudabili audacia
benigne illi in omnibus aurem adhbuit, et curam decem equitum, dux et universi sui laetati sunt.
ejus egit utsic magis viro blandiretur :undeabillo Unde centum et quadraginta equiies convooans, in
traditore diesdesignata estqua illos in vineis agris- insidiis versus Rames conductu Werneri de Greis,
que laborantesalios occilere, alios posset compre- (J ac Roberti probi militis de Apulia,ituros constituit,
hendere.Hadem itaque die illucescente,Godefridu9 ut Arabes milites aliqua arte lacessitos, et ab urbe
dux quadraginta milites armatos juxta Rames in Assur productns circumvenientes, aliquid insigne
insidiis constituit.QuiSarracenos ad mille egressos cum ei3 molirentur. Manserunt itaque hi milites
repentino impelu equorum agressi sunt,et eossaevo Christiani ducis juxta Rarnesininsidiis ducbusdie-
vulnere interimentes, supra quingentos naribus bus donec cives Assunertia dieegressi fiduciasuo-
amputatis etmanibus autpedibusincamposemivi- rum militum per agros cum gregibus suis, ignari
vos reliquerunt, ipsi vero victores cum capivis totius infe9tationis, vagari secure cceperunt. Illis

uxoribus eorum et pueris Jerusalem reversi sunt. vero sinerespectu j-ericuli vagantibus,viginti mili-
Cognita hoc strage gravissima, tota civitas Assur teg continuo ab insidiis
et societate Chnstianorum

dolore et lamentiscommota estetuniversi in ea ha- egressi,praedam undique contraxerunt, vi etiam

bitanle9 ; qui sine dilatione regi Babyloniae tam abducentes; sed mox a militibus Assur excussa est.
crudelis famae et damni nuntios miserunt. Ad haec tota munus Chrislianorum consurgens ab
— quoque Arabum
insidiis fortiter assilierunt ; milites
Cap. X. Milites decem Christiani triginta equites
gentilium fugant et necant. omnesquepedites idem fecerunt
et Azopati
illorum
n et utrinque grave commissum
. est F auucm
praelium.Tandem
Audito quidem tam crudeli nuntio Meravis, qui D „, . . . . , .

Lhnstiani praevalentes, plunmam parlem illorum

post regem secundus imperat,et cujus voci omnes
occiderunt praedamque retinentes cum plurimis
cives et universae civitates de regno Babyloniae obe-
equis et captis ibidem militibus in gloria et jucun-
diunt, turbatug e9t vehementer statimque centum
ditate Jerusalem reversi sunt.Residui autem Sarra-
equites Arabes et ducentos Azopartmittere se pro-
ceni, qui pauci vix evaserant, cum fama luctuosa
misitad subveniendumcivibus urbemque tuendam:
Babyloniara reversi sunt, et regis iram Babylonio-
non enim passus est ad aures domini regis Ba-
rumquemetum adauxisse nulli dubium habe,»tur.
bylonia; Ammirabilis tamgravemlegationem perve-
Dux denique Godefridus de pro^peroeveutu suorum
nire,ne cor ejus rnimium
g avaretur.Intellecto hoc
non ad modicum laetalns est.
solamine, quod promiserat Meravis,multum gavisi
sunt cives Assur,et ab illo die portis apertis,ip9i et Cap. XII. — Assur civitas facta est tributuria, el

omnia armentasecurein agrog procedebant.sednon Joppe instauratur.

tamealonge ab urbe.Deinde octo diebus transactis Sic tandem civitas Assur taedio affecta,neo regig
 :

373 ALHKRICI AQUEN8I* 376

iui uuxiiiu vnieiKs Bfl poeaa reaietere, aeeein coui- a Btiaoii onutuabanfc: et bic lctitia mugna in populo
t porlarum »t turnum duei ubtulit, facta est. Ornnem vero commututionem el egresaio
lacta tiii I. ujus tributa ll«j tierto, tn iliti pree- nem mare omn bus i/entilibus mterdixit lirunt
per

cluru d»' Apunu,|iru oonveotione aolidorum u <luce enim cuslodes et inaidiadiffufta per mure.nequid-
quaingentileentivieio suiscivitatibus inferrent unde
( .i,, tM
lunt.Po») tiffc dux volent adbuo umplius
oivitatftft, uecess.uiia upibus ubunduntes et conlisai
urgera eUubjugarecivitatera Aaealonem,et oasterai
tie.rebelles superbirent.et lujdere neglecto.quod
urbea aub regno Babylonie deprimere et debellare fai

Joppnn, quie vulguriter Japhet dicitur, untiquo ex cum duce pepigerunt, exultutae resisterent. Si qui

termino dirutam re.i dificari murisquB inuniri con- vero ah Alexandria, Damiata vel Alrica navigio
stituit.qualenus illic porlue naviurn lieret.ct ub huc veniebant, cum opibus suis a rnilitibus duciscapti
oateria gentiliura civitutibua locus esset reaistend' detruncubanlur. Similiter Sarraceui Christianis

ao noeendi,Firmala ae munita civitute Japhet, ab nullam in mari p.icem servubant; solummodo

omnibue regniaetinauliflCbrietianorum mercatores pacem et tcedus utrinque statuerunt superterram.
vii<*Miece!»s<iriaail'erei)tesadejusportunjaccedebant; H;ec pax nimium adeo inter ducem et ummiraldum
peregrini >|uoque adventantes usquequuque secure Asculunis esse ccopit, ut cives illius pacifice cum
illuc dfscendebaut, corpora suu hospitio et quiete jj
rebua venalibus penetrarenl, et viri Ghristiani si

curantes. militer Ascalonem sine impedimento proficisce-

Cap. XIII. —
Principes rircumjacentium civilatum
rentur.

muneruriot se duci sponte ofterunt. Cap. XV. — Supia dictus Gerhardus incolumis re-
Sarraceni autem dolentes et tristes facli suijt,eo missus beneficiis honoratur.

quod ab hac civitate reaedilicata et instaurata uai- Cum pax tantumcresceret.etamicitire mapris
haec
versae civitales gentilium in circuitu subjugandae, ac magis jungerentur, quadam die idem praeses et
debellundaeacdevastandaeessent.Christianorumque aromiraldufl Ascalonis Gerhardum de praesidio
vires per mare adventantesde dieindiem augeren- Avennis.ab omni plaga curatum,honorifice vestibus
tur. Quid adversus hoc facerent, gentiles nihil me- indutum ef equo optimo imposilum.duci Christia-
liu-i senserunt in omni consilio, niai ul legalio ub nissimo Jerusalemdonn remisit quem multisjnm :

Asealone, Cae^area et Ptolemaide vel Acciron ad diebus in Assur ohiisse dux et universi Christiani
salutandum dueem inaturareiur ex parte ammiral- existimabant, nescientes quod a malo depositus,ab
dorum piapdiciurum urbuim. Nec mors, legatio ad Assur eidemammiraldo missus fuisset.Dux itaque,
imrcsduciset omnium primatum suorum Jerusalem viso et incolurni recepto Gerhardo, dilecto milite
in hunc modurc delata est Ammiraldus Ascatonis,
: suo et egregio adolescente.gavisus esl vehementer
i.,... /•
. ..'-..'f.-t.- „„.„.: 11... fM-J. U./-i ..;...
• »: • _..: i_, ; :
ammiralt/us Cxnireae, similiter ammiraldus Piolc Cni statmi in remunerationem sui magni laboris
muidis.duci Gode/rido in omnibus salulem.Exoramus maxima terree beneficiu centum mercarum cum
le,ducem gloriosissimum ac magnificum, quattnus castello,quod dicitur ad S. Abraham,id praesentia
gratia et concessu tuo cives nostri securi el pucificead oiiinmm fidelum qni aderant, largitus est. Ccepit
negotia sua procedant,Et decem valentes equos mttlos- rlrn que ab ea diesupenerram magisac magis pax

que tres.corpore elegantes, tibi mitlemus ; uc simjutis hinc et hinc multiplicari,donec taedio facta est nii-

mensibus quinquemiltia byzantioruui in rutione tribu- litibus Galliae pugnacibus.

ttirum reddituri sumus. Hoc pacto nimium
et firmata est. quin abhinc umicitia
die in diem, precipue inter ducem et aminiraldum
civitatis Ascalonis, el donorum copiae duci accres-
cebant in fruraento, vino,hordeo et oleo plusquam
dici etmemorari possit. Similiter Ceesarea et Ac-
p=ix facta Cap. XVI. — De pertinacia Grossi Hustici.
fieri cocpit de Post haec non multa mora Tankradus duci Jeru-
salem occurril in adventu Natalis Dominia praesidio
Tabariae,quod dux idem valloetinsuperabili muni-
tione in montis arduo reaedificavprat, et Tankradus
dono ducis adtuendum susceperat v;i'.de tunc con- :

caron, dalis mnneribus auri et argenti, pacem et qnestus el auxilium petena,eo quod terra et civitas
gpciiritatem obtinebant. Incubuit enim timorChri- Grossi Rustici.regno ^Egypti adjacentes, sibi rebel-
siianissimi ducis universas terras et rejJiiones gen- D larent et redditus reddere dedignarentur. Hoc dux
tium. aulito et moleste accepto, post dies octo precibus
Cap.XIV. — D? eodem, el quod dttx pncem statuerit Tankradi satisfaciens, ducentis equitibus et mille

per terram. peditibusterrarnregionesqueGrossi Rustici ingressus

Principea dehinc Arabiae famamducistam glorio- est, el praeda innumerabili undique contr«cta,
issimam intelligentes,pacemetipsi parite.r et ami- horainesgentilesaliostrucidari,aliosjussitcaplivari,
citiam cum eo componebant,sub hac couditione,ut caetera vero omnia in flammas et caedes iisquequa-

pacilice Jerusalem et Joppen sui mercatores,omuia que redegit. Moram itaque in regione hacduceper
corpori neces»arlaafferentes,sine inlerdictionecum dies octo strage et incendio faciente, Grossus Rus-
Christianis pretio metuarent. Quod sie actum est ticus,princeps rpgionis, lej?ationem direxit propter
etallatasuntabundanteruniversa tamJoppenquam anxilium Turcorum,si forte viribus illerurr fretus,
Jerusalem in armeutis, bobus,ovibus etequis.ves- duci occurrens. resistere posset. Ilic princeps ap-
tibus et annona, et ouinia «quo pretio cum Chri- pellatus ost a Gullis Grossus Ruslicus prae nimia
577 HISTORIA HIEHOSOLTM. L!R. TIL .17«

pinguique corpulentia vilique persom in qun totus f^ ve! vivere vellet ; alioquin propternurum vel argen-

ru3ticu3 essevidebatur. Princeps vcro Turco.-um et tum vel cantera dona

amicitiam servare non
se illi

rt-x Damiiscenorum illius audita legatione, quin- posse. His igitur auditis, princeps Daraascenorum
gentos Turros sine mora illi misit in auxilium. Jam veh^mente ira motus est, apprehensnsque viros
Christiani militea post diutinam etuimiam stragem quinquedecollari jussit j sexlura autem qma Turco-
de terra Rustici exierunt, duce sempercum praeda rum sectam arripuit, vitae reservari pnecepit. Isto-
gregi3 et veslium caterarumque rerum in fronte rum tam pgregiorum legatorum caede cruentissima
gradionte Tankrado vero a longe post tergum cum
;
dueis ad aores pcrlata, vehemcnter un.i cum Tan-
centum quitibus cu>todiam faciente. Et ecce post
• krado et onini Etoc-lesia turliatus esl. Qui continuo
paulum Turcoruin militns cum festinationevisisunt Bcoitis undique viribus equituin et peditum, in t.T-
adesse. Quiuu^ Tankradu? non seg-iiter occurrens, r.un Damasrenorum adversus interfectorcs tratrum
cum illis Utnnqne hac die bello
prselium commisii. de^cendit, per dies quindecira leiram et rpgiones
gravati sunt, alii occisi, alii vulnerati Tankraduj ;
depopulalus, npmine sibi re-^islente. Videns Brgo
vix elapsus est. Vespere autem Faoto, dux et tota princeps regionis, Grossus Rusticus, quia a facie
manus illius per campestria, positis armis, nornr.- Christianorum nil sibi nil Turcis intiictum remane-
ctans et ignorans quomodo Tankradus cum Turcis r> bat,nolens volens foedus cum duceetTankrado pcr
commiserat bellum, totus adhucdeeventuilliuscr.it cusnt ; Tureos vero renuit, quorum auxilio starre
incprlus,quousqupeanoctemediaincolumisereptus ante faciem Christianissimi ducis proreus non
est cum suis sodalihu3, quorum aliqui sa^ittis gra- valebat.
vati 8iint. Duxvero ut intellexitquomodoTurciTan- Cap. XVIII. — Ubi dux gloriosns cccpit xgrotare.
kradum a Damasco persecuti fuerint et cura eo Hoc fcederecum principe prsedicto confirmaio sub
bellumcommiserint.jussitsummomanedieisequcn- rationetributon.m,duxper Ptolemaidem Caesaream
tis acics fieri, et Turcis eorum persecutoribus oc- etCaiphasregredidisposuiticuiammiraldusCaesareae
currere. Sed nec unus in regione hac repertusest. inuccursum \eniens benigne prandium obtulit. Sed
Nam egregii ducis preesentiam nimium vicinara ciburn contradicens, tantum de pomo cedrigns-
ille
persentientes,pertotam noctem in sua revertisunt, tans cum omni mansuetudine et gratiarum actione
ultra ab insecutione Tankradi cossantes. Post haec post modicum gravi infirmitate correptus est, di-
dux in Jerusalem rediit.Tankradus Tabariam cum vsrtensque Joppenepiscopum et ducem Venetorum
suis poriter regressus, sex^ginta rnilites secum in apparatu copioso et armorum multitudine repe-
babens.illicmoram fecit,singuIisdiebusDamascjm rit.Cognito autem quodconcbristianiessentet non
et municipia Turcorum expugnans, et prcedas a hostilis collectio, secreto hospitium, quod sibr no-
terra et rejrione proum abducens. Arx antem haec vum construxerat, cum paucis subintr.ivit. Nam
Tabaria sita est juxta locum,quem appellunt mare molestia corporis accrescente prpmebatur. Cui qua-
Tiberiadis, duo milliaria habens in longitu.iine el tuor ex suis collate r alibus assistentes,
alii ped^s

duo in Iatitudine. Hanc a duce Christianissimo sub- gremio accipiebanl, alii capiti ejus ud re-
illius in
jugatam cum praesidiorestructoTankradusobtinuit clinandumpectus suum supponebant quidam vero ;

in bencficio, eo quod gratiam in oculis ipsinsinve- Buper cjus dolore nimium ac dolenter flebant, eo
nerit, in officio militari prohus, et quia adversariis quod tanto principe destltui in hoc longo exsilio
Christianorum indeficiens ad resistendum vide- pertimescebant.
retur. Cap. XIX. —
Fenetorum muneribus dux honoratur,
Cap. XVII. — Tankrali nuntios princeps Damascenus ac deinde vehementius xgritudine premitur.
perdidit ; terram ejus duxinvadens, Grossum Rusti' Audientes ergo Christiaoi peregrini quomono
cum ad fasdus coegit. lantus princeps ae^rotaret, gravi moerore et luctu
Turci vero Tankradum de
diem videntes
die in concussi sunt, crebro visitandi gratia ad eum ve-
invalescere, ducisquo Godefridi viros illi semper nientes quos lpse dux etepiseopus Venetia-
: inler
adesse, per aliquod terapus pacem cum eo decre- rum, eteorum primates, inlroducti sunt ad salutan-
verunt cou-ponere sub hac conditione, utposthujus D dum ipsum ducem, videndum ei coiloquendum. In-
pacis terminum, communi consilio inito, aut sibi tromissi ergo, in vasis aureis etargenteis, ostro et

vcllent subesse, aut omnino foedus cum illo refuta- veste pretiosa,miraet insolitadona duci obtulerunt
rent subire. Tankradus super his cum dnce sumpto ac dederunt, propterdilectionem etdesiderium quod
consilio, acquievit Turcorum precibus, et plurima videndi eum semper habebant. Dux quidemGoie-
munera byzantiorum, auri et argenti et ostri ab eis fridus summa cum charitate ea quae obtulerant
etGrosso Ruslico suscipiens, terrara minime post suecepit, et benigne eos allocuius. navali hospitio
hac bello commovit. Deinde transactis aliquantis remisit. asserens se aliquantulum infirmitate de-
diebus, Tankardus sex milites, viros disertos et tentum ; sed in crastino, si ei quidquam reraissius
peritiseimns, direxit ad principem Turcorum Da- fuerit, in aspectu oranium se praesentare qui eum
masci, quatenus urbem sibi red eret et Christiaoi- videre et cognoscerecupiebant, ettunclibentervelle
tatis professionem assumeret, 8i tamen ejus dono perfrui eorum coiumuni affabilitate. N..cte denique
vel consensu in aliqua parte regionis illius habitare eadem, dolore ac langoore corpons Ulius invale-
 57 > AT.BKRIC! AQUENSIS 580

ecente, aeuia, propter nimietatem tumultus navalis \ Jesu Christi u nionfice et calbolice huraatua est,

et-rcitus, Jerusalem, a>' defern jussit quumum ;

octava die obitus nobilissimi ducis et principis san-
hoc tempore, uirui pollioilot fuerat, peregrims ctae civitatis Jerusalein.
Venetiarum nulla utfabilitate potuil communi- Cap. XXII. — Obsidio castelli Caiphas.

c UW. GloriosMsimo duce intirmitate curriculo quinque

Cap. XX. — Consxlio ducis castelli Cuiphas ol^ilto bebdoinadarum Jerusalem laborante, Bicut decre-
prxparatur. turn erut ante ejus obitum, patnarcha, Tunkradus

Cojinita hac dooil vulidaa?gritudine, dux et prin- ctomnisapparatusVenelorum cum duceet tpiscopo
cipes Venetorum Wernerum deGreiselTankradum illorum ab Joppe protccti suDt per mare et aridam
reesi sunt, videlicet ut duci loquerentur quid ad civitatem quaa dicitur Caiphus. Quam a mari et
actnri sint : seu un civitalem aliquam in liltore sicco obsederunt iu unchina mirae et procerae nlti-

maris obsidentes debeliaiM nt priusquam Jerusalem tudinis et in tormentis lupidum septem, quae vocant
dsscendant, t-eu exspectarcnt quousiue, Deo do- mangen;is,adexpu}.'naridosurbi;defensoresejuHque
nunte, dux eauilatem rcciperet? Ascenderat autem hubitatores. Applicitis itaque inuro ingeniis cum
tunc festinanler Tankradus Tabaria in Japhet, ve- ingenti machina, et undique gravi assultu eam viris

hemente ducis aomperia infiruiitale. Dehinc ducem _ Galliae oppugnantibus, cives, qui ex genere Judaeo-
ambo princeps super his qu» a Vcnetis audierant ruir. inhabitabant dono et consensu regisBabyloniae
convenerunt ; et consiliocum eo facto, licet a?gro- in redditione tributorum, in moenibus urbisexsur-
tante, el c*-teris primoribus, decreium est ut ca- gentes, multum in defensione urbis obstiterunt,
elellum, Caiphas dictum, peregrini Veneti navali qnousque Christiani variis plajris gravati, per dies
obsidionecireumdarent Tankradus vero vice ducis
; quindecim prorsus diffisi, manus suas ab omni
cum VVernero obsidionem in eicco locarent, videli- impetu continuerunt. Nec mirum Tankrados enim ;

cet ul ab utroque latere maris et terraa urbs ob- non ut solebat virihter auxilium cum suis ferebat
eessa et oppressa caperetur. Aptatis siquidem in- (idele, praB invidia quae pr»3cordia illius mordebat,
geniis, quibus Caiphas vinceretur in terraetinmari. co quod dux Godefridus dum adhuc viveretet gra-
fama luctuosa Joppcn ducem Godefri-
allata est in buto aeger cubaret,Geldemaro,cognomine Carpenel,
dum summum principem jam obiisse. Quapropler egregio militi el nobili, urbem iu beneficio conces-
conturbati universi tam Veneti quam Galli, relicto eerit, si forte caperetur.

omni apparatu obsidionis, festinato Jerusalem ve-
nerunt, ducemqne sic occupatum inlirmitaleet ag-
gravaium invinerunt ut vix verbum reddere vale-
ret. Sed tampn quuntulumcunque primoresconso-
lafus, 6e ab hac infirmitate fatebaturconvalescere.
Ad hanc ducis consolationem, adorato a Vmotis
sepulcro Dominico et locissanctis visitatis, Tankra.
d iset Wernerus unacum patriarcha Dagoberto in
Joppen reversi sunt, apparatum suum sine otio ad
unguem iterantes. Et post dies qnindecim cum
omni operemachinarumetbalistarum profecti.mari
et terra Cuiphas applicuerunt. Sed Wernerus Ja-
phet remansit, eo quod subito inlirmitate fuerit
Qap. XXIII. Tankradi hortatu obsidio tenlata —
paululum reparatur.
Patriarcha vero cognita illius invidia et anirni
C umaritudine, omni instinctu et suasione, qua po-
terat, ipsum Tankradum apgressus est, quem de-
mulcere coepit et irain ejus lenire, quatenuscivitas,
quae fortiter defensa a Judaeis habebatur, non tam
virililer in statu suo permaneret ad confusionern
Christianorumquorum non modica parsattritaerat.
Uanc etiam conditionem palriarcha intersorebat,
utsi, Deo annuente, urbs caperetur, consilio fide-
lium ei,qui plusin ejus strage laboraverit, tradere-
tur. Dicebat enim Vides, o frater charissime Tan- :

correptus, etabhincin gestario Jerusalem advectus krade, quomodo dux Venetorum cum tota manu sua
est. lello victus et /atigaius abscessit, nec ultra vires

Cap. XXI. — Obilus gloriosi Uucis et Werneri mi- adhibet; sui quoque perterriti, jam classem usque in
Htis. medium maris procul a civitate reduzerunt. Tankradus
Post quatuor dies, allato Wernero in Jerusalem, autem audiens hsec verbapatriarohae etejus bonam
dux vehementius infirmitate ccepil laborare. Qui D exhortationem in Christi nomine, omni deposita
coufessione delictorum suorum in veracordis corn- amaritudine, respondit « Non ultra se aliqua
:

puuciione lacrymis peracta, Dominici quoque

et occasione ab urbis assultu et invasione abstinere ;

corpons et sanguinis communione percepta, sic licetalius donumejusdem civitatis susceperit, cura
spirituali scuto munitus et protectus, ab hac luce nondum obsessa vel captafuerit, et cum Geldemari
subtractus est. Mortuo igitur tam egregio duce et Carpenel virtusetmanussibiaequipararinonpossit.»
nobilissimo Christi alhleta, maxima laraenta et Hoc dicto, festinanter cornuasonuit, militesquehoc
nimius ploratus omnibus illic Christianis, Gallis, signo datoadmonuitquatenusassultum circa urbem
ltalicis, Syris, Armeniis, Gracis et gentilibuspleris- intermissum repeterent, et Judaeorum virtutem
que, Arabipus, Sarracenis, Turcis fuere per dies expugnarent qui fortiter urbem defensabant.
quinque. Wernerus deinde, cojinatusducis et miles Cap. XXIV. — Quanta virlulerint itlic fortissimi
illustris.pariter obiit.el fn valle Josaphatin porticu milites.
basilioee S. Mariae Virginie et matrie Domini noetri Audito itaque 6igno Tankradi, univer6a manui
881 HISTORIA HIEROSOLYM. — LIB. YIL 5SS
militura qui aderant.tam ducis quam Tankradi.ad \ Cap. XXVI. Gelmnru* expulsus, et Tankradut
castellum Caiphas obtinuit.
arma contendunt,armati confluunt.machinam sine
mora ascendentes. Ascendit auteru Wiorious, pin- Capta autem civitate Caiphas, Geldemarus Car-
cerna ducis.miles egregiu9,Wickerus Alemanus.in penel, qnia eamdem, si caporetur, dono ducis
ictu gladii et Turci lectione laudsbilis, et Milo de susceperat, quemobiisse nondum sciebat.milites et
Claro monte, milites ducis.Sed de omnil)U9 Venelis pedites suos couvocat ad civitatem relinendam ac
militibus neminem praeter unum in machiiarepe- munimdam. Sed copiae Tankradi ampliores et
r erunt,quem nulla mortis pericula ab ejus potuerunt validiores urbis moenia et ejus lurres obtinentes,
absterrere cubtodia.Videns vero idem Venetu9liro Carpenel
gcntem ex urbe expulerunt. Car-
et ejus
sibi illos in auxilium concurrisse, in nimio gaudio pcnel quidageret nonmelius hac hora sensit.quam
ab imminenti anguslia respiravit, in hanc vucem ut a civitate cum omnibussuis migraret,et td cas-
prorumpens Recesserunt a me omnes viri nostra-
: tellum validissimnm ar ditissimum, quod dicitur ad
tium,et solus ex omnibus remansi sed non ultra,Deo
; S. Abraham, versus montana et civitates Sodomae
annuenle, a vobis dissociabor, quousque nostri assul- ac Gomorrhae hoctempore declinaret.Uoc equidem
ius et rei eventum aut in urbis aut in nostri ruina castellumdux nonlongoassultu effugatis gentihbus
agnoscam. Stemus iyitur in numine Domini nunc g nubjugavit, quod ab Jerusalem sex milli*ribus
conjuncti, elsipauci, virtus Dei magna itci omnia, qui remolum, quondam primus patriarcha Abraham
pro ejus gralia parati sumus instare et sustinere aedilicasse et inhabitasse.ibidemque sepultus fuisse
pericula. Nec mora, his quatuor conjunctis et con- perhibetur. Hoc praesidiura Turci et cateri genliles
spiratis in Christi nomine ex admonitione Veneti et Judaei nimiadevotionehonorantes venerabantur,
ad omnem assultum urbis.viginti milites Tankradi nec minorecelebritate a catholicis cultoribus obser-
in momento eis adjuncti sunt, unanimiter sio uon- vatur et colitur.
Bpirati.utex machinahaccompositam turrimurbis
Cap. XXVII. — Consilio majorum B^emundus ad re-
penetrare, aut certe ante eamdem turrim in eodem gnandum in Jerusaiem vocatur, te>< in itinere ca-
loco vellent deperire.Et subito arreptisbipennibus, pitur.

securibus et ferreis ligonibus, oppo9itam turrim Patriarcha autem Dagobertus et Tankradus ibi-
fortiter cavantes infregerunt. Quibu9 Judaei cives,
dem morlem ducis audientes.in unum congpirave-
commistis Sarracenorum turmis, sine dilatione runt, nihil de civitate CaiphasGeldemaro Carpenel
viriliter resistenles,a turrioleum.picem ferventem, se daturo9,sed de ea ad velle acturos; de Jeru9a-
ignem et stuppas opposuerunt: grande videlicet lem quoque, regno Godefridi ducis, similiter per
incendium, per quod Christiani militeg fumo et omnia pro velle deinceps licenter consulere ac
calore in machina exstinguerentur,et urb9 ejusque disponere.Unde consilium inierunt in civitale Cai-
turris invictacum incolis suisremaneret.Christiani phas, quatenus avunculo Tankradi Boemundo
landem milites, pro Christo mori non dilfidentes, legationem Antiochiam mitterent, ut in terram
imperterriti stabant, omnem angnstiam soffe- Jerusalem proficisceretur cura omni apparatu suo,
rentes per diem et noctem, donec scuta eorum regnumque illic obtineret.priusquam aliqnishaeres
flammis concremata,fundibulis con'|uassata,ferreis Godefrndi ducis thronum ejus praeoccuparet. Lega-
sudibus perforata, grandi laesura pervideri potue- lio haee denique patriarchae et Tankradi sine mora
runt. directa est. Verum ejusdem legationis portitor,
Cap. XXV. — Oppidum Caiphas expugnatur. Morellus nomine, secretarius patriarohe, quia in
Dehinc die altera radiante, et Domino Jesu ^uo- dolo missus est, et contrajusjurandum quol idem
rura n)iserante, Judaei et Sarraceni videntes Chri- patriarcha cum Tankradoduci fecerat,si lorte obiret,
stiauos iusuperabiles, nec suis flammis aut armis nulli regnum Jerusalem seredditurum nisifratribus
posse reprimi a turri et ejus assultu, ipsara turrim suis, aut uni de sanguine ejus, lra Dei adversante,
mox relinquentes,nec eam amplius retinere valen- Laodiceae in manus Reymundi comitis lrruit : et
tes, fugam inie*unt: post quos universa civitas sic tota legatio litterarura irrita fuit, et perfidia
pariter in fugam conversa est. Ad ha?c milites D ubique patefacta Boemunduseiquidem
eo tempore,
Christianiciveshostiles per.nediam urbem insecuti, divino judicio.in mense Augusto adunatis trecenlis
et eos crudeliter perimentes, victoresque facti, equitibus, versus Malatinam urbem descenderat,
portas civilatis aperientes, totum Christianum invitatus ad auxilium Christianorum ex lilteris et
exercitum intromiserunt. Qui universa in ea re- legatione Gaveras, Armen ;
aB ducis, principis et
perta.nempe pecuniam innumerabilem tam in auro domini ejusdem civitatis, eo quod Donimanus,
quam in argento, cum vestibus, equis el mulis, princeps Turcorum, urbem hanc in manu gravi
hordeo, oleo v
et frumento, illic depraedati sunt. angustiatam obsedisset. Hic itaque audito adventu
Veneti autem adhuc in raari flexis anchons consi- Boemundi et ejus copiarum, nec illum longe ab
stentes, nunc Gallorum cognita victoria et urbis urbid obsidione abesse, quingentibus militibus ab
invasione, festinanter levatis anchoris adfuerunt, exercitu suoassumptis,illiin planitie regionisoccur-
aliquos gentilium occidentes, sed nihil pecunia rit; praelium eo commisit iutolerabili grandine
cum
illio deprehenderunt. sagittarum, donec Boemundi virtus attrita, et uni-
 ;

ns-s AI.BERlH AOrKVSH S84

v.T^aonetaasticoubuit intTPmpta.aut fugitiva fac- A plurirna veste prctiosa illi praesentana, ut de bii
it lii
i -.i.Kx hac alii sut.ito sunt dctruncati.alii remuneraretur.exuravit ; sed de omnibussibi prae-
vivi capli et r.-teiiti una cuiii priicipc ^cntatis, nihil suscipicns, retinuit. Cognita ituque
ii) :ij>>, «t iii oxailism in Nixaadria oivitaio eJoB- Bal.Jewinus illius benevolentia i-t fidoi conslantia,
dem Turoi tbdUOti, et lerreis vinculn ailigati quinquaginta militea in urbe cum illo cunstituit
i uot. manere, ad luenda ct ictinenda mcenia civitatis ;

ipse vero cum Rohas regreaaua est.

caetens
Ca*. XXVIII. —
Daniminus, prlneeps Tureorvm,obseS'
haec Donimanus, cumpcrto tam meluendi principis
ti< Malntin» Christiani* eontemnihtr.
ac militis recessu, readunatia virihus, iteralo
Cupto Biemundo, ejusquo propin>|uo
itaqne
urbem Malatinam obaedit diebu-» multis. Sed viri-
Riciiurd >t caetcria majoribua domus fcuae, Doni-
>.
lit> ra<|uinquagintapraedictis tironibus,a Baldewina
maous ad urbemMalatinara cumi spoliis eorum et urbs defensa ab hoetibus, el
ibidem constitutis,
oapitibua docotlatorum i.i magoa gloria regressus,
inttcta atque invicla remansit durn tandem Doni-
;

ad uaveraa logatiooom pr.eansit, quitenus civita-

manus bello fatigatus, et longae obsidionis tasdio
tera in manu ejusredderet.sciensquia Boemundum
iitfoctus, Christianorum territus auxilio, urb^ra
captivum tenuerit,et omnem equitatum illiua attri-
n deaeruit,et sic deinceps ab obsidione illius quievit.
verii, inquo omnis Christianorum spes et summa
fiducia pendebat ahoqui non posse eum vivere a
:
Cap. XXX. — Boldewinut per l-g:itos convenitur ul
fnitrfi loco reyrium llirrusolynaianum suscipiit.
faoie Turcorum.Gaveras vcro jactantiam Donimani
Interea Baldewino Rohas a Mulatina regresso,
intelligens, nequaquam bia minis civitatem se illi
crudelis legatio ad eum factaest,scilicet quia frater
nperire fatetur, ne ullis ejus obe>lire mandatis,
ejus uterinus, Godefridus princep* rnagnificus, in
dum adbuc vitam Baldewini principia Edessae vol
Jerusalem ohierit, et omne regnum terrae illius
Rihas incolurnrtra sciret. oeo aliquod aduuc infor-
morte tam pii dominatoris n p«>pu!o Christiano jara
;

lunium ilHoa narraretur. Donimamus, magnificus

desolitnm fuerit. Hac tristi legatione audila, in
princeps Turcorum, haec audiens, in snperbia
nimios ploratus et lampnta cor Baldewinidefluxit
magna locutus, haec responsa dedit
viro Noli :

sed tamen, ut vir mirae ab^tinentiae, ionge aliler

modo nimiam in eo habere spem aut fiduciam. Nam
eimuhvit ex cbarissirai Iratris occasu,quam in ejus
iptum Baldewinum sicut Boemundum post paululum
ccrde esset.Robertus episcopu3 Rames vel Ramae,
tcmporis spero me habilurum.
ft Robertus miles, Gunterus similiter, hujus lefiu-
Cap. XXIX. - Baldcwinus liberare votens Boernun- tionis fuere nuntii, mis?i a Geldemaro Carppmd,
dum, nihii proficit. filio Gerhardi.Rudolpho de Mozon,Jos!rido
p Rohsrto
Inter haec nnntia, Boemundus, tolius vitae et camernrio ducis, Wi.kero Flandrense, Mutthaeo
salutis diffisus, particulam capillorum capitis sui, dapifero illius, Wickero Alemano, et Arnolfo.prae-
aisinum captivitatiasua etdoloris, clamperSyrum lato templi Domini in hunc modum nuntia defe-
quempiam Baldewino misit, omnibus hoc Turcis rentes : Milites et principts regni Jerusalem,huctenus

ignorantibus, quatenus sine dil.ttione sibi subve- sub Christiunissimo duce servientes, sulutant te in

niens.amanibusTurcorumeumeriperet.priusquam nomine Jesu Christi, Filii Dci vivi,quorum decreto

ad ignotas et barbarasnaiiones illorum perveniret. el eonsilio huc directi sumus, ut tibi nolum sit quod
Baldewinus, jam tertia luce captivitatis Boemundi frater tuus Godefridus dux et princeps Jerusalem,ab
transacta.assumptis centum el quadraginta lorica- hac luce subtractus est. Quapropter te unanimiter
tis equitibus,descendit incampos Malatinaecivitalis invitanl ut festinuto venias, et loco fratris regmim
ad excutiendum Boemundum,confratrem inChnsto suscivias, el in throno ejus sedeas. Conspiraverunt
si, prosperanle Deo, aliquo nisu in loco opportuno enim non alium recipere,nisi frutrem autunumde
se

cum Turcis committere Sed Donimanus valeret. sunguine, et propter aiazitimabilem ejus bonilutemet
Baldewini adventantis audacia el plurima virtute nimiam largitatem, el propter jusjurandum quo flr-

illius militari territus, sine mora ab obsidione maverunt sc nunquam pati alienigenurn regnare,
castra inovit, et versus mare Russiae in terram D aut sedere in throno Jerusalem. Baldewinus beoigne
auain fngiendo cum omni equiiatu suo divertit, legationi et verbis eorum aurem adhibuit, promit-
sraudens seBoemundum.tam nominatissirnum prin- tens se post non multnra teniporis,rebus suisordi-
cipem et caput Cbristianorum, arripuisse, ac natis.Jerusalem velle descendere et, Deo prospo-
meluens ne viribus aut arte Christianorum illum rante, reguum consilio eorura suscipere atque
amitteret.Baldewinus vero fugam ejus intelligens, disponere.
perseculus est spatio trium dierum : quem tamen Cap. XXXI. — Balrtewinus Jerusalem profecturus, tequi-
longius persequi dubitans propter dolos falsorum vocum suum eivitr.ti Bohas prcefecit.

Christianorum, aut insidias hostium, et quia non Legatisdebincinomniamorisdulcedine commen-

multos habebal milites, Malalioam reversus est. datis.et Jerusalem repedantibus, Baldewinus, dux
Gaveras itaque priuceps civitatis.benigne eum sus- civitatis Rohas, in breviomnium fidelium suorum
cipiens et in fide.in manu et tutamine illius urbem conventum habuit,eujusquevolunlatem eundi Jeru-
reddidit, ac universum thesaurum civitatis cum salera singulatim requirens.cujusque etiam rema-
 583 HISTORIA HIEROSOLYM. — LIB. VII. 58G

nendi in regionc Rohas. Simililer Baldewino de A loco mecum pedem non moventes,quo tutumillis vide-
Burp, viro nobili generis sui, filio comitis Hugonis tur, reverlantur. Hoc dicto, et universis de via in-
de RorstPt castcllo, litteras direxit, quatenus ab quisitis.unanimes et viae concordes omnesquiade-
Antiochh et convenlione solidorurn sequestratus, r-mt invenit. Sed, cum ad Gybel descenderetibique
deacendat ad terram Rohis, et civitatem hanc in pernoctaret,de quadringentis equitibus et millepe-
beneficio accipiat, loco ejus dominaretur el hostes ditibus vix centum et quadraginta equitcs et quin-
debellaret. Omnem vero rem aperuit ei de obitu genti pedites cum eo remanserunt; caeteri veroom-
fratris sui Godefridi clarissimi principis,et qualiter nes prae angustia auditi adventus Turcorum ab eo
a praepotentibus Jerusalem sit invitatus ad possi- dilapsi sunt et dispersi.Nihil tamen formidinis ha-
dendum regnum, el quomodo illuc postmodum bens Baldewinus.a campiset regione Gybel pacifice
iturus sit. Hemansit enim idem Baldewinus, ab processit,eoquodhonorificc et cum mansuetudinea
Jerusalem et Ascalone cum caeteris profectus ad civibus sit susceplus iu omni copia rerum necessa-
Roemundum, in Antioehia usque ad diem hanc in riarum.
obsequio militari etsolidorum conventione. His ita Cai?. XXXIII. — De eodem.
dispositis, ac Balilewino de Burg staluto tempore Dehinc Tortosam civitatem praeteriens, Tripolin
ab Antiochiareceptojaraquein throno et majestate o pervenit quem princeps urbis fideliter etjucunde
:

civitalis Roha3 collocato, Baldewinus primus ,el supcepit in omni adminislratione ciborum, quibu:
magnificus fraier ducis Godefridi, quadringsntis indigebat exercitus.Illic innotuit ei quomodoDama-
equitibus egregiis contraclis cum mille peditibus, scenorum rex et Geneadoil Sarracenorum princeps
regia via Antiochiam primura profeclus est : cui de regione amplissima, quam a camelis vocant Ca-
militesuniversicivitatisquecustodesadsalutandum mollam,cui idem praeerat Geneadoil, et deuniversis
oocurrentes, urhem ei obtulerunt,si princeps aut civitatibus qu<e in littore maris Palaestini erant, et
dominus illius fieri voluisset. Illic quidem per tres a raontanis diversisque locis convenissent ad resi-
dies in gloria et Ja?titia requiescens, universos cives stendum sibi in auguslis faucibus et asperrimia
et custodes benigne superomnibus audivil, et sa- scopulis Baruth vel Baurim. Baldewinus,
civilatis
pienter respondil, plurimumque eos desperatos ex his nimis et tam saevo rumore imperterritus.omnia
amissione Boemundi consolatus, ex toto civitatem in Chrisli nomine se tolerare profitetur, et nun-
vice illius suscipere contradixil. quam pro lot nationum millibus in unum coliectis
Cap XXXII. — Baldewinus, diro imminentis praclii iter suum in Jerusalem velle differre.sed usque ad
nuntio pulsatus, cum paucis obviam pergil. sanguinem et mortem cum illis dimicare.Hoc dicto
Quarta vero die ab Antiochia procedensin omni viam perdiem insistens, nocte imminente ad radi-
jucunditate.Laodiceam pacifice cum omni apparatu C cpm difficilium montium hospitandi gratia perno-
suo descendit,ubi biduo requie fruens, retardati et ctavit ubi nuntiatum est illi, omnes procul dubio :

subsequentis populi praestolabatur adveutum.Adu- illicconvenisse adversarios ad prohibendumtransi-

nata siquidem univ^rsa virtute suorum, fama ad tum, et in crastino ad comraitlendum praelium.
aures ipsius perlata est,quomodo copiosa gentilitas Quapropter aliquantum cor ejus immutatum est.e*
tam Turcorum quam Sarracenorum ediversis locis renes ejus dissoluti, eo quod pauci viri secum re-
et terris congregata ad resistendum illi in facie ad- mansissent. Attamen crastina luce exorta,dux Bal-
futura esset, et quomodo
viam ulterius proce-
illi
dewinusin Domino Jesuconfortatus.iter inceptum
dendi prohibere decrevisset.Ex solaenim Damasce- pergit,quousqueadlocuin multitudinis adversario-
norum civitate,viginti millia Turcorum illuc in ar- rum perventum est, ubi omnes vires illorum, sicut
mis convenisse ferebantur caelerorum vero genti- ;
&'idierat, in occursum sibi paratas erant. Has inter
lium numerus nequaquam investigari potuit pree proticiscendum eomperiensnonproculabesse,media
illorum multitudine inaestimabili. Quapropter pars die flagranle, armis, loricis, gnleis induuntur; !an-
exercitus Baldewini formidine concussa vitaeque ceis vero strictis et vexillis erectis, obviam per
diffiaa, in silentio noctis fugam iniit, aliisimulata angnstas fauces geutilibus turrnis contendunt, diu
infirmitate, minime se abhinc sequi posse assere- D C um illis praelia conserentes in locis arctissimis
bant. Mane autem facto, Baldewinus intelligens Tandem virtute Turcorum intolerabili et Sarrace-
suum defluxisse exercitum, dolore nimio motus, norum invalescente, Christianos cum principe suo
nihil tamen expavescens, universos quos voti sui Baldewino a faucibus in arcu et jaculis abegerunt.
compotes reperit sic adhortatur, dicens Video, :
Post hanc diutinam conlentionem.quoniam nox in-
quomodo prx timore mortis,et novi rumoris,vopulus cumbebat, utrinque manus a praelio continuerunt.
noster imminutus ac dilapsus est.Sed nihilcongrega- Eadem nocte Baldewinus a radice montis aliquan-
tas nationes meluens, iter inceptum conlinuare non tulum remotus,paucis fixis tentoriis pernoctavit,ac
dubito ; ideoque eos, qui remanserunt, in fide Ch.ri- parce illic epulalus,suisinibideditconsilium neali-
sti admoneo, ut mecum Kuri Jerusalem, nullo mortis qui eorum ullo modo a se dividerentur, donec om-
absterrcantur periculo verum constanti proficiscan-
; nis subsequentium peregrinorum manus conveni-
tur animo, totamsrem suam ponentcs mec.um in Do- ret sicque crastinadie solerti providentiaquodque
;

mino Deo. Qui vero dubitant, etformidolosi suni, de periculum tulius inirent, ac pro nomine Jesu mar-
Patrol. CLXVl. 19
 ILBEUICI 40DEN818 68H
5H7

trriura
J neipientei, nihil tolerare dubitarent ad- A Cap. XXXV. - Quam sagaciter Baldewinusversuliant
'
Tanktadi prxvenit.
verei.
Rex vero Damascenorum, Geneadoil, et univerai
Cap. XXXIV. - Ipse fugam simulans, reversus glo- principes gentilium.audita suorum contritione.plu-
rwsam adeptus esl victoriam. riinorumque captione et Buldewini glonticatiune,
tuta nocte diffugium fecerunl, metueutes ne rnaue
ver-
His itadecretis, et populo Cbristiano juxta facto,altero in latere montis reperti.eta Christianis
bum Baldewini consentiente.in ipsa nucte permon- audaciincursu ircpetiti, capitali sententia puniren-
tana millc ignes Turci et Sarraoeni suscitaverunt, tur, aut superati a Sarracenis regionibus pronihilo
multo.scilicet plures quam eorum indigeretexer-
compi.tati decollarentur. Est cnim mos Sarracenu-
citus.ad exterrendosChrislianorum populos. Geneu- rum gentis, ut quoslibet novoa victores tirneant et
doil, princeps de Camolla, post suscitatos
igncs,
obediunt eis, vicios parvipendaot et persequantur-
a relatoribus exiguas vires Buldewini,
intelligens Ualdewinus igitur fugam universorurn intelligena,
conveuitducem Damascenorum, quatenus in castris orlosolecum pr<eda equorum, curn captivis Turcis
fes^os et somno occupatos, invaderet. Sed displi-
et spoliis.castramovit ad Sidonem civitatern et Gi-
cuit caeteris principibus, econtra referenlibus.
Mm [\ beloth:quo perlransiens sineobstaculo etpericulo.
est utile et salubre consitium nobis
Turcis, ut in um-
Sur, qu»e est Tyrus, decliaavii, ubi commode ho-
bra noctis prxlium conseramus, ne a Surracems,
qui
spitio et alimonia cum suis relectuseBt. Posl ha.c
nos semper odio habuerunt, subiio circumvcnti occi-
Ptolemuidem,qu3eest Acra vel Accaron, praeteriens,
damur,et tam spolia Francorum quam nosliorum au- nihil contradictionis aut udversitatia ab ea vel ab
ferantur. Sed siplacet, dum aurora dieiorti fuerit, urbibus illis pertulit propter victoriam et fa.eam,
possimus.
difleramus.qua nobis providere usquequaque quara de illo audierant.Sic pacilice Caiphas perve-
Etsic consilium Gencadoil dissipatum est.Altera niens, in ea diebus aliquot inoratus est.
autem Baldewinus sollicitus ac pervigil,
die orta,
intelligens Turcos jam malutinos adesse.in quam- Cap. XXXVI. — Tankrado solo adventu Daldewini
dam planitiem post tergum relictam totum fidelium perterrito, Buldewinus sanclam ingressus al civi-
tatem.
reduxit exercitum, ac si iugam iniisset. Quod gen-
tilesuniversi videnles.et eura fugientcm ac treme-
Nescius quippe doli totius, Tankradum ibi repc-
factum aestimantes, graviter eos tquis secuti sunt
rire et alloqui fervebat, ejusque consilio de rebus
cura quingentis praemissis equitibus et quindecirn
suis ubique agere. Se<1 Tankradus omnia ignorans
millibus peditum.At Baldewinus semper miles im-
q de adventu Baldewini, Jerusalem profectus fuerat
perterritus.cernens ho9tessegruviter insequi,etjarn
ad corrumpendo? principes et custodes turris David,
per totam planitiem plurimum exercitus desceu-
quatenusavunculusejusBoemundusautipseregnum
disse, sine mura cum universis catholicis militibus
obtineret omnia autem instinctu, auxilio et con-
;

in freno equis reductis, Turcos velociter incuri it

sensu patriarchae faciebat. Audito itaque ibidera,in
duroque certamine commisso, circiter quadringen.i
urbe Caiphas, dolo et versulia Tankradi, quae fic-
Turcorum illic in gladio, lancea et sagitta occisi
bat consensu Dagoberti patriarchae,Baldewinus vir
sunt. Caetera multitudo, quae adhuc in faucibus
Hugonem de Falckenberg, et
illustris et providus,
eubsequebatur, necauxiliosuis prodesseputerat pne
Robertum episcopum civitatis Rames vel Rama,
angustia semitarum, nunc vilae diffisa, in fugam
super bis compellat, eosque ex consilio euorum Je-
conversa Baldewinus sic victoriam, Dei gra-
est.
rusalem sine dilatione direxit,ut praevenirent uni-
tia.adeptus, quadraginta oclo exmajoribus Turco-
versum dolum,metuens ne turrim Uavid et regnum
rum in eodem captivavit praelio, nihil praedae praj-
Jerusalem aliquaperfidia seu promissionepecuniae
lerquam equos probatissimos coutrahens, quod ia
amitteret.
altero latere anguatarum faucium omnia armenta
cum spoliis et tentoris gentilium remansissent. Fi- Hisitaque perfectis.quidamprobimilites de domo
nitoautem hora nona tam gravipraelio, Baldewinus ducis Godefridi, Rudolfus, Geldemarus, Wickerus
in praedicta planitie remanens,tentoria fixit,eoquod Alemannus,Rudolfus de Montpizon, in viacivitatis
fons aqusedulcis illic esset mellitique saporis cala- Caesareae,quaSarracenos persequebantur,advenlum
melliquibua refocillati sunt. Non amplius quam Baldewini penitus ignorantes,tunc primum a [>rae-

duo railites, Walterus Tauns etBaldewinus Tauns, missis fratribus rem cognoverunt,quomodo scilicet

illic cecidisse reperti sunt.pauci vero vulnerati. Iti- Baldewinus loco Jerusalem obtinere ad-
fratris sui

dera in tentoriis captivi constituti,ac in custodiara venisset, atque Caiphas adhuc hospilio moraretur,

missi sunt. Vespere autem facto, Baldewiuus cum Nec mora, audito tam egregii principes adventu et
suis recrealus,in medio captivorum resedit ad in- digno haerede Jerusalem,gavisisunt universi.com-
quisilionem de qua origine aut parentibus essent : mistisque sociis et armis, Japhet, quae est Joppe,
inter quos princepa et tetrarcha Damascenorum re- contenderunt.Ubi Tankradum ab Jerusalem in ira
plurimum thesaurum pro
pertu6 eit, qui vitae re- reversum, quiaurbem intrare non potuit, in obsi-
demptioce perhibetur obtuljssa. dione reperientes, nuntiaverunt ei Baldewinum
 :

5S9 HISTORIA HIEROSOLYM. LIB. VII. 590

adesse, et regnum Jerusalem velle obtinere. A. sine assulluconsederunt.At die tertiamilitesArabes

Tankradus audito tain proximo adventu Bal- cum civibuserurapentes,crcbra cumeis praelia con-
dewini.slatimab obsidiono Joppesurrexitjperaliam seruerunt.donectandem utrinque non modicam con-
viamCaiphasreversus.uolensrccto itinereBaldewi- tritionemsuorurapertulerunt.Postduosdehincdies,
no a Caipha revertenli occurrere.Baldewinusveroa et pluriniain stra^em Sarracenorum, gravemque

Caipha procodens,pradictos milites de domo ducis vulnerationem Gallorum.rex Buldewinus ab urbis

Godefridi in occursum hubuit, qui omnia sibi de obsidione prudenti consilio sic suos revocavil, di-
Tankrado retulerunt; et post haec cum eo Joppen cens : Hi adversariinoslri in murorum prolectione
accelerantes.duobusdiebus conlinuis iliic remorati confxsi, el plurimamanu civiutn, facile, adversante
sunt.Deindeordinatisrcbusin Joppecumomniclien- fortwni, creberrimis suorum auxiliis possunt prxva-
tela et praeda,quamabduxitdeBarutb,quae est Bau- lere ; nostrafes vero incauti sugitlis perire ; ideo utile
rim, cum quadraginta quinque captivis militibus est consilium, ut ab hac civilate caslra moveamus.
Turcorum Jerusalem desceudit, quos in piaesidio Cap XXXIX. — Quam ingeniose vicerit genlem Azo-
turris David repositos caule jussit custodiri. part sub terra latenlem.

Cap. XXXVII. —
Perquisitis rebus de/uncti fratris, Cum haec consilia interse fierenl,innotuitBalde-
a viris fortibus teutare fortia suadelur. quomodo inter deserta Ascalonis et Babylo-
^ \\ ino,
Quarta deniquedie postquam ascendit Jerusalem, nwe in caveis subterraneis Azopart,gens fcedissima
congregatis universis.magniset parvis.de universo latens accubuisset ad disturbandos et perimendos
ccetu Christianorum,requisivit de suppellectile fra- perrgrinos, qui Hierosolymam prolicisci desidera-
tris sui Godefridi, de armatura ejus, de pecunia, bant. Qui mox hac gentis impietate cognita.caslra
beneficiis cujusque militis ac praepotentis.Quaenihil movit ab Ascalone, etcava suo exercitu obsedit
de rebus fratris ejus sehabere tesiati sunt,sed eas quibns flamma immissa experiri voluit utrum prae
in eleemosynas pauperum et solvendis debilis esse nimia angustia fumi etcaloris prodiret a tetiis et
dispersas beneficia vero, prout unicuique statuta
; inauditis antris Sed deomnibus nulli egressi sunt
erant de redilibus civiUtum, protulerunt. Ipse au- praeterduos,quiet coram eo steterunt,si forte mise-
tem omnia responsa illorum patienter accipiens,de ricordiam et vitam invenirent. Baldewinus hos in-
rebus et armis aliquibus discuseis, sed excusatis, tuens viros horridos etsqualidos,amicaaffabilitata
obticuit singulissingula reddens beneficia.Uude ab eos compellat super omnibns quae de eis audierat,
omnibus jurejurando firmatus,in throno Jerusalem et vestibuspretiosiseos adornansde genteetcogna-
potenter exaltatus gloriose recedit. Erat teuipus tione eorum requirit. Qui, secundum quod inter-
mensis Novembris circa feslum B.Martini Turonici rogati fueranl, universa sil>i aperientes,et miseri-
_,

pontificis, quando Baldewinus Jeru6alem veniens, ^ cordem eum sibi arbitrantes.obnixedeprecanturut

ab omnibus parvis et magnis rex et dominusest alter eorum cum Baldewino maneret,alter ad cava
constitutus. Sic collocato Baldewino gloriose in quatenus socios de perplexa
et nota loca rediret,
throno Jerusalem, universi principes et milites de domo, mirabili arce,ac iavestigabili fossa inclusos,
domo ducis Godefridi convenientes in prsssentiam produceretin conspeclum principis,si forte et ipsi
ejus, hoc modo ei locuti sunt: Frater ducis Gode- gratiam in conspectu ejus invenirent. Ingressusque
fridi es, principis gloriosissimiac nominatissimi, ct ioveam, vestes et munera regia ostendens et de
ideo universx naliones gcntilium in circuitu famam ejus benigna susceptione loquens, illico decem de
de te comperientes,adventu tuo trcmefactx suni; quia consociis eduxit in praesentiam regis et ejusoptima-
temagnum,bellisquefamosissimumintellexerunt.Qua- tum.Intereais.quicum Baldewino remanserat, dura
propler te decetinsigne facere, quo stupescant genti- [a foveam rediitalter, decoll.itus est a pueris regis.
lium terrx, et admirari eis non sufficiat : sicque no- similiter socius, qui vana spe et promissione hone-
men fratris lui, principis Jerusalem, in te reviviscet, starum vestium decem produxerat ex cavernis
ac magnificabitur. clanculum amotus,in momento decollatus est cum
Cap. XXXVHI. — Urbem Ascalonem obsidens, post nnvem. Decimus vitae reservatur, quem tota strages
aliquot diet infecto negotio obsidionem solvit. £> go daliumlatebat.Hunc Baldewinus seorsum tollens,
Consiliissuoruraaudilis.Baldewinusterrain Jeru- et honorificis ac roollibus indumenlis opertum suo
salem et civitatisincircuitu muniens cu9todia fide- sermone demulcens, protinus illexit eum,quatenus
li,centum et quinquaginta militibus et quiugentis rediens ad subterraneos sodales,eos prodire horta-
peditibus assumptis, ab urbe Jerusalem processit retur, asserens se illos benigne tractare, et donis
nona hora diei.el vesperefaclo.bospitatus estjuxta magnificis honorare quin omnia locaregionis illis
;

fontem recenlis aquae, ubi montana terminanlur. inbeneficiisconcedere, et eorura consiliis universa

Post haec quinta dieabhinc exsurgens, ad urbem agere velle. His promissionibus miser seductus et
Ascalonem cum omnivirtute suorum descendit :in illectus, ad cava reversus cum veste pretiosa,omnia
qua mille equiles ArabesaBabylonia missi habita- complicibus suis retulit de principis affabilitate ac
bant ad tueuda mceuia ejus.nenovi principis virtus largitate.et ampliora quam audisset, credens socios
subito irrumperel improvisum.Ibi mililes Baldewi- amotos et decollatos vivere. et missos ad tuendas
uiiolealoriis ante urbis majniafuis duobus diebus ipsius Baldewini eivitates.
 ;

iMH u.lii.UICI AQUBNSIS 5'J2

I u \l.. — De eadem re. A nihil prorsuareperientes illic praeteraquas recentes.

maestimubili et investigubili cavatione Ibfic montana.eorumque dilficiles scopulosarcta?-

Azopurt
bonam proinisaionem socii uudientes, quefauces.spatioquinquedierurneuperaverunt gra-
Bubterruti,
promissa mugnifica, ad vi et inaestimabili labore. S-xu vero die montanis
minas quoque, deinde
proceaaerunt. Qui coram ipso principe permensis, in exlremo illorum cacumine maxima
triginta
benigne ex ore ejus suscepti sunt pertulerunt pericula in grandine horribili.in glacie
assistentes,
atatimque a conspectu illius abducti, quasi mu- terribili, in pluvia et nive inuudita. quorum im-
omnes cupilulem subiere aenten- manitate et horrore ingruente.ad triginta homines
nera accepturi,
pedites prae frigore mortui sunt.
tiam.praeter unum, qui sulus cum Buldewino ex
omnibus triginta remansit. Hunc solum mirifico Cap. XLII. — Civitat Susumus ignc dehtur.
honore tractavit, nescium caedis complicum, quern Post montiumacscopulorum difficiha periculain
etiam ad antra pr.edicla .emisit, quatenus honores vallera descendtnb'3,per diem continuum in equis

et munera ipsius subterratis viris referret, eosque residentes, planitiem pertransierunt, el vespere in
ipse captus a suo presidio exire hortaretur.Sic et quadamopulentissimacaslrametati.cum prin-
villa
sic illusi vanis spebus,ducenti et triginta processc- cipe suo Baldewino hospitio rebusque necessariis
runt.oranes sine dilationeju9suprincipis decollati, p rcfecli sunt.Ibi quidam exploratores de Sarracenis
eo quod maxima mala peregrinis, Hierosolymam ad promerendam grutiamtantietlam magni pnnci-
tranaeuntibus, intulissent, alios exspolianles.ulios pis,el vilam impetrandim,adl'uerunt,qui civitatcm
trucidantes: tantumque scelus semper inultum juxta sitam, Susumus nomine,rebus nimium locu-
remansisset, eo quod nullus de specu hoc eos an- pletem ipsi propalaverunl principi, et hanc facile

tea vi.seu qualibet arlepotuissetejicere.His ducen- occupari posse et expugnari.Baldewinus,his intel-

tis et triginta decollatis, acnequitia suain capita lectis quinta die a villa pracdicta exiens, ad civila-
eorum reddita ingenio Christianissimum principis lem Susumus vespere descendit.Sed domoset om-
in ullionem peregrinorum solummodo ferainas et
; nialocacivitalisvacuareperiens.ibidem potenter ho-
pueri eorum in caveis eorum remanserunt cum spo- spitio quievit. Audito namquc adventu illiue, uni-
liis plurimorum. Qui necem eorum intelligentes, versi gentiles a re^ione etcivitale hac fugerunt, eo
quoniam nullus ad eos ultra rediret, minime exire quod sine muro hac civitas infirma haberetur. In
ausi 6unt. Quapropler Baldewinua vehementer hac siquidem per octo dies sine impedimento et
adversus eoaindignatus, Iigna,3tipulas ac stuppas aliquo incursu inimicorum secura quiete corporu
unte 08 cujusque specus comportari jussit et sua curaverunt, singulis diebus jrentiles in circuitu
incendi,quousque calore et fumo cogerentur exire persequentea.et plurimos repertos truciJantes.No-
Tandem hac fumi et calorisunanimiter L nadenique die clarescente?,ex pr^cepto Baldewini
nimietate
oppressae matres cum pueris, quibus virorura sola- urbs Susumusaltritaestet combusta.Spoliaveroci-
men defeceral, licetinviti, processerunt, ac statim viiatis in armenliset caeierisrebus ub;que,deripien-
militibus in praedam dati sunt et divisi : quorum tes,per aliam regionem qu*
montaois diver
est in
cum matribus alii pretio redempli,alii vero pariler tenles,loca propalataSarracenorumdepopulati sunt,
de collaii sunt. praeJas ad universis locis contrahentes. Tandem
Cap. XLl. — Cum per difficiiia ioca militem agit, post dies octo, diversis augustiis et difficultate lo-
plures frigore exstingattnlur. corura,interdumeiiam fame gravati.ad praefata fe-
Baldewinus post ista profectus ad castellum quod tentiaflumiua reditum paraverunt.Etad villamPal-
dicitur ad S.Abraham, juxta flumioa fetentia Sodo- marura vcuientes, nihil alimonias praeter fructum
mae et Gomorrhae hospitio remansit, in cibo el dactylorum repererunt,quibus corpora fessa et es-
equorum pabulo magnam illic sustinens indigen- cis jejuna recreaverunt.
tiam.Ibidemdum montanaperlustrarentad investi- Cap. XLII. — In natali Domini apud Beihlehem
gandanecessaria.intimatumesteis a quibusdam in- Baldewinus unctus est in regem.
colis,quomodo,sipaulo procederentadlocumqui di- Dehincpercaslellum.quoddicitur adS.Abraham,
citurPalmarum.plurimasopeset copias ciborumre- D repedantes viaqua venerantJerusalem reversi sunt
perirent, quibus cum equis suis recreari possent. tertiadie ante Natalem Domini nostri Jesu Christi.
Quod juvenes quidam audientes.circiter quadragin- Illic cum patriarcha et cunctisoptimatibus suis ha-
ta ab excercitu clam subtracti praecurrerunt ut pe- bito consilio, Bethlehem Natalem Domini celebrare
cuniam et praedas contraherent.Sed nihilpraeler ali decrevit.Ubieademdiesanclaetsolemni consecratus
menta et plurimam venatiouem invenerunt,quibus et in regem Jerusalem unctus.in gloriamagnacoro.
ventrem impleverunt nihil vero vini autalicujus
;
natus est.Noluit enim.nec praesumpsit in urbe Jeru -

poculi praeter frontes aquarum dulcium biberunl. salem diademate.auro vel gemmis preliosis exaltari,
Illicquideminloco Palocarumiefocillali,exsurgenles adornari et in regem promoveri, ubi Dominus Je-
ad montana Arabiae pervenerunt.Quibussuperatis, sus, Rex regum Dominus dominantium humi-
et
inler duosapicesmontium hospitati sunt,ubi nocte liatus et obediens usque ad morten, pro mundi re-
necessariis cibis, quod vehiculis mulorum.camelo- demptioi e spinig horridis et acutis coronatus est.
rum,a8inorumatlulerant, sufficienterrecreati sunt, ProximaautcmdieaBethlehem migrans,Jerusalem _
 593 IIISTORiA HIEROSOLYM. — LIB. VII. 594

reversus, curiam ac consilium suum cum omni A turrim Tabariae, quam dono ducis Godefridi obti-
primatu suo Silomonis Iribus diebus
in palalio regis nuit, in raanu ipsius reddidit, eo quod essent de

ejusdein solemnitatis tenuit, honorifice quindecim regno Jerusalem, aperiens ei legationem Antiochiae.
diebus illic in civitate rcgiamoram faciendo. Inhis Verumtamen haec conditio in omni concordia aTan-
itaque diebus potenter sedit rex in throno suo, ut krado firmiter indicta est, ut si post annum et men-
faceret judicium et justitiam inter Christianos con- ses tres ab Antiochia rediret, in beneficio terras et
si qua accre-
fralres, si cui illata fuisset injuria, vel civitates obtineret; si autem sibi non essetreditus
vissei discordia, volens omniacumsequitatetraclare intra praedictitemporis terminum, nequaquam ultra
terras et civitates has a rege vellet repetere. His
et non ficta pace componere.
Cap. XLIV.— Prima sessione regis, Tankradus ac- utrinque in magna charitate concessis, rex sub ea-
cusatur, vocatur el adesse dedignatur. dem conditioneterras elcivitatessuscipiens, Hugoni
Geldemarus ergovidens dominum regem conse- de praesidis Falckenberg Tabariam in custodiam et
di8seadjustitiam,assistet squecorameo,gravitercon- beneficium tradidit, Caiphas Geldemaro Carpenel
questus est super iujuriis de civitate, quae sibi a reddidit : sic tamen fide servata, ut Tankrado post
Tankradoinferebantur.quamdonoetexmanu ducis praefatum terminum revertenli omniain manu ejus
Godefridi suscepit, ac militari obsequio promerui', dono regis redderentur. Post ha3C decreta et pacem
R
sicaperetur,quamquenuncTankradus, auditaducis compositam, rex Jerusalem secessil Tankradus ;

morlc, vi et injustereunebat. H;ic ilaque Geldemari vero cum omni suoequitatu etmanu quingentorum
accepta qunerimonia, rex ex consiliosuorum primum peditum per aridam usque in Antiochiam descendit
Tankrado legaiionem direxit, quatenus Hierosoly- ut eam susciperet.
raam ascendens, responsionem super querimoniis Cap. XLVI. —
Rex contra patriarcham sedem apO'
Geldemari et injuriis ei illatis faceret. Tankradus stolicam appellal.
autem, nullam sc de his responsionem coram illo Non aliqua dehinc mora, rex Jerusalem patriar-
habiturum, respondit eo quod nesciret eum regem cham de perfidia, quaegeratcum Tankradoadversus
civilatiset judicem regni Jerusalem. Rex autem ite- eum, ne dignus hoeres Godefrido succederet, sed
rato consiliosuorum illi secundoactertio legalionem Boemundus externi sanguinis regnum possiderel,
direxit,quitenus justitiam non devitaret, ne post coram omni Ecclesia interpellavit, eo quod de hoc
hac aliquis incusaret regem, nec fateretur aliter scelere multum a suis optimatibus criminaretur,
quam juste et patienter regem adversus confratrem objiciens ei, jam ipsam fraudem esse detectam in
et unum de principibus Christianorum fecissc. Tan- lilleris, per Morelium, qui secrelarius ipsius erat,

dem Tankradus anxius quid ex tertia admonitione p Boemundo transmissis, sed in via ablatis. Haec con-
faceret, consilium cum suis iniil, qualiter inter Ja- tentio et discordia interregem et patriarcham adeo
phet et Assur altera ex ripa fluminis, quod has duas de die in diem ccepit magis ac magis invalescere, ut
civitales dividit, regi responderet ac loqueretur, si tandem rex Baldewinus illius feritate etpertinacia
ei gratum foret quoniam Jerusalem venire metue-
;
indignatus, apostolicum ac Romanum pontificem
bat. Rex autem responsum ac petitionem Tankradi PaKchalem ad judicium et justitiam appellaret, atque
intelligens, consilio majorum suorum voluntati illius addiscussionem tam nefandae traditionis, et susci-
acquievit et die statuto ad eumdem locum fluminis
; tandi homicidii ac discordiae,quam deprehensis lit-
inter Japhet et As»ur ad colloquium profectus est. teris, inter Christianorum primores et novam tene-
Illic diversis inter se consiliis habitis, rursus post ramque Ecclesiam idem patriarcha fieri modis

quindecim dies Caiphas convenire decreverunt, eo omnibus elaboraret.

quod nihil hoc tempore potuissent definire ef. sic :
Cap. XLVII. —
Dominus apostolicus cardinalem
Tankradus cum patriarcha Caiphas, rex Jerusalem Mauritium cognitorem Hierosolymam mittit.
reversus est. Paschalis vero pastor S. Romanae Ecclesiae, et in
Cap. XLV. —
Rege cum Tankrado pacificato, Tan- toto orbe terrarum Christianae fidei ac religionis
kradus, dux electus, Anliochiam proftciscitur.
p. examinator, Baldewini precibus etS. Hierosolymi-
Interea modiro intervallo legatio ab Antiochia tanaeEcclesiae satisfaciens, consilio fidelium fralrem
Tankrado directa ab optimatibus Boemundi,
est Mauritium unum deduodecimcardinalibus, legatum
quatenus ad eos descendens, loco Boemundi quia S. Romanae Ecclesiae Hierosolymam proficisci de-
haeresejus esset, regnum Antiochiaepossideret.Tan- stinavit, utvicedominiapostoliciipsumpatriarcham
kraJus, super hoc inito consilio, Antiochiam pro- pro merito et culpa discussum aut excusatum, in
decrevit; sed tamen diem statutam praestolari
ficisci
cathedramepiscopalemsanciret, aut victum etjuste
disposuit quo cum regecolloquium Caiphas habitu- condemnatum de apostolica sententia deponeret ac
ru9 esset, ne, si anle diem proficiscetur, in oppro- feriret. Itaque jussu domini apostolici fraterMaurl
brium fugae sibi imputarelur. Itaque die statuto ibi- lius Hierosolymam profectus, Baldewinum regem
dem Caiphas rex et Tankradus adcolloquium con- universamque Ecclesiam in verbo domini apostolici
venerunt, ubi ambo concordes et am:?i facti sunt, salutavit, benediclionem dedit, et audire in omni
omni querimonia exclusa. Et Tankradus non solum justitia et veritate regem et filios sanctae Ecclesiae
terram et civilatem Caiphas, sed etiam arcem et Deo obedientes se asseruit, et mala omnia in bonum
*93 ALBERICI AQUEXSIS 596

kpoatolicaauctoiitatevelle commuture. iSuhlewinus A "' J<rusulem tam subito juititia sua privtlur, «J

et oranis Eccleaiatidelium gralias Deosuper hiaretu- palriarcha t<im celebri die a suo officio destiluatur;
lerunt, ct so in omni justitia etverilale upostolicis sicque discordia paschalibus diebus in confusionem
man datiu obedire re9ponderunt. pereyrinorum el ylorialionem gcntilium inter nos

Cap. XLVIII. —
Patriarcha multis et gravibus a oriatur. I lcirco eanstanter te petimus, ul nos, qui
rege capitulis impetitus, ab officio suspensus est. noslro hunc sanrlum Ecclestam dctinui-
sanguine
Nulla deinceps mora die etatuto, et concilio iide- rnus, et usjue ad mortem pro co dimicavimui, audire

liumepiscoporum abbatum<|uecollecto,inaudientia non recuses neque retr de patriarcha a nobis propula-

omnium qui aderant et praesentia legati S. Roraan.p tam hoc temporc graviler accipins, donec viderimus,
Ecclesiae, patriarchum assistentem Baldewinus rcx quo/sum tendat illius excwatio, vel quemfinem acci-
reum homici-
perjurii, traditionis regni Jerusalrm, piat. Tempus enim non efjugiet, quin sotis ad aequi-

dii, ut a Boemundo occi ieretur in via, qua a Rohas latem judicii de omnibus redeamus. lit hac decausa,
Hk-ro9olyriiam ascenderet, deprehensis litterisrri- qnin placet universis fidelibus, rogamus te, quutenus
miuundo et imputando sub to9timoniolo-
nstruxit, concedas ei,ut hot tempore officio suo episcopuli utu-
tius S. HicrosolymitanaB Ecclesiae; et ideo non posse iur, chrisma ei oleum ipse sanctifxcet, peregrinit de
eum ultra episcopari, nigi valeat ab his expurg.iri. „ longinquis regionibas huc profectis indulgcnliam et
n..: ...:„:
Qui minime de omnibus:i
i :u: :n_.: M_ -,_1-_._ "
sibiillatis calumniis valen9
l .•_?__• , ___ ,. o »• ,.. . • . •

reconciliationem ipse faciat juxta rilum S. Ilierosoly-

excusari, et praecipue de sacrilegio ligni sanrtae milanx Ecclesix. Post solcmnitatem vero Paschse,
crucis, de qua partem minuitac dispersit 9iispen- quod in summa charitate et concordia nunc oportet
8us egt a divino officio, dat»que sunt ei adbuc celebrari, tuo consilio decrevimus de illo agere, ita ut
induciae, 91 forte aliquam excusationem posset re- aut purgatus in statu suo permaneat, aut convictus
perire. episcopali dignitate privetur.
Cap. XLIX. —
ln coena Domini dolens patriarcha
Cap. LL —
De amicitia inter cardinalem et patriar-
se eo die ofplcio suo privari, regem doms promusis
cham, et regis concordia et de contentione genti-
placat.
lium cum rrge.
Inter haec diverga negolia mensig Martius suo or-
Cardinalis his et his flexus blanditiis, in omnibus
dine ccepit referri, jejunium quadragesimale obser-
voluntatis regis optimatumque cessit. Et exutus
vari, dies solemnis Paschae propinquare, in quo
officialiindumento,patriarchampermisitcon8ecrare
chrisma et oleum infirmorum necesse estsanctifi-
oleum et chriama, ac solemne Poscha in omni divino
cari. Hac igitur die recordationis el sanctificationis
celcbrare officio. Ab illo siquidem die cardinalis et
olei et cbrismaii9 exorta, qua Dominug Jesus cum
patriarcha in summa amicitia conjuncti sunt, fa-
discipulis coenavit, cardinalis in montem Oliveti, in
q cientes sibi cumulos ex oblationibus fidelium, cibo-
quo id sacramenlum chrismatis et olei compleri so-
rum vinique ac potus plenitudine nocte ac die in
let, ascendit alba stola et idoneis vestibus ad tam
locis remotis perfruentes, omnia tamen haec rege
deificum opus peragendum indutus, et in nullo pa-
ignorante. Interea ha?c concordia in eodem mense
triarchain adesse consentiens. Verum patriarcha
Martio inter regem et patriarcham dum fieret, et
Dagobertus videns se officio suo privari, quo eo die
terra silvaeque, amota hieme, reviviscerent, dies
universi patriarchae, sui autecessores in eodem monte
prolongariinciperunt.serenitasaerismagisacmagis
Olivarum solito more utebantur, chiisma et oleum
in dies claresceret, ecce nuntia universarum civita-
consecrantes, humilis et supplex cum lucrymis re-
tum gentilium quaedam in
in palatio regis adfuere,
gem conveniens, instare ccepit, ne hac die tam le-
dolo, quaedam in puritate, regem salutantia in donia
viter ac viliter ab officio suo expelleretur, et sicin
tributis, pacem cum eo quarrentes componere, qua-
oreomnium peregriuorum haberetur. Rege autem
tenus sine respeclu periculi et metus in negotia sua
multum resistente, et plurima illi objiciente <)ua3
secure terram perambularent, et agros ac vineas
idem adversussepraesumpserat, sicutanxiuseimagis
sine foniiidine excolerent. Rex, 6icutnovusquiadve-
ac magis precibus instabat, rememoians quuliter
nerat, et multis indigebat thesauris in conventione
ab eo unctus et in regem consecratus sit. Sed nec
FJ solidorum militum suorum, omniaquae sibi offere-
sic rege eum audiente, talenta ei trecentorum by-
bantur a civitatibus gentilium, Ascalone, Caesarea,
zantiorum obtulit in sccreto auris suae. Quo corru-
Ptolemaide, Sur, quae est Tyrus, suscipere consen-
ptua rex, in omnibus deinceps petitioni palriarchae
sit sed Assur ejusque munera refutavit. Caeteris
acquievit etideo tam grandis pecuniea promissione
;
:

usque post terminum sanctae Pentecostes pacera

rex gavisus, qui plurimum defectione angustiatus,
et securitatem a se suisque largitus est.
hac modo indigebatad remunerandum suorum mili"
tum Iaborem,illico surrexil,fratrem Mauritium con- Cap. LII. — De mutuis legationibus gentilium.
venit, sic ei in haec verba locut.us :
Vix termino pacis hujus mediato, praedictae civi-
Cap. L. — Bex cardinalem alloquitur de restituendo tates ipgi Babyloniorumnuntia delulerunt, Laec
patriarcha. quod eis subveniret. Francosque de
nisi in brevi
Frater Mdurici, hxc Ecclesia nostra rudis adhuc et regno Jerusalem ejiceret, se in manu regis illorum
tenera habetur. Quapropter nolumus, necplacet pru- ex summa necessitate reddi debere, eo quod ultra
dentioribus noslris, neque in consilio nostro reperimus, Christianis resistere non possenl. Rex vero Babylo-
 397 HISTOKIA HIEUOSOLYM. - LIB. VII. 598
niorum summa neccssiiate urbium suarum intelle- ^ patriarcha ab Assur egressuB, reliclis in ea custo>
etnmmiraldis hanc legationem
cta, universiscivibus dibus, Caesaream occupavit, undique circa eam
salatium iueremisit,q«iodsine moraaliqua collectis Buorum viribus collocatis.Erantillicinaudita poma-
nrmorum copiis, universis civitatibus subvetiiret. ria in circuitu murorum,ac si silva densissima omni
Hi.ecautem nuntia et consilia omnia Baldewinum decore et fructuum sbundantia inaestimabilia: quae
rcgem latebant, et universos fldeles qui in regno rex in securi jussit exstirpari, ne inter densitates
Jerusalem habitabunt. frondium aliquae insidise Sarracenorum exercitui,
Cap. LIII. — De redemptione Turcorum. sagittis in occulto emissis, nocere valerent. Hisex-
Interea a Damasco frequens legatio Turcorum 8tirpatis,in circuitu murorum
firmavit obsidionem
Jerusalem ad regem venit, pro redemptione capti- perdiesquindecim,machinaracomponensquaurbem
vorum suorum,quos in arctissimis faucibus Baurim expugnare et cives absterrere valeret. Ad unguem
euperatoscaptivavit.et Jerusalem abductos reclusit tandem machina perducla et ab exercitu Buper
in custodia turris Uavid. Qui consilium iniil cum muros erecta, in sublimeporrecta est, ao forti88imi
optiiratibussuis.ut pro captivis pretium susciperet, pujmatores in ea constituti ad expugnanda mcenia
eo quod in terra aliena, nova et ignota,plurima in- urbisquedefensores.Deinde jussu regisomnibusin-
digeret pecunia in conventione solidorum. Sicque dictum est ut summo mane coram patriarcha et
universisquadragintaquinquecaptivia.quibusannpu- " rege convenirent e cunctis locia et tabernaculis,
tare colla decreverat, nunc pepercif, et pecuniam ejusque caperent adraonitionem ad assiliendam ur-
inauditam supra quinquaginta millia bysantiorum bem etimplerent. Maneautem facto,ecce adsuntex
auri suscipiens.omnes vivos et incolumes a manicis inandato regis universi Christianorumequites etpe-
et catenis solutos, ac deturri David ejectos,pacifice dites coram patriarcha et rege qui delictorum auo-
:

in terram Damascenorum remisit. rum confessione facta, indulgentia accepta, et

Cap. LIV. — Quomodo civitas Assur subjugatur. Dominici corporis communione.urbem fortiter aesi-
Eodem tempore mensis Martii classes Genuensiu m liunt inmari et in terra cumPisanis etGenuensibus.

ac Pisanorum navigio appulsae Joppen, anchoras Hi Laodiceae hieme otio torpentes, tempore
tota

fixerunl,et PaschaDomini opperientes,tandem

illic Martii, ut supra relatum est,ad sacrum et solemne

Jerusalem venerunt ad celebrandam ipsam diem PaschacelebrandumJerusalem ascenderant,viduati

Besurrectionis Domioicae.Qua cum omni devolione suo episcopo Pisano, cum clam ab eia subtractus,
celebrata regem adiprunt summopere deprecantes, cum Boemundo acBaldewino.post captionem Jeru-
ut quam vellet civitatem gentilium occupare et ex- salem in eam descendit, et a Godefrido duce in ca-
pugnare eis licerel. Bex igitur desiderium illorum thedram patriarchatus est constitutus.
intelligens.Assur obsidere per tr.are etaridam con- C Cap. LVI. — Tandem civitas Cxsarea superatur.
stituit. omnis virtus ejus ab Jerusalem
Ipse vero et Eodemdiedominuspatriarchacrucem Dominicarn
movens, insiccourbemet mmniaejus cinxit Pisani ;
praetulerat ad protectionem et de^ensionem gentis
et Genuensesin littoremarisnavigioexitumillorum
catholicae,stola sancta etcandida pro thorace indu-
observabant.Vix tertia die obsidionis expleta, cives tus,quem usque ad muros tota manus pugnatorum
As3ur pacemcum rege quaerebant componere,qua- sequi non dubitavit.Quiduroet gravi assultu cives
tenus salva vitasanisque membris,cum rebussuis disturbatos a mcenibus repulerunt, ac si subito
ab urbe eis liceret exiie ; civitatem vero in manu scalis muro applicitis.urbi roediae viintromissi sunt.
regis reddere ac relinquere. Rex quidem consilio Sarraceni vero per urbemGallosdiffusos intuentes,
suorum pepercit viri3, pacifice eos prodire promit- nec eis resistere valentes, ad aliud munimen urbis
tens cum omnibus quae collo deferre posaent et us- quodrauro spatiosissimo acrobustissimocivitatem
que in Ascalonem conductum eis sine respectu dividebatintrorsum versus mare conglobati fugam
mortislargitusest.Ipseverocivitatemingressuscum aliquautulum in mcenibusresistentes,
inierunt.Illic
universa multitudine equitum et peditum,per dies
ad defensionem constiterunl, frustra sagittis, palis
octo ille requievit.et consilia de reliquis civitatibus
igneis etfundibulisconsumentesdiem.Nonatandem
cumdominopatriarchaetoptimatibusregnisuiegit. D hora diei facla, gravati cives nunquam
crebris et
Cap. LV. — Csesarea civilas obsidelur. intermissis assultibus, ac lam mangeuellis quam
Placuit tandem cunctis ut Cassaream mitteretur sagiltarum grandine fessi et victi, per vicos et di-
legalio regis ammiraldo et primis civitatis, ut regi versa loca civitatistremebundi fugerunt.QuosGalli
redderelur urbs.alioquin obsidere eam certum habe- insequentes et hos muros scalis similiter transcen-
rent, ut si vi caperetur,un?versos in ea repertosin dentes, grave illorum exterminium fecerunt, alios
ore gladii occidi debere.Ammiraldus cunctiqueha- trucidantes, alios captivantes, tura undique spolia
bitatores civilatis responderunt in haec verba: Absit plurima auri,argenti et oslri pretiosi rapientes.Sa-
a nobis, ut nos et civitatem nostram in manu regis cerdos quoque civitatis homograndaevus ibidem ca-
Christianorum tradamus, cum in manu regis Bubylo- ptus est,et Azopart quingenti decollati.illuc missi
niorum in brevi liberandi simus, et non diu sit,exquo a rege Babyloniorum in conventione solidorum.Sa-
litterasejus susceperimus. Bex autem illorum jactan- cerdos itaque preedictus regi praesentatus, jussu
tiam comperieus, in ira ma&na una cum domino ipsiusin nervo religatusest ; raulieres quoque eju»
 ;

51)9 ALBLIUCI AQUEM GOO

captae, et in compedibus ad discutiendtun

posilai, A Bolidoram, qui pagunorum viriboi lesistenles.
talentum innnmerahilisargenti.quod idem BOCOrdOB regrinos tt univei leaiam ab eorum insidiis
-

propter metum Chrutianorum subterraverai. lluc il a>9iiltil)U9 prutegeieiil uc delenderent.

civitate aitrita et expugnata, rex a diebus Penteco- Cap. LIX. — Qualiter orta sit contentio inter regem
Nitali S. Joannis Baptistae in oinni et fjutriurcham.
ates usque in
plenitudine nece^ iriorum requievit in ea. ln hi9 Patriarcha vero vinculu privat® dilectiouis fratri

diebus sacerdotem praedictum acivibus urbis Pto- Mauritio S. Romaine Lcclesiae legato innodutua, ita
lemaidis,quffl est Acra,mille byzantiis redemptum, ut simul alfluenlerde boni9 terrae epulante8,in suo

sine laesione memlirorum dimisit. conclavi obhiliunem 9ancli sepulcri pro velle divide-

— rent, prorsug audire Bdldewinum regem parvipen-

Cap. LVII. Quomoio rcx audila fama Babylo-
7iiorum. eorum prx»tolalur adventum. dit, spern et tiduciaui in promissis cardinalis aoo-

Po9t haec rex Joppen in magna gloria sece. ;

stolioi pretio habens et iu eo quod levi
corrupti

Arpinum de Bodvordis civitate.pnncipem magniti- precatu aurique munere, regem corrumpere putuit
cum.ad custodiendo9 muro9 et porta9 civitatis re- et placare. Regeitaque patriarchain saepius admo-

linquens, Joppe itaquerejii commoranti,legatio et nente utmilites quadraginta procuraret.alque dato

fama Meravi9 a Babyloniainnotuit,quatenus Baby- r» ei argento beuevolo9 in opus belli redderet, pa-
lonii orrnes arma conlluxissent, et post octo dies triarcha vero in nullo eum super his audirel die :

cum eo bellum committere decrevis9ent. Haec quadam factum est, ut idem patriarcha cum fratre
rex audieng, universo ccetu guorum in unum con- Mauritio solito more in domo sua accumberet, va-
vocato, ex consilio illorum exixit a Joppe, atque riisque cibis splendide epularetur, vinum quoque

inter Agcalonem Rames, tribus hebdomadibus

et non inodice biberet, ac secure in comessationibus
evolulis, in planitie amplissima resedit una curn dieru duceret.Nuntiatumest tandemregi Baldevvino

patriarcha et omni apparalu suo.ac ur.iversa domo quodhujuaceinodiluxu singulis diebus convivantes
fratris sui ducis Godefridi. Hoc vero in loco dum lidelium vota vorarentsine uiodo et numero, et hoc
diu praestolarentur adventum inimicoruw, nec ipsuui regem non solum audilu, sed etiam facile
quisquam illorumadhuc in jactantiasua descendis- visu posse experiri.
set, rex quemque suorum in sua remisit; ipse Cap. LX. — Contentio inter regem et patriarcham

vero civitates in circuitu sitas, tam Caiphag quam

prxsente cardtnale ilauritio.
Assur et caeteras, pacifice perlustravit. Nec mora, dum in eodem comessationis sludio ad
— Quomodo rex putriarckam convenerit mensam discubuissent^rex cum quibusdamde opti-
Cap. LVIII.
ut vel ipse milites procuret, vel ad procuranUum nii.tibus suis puls.ttu oslio intromissus adfuit.et hos
eos, sibi aliquid pecunise impertiret. C patres dure arguens, in haecverba asperaprorupit
Nec longo posthaec intervallo rex a militibus suis Vos iit comessatiouibus, tws in tnbulationibus die
in urbe Japhet pro pecunia angustiatu9 est, quam ac nocte confratum nostrorum saluie et rericulis
illis debebat pro convenlione solidorum, qui etiam vcrsamur. Vos gratis vota fu/elium in delictis vestris

fratri eju9 Godefrido, principi Jerusalem multum applicafis, angustiam el penuriam nostram ignoratis.

obsequiiimpenderant.et nunc ejus causa ethonore Sic vivil Dominus, amodo de omni oblalione fidelium
non minore studio militare laborabant.Quapropter non con>ingetis,nec de hac ventrem veslrum ultra tam
Hierosolymam profectus, palriarcham compellat, dclicate implebitis, nisi milites in conventione solido-

quatenus sibi aliquid pecuniae de oblatione fideliutn rum Unde enim vobis, ut oblatione et
susceperitis.

impertiret, quam mililibus dividens, voluntarios munera fidelium tam libere et potenter a Dominico
secum teneret alioqui eos in
eos sibi redderet, ac ; sepulco tollatis, in cibos delicatos componatis, et
terminis Jerusalem non velle remanere et Sancta minime ftdelium necessitati subveniatis ? Nos Jerusa-
sanctorum defen9are. Patriarcha regis audita pe- lem, civitaiem sanctam et locum desiderati sepulcri
titione, induoiis per noctem susceptis, in crastino sanguiue nostro redemimus et assidue pro,

reversus ducentas marcas argenti se ad usus fra- sanclorum defensione pondera laborum et bellorum
trum inibi Deo famulantium, habuisse et wo\\r^portamus;vosoblationisfideUumnosexsortesfacietis.
ampJius, profitetur, et easdem benigne in cjus Absit, ut tale facinus patiar, et ultra manus ve>tra
mandato distribuere concessit. Credidit rex in vcr- de his repleatur. Certe aut vos calicem, quem bibituri
bia quffl a Patriarcha referebantur, et oblatum ar- sumus, et bibimus hoc tempore angustiarum, nobis-
gentum suscepit.Sed Arnolfus, sancti sepulcri can- cum btbetis, aut videle, ne quidquamde rebus Lccle-
cellariua, et caeteri complures, quibus tota massa six ullra suscipiatis. IIoc dicto, patriarcha non
innotuit, et oblatio Dominici sepulcri, nequaquam minus in verba iracundiae erupit, dicens : Non
verum patriarcham profileri asserebant,sed inse9ti- recte consultus fecisti, ut tam temere nos argue-
mabilem pecuniam clanculum suislocellisreposuisse res et res Ecclesix interdiceres cum nostrx sit
,

eum. Hac Arnolfi assertioneet populi opinione super juslilix, ul qui altari serviunt, de altari vivant. An
thesauro a-bscondito,rex nimium iralus vehementer tributariam et ancillariam facere sanctam prxsumis
patriarcham urgere ccepit, ul ex oblationibus fide- Ecclesiam? quam Dominus Jcsus Dei Filius, suo
lium miiites procuraret ac retineret in conventione sanguine liberam esc ancilla faciens custodix commi-
601 HISTORIA HIEROSOLTM. - LIB. VII. 602

a Babylonia descendit, scilice

sUetreUquU.Videneullraprxsumas de his loqui A crudelis legatio
quod Meravis, qui est secundus in rcgno, cum
tola
aul agere, cum ad le minime pertineat, et Dommi
properaret,
virlute et upparatu regis BabyloniaJ
apostolici maledictionibus de talibus ausibus judicio
bellum in brevi cum eo habiturus. Rex uutem Ba
•

possis incurrere. Frater M.iuritius ad invicem con-

tendentes 9olummodo auseultabat ; sed de pace et dewinu3 tam crudelia nuntia intelligens, non se-
cure, non facile auribus immisit; sed a
Jerusalem
concordia illos admonebat.
— in Septembri mense in solemni Nativitate matris
Cap. LXI. Patriarcha ratione victus, milites se
ac virginis Mariae anno primo regni
descendens,
procurare promisit, quod tamen implere coniem-
equi-
psit. urbera Joppen cum omni viriute peditum et
tum introivit, ejueque mcenia plurima suorum mu-
Verum rex non ultra patriarchae responsionem et
ipse dure et impatienter niens fiducia, cum trecentis tantum equitibus et
asperitatem ferens, et
mille peditibusin occursum inimicorum festiravit,
locutus fuisse perhibetur. Videte, ne facile hanc
mihi sxpius objicialis occasionem, ul qui altari ut cognosceret, sivero belli legatiosibiinnotuissct.

serviunt de altari vivant, cum summa necessita% Maneergodehincfacto.incampestrihus Rumes con-

sistens, vires, copias et arma intnlerabilia
Ba-
exigal ut de allari polius Christiani milites pas
munera n byloniorum vidit per terras et fines Ascalomsoccur-
cantur, quam Sarraceni vi de sepulchro
asportent dividant, non miles rere, circiter ducenta millita tam eqmtura quam
lidelium et et

noster vel sacenlos contingat. Vivit Dominus : non peditum. De quibus rex et omnes qui cum eo erant

non solum admirali, sed et terrore concussi

solum oblationes /idelium comedam, militibusque
nostris dividam ; sed etiam aurumde sepulcro Domini sunt.
et altari evellam, quo milites et defensores Chri- Cap. LXIV. — Tres regis acies a Babyhniis allritx
stianx plebis regniqur Jerusalem suslentari possent. deficiunt.

Post hsec cum Domino Deo placuerit, et superbia Verumtamen rex perscipiens sonon posse vitare

seu minx de regno Babylonix ccssaverint, el lerra periculum, nec effugere inirnicoshaud procul absi-
siluerit, cnncta restaurabimus ; ccclesiam etiam ejus- stentes, quinque acies ordinavit tam ex manu mili-
dem sepulcri, sicui digr.um esl, thesaurizare nos tum quam peditum. In prima ace fuit Belvodus,
non pigebit, et auro ditiore, gemmis vel opere exal- miles nobilissimus, qui primum praelio commisso,
tare. His dictis, tandem patriarcharege a viro litte- ae gentilibus cura universis suis peremptus est abs-
ris erudito conviotus, ex coasilio fratris Mauritii que solo milite, qui ibidem manu detruncata,
triginta milites in conventione solidorum se pro- vix a periculo mortis elapsus est. Ad hiecGeldema-
curare promisit. Sed in brevi eorum tasdio affectus rus Carpenel, miles ferocissimus, secundam aciem
lalenlum inaestimabilis pecunine sustulit, milites ^ regens, duui per medios ho3tes erumpens, pericli
vacuos etimmunes reliquit. Hexautem hypocrisim tantihus sociis subvenire moliretur, cura omnibus
illius dedie in diera cognoscens.vehementius eum sequacibus et coadjutoribug suis sub intolerabili
urgebat, et de militari officio sollicitabat. Ille e con- manu iniraicorum occubuit. Solummodo Willehel-
trario aures surda3 ad omnia faciebat ; ita animo mu8 et Erkenboldus vivi evaserunt. Hugo vero de
obstinatus erat. Tabaria, juvenis bellicosus, in tertia acie constilu-
Cap. LXIL —
Patriurcha potestate et oblatione se- tus, per medios hostes equo veloci advolans et cum
pulcri Domini privatur. Pecunia patiiarchx regi illisdiu graviter pugnans, ad extremum certaminis
aperilur. pondere fatigalus et victus, vix e medio turbinis
Igiturpatriarcha dolenset tristis seccssit Japhet, evasit, omnibus de comitatu suo ibidem occisis et
ubi ex consensu regis, quia sacerdotii gradurn ob- attritis. Rex ergo tam grave exterminium suorum
tinebat, pacifice aulumni et hiemis tempus adim- fieri videns, veliementer cum duabus aciebus quae
plevit. Deinde mense Martio inchoante, anno primo secum remanserant timore concussus est. Necmi-
regni ipsius Baldewini Antiochiam ad Tankradum rum.Nam idem mortis judicium in momento subire
navigio profeetus est. Camerarii autem illius capti sestimabant.
et minis verberumque terroribus coacti,
retenti,
D Cap lxv> . _ Rex avontificibus admonitus, coram
pecuniam patriarchae subterratam professi sunl ad cruce dominica prosternilur,
vigintimilba Byzantiorum auri argenti autem ;
Ad hn?c duo catholici pontifices, Gerhanlus et
tantumesse referebant, quod a Ihuc pondere et nu-
Baldewinus, quorum alter Gerhardus crucem Do-
mero eunctos lateret. Fratrem vero Manritium, minicam praeferebat ad conlusionem et obcescatio-
quia Rnmani pontiiicis legatus erat, in orani quo
nem Sarracenorum, etliberalioneinChristianorum,
potuil bonore rex secum retinuit, ac diligenter pro-
mansuetudine et correctione sic locuti sunt:
regi in
curatum benigne in omnibus tractavit. Timemus, domine rex, ne ob d>scordiam,quse inter te
Cap. LXIII. — Rex pecuniam militibus dividit, cru- et dominum patriarcham ortaest, hodie nostris vi-
delis legatio a Babylonia venit. cum
clorix fiat impedimenlum. Ideo monemus te, ut
Interea dum rex ex his et aliis diversis rebus illo in coacordiam redeas, et sic Domino Deo pacis
ageret, propalatamquepecuniam suis egregiis mili- satisfacias, quatenus a prxsenli periculo eruamur.
tibus divideret _et cuique pro labor« suo rependeret, Quibua rex : Recte, inquit, mouuUtis el b«o
 ;
,

603 Al.BEKICI AQUENSIS 604

diceiu* <«b oquo desiliit, ct corauj Dominicu cruce A. Blinfl ca nocte remanseruut. Putet hic profecto quo-
procidens in terraui, adoravit Doniinum caeli, modo virtus S.crucis nonsolumcontrainvisibilium
ct hauc pontifloibofl responsa dcdit : Putrei et jacula praevalet iniuiicorum, sed etiam adversus
fratrts (n Ckrislo charutimi, pustores et do- unua visibilium ;
quia in prima, secunda, tertia ac
ctores peritiisimi, juilicium mortis nobis pr&slo est ;
quar.a acie euperbia et fortitudogentiliumvincendo
inimtci imstumerabiU» obstant in arcu, in hnstis, ia praecessit; quinta vero acie, in qualignum sanctaa
gludin futmineu, quoi penctrure et expuijnare pro ac venerandae crucis ante regeua et ejus aocios prac-
tmperio Itomunorum, pro regno Francix et Angli i ferebatur, lota virtus iufidelium coepit infirmari,
tion hodie upponerem, niti per graliam Domininostri humiliari et conculari. Sed et principes eorum fe-
l quorum monihus sic me Dominui
Chritti de rocii-simi, Deo non dantes nec aanctaecruci,
{<loriam
eruat, ut non cum illo pacem componam, nisi sed in eam sibi oppositam audacter et insipienter
prtrnum corum upostotico elomni Ecclesia de perfuiiu irrucntes, subitanca morte praeoccupati perierunt.
quam egit, canunice fucrit expurgatus. Cap. LXVIII. — Renovato bello, cutholici regit ud
C\p. LXVI. —
Post confessiowm delictorum, epi- suos hortutio.
icopo Cerhurdo crucem Domini pr peferenle, rexper
Isiitnr post hanc victoriam Cbristianorura, quae in
meiios hostcs irrumpit.
B menseSeptembri ipso vespere Nativitatis beatae Dei
Et hoc dicto cum jurejuranJo, confessionem de- genitricis Mariae accepta est, crastina sole exorte,
liclorum suorura coram iisdem episcopis fecit quidam Callorum adhuc viventesetincolumescura
deindecorporisetsanguinisDominici percepta com- rege suo rursus armari properant, suspicati adhuo
niunione, decem milites loricatos cum Gerhardo bellum a gentilibus ingruere. Sed in omni planitie
episcopo, lignum sanctas crucispraeferente, reliquit. regionis non sunt reperti autvisi. Reverlente autem
Ipse vero ascendeng equum, qui lingua Sarracenica rege cum quadraginta tantum militibusetpeditibus
yazela appellatur, eo quod caeteris equis sit cursu ducentis, qui vix evaserant, viginti millia Sarrace-
potentior, praemisit quartam aciem quam ordinave- norum qui Japhet obaederant et vespere besterno
rat de niilitibus Jerusalem, viris bello assuetis ac huic praelio non intererant, sed civitatem ex prae-
robuslissimis, quatenus cum hostibus in iinpetu cepto Meravis nimio assultu vexaverant, in aperto
ferirent ac dimicarent. Haec autern quarta ucies ex
camporum adfuerant ex improviso. Quibus rex,quia
juisu regis lortiter irruens, cum couimilteret cum locusdivertendi ab eis non erat, resistere disposuit,
aiversariis, prae multitudiue illorum pondus belli et universos magna et audaci voce sic consolatur :

non sustinens, coepit fugiendo declinare. Sedarege Ecce inimic.i nostri obviarn nobis inlegris armis adve>
ejus fuga et contiitione percepta, magno solamine p niunl : nosautem nuper bello fatigaii, tero amanibus
relevata est. In momento enim cum sua quintaacie adversariorum, solo Deo protegente, eoasimus supe-
adfuit, agens grave praelium cum hostibus ac repe- ratis hostibus : optimales nostrietequitescuncliprseter
tens, ca?des et strages non modicas operatus est. nos ceciderunt : quid igitur pauci adversus lot millia
Cap. LXVII. — Mira Domini Jesu d sanctx crucis adhuc bello intacta acturi sumus ? pauci sumus, et
ejus victoria
sero bello fatigati : locus et possibilitas ab eis diver-
Cum sic rex per medios hostium globos irrumpe- l»ndi non est : et ideo quid consulam, nescio, nisi
campos occisorum radaveribus sterneret, qui-
rct,
ut in nomine Domini Jesu, et in virtute S. crucis
dam nominatissimus ammiraldus episcopo, crucem universi stemu* adversus incredulos pugnuntes. Potens
ferenti, occurritin furore vehementi, ut raptiin enim est Deus eliam de istorum munibus nos liberare,
caput ejus detruncaret sed, diviua ultione et per-
;
sicul he.ri de manu plurimorum et (ortiorum libera-
cussione pr* ventus, subitanea morte suffocatus ex- vil.Siautemmorliet contritioni deslinali sumus,fidu-
Bpiravit.Deindealterammiraldus, dumsubitoipsum ciam et tpcm habeamus, quia, si corpus nostrampro
regem Christiaoorum impeteret, raox equus illiua nomine Jesu et sanclis Jerusalem nunc in praesenti
trans cervices husta regis confixuB est, quaeipsum
txculo occidi permiserimus, in futuro animai nostras
etia:ji ammiraldum eodein ictu et impelu trans in vitarn stternam una cum fratribus nostrts, heiterno
pectus otjecur viriliter perforavit ; eicque ambo, D pr3stio pr0 Christo jugulatis et attritis, conservare po-
equus pcilicetetsessorejusadiristianorege occisi terimus.
sunt. Mortuisitaqueduobusammiraldis.exercitus
Cap< lxix# - De glorioia regis victoria et reJitu
Babyloniorum magnis ductoribus, primodivina ul- in Jerusalem.
tione.altero hastae regis transfixione, rexetuniversi Hac regis exhortatione milites omnes et pedites
sui recuperatis viribus per medias acies Sarraceno- roborati in spe vitae inimicorum turmas
aeteraae,
rum in multitudine densatas irruperunt in virtute operientes visas a longe, armispropere induuntur,
Dorr.ini nostri JesuChristi,etsancta3crucis,inauditam lignumque Dominicuin semper ante faciem suam
illorum occisioncra facientes usque ad vesperum, habentes.gravepraeliumcumhostilibuscommiserunt.
donec hiiiQ et hinc faligati, utrinque se a bello con- Obcsecati itaque et infirmati Sarraceni, in obstaculo
tinucrunl. Verumrexetreliquiu) fideliumobtinentes tam venerabilis ligni timore
immisso, non diu illis

camporura plauitiera, incastris inimicorumperno- perseverarunt in bello. Visa quippe Christianorum

cl&verunt. Sarraceui vero d6speroti in montiscacu- audacia, et suorum nimia ruina, alii versus Asca-
605 HISTORIA HIEROSOLYM. - LIB. VIII. 606

lonem fugientes,aliiversu8monlana Jerusalem,vicli A. Cap. LXX. — De obitu WUeri, militis Alemanni

egregii.
ac disper3i diffugium fecerunl.rege eos in gravi ex-
terminio crudeliter insequente. Rex autem reversus Wickerus autem Alernannus eodem anno paulo
a caedehoatium,paucissimis in unum receptissociis, ante hoc praelium validis febribus correptus, in

cum spoliis recentibus auro et argenlo, equis et mense Augustoobiit,sepultus in civitate Jorppe.Qui

mulis opibusque plurimis Japhel declinavit. Ubt gladio_uo,quoTurcumtransloricam et vestessuper

lorica ferreaet veste ostrea exutus est, quae revera pontem Antiochiae tnedium secuit,non modicam regi
et procul dubio tota tabe et sanguine hostium ine- opcm hic contulisse.nisimorte interveniente vitam
briata fuisse, ibidem visa est. Noctem illam rex illic Hic miles magnificus leonem magnum et
fiiiiisset.

in laetitiaet hilaritate ciborumque abundantia cxegit.
Cives vero exsurgentes, etin carapis Ascalonis
nantes, tentoria, auru.t et argentum et multa pre-
tiosa spoliaoccisorum gentilium, quae rex suique
horribilem.viroset armenta sa_pius juxla montana
festi- devorantem, iu regione Joppedie quadam equum
pascentem invadere vulentem, munitus clypeo ag-
gressus est quem facili pcde et saltu facie ad
:

paucissimi deferre nequiverant, asinorum et caine- faciem sibi occurrenlem ejusdem gladii acutissimi
—
lorum vehiculoin civitatem Joppenattulerunt.
-_ lr __ _^
De- ictu
.-,„-.
r » ac
percussit,
1 ""' —
fortiter cerebro ejus
-• in pattea — <

inde crastina luce affulgente, rex in gloria magna „ diviso,crudeleetintrepidumanimal incampestribus

Uierosolymam asccndit, ubi de omnibus spoliis et niortuum reliquit.
pra_dainimicorum decimashospitali Christiquepau-
peribus erogavit.

LIBER OCTAVUS.

Capdt primom. —
Quod primo Baldewini regis anno
innumera Longobardorum mullitudo per Bulga-
riam profecta sit Hierosolymam.
Eodem tempore,quo bellum hoc menseSeptembri q
uctum est, et cruenta victoria a rege Baldew ino ha-
bita, anno regni ejus primo, gens Longobardorum
incomputabilis de regno Italiae,postcaptionem Ati-
tiochiae et Jerusalem, audita insigni Christianorum
victoria, e diversis regionibus Italiae collecta,
regnum Hungariae prospero itinere transeuntes,
profecti sunt uaque in regnum Bulgararum,voleQtes
natio aliqua violentiaea loca.qute sui juris es_ent,
vastaret, seu facta temere seditione conturbaret.
Hac igiturcondilionecontulit eisemendietvendendi
licentiam in ejusdem regni Bulgaronim castellis,
pane, vino, carne et omni pinguedine opulentissi-
mis, castelio videlicet Panidos, Rossa, Hosto, De-
damis.et castello nomine de Natura.et Sasalabriis»
Adrianopoli et Phinepopoli, ut per ha_c ho.pitaii,
per pacifice bonis terrae sustentarent vitam a!fluenter.
Cap. III. —Longobardi regis edictum negligentes,
Graecos et Bulgaras invadunt sed mox ab impe-:

concliristianis fratribus auxilio augeri et prodesse. ratore convocali, Constantinopolim icndunt.

Adfueruntin eodem votoetcomitatu viri nobilissimi,
Hano denique terram venientes, mandatura
in
episcopus Mediolanensis, Albertus comes illustris
de Blandraz, Wido frater ipsius, miles egregius, regis transgressi suiit, nec audierunt ductores et
principes exercilue sed omnia sine modo et sine
Hugo de Montbeel, Otho, filius sororis pra_dicti Al- ;

berti, cognomino Altaspata, Wigbertus comes civi- ratione depraedati sunt,sine aliqua niutualione Bul"

taiis Parma.,caeterique comprimores Italia., viri garis el Greecis sua auferentes, pecora et volatilia
mir.fi nobilitatis et ductores exercitus : qui circiter eorum diripientes.quodque nefas est de populo ca-
triginta millia conglobati, terram et regnum Bul- u tholico dicere. Quadrage. imali tempore et jejunio

garorum, ut praediximus, in manu forti ingressi ea devorantes.Fregeruntetiam in praedictis locis et

civitatibus ipsius pii imperatoris oratoria, propter
suot.
ambitionem rerum, quae in eis erant recondila a
Cap. II. — Ubi
Constantinopolitanus imperator eos- facie tantffi multitudiuis.Itera.quod auditu est hor-
dem Longobardos vendere et emere per castclla Bul- rendum,mamillas cujusdam mulierissuadefenden-
garorum permittit, et eis rupinam interdixit.
tis quidam ex parasitis impie detruncavit. Audita
Ingressi autem.direxeruntnuntiaimperatoriCon- hac infamia crudeli et devastatione intolerabili,
stantinopolitano, quaienus ejus gratia et dono in quae regno Bulgarorum ab bis inferebatur, et que-
terra Bulgarorum.quae deejus regno erat et potesta- rimonia suorum, imperator ad primates et magi-
le, necessaria vitae pretio mutuarent, sicque paciGce stratus legionis direxit nuntia,quatenus in his non
terram ejua pertransirent. Acceplaitaque tam egre- ultra morarentur regionibus,castellis et civitatibus;
gii et catholici exercitus legatione et petitione, rex sed »d se in civitatem Con.tantinopolim,
festin ito
Gr.fcorum benigue omnia quae rogabant concessit, qua_ caput totius e_t Graeciae, regia via contende-
bac «cilicet in Urpoiita coudilione, n» Unta adu- rent.Venwuut ergoad eamdem civitatem Constan-
*)7 ALBEUICI AQUENSIg 608

liaopolim,etex ipsius regis ord leotdoav A Ecootra impcrator praeteritururn injuriarum illii
in littore maria.quod vooaot Bracbiam S. Geor^ii, molesliam inferebat deinde contumelius, quas
;

ex hac pajte tabenucula Baa locaverunt in cre-pi- recenter nunc in ejus prueseutia fecissent, scilicet

dioe alvei apatio trium milliarium. Duobus autem in palatii sui destructione, in proximi sui mortifica-
•sibus a tempore illic onsederunt, prius-
v.-ris tione, in leonis sui occisione. Sed precdicli prin-

quam aliquu sucietas de regno Francioe aut Ale- cipes ustuli, et in responsis moderati ac diserli,
maooicillisjungeretur :ubietiamplurimia injuriis, mol.jatiara anirai irnperatoris omnibus raodia lenire

aicuti erant soliti, ipsum imperalorem ad iram et primum se cum juramento excusantes,
tentabant,
odiuin commoverunl. quod minime sua voluntate aut consensu haec mala
— sint acta. Tandem imperator humili eorura excusa-
Cap. IV. Imperator a Lonqobardis injurialus,
vendere eos et emere inibi prokibcl : liU palatium lione placatus, orania qu* sibi fuerant ilUta, per

tjus unanimiter obsident. intercessionem tantorum principum cum omni t»e-

nevolentia cordis percgrinis laxavit. Attamen, sicut

Iraperator vero plurimis injuriis soepiua concita-
tus, timens m 1
tot ac tantis copiis vis diversarum consilio suorum disposuerat, iterum eos ile transilu

oatiODUm augeretur, et aic audariorcs facli, aut

brachii mans admonebat,
adeo de re^ni sui inva-
sioneelimpedimentosollicitus.utmaKnismuneribus
avur.tid autaliquanccasione assumptu.inaurgent^ B
auri, argenti, Ostri datis, ac majoribus promis3is»
incivitateiiiConstantinopoliinrebellarenl, admonuit
apud istos obtinere et impetrare conaretur, quate-
eos ne ultra in locis aut liltore rem.tnerent, sed
nusmultitudinem hancredderent voluntariam tran-
(juantocijs abhinc inigrantes.in terminis Cappadu-
seundi brachium maris. His magnis donia et pro-
ciae cl Romuni;e apud portum Civitot et RulinPl
missis imperatoris corrupti, Albertus de Blandraz
hospitati morain facerent, donec adfuturie lejjionos
nirniura ei credens, decem equos cum aliis rebus
et copiae cum eis simul in unum confluerent. Sed
pretiosis suscepit sed episropus solerli providentia ,
nsponderunt unanimiterseminimebruchium maris
omnia haec sibi oblata refuta', tiraens ne si excerci-
transiiuros, donec ampliores vires tam Francorum
tus transiret, a Grajcis molestatus Turcorum armis
quam Aleiuiinnorum obtinerenl.Audita hacLongo-
occidendus traderetur. Vidensautemimperator con-
bardorum obstinata responsione, nolle eos a tta-
mari3 se amovere ante adventum
slanliara episcopi, omnibus moiis redit cum eo in
tione occupati
concordiam, et ejus petitioni acquiescens, iterato
luturaesocietatis.imperator illisemendi et vendendi
concessit peregrinis vendendi et emendi liceniiam.
licenliarr. interdixit ; et statim penuria necessario-
firmato utrinque foedere pacis oonservandae. Des-
rum pertriduum in populo facta est.Videntes
vitaj
cenderat autem eodem tempore corres Reymundus
au'.em Longobardi regisiram,et interdictionem ne- /.

a Laodicea in civitatem Constantinopolim, qui

cessariorum vitae,et sic famis angustiam in populo
multum peregrinis in reconciliatione imperatoris
fieri.subito universi tamequitesquara pedites armis
profuit, primuset collateralis illi in omni consilio et
inluuntur, et ad portam et muros majoris palatii
decreto factus omnibus, qui Hierosolymam
prae
civitatis in ligonibus.uncis ferreis.malleisque con-
ascenderunt.Tandem PaschaDominicelebrato, post
feruntur ad locum qui dicitur ad S.Argenium. Ubi
aliquot dies Longobardi brachium maris transeun-
in duobuslocis infringcntes et intrantes, imprimis
juvenemdesanguineipsiusimperatorisperemerunt, tes,ad civitatem Nicomediam pervenerunt.
deinde leonem domitum, qui erat gratissimus in Cap. Vf. — Conradus, imperator Henrici stabula-
palatio irnperatoris, occiderunt. rius, cum nonnullis occider.talis Francix principi-
Nicodemix Longobardis
Cap. V. — lmperatore tandem per episcopum Medio-
bus associatur.

lanensium pacificalo,Longobardi Gonstantinopolim Conradus similiter, stabularius Henrici tertii Ro-

relinqufnles,Nicomediam applicucunl civitalem. manorum imperatoris, cum duobus millibus Teuto-
Episcopus vero Mediolanensium, et Albertus co- nicorum Constantinopolim perveniens, imperatori
mes de Blandraa, el Hugo de Montbeel, el caeteri Alexio notificatus, gratiam in oculis ejus invenit,
prudentiores primique exercitus, cognoscenles se- prae cunctis dilcctus et magnificis donis honoratus.
ditionem hanc pessimain sibi suisque plus nocere D Qui et ipse brachio maris trajecto, Longobardorum
quam prodesse, in medio populi exsurgentes, hoc principibus sociatur.Dehinc Stephanus Blesensium
malum ultra fieri prohibuerunt. Tandera, nunc comes, pcenitenlia ductus, Hierosolymam reditum
minis nuncblanditiis populumcompescentes.quem- parat, Stephanus quoque dux Burgundiae, Milo
que in sua remiserunt. Sedata itaque hac lite gra- etiam de Braio, Wido pariter rufus capite, Hugo et
vissima, episoopus et comes navigio venerunt ad Bardolfus de Breis, En^elradus episcopus de Monte
ipsum imperatorem per brachium maris ejusdem, lauduni, Visconesde Firmamento,Reinoldusepisco-
eo quod milliarietampliusa civitateet regis palatio pus de Suessones, Baldewinus de Grandpreit, miles
essent hospitaii. Qui confidenter ad eum ingressi, pulcherrimus, budo de Claromonte, Walbertus ca-
animum illius mitigareet ab iraindignationis revo- stellarius Lauduni. Hi omnes de regno occidentalis
care conabantur, cum juraraento affirmantes se ab Franciae cum omnibus copiissuis ibidem in civitate
hoc facto iuuoxios,et ab insensatis et incorrigibili- et regioneNicomediae Longobardis associati sunt et ;

bus booiiuibus h»c maU suscitata el orta fuisso. e diversis t«rri» et regionibus profecti, in eamdem
609 HISTORIA HIEROSOLY.M, LIB. TIII. 010

civitatem convenisse, et in ejus finibus moras ^. Christianis turmis vallata, nunc illaesa et invict«

fecisse referuntur. remansit. Ab

ea igitur die et dcinceps exercitum
Cap. VII. —
Quodindiebus Penlecostes innumerabi- persecuti, minus sequi valentes prae lassiludine
Us Christianorum ab urbe Nicomedia exercUus incursabunt, et crebra caede sagittarum mortifica-
egressus, versus regionem Fluganix iter suum di-
bant.
rexit.
Cap. IX. —
Beymundui comes, donis Turcorum cor-
Dehincappropinquante diesanctacPenlecostes.de ruplus, cxercitum duxit per viam soliludinis : et
diversismundipartibus inunum congregati circiler Christiani per vires agunt custodiam inexerciiu
duceata sexaginta millia, cum filiis et uxoribus PerveneruntdeindeChristianorum populiad plu-
plurimoruni, cum clericis etmonachis et plurima rimas civitates et castella, quorum nomina latent.
manu inertis vulgi, conductum imperatoris Con- De quibus Turci dona et multa cibaria mitteutes,
stantinopolitani quaesiveruut. Qui precibus eorum comilemReymundum praecedentemetrailites impe-
satisfaciens, comitcm S. JEgidii, qui erat ei priva- ratoris averlebant. Sic corrupti,
per deserla et
tus, cum quingentisTurcopolorum equitibus illis inviaetsolitudines locaque arida totum deducebant
constituit, quatenusejus conductu et ordinatione exercilum.ubi assidue Turcorum insidiae occursan-
iter suum continuantes, provide agerent universa. tes eis, universos de exercitu negligentia aut lassi-
His comite Reymundo consiliario
ita dispositis, et B tudine reiardalostrucidabant. Perceptis igitur insi-
et ductore exercitus facto, Stephanus Ble3ensis diis,etgravissima insecutione et populi contritione,
viam.qua dux Godelrilus et Boemundus ac primus principes exercitus decreverunt retro et ante sute
incessit excrcitus, per terram Nicomediae et Roma- gentis custodiam fieri, ac Francigenas milites
nioc proficisci disposuit; quiasic tutum et prospe- circiler septingentos semper in fronte praeire et
rum iterilli videbaturet plurimis de societate.Sed praeeavere ; Longobardos simihter ad septingentos,
Longobardi de multiiudine sua confidenles, per a tergo lassos et subsequentes fratres tueri et
moniana et regionem Flaganiae,se iturosmagno in exspectare. Turci vero comperta Longnbardorum
dissidio firmaverunt.dicentesse etiam regnum Cor- custodia post tergum sui exercilu?,supraquingen-
rozan vi intrare ac Boemundum de captivitate Tur- tos in arcu et equis congiobati, subito clamore
corum aut extorquere et liberare, aut in virtute sua intonanles, eos a tergo incurrerunt, sagittarum
civitatem Baldach, quae est caput rcgni Corrozan, grandine velociter vexantes et vulnerantes.Tandem
obsidere et desiruere, sicque potenter conlratrem terrore mortis altoniti Longobardi.celeritate equo-
suum a manicis eripere. Stephanus auteni Bleseusi a rum m lugam co versi sunt, miseros pedites. et
et Reymundus caeteriquecomprimores intelligentes itinere fessos deserentes quos Turci gravi occi-
:

Longobardorum contentionem ssevissimam et ni- C sione circiter mille in hac prima custodia pereme-
niiamjactantian;liberaiionisBoen:undi,non valentes runt. Crastina autem die exorta, et crudeli fama
eos ab eirore suo avertere, via, quam petebant, attritae gentis perlala in castra, conturbati sunt
profecti sunt, praeoedente ipso comite Reymundo omnes pnmores multum Longobardis
exercitus,
cum Turcopolis, et magno imperatoris apparatu. improperantes quod mollitieet pigritia eorum con-
Cap. VIII. —
Llbi populusin itinere suo illicito luxu- tritus et imminutus fuerit exercitus; unde alios
rintur, prsesulium Ancras (undilus diruens, sata decreverunl custodes statuere fes.si el a longe
et segete* vicinas Twcorum sucddens.
subsequentis populi sed nemose obtulit ad custo-
;

Tribus dehinc septimanis evolutis, et adhuc in diam praeterducem Burgundiae.Qui cum quingen-
itinere suo prosptrc et abundanter peregrinis epu-
equitibus sictuebantur exercitum, ut
tis loricalis
lantibus.et plurimis de populo illicite luxuriantibus,
nec uuus in custodia suae diei de populo periret.
mullum incesta commistione agentibus, in ipsa
ct
vigilia S. Joannis Baptistop, prsecursoris Domini,
Cap. X. —
Turci cum Reymundo prselio decertant, et
lurmx Christianorum propter hostes in unumcon-
ventum est ad montes ascensu difficiles et valles globatx mistim pcr soliludinem gradiuntur.
profundissimas, deindc ad castcllum, quod dicitur Sequenti vero die post Stephani custodiam, co-
Ancras. Ubi Turcos repertos assilientes, et in mes Reymundu3 suae diei egit custodiam, quem
assullu usque in medium mane perdurantes.muni D Turci, ad seplingentos in unum collati, nona diei
tionem funditusdiruerunt, ducentis ibidem Turcis hora in locis arctissimis fortiter incurrentes, cum
detruncatis. Sex tamen ex his capitales latitantes eo grave praslium in sagittis coiniuiserunt. Sed
in sileniio noctis periculum mortis evaserunt. Hoc comes viriliter resistens, non amplius quam tres
itaque castellum militibus imperatons restituentes, suorum amisit, praeter ailquos gravi saggitarum
eo quod de regnoejus fuerit, et injusta invasione infixione ibidera vulneratos. Comes ergo lleymun-
Turcorura amiserit, profecli sunt ad praesidium dus vidensquiabellumdiificile sibi suisque ingrue-
Gargara, segetes et omnia sata regioois depopu- bat, et Turcorum copiae accrestenles sibi vim
lanles, eo quod praesidio nocere nequiverant pro- inferebant, septem equites veloci cursu remisit ad
pter ejus munitionom.situ et natura locorum vali- exercitum, qui jam spatio septem milliarijjm prae-
damel insuperabilem. Hoc praesidio illaeso et non cesserat, quatenus sibi aliqua manus mitleretur
superalo ab universa legione relicto, Turci vehe- quae sibi suisque nimium et diu angusliatis ab
menter laetati sunt, qnoniam munitio s?ua frustraa bostium impugnatione subveniret, Auditahac comi-
 011 ALBEMICI AQUENSIS. 611

tia letritiono, decem milliu equitum iu momento A legionis in castria divulgata.exterriti Bunt universi

sequestrati, luncia induli, galeia operti, clypeis principes Christianorum.Undeab illodiesexdiebue

pectori obductis, viam remensi sunt ad

MdeOQ die continuis semper in unum conglobati.eic itersuum

fercndum connti auxilium,existimantc8omnes Tur- moderati sunt, ut pedites inter equites ad omne
coruui oopUl OOOVOOWBO.Torci ad haec septingenti, periculum et defensmnem pariterade6seviderentur.
OOBDitil constantia, et reversae multitudinia Cap. XIII — Twci in viginti millibus cum ducibtu
audaci succursu, fugam velociter arripuerunt, in suis, Donimano ei Solymano,cum Chnttiamt di-
tnicantes, ad seplingentos corruerunt.
montanis ae abscondentes. Ab illa denique die
Igitur sex diescompleti sunt,etecce Turci Doni-
oommittia Reymundus et univcrsi ductores
copiio,
maous, Solymanus Carageth, Brodoan de Alippa,
et capitaoei ''ecem millium cum omni manu eqni-
et amontanis Flaganiae, et omni regno Antiochiae,
lora.et coraitatu fatiga orum peditum, ad multitu-
qui dein- cum viginti millibus,viris sagittariis in arcu corneo
dinem erercitus redeuntes convenerunt :

et 09860 obvi.im Cluistianorum turmis ndfuernnt.

ceps dividi.aut ullalenus aliquibus in locis spatiari,
Qui omnem rem et angustias illorum exploranles,
nuilatiduoia praesumpserunt.propter assiduos Tur-
sexta eos fena bello aggredi statuerunt. Superavit
corum assultus et nimias illorum copias.
enim eanem
en.m eadem a,e
die exprcum
exercitusfidelium Christi angustiag
Cap. Xl.-Qualitcrexercitusinsolitudincquindecim n
D et labonosas fauces Flaganiae, et in planitie cam-
d>ebus vngando, sHis et inedix miserus pertulent
gravusttna. p^ptri applicantes.ejusdem diei.ecilicet feriae sextae,
Dehine per quindecim continuas dies viam suam hora nonaadquiescendumcastraposuerunt.Et ecce
rontinuantes.amplius in solitudines et loca inhabi- Turci appropinquantes, et more suo altis vocibu^
t montani asperrima incede-
ibiliaet horroris, ier inclamantes.totum coronaveruntexercitumet utrin-
bant ubi nihil reperientes, non hominem, non
: que grave prarliumcommiserunt.Interdum Turci in

pecudem, gravi fame coeperunt coarctari, qnin castra repentino impetu advolantcs, et Christianos
auruin nulli prodesse poterat nec argentum qnia ; inilites lacessentes, sagittis eos confixerunt : inter-
nulliusgeneris esca reperiebatur,quae pretio posset dum Galli et Longobardi, licet fessi et itinere gra-
mutuari. Si qui vero de Provincialibus praecurre- vati,exsurgenteseladversustotcreberrimo8as8ultus
b.mt,quingenti iniquam 6eu ducenti vel trecenti ad indignantes, frequenter eos remittebant,quousque
investigandos cibos, circumvenli a Turcis, in septingenti Turcorum corruerunl ; Christianorura
momento occidebantur, quos subsequens pxercicns vero nulli percussi eunt : nam in unum conglobatos
quolidiedelruncatosreperisse perhibetur.Haecenim nequaquam irrumpere et d<spergere ea die Turci
Provincialium gensumpliusprwdeeel rapinis inhia- potuerunt.Turci autem videntes,se nihil hac die in
bat prae omnibus, et ideo ampliori casu prae f; csede Christianorum proficere, sed plurimos suo-
caeteris penclitabatur.Tantum divitibua et magnili- rum cecidisse, tristes ac dolentes in castra sua,
cis viris.qui vehiculis a portu Civitotet a Nicome- vespere lerras operiente, regressi eunt. Similiter et

dia civitate larinani, panes, carnes siccas vel bac- Christianus exercitus hac nocle statuiis vigiliis et

cones attulerant, sustentatio vitae erat ; caeteros custodia in circuitu castrorum,omni bellorum tur-
gravis inopia frondes, cortices arborura ac radices bine sedato quievit.
herbarum corrodere, et sic ventrem implere co- Cap. XIV. — Ubi Christiani quoddam prxsidium
gebat. Turcorum comminuerunt, sed insiliis eorum exce-
Cap. XII. —
De mille peditibus Chrislianorum, qui pli, ad septingentos perierunt.

in vallehordeum colliyentes, circumventi sunt et Sequenti vero die Sabbati tria millia exercitns
combusli ignc Turcorum Chrislianorum, et principes eorum Conradus et
Hac arctati inopia, mille pedites de exercitu in Bruno filius sororis ejus, caeterique viri fortissimi e

confinio civitatis,Constamnes norniue, explorato castris et planitie exeuntes,etin regionem civilatis

novello hordeo, sed nondum maturo, eadem lamen Marecsh applicantes, jam sui itineris milliaribus
onusli annona,in quamdam vallem descendentes de duobus peractis, praesidium quoddam Turcortim
arbustis et myricis ignem suscitaverunt,ipsa grana assilierunt? quod frustra a Turcis defensum sine
immaturi hordei flammisexustaettorrida de culmis aliqua mora comminuentes, omnia vitae necessaria
excutereac implendos venlres statuentes.Similiter quae in eo erant diripuerunt, et Turcos inibi reper-
pomula cujusdam miri et inauditi generis,fructum tos in ore gladii percusserunl.Hoc prospero successu
amarumquorumdamtrutetorum.ibidem in desertis Christiani gaudentes, et spolia Turcorum gaudiaet
reperta et collecta, ad mitigandam famem coquere multaad tenloria secum deferentes, perquasdam
didicerunt ;sed propalatiacrudelibuaTurcis marty- montium faucesasperrimaset scopulosas descende-
rio coronati sunt.Nam.cum ad eos prae difficultate runl.Ubi insidiis Turcorum circumventi et sagittis
locorum,valliura etmontium nullushostium pateret lacessiti ac confixi.parum repugnantes praelassitu-
accessus, nec ulla esset facullas aul ars in sagittia dine et ooere praedarum angustiaque locorum, ad
nocendi,cop:oso igne ex ramis frutetorum et arida septingentos perierunt,spolia omniaet praeda9 Tur-
materia herbarum 8uscitato,vallera circumquaque corum,licet inviti, illic relinquentes.Hi vero.qui ab
impleveruut,exquoraille homines perustisunt.Tam eorum manu evaserunt,singulatim etsparsim sicut

atroci fama combustionis et perditioais catbolic* victi et attriti, vespere ad castra relati sunt tristes,
613 HISTOIUA HIEROSOLYM. - LIB. VIII. 014

et dolentes.Et ea dieultra.ab orani assultu exerci- A. prirna hora diei usque post raeridiem.Tum tandem
tus lugens do casu suorum, in tentoriis rcquicvit. victus prce nimia jaculorum assiduitate.fugam arri-

Similiter Dominica die bim Turci quam Christiani puit cum nianu diu fama maceraia et viribus ex-

ab omni infestatione et belli turbine cessaverunt. hausta, ct ipse in tontoria revereus est. Steph^inus
Cap.XIV. —
Episcopu» Mediolanen&ium omnem exer' item cum Burgundionibu9 volens sulivenire attritia
cilum ad confessionem delictorum suorum cohor- et fugitivis, fratribus, cum sua acie irruens vehe-
talur, el univerxamultitudo ad beUando* hostes in mc-nter hoste3 expugnabat. Sed ad ultimumpost
quinque acies cum ducibus suis ordinatur.
longamcontentioneracum omnibussuistergavertit,
Secunda aulera feria jam priino sole radiante,
innumerabili multitudinesuorumiliid^m occisacta
episcopusMediolanensiumininedioexercitusexsur-
Turcorum armis exstincta, et sitnili tuga ad tt-nto-
gens, divino tactus spiritu,hac die bellum adfutu-
ria repedavit. Stephanus vero Bleeensis respiciens
rum praedixit,et aermonem ad populura Dei viven- omniatam LongobardisquamGallis verti in malum,
tis faciens, omne9 ad confessionem delictorura
cum omnibus Francigenis qui in sua eranl acie, ad
venire admovit, quos in noroine Jesu apostolica
subveniendum fralribug et Turcos reprimendos ad-
poteslate a peccatorum nexibus absolvit.universos
volat, ac bellum committere usque ad vesperum non
post datam mdulgentiam brachio B. Ambrosn
. . ..j- a n abslinuit. Tandem Turcorum manu intollerabili sa
. ,

Mediolanensis episeopi sanctificanset benedicens; Ijj _. ilS _ _, t _ . M

gittis et arcu osseo iovalescente, comes Blesensis
,

quin et lanceaDominica,quam Reymundus secum

viclus et attritus, simili fuga qua et socii in castra
attulerat.est auctaad sanctiticandum et benedicen-
relatusest, multisnobilibusvirisdecomitatuejue, vi-
dum populum.Post hanc benedictionem,et 6uae pu- clis et exstinctis.Ceciderunt in ejus acieviri illuatris-
ritatig confessionem. Stephanus dux Burgundiae,
simi,BaldewinusdeGintpreit.DudodeClaromonte,
niiles clarissimos.ex suo populo sibi aciem consti-
"Wigbertus de Monle Lauduni, custos et defensor
tuit Reymundus Tureopolos et Provinciales in sna
;
ejusdem civitatis, Dei amicus, miles ferocissimus,
acie relinuit.Conradus vero,stabulariu9 imperatoris
corpore altus.etpluriraipotentesac primiexercitus,
Henrici Alemanos, Saxones, Bojoarios, Lotha-
III
quorum nominaomnia scire et investigare nequi-
ringos et universos Teutonicos in aciem sibi ascivit.
mus. Comes vero Reymundus cum militibus impe-
Episcopus Lauduni,Engelradus, Milo, Wido,Uugo,
ratoris Turcopolis et suis Privincialibus cuneig
Bardolfus deBreis, Walbertusde civitateLauduni,
socios relevare ineodem certaminefestinans, multos
oranes hi ex manu Francigenarum aciem ordinave-
Turcorum repente prostraxit. Sed dehinc nimium
rent.Episcopus vero Mediolanensis, Albertus de
casu adversante, multisguorum progtratrisacsagit-
Blandraz.Wido fraterillius.Othode Altaspata.Hugo
tis imminutis, bellum Turcnrum nimis invaluit,
de Montbeel.Wigbertus de Parma et universi Lon-
C donec tota manus Turcopolorum exterrita, et fuga
gobardi equites et pedites densissimani sibi aciem
dibpsa ad loca tabernuculorum divertii, comitem
composuerunt.His vero aciebus sic or.iinatis, Lon-
in mediis periculis deserens, cujus Provinciales mi-
gobardi in fronte constituti sunt, eo quodillorum
lites fere omneg detruncati aunt.
copiae iutoierabiles haberentur, ut adversus Turco-
rumacies,quae illis vicinae erant.flxae et impenetra- Cap. XVII. —
Rrymundus comes prasli') victus, vcrsus
biles facie ad faciem obstantes, eas oppugnarent. montana fugiens cum decem militibus, silicem
DeindesingulfflaciesChristianorum usquequaque a quamdam prxcelsam occupat : de qua per sodos
tibenitus, menia nocte cum suis omnibus fugam
dextris etsinistrisposilae,singulisgentilium aciebus iniit.
obstabant,sffipiuseosinfugamremittenteg,etgfflpius
Videus ergo comesfugam Turco;:.oloruraetcasum
adversus eog bellura iterantes. Sed Turci callidi et
irrecuperabilera guorum, non ultra in mortis peri-
aliquautulum fugae subilo freoa
praelio docli, post
grandine remordentes, culo sibi imminente remanens, sed vix ab armis
rejicientes ac sagittarum
gravi vulnere tam homines quam equosperimebant.
effugiens, versus montana et per angusta locadecli-
Cap.XVI. — Longobardi,in prima fronte pugnnntes,
nans.insummitatecujusdamprrecelsisilicisascensu
deficiunt, posl quos reliqux acies cum ducibus fu- difficili astitit cum decem tantum sociis de quo,
gientes, diffugiunt. D quantum poterat, Turcis insequentibus et eum
Longobardi igitur.qui in prima fronte constitu- obsidentibus, regigtere cumguis coaabatur. Regres-
ti erant.graviter et diu cum Turcis comisere prae- sis itaque omnibusadtenloria, quiTurcorum arma

lium. Sed Albertus ductor eorum, post nimiam et effugerant, Stephanus, comeg Blesensis de omnibus
longam reluctatiooem pond us belli suffere non valens, primoribus requisivit qui a bello redissent aut ar-
et praecipue equorum defectione,qui fame attenuati mis occubuissent:cuistatiminnotuilReymundum in
nihil polerant,cum signo belli quod dextra ferebat, suo:rr,itatesiticisfecissediiTugiuro,etnisisibi&ubveni-
fugam iniit:et sic totailla Longobardorum aduna- retur, nunquam eum manus Turcorum posseeva-
tiocumducibus et principibussuis in fugam usque dere. Ad haec Stephanus Conies, ducentis sociis
in tontoria remissa est.Conradus vero,miles imper- in lorica et galea readunatig, Reymundum ab inva-
lerritus, videng bellum ingravescere, et Longobar- sione Turcorum liberare featinans, Turcis fugalis,
dosdeficere ac fusam inire, repente advolans,cura qui eum insecuti fuerant, et ad triginta viris repen-
aua acie irrupil, Turcos expugnans et dissipen? a teattritis, coraitcrn salvum de silice recepit, et inco-
 i 15 AI.UEltlCI AQt.T.\HI« 6ifi

lumenad leatorteredoxit.Viotieetattritls Christle- A ram Corroran quasi in careere et conclavieas con-

DorooifortlssinDistciebut.etasqoeedteotoritdeoro- ttituentes; caeteras iiiqumtulum provectae ©'«tis
delipr«lioefrugalie»Toroivicloreecuai8poliiBGaHo- gladio interemerunt. Terra autem et regnum Cor-
rum it Loogobardorum pariter io suacustru ^unt rr>zan sic montanis et eqoarum paludibus clausum
regrerai.vixduobusmilliuribus amansioneChristia- est, ut quicunque captivi tlluc semel intraverint,

norum, eatii lemeo luctoosam et cruentam < non ultra hinc msgie quam pecu9 a caren exire
riarn hue dic obtinentes. Cecidcrunt enim societatia nt, nisi licentia et periiii^sione Turcorum. Ah

eorum iriu niilia virorum pugnatoruru in eodem qaaotos dolor Iquantffl illic videri poterant miseriae!
prello quo Christiani mililes delictorum suorum ulii tem tenerrimae et nobilisaimae matronae ab im-

poodere impe iiti, divino judicio traditi suot incre- piis et horridis hominil/us in praedam raplaeetab-

dulis viris et impiis ad puoieodum. Eadem vcro ductae sunl : quorum capita ante et retro, a dextris

nocte qua comes Raymundus a cacumine silicis et et einietris, io modura colli rasa eunt ; et quorum
Tutcorumobsidione.subvenienteStephanuBles-ensi rari capilli, ab his quutuor collis dependentcs, io-
ac Cunradostabulario, liberatus et reductus est in ton.-a coma perhorrescunt.cum barba etiam in-
cu-traad confratres, cceperunt focos et victus ne- tonsa et prolixa, et qui solum tetris et immundis
cessarius universi perare, qui a caele et bello in « spiritibus similep esse insuohabitureferuntur.Vere

tabernaculaconfugorant quoque el sarmenta

; ligna non modicua dolor illic erat,non parvus limor de-
ad coqueodos cibos componere, quibus fessa et licutas matronas invaserat, non parvi feminei ulu-

jejunia corpora recrearent. Et ecce, primo noctis lutus auditi sunl incastris, ubi dulces earum mariti
facto Bilentio, idemcomes Reymundus, nescioqua aliioccisi, alii fugitivi, ultimanecessilate compuln,

formiJine correptus et vitae diftisus, cum omnibus miseras ac desolatas inter manus percussorum reli-
suis et cunctis Turcopolia imperatoris, equos frenis querunt. commistione vicissim
Aliae illicita et foela

fugamque
ac sellis strnvit, iniit, ac tota nocta illa vexatae, et post plurimam vexationem decollataB
fugiendo.iter per montana et invia locaaccelerans, sunt ; aliae hilari vultu et decorafacie oculiseorura
ad castellurn imperatoris, Pulveral nomine, venisse placentes, in barbaras nationes ut diximus, trans-
p^rhibetur. missae sunt.
Cap. XVIII. — Posl fugam Reymundi universi f/uces C.\p. XX. —
Quoi poU depraedationem mulierum
exercitu*, cum reli^ua mulutvline tentoriis et Turci fugientes Chrislianos insecuti, diversa eo»
uxoribu* mis in via delictis, celerem fugam arri- c3E.de laceraverint, plurima eorum spolia in itinere
piunt. relicta colligentes.

Igitur huc illius fugacognita, et in populo divul- Repertis itaque et captis tot honestis mulieribue
gata, aoivereoe lanlus metus unus £ n tenloriis fugientium Christianorum, Turci cele-
invasit, ut neo j

deprincipibn^rpmaiieret.sed omnes vitaedilfidentes ritate equorum inseculi sunt tam equiles quam pe-
ditTugium maturarent, magni et parvi, nobilcs et dites, tam clericos quam monachos et totum femi-
ignobiles, usque ad Synoplurn imperatoris pracsi- neum sexum, qui fuga evaserant de castris quos :

dium, ignorantes quod et Turcorum corda non non aliter gladio metebant, quam messor, qui falce
minus fonntdo fugiendi sollicitabal.Tenloriaaulem maturassegetes mclere solet. Nulli retati autordini
et omnemapparaturnsuum Christiani cum omnihus parcebant; solos juvenes imberbes, virosmilitariis
vehiculis, cum uxoribus teneiiset charissimis.cum officii, captivabant, quos etiam in exsilio cum ma-

omni suppellectile, qua tot nobiles et tam magnus tronia honorificis Corrozan abduci destinabant.
indigehat evercitus, reliquerunt. Nec mora, per Pecuniam quidem inauditam a fugitivis et lassis
exploratores fama tam suhitae fugae ad aures Tu:- medio itinere relictam sustulerunt ad haec molles ;

corum perveuit, qui non longe post contritionem
Christianotum, et acceplam vicloriam, sua etiam
in castra recesserant, ul et ipsi ea nocte cibi et
somno sua refoverent membra, in caede catholico-
rum militum fessa et gravata.
Cap. XIX. —
Quomodo Turci fugientium tenforia
diripuerint, et uxores eorum quasdam jugularint,
quasdam captivnrint.
Turci quidem haec audientes et continuo exsur-
gentes, omnibus suis in tubis et buccinis experge-
factis et convocalis, sicutsunt viri
in caede inimicorum, primo diluculo adfuerunt
tentoriis Christianorrum.Ubimulieresnobilissimas
etmatronas egrrgias, lam Gallorum quam Longo-
bnrdorum crudeliter aggressi, impie raptas et vin-
culatas tenuerunt, in barbaras nationes etignotam
linguam, supra mille transmittentes, ac si pecora
mutadepreedati eseent, et perpetuo exsilio in ter-
vestes, pelliceos varios, grisios, harmelinos, raar-
drinos, oslra innumerabilia auro texta, miri de-
coris, operis et coloris, equos quoque et mulos,
plus quam numero vel litteraalicujusreferri possit:
n quae omnia
landem iliis taedio fuerunt asportare.
Cap. XXI. —
Quod Christiani exercitus centum et
sexaginta millia siti ac [amse, fuga et sanguine a
Turcis in bello occisa sunt.
Terra autem et raontana, ut aiunt pro vero, qui
haec oculis viderunt, et vix iliic judicium moriis
semper vigiles evaserunt,byzantiis,auroincommutabili,argentoin-
in 939timabilietdenariorumdispersionesicopertaerant
incontritioneetfugatammagniexercitus.utamplius
tribus miliaribus super aurum, gemmas, vasa ar-
gentea et aurea, ostra mirificaet pretiosa.vestesque
subtiles ac sericas, incedere fugientes et perse-
quenles viderentur. Sanguine vero occisorum tota
via defluebat. Nec mirum ;
quoniamsupracentum
617 HISTORIA HIEROSOLYM. — LIB. VIII. 618
et sexaginta millia illic in gladio et sagitta ferocium A simi milites.quibus equorum cursus minitEe prod-
Turcorum cccidcrunt : facile ab hostibus superati esse poterat, eisdera carnificibus obviam facti,
ac detruncati prae fame diuturna, qua nimium af- sagittis occisi sunt.
tlicti et viribus exhausti, nnlla virtute resistore
potuerunt. Tanta enim illis fames in desertis Fla-
Cap. XXIV. —
Quomodo duces ac comites exercitus
dtspersi,ad se Constunlinopolim fugientes,impera-
ganiaa corium bovis viginti solidis
incubuit, ut tor benigne suscepent ei quod Reymundo infestus,
:

emeretur; paniculus, qui palmo concludi poterat, postea eiitem amicus exsiiteril, et quodibi Medio-
tribus solidis Lucensis monetae venderetur cadaver ;
lanensis episcopus obierit.

cqui, muli, asini, sex marcis appreliaretur. In hac Comes vero de S. ,<Egidio et caeteri comprimores
fuga saevissima duo probi equites de populo Ste- Constantinopoliro ingressi, a domino imperatore
phani Blesensis,dum viam maturarenta facieTur- benigne suscopti sunt. Sed adversus Reymundum
corum insequentium,quidam cervus ex adverso de cocpit aliquanluluro indignari, eo quod a caeteris
montanisclamore et tumultu Turcorum etChristia- sociis, Stephano et Conrado, fugiendo subtractus
norum altonilus eis occurrit, impedimentum illis sit etalienatus.Qui, occasione assumpta, respondit
viffi factus : trans quem ambo casu corruentes, in haec ideo se fecisse, quoniam timuisset, ne in eum
momento abhostibus dccollati sunt. ~ insurgerent.eo quod primusfugam cumTurcopolis
Cap. XXII.— Qualiterresiduus Christianorum popu a casiris inierit ; et quia eum in dolo,etex consilio
lus vagus et profugus cum ducibus suis Consta?:ti- imperatoris,fugisse existimassent. Dehinc in brevi
nopolim repedaverit. imperatoris indignatione ce3sante, misertus est
equo vel
Igitur excrcitus sic attritus et profugus universorum, et cunctis opibus spoliatos et vacuos
inulo evadere festinans, ad civilatem Synoplum, magnificis donis in auro, argento, armis, equis,
quam milites imperatoris tuebantur, sparsim fu- mulis et vestibus relevavit ; et toto autumni et
giendo pervenit et sic semper fugieus, usque ad
; hiemis lempore universos secum habitare et re-
regiam urbem Constantinopolim partim reversus concessit in omni alfiuenlia et largitate
focillare

est. Slephanus autem dux Burgundiae, Stephanus rerum necessariarum. His itaque morem illic fa-
Blesensis, Conradus stabularius imperatoris Ro- cientibus, episcopus Mediolanensis vita discessit,
manorum, epl=copus Mediolanensis, episcopus cui episcopi et universi fidelescatholicas exsequias
Lauduni, episcopus de Suessones, Wido Rufus, exhibuerunt.
comprimores, et uni-
Hugo, Bardolfus et caeteri
Cap. XXV. —
Qualiter eodem tempore nobilissimus
versi qui gravissima Turcorum arma polerant effu- princeps Willhelmus,de regno occidentahs Francise
gere, Constantinopolim, per montami et invia fu- egressus.quindccim miLlibus peditum adjunctis,per
gienles regressi sunt. Comes vero Reymundus per C aridam liulgariam descendent.
abrupta montium etima convallium Synoplum eum Eodem quoque tempore, et anno primo regni
Turcopolis imperatoris Graeciae, omuibus sociis et Baldewini regis, comes el princeps potentissimus

principibus praetermissis, ingrediens pernoctavil, de civitate Ninive,quod vulgo diciturNavers, Wil-

et die crastina navem ascendens, per mare Con- Jhelmus nominedeterraet regno occidentalisFran-
stanlinopolim advectus est. ciaeegrediens, et iter per Italiam faciens, ad por-

Cap. XXIII. —
De quadringenlis Chrislianis qui tum.qui vocatur Brandiz, navigio alto mari in-
Turcos insequentes evaserunt, el de aliis mtUe mi- vectus est cum quindecim
millibus equitum et pe-
lilibus qui, in regressione Turcorum,gladiis eorum ditum virorum pugnatorum, absque sexu femineo
jugulati cecvierunt.
innumerabili, ad civitatem nomine Vallona se-
et
Interea tantillum exercitus, quod remanserat, cessit.Ubi in arido restitutus, ad civitatem Salo-
dispersae videlicet Christianorum reliquiae, dum nicam, sitam in regione Macedoniae et terra Bul-
vestigia comitis Reymundi
caeterorumeadem via
et garorum, descendit, pacitice hospitio susceptus ab
lenerent, et ad quadringentos a diversa fuga in incolis in omni justitia et benignitate ; furto, ra-
unum colligerentur.Solymanus, Donimanus, Balas pina,praeda etinjusta contentione sub judicio mor-
de Sororgia nondum caede eatiati, a tertia feria ^ tis interdicta, ne imperatoris Constantinopolitani

usque in quartameospersequuntur,eodem tramite terram aliqua injuria exercitus, sicut paulo ante
quo teudebantpostprincipesfugitivosadSynoplum, Longobardi, suscitarent.
ut eos detruncarent et captivarent. Sed nimium
Cap. XXVI. —
Qtiod idem comes cum omni apparatu
prolongatos ultra persequi non audentes propter suo Constanlinopolim veniens,susceptus ab impera-
vires et civitatem imperatoris reversi sunt. Re- tore donariis multis sit honoratns.

vertentes vero de dispersis et retardatis, qui eis Deinde post plurimum itineris etdiversahospitia
obviam fuere, eadem die mille amputatis collis idem egregius comes cum omnimanu et apparatu
sparsim peremerunt.Ubi impiis tyrannis vir nobilis suo Constautinopolim ab imperatore
profectus,
Eraldus obviam faclus, sagitta illorum occubuit, benigne et hononfice susceptus, in littore maris S.
orlus de civitate Cadelim. Engelradus pariler de Georgii tentoria sua ponere ad hospilandum extra
eadcm patria, Dudo miles egregius,Arnoldus,filius muroscivilatis jussus est. Post tres deinde diesex
viliici, Wallerus de Casteleas,et plurimi po'.entis- praecepto imperatoris couiesi ettolusexercitus bra-

Patrol. CLXVI. 20
 619 ALBEIlICI AQUENSIS 620

chium maris trajecit.et adcolumnam niarmoream, A resistunt.utrinque plurimi occisi sunt.Nihil autem
quae in summitate arietem obiinet deauralum, non in hac preaidii oppugnatione proficientes, castra

longe a brachio malis tentoriis fixis. per quatuor- hinc amoventes, ad civitatern Rnclei applicuerunt.
decim dies, qui sunt circa nataltm D. Joannia Ubi triduo siti adeo intoler.bili oppressus elanguit
BaptiBtse, lllic moram fecit et ptr singulos dies
; exercitus.ul supra treoeaton ezstiacti morte gravis-
imperatori navigio praesentalus, nonpaucia mune- Bima illic periclitaremur; caeteri vero vivpntes vi-
ribus ab eo honoratus et commendatus redibat; ribua exhausti, et aecessariorunn defectiune .nfir-
peregrinis vero et humili populo cujusdam generis mati, parum ad resistendum valerent. Hac sitis
monetam quam vocant Tartaron, ad sustentatio- intolerantiaanxiatiqoidam ex sociis supercacumen
nem vilae saepius idem imperator mitiebat. praecelsae rupis gradientes constituerunt, si forte

Cap. XXVII. Quomodo comes et exercitus ejus alicubiaquam specularentur. Sed tantum ab hac
Constantinopolim retinquenles,ad Stanconam,avi- civitatem vacuam habitatoribus et dirutam pro-
tatem Turcorum, pervtnerint. spexerunt, aquam in ea esse existimantes qusa ;

Denique posl B. Joannis nativitatem Civitotpro- minime reperta est nam cisternae et putei ipsius a
:

fecti sunt. Ubi non diu moram facientes, relicto Turcis recenter subversi erant et obruii.

itinere, quod ducis Godefridi et Boemundi prior p Cap. XXX. — Turci cum Christianis decertantes, vi-
incessitexercitus.saltusdensissimos itinereduorum ctum fugientemque Willhelmum insecuti sunt; et
de /uga Roberti et alterius Wilthelmi.
dierum perambulantes. Ancras pervenerunt, ad
eamdem videlicet,quam comes Reymundusetmanus Turciautem postpaululum temporiscomperientes
Longobardorum rccenter expugnaverunt.Turcis in exercitum jam sitis gravi passione defectum, ct
ea repertis decollatis, volentes exercitui Longobar- parum posse resistere,extemploeos insecuti,sagittis
dorum,modico intervallo praemisso.admistis armis agressi sunt per diem inlegram praelium grave
et copiis sociari.Per diemautcm unum illic in prae- hinc et hinc
committentes et utrinque in gladio,
;

dictae civitatis loco moram facientes.et nequaquam arcu et lancea corruentes.totam latis6i'mam vallera
Longobardorum socielatem assequi valentes qui :
sanguine suo repleverunt, ac densis corporibusoc-
per Flaganiam iter continuabant a sinistris illos ;
cisorum.virorum ac mulierum,terraregionis hujus
relinquentcs, a dextris viam arripiunt, quae ducit occupata est. Tandem hoc ingru3.ite saevissirno
ad civitatem Stanconam, in ea aliquandiu moram bello, et Christianorum virtute eiti debilitata, et

habituri, et de eventu Longobardoruro audituri ideo minusvalente et resistente,Turcorum ferocitas

aliquid. cxaltata coepit invalescere, et Cbrijtianos victos

Cap. XXVIII. —
Ubi Turri eis occurrenfes, bello eos
atrociter in fugam cogere. Comitem quidem jam
vexabant, comitem unum Longobardorum sagiita C victum, ac de bello fugienlem, usque ad civitatem
penmentes Germanicoplam inseculi sunt.Robertus vero.frater
Ad haec,cum nondum civitati appropinquassent, ejusdem comitis,et Willhelmus de civitate Nonanta,
Solymauus et Donimanus cum copiis etarmis Tur- qui signifer erat exercitus, et primus terga vertit,
corum, a recenti caede Longobardorum vix diebus una cum omnibus equitibus a Turcorum armis
octo peractis, reversi, et comitis de Navers subse- elapsus, ad praedictam civitatem Germanicoplam
cutione comperta,feslinatoper notas semitas collium fugam facientes pervenerunt, miseros pedites inter
et vallium accelerantes illic occurrerunt ; acsagittis manus ferocium hostium relinquentes.
crudeliter assilientes,per triduum exercitum, ante Cap. XXXI. —
Quomodo post fngam ducis Turci
et retro positis insidiis.bello gravissimo et acerbis residuos Christianos occiderint uxores eorum ca-
plagis fatigabant.Sed nondum in his locisobtinuere ptivantes.
victoriam, licet plurimae copiae peregrinorum in- Turci autem fugam gentis Christianae et suerum
caute et lento gressu praelassitudine subsequentes, principum videntes, crudeli caede furescunt in po-
creberrimoassultuceciderunt ; et quidam Henricus, pulo ettoto Christianorum comitalu,quorum solum-
genereLongobardus,comes sua in terra magnificus, modo septingenti perabrupta montium et silvarum
inter socios sagitta transfixus obierit. D densitatem fugientes,vitae reservati sunt. Post hanc
Cap. XXIX. —
Christiani Turcis resistentes, ct Stan- Turcorum victoriam et Christianorum stragem lu-
conam frustra oppugnantes,Reclei urbem applicue- ctuosam.uxores militum Christi ad mille captivatae,
runt, ubi siti xstuantet ad trecentos perierunt.
et ab horridis hostibus abducto sunt in terram
Nam Christiani milites viriliter adhucresistentes ignotam et alienam.Equi vero et muli,argentum et
Turcis, plurimos perimebant.alios in fugamsaepius aurum, vestes cujusque generis pretiosissimae di-
remittebant ; et facile quidem remittere poterant, reptae et asportatae, terram et regnum Corrozan
cum nondum illis aquae penuria fuisset,necequorum divitiis nimiis et spoliis auxerunt et impleverunt.
tandem Christiani milites in
virtus defecisset. Sic Acta sunt crudelissima sasvissimae
haec bella, et
itinere a plurima Turcorum infeslatione defensi, strages Christianorum in mense Augusto, quando
Stanconanx pervenerunt. Ubi Turcorumcustodiam calore solis et sitis inloleranlia aestas gravior fleri
et vires in praesidio reperientes, moenia fortiter solet.
aBsiliunt, et dum hostes ab intus pro anima eis
 ;

C2! HTSTORIA HIEROSOLYM. — LIB. VIII. 622

Cap. XXXII. -
Qualiter WiUhetmus comes a Turco-
^ j„arcu et sagitta probibentibus,
v Christianis
^"'"" lolJ 3 vero
VC1U
pohs deceptus, cum migno discrimme Antiochiam '
'

pervenerit pontem transire non minus contendentibus, adeo

Come^ igitur de Navers.qui vix periculum mortis
pvaserat.adhuc aliquid deopibus etstipendiis suis,
manibus Turcorum fugiendo,
a retiouerat, et vix
ad civitatem Germanicoplamdc-clinaverat.Isduode-
ciudele utrinque commissum esl praelium, ut Ru-
dulfus, vir rougnae nobilitatis, de Scegonges orlus,
cognatu3 ipsius Willbelmi principis, illic sagilta
percussus, interiret Harlwigus de Sancto Medardo
;

cim Turcopolos milites imperatoris Graeciae, inibi caplusteuerelur.et plurimi.quossingulatim longurn

ad tuenda mconia constilulos, multa prece et plu-

esset narrare.Illic siquidem in eodem praelio, dum
hincet hinc varia et ingenti contritione diversus
rima mercede co!lata,ductores viae acquisivit ejus,
fieret eventus, contigit ipsum ducem Bulgarorum
quae ducit ad castellumS. Andreae ex hac parte ci-
vitatis Aat'ochia?;videIicelut sicperAutiochiam tran-
in manus Wilhelmi et suorum incidere el teneri
captivum: donec ipsa die hinc ei hinc habitis con-
siens.iter suum continuaret Jerusalem.Verum Tur-
siliis.in concordiamuniversi redierunt;captivigquo-
copoli,viri perfidi, minime illi fidem servaverunt
que restilutis, Pincenarii et Comanilae sedati sunt.
sed avaritia excaecati.comitem et socios ejus rebus
exspoliaverunt, nudos et pedites eos relinquentes Cap. XXXVI. — Bulgarorum duce placato, Willhel-
v,us Constantinopoii'/! rediens, ab impirutore donis
in loco deserto et invio.et acceptis spoliis Germani- B sublintalus e>t.
coplam per notas semitas repedanles. Comes vero Post haec concordia.placato duce et suis,in tan-
tristis et dolens, et praecipue Ctiristiani exercitus tum non solum dux Christianis pere-
processit, ut
contritione anxius, viam,sicut devoverat,sub pau- grinis per pontem pacifice transitum concederel,
pere el ^vi 1 1 tegmine, patienter omnia adversa acci- licentiam emendi necessarianon negaret ;sed etiam
piens, perfecit, etin diversis angustiis tandem An- conduclum omnibus usque ad Constantinopolim at-
tiochiam pervenit. tribueret sinedoloet aliquoimpedimento. In hac
Cap. XXXIII. — Tankradus, novus princeps Antio- civitate ideraprinceps
Willhelmus, Welfo dux, et
ohix, Willhelmum profugum retnunerat.
Ida comitissa quicque hebdomadarum curriculo
TaDkradus autem pnst captivitatem Boemundi commorantes, domino Alexio imperatori inno-
princepa Antiochinpfactus,eumdem comitera, virum tuerunt cum omni voto, quod devoverant in Jeru-
nobilissiraum,sicab impiisTurcis attritum etrebus salem et idcirco fidei sacramento sibi astrieti,
;

de9titutum ingemiscens, optirnis et honorilicis re- plurima necessariarum rerum dona, el licentiam
novavit vestibus,et magnilicis eumin equis et mu- emendi neces<aria, suscipere meruerunt.
lis dilavit muneribus, per aliquot dies secum reti- Cap. XXXVII. —
Exercitu Wiliheloti Stanconnm ur-
nens.dum raembra,siti,jejunio, vigiliis, las.-itudine n bem veniente, Turci fcnies et cisternas obstruunt.
viarum, squalida et exbausta, bo^is terra in vino, Post haec messistempore imminente, brachiura
o!eo et carnium dulcediDeabundanier refoveret et ; maris S.Gcorgii ex jussione et suasione imperatoris
posl baec alleviatamolesth el amaritudine animae ravigio superantes, in terram civitaiis Nlcomediae
et corporis, viam in Jerusalem, s'cut devoverat.ex- descenderunt et itersuum continuantesper amoena
spectatis ibidem et relictis aliquibus de disper- loca, quibus haec abundat regio,tentoria locaverunt
sis sodalibus tempore veris insisteret. duobus ibi diebus moram facientes. Inde vero pro-
Cap. XXXIV. — Quomodo Willhelmus, princeps Pi- fecli Stanconam secesserunt, ubi ex longo itinere
ctavii, etWelfo dux Bawariorum, et Ida comitissa, nccessariis vitae consumptis, gravi inedia, lum siti
cum miiitia Buigariam intravrint.
intolerabili affecti, tam homines quam jumentain-
Modico dehinc intervallo, dierum scilicet octo,
lirmati sunt. Nec mirum. Nam universas segetes,a
posthanc recenlem stragem, Wilbplmus comes et facie hujus multitmlinis. Turci,via anticipata.com-
princeps Pictaviensium, de sanguine Henrici III busserant; puteos, cisternas, fontes obslruxerant,
imperatoris Romani paci^lce transiloregnoHunga- ut sic ultima necessitate famis et sitis attenuati,
rorura. cum duce Bawariorum Welfone, et cum
tacili bello superarentur.
comitissa nobili.nomine Ida,dc marchia Oisterrich,
Cap. XXXVIII. Wilhellmus et Welfo cum dwibus —
in ingenti manu equitum et peditum et feminei D Turcorum onte urbem Reclei prxliantur et Chri-
sexu9 supra centum et sexaginta millia, in appara- stiani fugam ineunt.

tu copisso terram Bulgarorum est iugressus. Ubi, Videntesitaque Willhelmuset Welfo, et sui con-
eiculfacile fit ab indomito et incorrigibili populo, sodales has Turcorum nequilias et dolos, urbes,
discordia exorta, et duce Bulgarcrum, Guzh quae deeorum erant potestate.scilicet Phiniminum
ncmine, variis injuriis molestato.ad urbem Adria- et Salamiam.assilientes plurimo conatu stragis di-
nopolim.inexpugnatusin virtnte suorum,descendil. ruerunl ;sed et omnia locacircumquaqueillis sub-
8ed eis pons, qui ducit in civitatem, a duce praeoc- dita vastare minime perceperunt.Abhinc civitatem
cupatug et interdictus est. Reclei, ubi fluviustorrens, diu et longo desiderio
Cap. XXXV. —
Quod in prxlio pontis Rudolfus obie- optatus, cunctis sufficeret de9cenderunt.Sed Soly-
rit, et quod dux Bulgarorum se dediderit.
manus,Donimanus,Carati, Agunicb, principes Tur-
Quapropter hinc Pindenariis,et ceteris militibus corum. cum infinitis copiis et armis in occursum
al-
Gomanitis de regno imperatoris, graviter pontem ex improviso peregrinis bis incautis adfuerunt
 :

623 M.BERir.I AQUENSIS 624

homines, equos et orania jumenta A. Manasees de Barcinona.aliiqae episcopi Itiliae.na

tero ex littore,
arcu et sagittarum grandineprohiben- vigio ad portum Simeonis er^mite puriter conve-
adaquari in

alonj-e fatigati et sic exhausti Christiani nientes, Antiochia aliquando tempore remorati
tes, dum
ultravim sufferre non potuerunt. Unde unanimiter sunt.

post plurimam etdiutinamsaevissimamque

conten- Cap. XLIT. — Ii>>ymun<lui pr/cibus principum a
Tnnkrado vincuiis ubsolvitur,
tionem.quae ex littore utroque palustri et profondo et expuynalse urbis
Tortusx prrfi:itur.
fiebal.universi Chri8tiani fugam arripienles.strage
inaudita ab impiis persecutoribus atiriti sunt.Qui- Bernardus autem Extraneus,eo temporecomilem
dam autem ajstimantes tam crudele martyrium Reymundum apud eumdetn portum captivum tc-

cvadere, divisi a mullitudine quoddam in pratum nuil,eo quod imputabatur ei neci3 traditio Longo-
cancedentes, feno latere et abscondl quaerebant bardorurc et caeterorum qui in eadem fuerant ex-

eed nequaquam vitae reservati.ad trecentos ibidein peditione :quemTankradus Antiochiaesibi traditum
Bagittis confixi interierunt, reposuit in custodia.Principes igiturChristianorusn,

Cap. XXXlX. — De fuga Arvernensis episcopi et <lu- qui convenerant,post diespaucos recordati confra-
cit Welfonis, et de interitu Idse comitiss». tris et principis Chri8tiani,eum<iue3icindiscussum
a Tankrado in vinculis teneri, obnixe precati sunt
Episcopus vero de Arverniset universi comitatus
utin nomineChristitammagnificum principem sol-
illius.videntes Christi exercitum sic fuga dilapsum
veret ac suis restitueret. Tunkradus vero satisfa-
et ab impiis carnificibusattritnm,idradicesniontis
fugam inierunl, ciens precibus confratrum peregrinorum, hac ap-
ubi fluvius Reclei oritur, et ipsi
posita conditione, a carcere eductum restituit, ne
equosetomniarelinquentes.ettamenpauci evaden-
quidquam terrae hacex parte civitatis Acraeinvade*
tes. Similiter etiam dux Welfo lorica et omnibus
ret,et id sacramento obligalusobservaret.Posthaec
exutus,et per montana fugiens.vix ab hostili manu
Alemannorum,
Plurima autem millia recepto eodem principe Reymundo, unanimiter 8a-
ereptu» est.
Wasconum.qui procul erant a monta- lulatoTankrado.ab Antiochia regressi sunt usque
Francorum,
ad civitatem Tortosam. Quam obsidentes et expu-
nis,illic exstinctafuisse referuntur. Comitissa vero
gnantes subdiderunt in qua ipse Roymundus ex
Ida utrum captaet abducta.aut pedibus totmillium
:

communi consilioad tuendaipsius moenia remansit,

equorum membratim discerpta fuerit.usque in ho-
quod, aiunt, eam eo quod vir canluset doctus ad resistendum hosti-
diernum diem ignoratur; nisi
matronarum in erram Corrozan bus videretur. Caeteri viam Jerusalem continuare
inter tot millia
decreverunt.
aeterno exsilio deportatam.

Cap. XL. — Quomodo Willhelmum per montnna fu- Cap. XLIV. —

Welfo dux Hierosoiymis adorato sc-
gientem Tankradus, princeps Antiachiee, receperit. C pulcro Domini, in Cyprum reversus obiit.

Comes autem cum solo armigero per montana et Welfo autem dux odsidionem hanc devitans, Je-
arma inimicorum fugiens, ad urbem
ignotas vias rusalem adadorandumdescenditunacum Reinoldo
nomine Longinacb.juxta Tursolt, quamBernardus duce Burgundiae, fratre Stephani, viceipsius Bur-
cognomine Extraneus regebat, tandem pervenit. gundiam regentis.quiante expeditionem Longobar-
benigne abeo susceptus,omnibus sibi vitae necessa- dorum Jerusalem tendeus, Antiochiae usque nunc
riis administratis.Paucis deinde transactis diebus hiemaverat. Sed infirmitate correptus, in via mor-
audiens Tankradus, Antiochiae princeps, tam egre- tuus est idem Reinoldus et sepultus. Welfo igitur

gium principem ilps spoliiset omnibusrebusamis- Jerusalem perveniens,adorato Jesu Domino et ejus

sis, pauperem vitamducere et nimis

humiliatum, sepulcro.postaliquot dies navigio usqueadinsulam

misertus est conchristiani fratris et principis: et Cyprum reversus est, ubi et ipse infirmitate deten-
idcirco accepto consilio, miliiibus ab Antiochia in lus, mortuus et sepultus est.

occursum ejua missis, honorifice eum suscepit, et

Cap. XLIV. — Quomodo principes, devieta urbe Tor-
pretiosis vestibus per aliquot diea secum commo- losa, cum Baldewino rege Palrnas Joppe celebrave-
rint.
rantem et bonis terrae convivantem renovavit.
Cap. XLl. — Quomodo principes bello dispersi, col- D Caeteri autem principes praefati, post caplionem
lecto exercitu Antiochice convenerint. civitatis Tortosae, recto itinere usque ad civitatem
PoBt contritionem Longobardorum et Willhelmi Baurimcuro decemmillibusprofectisunt,ubi regem
principis de Navers,Willhelmi quoquecomitis Pic- Baldewinum.ex praemissa legalione admonitum,in
taviensis, Welfonia ducis Bawariorum, quicunque occursum sibi in ingenti manu repererunt quia ;

dispersi fuerant, autConstantinopoli seu alibi hic transireregiones et civitatesgentilium absque tam
maverant.e cunctis locis singillatimquippe princi- nominati etpotentisnoviregis conductudubitabant.
pes Christiani, relictis suis reliquiis, Antiochiam Dainde habita per noctis spatium cum eo requie,
menseMartioinchoanteconvenerunt : Albertus sci* crastinoadmistis copiis profectisunt ;et per quinde-
licet de Blandraz,Conradus stabularius,Stephanus cim dies ante sanctum Pascha Joppen venientea,
Blesensis;item Stephanus duxBurgundiae,Reymun- per dies oclo, et ipsa solemni die Palmarum illic

duecomes, WillhelmusPictaviensis comes, Welfo morati sunt. Postea autem die Palajarum a Joppe
dux Bawariorum,episcopi Engelradus de Lauduno egressi,Hierosolymam ascenderunt. In qua septem
6^5 HISTUIUA HIEHUSULYM. — LLB. IX. 626
dios conimorantes,elSabbato sancti Paschae ignem A fectionea et Turcorum insidia9 in inviis Flaganiae,
de ccelo operienles.saictam civitatem in orationi- et ideo eo9 non secure et tutos per hanc viam posse
bus et elemosyuis perlustraverunt. Lonradus quo- inceJere.
que stabularius,et Engelradua episcopus Lauduui, Cap.XLVII. — Daldewinus imperatori munera mittit
paululum retardati.subsecuti sunl conlratres usque se de perfidia excusanti.
Japhet: qui elipsiinPascha Domiui calerisadjuncti Acquievit benigne rex Baldewinus consiliis uni-
sunt.
vergorum ac leones duogdomitog et sibi gratissi-
;

Cap. XLV. — Principes, Pnscha Hierosolymis cele- mos, imperatori pro munere misit per Gerhardum
brato, inter imperatorem et regem pacem compo- archiepiscopum, et episcopum de Barcinona, ad
nunt.
confirmandum foedus et amicitiam. Imperator uni-
Convenientes igitur de omnibus locis in Jerusa- versampetitionem regiscum muneribussibiprffisen-
lem hac secunda hebdomada paschali,el glonose ac tatis in bona accepit, et de omni suspicione necis
jucundesanctamsolemnitatem cumrege peragentes Longobardorum,quam adversus eum Christiani ha-
mala et pericula peregrinorum rememorante?,con- bebant, juBJuratidum in Dei nomine faciens, se
silium regi Baldewinodederunt.quatenus in humili- excuaavil promittens se deinceps omnibus miseri-
:

tate ampliore, qua posset, et precibus mansuetis JJ cordiamfieri, regem Baldewinum se velle honorare
imperatorem Constantinopolitanum compellaretsu- et amare. In eadem legatione ab imperatore decre"
per miseriis Christianorum videlicet ut a perditio-
: tum est, ut episcopus de Barcinonaeum apud Ro-
ne et traditione Christianorum cegsaret,et Ecclesis manum pontificem Paschalem de traditione sibi
Hiersolymitanae subveniret, Turco9 et Sarracenos iroposita excusaret.
non audiret ; sed pleniter acfideliter omnem mu- Cap. XLVIII. — Imperator regi Baldewino donadiri-
tualionem necessariorurr; a preesidiis et locis regni gens, Romx de perfidia sua apud papam incusatur.
sui fieri usque in Jerusalem non negaret.
Engelradus autem miles quidam in Jerugalem
Cap.XLVI. Fama volat in populo, imperatoris con~ repedans,muneribu9magnis ab imperatorehonora-
silio Longobardos fuisse occisos. tus, bono nuntia reportavit, et amicitiam el fidem
Fuit enim fame in populo catholico, quod ipsius regi Baldewino imperatorem velle observare, et
imneratoris occultis et perfidis consiliis, a comite peregrinos non ultra ofleudere. Sed episcopug ali-
ReymundoetmilitibusTurcopolis.deductus sitexer- quantulum renisugegtimperatori.propterinfidelita-
citus Longobardorum per deserta etinvia et solitu- tcm erga Gallos, quam ab eo extorsit. Quapropter
dines Flaganiae, ut illic a Turcis facile pra? fame et in amariludineanimiRomamtenden8, ipsam impe-

sitiexhaustus superatus occideretur. Verum ut a C ratorem criminatug estinEcclegiaBeneventana: et

veridiciset nobilibug virig relatum est, nequaquam ideoaggumplis litteris ipsius apo9tolici,'querimonia
hoc nefando gcelere culpandug erat. Nam gaepiug gravis apud omnes principes Gallise superipso im-
exercitum praemonuit, et edocuit golitudineg et de- peralore facta est.

LIBER NONUS.

Capct Pmmum. —
Quodquidam de Christianis prin- Cap. II. — De incenso a Dabyloniis templo S. Geor-
cipibus ad propria repedaverint, <juibusdam cum gii, et de fuga Roberti, episcopi urbis Rames.
rege Jerusatem remanentibus.
Appropinquante dehinc festosanclae Penlecostes,
Postea conventu Christianorum de die in diem el collectione Christianorum nimium attenuata,aliis

comminulo, aliia redeuntibus navigio, aliis per di- navigio, aliis per siccum regressis, exercitus regig
versas regioaes in reditu suo dispersis,Conradus, D Babylonissinnumerabilis.et nunquam anlea copio-
stabularius imperatoris Romanorum, Albertus de siorfactus.ab Ascalone aliinavigio, alii per aridam
Blandraz,Stephanus Bleseugis,Slephanus princeps inequiselcopioso apparatuarmorum descendentes,
Burgundiae, Otho cognomine Altaspata, Arpinus de templum S. Georgii, distans milliari a civitate
Buduordis, Hugo de Falckenberg,HugodeLezenais, Rames, combusserunt cum universis, quos in eo
Baldewinus de Hestrut,Gutmanus de Brussela.Ru- repererunt fugientes a facie eorum cum armentis et
dolfu9 de castello Alos.quod est in Flundria, Hugo gregibus ; quin etiam sata regionis depopulati sunt,
de Boiufis, Gerbodo de castello Wintine, Rotgerus novum laborem peregrinorum, et spem totiusanni.
de Roscit, et caeteriquamplurimi nobiles et egregii At Robertus, civitatis episcopus, vir christianissi-
viri, qui ad B&nctum Pagcha celebrandum tunc de mus, videns tam copiosum exercitum tam repen-
universis locis conveneraut, et in omui devutione tinis flammis incumbere, et post
et praedis regioni

ac charitatis plenitudine fellciter sancium ternpus captam urbem Rames in civilatem Jerusalem velle
celebraverant, in civitate Jerusalem cum regere- descendere ad expugnanda ejus mcenia et obsiden-
manseruut. dum regerjn cum populo Christiano, subito •qqum
627 ALBLKICI AQUENSIS 628

a9Cenden9,el ab hostium incursu elapsus praecucur- A 8>H>et portia clausis, Sarraceni qui eo9 insrque-

rit Jerusaloin ut nuntiaret regi quantU9 extrcitus b;mtur ad societatem reverei sunt.et urbem Kames,
descendiasel a Habylonia.et quomodo omnia saiaet undique positis caslria, obsederunt. Rexautem vite
vicina loca civiiatia Rauies jam flamma et praeda dillisns, propter urbis inlirn.ilatem.per quarndam
consumpsisset. muri Iraoturam cum solo Hugorie de Brulis in Ge-
Cap. III. — liex BaldewUttU conlra Babyloniosmili- zela re9idens, curn arrtngero euo versus niontona
tiam congregat. Jerusalem dillugium fecit, et tota die ac no'Mc
Rex itaque et universa domus ducis Godefridi crrang, frustra iler peregit, donec maxima para
fratris ipsiua et caeteri nobiles, qui adhuc cum illo
Sarracenorum erranti, et Jerusalem tendenti, oc-
remanserant,audientes superveni9se tot milliaad- currit a quibus 111 fuga per montana interdicta,
: i

versariorum ad delendos catholicos populos, sine craviter insecutione illorum oppresgusest, nescius
mora ad arma festinant ; et jam ad septingentos quo vagari coeperit.Rex itaque intelligens, se posee
adunati et loricati, cum rege versus hostiles im- montana evadere non pos&e, jam craslino mane
petus in tubis et cornibus et vexillis ostreis regia orto, et via aliquantulum recognita, versus Assur
via ferebantur. Vix a montanis Jerusalem rex et sui civitatem Christianorum 6ecessit,licet sagittis in-
egressi sunt, et ecce invalleetamplissima planitie sequentium trans loricum paulisper sauciatus: qui
n„™~„
Rames >*:_:... .._:... .................
inimica agmina * ^..i. ,,,„.,,,»
Sarracenorum.Arabumque *> ..
per diem et noctem in montaniset deviis multum
et Azoparl appropinquabant cum infinilis millibus laboravit, donec tandem in campi planitie fcine
equitum et peditum volentes in virtulehac Jeru- requie et cibo vel cqui pabulo assistens, regionis
salem reccperare, regem et fideles Christiexpu- et viarum cocpit reminisci. Mane autem sic facto,
gnare. Assurintravit.Ubi Rorgius.qui clvitatemCaiphas in
Cap. IV. — Hex Baldexvinus contra Babylonios con- beneficioacceperatetobtinebat,inlaetitiamagnaillum
gredilur, quibusdum cx suis optimalibus in btllo
suscepit : existimabat enim eum cum caeteris cor-
occumbenlibut.
ruisse. Sic rex ab obsidione Rameset manu Sarra-
Rex igitur et omniscomitatus illius videntes tam
cenorum elapsus, venil Assur. Caeleri vero, id ett,
propinquasacies inimicorum aslitisse,omni timore
mortis deposito, et animae suae parcere non curan- Conradus,Arpinus,Stephanus Blesensis, Stephanus
tes, atrociter et unanimiter per medios hostes ad
de Burgundia et alii mililes egregii, turrim quam-

eorum millia irruunt, acies penetranles in virtate

dam civitatis pjusdem causa protectionis ingressi
sunt.
militari,etnimiamcatidemsuisarmismultiplicantes.
dum vero hi solum septingenli, pauca quidem ma- Cap. VI. —
Ubi Surraceni, expugnata turri urbis Ra-
nus, sed mililes egregii et fortissimi, sic caedendo r mes,quosdam Cliristianorum principuminterficiunt,
...
ethostium muros diruendo,penetrare conarentur,
vi /nnmitiim stabularium
tonradum slnhnlnriiim caplwantes.
rnnfiiinntpt

gens intolerabilis Azopart, quac in mediis millibus Altera autem die Sarraceni, nec non Azopart,
gentilium constituta erat,cum fustibus, in modum ruplis muris civitatis in virtute magna, ipsam
malleorum ferro etplumbocompositis.occurrerunt turrim infringere et expugnare fortiter coeperunt

regi et suh, et non solum milites.sed etiam equos ferreis uncis et ligonibus, donec tandem turri ca-
illorum in fronte etcaeierismembris fortiterferien- vata, ignem el fumum in ea suscitaverunt, ut sic
tes, gravi iciu eos a praelio absterrebant. Alii vero calore et fumo arctati et suffocati milites, aut per-
sagiltis et fundibulis viros egregios coronantes, irent aut prodirent. Sed milites egregii, eligentes

incessanter alfligebant,tanquam grandoinrleficiens polius honesta defensione consumi, quam misera

quousque vim ultra sutierre
quae de coelo cadit, morte suffocari et exstingui, tertia die invocato
non valenlesrexet universiin fugam conversi sunl. nomine Jesu, confisi ejus gratia egressi sunt, et
Rudolfus de Alos, Gerbodo de Wintino,Gerhardus plurimum cum Sarracenis facie ad faciem dimi-
de Avennis, Gosfridus brevis in statura, Stabulo cantes, plurimo sanguine et strage illorum animas
camerarius ducis Godefridi,comes Host de castello suas ulti eunt. Conradus vero audacia et viribua

Rura, Hugo de Hamach de terra Pictaviensi, Hugo imcomparabilis, gladio praecipuas Sarracenorum

Botuns, Gerhardus Barson et caeteri omnes mediis ^ sirages exercuil.quoad omnes admiratiqui aderant
in hostibus interierunt.Exhis quinquaginta versus et exterriti, procul ab eo absistentes, continuerunt

Rames fugam arripientes,portae urbi9 immissisunt, manus suas, rogantes eum ut cessarel a caede hor-

Lithardus vero Cameracensis, Rotgerus de Roseit, ribili, et eorum dextras susciperet pro tivendi

Philippus de Bulon, Baldewinus de Hestrut,Walte- gratia, et sic in regis Babyloniae deditionem red-
rus de Berga, Hugo de Burg, Addo de Keresi versus deretur donec placata regia ira tam famosus et

Japhetfugam inierunt, ubidecem millia illisoccur- mirabilis miles in oculis ejus gratiam inveniret,
rerunt, qui regi ad auxilium festinabant. Sed ab et post vincula praemia mereretur. Quod et actum

his audito regia infortunio, et suo interitu, ad e?t. Arpinus pariter captus et vitae reservatus est,

eamdem civitatem fuga reversi sunt. eo quod miles imperatoris Graecorum fuisseaveri-

Cap. V. — De obsidione urbis Bames, et de fuga vel dicis testibus illic innotuisset. Caeteri vero omnes
salvalwne regis Baldewini. cura Stephano et altero Stephano, summis principi-

His itaque civitaticum fugitivis militibus iuimis- bus, ibidem decollati sunt.
 .

629 HISTORIA HIEROSOLYM. — LIB. IX. C30

Cap.VII. —
Quomodocivet Jerusalem propler fugam \ quas vulgo appeliant Cazh, occurrerunt volentes
Baldewini regis conterrili, consolationem recepe- buzam regis coroDare. Sed Dei auxilio.undis maris
rint. illis ex adverso tumescentibus ac reluctantibus,
Interea rex Baldewinus hoc triduo Assur resedit buza auieraregia faciliet agilicursu inter procellas
ut audiret eventum rer-um. Sed fama haec crudelis labente ac volitante, in portu Joppe, delusis hosti-
Jerusalem iransvolans, omnes eam inhabitantes bus, subito adfuit, sex ex Sarracenis in arcu suo e
vehementer perterruit, et in luctum ac ploratum navicula percussis ac vulneratis. Intrans itaque
tota civitas conversa est. Cceperunt enim adeo civitatem, dum incolumis omnium pateret oculis,
oinnium corda metu fluxa deficere, ut nocte et in ravixit spiritus cunctorum gementium, et de ejus
tenebris a civitate recedere pararent, nisi Gutma- morle hactenus dolentium, eo quod caput el rex
nus quidam ortus de Brussela, qui vis evaserat, Christianorum et princeps Jerusalem adhuc vivus
plurimum eis consolationis attulisset et saepius et incolumis receptus sit.

admonuisset ne facile a civitate recederent, donec

Cap. X. — Sarraceni Baldewinum regem regressum
intelligerent si rex Baldewinus adhuc superesset. paululum declinantes, ad obsidionem Japhet denuo
Tandera post paululum, faraa allata est regem revertuntur
adhuc esse incolumem quod audientes universi
:
g j am ^ies media rtagrabat, et rex mox equum
laetati sunt et conforlati. ideo abhinc diebus ascendens.portas civitatis cum sex tantum illustri-
singulis per nioenia diffusi, uruem defensabant ab simis militibus egressus est ut lacesseret tantum
assultibus Sarracenorum, qui huc in superbia Sarracenos circumsidentes, et pateret omnium
victoriae suae per turmas ad lacessendos cives Chri- aspectui quomodoadhuc vivus etsospes haberetur.
stianos assidue conveniebant. Cognito autem rege vivo et salvo, universa multi-
Cap. VIII. —
Ubi, Conrado st abulario carceralo, Ba- tudo gentilium.ablatis tentoriis a Joppe,in campos
bylonii Japhet civitatem et Baldewini regis uxorem Ascalonis descenderunt, illic per tres septimanas
obsidione terruerunt.
commorantes donec intelligerent si aliqua virlus
His itaque decollatis, sed Conrado et Arpino in regiBaldewinoad subveniendumaugeretur. Legatio
dextris eorum susceptis et in urbem Ascalonem in enira regis ad universos confratres per castella et
carcerem transmissis, Meravis et cuncti potentes civitates ac regiones propterauxilium directa eat.
Babyloniae in virtute magna, et manu robusta, ad Sed rainime hoc tempore auxilium ferentibus Tan-
civitutem Japhet profecti sunt ac plurimo assultu, krado, Reymundo, Baldewino de Burg, eo quod
instrumeuto et tormentis lapidum ac bellico appa- niraium remoli essent, Sarraceni ab Ascalone ve-
ratu et impotu viros in ea repertos vexaverunt. n ientes, obsidionem circa Japhet iteraverunt, do
Caput vero Gerbodonis et ejus cura pretioso ostro L nec qu n decim dies evoluti sunt. i

calceata et induta amputantes, defensoribus urbis

ostenderunt, asserentes regis esse Baldewini, eo Cap. XI. — De classe Christianorum.

quod similis ejus esset : et ideo eos ab urbe exire, Interea dum haec obsidio ageretur, ducentae na-
et in potestatem regis Babyloniae sanis membris et ves Christianorum navigio Joppen appulsae sunt,ut
vita incolumi venireplurimum arctabant.Christiani adorarentin Jerusalem.HorumBernhardus Witrazh
vero arbitrantes verum, et regis caput et cura de terra Galatiae, Hardinus de Anglia, Otho de Ro-
procul ostentari, nimia desperalione correpti sunt ges, Hade»erck, unus de praepotentibus Westfalo-
cum omnibus rebus suis egredi, sibi invicem con- rum,primi etductores fuisses referuntur.Sarraceni
sulentes, et sic navigio liberari. Erat his diebus quidem, qui ex adverso urbem in superiore parte
regina et uxor Baldewini in ipsa civitate Japhet, navigio obsederant, videntes tot Christianorum
quee etiam terroribus attonita et dolore mortis acies adesse, constituerunt cum eis navali impetu
dilectissimi regis,pariter fugam cum caeteris medi- confligere. Sed Christianorum nave3 velis et remis
tabatur inire. ac prosperiore vento clementia Dei praevalenteg,
Cap.IX. — Baldewinus rexnavigio applicans Japhet, valide repressis gentilium viribus,in arido consli-
cum gaudio suscipitur a civibus. D terunt, et additis civibus cum ipso rege sibi in
Verum dehinc septem diebus evolutis, rex ab adjutorium, urbera ingressisunt ;ampliorveropars
Assur exiens, navem, quae dicitur buza, ascendil, in aperto camporum planitie ex adverso pariter
et cum eo Godericus pirata de regno Anglia, ac fixis tenloriishospitio resedit.Erat autem tertia feria
vexillo hastae praefixo et elato in aere ad radios Julii mensis,quando has Chrislianorum Deo copiae,
aolis usque Japhet cum paucis navigavit : ut hoc protegente, huc navigio angustiatis et obsessis ad
ejus signo cives Christiani recognito,fiduciam vi toe opem collatae sunt. Sarracenorum aulem turmee,
regis haberent, et non facile hostium minis pave- videntes quia Christianorum virtus audaciter facie
facti, lurpiter diffugiura facerent, aut urbem red- ad faciemvicino sibi hospitio proximo jungebatur,
dere cogerentur : sciebat enim eos multum de vita media nocte orbi incumbente, amotis tentoriis»
et salute ejus desperare.Sarraceni auiom viso ejus amplius miliari subtractae consederunt, dum luce
signo et recognito, ea pars, quae navigio urbem exorta consiliuminirentutrum Ascalonem redirent,
cingebat, illi in gileis viginti et carinis tredecim, uut cives Japhet crebris assultibus vexarent.
 631 ALBERICl AQUENSIS 639

Cap.XII. —
Quahtdr Balddwlnus rex cum Sarracenis
4%micatu,tria miliia ex eis prostravit.
Ab ipso vero die tertia feri» dum
luperbieeic in
et elalione sus mullitudinis immobiles Sarn.
persisterant.et mullisarmorum terronbus l.hrietia-
num populum vexarent.sextaferia appropinquante,
rex Baldewinus in tubis etcornibus a Japhel
A Cap. XIV. —
Quod Baldawinut *ex adveaieatibus
principibut necetsaria tubminittroMi, tii pro Dago-
berto patriarcha in srccdentibat annuerit.
Baldewinoi itaque rex in civitate Japhet tunc
jm faciens, ac tam rortium virorurn adventum
Lntelligent, nuntios egregios illis in occuraum con-
stituit, qui omnia vitae necessaria illis procurarent
i

in pane, carne, vino oleo et hordeo ad refocillan-

diens,in manu robu9ta equitum et peditum virtutem
dos mililen et eorum equos longo itinere fatigalos.
illorum rrudeli bcllo e?t aggressus, magnis hinc et
Eral eorumdem e^rregiorum
autem Dagobertus in
hinc clamoribus intonantes. Christiani quoque qui
virorum comitaiu, reprobatus ab eodem rege :
navigioappul8isunthorribilipariterclamorecuin ie-
qui patriarchalus dignitatem recuperare arbitrang,
ge Baldewino et gravi strepitu vociferantes.Babylo-
cum Tankrado Japhet descendere diipoioit. Unde
nios vehementi pugna sunt aggressi, saevissimis ac
Tankradus et Baldewinus de Burg, Willhelmus
mortiferis plagis eos alfligentes.donec bello fatig«li
quoq e comes Pictavii, pariterque Willhelmus Car-
et ultra vim non sustinentes tugam versus Ascalo-
pentarius, consilio inito quahter patriarcha re?ti-
nem
inierunt.Alii vero ab insecutoribus eripi existi- B
tuatur, regi legationem direxerunt, videlicet ut
manies et mari se credentes, intolerabili procella-
patriarcham in sua sedem relocaret, alioqui ne-
rutn flucluatione absorpti sunt. Et sic civitas Joppe
quaquam eos in ultionem sucrum Ascalonem posse
cum habitatoribus suis liberata est. Ceciderunt hac
descendere. Rex hoium audita legationo, invitus
die tria millia Sarraceoorum ; Christianorum vero
eorum precibus nimium indignatus ad-
ac<juievit,
pauci periisse inventi sunt.
versus patriarcham propter subterratam pecuniam.
Cap. XIII. —
Quomodo Baldewinus cum triumpho Attamen consilio suorura victus, concessit magni-
Jerusnlem redierit, et poat prirnam suorum interfe- ficis illius interce>;soribus : ut primum Ascalonem
ctionem auxilui CUristianorum principum per leya-
descendant adversus anna et milites regis Babylo-
tos impetravent.
niae dehinc se omnia de patriarcha aequo judicio
;

Rex ergo Baldiwinus triumphum de inimieis glo- et consilio ipsorum acturura. Decrevit etiam heec
rioseadeptus, noctem hancin Joppeinlalitiamagna omniatieri examine Roberli parisiensis cardinalis,
exegitcum universis peregrinis qui convenerant, qui Maurilio aliquo tempore
episcopi et legati ;

habentibus spoliamulta.Alteravero dieclarescente, mortuo, a Paschali, Romano pontifice missus, ve-

Jerusalem cum omnibus peregrinis profectus est, nerat ad discussionem et correctionem rerum illi-
pacifice et potenter omnia disponens^et perrgrini6 C citarum sanctae et orientalis Ecclesioe in his orien-
ad adorandum Chri^tum et vota sua reddenda in talibus plagis.
Jerusalemte^nplucnDominicisepulcriaperirijubens.
Cap. XV. —
Qualiter Baldewinus rex curn principibut
Ante haec omnia, cum nondum auxilium novi et ab eo susceptis Ascalonem obsidens, Ammiraldum
peregrini exercitus adluisset.Baldewinusrexanxius Babyloniorum bello exstinxerit.
et nimium desperatus ob interitum suorum, lega- Tankradus autem et Baldewinus de Burg, Wil-
tionera Antiochiam Tankrado et Baldewinode Burg lhelmus itemque Willhelmus, hac regis audita pro-
in civitatem Rohas misit, quatenus festinanler sibi nrissione, sub obtentu fidei in armis et virtute
auxilio adessent, aut totam regionem Syri« et re- suorum cum rege Ascalonemprofecti sunt,per dies
gnum in Jerusalem in brevi amitteret, Sarraceno- octo ejus mcenia obsidentes, vineas et sata et uni-
rum audaciam et contumacem victoriam annun- versam spem auni iilius devastantes, et crebro
quantum casum suorum egregiorum mili-
tians, et assultu muros impugnanies. Dum tandem creberri-
tum nuper ab hostibus passus sit.Qui statim collecto mis assultibus illic saevirent, turres et moenia op-
exercitu.Tankradus quidemin circuitu Antiochia?, pugnarent, quidam Ammiraldus Babyloniae regis
Baldewinus Rohas ad septingentos equites et pedi- nobilissimus, Merdepa» nomine, qui ad tuendos
tes milie, die statuto, unanimiter ad ipsaai Anlio- D cives remanserat, subilo in virtute magna ab urbe
chiam convenerunt,Willhelmo Pictaviensi principe erupil, et viros Christianorum ferro sagittarum
et
in eodem comitatu assun.pto,qui nuperpost Pascha grandineinmanu suorumlacessivit ; sed Dei gratia
Domini a Jerusalem adorato sepulcro Dominico ad et virtute repente a Christianis occisus et attritus
Tankradum redierat: et nunc per convallem Da- est. Merdepa tam nominatissimo Ammiraldo regis
masci et Camollam descendentes, sed Tabariam Babyloniffl sic exstincto, et universis gentilibus
praelermitte tes ad Caesaream Cornelii pervenerunt,
civibus Ascalonis repressis, et ultra repugnare dif-
>llic posiiis tentoriis pernoctantes. Mane itaque fhlentibus, portas vero in faciem Christianorum
factoad flumen Assur castrametati sunt, non am- claudentibus, rex assultus et labores suorum incas-
plius quam solo milliari ab Japhet hospitari con- sum fieri intuens, ex consilio majorum ab urbe
stituentes. Dascenderant autem tempor.; autumni quae ab humanis videtur viribus insuperabilis re-
in menseSeptembri, quando omni um frugum pleni- ceesit, et Joppen una cum Tankrado et Baldewino
tudo redundare solet. de Burg, Willhelmo et altero Willheimo divertit,
633 HISTORIA H1EROSOLYA1. — LIB. IX. 634

ubi in orani gloria et laetitia simul epulati sunt A Cap. XVIII. —

Qualiter prinr.ipibus cnm centum et
qualraginta millibut Christianorum in sua de Je
Cap. XVI. —
De investitura Dagoberti patriarchx ru^alem renavijantibus, trecentie ex i/sis naves
da concilio super ipso Hierosolijmis habito. partim ab hostibus, partim fluclibus interierunt.
Kegresso itaque Tankrado cum Cccteris prin-
Dehinc oonsilio ibidem habito cum episcopis, cipibussupra cenmm etquadragintamillia virorum
abbatibus etuniversis ordinatis clero, et exjudicio peregrinorum, qui Jerusalem hoc ar.no adorare
omnium Patrura qui aiierant.omni honore et digni- convenerant, taedio diutinae moras affecti, navigio
tate, qua erat privatus patriarcha a rege,reinvesti- nunc veliset remis aptato, rege vero salutato, alto
tus ac Jerusalem reduclus,houorihce iu cathedram mari invecti sunt ut ad terram nativiiatis suce
episcopalem relocntus est. Reducto itaque sic pa- redircnt, aequore ab omni fervore et turbine vento-
triarcha Dagoberlo Jerusalem ac in sede sus ma- rum sedato.Sed illis vix duohusdiebus in tnmjuillo
jestatis relocctto, proxima die in templo Dominici
navigantibus, circa apquinortinm hiemale serenitas
bepulcri concilium staiutum est.ubi idonei testes et
ccepit turbari, venti horribiles suscitari, naves us-
accusatores in praesentiaet audieniiadomini cardi- quequaque gravi turbine inquielar', et saevis pro-
nalis ac tolius Ecclesiae convenerunt, Baldewinus
cellia dejici etqnassari, dum land^m nautae et ho-
GHsarea3urbisepi8copus,etepiscopusdeBethlehem, B mjne3 pe re rini f-ssi.et tumidis fluctique oppressi,
S
Robertus episcopus de Rama,Arnolfus cancellarius alii attrtisvelis et remis in profundum ferebantur;
et archidiaconus Dominici sepulcri etclerici multi.
alii validis ventorum flatibus dispersi.ac per igno-
li'i alii hunc ex Simonia alii ex homicidio Chri-
;
tum jactati mareetvagi facti,Accaron perveuerunt;
stianorumGraecorumininsulaCephahejusinetinctu alii apud Sagitlam, ulii Ascalonem, civitatesgenti-
a Genuensibus perpetrato alii ex traditione regis
;
lium consistonles, aut capti.aut lrucidati,aut undis
Baldewini quidam vero ex oblatione et pecunia
;
suffocati sunt.Fuerunt autem naves Christianorum,
fideliuin subterrata constanter et obnixe criminali
qni perierunt, trecenlae, quarum decima pars vix
sunt. Adfuerunt pariter in eodem concilio Engel- salvata fuisse perhibetur.Audito tantae multitudinis
huidus episcopus Laududi, similiter et episcopus casu in Jerusalem, rex et universi viri et feminae
Placentiae, episcopus de Tarsa, episcopus de Ma- civiiatis in nimiam lamcntationem et comploratiu-
mistras aliique apiscopi et arcbiepiscopi ad decem nem quod lam arnara mortetol millia
versi sunt,eo
el abbas etiam de sancta Maria
octo cumputati; contratrum suorum non solum undis,sed et armis
Latina, abbas de valle Josaphat, abbas de monte gentilium exstincti sunt.
Thabor et alii de terra Galliae circiter sex illic
;
Cap. XIX. —
Quahter trrtio r e gni sui anno halde-
sedisse referunlur. winus rex urbem Accaron obiederit, sed mmime
Cap. XVII. —
De dispositione putriarchx praefati,
devicerit.

de ordinalione Evermeri, in locum ejus subrogati. P03I haec anno terlio regni sui rex Baldewinua
vehementer indignalusadversuscivitalem Accaron.
Ibidem veroin mediotantorum probabilium viro-
eo quod saepius insidiae et assultus ab ea peregnnia
rum conventu,cardinale praedicto residente et aequo
accrevissent, jam hicmis gravi frigore deterao et
judicio rem examinante, patriarcha, victus et
veris temperie aspirante.post octavas Paschce anni
confusus ab idoneis testibus de perfidia et caeteris,
illius praecedentis, quo in campestribus Rames
obmutuit. Qui in satisfactione Deo et cardinali
praelia commisit, etomnibus suia atlritis.cum pau-
rebellis et inobediens existens.et in pertinacia suae
cis reliquis suorum militum vixSarracenorum virea
pravae excusalionis permanens,subjudicio omnium
evasit, exercitum congregans ad quinque millia
fidelium depositus ac anathemate percussus est.
virorum, ad praefatae civitatis applicuit mcenia.
Taukradus vero et caeteri principes, videntes rem
Quam,undique posita obsidione, curriculo quinque
ex puro judicio veritatis finera accepisse,non ultra
hebdomadarum sic mangenarum jactu et machna-
renisi sunt; sed rege salutato, in terram Antiochiae
rum sulilimitateoppugnavit,utultra vimetdilDciles
et Edessae,patriarcha abjecto,utque aiunt.precibus
militum lapidumque creberrimos ictus cives suf-
tantorum procerum absoluto.secum abductoreversi n n
lerre non valentes, jam m manu regis, lmpetrata
. .

^
. j ...
. . ,
v , .
,

sunt.Rexquidem in laetitia el gloria magnareman-

vita, urbem reddere cogerentur. Jam enim tres ab
sit Jerusalem. Nenmora, consilio ejusdem Roberti
urbeexierantSarraceni.quodcaeterosprorsus latuit,
cardinalis, cleri quoque ac totius populi electione,
utsibi regemplacarentetparcereanim<esuhimpetra-
Evermerus quidam, vir et clericus boni testimonii,
rent,omnem casum etdefectionem fortium virorum
praeclarus ac hilaris distributor eleemosynarura,
et civium illi referentes, et universos interius adeo
vice et loco Dagoberti pairiarcha conslitutus suc^
metu concussoa ul si semel adhuc valid B urLem
omni studio religionis ac bonae conversalio-
cessit,
impugnarent, procul dubio portis apertis, in manu
nis, inamore fraternitatis et charitate, illic in
regis traderetur.Vix hi tres sermonem et conniium
lemplo Dominici sepulori Deo serviens, et regi
cum rege expleverant, et ecce vespere facto.de Sur
Baldewino contra Sarracenos et incredulos fidelia
quae est Tyrun, et a Tripla qnae est Tripolis, civi-
adjutor existens.
tatibus de regno Babyloniae, duodecim galeidae de-

so«nd«ruat oum multii armatis militibus, et cum

 ALBEUICI AOUENSIS 636

quadam logontfl nave ijuin^entos viros pugnatores A venalioni intento, nuntialum est, quoraodo Sarra-
continenfe, qui eadatn totu nocte civitutem intro- ceni regionem ingressi fuissent ad insidiandui.i et
eunte-t per maoia et urbem difTusi sunt. Nec moru, trucidandum populum Dei vivi, et ideo citius eum
minime diein exspeotantes, sed rapiduin ignem oportere in hac necessitule subvenire. Qui illico boc
sulphure, oleo, pice, stuppis suscitunteei.muchina; audito,decem socios, qui secum erant, nobiliter
re_'in *ubito injecerunt, ut viros sagittas assidue admonet ut sine intermissione hostes insequantur,
ilr-uper intorquentea et urbem valide impugmmtes et nunquam eos impune a regione exire patiantur ;

abeu absterrerent. sed fortiter cum eis dimicantes, praedam excutiant

Cap. XX. — Qnod lifinoldo,sagitt(trio regis,in bello et rapinas confratrum suorum. Mox venatoriae artis
/ereuntp, ipte /v.c uh chsidione urbis Accaron re- obliti, Otho Allaspata, Albertus de Blaudraz et cae-
erit. teri, qui cum rege venationi inlererant, licet lorica,
Verum illorura uJventu cognito,et ignejam circa scuto, lancca inermes, sed tanluin gladio acoincti
machinim *u>pius advolante, Reynoldu9 quidam et pharetra procul omni timoremortisablato.equos
miie-i regis artesagitlandi perilissimus et magisLr calcaribus urgent, et recto vestigio Sarracenos per-
lunorom, socios ad defensionem admonel ; sei|uenles,forte jam visos.sagittis et gladiiseductis,
ipse vero urcu Baleari arrepto, supra centurn, et „ subiloincurrerunt.et atrociter hincethinc praelium
quinquaginta Sarracenos mortifero vulnere exstin- cornmiserunt.
ctos percussit. Mane aulem fncto, bellum utrinque Cap XXII. — Baldeivinus rex a quodam Sarraceno
coepit vehementiu9 ingruereet invale^cerejnc Bffipius tatenier inter fruteta vulneratur, et Jerusalem re-
a portis erumpeutes Sarracenorum milites lanceis portatus, curatur.
peregrinos Oiristi, alios gravi vulnere percusse- BuHewinu3 vero rex pra? cunctisacrius permedios
runt.aliosmomentauea morte exstinxerunt.Ka^iem hostes irruens, et caedem gladio multiplicans, ex
denique die Rrynoldus pluriinum belli et cee.lis improviso juxta fruteta humilis silvae in rapido
dum araachinu adversushostes exerceret.incautus cursu volantis equi astitit : ubi a quodam sateliite

et intrepidus nuniura in aperto assistens, subilo Sarracenorum, qui inter ramos et opaca folia deli-
m.ingenellae impetu lapis emissus illi in verticem tuit, furtive lancea trans femur et reDes perforutus

venit ; mortuusjussu regis sublatus,in monts

et sic est. Nec mora, atam crudeli vulnere tam potentis

Thabora religiosia monachis sepultus est. Videns regis rivi sanguini9 graviter eruperunt, vultusque

autera rex, quia virlua Sarracenorum praevalebat illius pallescere ; aniiuus et virtus deficere,manus a
pra; intolerabili multitudine,quae noviter a praedic- tandem
gladii percussione cessare cceperunt,donec

tis civiiatibus huc urbi ad auxilium navigio con- mortuuset

in terra ab equo corruens,ac
exstinc- si

fluxerat, et quia manu suorum non solum bello C tus expirasse crederetur. Quod sui commilitones ut
gravata, sed et longa obsidione ad resistendum viderunt, stalim dolore inaastimabili commoti,
deficiebat, ex consilio magnatum suorum ignem amplius et validius coeperunt hostes caedere et
machinaejussit immitti.nimium turbatus et dolens persequi, quousque alii occisi, alii in fugam versi,
inde recedens, eo quod prosperum successum hoc per montana et invia dispersi et elapsi sunt.
tempore nequiverit habere. Dehinc regera circumstantes ac plurimum flentes,
Cap. XXI. —
Bntdfivinusrex venntioni aliquaniutnm gestatorioque eum imponentes, Jerusalem in nimia
vacans cum decem sociis Sarracenos sexaginta ag- lamenlatione virorum ac mulierum detulerunt me-
gredilur. dicos peritissimos illi acquirentes, quorum arte et
Eodem vpto anno,quo rex Acram invictam dese- peritia ab hac mortifera plaga rex et fortis athleta
ruileta Joppe Jerusalem ascendit, utillic aliquan- posset convalescere.
tuium bellUintermissis quiesceret,quadam diecirca Cap. XXIII. — Qualiter a Babytoniis obsessa urbs
lempus Julii mensis cum decem tantum niilitibus Japhel, et quoi/ Christiani navigio apputsi conlra
invenationem profectus, dum saltus civitati Cdesa- Sarracenos prazliati sunt.
reae contiguos a raontanis intraret et hujus recrea- Auditahac regisBaldewini vulneratiooeetaggra-
tionis sludio vacaret, Sarraceni circiter sexaginla n vatione, rex Babyloniae et Meravis, congregato ab
ab Ascalone et Acra descenderunt ad insidias omni regno exercitu.navali expeditione Juphet de-
Christianorum, ut tam iu plauo quam in montanis scendcrunt, quam anchoris versus maritima
fixis

deprehensos detruncarent ac rebus exspol'arent. ohsederunt. Ascalonitae vero ex prascepto regis per
Tunc quidam forte Christianae professionis illis aridam adauxilium venientes,et pariter hincethinc,
obviam facti sunt.quosnimia audacia freti gentile9 et ab intus et de forispraelia commitentes, diversis
praefati,persequi, occidere et rebus exspoliare de- assultibus eam expugnare moliti sunt.Icterea dum
creverunt, ut sir in gloria et victoria cum spoliis heec obsidio fieret, et diuturnis praeliis ad invicem
fidelium ad sua9 civitate9 repedarent. Hac itaque cives Joppe et hostes Ascalonitae contendcrent,duaB
crudeli intentione Sarracenis Christianorum vesti- nave?,qudrum altera minor,quam vocant Galeidam,
gia inseq-uentibus, universa vero regione fama et altera major,quara vocant Dromonem,ex impro-
eorum commota ac tremefacta, eo quod vires illo viso cum Christianorum ccetu advectae ut sunt ado-
rum ampliores quam fuissent a?stiniareutur,Balde- rarent in Jerusalem. Ex his major navis, quera
wino regi, omnium horura ignaro, et solummodo supra quingentos virosabsque nuatronisconlinebat,
637 HISTORIA HIEROSOLYM. — LIB. IX. 638

ignoranteexercitu gentilium.clam obscura nocte

in A secure et tarde navigantes possent comprehendi,
repentino remigio advecta, illusis custodibus vigilia- Sed tninima opportunitas hoc tempore, aut ulla
rum noctis, in portu etlittoreurbis Japhet resedit. vindicla sanguinis confratrum Christianorum con-
Sed quassuta ex impelu nimio et celen fuga, et cessa est. Ipse quidem rex et universi lideles Christi

onere rerum et hominum, in parles dissiliens et qui Joppe habitabant gavisi sunl super universis
hiscens, sabulo inlixa est. Videnles aulem hanc quae sibi gloriose acciderent,et exaliali sunt sccure
Sarraceni invio cursu et nimium maturata fuga dormientes et abhinc agros et viness excolentes.
attritam, ac in limo littoris arenosi infixam, veloci- Ascalonitae vero rege convalescente, miuus ultra
ter navigio advenerunt ut viros naufragantes per- ausi sunt viros Japhet bello lacessere, sed et ipsi

cuterent, et res illorum et omnia quae vitae erant pace gaudoutes, et quiu manus regis bello vacabat,
necessaria diriperent,ac inter se dividerent. Verum pariter et ipsi in satis ac vmeis hoc anno non parce
Christiani, qui in ipso urbis Japhet littore consi- elaborantes, quieverunt.
stentes, adeventum rei perspidendum, et ut subve- Cap. XXVI. — Qaod civitas Gibelot, a Pisanis expu-
nirent naufragmtibus concurrerant, viso conchri- gnala, Reymundo comili subjugala sif.
stianorum periculo, nimiaitnpugnationeresistentes, Proximo dehmc anno, mensis Martii tempore
importunam multitudinem abegerunt, donec Dei agp ran te, anno scilicet quarto regni ipsius Bal-
j
fi
auxilio repulsis gentilibus in liberaiione fratrum dewini, rursus Pisani et Genuenses, qui causa
siiorum praevaluerunt. adorandi in Jerusalern convenerant, a Laodicea
Cap. XXIV. — De altera nave
Cliristiaaorum, qux ubi hiemaverant, amoventes, Gibelot navali ap-
nuu/rayium faciens, penitus ab hostibus consumpta
paratu applicuerunt. Ubi comes Rpymundus illis a
sit.
Tortosa civitate oceurrit, auxilium et vires illorum
Altero autem minor navis non recto gubernaculo
ad expugnandam ipsam Gibelot quwrens ut, Sarra-
sulcans, sed ignaro magistro invecta errans, caeoa
cenis civibus exterminatis, urbs Christianorum ha-
nocte rcpentino et cursusuper naves hostium
facili
beretur. Qui facile precibus ejus acquiescentes,
irruit. Quo agnito, majnster naviacum septem sociis
urbem multitudine copiosa navium obsederunt,
suis clam exigua navicula evasit, et navem inter
fortiter eam oppugnantes. Comes vero in arido eatn
hostes destitutam reliquit. Erant enim in eadem
obsidens, creberrimis assultibus et machinarum
navi homines centum et quinquaginta praeter femi-
ingeniis debellavit, quo usque capta et victa cum
neum eexum equites vero septem cum equis
;
civibus suis in manu Reymundi tradita et sub-
suis et plurima armatura. Gentiles vero senti' ntes j

jugata est.
hanc Christianorum puppim inter se stulto errore
regis precibus evocati, cum
allapsam, eam undique coronantes, tota nocteejus C Cap. XXVII.— Pisani
eo urbem Accaron obsidione vxant.
inhabitores pravi impugnatione vexaverunt, et illi
econtra fortiter restituerunt, donecorto mane, non Necdiu posturbisillius captionemipsisGenuensi-
ultra tol millium jaculaet vim sufferre valentes, et a bus et Pisani legatio regi3 Baldewmi adfuit, qua
defensione cessantes, universi cum septem equitibus nimium ex parte ipsius salutati sunt. Deinde per-
magna regis precatio ad universos facta est, quate-
et cunctis mulieribus capti et decollati sunt, praeter
solum armigerum,qui teinerarioausuinter undosas nus causa Dei et sanctorum Jerusa em, civilatera
procellaa vix nando evasit. Omnia autem spolia Ptolemaidem, quara nunc vocant Acram, exercitu
occisorum seu submersorum diripientes, inter se navali in mari obsidentes oppugnarent ipso autem ;

partili sunt gaudentes et exsultantes hanc fortunam auxilio Dei et copiis lidelium Christi in sicco obsi-
dionem locaret. Audita hac regis precatione et
victoriae sr.ae sic ex improviso suis manibus inci-
disse. admonitione, gavi?i universi continuo navigio et

Cap. XXV. — Quomodo Sarraceni, adveniente Dal-

manu robusta Acram vel Accaron applicueruni.Rex
dewino, obsidionem urbis Japhet dimisennt, et autem in arido in circuilu murorum castrametatus
utrinque agros suos excoluerint. est. lllic vero aliquot diebus tormenta ia|iidum et
At Baldewinus intellecta hac longa_ obsidione
. machinas fabricantes, deinde urbem et cives sine
,

circe urbem Japhet, et suorum confratrum con- u modoviriliteret non parce assilientes, usquequaque
sumptione, jatn paulisper sanitate recuperata, ad oppugnabant, donec Sarracenorum etvireselmanus
Japhet descendere disposuit, ut audito ejus adventu ad resistendum fessae nihil ultra ausi sunt.
minus Christianos cives Sarraceni terrerent et in
Cap. XXVIII. — Ammiraldu* urbis Accaron consu-
urbis obsidione manerent. Sarraceni autem tam lens civibus suis, Bnldewino reqi urbem trade-e
potentis regis adventum vitam incolumem ope-
et decrevit ; rex et patriarcha de obsessis et dextras
rientes, et illi copias adfuturas aestimantes, nequa- pelentibus, consultant.

quam illic remanere praesumpserunt sed

ultra ; Videns ergo Ammiraldus urbis, quia sui a defen-
assumpta occasione Octobris mensis et temporis sione defecerant. et quoniam nulla spe auxilii freti
hiemalis, quo maris procelle amplius intumescunt, non ulterius adversusvirtutem regis ^tare audebant
reditum auum sine intermissione paraverunt. Rex pacem diliationem fieri rogavit, ut sic consi-
et belli
vero et Christiani urbis Joppe velocibus buzis et liumageretquateuus urbisinregispotestate.civtbus
reaais eoa iusequi conatiluerunt, si forte aliqui salvatis, traderetur. Pax denique ex petitione Am-
 ;

ojy ALBl.RICI AQUENSI9 640

miraldi, jtrinque ilatis Jexiris, iirmuia eol uo \ ini.ru scdata.rex vehementer indiguatus est de illata
populusab omoi impugnalionequievit.Tunc Ammi- sibi injuria a Pisanis et G^nuensibus propter jut-ju-

rtldofl m ivereo coetu Barrteenorum In unum con- randurn. Et id>'o ne i:i dolo et coneensu ipsius fi.lem
vocato, consilium anxie tenuil, et in hunc modum et pactum pnevexiceri crederenturadmonitissociis
corrtinomnibueiooutoeeetrDJMfcoiM eivitatem etium acdoiiiesticis- suirt, hoc scelus graviter ulcisci voluit,

utque ti'i tanguintm dtfendimut. Sed nuuc nutlum oiei domino patriarcha interveriiens el ejus pedibus

nobis •tuxilium u r.tie nostro Babyloniag, vei ub illtus licquenter advolutus, prudenti consilio rogem pla-
civiluiibus, ut solitum erat fxeri, sperumus, propler catuin reddidisset, et utrinque pacem concordiam
navaiis obsidtonit injestationem. Quapropter si om- reparasset.
nibus ivtslrisnunr foret gratum, in hac ullima ne- Cip. XXX. — De quinqenlis Arabibus qui, 3op\ en
cessilute reyi Baldewino urbem reddi et uperiri Oihonem jugulaverunt. bttlo uggressi,

oportel, priusquam armis iltius pereumus, et pereuntes Eodem vero anno post captibnem Ptokmaidis,

ncc vitiin nec urbem ai exlremum teneumus. Vndesi qua- et Accaron dicitur, vulgariter vero Acra, in

uttleeontiltum meum videtur,nectanius modorepirin mense Septembri jam mediato, ipso die ExaltationiB
vatet, untequam urbs illi aperiatur, si faedus inler nos
S. crucis, milites Arabes circiter quingenti in equia

et ipsum firmetur, ut incolume* cum uxoribusei filiis n

et armis ab Ascalone exsurgentes, Joppen descende-
nostrii et untve/sis rebus exeamus, ubique vtampuci-
runt ac jam sole flagrante medio axe cceli, ante
;

impedimenlo, tnsidiisque tuoi um habentes.

fice,et sine
urbis.januam assistentea, mililes catholicos bello
Concesserunt universi hoc Ammiraldi consilium :
lacessere conati sunt. Et ecce Otho, nomioe Alta-
quod et regis auribussine mora innotuit, scilicet ut spata, filius sororis Alberli de Blandraz, miles tiro

sub pura tide datis dextris pacilicus exitus civibus imperterritus, tantum cum viginti qui aderant ad
duretur, et sic nou ulira regi resistentes, portas ur- custodiendam urbem, galeact lancea indutus, quin-
bis aperirent. Rex Evennerus
igitur et paliiarcha gentis occurrit militibus. Quos plurimo equestri lu-

conailium cum quoniam, si

suis super hoc inierunt ctamine provocantes, et temerario ausu copias illo-
petitioni illorum contradiccntes, fidem et pactum rum impetentes, novissime medio agmine nimiae
negarent ; cives vero urbera nisi cum salute exiie
gentis permisti, nequaquam ab his extorqueri aut

metuerent, non sine inteiitu et periculo Christiano- redire potuerunt, quousque Otho inimicorum armis
rura eam posse expugnari. Unde et petitioui illorum e.xstinctus cum qninque fratribu3 ibidem fuisse per>

ec annuerunt ut, urbe reddita et patefacta, cum hibetur. Continuo Sarreceni ac Arabea ab equis

universis rebus pacifice migrantes.nihil periculiiiu- descendentes, capitaque occiforum amputante», se-

bitarent. Verum Pisaui et Cenuenses avaritia rerum cum Ascalonem signum detulerunt ut, in victoriae
p
gentilium infl unmati,nequaquam sicfieriresponde-
;
his visis,cives adquidpiam audenduraanimarentur.
runt ut divinae urbis et ejus inaestimabiles thesauri Cap. XXXI. —
De sexagtnta Arabibus, urbem Coesa-
ream deprcedantibus, quos Baldewinus rex supe-
p tcitice efferrentur. Tandem ab hac contradictione ravit.
a rege etdomino patriarcha coirecti et placati, as- Abhinc diebus septem vixevolutis.sexaginla Ara-
sensum inuniversis praebueruntquaeillisadsalutem bes,viri militares, nomen pariter gloriae et victoriae
Christianorumpotioravidebantur.Etsicjurejurando aliquoinsigni factosibiacquirerevolentes, moverunt
a rege Sarracenis promissa pace et firmata, urbs el
iter versus civitatem Caesaream in die natali apostoli
porta? ejus in ipsa sancta et celebri die Dominicae et evangelistae Matthaei, si forte illis occurrerent
Asceusionis patefactde sunt.
aliqui incauti ex ChrisManis. Sed nemine illis obviam
Cap. XXIX. — Quuliter Pisani Surracenos urbe egre- facto, praedam boum oviumqne Christianorum anie
dientes injuste occiderint.
urbismoenia in pascuis repertam abduxeruut.ut vel
Rex autem et exerciius ejus intromissua est
hac occasione Christiani ab urbe egressi, et eos in-
principes vero civitatis et caeteri inhabitatores pa-
sequentes, ex hostili industria punirentur. Hanc
cifice cum uxoribus et filiis, cum pecoribus et omni itaque praecam illis abducenlibus, Christiani cives
subslantia egressi sunt. Se>i Pisani et Genueuses, urbi, Caesareae ira commoti, ab urbe ferme ducenti
videnteseosrumomnisuppellectileegredi.et gazam D sunt progressi cum solo e ]uite, qui diu etiam febre
illorum inauditam efferri, avaritia vehementer ex-
correptus, vehementer elanguit. et adhuc parum sa-
caecati, lidemque et pactum quod cuin rege pepige-
nitatis recuperaverat, ac milites Arabes in arcu et
raotobliti, subito per mediam urbem irrueutes cives sagitta et lancea suntpersecuti, utpraedam excute-
occiiieiuntanrum,argentum.ostra diversi generiset rentet reducerent.EcontraArabesfortiterrepugnan-
plurima pretiosa rapienles. Populus autem Galileae tes, ac praedam abducentes, pedites Chrislianos sae-
qui ab aridocum rege urbem intraveral vidensPi- piusin fugam reraittebant.quinetiamequitemadhuc
Sanos perurbem discurrere, civesoccidere, thesau- languidum proximocureu eos urgentemperemerunt
ros ir.auditos diripere, pariter et ipsi avaritiae flam- ijisius capite amputato, et secum deportato in saccu-
misaestuantes jurisjurandi obliti, circiter quatuor
et
lis armigerorum suorum,in quibusequorum pabula
millia cfviurn iu ere gladii percusserunt, gazam, ferre consueverant. Nec mora, regi Baldewino Ja-
vestes, pecora, et omnes divitias iilorum incompu- phetvel Jo[.pecommoranti,divulgalume8tquomodo
tabiles diripientes. Hac injusta seditkme ad extre- Ascalonits milites sexagiuta Cacsareum deprsdandi
 641 HlSTORiA HIEROSOLYM. - LIB. IX. 041

causa divertissent. Qui solum quadraginta equites \ tempore dum circa hanc moenia incassum
et ejus

secum habeos.divisitcos per trigintaac direxit per laboraret, n*c famis angustia eos compellere valeret
montana ut universas semitas praevenirent.per quas in ejus reddilionem.eo quod a Babylonia,Ascalone,
sperabat eos revert"uros.Ipsequidem,decem assum- Sur aux.Iium illis fre^uenier adesset, et
Sagitla et
ptis, recto tramite quo ab Joppe itur Gaesare;tm est navigio rerum Mbund;i"tia superesset, comes Rey-
profectus, si fortesibi obvenirenl praefati sexagmla mundus, consilio cum suis habito, novum prossi-
mihtes,ut eis malum quod fecerant Cae^areae digna dium fieridecrevit.a quo semper urbi adversaretur,
vice possent rependere. Igitur dum aliquantulum et ad quod sui assidue protectionis causa ab hostili
itineris rex etsui peregissent,in armis etloricaar- impetarapedarent.Appellutnme8t idem pnrsidium
migeri et servi Arabnm.praemissi cum praedaetca- mons peregritiorum, eo quod peregrinis etCbristia-
pite Christiani militis, rege nescio ac regis nescii, ni^ militibus illic munimen contra gentilium vires
obviara facti sunt,sexaginta vero milites eadem via semper haberetur. Verum biennio evoluto post
armati a longe subsequebuntur.Rex au-
loricati el captioaem Ptolemaidis, et aedificationem huju3
temsuique armigeros apprehendentesac consulen- praesidii novi, quod dicitur mons peregrinorum,
tes unde illis iter sit,?areina;que eorum aperien*es", comes post Purificationem sanctae Dei genitricis
in saccounius illorum caputChristiani militis inve- B Mariaeobiitme^sePel>ru»rio,ineodem novopraesidio
nerunt. Quo viso et cognito, Ascalonitarurn crude- quod exstruierat, catholice sepultug.
litas propalalaest: et re\ statimapprehensos armi- Cap. XXXI'[. —
Ubi Alexius imperator pro redem-
geros coegit minis et terroribus supplieiorum ut ptione Boemundi copiosam promisit pecuniam.
otnnem rem gestam apenrent quod si nollent.ca-
;
Interea dum praefata longa negotia circa Acram,
pitali sententia universos ibidem comminatus est quae et Ptolemais, in civium redemptione et urbis
punire. Qui illico professi sunt dominos suos subse- deditione ogerentur, Alexius imperator Consianti-
qui eodem itinere quo et ipsi venerant.ac per mon- nopolis, cui semper Boemundus suspectus erat ne
tana Japhet reditum suum constituisse. Rex. hoc eum a regno expelleret, ppcuniam ducentorura et
audito protinus obducto pectori clypeo ct hasta sexaginta millium byzantiorum crebenimis legatio-
arrepta, cum decem sooiis via cepta ac nimium nibus episiolarum obtulit Donimano raagmfice
festinata, in hostes tetendit, metuentes ne forte principi Turcorum, quatenus Boemundum princi-
aliqua fama ab hac via declinarent. Nec multo ab- pern Siciliae quem adhuc tenebat in vinculis, 6ua3
,

hincspatiosexagintaArabesappropinquantes,super mvnciparet ditioni, volens eura aut aeterno exsilio

re^em et suos incaute irruerunt.regem nequaquam aut perpetua damnaiicne perire.neulira regno ejus
antaliquas insidias illic in viasuspicantes.His vero C aliqua machinatione nocere posset.
inter manus regis tam incaute oblatis, rex fortiter Cap. XXXIV. —
Solymanus propter pecuniam ab
tundens latera equi suique non minus tundentes, imperatore promissam Donimanum betlo fjtigat.
viros subito clamoreac impetu aggressi,per medios Hujus itaquelamgrandis pecuni«e massam Soly-
irruperunt, alios lancea perforantes, alios ab equis manus, ante hos annos princeps Nicaeae civitatis,
dejicientes,et non parcein caede illorum gladio eae- iutelligensproredemplione Boemundi imperaturem
vientes. Tandem omni virtute rege invalescente.et polliceri.cautaet privataepistolarum legationecom-

Arabes ut slipulas penctrante ac dispergente,bostes pellatcomprimoremsuum Donimanum uteum tantae

ullrn pondus certarainissustinere non valenti>sterga pecuniae participem faceret, eo quod amici et socii

verterunt. De quibus decem capti et reienti sunt in bellis et plurimis praedis semper tuissent ; sed
absque his qui armis interierunt. Equi etiam illorum universum hujus thesauri talentum Donimanus in-

nouminusquadragintacapti sunt,tum armaet spolia hians indivisum relinere, callida occasione sibi
eorum cum quibus rex Joppen in gloria ma_ na et r assurapta id fieri Solymanus
prorsusinierdixit.IIoc
ultione sui decollati militis reversusest.Japhet vero graviter accipiens,amicitiam etfoedus quod cum eo
et omnescivitates fideliumquachaecaudierunt abea percusserat abrumpens, ccepit assiduis infestatio
die laetatae et Exaltatum est itaque n
confortatae sunt. nibus adversari, ac depnpulari qua» illius erant
nomen regis iu universis linibus Ascalonitarum et qum assumptis copiisjam tertio bello lacessitum,
omnium gentilium.non parura timentiura et admi- plurimisque insidiis vexatura superavit, ac in fu-
rantium quod rex cum decein sociis sexaginta Ara- gara misit.Siccelumniatus et humiliatus Donimanus
bes tam felici congressu alios attriverit.alios capti- exindustriaSolymani.ccepit multia lamentationibus
vos duxit. iufortunium suum reme-
ac crebris suspiriis hoc
Cap. XXXII. —
Quod Reymundus rontra Tripolin morari universorum amirorum suo-
in audientia
novum prgesidium exstruxerit, in quo moriens se- rum,quatenus eorum adjutorio aliquam vindictam
pullus sit. de illatis sibi iDJuriis consequeretur.
Eodem quoque tempore et aDno ccmesKeymun- Cap. XXXV. — Ubi Boemundus de omnibus his con-
dus, adunata manu Christianae gentis a diversis silium dedil.
locis et regnis, civitatem Tripolin, quam vuk'0 Has itaque Donimani principis urbis Nixandriae,
Triplam vocant, obsedit muhis diebus et annis, querimonias Boemundus paulatim cailida aure
eam machinis el armis expugnare molitus.Sed longo auscultans.dum adhuc teneretur in vinculis.ccepit
 :

613 Ar.BERICr AQUENSIS «44

clanculum a eoitodiboiel procuraloribuB requirere A acceptis, n"n parurn rnenle in divorsa fiuetuane,
quidnam n»et quod Donimanus tam magoifloai irii.*ustiari cocpit quid primum eligeret, quid relu-
prineepi triite ferret ic tota domui rj^s plus solito larct.Unde et haecre?ponsa illi dedit : Placent salis
turbali nn c esset. Tuodem « i i
*
• (luadaca dum re3 universa, quze de ore tuo audivi, si dictu factU in-
I »on lu moinnotoit,quoroodo Uoeutundusde injoriii violabilii fxdei complecei is. Sed dexlrum tibi dare
et ealumoiii ejui requisivisst;t,ft quomodo nimiuiri non absque meorum consilns decet ct vleo m brevi :

super bii ingemuieiet, id ipsum locum carceris in Ilium (iuit illii facien», eisque luam inlentionem
oalanii (erreieailriotui servabaiur descennit el rugqeslimem aperiens, aut cito jaaam, quod hor~
(]uas pertulerit iosidiai et adveriitatot aSolymano taris;nul meurum consilus acquiescatii,utiliora tumen
libj reeeosene |)ro pccunia in ejus redempliom; ab n$n relinquens. Dehmc posl aliquot dies conailio
imperutore libi ublala.sed Solymano ejusdivisione habito.plaouerunt universa quae Donimanus a Boe-
negatujscienseumilem Buemundum virumastuum mundo audierat et suis retulerat, et idcirco illius
etmagoi oooiilti ^dinventorem ut,eo audito, forte petiiionem et consilium non ultia debere refutari,
Solymanotlignamvicerainjuriarumrependereuddi- fieri omnibus bonum et utile visum est sed
hac ;

seerel. Cui Boemundus prudentiori, quo potuit, tamen ratu et lirma conditione, ut quique sua Je^e
consilio de universis, qua ab eo intellexerat, sic p el prufessione utentes, amiciliam et fcedus integre
respondit: Ex lasomnibusquae libi adversantur satis servarent.Quod sic actum est ac dimidium pecu- :

sanum consilium capere poles, quo Solymano facile nix,quod imperator spoponderat,Boemundo remis-
in c.aput redd< s cuncta quse tibi tuisque intulit. h non suraesi et solummodocentum millia byzanliorum ;

tam If-viter cum imperatore Alcxio fa?dus pepigisses persolvi et recipi concessa sunt.Hoc itaque firmato
}>m hac ingenti pccunia et mei veudilione. Ad haec f.t concesso, Donimanus imperatori legationem
Donim miis nimiis a?stuans curis in ultione suae in- direxit ad contradicendum auri talentum, quod
juriae, Boemundum conslantius rogat ul, quod sa- ohtulerat. Boemumlus ijiitur nimium gavisus eo
nius sentiret consilium, edoceret. Qui protinus re- quod jam per biennium vincula el carceres passua,
spondit: Quoniam si imperutoris volueris refutare nunc autem quod gratiarn in oculis Donimani,Deo
/ ecuniam,et tam grandis talenti dimidivtn a me susci- miserante,ir.venisset,etp!urimam suae redemptionis
pere, me prisnnse liberlati reslituere, a manicis his clementiara, ad universos cognatos et amicos suos
ubsolvere in omvi, qua ptacuerit, coniitione, in Dco tam Antiochiam quara Rohas et in Siciliam pro
meo jwans, tibi inseparubilis dilectionis et fxdelitatis congreganda pecunia misil, et ut congre,_-atam
vinculo astringar, imo universi principes Christiuno- de>ignata dieafferrent in regionem urbi. Molatinae»
rum. Amiei vero mei et cognati tam qui sunt Antio- p ubi reducendus et restituendus erat, concordia
chix quam qui liohus, et qui habitunt Jeruwlem, et quoque et lcedus cum Donimauo firinamium. Mox
universis locis, sub ejusdem tibi vinculo fxdci socia- universi de redemptione ejus audientes, gaudio et
buntur, semper de honore luo et sulute consulentes et exsultatione repleti sunt, ejusque mandaturn stu-
aqentes. Si autem pecunix, qux tibi causa mex per- diose adimplenles, pecuniam undecunque contra-
ditiows offerlur, magis intenderis, quam mese et ctam et compositam ad locum praenominatum
confratrum fidei, amicitix et servitwi, certus sis, determinata dies deferentes convenerunt.Ubi Doni-
quoniam pecnnia de dieindiem minuetur acdividctur, manum et Boemundum, sicul decretum erat.repe-
odia, inimicitias , noxia consilia coynato) um et con- rienles.in numero et pondere peeuniam ipsi Doni-
fratrum meorum nunquam dumunus in partibus his mano suisque reddentes,utrinque pariter amicitia
vivet el prxvalebit, scias tibi et ierrx tux posse et fcedere percusso, ad invicem rcconciliati et
deesse. Si vero ad me et ad servitutem meorum et amici facti sunt. Hac itaque pecunia a privatis et
o.micWam pecuniam imperatoris
animadverleris, cubiculariisDonimani susceptaet repo3ita,Boeinun-
recusaveris, et quantum devovi, licet minus talenti,a dus datis dextris in vinculo summae dileciionis
tne receperis, certus sis amicitiae cunctorum confra- commendatus, liber ab omni deditione cum suis
trum meorum ; et mililare obsequium eorum in omni Antiochiam remiltitur. In qua non mo lico gaudio
bus negottis tuis procul dubio crede semper tibi in D ab universis conchristianorum civibus susceptus
omni fide et subjectione paratum: nam sic fasderati houorificatus et inductus est.
utrinque amici sub jurejurando facli, non solum
et
Cap. XXXVII. —
Solymanus propter redemptionem
ipsum Solymanum qui sic. adversum te extollitur et Boemundi inimicas Donimuno litteras mittit.
inflatur, et tecalumniari meditatur, in virtute tua Haec Solymanus intelligens, moleste nimium
el nostra faale expugnabimus, terram vero, quam accepit eo quod pecuniae particeps essc nequiverit.
possidet, eo expugnato et expulso, subjugabimus ; sed Unde adversus Donimanum loquens, Soldanum,
etiam imperatoris regnum et terras, quantocius de- regem Corrozan et Baldach, quae est civitas et
creveris, nos>rx ditioni subjiciemus. caput regni Turcorum, cum universis principibus
Cap. XXXVI. —
Donimanus, accepto consilio amico- gentilium commovit ut ei adversarentur, et ultra
rum, Boemundum sub pecunia pristinx restituit auxilio et gratia rcgis privaretur.quod Boemundum
libertati.
hominem belligerum et tam astutum in omnibus
Donimanus his Boemundi verbis el promissis negotiis rei militaris, et qui semper Turcis regno-
 6« RISTORIA HIFROSOLYM. — L1B. IX. fi46

malum insidiasmo- A prasstolabatur.Illic a quodam Arahe innotuit comiti

quo Turcorumet Graecorum et
abaolvissel. Nec diu, dum Baldewino, Boemundo, Tankrado.qnomodo illaad-
lin uir, ignorante rege
hae sinistrae legatior.es ex accusatione Solymani a<l
unaiioTurcorumfeetinanterappropinquaretadobsi-
regem Turcorum factae essent, ex his v<-ro re^is ira dendos muro-i et expugnandasmunitionescivitatis
Turcorum Roh;is. Audientes itaque baec nuntia tot superve-
et indignatio cunctorurn procerum in
viriisminis cum nientiuui adverdariorum.moverunteastreet on nem
aures Donimani in.-onuissent, et

suoS'|ue pprterruissent,et plurimum sollicitassenl,

apparatum suumad ftumenCobar.quod a partihus
regni Babyloniae usque ad has partes alveo diri-
quadam die Solymanus in hnnc modum epistolum
de gente Turcorum, gitur; ubi tentoriis locatis, in crepidine alvei per-
scripsit : Donimnne, frater et fili
noctasse perhibentur. Dehinc primo dilnculo casira
nunc u^que vir illustris et acceptus regi et omni
regno Turcorum fuisti in bellis et victoriis, quasges-
amoventes.in planitie civitatis Racha constiterunt,
ubideomr.iliUMCulpisetcommissisai ud pHtriarcham
$isti. Sed ecce nomen tuum vehementer imminulvm
Antiochia:,el Benedictum episcopumcivitatis Rohas
est et nunc apud regem Corrozan, et universam
;

confessionem facientes.discordiaro omnem inchari-

gentem tuam, plurimum viluisti, exosus omnibus
Doemundum tam redimi talem revocantes.et acies viginti conponentes,adex-
factus, eo quod leviter
trisetsinistrisconstitueruntadresistenduminimicis,
permisisli,et consilium nostrum in hac convenlione R
... . ... .
IJ /il cnKufiniflnHiirn on/»iio f'Kf«icti-jniQ of
et subveniendurn sociisChri?tianis,et min
quo cin Imriti^
siclevius
et redemptione vile et pro nihilo habuUti. Vcrum si
belli onus sustinerent. Vixacies ordinatae erant, ct
id flngitium. commutare volueris regUque iramct
majorum Corrozan placare, eumdem Bocmundum, ecceSochomanusin dextrum latuscum trigintamil-
libus fortium pugnatorum ac saiiittariorum bellum
quem prse omnibus Chrislianis magis suspectum ha-
bemus, in locum, quein signavero,quasi ad auxilium
committereaudaci impetu.ettubarum horrisonostre-
invitabis, et tunc positis insidiis nostris tubito cir- pituappropinquabat.Boemundus vero,Tankraduset
cumventus mpietur. le nunquam regis
Alioqui scias omnis militia Antiochiae non segnius illiin faeiem
gratiam recuperare, manus et indignatio-
el efjugere
armis,loricaet galea ac scutorum testiludine ad ob-

nem Turcorum.Cui Donimanus nequaquamacquie- sistendum in tubis et cornibus fortiti'rexelam.mtes

vit, ne fides sua et omnium Turcorum apud Chri-
properabant. A sinistris vero Baldewmua de Burg,
stiano3 et caeteros gentiles vilescere viderelur.
Gozelinus de Cortona, quae et Turb;ty.--el<|uod dono

Cap. XXXVIII. —
t bi,Boemundo Antiochiamre-
ipsiu9 Baldewini in beneficio tenebat, loricati oc-
currerunlin lanceis et gladiis etequis rapidissimis,
verso, Turci Rohas urbem obsidere conantw.
hinc et hinc fortiler tubis et cornibusinton.intes, et
Post haec eodem anno,quo Ptolemaide vel Acra ei-
praeliacommittenies.Boemundu* veroetTankradus,
pla.in menseMaiOjBoemundus Antiochiamab exsilio
etvinculi8reversusest,Geigremich,magnificusprin- C aui »° dextro latere cumhostibus luctabantur, Deo
miserante, coeperunt praevalere, hostes invadere et
cep3 Turcorum, cognatus Corbahan, fraterSocho-
slernere.donec virtus eorum imminuta esl, et ipsi
mani,quiregnoJerusalem,quodinjusteinva9it,nunc
per virtutem regisBabyloniaeamisso,in primoadven-
fugam inierunt. Ceciderunt Turcorum quing^nti

tu Christiani exercitus Damascum aufugit,ut illio a

milites in eodem praelio,quod in dexlro Boemundus
Turcis protegeretur, unug de praepotenlibus regni
agebat Christhni ferme ducenti interempti sum.
;

Corrozin, colleclo exercitu sexaginta millium Tur-

Baldewinus vero de Burg, Gozelinus de Cortona et
corum profectus insuperbiaet virtuie magna
est
caeteri egregiimilites plus milliari a Boemundo cum
sua acie remoli,audientes Boemun.lum et Tankra-
ad obsidendos muros et mcenia civitatis Rohas,
quae et Edessa nuncupatur.
dum jam bellum commitlere etpraevalcre,velocitate
equorum densatbs et obsistentes acies rapido im-
Gap. XXXIX. — Baldewinus comes,Boemunduset petu irrumpere et atterere conati sunt,inter aciem
Tankradus peccata sua confitcntes, exercitum
congregant,
Boemundi et Tankradi sociari, et misceri ad au.xi-
et contra Turcos acies ordinant,
lium,ferventes ; sed subilo decem milliaTurcorum
Hujus igitur infiuitae maltitudinis adventu et sus
ab insidiis surgentes, arcu et sagittis ferociter eis
bito rumore Baldewinus tle Burg attonitus,princep s
„;., j„™ .!.:..(:. . „«„„ o»i^-™i
ejusdem „„ *•» .
civitatis a rege baldewino constitutus,um- n ,n faciem occurrerunt, graviter
D •
° eos assilientes, et '

„.,; e »„„™ „.,„„» ;„ kj

; „ solidorum, sagittis figentes,donec tota manus in fugam versa
„«„=«»
versos,qui secum erant m conventior.e
„ ° &
. j f„„j„„j„^^„; „„„„ *„„j;„„ •,
ad detendenda mcenia cor.vocat ac dispo:iil quin ab L est. Ex his alii
• captivati et occisi sunt,et plures
v ex-
.. ; .

urbe egrediens Boemundum et Tankradum adopem

el vires augendas,miBsa legatione,invitavit; rogans Cap.XI. —
De decollatione octodecim clericorumet
eos ac deprecans in nomine Domini, ne Turcoruin de captivitate Baldewini comitis,principis Rohas.

superbiam Christianis confratribus dominari pate- In hoc tam crudeli diffugio clerici octodecirn,
rentur. Hujus vero legatione accepta, et protinus monachi vero tres, qui ad corroborandos milites
collectione factade omnibuslocis etcastellis Antio- Chrisli spiritualibua armis convenerant, decollati
chiae.cireiter tria millia equilum,septem vero edi- \
snnt ;Benedictus vero episcopus captus et abductus
tumapplicuerunt ad locum praesignatum,incampos est ;
quin ipse Baldewinus.princeps Rob;is,nimium
scilicet civitatis Aran vel Caran.ubi Baldewinu9 ad- avidus caedis et incaute accelerans, nec victrices
ventum eorum oum omni populo.quem contraxerat, aquilas Boemundi opportune preestolatua, viclus,
 647 ALBERICI AQUFNSIS 648
capius et ahluctus Tankradtis a pre-
est. Ad haec A Cap.XI.1IL —
1 ankradns litteras Boemundomittit
scnti eaede Turcorum gloriose descenden8,6ed sinis- proredemptione Hohas,adquem ttle cum trecen*
tro nuntio constern Uussine mora cum suis advo- tit properat.
lans.Turcos in Huld.-.wini suorumque strage factos
Sed dum
hinc ethinc diu praelia consererenl.Tan-
viclures insequilur ut cnptivosexcuteret ;sed matu-
kradus, vir astutus in omni opere militari.clancu-
rata via eU|>-i s.int. Solus episcopus cum trihus
lum lcgulionem Antiochiamdirexit inhunc modum:
im mililibua hberatua et reduetus est. Nocte
Dominoet avunculo suo, Uoemundo, magnifico Prin-
de lique insiante.et fli' jum rccpd«nte, Boemundus
1

eipiAntiochie a Deo consliluto, Tankradus prospere

ft Taokradua incaslra eua relati sun" cum universo
agere et civere.Exquo a nobis recessisti,el m? lutorem
, ;
- i..nd rpfocillaud )s artus.nimio bcllnrum
ac defensorem civitatis Rohat,loco (idelit fratritnostri
pondere hoc die fatigatos,
Cap. XLl. —
Boemundns et Tankradus.captivato
Baldeweni, prxfecisti,
rea iunatit viribus el copiis suis
C-igremich et Sochomanus
repentina obsidione
Baliitwino,fugiuntt et Tankradut in locwnBal-
cirdutem Ruhas el ejus muros occupavcruul, ut ex-
dtivini prmficitur.
pugnatit lurrihut et mcenibus,ciues trucidunles urbem
Dehincprimogalli cuntu ab^entia Bal.icwinicom-
exipolienl,etme,sicut Baldewinum,ca^lum tenentes,in
perU, momcntani'o metu cerrepti, ad civitatem
b irb^ras nationcs abducant. Quapropter charitatem
Rohas omnesceleri fuga contenderunt,quatenusad
tuam,quatn sempcr erga fiieles Christi habuis(i,con-
def.mdeodosmuroset mceniu praevenirent.neTurcis
si leranlcs, tribulationes ei pericula noslra libi nola
in victoria sua praecurreniibus civitas traderetur.
facere decrevimus quatenus mala et angustias nostras
Cives autem Rohas.qui et ipsi Christiani, casum et ;

intelligens,citius accitis sociis et amicis ab Antiochia

interiium suorum audient.-s.ot tam magnifici prin-
abductioncm, in lamenla ct cumplorationem
cipis
et ad subveniendum nobis ob-
cxleris locis, feslinato
scssis el oppreisis viam
Turcorum minas et
insistas
sunt versi, 8cd ad protegendum universos militt s ;

jactanliam minuas,et in nomine Christi a praesentiob -

Christiauos plurimum ooneolati sunl.Eratenim dies
sidione repellas. Considerare enimte oportel,quo,i in
il!a Dominica populo Christianorum celeberrima.
h ic terra peregrinalionis pauci sutrtus et ideo nullius
Aliera autem die exorla, Armenii cives ejusdem
cum universis.qui convenerant consilii causa est, ut facile ullo txdio laborum aut
url.is.inito consilio
illustrem pnncipem,Tankra-
bellorum adversus hostes defxciamus, qui omni cura el
ud lamentandum tam
Studio incigilant ut nos expugnent et deleant sed
dum loco ejus restitueruni.dum viderent,si Balde-
:

opportune et irnyortune aller alterius onera semper

w nus redimi autliborariposset.Boemundus dehinc
poriantes, unum suscincamus,in uno proficiumus,ad-
sicTankrado ad obtinendam urbem et ejus princi
prospera tolerando. Si autem nos pigritia
pa.um.loco Baldewini conslitulo. Antiochiam cum C versa et
ceperil,aut aliquid indijnationis t ardaverit vel negli-
suis reversus est.
Cap. XLII. —
Turci Rohasurbem obsidionecin-
genlesad confralrum auxiUum cffecerit, nihil utilius

gunt, quibus 7 ankradus prti viribus resisdt. super hoc prospiao,qnamul a terra exeamus, el hos-
tibus sinc intermissione insurgenlibm cedamus. Nair.
Post haec.octo diebus evolutis, et Tankrado prae-
sidiura Rohas et ejus moenia vigili custodia procu- aliquando patet, cum pauci i>umus, si divisi et taedio

Gftecli defecerimus, vivere et stare ante virlutem ini-

rante, Geigremich et sui, successu vietoriae suae et
Bnldewini captione glorianles, et adhuc altiora
micorum nequeamus. His auditis, Boemundus,tre-
cenlis raplim equitibus collectis.et quingentis pedi-
s; erante? conari,Tankradum veroetejus dominium
nunc ab uibe Rohas.et omnem
Gallorum potenliam tibus,profectus est ad liberationem nepotis sui, et

facile posse exterminari.nimium adversus eumdem

catholicorum inhabitatorum civitatis Rohas. Sed
difficultate locorum montium.vel
itinere dierum
et
Taukradum indignati.longe majores prioribua con-
traxerunt copias ab universislocis et regno Turco-
septem plurimum. tardasse his videbatur.qui quoti-
diauis Turcorum assultibus et oppugnationibus
rum.cum quibus in manu forti m campum Rohas
laborabant.
ad obsidendas portas et ejusmoenia descenderunt,
Bpatiose tentoria sua locante3. Tot itaque millibus D Cap. XLIV. —
Tankradus, nondum veniente Boe-
et tenloriis, tot diversis hostium armsturis visis, mundo, ante solis ortum castra Turcorum cum
Tankradus non modica an^ustia coepit aestuire, eo omnibus suis in fugam vertit.

quod tenuis sibivirtus esset militum Gallorum ad Unde Tankradus et caeteri confratrea civesque,
occurrendum et resistendumtotTurcorumadunatis dum de die in diem multis suspiriis eum exspecta*
innumeris legionibus.Quapropter accepto consilio, rent, sed Boemundo tempore optato non veniente,
urbem fideli custodiu munivit.ac cives confortan3, prorsus desperarent,devoverunt unanimiter potius
sine diutinu mora cum
adversariorum turmis
se bis mori, quam Corrozan in exsilium deportari, et
confligere et viriliter agere promisit.Qui ejusverba diversis poenis impie ab impiis cruciari. Et ecce,
consolatoria intelligentes,et eum virum essegran- convocati in unum cives et milites, constituerunt
dis fidueiae et audaci«e,per muros et mcenia diffusi praelium ; et ab urbe primo diluculo in armis et
universi urbis cives ei milites, bostes excipiebant turmis procedere,adcastra cum silentio properare,
ao procul repellebant,seras quoque et portas omni donec appropiantes fortiter in tubis et cornibus
olertia munire noo differebaot. tumultu&reotur, hostes adauc sopors depresaos et
619
secure somniantes, subito improvisos invaderent
ac eicminime ad arma conlendere valentes, celer
rima strage detruncarenl. Quod juxta hoc consti-
tutum adimplentes, mox prima luce orla, egressi
ab urbe in omni armaturaet virtute,qua polerant,
repentino fragore et clamore vehementi agressi
sunt castra advers.iriorum quos adhuc hesterno:
HISTORIA HIEROSOLYM. — LIB. IX. 650
; j| Geigremich et tam nobilissimae matronce captiono
usque Jerusilem divulgata, regis BUdewini sup-
plex legatio cum multa prece adtuit, ad exorandum
BoemundumetTankradumutBaldewinusconfrater
et princeps Hohaspercaptam matronam restitutam
rostitueretur, et nullam ante hoc pecuniam bonura
nec debere eos concupiscere. Qui regis peti-
c.^se,

vino sepultos et incautos usq::equaque in oregladii tionibenigne super his in hunc raodum responde-
percusserunt, donec corporibus exstinctis et san- runt Domino suo Baldewino, regi Ghristianissimo
:

guinis rivis prajsentes campi inundarent.Ut autem Jerusatem, Boemundus et Tunkradus obsequium sine
plerumque diei processit,manus et virtusTankradi intermissione. Libenter per omma luis parere man-
amplius ccepil prajvalere, immanior metus hostes datisde redemplione Baldewini,amici el consocii nos-
invaJere, donec prae nimia s(.rangeexterriti,usque tri, decrevimus, el hsec sollicitudo nosfa semper fuil

ad tentoria principum fugam coge-

exercitus in et est. bed hoc tempore de hac re dissimulare,et silen-
rentur.Geigremich tandem et Sochomanus videntes tiosupprimere necesse est,si forte aliquid pecuniaecum
omniacastra suoruu: attritaet in fugam conversa, ipso fratreBaldewino pro hac matrona restituenda ex-
cum B
vix in equis his omnibus, qui juxta se castra torquere possumus,qua nimiumanxieindigemus adre-
locaverant,residentes,rolictis cunctis tentoriis suis munerandos milites,assiduis laboribus nobiscum m?w-
cum caeteris rebus, spoliis et stipendiis, fugam ac- </(^/<?s.Sicblanda et bona satis haec illorum fuere re-
celeraverunt,semper eos Tankrado mullaoccasione 8ponsa;sed nequaquam in eisfidesfuitaut veritas.au
t
insequente. aliquavoluntasvirumredimendi.propteratrbitionem
Cap. XLV. —
Ubi Boemundo Turcis fugieniihus ob- tributorum; quae diversis negotiis
civitatis et ejus
viam facto, nobilissima matrona a sociis Tankradi et rerum commutatione, quae tantum infra moenia
capta est.
aguntur,adquadraginta milliobyzantiorumsingulis
His itaque dispersis et profugis faclis, Tankrado anniscomputantur, absque his reditibus,quosplu-
semper eos a tergo caedente, Dei nutu et clementia rima castellaetregionesad eamdem civitatem per-
Boemundus eadem die fugientibus cum omni
ipsa amica responsione et
tinentes largiuntur. Sic regi
comilatu suo obviam factus est, sciens quidem, promissione Boemundus quidem
satisfacientes,
quomodo adhuc in nocte potenter campos occupa- Antiochiam rediit, Tankradus vero ad tuendam et
verant sed quomodoTankradus, cum eis tam ma-
; muniendam civitatem Rohas remansit.
tulino praslio conflixisset, penitus ignorabat. Nunc
Cap. XLVII. — Quomodo Boemundo contra regem
autem velut homo cautus el gnarus bellicae artis, Gigecorum in, Italiam profccto, Tankradus Turcos
ut Turcorum superbiam et virtutem inlellexit de- bella dcvicerit.

fluxisse, et nihil praeter fugam meditari, Ghristia-
norum vero victrices aquilas cum magna vocifera-
tione insequi plurimum gavisus est et pariterad-
;
mistis viribus et copiis suiseosdem fugientes iuse-
culus.per lotam diem in caede et captione illorum
indeficienter laborasse perhibetur.In hoc diffugio et
gravi contritioneTurcorum,Geigremich etSochoma-
nus vixcum paucisevaserunt.Sed matronaquaedam
nobilissima de regno Gorrozau, quae non modico
apparatu opem et vires contulerat, ibidem a Tan-
krado et sociis ejus captael relenta est.Dehinc vi-
ctoria hac Dei et Domini Jesu Ghriati clementia sic
Anno dehincsequenli post captionem Baldewini
de Burg, anno vero Baldewini regis quinlo, Boe-
mundo nonsolumin
ltaliam sed et Galliamprofecto
ad exquirendas vires, et commovendos principes
adversus regem Grncorum Alexium, Tankrado au-
tem Antiochiae viceavunculi sui relictoad tuendam
civilatem.ejusdemque Tankradi custodia in Rohas
disposita, Brodoan, princeps rr.agnificus civitatis
Alapiae et fraterTurcorum.occasione assumpta, ab
amicitia et foeiere Tankradi in dolo recedens, loca
et civitates ad urbem Antiochiam appen ientesgra-
viter depraedatus est quin episcopo civitatisAlba-
;

habita, Boemunduset Tankradus et universi Chri-

riae effugato, et plurimis ecclesiis Dei annihilatis,
stiani milites spoliamulta Turcorura pacificesum- D non tamen prasda ac strage hac saturari potuit; vel
pserunt, cum quibus civitalem Rohas in leetitia et
ad ultimum decem millia equitum et viginti peditum
glorii magna ingressi sunt.
deterrasua producens ad assiliendam urbem An-
Cap. XLVI. —
Qualiter Turcorum principes et rex tiochiam etexpugnandum Tankradum in superbiaet
Baldewinus pro matrona inlerpellaverint Boemun' jactantia magna profectus est. Tankradus autem
dum et Tankradum el quid rcsponderint illi.
virtulera et exercitura ejuB intolerabilem et copio-
Transactis aliquot post haec diebus, legatio Gei-
sumaccrevisseintelligens,quanturacunquecum8ui3
gremich et praspotenlium regni Corrozan Boemun- perterritus est.Sed tamen sinedilatione Turbaysel,
dum Tankradum in civitate Rohas de redemplione
et Rohas, el Maresch nuntios dirigens, universos sci-
matronae interpellavit, quutenus Baldewinum de licet catholicos viros qui erant in circuitu ad auxi-
Burg, quem tenebant in carcere, pro ejus restitu- lium vocavit, quorum conventum Antiochia? fieri
tioueremitlerent,aul quindecim milliabyzantiorum decrevit. Ut autero convenerunt ad raille equitum,
in ejus redditione ab eis miiterentur. Hac legatione et novem milliapeditura, sermo epiecopi factuBOBt
Patrol. GLXYI. 81
 C5i ALBEUICI AQUENSIS 652
ad universos.neinmultitudine adversariorum du- A dus de Cameraco civilate G.lliae.Pisellus deTuorns,
bitent ; sod in nomine et virtntfl Dei contidenter Baldewinus de Hastrul.caslellis Fiandriae.hi omnes
hostibus resi6tant,de victoria certi, Deo uuxiliaote. a rege invitati ad auxilium, undique conlractis co-
Triduano dehincjejunio indictoet peracto ex pon- pii8equilum etpeditumChristiariorum convenerunt.
admonilione, Tankradus usque ad ponlem
tificis Adfuit in eodem re^ia comitalu quidam Turcorum
Farfar cum decem millibus equitum el peditum adolescensstrenuua, Mahun.et nomine, iu armis et
descendit.ubi hospitio per noctem remorati sunt. numero centum sagillariorum Turcorum.qui vitrici
Crastina autem die radiante, Tatikradus et sui, sui avaritia et industria a paternn sede el a terra
factis aciebus et erectis vexilliSjArlesiam in loricis, Damascenorum expulsus, nunc cum rege fcedus
scutis et lanceis profecti sunt, ubi Broduan cum percussit, quatenus in omnimilitari auxilio fidelis
inacstimabiliequitatuet apparalu occupaveratregio- et promplusilli haberetur.Videntes autem legiones
nemuniversam.Hic itaquecomperto Chrisliunorum S irracenorum quomodo regi doli el insidiae inno-
et principis illorum Tankradi adventu, acies et cu- luissent, etnunc se praevidens manum iLhristiano-
neos ficri disposuit, ac tertiadiei hora iiiMstente, rum undecunque ad opem contraxisset, moverunt
utrinque praelium commissum est.Perdurauteauteoi custra a campis Ascalonis, et u?que ad locum, qui
nimia occisione in gladio usque in horam
bello et dicitur Abilin.in superbiamuititudinis sua; profecti
fi
nonam, auxilio Domini Jesu, Christianorum acies sunt.
invictissimae perstiterunt ;
gentiles vero atttitae et
Cap. XLIX. —
Quod advocato palriarcha Jerusalem,
dispersae in fugam pariter versae sunl. Tunkradus rex Baldewinus in Domino confortatus de Babylo-
vero et sui eas insequenles, alios occiderunt, alios niis Iriumphaverit.
captivatoset vinctos cura spoliis armorum et equo- Quorum adventum rex ut persensit, etprocul du-
rum lenuerunt.Altera auteiu die Tankradus spoliis biojameos appropiasse, domino
direxit legationem
etarmis inimicorum acceptis et divisis, in gloria patriarchae in Jerusalem, ut mora convocata
sine
magnaet laetitia victoriae Antiochiam reversus est. nnmu (idelium, ad augendas vires et opem contra
Universivero fideles Chrisii et cives Anliochiae una i:.imicos properuret.Hicdeni<)ue regis audito nutitio,
cum domino patriarcha et episcopo civitatis ejusdem pedites centum et quiuquaginta colligens, arma
gavisi sunt gaudio magno.Deoet Domino Jesu Chn- optavit,iter versus Rames insistens, sicutexman-
sto gratiasagentes, cujus pietate et protectione ab duto regisilli constitutum erat.Posthaec rex et uni-
hoslium multitudine salvatustam catholicus prin- negotium adunati, et com-
versi fideles ad idbelli
ceps triumphavit.
munioneDominici corporis et sanguinis muniti,ad
Cap. XLVIII. — De prseparatione belli inter Balde- p sexmillia in sextaferia urbem Japhet egressi sunt,
winum regem et ammiraldum Dabyloniorum. Lithardo Cameracensi, quia prudens et fidelis erat,
Anno dehincsecundo postquam Acra civitascapta cum viristrecentis contra virtutem navalem in ipsa
est, virtus et apparatus magnus regis Babyloniae civitate relicto.Rex ilaquecum omnicomitatu suo-
mense Augusto tara in mari quam in arido profectus rum ad Rames descendens, Sabbato lllic
et sigois

est ut urbem Japhet vel Joppe obsideret, et abhinc moram fccit,praes!olatusdominum Evermerum pa-
navali exercilu expugnaret campestribus vero ci-
; a triarcham cum omni manu Jerusalem. Patriarcha
vitatis Ascalonis castrametati sunt ut hinc et hinca vero jam susoepto et caeteris (idelibus Jerusalem,
terra et mari subito regionem invaderent, et sic orto mane Dominicae quinque * ex Jequiti-
diei, rex

ex improviso regem Baldewinum suosque facilius bus et peditibus ordinavil, ad committenda praelia
debellarent. Rex Baldewinus interdum Japhetmo- cum hoslibus ipse vero rex in extrema acie inter
;

ram faciebat:qui statim viso navali exercitu.dolos equites ad corroborandos et exhortandos suos im-
et machinamenta Babyloniorum intellexit nempe ;
perlerritus mansit. Pauci quidem equites, numero
hac decausaa parte mariseos urbem praeoccupasse, scilicet centumet sexaginta circumsteterunt illum.
ut ipso rege cum suis conlra hos ad defensionem Nec mirum si pauci,propter assiduam equorumin
versus aquam laborante et intento, caeterae copiae terra hac defectionem. His ita a rege ordinatis, et
gentilium campestribus Ascalonis irruentes,urbem
a D signo S.cruciscunctis Chrislianis a domino palriar-
Japhet subito expugnarent.Sed rex fraudem illorum cha sanctificatis,signa et vexilla tolluntur ; tubae et
cognoscens,ac virtutem illorumin 3ampis Ascalonis cornua iucessanter perstrepunt, rex et sui adcastra
curricuto trium hebdomadarum accubuissejadven- adversariorum contendere parant quatenus anli- ;

tum vero et pugnam adversus Japhet dissimulare, cipantes bellum, non ultra infidelium turmas im-
ac minime diffamare, nec ipse socios invitare ac pune descendere paterentur. Gentiles quoque jam
arma congregare obdormivit,quatenus per totum id regem tam proximum adesse et ejus copiascompe-
temporis spatiura paratus et munitus haberetur et ; rientes, pariter et ipsi a castris in armis, signis et
illis quocunque die deseendentibus,et'pse cumsuis stridoretubarum processerunt,
equis,et intolerabili
copiis ad rcsistendum occursare valerel. Hugo de in multitudine graviquadraginta millium occurren-
Tabaria, Rorgius de Caiphas, Gunfridus de turri tes.nec minusetipsi bellumcoramittere festinantes.
David,Hugo de S. Abraham,Eustathius Granarius, Nec mirum, dum sic uterque exercitus in campo
GuTmanus deBrussella cas'tell6'Brabantiae,Llthar- appareret,tubae hinc et hinc fortuiter insonuerunt,
653 HISTORIA HIEROSOLYM. — LIB. IX. 654
etagminafideliumacinfidelium atrocitercommise- ^ interdum eessare ab armis gauderent, et ipsum
runt a primo mane Dominicaediei,quae est extrema mutua pace et donis placare ferverent, sed oronia
niensis Augusti usque ad horaiu nonam. Tun c frustra tentarent, nisi urbem Ascalonem in manu
Dei gratia et misericordia Sarraceni infirmati,fugam ejus redderent: verni mensesprocesserunl quando
arripientes a facie Ghrisliauorum caedentium se et sata, Iruges, vineae etomnis spes anni in florernet
persequentium, Ascalonem repedare et intrare fructus parturiunt,etme8senYadfuturam in proximo
contenderunt. promittunt. His ita in commodum et pleniludinern

— omnibus apparentibus, atque in campis omnibus

Cap. L. De septem miltibus gentilium casis, et de
Willhelmo comite. Ascalunisjam ad messem properanlibus, rex a Je-
[n hoc quidem praelio ceciderunt septem millia
rusalem et omnibuslocis sibi auxiliantibus milites
atque arma copiosa contraxit,ac tempore Hogatio-
gentilium ; ammiraldus Ascalonis am-
cecidit et :

miraldus vero Acraeet ammiraldus Assur qui vita a

num.quo illisin regionibus omniasata festinantad
messem, occupavit terram Ascalonitarurn, vineas,
rege impetrata el civitatibus deditis, Ascalonem
cujusquegeneris arboressuccidensinmanu
ficus et
ante hunc annum confugerant, cum omnibusexu-
robusta quin et sata, quae equorum, camelorum
viis suis captisunt. Rex autem, hacDei et Domini ;

cceterorumque arroentorum pabulo non suffecere,

Jesu Christi opitulationevictoria accepta, cum uni- r>

versis spoliis inimicorum in gloria magnaJoppem Qamma combussit,utvel hoc saltem incommutabili
ingre9sus est.De cnjus comitatu tantummodo ccn-
damno gens dura et indomabilis,et subdenda colla
molliretur.Sic universaregionenon solum populari
tum perierunt cum milile egregio Reinardo Verdu-
nense, quem rex et universa Ecclesia planxerunt
manu,sed et incendio vastata.rex reditum Jerusa-
planclu magno, catholicas illi exsequias exhibentes.
lem cum parte exercitus aptavit.viamque per mon-
lana universi insistentes, qui erant in comitatu,
Erat vero navalis exercitus in latere urbis : qui
suorum adfuturam sperantes et peregri-
victoriam
immenso stridore tubarum et cornuura intonantes,
norum fugam atque contritionem, urbem subito universa loca montium et valliumnonparvoterrore
irrumpere devoverant. Sed viso capite decollati concusserunt, per quae in virtute sua transituri

ammiraldi et primi Ascalonis, et fuga et strage erant.Hoc inaeslimabili fragoretanti exercitus plu-
rimo3 ferae ab antris suis el a desertis montium
Ascalonitarum et Babyloniorum comperta.tristeset
desperali a statione urbis Japhet velocibus rcmis stupefactaa et exterritae insolito errore viarum hac
amoverunt.Triplatr.quein spe refugii navigantes ac et illncvagabantur. Nec mirum cum nec aviura
:

inibi pernoctantes, facto mane,Asca!onem et Baby-

volatus tumultura populi vociferantis eufl'erret,sed

loniam navigio reversi Comes vocibus attonitae ac lapsae ab aere in medium

altis
autem de
sunt.
Sarlengis, Willhelmus nomine qui, mortuo Rey- C
vulgus a volatu deficiebant. Itaque, dum eic ab an

mundo comite et avunculo sao, terram et civitates tris divcrsae feraa pavidae errarent et hanc vocifera-

de Camollahaereditario sanguine po9sidens,succes- tionem inauditam mirarentur,conligit infelici casu

sit; et nunc post avunculi obitum plurimo assuliu

quamdom timidam damulam de montanis exire,et
cnpco errore inter populum fugam maturare quam
eamdera urbem Triplam Tripoliu debellabat de :

novo praesidio, quod dicitur Mons peregrinorum, mox anteriores exercitus ut viderunt, graviter eam
quod et ipse Reymundus multo robore firmaverat: circumquaque equorum velocitate oppresserunt,hi

nihilhuic uavali exercitui, Triplae jhospitato,adver- ut praeventam caperent, hi ut participesvenalionis

sari aul contradicere potuit,propteraquarum fidu- haberentur.

ciam quam habebant.et urbis intolerabilera multi-
Cap. LII. — De Arnolfo, nobilissimo juvene, in mon-
tudinem quae illis in littore ad auxilium semper tibus interempto, cujus caput Ascalonilse cum litte-
affluebat.Plurimo tamen conatu et infestatione re- ris regi Baldewmo remiserunt.

ditumillorumidemcomesimpediremoliebaturnunc Interhos dum feram hanc ad montanafestinantem

fundibulariis, nunc sagittariis, sedhi aquis nimiis
armiger nobilissimi juvenis Arnolfi, probi equitit
freti, sine contradictione et laesione Ascalonem ac principis de castello Aldenardis,acrius urgeretet
potenter applicuerunt.
D feram assequi ferveret,cingula equi illius in eadem
Cap. LI. Quomodo rex Baldewinus, devictis Baby- cursus contentione rupta sunt, ab equo cor-
et sic
loniis, satn Ascalonia succenderit, bestiis silvarum ruene prostratushumi abinsecutionequievit Eauus
clamore exerciius r
perterritis. .,,. . ., ,. \ ^ ,

vero ulius crrcum vociferantium strepitu attonitus.

lgitur post bellum et victoriam quumrexad Abi- ad montana rapido cursu el immoderato tetendit,
lin.quae est inter Ascalonem et Romes.adeptus est, nulliusapproximationemaut comprehensionem pa-
siluit terraregis, et metus magnus corda Ascaloni- tiens, donec inter fauces montium evadens, non
tarum et liabyloniorumconcussit ;quoniam toties a ultra comparuit. Ad haec contenderunt complures
rege in manu paucorum victi ceciderunt ac fuge- ad quaerendum caballum fugitivum, contendit et
runt, et nulla eis spes ultra reaistendi et vivendi Arnolfus. Sed diu quaesito et minime reperto,
in conspectu ejus fuit.In hoc ilaque mcBrore et do- ta;dioque per montium diffioultatee affecti, repeda-
Bpcratione dumsedercnt,et jam curriculo octo men- verunt universi.Solus, Arnolfus.quem curacaalbli
siura quiescerent, vi-^ts excolerent, regemque sollioitabat,et qui armigen adminifltratione etoffi-
 638 albliuci Agi i:: 65«

cio carere nonpotuit, longius proeecutua est ad A Arnolfum mortuum acsinecapitejacpntem repere-
quaerendum equum, ut inventum torte reducerel. runt, Arabes nequaquam persentire potuerunt Qflj
Sed ^ra\i fortunaadversante, equusquidem reper- corpus exanime suecipientes,Jerusalem detulerunt,
tus cst sed juvenis glorio6us non ultra ad suos
;
culhclicas illi eXMqoias exbibentes in valle Josaphat
rediit.AdfueruntenimilliclalentesArabum insidiae, apud ecclesiam l.atinam S. Mariae, matris Domini
qui ab Ascalone descenderanl in montium latebrnsa Jesu, ubi et honorilicesepuhus est. Flevil super
cacutnina videre et intelligere de combustione et eum rox fletu magno in die exsequiarum fleverunt ;

populatione re^'ionis,et aliquibus adversari sibi in- el universi principesexerciius amarissimis

; flevit et

cautede exercituoccurrentibusin ultionepraedarum lacrymiseuper eum DobilU uxor comitis Baldewini

et flammarum quas passi sunt. Hi nobilissimum
juvenem per montium juga ac declivia solum ac
inermem vagari considerantes,subilisclamoribus et
armis sunt aggressi. Quem frustra diu, gladio e !n-
cto, resistere ac sedefensare conantem, lundem
Hamaicorum, eo quod socius et convialor de terra
longinqua Uallia) descendisset ad adorandutnin Je-
rnsalem.Non sit mirum,si tot magnorum fletumet
planctum hicadolescensmeruerit,quiomnibusaffa-
biiie et notua habebatur,et qui nunquain ab aliqua

longa et assidua impugnatione vexatum acdefatiga-
tum trans jecur et praecordialaneeis et sa^ittiscon-
flxuiii, et in multo sangnine ab equo cadenlem,
peremerunt ;et caput ejusin signum victoriffl Asca-
lonem intulerunt,Caballus denique illius pertauces
mihtari actione sinistra laude declinavit.Tertia ab
.. hinc die orta.postquam tam illuslris rniles sepullu
rae traditus est, Ascalonitae per internuntios requi-
situmcaput illius Jerusalemremiseruni.cumlitteris
in uno crine illius dependentibus,et verba in hunc

et abrupta montiura discurrens, nequaquam com- modum continentibus : Ascaloniiae regt Uuldewino
prehendi a gentilibus potuit,donec raontana egres- caput exslincti, militis et viri nobilissimi, non alici

sus ad exercitum regis repedavil,doraini acses^oris unwris causa remittunt, nisi ut dolor ejus et illud
suisanguine fcedatus,p;tteulermortis illius omnibua iniuentium renovetur et augeatur; et ut recognoscant
indicio factus.Hunc enim ut rox et univprsi de rcetu qiiomodotanli viri perditio vrnni eorum dumno et

Christianorum viderunt sanguinemadentem.Arnol- combustioni nequaqunm postit compurari et appre-

fi.m procul dubio armis Ascalonitarum incaute t>a>i,et in tanti militis decollationenon ultra Ascalo.
cecidisse retulerunt.Nec mora.per montana diffusi nitas damna sua velte recordari aul dolere.
ad persequendos et invesligandos hosles, colum

LIBER DEGIMUS.

Caputprimum. —
Quahter anno septimo regni Bal- C diens,concessit eisconductum virorum forlium ar-
dewini regisgens multa Hierosolymumnaviganscon- raatorum,quieossecure ab omni impetuet insidiis
ductum ejusdem regis petierunt. gentilium per notas semitas perduxe unt usque in
Eodem quoque tempore in anno septimo regni Jerusalem et universa loca sancta. Perducti vero
Baldewini.regis catholici Jerusalem,plurima mul- peregrini et novi advenaeChristi, illic in templo
litudo navalisexercitus catholicaB gentis Anglorum Dominici sepulcri vota sua Domino reddentes,cum
circiterseptem millia navibus,quasBuzas appellanl, gaudio magno sinealiquo obstaculo Joppen reversi
cum caetera manu
de regno Danorum, Flandriae et sunt. Ubiregem reperientes, auxilio sibi adesse in
Antverpiae advecta, ad portum civiiatis Japhet an- omnibus devoverunt ad quaecunque animus illiu3
choras fixerunt, moram 'ibi facere constituentes, verteretur. Qui benigneviros commendans et ho-
donec regis licentia et conductu accepto in Jerusa- spitari prsecipiens.nequaquam dehoctam subitose
lem eos securelicuisset adorare.Ex his illuslriores posse respondere proQtetur,donec,convocatisopti-
et facundiores regem adeuntes in hunc modum matibus suis,a domino patriarcha,coosilium inierit,
locuti sunt Vivatrex in Christo, et prosperetur re-
:
quid utilius etopportunius iosistere valerent,etnon
qnumipsiusde die in diem.De terra longinqua regni frustratam voluntarium vexaret exercitum.Et ideo
Anglorum, Flandriae ac Danurum viri ac milites
post paucos diesdomino patriarcha, Hugone de
Cliristianae professionis, per aquam nimiam immensi Tabaria,Gunfrido custode ac praeposito turris Da-
maris liuc adnavigavimus Lei opitulatione, causa majoribus militiae suae, con-
vid, accitis, et caeteris
adorandiin Jerusalem st videndi sepulcrum Domtni,
ventum in civitate Rames habere disposuit, ut
Et ideo clementiam tuam super hoc precaturi conve- consuleret cum eis quid ulilius agere debuisset.
nimus, quatenus iua gratia el conduclu Jcrusalem
Cap. III. —
Rex suorum usus consilio,ndobsidendam
pacifxce possimus asr.endere, adorare et reverti. Sidonem Anglos iic Japket jubet exspectare.
Cap. II. —Rex cum magno gaudio peregrinos susci-
Quibus statuto diecollatis,et diversa referentibus
piens, cumsuis consulit, qualiter eorum auxilio
conlra Sarracenos utatur. ac sentientibuSjtandem visum est universis sanius
Rex clementer universum precatum eorum au- esse consilium, quatenus urbs Sagitta, quae eit
 657 HISTORIA HIEOSOLYM. — LIB. X. 658
Sidon, obsideretur, si forte Dei auxilio et viribus A torum equitum, peditum vero quadringentorura,
novi exercitus terra etmari superari posset Dehinc secessit in terram Grossi Rustici, noraine Suet.di-

universi qui aderant, et hanc obsideri poscebant, tissimamauro et argento,armentis fecundissimam,

eo quod esset unaex hiscivitatibus gentilium quae conterminam regioni Damascenorum.ubi inauditas
assiduerebellabant, arege commendatiet admoniti opes et armenta depraedatus est, quae sibi ad obsi-
sunt ut quisque in sua rediret.et se ad hunc expe- dionem Sagittae sufflcerentjde quibusetiam regi et
ditionem rebus necessariis et arrnis providerent. sociis largiter impertiret. Praeda autem hac usque-
Recesseruntsinguli in sua, recessit et Hugo de Ta- quaque contracta et abducta usque ad civitatem
baria, vir bellator praecipuus adversus hostilcs Belinas.quam dicunt Caesaream Philippi,Turci qui
impetus, qui bellis et insidiis non die, non noele, Damasci habitabant pariterque Sarraceni, incolae
in lerra ^entilium fatigari potuit, quandiu vita
regionis.hoc comperto,undiqueper turmas alfluen-
tes, Hugonis comitetum insecuti sunt ad excutien-
incolumis fuit. Debinc quoque statim imperavit
iegatio regis universae nmltitudini Anglorum, ne
dam praedam,et usque ad montana.per quae Hugo-
nis pedites praedam ducebant, profecti sunt. Illic
tentoria vel classesamoverent a civitate Japhel.sed
regis mandatum illic sine tsedio exspeclarent.Ape-
Rtavisluniultusutrinqueexortusest bi utpraedam :

retinerent,obsistebant
FC inPI hi ut excuterent, conaban-
ruit quoque eamdem legatio utjiversis quomodo rex B
;

ot
et m „; Q
omnis
r. r.^;^„(.,c
primalus ;~„;..„,i
urbem Sagit-
ipsiusdecreverint:„* ..-i a~~:<. tur tot is viribus.donectandemTurciset Sarracenis

tam lerra marique obsidere el expugnare.et illic prasvalentibns, praeda excussa et reducta est. Quod

eorum opem et vires necessarias haberi ethacde subitoHugoet sui equites intelligentes,qui in latere
:

causa regem et patriarcham ad civitatem Acratn montium erant, sine mora

inter angustas et sco-

descendere, machinas et mangenas aedificare ad pulosas fauces laxis frenis revolant.plurimum cura
expugnanda moenia et ejus habitatores eos vero hostibus committentes et suis peditibussubvenien-
;

interim Japhet debere habitare, dum regis jussio tes ; sed casu infelici male pugnatum est. Nam
innotescal. Sic fieri juxta regis mandatum uiversi Hugo lorica exutus, mox mediis periculis illatus,
concesserunt, et ejus legationem in portu Japhet et solito more gentiles impugnans et multans,sa-
gitta a tergo trans peetus et jecur
praestolari, et per omnia obedire usque ad sangui- illius infixa,

nem responderunt. inter manus suorum vitara exhalavit.Ad haec gen-

ttlium ti.rmis cum pra>da excussa regressis
Cap. IV. —
Ubi rege machinas prasparante, Sidonii
per obscuras ac difficiles semitas asperorum col-
ac divisis
regi copiosam pecuniam,ne obsiderentur, promise-
runt. lium, milites Hugonis corpus exstinctum gestario
RexAcramcum patriarcha et omni domo sua n im P ositum civitatem Nazareth, quae est juxta m
descendit.machinasctplurima inrmpntnrom^no,,
iscendit.machinasntnlnrima lormentorumgenera Thabor, attulerunt, ubi in multo fletu et planctu
'

perdies quadraginta fabricans et componens,ordi- tam egregiusprinceps et fortis athleta honorificeet

nansque omnia ad unguem fieri quae ad assultum catholice sepultus est. Frater vero ejuadem Hugo-
urbis videbantur aptiora Hoc regis studium et in- nis.Gerhardus nomine,gravi infirmitate tunc labo-
tentio ut sonuit in auribus habitatorum urbis Sa- rabat. Qui fratris audito interitu, prae dolore vali-
gittae, et intolerabiles copias armatorum Japhet ad dius molestia corporisilli adaucta,et ipse post dies
auxilium regis confluxisse, vehementer exterriti octo morte occubuit, et juxta fratris speluncam
sunt, metuentes sic in ore gladii regis consumi et more fidelium appositus est.

subjugari, quemadmodum aliee civitates Caesarea,

Assur, Acra, Caiphas.Tabaria attritae sunt et sub-
Cap. VI. — Quomodo rex pecuniam a Sidoniis per-
ceperit,et Anglicum exercitum ad propria remi-
jugatae.Et ideo inito consilio, pecuniam plurimam serit.
byzantiorum regi per secretarios intercessores
Post tam nominatorum principura lacrymosas
spoponderunt, sed et in singulis annis grande ta-
exsequias, rex occasione assumpta mortis horum
lentum dare, si modo non civitatetn obsidens et
virorum et primorum sui exercitus, pecuniam pro
expugnans parceret eorum.Haec igitur
vitae B B UUd
negotia
"
e dilatione
a
de a-
j- V regera et cives
d.e ,n d.era tnter
•
n a,latl0Q e oDsidionis
obsidionis Sagittae urbis oblatam, clam
agebantur et » omnibus suscipere consensit, dissimulans
regem de redemptione civitalis el salute aua solli
;
tamen
pacem cum Sarracenis facere, sed opus quod ccepit
citabant, ampliora nunc et nunc dona offerentes.
velleperficere.Unde missalegationeJaphet,Anglicos
Rex vero, eicut homo anxius el sollicitus de con-
milites admonuit ut navigio Acram descenderent,
ventione solidorum quos debebat militibus, totus
atque secum de obsidione et assultu urbis Sagitla?
pecuniae intendebat.Verumtamen quia fideles Chri-
agerent et tractarent. Quid ad regis jussionem
8ti metuebatnesibi objicerent.minime hanc adhuc
exsurgentes, velis purpureis et colore diversi ge-
contingere audebal.
neris insignilis, protinus in altis malis Buzarum
Cap.V. —
Quod Hugone comile regionem Snet de- expansis, ac vexillis suis ostreis et sericis erectis,
praedante, Sarraceni proedam sociis ejus excusse-
venerunt.et urbis anchoras jactantes ho-
in littore
runt :et qualiterHugoeamr/emcaidesagi!tatus,ani-
mam exhalaverit ; et de obilu fratris ejus. spitati sunt, Rex vero crastina die, secretariis et
consociis 6uis accitis, Anglorum Danorumque pri-
Interea Hugo de Tabaria, accitis copiis ducen- moribusdolorem suum aperuit de Hugonis interitu
t\y) ALBERICI AQUENSIS 660

ct IVatrisilliusoccasu.elquantaminillis bellioarum A ampliui oeto in urbis defensione et tuitione repcrti

rerutn Ibluciam habuerit ct ideo nunc eis defecti»
: buut. Qui cuin dffonsore suo quodain. Bn!dc\vino
ac mortuis, necessurio oportere obsitlionein urbis aomine, perterriti, omncs vires et uppurutus regis
Sagittae differre, ct boo temporo excrcitum convo- Bubyloniae adesse arbitrunte 3 , sine mora in equi»
catum reltxtre. llac regis sententia ln p< pulo celerrimis octo equites urbem egressi sunt, ac Ja-
jam divulgata, dilapsus cat exercilus ; el Angli, phet introeuntea, nuntiaverunt Botgero de castello
Dani, Flandrenses velis et remis iterato navigio, l,qui urbi Japh -t prx-erat, et caeteris conchri-
salutato rege in terraiu nutivitatis suae reversi stianisquomodo AscalonitaB ettnta virtus Babyloniae
sunt. campestria urbis Rames occupassent, et procul
Cap. VII. — Rex pecunia Sidoniurum sublevatus, dubio sine intennissione ad urbis Japhet moenia
Tabariam rediit, et Gervusium loco Hugoms re- properure. Hoc pudito, quotquot erant equites in
stituit.
urbe Japhet et pedites,exsubita admonitione Rot-
Rex vero a Sagitla quindecim byzantiorum millia geri a porta urbis accincti armis processerunt ob-
pro salute urbis accipiens, cum omni equitatu do viam, appropinquantes hosli, ul moenia et urbis
mus 8uae Tabariam divertit, ut in ea custodiam introitum inimicisomniarmorum gencre et virtute

fortium virorum disponeret,qui terram.quam Uugo n prohiberent.

dono regis obtinuit magnisque et assiduis praMiis
Cap. X. — De insidiis Ascalonitarum, et de virtute
acquisitam subjecit, simili virtute tuerentur,hostes Rotgeri et militum ejus in prxtio.
arcerent, et transire eos montana nullo modo Verum Arabes ex industria in
Ascalonitae et
sustinerent. Quapropter Gervasium virum illu- latibulis montium qui ex adverso suntcopias suas
strem et nobilissitnum,de regno occidentalis Fran- abscondentes, pramiserunt viros in equis, lancea
ciae ortum.belli gnarum et assuelum.loco Hugonis et sagittis peritissimos, ut cursu rapidissimousque
restituit, ac prajficit Tabariae et universae regioni ad urbis januam advolantes viros urbis longius
scienseum fidclemctbello acerrimumconlra omnes protraherent, donee in insidias incidentes undique
gentilium, Sarracenorum, Turcorum Damasceno- eos circumvenirent, ct a latibulis erumpontes ne-
rum incursus. scios et incautosaliostrucidarent,alios captivarent.

Cap. VIII. —
Iiege Tabarise commorante, Ascalonitx At Rotgerus suique commilitones in armis parati
quingentos Chrislianos juxta flumen Rames pere- obviam exeuntes, cum Arabilibus confligere non
merunt. abstinuerunt, ao plurimum diei equestri conten-
Interea dum rex in his negotiis illic moram age- tione et discursuconsumentes,gravi vulnere vexati
ret, viri Ascalonitae ejus absentiam comperientes et et muUo labore exhausti sunt. T&ndem Christianis
novi exercitus recessum, Hugonis ac fratris cjus
^
ex prospero successu longius ineequentibus, Ara-
interitum, legationem Sur, quae est Tyrus, et Sagit- bibus veroexindustriainterdumcedentibus,ho8tilea
tam.quac est Sidon, Barutb quoque, quae est Bau- copiiie a montanis progressap usquequaque nimiae et
rim, cum festinatione dirigunt, ut in armis etccpiis innumerabilesapparere etappropinquarecceperunt.
in uuum die statuto conferantur; et sic Rames,quae Sed Christiani licet hoc bellum a Babylonia trans-
est Rama, et Jnphet in impetu assilientes, viros missum aestimaverunt, nequaquam formidine con-
Christianorum incautos aggrediantur, alius interi- cuti potuerunt, fortiter resislentes, et in Domino
mentes, alios captivos abducenles. Qui usquequa- Jesu spem vitae ponentes, pro cujus nomine et
que juxta legalionem Ascalonitarum convenientes, umore omnem cognationem carnis et sanguinis
ad septem milliaequitnm annumeraii.in fortitadine reliquerunt.
vehementi in planitie camporum Assur et Rames, —
Cap. XI. De Qerhardo equite, cujus instinctu
subitis clamoribus irruerunt.ubi peregrinos incati- fuga pcrvenit ad urbem Japhet Christianus exerci-
tos et tantae multitudinis nescios juxta flumen, tus.
quod Assur et Rames interfluil, reperientes mense Ad Gerhardus quidam eques de domo regia
haec
Octobri feria quarta, ipso natali B. Dionysii mar- Baldewini, qui partem redituum civitatis Japhet
tyris, lanceis et sagittis fortiter incurrerunt, quo- D pro militari obsequio obtinebat,mediis Christiano-
rum non pauciores quam quiugenti detruncali et rum turmis equo velocissimo adfuit ,virtulem et
decollaii sunt. copias innumerabiles inimicorum et adeo intolera-
Cap. IX. —
Ubi AseaJonitis Rames expugnanlibus biles asserens.ut nunquam praesens Christianorum
Rotgerus cum militibus obviavit in pugnam. manus has sufferre possit : et ideo consultius esse
Hac in polentia et virtute armorum suorum tot equites.et pedites in urbistutaminaredireetmoenia
peregrinis attritis,nimium gloriantes Ascalonitae et defensare. Hujus itaque verba diffidentiae alii viri

cseteri gentiles regis Babyloniae, mox adluerunt in vehementer indignabantur, et formidolosos factos
campestribus Rames ut expugnarent urbem, ejus ad vocem Gerhardi argueb;mt, stare et repugnare
habilatores bello lacesserent, si forte aliqui prodi- adhortantes alii vero consiliis Gerhardi acquiescere
;

rent ex ea, prout soiitum semper eorutn audacia nunc absente rege, acciamabant,Tiimio terrore con-
habebat resistere. Erant hac die Christiani cives et cussi.Hoc enimdissidio in momenlosic ccetus Chri-
milites improvisi ct imraunes ; equiies vero non stianorumdisturbatiac diffusi,communem inierunt
 ;

661 TIISTORIA RTEROSOLYM. — LIB. X. 662

fugam contra Japhel, quemadmodura apes a facie A praevalere, et cuslodes dromonis mortificas3e,eam-
turbinis avolarc et dispergi solenl. que rebus exspoliasse, subvenire in lancea, arcu et
Cip. XII. —Sarraceni, Rofgcrum fugientem inse- fundibulis properaverunt, quousque navis illa per-
cuti, quadragintu Christinnos ante urbem nec ave- grandis excussa et relenta est.Eam vero naviculam,
runl. quaedromoni ad leviandum semper adhaerebat,Sar-
Sarraceni autem Arabes videntes viros formi-
et raceni in virtutesuaabruperunt.quam etiam multia
dine defecisse,fugamquearripuisse,non parceequos divitiis oneratam abduxerunt.
urgentes fugitivos insequuntur. Quos atrociter lan- Cap. XV. —
Quod rex istorum malorum fama exeita-
ceis et sagittis infigunt, praeter eos, qui in porta lus,cum sex millibus de Tabaria contra Ascalonitas
civitatis evaserunt.Rotgerus vero et Gerhardus cae- pro/cctus est.

terique Christianorum milites, equorum velocitate Igitur lam graiidi casu et infortunio bis et ter
elapsi, in impetu fugae lardos ac miseros pedites Christianis fratribusel ecrum civitatibus disturba-
conculcabatit ; nec erat fas ulli aut spatium freni tis, subito fama per omnia volitans auribus regis
retinendi a facie insequtmtis eos et persecuti. Sola Baidewiui in regione et civitate Tabariae graviter
spes viv. ndi porta urbis erat, eam intrare conten- insonuit, quae veheinenter eum de omnibus quae
dentibus.Sictandem his ,.._,_.__.. .W.,~ urgenti-
gravi insecutione
__.S £,._...
...,__ • •_•.•_>.-_'.«. »-. ___.«___ -..£-..... _ acciderant
__ commovit,eo quod dimissis sociis et co-
______ - _ _ _

bus, his vero in grandi pressuraportam obtinenti- piis, urbibus et locis Sarracenorum pepercisset, et
bus, quidam Christianorum lento cursu tardiores quoniam sio eum in fraude praedictae pecuniae cir>
exclusi,antejanuamet urbis murosarmisimpiorum cumvenire pra.sumpsissent.Unde sine mora Japhet
gentilium occubuerunt et ad quadraginta ibidem reversus, quingentis equitibus in lorica et galea

decollali sunt. contractis, peditibus vero ad sex millia,Ascalonem

Cap. XIII. —
Quomodo Sarraceni caUellum Arnol/i inultionesuorum proficiscivoluit,etusqueadlocum
obsidione diruerunt, prxpositum ipsius arciscapti- Palmarum.quia est terminuscastello Beroart.quod
vantes duobus milliaribus distat a civitale Ascalone, pro-
Hanc itaque victoriam Ascalonitae adepti, nulla fectus est.
mora urbis moenibus vim inferre conati sunt ;
sed
— Quod
Cap. XVI. rex suorum consiliis sine bello
capita decollalorum auferentes, gavisi prospero Jerusalem redierit, et Rorgius de Caiphas obie-
eventu belli.interminos Ramesreversisuntiu lubis rit.

superbiamagna castellum Arnolli

et buccinis;et in Illic in loco eodem consilio cum suis habito,con-
obsidentes quod versus Jerusalem in montanis ad siderabat quia in hoc tempore nihil contra Ascalo-
regionem tuendam, jussu catholici regis muris et nem assultus ei proficerent,vel in satis,vel in vineis
moenibus ae.iificatum prominebat. Illic biduo obsi- (]
sive in arboribus depopulandis, eo quod radicitus
dionem facientes.et minas mangenarum et machi- regione ante hos diessaepius vastataigne et praeda,
narum, adeo viros inhabitantes exterruerunt, ut nihil intactum exlra urbem reliquisset. Cives vero
Gonfridus,custos ac praepositusarcis et turrisJeru- etmilites Arabesnequaquama mcenibusurbis ullos
salem, qui et huic Aruolfi praesidio nunc praeerat, suorum procedere permiserunt. De quibus rex in
vix vita impelrata,dextras Sarracenorumquaereret, vindictasuorum acceptam iram animi sui mitigavit
ae in dedilionem redderet.ac praesidii januam hosti- et ideo Jerusalem cum domino patriarcha, ultione

bus aperiret : qui ingressi, muros praesidii stalim suorum dtlata, reversus est. Eodem anno Rorgius,
diruerunt,inventosinoreglad;ipercusserunt,solum qui dono regis Caiphas praeerat, infirmitate valida
Gonfridum reservantes captura Ascalonem deduxe- occupatus, longo tempore languit, donec tandem
runt. molestia corporis adaucta finem vitae fecit, et in

Cap. XIV. —
Ubi Sarraceni vicloria potiti, cum octo stillicidio porticusecclesiaeDominicisepulcri hono-
Galeidis navibus unam navem Dromonem Christia- rifice et catholice sepultus est.
noium in portu Japhet invaserunl. —
Cap. XVII. De quodam principe urbis Femiae
Dehinc ab hac quarta feria post natalem S. Dio- occiso per socium suum Botherum, quem cives
nysii martyris sexta feria inchoante, Ascalonitae sui persequuntur.
triumpho suo laetati et exaltati.octo Galeidas aptan- D Eodem anni tempore, quo rex Baldewinus Sagit-
tes in eis viros sagittarios ac robustissimos,consti- tam obsidere distulit, Anglicosquemilite9 remisit,
tuerunt, qui usque Japhet applicarent, aeslimantes etHugo deTabaria in arcu et sagitta Turci occidit,
Christianorum vires vel navessibioccursare,quibus quidam princeps civitatis.nomine Femiae,qui looge
adversaricaptioneaut submersionevalerent.Et ecce lateque immensapotestateterrae incircuilu praeerat,
in impetu magno et lubarum sonitu, orto inane, eo quod Christianis et peregrinis satellitibus largus et
Joppe applicantes, navem immanissimam, quam propitius habebatur, a quodam Sarraceno, Bothero
appellant dromonem, diversis rebus et vitaeneces- nomine, qui secum in militati obsequio etconven-
sariis,onustam,in portu urbisalonge speculantur: tione solidorum morabatur, plurimum invidiee et
quam undique aggressi,niiniaimpugnationeexspo- indignationis pertulit donec tandem die quadam
;

liaverunt; duos solummodo viroatum sd custodien- visaopportunitatesucemalitiae in falsafideab eodem

dam eam relictos sagittis confixerunt. Cives vero Bothero ccenendi gratia invitatug.fraude et abscon-
Cbristiani urbis Japhet, considerantes Sarracenos ditis in domo insidiis circumvenlus,ab illius com-
 ;

eo3 ALBERICI AQUKVSIS 664

plicibus in teremptus e?-t. Bo aotem sic indulo per- \ guiois patris sui veniren», si utileet accepturn sibi
empto.cives civilatid tam crudelis facinoris ignari, Buieque viderctur.Tar.kndus autem,nuntii8 eorum
nimia ira advortua liutherum exar6erunt,ft«epeani- auditis et benigin • is, libenti animo eos bibi
mati in ultionem «ui principis,et illorurn contritio- in auxilium adfutuios annuit, fcedus cum eis per-
nem, qui in eum manum mittere ausi sunt. cutiens de omnibus quae circa urbem et adveraue
Cap. XVIII. — Bothero auxiliutn Brodoan implorante, civcs et Botherum acturus essct. Hi vero, juxta
Tankradusa eivibusinvitatasnon tameu uiiromissus militea Arabes et Turcoa
quud de\overant,centum
etl.
suraentes,Feiuium usque in castra Tatikrudi vr-ne-
Botherusigiturin unaturriumcivitatisfirmissima
runt.cui in hunc moduin locutisunt : lerrael civi-
hospitatus,cives hahcns suspectos.eopraecipucquod
tus hiec seJes et patris tt antecessorum nostrorum
Christiani essent,Brodoan principi civitatis Alapiae
fuit ; sed invidw ct avaritia lioltteri ab hac ejecti,
occulte nuntios direxit, ut subito congre^atis copiis
sumus fucti exsules: etideo nune apud te refugium
descendenSjCivitatemFemiamoccupciretctexpugna-
et auxilium quxrimus, fidem quxrunus et initnus.
ret, atque dextris invicem datis.civitatem et regio-
Si lixc uuenia upprehenderimus, non invidemus
nem obtinerent. Haec Christiani et Armenii cives
niltil spei in ejus recuperatione quserimus ; sed cum
intclligentes, exterriti sunt vehementer, eo quod
benevolentia libi concedimus ; nobis post hsec, qux
rursusdominiogentilis tyranni Brodoan subdt-ren- 3
tibiin unimo videnlur, pro mititari obsequio facieset
tur. Et submanu traditoris Botheri constituti, Tan-
rependes. Sic dextris datis,super his omnibus Tan-
kradonunliosdirigunt,eoquod virChristianusetbel-
kradum benevolum et sibi satisfacientem repere-
latorpraecipuusfuerit,quatenusassumptisvirit>us et
runt.
sociis.adeostransiens.primatum civitatisetregionis
apprehenderet ac deinceps obtineret. Qui illico
Cap. XXI. — Vbi Christianis urbe vullala, Bolhe-
rus cum civibus suis se tradidit manibus Tan-
septingentis collectisequitibus,mille vero peditibus kradi.
ad ipsam civitatem proleclus, minime intromi^pus Nec mora,assultus as=idui et jactuslapidum sine
est.Unive.rsos enim
primos urbis Botherus,
cives et inlermissione a foris fiunt ; sed frustra orania vi-
traditorsceleratus,blandis promissis el magnis mu- denlurfieri, donec tandem vallo totaeircumfoditur
neribus corruperat; ac minis et terrorihus animos civilas, ne cui deintus aliquo patente exitu, cives
et corda cunctorum infregerat. fame sic arctati, el traditor, qui in ea habitabat,in
Cap. XIX. —
Tankradus ad tempus recedens, post manum et traditionem Tankradi redderentur.Quod
Pascha urbem Femiam obsidione vaUuvit.
et actum est.Cives enim et idem traditorfarne into-
Tankradus quidem videns sibi cives aversos.ante
lerabili oppressi,et vim Tankradi ultra sufferre non
urbis mcenia tentoria locavit ac trium hebdoma- ;
C valentes, sibi parci rogaverunt,dextrasque sibi dari
darum spatio illicconsummato,in universis assulti-
civitatis portaspromittentes aperire. Dehinc Tan-
bus suis neqnaquam proficere poluit. Sic omnes
kradus a suis consilio accepto,eo quod longaeobsi-
Jejunium quadragesimale jam rxe-
traditoravertit.
dionistaediofatigatiessent.etjamusquead Augustum
dialum processerat. Igitur Tankradus videns quia
mensem consedissent, petitioni Botheri et civium
nihil hoc tempore proficeret, amotis castris Laodi-
acquievit, videlicet ut Bothero dextram daret,civi-
cearn et Antiochiarn reversus es>t. Non longe anle bus parceret, urbem pacifice intraret.redditamque
hoc Laodiceam obsederal, ac superatam sibique
obtineret. Et ita factum est, tradita civitate.
subjectam de manu regis Gracorum et suorum
C4P. XXII. —
Ubi (ilii principis occisi Tankradum
custodia tn suam redegit potestatem. P^st haec ce-
roganl ut Botherus occidatur.
lebratis octo diebus sancli Paschae ritu et honore
Filii autem principis occisi haec indignantes,
Christianorum, Tankradus readunatis sociis et vi-
Tankradum obnixe precatum convenerunt,dicentes :

ribus.Fermam descendit,undique machinas etman-

Tamnefarium hominem, ettam nequam traditorem,
genas applicaus, ut sic forte superata civitas in
non debere recipi ant vitx reservari, sed omnino de
manusua, et non in manu Brodoan, redderetur, et
terra deleri. Quibus Tankradus in omni mansuetu-
civescum traditore punirentur.
D dine respondit Fidem, qvam promisimus
Cap. XX. — Quomodo Tunkrado Femiam expugnanle, sic :

qutmsntis perversum scio ac perjurum, non estChri-

isti,

duo filii principis occisi auxilium illi dederuat

contra Boiherum. iiani moris violare, sed noslrum est, omni populo
Intereadum frustra assultibus et machinis circa fidem et veritatem servare : ideoque huic concedimus
hanc laboraretetminime cives abslerreret,diesque vitamcum salute membrorum ; complices vero illius,
plurimi jam praeterirent,duo filii principis civitatis quibus non indulsimus. in manu vestrasive ad mor-
in fraude occisi, qui, patris morte audita, vix de tem, sive ad vitam habeantur in ulliune sanguinis
manu Botheri in umbra noctis elapsi, Damascurn patris, cum ub hac obsidwne primum pfdem averle-
effugerantapud cognatos suosiliicmoram lacientes rimus, et noster exercitus in sua reditum paraverit.
proptermetum Brodoan et Botheri nunc audientes ;
Vobis autem in omnibus commodis vestris manus
quia denuo Tankradus Femiam obsederat, et Bro- mea non deftciel.

doan nib.il adversus eum poterat,nuntiosTankrado

miseruntquomodo sibiinauxiliumetultionem san-
 :

665 HISTORlA HIEROSOLYM. — LTB. X. 066

Gap. XXIII.— Quomodo Tankrado victore Antio- A Cap.XXYI. —

Rexjurcis /ugadispersis,convoca-
chiam reverso,filii principis occisipersecuti sint to exercitu ,// ierosolymam tendit ,et in capiteje-
amicos Botheri. junii morem cineris implevit.
Hoca delatoribus rex comperto insecutus est eos
Post ha?c verba Tankradus, civitate sibi tradita, prima diei aurora exsurgente.donec per regionem
et tutela suorum in ea constituta,Antiochiam cum et muros Damascenorum fugiendo elapsi sunt. His
Bothero etcaeteris obsidibus remeavitin fidedataet vero in sua tutamina elapsis et clausis, rex reditum
suscepta filios vero in dolo occisi principis in re-
;
suum abhinc constituit,donec per diesaliquot
fieri
gione civitatis plurimis praefecitlocis.Hi autem filii Bethlehem veniret,ubi in die Rpiphaniae solcmniter
in regionehac postdiscsssum Tankradi commoran- coronatus esl.lbi diebus octo moram faciensin di-
tes, complices Botheri interemerunt, reos patris
versis negotiis rei militaris, Japhet, deinde Naplis,
suiinteritus,aliosque conscioset reos ejusdemnecis quam dicunt Samariam.quam idem rex Baldewinus
crebris iusidiis comprehensos,aut membris debili-
sine apparatu bellico subjecit,profectus e*t addis-
taverunt.aut laqueo jueulatos suffocaveruot. ponendas has civitates, ne aliqua versutia et dolus
Cap.XXIV. — Qualiter Baldewinus rcxexercitum his adversari posset. Exinde po?t dies novem, de
Turcorum contra se venientium cvm quindecim universis locis per circuitum sociis convocalis, re-
armatis exploraverit. A diit Jerusalem mense Fcbruario, ubi capite jejunii
Dehinc post mortem Hugonis rex Baldewinus a inchoante, in monte Sion Christiano more cinere
Tabaria et terra Suet eodem anno,celebrato ibidem aspersocapiti demanu fialdewini.episcopi Ceesareae
NataliDomini.Ptolemaidem reversus estanno regni Cornelii, ritum quadragesimalem peregit.

sui octavo ut quiesceret a labore ilineris.lbi statim Cap. XXVII. —

Quomodo rex contra triamillia
illius innotavit auribus quomodo princeps et rex Turcorum properans,conductum habuerit sacer-
Damasci, de genere Turcorum, arma et
civitalis dotis Christianorum Syrorum.

apparatum contraxisset ad obsidendam Tabariam tempore quadragesimali.proxi-

Sic itaque initiato

et Gervasium loco Hugonis restitutum expugnare ma assumptis ex consilio

die, quingentis militibus

decrevisset, et regis virtutem non ultra timere. cujusdam Syri,nomine Theodori, cui innotuit quo-
Hoc audito, re* subito paucis assumptis copiis, modo Damasco descendissent adtriumillia
Turci a
circiter quadraginta milites, ad resistendum Turcis in antiqua valle Moysi.ad quoddam preesidium fir-

properavit ;et maritima relinquens,quindecim sociis mandum.ne cui de g< nte regis illic negotiandi causa
adolescentulis inarmis et equo peritissimiset caete- iter movit ad destruendum praesidium,
via pateret :

quod Turci rogatu et consensu Arahum illic collo-

ris electis,ad montana tendens, totum exercitum et

vires Turcorum explorare audac er praecessit. Erat C caveraut, ad interdicendum transitum universis
autem virtus Turcorum ad tria millia virorum pu- Christianis.Dehinc octo diebus per fetentia flumina

gnatorum. Jam quidem omnibus exploratis copiis Sodomae et Gomorrhae,et decreta loca, et per mon-
et visis tentoriis, caute perdevia et notas semitas tium ditficultates gradiens.cum universis sociissuis
ad societatem suorum reversus est. gravi defectione oppressus, ad habitationem quo-

— rumdam Syrorum Christianorum pervenit. Ubi

Gap. XXV. De quinque Turcisa rege Baldewino
hospitio demoratus, ac satis refociliatus et ipse et
honorificatis, quorum instinctutria miiliaTur-
corum universi ipsius sequaces fuere. Intelligens itaque
in fugam versa sunt.
quoniam Ghristiani essent.sacerdotem lllorum ac-
Vix arma sunt deposita, vix equi frenis et sellis
cersivit sciscitaturus ab eo de novo prsesidio et
spoliati,eteccequinque Turci adsuntinjcastrisregis
Turcorum intentione.acdeomnibus ab eo consilium
facto vespere. Qui legati caeterorum, de diversis
requisivit.Qui diluculo exsurgens cum rege, in fide
negotiis et pace componenda loquentes plurimum et veritate triduo iter fecit,ductor viae et regionis illi
et agentes, tandem benigne suscepti muneribus ;
factus,donec tandem rexconductu ipsius in loco tuto
quoque pretiosae vestis, vasorum argenteorum by-
non longe a praesidio et Turcis hospitio requievit.
zantiorumque onerati,et amicis verbis a rege com-
mendati.post plurimum sermonis ad castra redie-
p. Gap. XXVIII. —
Quomodo sacerdos Syrorum in
castraveniens Turcorum,sua$ionibus suisomnes
runt. Hac igitur gratia et honore hi quinque a rege
fugere compulerit.
honestati, ex tunc et deinceps parli illius nimium
Altera idem sacerdos et
vero die illucescente,
favere coeperunt virtutem quoque et apparatum
;
conviator surgens castra Turcorum intravit, ali-
illius septies magnificare.etinter coelum Turcorum
terque omnia eis referens quam essent, in hunc
extollerequam vidissent.volentesilli redderedignam
modum locutus est : ftex Baldewinus, cum ingenti
vicem omnium bonorum et donorum quae eis rex
manu a Jerusalem descendens, tanlillum mansionis,
eorum ductores haec a
,tus est.Turci itaque et
quod nobis erat, devastavit ; nos dispersi sumus, de
suis intelligentes, et multum eis de omnibus quae
quibus solns ego ad vos perveniens, vix aujugi, ut
referebant credentes, magna formidine concussi nuntiarem vobis, ne ejus arma et copias exspectelis
fugam inierunt, undique ccelum et terram nocte non enim amplius ejus comitatus et apparatus a vobis
operiente. habelur, quam milliaris unius inlervallo. Hoo de-
nique audito nuntio, metus lantus unjversorum
W7 \LBERICI AQUENSIS 008

i ex Dei voluntato invasit,ut sine moratentoria A, ei rei in ijrevi subsequeretur, unerienteB portas
8iia ibidem reliixjuentes.universam fug&m muturu- egreeii sunt ad reftistenduin inimicis ; ac ulrinquo
rent. Vix lenebrae sunt remotae.vix mane illuxit.et committentes.Sarracenorum octodecim ceciderunl;
Meerei HaMt-winusinsonitu tubarumel armorum Chrislianorum vero tredecim occisi sunt. Reliqui
strepitu vallem descendit; sedTurcorum neminem vero Sarracenorum apsiimantes regis praesentiam.et
reperit.neminem ocoidit, neminom cepit nam tota : ideo cives audacius nunc resistere, Doraino Jesu
nocte illa non lente fugam inierunt. suos pmsperante, fugam inierunt. Quos Chrietiani
OAP. XXIX. —
Ue Arabibus in cavetnis tnon- fortiter insequentes, solummodo scxaginta equos
tium absconditis,quos rex igne et futno exiteco- eorum in sagitta et lancea percusserunt nullum ;

egit. tamen ex his apprehenderunt. Nec mora, rex,

Arabei autem.quorum consilio Turci a Damasco sicut promiseral, Japhet venit in magno apparatu
illuc convencrant,vitae diffidente8,in cavernis mon- armorum ; sed victoria, Deo opitulante, a suis
tiutn et caecis lalebiis.subito ut mures absconditi a civibus anticipata, optata requie illic cum suis
lacie regis,disparuerunt cum armentis et supellec- usus est.
tile.quae in auxilium aedificandi praesidii illuc con-
Cap.XXXII. —
Ubi Asca/onitas, contra Christianos
gesserant. Rex vero cum exercitu suo vallem de-
K praesidiumaedificatevolentes,rexinfugamcoegit
scendens, cavationes totius regionis perluslrans,
Quutuor deinde diebus transactis, rex Jerusalem
ora cavernarum iixis tentoriis obsedit. Sed nec sic
rediit ut disponeret regnum, et sic aliqua quiete
viros cogere valens ut prodirent, tandem igne et
fiueretur.Gum subito ad aures illi pervenit quomodo
fumo snscitato ante ora cuvernarum, universos ex-
rursus Ascalonitae.Turcis in conventione solidorum
ire arctavit : quorum mox alii armis exstincti, alii
a Damasco accitis, praesidium firmare decreverunt
capli el ad sexaginta abducti sunt, omnibus ep<l>is
ad expugnandum castellum,quod diciturad S.Abra-
eorum de aniro sublatis;cum abinis plurimie.bobus.
ham,'et destruendum quod tunc quidam Walterus»
ovibus el hircis.
co^nomineM.ihumet, post morlem Rorgii dono re-
Cap. XXX. — Rex adeptus v>etoriam,praeda onv-
gis susceptum, tuebatur. Hoc rex sinistris nuntiia
stus Jerusalem revertitur, et loca regni tui visi-
comperiens, septuagi&ta probis militibus electis et
tans consotatur.
assumptis, illuc festinus via secessit, et apud S.
Rex igitur his prospere gestis, cum omni manu Abraham noctehospitio quievit.Mane verocujusdam
quam acceperat, regressus est usque
sua et praeda,
sextee feriae exorto, laxatis equis et frenis, in im-
ad torrentem Jordanis.Syros conlratres et conchri-
petu magno et cornuum slridore vociferantiumque
stianos e cuncti.3 locis rei;ionis
r ad „
congrresrans,
5 n ,. et
-. i- L >
P tumultuAscalonitarum
'
,

castra invadit quosinscioa :

sexaginta secuin abducens propter metum Arahum: <„„.„„„„„»; *„„k;„„ e i„„.i-. n i„. ^t; n „» ln
ac tam repentino turbme slupefactos protinus n ;

ubi praeda interregem et milites divisaest. Deinde

fugam coegit.
transacto biduo, rex cum praeda sua, quae sibi in
tertiam partem divisionis contigerat, Jerusalem Cap. XXXIII. —
Christianisprzdv intentis.etab
hostibus pene praeven(is,rex adfuit auxilio hos-
ascendit, cui injucunditate et laeiitia universiGhri-
tibus pturimum spoliatis.
stianorum peregrini et cives occurrerunt. Post haec
quatuor diebus evolutis,a Jerusalem Japhetdescen- At rerum hoslilium excae-
sui Christiani, avaritia

dens, ibidem aliquam moram fecit. Sed et Acram cati, et in tentoriis inimicorum nimium studentes

Teniens,plurimum illic de negolio regnisui tractans, ad congreganda sqolia etasportan<la,t>elli et armo-

Pascha propinquante,in ipsa Coena Domini Jerusa- rum obliti sunt. Ascalonitae et Turci haec conside-

lem repedavit, ubi in hac sacra solemnitate Domi- rantes,quomodo magis praed.e quam fugitivis hosti-
nicae Resurrertionis gloriose et catbolice coronatus bus intenderunt, usquequaque readunati praelium
est.Post dies vero octo, iterato itinere, per castella cum eis committentes, quinque de egregiis regis
Ptolemaidem desceudit quin et Taba-
et civitates
militibus peremerunt,inler quos Hugo de Casselet
;

riam profectus est ut suos adversus Turcorum insi- Albertus, Apostolius cognomine, armis exstincti
dias et minas militari solatio corroboraret. n sunl verum rex, Deo auxiliante, vix recuperatis
;

Cap. XXXI. — (juomodo Ascalonitis Joppen obsi-

viribus suorum invalescens, victoriam tandem

dentibus, cives urbis arege consolati,contra eos adeptus est.Nam triginta ex inimicis ingladioejus
portis egressi prxvaluerunt. ceciderunt,et sexaginta abducti, alii diffugio elapsi
Et ecce Ascalonitae gaudentes ejus absentia, ad sunl. Rer vero et sui camelos triginta tres, equos
tria millia exierunt in planitiemcamporum civitatis sexaginta octo,cum praeda et tentorii3 multis Jeru-
Rames. Sed nihil in facto suo proficienles illic, in salem abduxerunt in laetiiia et exsultatione super
ira magna venientes, Joppen obsederunt. Haec fama bac victoria jucundati.
tam crudelis ia auribus regis jam de Tabaria Pto Cap. XXXIV. Ascalonitse ante Jerusalem assuitus
lemaidem reversi, utinnotuil,sexaginta viros armis facientes, ad quinque corruerunt.
et hello strenuos, navigio Japhet ad subveniendum Interea AscalonHaesuaecontentionisminimeobliti,
civibus direxit, et ut eis nuntiarent, quomodo sine Jerdsalem in armis etcopiis confluxerunt,per diem
mora rexadunatamanu eos subsequeretur.Audien- illic in equorum discursibus cum pueris confligen-
tes autem cives quoniam auxilium regispraevenisset tes.Sed quinque illorum,post plurimum contentio-
C69 HISTORTA HIEROSOLYM. - LIB. X. 670
nis suae.cum equis et spoliis illic capti fuisse refe- A rum in Baldewini liberatione statuta die. per ora-
runlur. Chrisliani verupedite*,quiiliio ad resisten- nem regionem notum fleri decrevit,qua undique ad
duin processerant,septem decollati luisse perhiben- eum copiae suae illic convenirent. Tar.kradus hanc
tur. Nara terrores et rninse gentilium inultum re- Turci constantiam in liberatione Baldewmi intelli-
pressae sunt. gens.castra amovit ab obsidione ; el Baldewinus in
Gap. XXXV. —
Qund rcx Buld< winus negotiutores civitate Rohas, proeteritorum immemor malorum,
Babylonix juxla Jordanem invaserit et exspoliave- in laetitia et exsultatione ingressus est.
rit.

Post haec diebus aliquot transactis.nuntiatumest Cap. XXXVIH. —

Qualiler Henricus, Romanorum
impcrator, Conradum stabularium suum per regem
regiquomodoncgotiatores Babyloniiadfuturi esscnt
Grtecorum receperit.
trans flumen Jordanern in umbra etsilentio noclis,
ac descensuri ad Sur.BaurimetSagitiam admitten- Eodem quoque tempore Conradus stabularius
das merces Damascum.et multnm pradae posseeum Henrici tertii Romanorum imperatoria,vir praecla-
ex his capere, et gentis suae inopiam sublevare. Qui rus in omni actione militari, ex legatione et peti-
ornnibus ex ordine auditis, sexaginta milites assu- tione ipsius imperatoris fada ad regem Graecorum,
mens et de nocte consurgens, ad oram fluminis regis vero facta ad regem Babyloniae, a carcere el
IJ
descendit. Sed mercatorum copias videns e6se ni- vinculis educlus est, et ob causam dilectiooia et
mias, facie ad faciem cum eis confiigere distulit ;
mutuae relributionis,Alexio,regi magnoGraecorum,
sed ab eis clam nunc declinans,nec mora,extremos rsstitutus. Rex Alexius, Conrado vivo et incolumi
fortiter inclamans et incurrens, undecim gladio reeepto, plurimum gavisus est quem magnificis :

quadraginta captivos tenuit,camelos unde-

stravit, donis honoratum.Henrico imperalori Romanorum
cim Zucra, quatuor onustos et caeteris pigmentis super omne aurum etaigenlum, super ostra et la-
rebusque preliosis, decem et septem vero oleum et pides pretiosos acceplum remisit, nihil dulcius et
mel portantes Jerusalem caplos abduxerunt. Quo- pretiosius videlicet in auro et argento, in ostro et
rum abundantia toto regio peregrinorum relevata lapidibus pretiosis arbitrans illi posse sufficere.
et confortata est.

Cap. XXXVI. — Ubi Baldrwino comite per G<x,eli-

Cap. XXXIX. — Quod Boemundus de Ualia cum
exercilu reversus , Dyrrhachium, Gra?corum urbem,
num de captivitate redempto, Tankradus inimicus
obsederit.
ejus factus est.
Post haec in anno secundo restitutionis Conradi,
Post haec in anno octavo regni regis Baldewini,
BoemundusadiversisregnisGalliaeet Italias.collecto
Gozelinu8 de Turbaysel,milesfidelissimus,Baldewi-
num de Burg,cujus dono pro militari obsequioter- C exercitu Christianorumnavigio Valonam descendens
ram et regionem obtinebni, de manu Geigremich, hancsubito occupavit, universaque loca, qua» in
circuitu erant de regno Graecorum, superala subju-
Turcipotentissimi,cenlum millia byzantiorum dans
gavit. His subjugatis, Dyrrhachium, civitatem ma-
redemit: quae ab omnibus principibuaetviris Chri-
gnara, rebus et omni virtute civium ac militum
slianis, parviset magnis, et universis locis et civi-
tatibus fidelium plurima prece impetrata collegit.
potentissimam diverlit et in circuitumurorum ta- ;

Sic itaque Baldewino redempto,et in civitatem Ro-

bernacula extendens in multiludine gravi obsedit.
Erant enim illi duodecim millia equitum pugnaio-
has cum omni honore relato, Tankrado autem ab
eadem civitate quam susceperatin custodiam ex- rum, et sexaginta millia peditura virorum bellalo-
rum.
eunte, semper inimicitiae et invidia inter ambos
principes adeo excreverunt, ut congregata manu —
Cap. XL. Qualiter Conrado in ltalia commorante,
alter alteri praeda et insidiis nocere et adversari non Boemundus, moenia Dyrrhachii urbis impugnave-
abstineret. rit.

Cap. XXXVII. — Baldewinus aTankradoviclus obsi-

detur, sed Gozelini induslria, et Geigremich, prin~ Conradus ab imperatore Graecorum remissus,
cipis Turcorum, instantia iiberatur tunc in Italiamoram fecit proptergravesdiscordias,
Tandem quadam die,hic ab Antiochia, hic aRo- " quae inter dominum imperatorem Henricumfilium
has, in apparatu et armis cum copiis egressi,gra- que ejus Henricum V regem invidia et iniquorum
viterbellum commi3erunt. Sed ex Baldewini socie- consilio exortee erant, ne in aliquo eorum favorein-
tate plurimi caesiet exsuperatisunt.acplures capli; tendens,alterutrum graviter molestaret. Obsidione
ipse vere Baldewinus vix u campoeffugiens,in civi- itaque tempore veris unlique locata, Boemundus
tate Tuluppe aTankrado etsuisobsessus est.Goze- machinasettormenta lapidum fleri inslituit quibus
linus vero, qui a campo et hostibus vix evaseraf, urbsoppugnaretur. Sic diebusmultis mceniaet tur-
sciens Baldewinum aTankradoobsessum.profectus res inhabitantes vehementi assultu vexabat. Cives
est ad Geigremich,multum instans et obsecransut vero econtra ollas igneas aqua inexstinguibiles fo-
subveniret sibi mutua gratia confcederato.et a Tan- mite refertas machinis inlorquebant,ac iliversage-
kradi obsidione tam nomir.atissimum et cognatum nera incendiorum in omne opus machinarum il-
regis Jerusalem liberaret. Qui statira quadraginta lius jactantes,sagittis et fundibulis in omni virtute
roillibus Turcorum accitis,ad Tuluppam 8e ventu- resistebant : nam res illis pro anima orat.
 871 ALBERICI AQl'ENPIS 673

C.w \LI. —
Quomodo regi Groeeomm advenieuH \ CaP. XI. IV. — De reconciliatione Boemundicumrege
mtmdtuin i"'lio accumrU, Dyrrkachium mn- um, per ipsum ticentia Jerusalem ten-
liata
piius impugnans. dentibut.

Tandern plurimo SSSultu et arte bellica ur-

ciiiu uitimum vero videns Boennundus 9U09 di-
A I

bem oivosqus vvxarel, el jum uinne tempus a's:atis« Quxisse.plurimossd suxiliom irnperatoriBmigrasHe,
iu reboi bellicia cooBumpsiaset, r< i Gi eoorunmd- et inmus ac minus in assultu urhis eos laborare,
unato innumeraliili exercitu.iacsmpos urbifl Boihi- consilio suorum credidit; et sic imperatori in ma-
liae desoeaditut urbi Dyrrhsohio Bubveairet l elBoe« gnitudine et pondere inttlabilis auri, argenti et
maadumsbobeidioaeetuaiversumoornitatuni illius o.-tri pretiosi reconciliutus esi. Reconciliatus vero,
etTugaret. Locatia itaque imperatoris tentoriis in donis et Ihesauris infinitis susceptis, navem ascen-
prvfatia locia et csmpis, qni itinere diei unius di- dens Apuliam regressus esl,ornnibus deceptis et
in

alant a regione Dyrrhaehii,milites imperatoris, non rninime remuneratis qui secum longoa labores et
Bolum ailvon.i' Galli,qui conventione solidorum im- belliponderacircaDyrrhachium pertulerunt.Hi vero
peratori militabant, sed et Turcopoli, Comanitae et agniia Boemundi fraudulentia et ejus recessione,
Pincenani, ad decem millia conglobati, armati et imperatoria exorarunt clementiam, ut pacifice per
loricati in lancea et sagitta,Boemundum et suosin r> regoum ejus usque in Jerusalem viam eoa contt-
castris aggredi statuerunt.Sed Boemundus,a dela- nuare permitteret. Imperator vero post hanc coin-
toribus re comperla, supervenientibns in aperta posilam pacem Constantinopolim reversus.omnibus
camporum plamtie occurrit ; et praelia in impetu per regnum suum transeundi viam sineulloimpedi-
committens, mille in gladio et lancea et sagitta mento concessit,sicut Boemundo et cunctis primo-
peremit, c;eleros in fugam usque ad tentoriaimpe- ribus Galliae et Italiae,illic tunc tempori9 praeaenti-
ratoris remisii. Post haec Boemuodus gravius assul- busjurejurando promisit elaffirmavit quandocon-
tum ad ruinam iteravit,machinas
urbis Dyrrhachii fcederati sunt.

et tormeota applicans ut custodes territi ex nova Cap. XLV. — Baldeivinus rex, contractis copiis, Si-
victoria quam adeptus erat portas sibi aperirent. donem obsedil.
Sed urbia defensores minime adhuc ininis et as- Eodem quoque anno,autumnali tempoieinstantc,
sullibus his mollescereaut absterreri poterant sed ; Baldewinus rex, contractis undique copiis a mari
omni conamine el bellica arte vini inferentibus re- et terra ex diversis nationibus regni Italiae,videlicet
si*tebant. Pisanorum,Genuensium,Venetorum, Maltetanorum
Cap XLII. — De trecentis militibus Boemundi occisis omniumque eorum qui more praedonum expugnare
a Turcopolis. _, e
v
. exspoliare solent navigantes.civitatem Sagiitam
VJ
Dehincdie quadam cum Boemundi copiis victualia
obsedit tam mari quam terra in mense Augusto,
et equorum pahula defecissent, milites trecenti,
mangenellis et machinis muro a terra in circuitu
pedites septingenti ad contrahendas praedas in applicitis malis vero navium lurritis belloquepa-
;
re-
gione Graecorutn directi sunt.Quibus infinita multi- ratis.versus aquas in manu forti erectis, expugnans
tudo TurcopoIorum.Comanitarum et Pincenariorum, eam diebus multis, et in virtute multasuorum sae-

militum imperatoris in occursum adfuit : et bello

piuseam fortiter assiliens.
graviter commisso, milites Boemundi ad trecentoa Cap. XLVI. —
Dc nobilissima matrona gentilium,
illic occisi sunt, pluresvero abducti. quam Baldewinus rex per milites suos cepit cum
quatuor millibus camelorum.
Cap. XLIII. — Uti principes ltalix, donh Grx-
Hac facta et ordinataobsidione, post aliquot die9
corum corrupti, Boemundum ab i.bsidione averte-
runt. regi perdelatores innotuitqualitermalronaquaedam
nobilis et locuples nimis de regno Arabiae cuminnu-
Cum hae contentiones.insidiae, quotidianae incur-
merabili grege camelorum,boum, ovium hircorum
siones, gravissimae caedes jam fere per annum hinc
Jordanem secus montana propter pinguia
trans
et hinc fierent.et Boemundi exercitus diutinaeobsi-
pascua accubuisset, et cum ea viros circiter quin-
dionis taedio gravaretur, plurimi subtraherentur, n
gentos,divites inarmentiset pecore,illic cum omni
navalisque collectio attenuata prae panis et caetera-
clienlela sua in tuto consedisse. Qui illico Wilhel-
rum reruminopiain Italiam navigasset;imperatoris
mum, filium Roberti Northmannorum principis,
vero navalis virtus in omni ciborum et armorum
clam ascitum Jerusalem remisit,ut militibus,quo9
abundantia immitteretur, 'Wido, filius sororis Boe-
in civitatetuenda reliquerat, assumptis.cumpediti-
mundi, Willhelmus Claretet caeteri primores exer-
bus trans Jordanem festinaret atque Arabes Sarra- ,
citus, pecunia et blanditiis imperatoris corrupli,
cenos incautosetin tuto gregem pascentes invade-
Boemundodiversas et graves opiniones opponentes»
nunc ex ciborum inopia, nuncex populi et navalis
re*, et viros ac feminas cum univergo grege capti-
varet.Ille vero juxta edictum regis Jerusalem acce-
exercitus dispersione, nunc ex imperatoris urbi
lerans, ducentos equites simul quingentos pedile9
immissaopulentia,eum ab obsidioneavertereconati
assumpsit, cum quibus vada Jordanis praeteriens,
sunt et amicitia imperalori confcederari.
subito irruit cum omni manu sua incustodes came-
lorum. Sed resistentes plurimum, et se suumque
673 HISTORIA HIEROSOLYM.— LIB. X. 6"U

gregem defendentes in arcu et sagitta Sarracenos A 6isterent, ac impetu cum eis

plurimo navalis belli

repererunt. TandemWilllielmuset sui praevalentes, confli^entes.diu alternis incursibus immorati sunt.

solum ducbus virisegregiis ex suis peremptis, plu- Sed vim tantorum non valentes sufferre Christiani,
rimos ex gentilibus exstinxerunt, plures captivantes vix ad aridam et nequaquam ad portum fugam in-
cum mutrona nobilissima
puellis et pueris teneris ct ierunt, tribus suorum navibus superatis et captis,
praetiominata. Camelo6 vero ad quatuor millia cum ac universis in ea repertis capsis ei decollutis.Siirra-
caeterisarmentis,praedamscilicet inaestimabilem.Je- ceni verc in manu robusta portum obunuerunt.
rusulerr.adduxerunt,quorum mutuatione plurimum Cap. XLIX. — Bex cum Babyloniis dimicans, victo-
aurum acceptum, jussu regis mililibus divisum est. riam nbtinuit, plurimis sociorum occisis.

Cap. XLVII. — De duabus lurribus Sidonis, quarum Dehinc proxima die Sarraceni milites loricati et

cdtera divtno nutu subversa esl. armati portas urhis egressi cum suiscopiis, usque

turrim quamdam civitatis Sagitlce

ad lentoria regis in virtule sua astiterunt, regem
Interea rex
ampliori assultu et crebro ictu lapidum dum irrum- expugnare et effugare arbitrantes. Verum rex prae-
pere conarelur et fere perforasset, consilio Arnolfi
scius populi in se irruentis, occurrit cum quingenlis
clerici et cancellarii animus regis repressus est, ne
solum equitibus, quatuor vero rnilitibus peditum,
hanculleriuslapidumjactutotiesquassatamattere- bellumque crudele committens circiter mille quin
B
dicebat enim tam egregium opus minime duo-
gentos occidit ex eis in ore gladii ; caeteram vero
ret :

bus millibus byzantiorum posse re dificari, et hanc

s
multitudinem,quadraginla scilicet millia.fugienlem

jactu post paucos diesin manu ad praesidia civitatis insecutus est. Ex regis autem
sine ruinaet lapidum
qua exercitu ipsa die quingenti cecidisse referuntur. Ce-
regis traditam reservari. Erat et ulia turris, in
ex Provincia de cidit et Giselbertus ue caslello quod dicitur Cuiun,
apostatae et praevaricatores fidei

comitatu Reymundi ad defensionem posili resiste-

vir illustris et valde inilitaris, post plurimum hac
bant, qui ligno Dominico, quod rex a Jerusalem
die certaminis sui laborem : quem rex et sui planxe-
runt plurimum, more fidelium eura sepelientes.
delulerat ad protegendum populum Dei.deridentes
illudcbant, et sibi contrario crucem facientes et in
Vespere jam facto, et Sarracenis in praesidium fu-

culmine ejusdem turri^ figentes, sputo et urina ipsi gatis, rege vero adhuc incolumi campum in victoria

insipientes el maligni inhonorare praesumebant. obtinente, fidelis legatio sibi innotuit ut nequaquam
omnis populus deplorantes, Deum lucem futurae diei operiretur, propter Turcos, quos
Quod pius rex et
cceli flebili voce invocant, ut, fontem misericordiae
mercede triginta millium byzantiorum a Damasco
sibi Sidonii asciverant. EraL autem numerus eorum
suae aperiene, apostaticis viris et stultis Sarracenis
quod non recte agentes divinae ferme ad quindecim millia.
demonstrare velit r>

majestati blasphemiam irrogare praesumpsissent. Cap. L. — Rrx propter Turcos tentotia sua incendens
Mox eorum precibus exauditis, absque hominum et ab obsidwne recedens, venalioni paulisper in-
dulsit.
labore sic turris illaconcussa et diruta est, jam
Rex ergo credulus fideli legationi, cessil saluLri
vespere mundo imminente, ut lapis super lapidem
consilio, ac cunctos vulnere gravatos Ptolemaidem
non remaneret, homines ruina illius
et increduli
praemittens, immissoigne propriis navibus cunctis-
suffocati obruerentur. Rex el sui et hanc poterniam
que machinis ac tentoriis, vespere imminente, dum
Dei videntes, per hanc turrim intrare civitatem dis-
in cinerem et favillam redigerentur ipso in campo
ponebant. Sed quia nox incumbebat, vespere con-
dicm praestolilus est. Die vero agnita, rex castra
habito, dilatum esl dum dies illusce-
silio inter se
movit ab obsidione,et Accaron tendens, in montanis
seeret.
hac die moram fecit, ac arte venatoria recreatu?,
Cap. XLVIII. —
Qnod Christiani navale certamen solito more et cursu canum apros vexans, circiter
inierunt conlra Babylonios, in auxilium Sidoniis
tnissos.
quinque cepit, curas et casum suorum interimobli-
vioni dans.
Verum nocte eadem a regno Babyloniae viri et
arma copiosain mullitudine quiuquaginta naviumet
Cap. LI. — Populus Christianus de rediiu regis Ixlilia
perfundilur.
triremium octo, quosdicunt Cattos, adfuerunt civi- Interea in urbe Accaron gravis luctusetdesolatio
bus Sagittae in tubis et cornibus Ptolemaidura ap- erat inter viros et mulieres, eo quod de vita et sa-
plicantes sed per diem a lurbine venti sibi contra-
;
lute regis universa eos latebant adhuc, et multos
rii aliquantulum impedimentumest eorum iter. Quod
suorum omnem apparatum navium
cecidisse, ac
praepositus civitatis Accaron intelligens, regi noctu
castrorumque flammas redactum audierant. Post
in
festinata legatione fecit innotescere quominuspro- haec aliqua mora habita, rex avenatione elmontanis
visis hostilis turba nocere posset. Mane vero orto, egressus,Ptolemaidem intravit.Quemomnispopulus
a Tripoli civitate pariler multitudo navium in manu Christianorum quasiredivivum in voceexsultationis
e.rmatura Babyloniisvires addi-
forti et intolerabili
suscipiens, prae nimio gaudio lacrymatus, caput et
dit, quatenus portum vi obtinentes stationem fide-
manus illius plurimum deosculatus est.
lium navium obsidionem amoverenl. Chri-
et regio
Cap. LII. — Rcquisilio
Turcorum a Sidoniis de pro-
stiani vero videntes a longein manu forti et intole- missione pecuniarum taxalarum.
rabili gentes applicare, a portu egressi sunt ut re- Et ecce, rege ab obsidione regresso, et Acrae in
 :

C15 ALBEKICl AQUENSIS 670

Blortt auscepto.Turci a Damasco cuin

el 1 ptitia A sagitta et gladio praevaluerunt, Gervasiu» et suifu^ae

nimiu apparatu equitum purtaa et rno^nia Sa- et vitae diffiai et Turcos jara circa latus suum advo-
idToerunt; sed foribus dauaia, minime mtro-
•
lantes conspicienles, frena equurum furtiter in ho-

missi sunt.Tuno qui lnm, Dochinus nomine,

praeses stes rejiciunt ; et licet perpauci, tamen sanguine
prineepa niiilic Turcorum, triginla plurinio ae in dextra sua ulti sunt, plurimos Turco-
Dama ci 10
millii byeanliornin a pnmie et incoli* emtetie re- rum sternentes,etibidem honestaraorte interhostcg

qaieivit, eoqoed auxilium eurum accersiti fuia-

in ferocfesprocumbentes. Ex omnibus hisnullusevasit,

tsent, et Beldewione, rex uudito eorum adventu, pr;eter duos armigeros, qui rei eventum TaLariea
obsidionem .l.stulisset. Verum cives et primi civita- retulerunt sed : alii oceisi, alii capti sunt. Gervasius

tis nequiquaon isaequi se tantam posse pecuniara quoque captus et abductus est in Damascura.catenia
asserentea, oiuiicm prorsus pactionera illia negeve- astrictus, et solerti custodi mancipatus. Taracru-
i

runt, dicentes nmore vilae tot millia byzantiurum delem famam universi qui audierunt, detamegretfio
illis ae promisi83e ut inagia ad auxilium eorum
ani- milite et interitu suorum vehementidolorecurn fletu

uiarentur, dura tanta illis pecunia offerretur. Haec et ejulatu magno planxerunt diebus multis : quiu et

Turci et eorom principes audientes, veheraenter m Baldewinus rox, licet feritate leonis et apri ad om-
iraexarsk>runt,urbemque perdies decem oppugnare nia adversa seinper inflexu?, nunc consternatus esi
u animo, laeto tamen vultn omnino dolore dissirnu-
non cessantes ouno vim, nunc minas inferebant,
regem Baldewinura ad internecionera eorum se re- lato.

vocare aftirmantes. Tandem Sidonii Turcorum as Cap. LV. Legatio Turcorum ad regem Baldewi- —
minis eorum desperati, novem num pro Gervasio, et pro civitatibus Caipha et Pto-
Bultibus gravati,
lemaide.
millia byzantiorum obtulerunt. Quas saepiua Turci
Deinde post dies aliquot nuntii Turcorum regi
refutantes ad extremum taedio victi, regisque vires
Dama- Raldewino Accarone in hunc modum locuti sunt
et impetum metuentes, hoc tantillo reeepto,
Gervasium cajitum adhuc vivum tenemus, quem si
scura regressi sunt.
sanum et incolumem vis recipere, trescivitates, PUle-
Cap. LIU.— De qnaluor miliibus Turcorum, quos
miidem, Caiphas et Tabariam in manu nostra ret,ti-
Gervasius, princeps Tabarix, cum octogintu lorica-
lis insecutus est. tuas alioqui,nequaquam eum periculum mortis scias
;

posse evadere. His rexaudlti3, habito cum suiscon-

Ante hanc obsidionem civitatis Sagittae, tempore
silio, sic in baec verba respondit Si aurum et ar- :

Hogationum instinie, scilicet ante dies Pentecosles,

gentum vel aliqua pretiosa pro salute et redemptione
iidemTurciinequitatuquatuormilliumloricatorum
Gervasii quxreretis, supra cenlum millia byzantiorum
a Daraasco egressi, et in regionem Tabariae profecti,
C a ™bis assequi procul dubio possetis. Sed civitates
hinc et hiuc insidiis positis, trecentos viros in equis
quod requiritis, si fratrem meum uterinum totamque
velocissimis praemiserunt, qui soluto impetu et as-
parentelam, el cunctos primores Christianae plebis in
sultu viros a munitione abstraherent usquedum ad
vinculis vestris teneretis, nunquam has pro aliqua sa-
locum insidiarum perveniretur.Gtrvasius.vir nomi-
lute vitx illorum redderemus ,nedum pro solo homine
natissimus el nobilissimus de regno Franciae, qui
quem si occideritis, nequaquam virtus nostra propter
tunc dono re;:is praeeral civitati et praesidio Taba-
hoc erit imminuta; sed quandoque ut vicem mortis
riae, Turcos advolasse comperiens, sine mora suis
ascitis in equis,
illius vobis rependamus, non est impossibile apud
commilitonibu9 circiter ocloginta
nimium pugna Deum et Dominum nostrum.
arrais, lorica, peditibus vero ducentis
Cap. LVI. - Damasceni, non impetratis a rege civila-
nudentibus, insecutus est Turcos praemissos cursu
subsequentes tibus, Gervasium in medio urbis illudetites interfi-
velocicre quam solebat, nec pedites
ciunt.
ullius consilio praestolatus est.
His itaque a rege responsis, et Turcis non ullra
Cap. LIV. —
Gervasius, suis in bello cossis, vivus habentibus spem de praenominatis civitatibus, Ger-
capitur, rege Baldewino multum moerente.
vasius productus est in medio civitalis Damasci, qui
Turci quidem simulata fuga ad locu m insidiarum post plurimam illusionem sagittis Turcorum confi-
repedantes, Gervasium in medium inimicorum per D xus, spiritum vitae exhalavit. Mortuo sic Gervasio,
scopulosaetdevia loca montium perduxerunt,pluri- milite egregio,Soboas, unus ex praepotentibus Tur-
mum equis et peditibus illius cursu immoderato corum, caput illius jussit amputari cutera vero ;

aggravalis. Ad haec Turci ab insidiis erumpentes. capitis cum crinibusejus albis et floridis, mulloque
Gervasium suos ex omni parte coronantes,gra\-i
et lempore intonsis, abstrahi et siccari,eo quod miri
cursu oppresserunt, arcum et sagittam in eos inces- essent decoris, ut in sigoum et memoriam victoria?,
santer intorquentes, quot nequidquam in fugam ad suscitandum dolorem Christianorum, semper in
mis603 ad montana redire passi sunt. Gervasiustanta hasta sublimi tollerentur.
cum exigua manu quam-
multitudine exterritus, per
Cap. LVII. — Qualiter Evermerus a Romana synodo
dam planitiem iimosae terrae fugam iniit. Sed quia liiteras apostolici pro restitutionc sua detuleril regi
fessi et flatu exhausti, prae longa insecutione et Baldewino.
aquatilis terrae mollitie, cursu defecerunt, dura Eodem anno,quorex Baldewinus a SagitU obsi-
Turci undique viros circumdautee. in illos nicaium dionem dislulit,dominu8 Evermerus,patriarcha Je-
 677 HISTORIA HIEHOSOLYM. - LIB. XI. 078
rusalem, a Romana synodo rediit, quam causaex- A est. Quod quamvia injustum sit, ut haec fiat alter-
cusandi se de omni querela et culpa sibi a re^e et catio.nisi ex canonum decreto et senlentia alter
Arnollo cancellario illata adiit;et euindem iniqua eoruin fuerit condemnatus lamen quia rmlis et
;

adversus se lo>juenlem in medio Roinanae Ecclet-iae, tenera adhuc Hierosolymitana erat Kcclesia.id fieri
et in domini apostolici audientia.obstructo orefucit concessit aposlolicus. Et sic regis dono, et omn:um
obmutescere et ex sententia S. Romanae Eccleaiae
; liielium assensu, uterque sublimatus tst.
cumlitteris etsignoipsiusdomini apostolici Pascha-
lis ad regem remissus est, quatenus honorifice et
Cap. LIX. — De patriarchx fjeculatu.

sine olTensione sedem patriarchatus ultra retineret. Cum hajc negoliainler regem et patriarcham age-
Sed rege nequaquam legationem aut litteras cuin rentur, isto negante pecuniam.illo auiem pecuniam
signo Romani pontificis de illius restitutione au- aut milites rpquirente, quidam Ghristianus,legatus
diente, patriarchain civitate Accaron remansit,dum Rotgeri fratris Boemundi, profectus de Apulia, co-
videret si regis animus erga se adhuc, Deo adju- ram rege
astitit, qui talentum auri mille byzantio-

vante, mitigari posset. rum ante paucos dies patriarchae se attulisseconte-

Cap. LVIIL —
Hege suam senlenliim confirmante, stalus est in audientia totius Ecclesiae, ut illudpro
Evermerus deponitur, Gobelino sedem iltius obti- peccatis suis, etpro requieanimae ipsiussuorumque,
nente. L et aequa el fideli portione inita divideret, unum
Tandemregeex Arnolfi instinctu amplius patriar- Dominici sepulcri ad usus fra~
videlicet in oblatione

chae adversante, nec eum in sedeni patriachatus truw,Deo inibi famulanlium; alterum insustentatione
redire consentiente, actum est mullorum consilio hospitalis tanguidorum cveterorumque invalidorum ;
quatenus Evermerus sineconciliisel judicio patriar- lertium regi adconforlandos et remunerandos milites
chatus sui dignitaiem uitro absque ulla spe relin- rebus et armis deslitutos. H;pc patriarcha avaritia

querel, nec sancta ac novella Ecclesia Jerusalem in excaecatus, omnia soli sibi restituit, et nihil de ta-
hoc odioet contentione totdiebus pastorisvigilantia lento his vel illis, sicut injunctum vel dispositum
careret. Jam sic Evermero ullro et absque spe ulla cum eo fuerat, distribuit. De hac ingenti fraude et
honore patriarchatus privato, tam regis quam Ar- infidelitatecoram rege convictus atestibus idoneis,
nolfi cancellani ettotius Eedesiae electione clericus non ullra sevalens excusare,conticuit. Quapropter
quidam,Gobelinus nomine, subrogatur, et Everme- statim sine dilatione privatus est potestate etobla-
rum Caesareae Cornelii, quae nuper pastore viduata tione Doniinici sepulcri camerarii vero ac privati
;

eral,archiepiscopum fieri ab omnibus acclamalum et consilii illius capti et in custodiara missi sunt

LIBER UNDECIMUS.
Caput primum. — Quod Willhelmus, comes de Sar- P trihus septimanis transactis.tanta universi habita-
tangis, rege Damascenorum devicto, prgesidium tores inedia sunt oppressi, ut versus montana, ubi
Archas obsederit.
obsidio non potuit.muris perforatis,pra?sidium
fieri
Eodem tsmpore, quo rex Baldewinus ab obsidione
armentis vacuum, armis plenum, sed pecunia et
Sagittae Willhelmus comes de Sartangis,
rediit,
pretiosis quibusque jamasportatis,reliquerint.Quod
commisso praelio cum rege Damascenorum.Nertol-
quidam de exercitu Willhelmi percipiens, eo quod
dino nomine, et eodem cum copiis suis atlrito in
nulla fieret a mcenibus praesidii defensio, trans
campo castelli Montis peregrinorum, in victoria et
Barbicanas et muros ad explorandam rem clam
gloriacum mille loricatis equitibus et in spoliis mul-
neminem vidit aut persensit, idque sine
ascendens,
tisregressuspraesidium ArchasquodduxGodefridus
mora domino et principi retulit Willhelmo et uni-
priraa expeditioue multis ingeniis aut viribus supe-
versis sociis. Qui statim fraclis seris et portis im-
rare non potuit, nunc post plurimam vastationem
missi, turres et mcenia obtinuerunt et munierunl,
segetum ac frup:um, quam singulis annis circa
ao praesidium totam regionem
ultra retinentes,
regionem inlulit, consilio cujusdam Sarraceni in
usque Damascum expugnantesde die in diem inva-
virtute magnaobsedit.eo quod penuria alimenti ha-
serunt.
bitatoribus loci nimia inesset.
Cap. II. —
Quod idem prgesidium fame superatum j)
Cap. III. — Qualiter Bertrannus cum Pisanis Ami-
Wilihelmus obtinuerit. roth, urbem Graecorum, occupaverit.
Qui tribus seplimanis plurimam impugnationem Eodem anno tempore quadragesimali, Martio
machinis custodibus praesidii inferens,
et balistis mense inchoante. Bertrannus, filius comitis Rey-
nullum introitum aut exitum alicui concedebat, mundi undiquesuainterracontractiscopiis virorum
donec praesidium.quod natura munitum ethuraanis bellatorum et equitum loricatorura, cum quadra-
viribus insuperabile erat.fame arctarelur et inejus
ginta galeidis, quatuor raillia continentibus, in
deditionem redderetur. Quod ita actum esL Nam singulis galeidis cenlum viris pugnatoribus oonsli-
 07y ALBERICI AQUENSIS 6S0

tutis, absque nautis, navigio a loco et urbe S. .-Egi- A Gybelprorsustacuit.Sed Bertrannusprosacramento

dii egrsesus, Pisai urbom Italiae applicuit facto, nihil se adversus imperatorem,aut ejus civi-

libue, qui In eodem voto Jerusalem eundi tatem, acturura respondit.

lamptis, et malaa flde firmatis Cap. VI II. — TankradtU Hertranno ind gnatus, mo- ;

oetogiota vero gali irum sibi aseooiatie, nel eum quantoeius ab Antiochia discedere.
adAmiroth,civitatemimperatorisGr»corum,oavigio Ad haBoTankradasgraviterindigaataaepreviteaoj,
perveait, ubi esoas et vila necessaria vi undique admonens ut cum suo cornitatu terram, quae de sua
conferebant, rrat poteetate, cito pertrunsiret, ne grande malum
Cai>. IV. — Quomolo Bertrannu» a rege Qrsecorum
sibi suisque congregala munu inferret. Et illico
atu\ liomo illius faclus, fl ab eo remuneratus piaiceptum est in omni hac regione.ne aliquisesset,
sit. qui Hertranno aut euis vita3 necessaria vendere
Nec mora imperalorisauribus innotuit,quomodo prresutr.erct, si tnembrorum salutem diligeret: Hoc
Bortrannus, (ilius comitis Rejmundi, terram Graj- audilo Bertrannua et sui, navigiura a portu ieran-
eorum in virtutemagna occupassct,eteam graviter tes, usque ad civilatera Tortosam applicant, quara
depopulari non timuisset. Qui illico illi misit nun- con.es Reyraundus denuo expugnatam ceperat, et
tios.ut ad 86 iogrederetur, in fide a suis susceptus n nuncWillhelmus de Sarlangis suam retinebat.Haec
primoribus, et habito secum pacis colloquio.quan- sibi nequaquarn contradicta patuit ; sed in ea hospi-
tuiu vellet peeuuiae dono imperatoris reciperel ; ot tatus et eui, bonis terrae epulati sunt.
loco patris suisibi in amicilia etfidelitate restitue- Cap. VIII. —
Quomodo Bertrannus pro terra palris
retur,terram vero Buarn cum suis pertransiiet. Qui Willhelmum interpellaverii,et quomodo Tankra-
sui
dui Willhelmum adjuverit.
Btatim regis iraperio acquievit,et de mari per Bra-
Die autem facta, cognato suo Willbelmo legatoa
chiura S. Georgii descendene cum quibusdaui de
dirigit, ut terram de Camolla, quam pater suus in
comitatu electis,imperalori in palatio suo locutus,
primordio viae hujus invaserat, sibi non negaret.si
saoramento ei conjunctus et subjectus factus est.
ejns obsequium et amiciliam retinere curaret:qui
Deinde donis plurimis uuri, argenti.ostri ab irape-
respondit, non facile seboc verbum posseadiraplere,
ratore susceplis.navigium iterans,usquead portum
cura Reyraundo mortuo terra sibi in haereditate
S.Simeonis vela diroxit,quem Tankradus nunc sub
sua potestate rttinebat.
constitutasit.et eara multis diebus per magna peri-
rula et labores ab hostibus defendisset. Tandem
Cap. V. — Tank>adus a Bertranno invitatus, ad col-
Willhelmusde hac legalione sollicitu8,consilio cum
loquium illius festinavit.
suis initio, Tankrado nuntios dirigit quatenus ei
Qui contiuuo nuntiisTankradomissis ex consilio
8 uorum, ut vtrum ealutarent, et adventum suum G subvenirctadversusBertrannum,cognaturasuum;et
illius copias, et terram ex ejus manu susciperet,
apparatumque suorurn consodalium illi indicarent,
illique ultra et miles suus serviret Hoc ai.diens
juisit, obnixe precantes, quatenus secum habere
Tankradus,annuitomneauxiliumcomitiWillhelmo,
colloquium non refutaret. Tankradus in virtute
diem conetituens,quatenus ad Tortosam illi occur-
magna hunc intelligens adveniase, accitis usque-
reret et sic adjunclis armis suis et viribus, Bcrtran-
;
quaque viris suis, ab urbe Antiochia illic occurrit,
ad eumdera portum et oscula ad invicem dantes,
;
num et ejus adunationem de terra etcivilate effu-
garet.
noctem illam in laetitia magna pariter deduxerunt.
Mane autein facto, requisivit Tankradus, qua de Cap. IX. —
Ltgatio Berlranni ad Baldewinum re-
gem contra vrgefatos principes, et quod Tripolim
causa advenisset. obsederit.
Cap.VI. — Postulatio Bertranni pro restitutione par- Bertrannus horum decreto et confcederatione com-
tis Antiochix, etresponsio Tankradi. perta, a Tortosa discessit, et feslinato tertia die
Bertrannus post plurima verba benigne inter se navigio civitalem Tripolin in virlute magna terra
habita,Tankradum inomniadraonitione humilitatis marique obsedit.Obsidione itaquelocata.Baldewino
precatus est.ut hanc partem Antiochia?,quam pater regi Jerusalem nuntios misit, quomodo Tripolin
suus in introitu civitatis prior invaserat.sib: resti- D obsederit; et quia Willhelmus de Sartangia etTan-
tuere non refutaret.Tankradus ejus petitionem non
kradus sibi negatis urbibus patris aui vim inferre
tamen conditione apposita, ul ad Ma-
abnuit, hac paratiet confcederati fuerint , et ideo multuin 9uper
mistram civilatem obsidendam et recuperandam his injuriis ejus auxilio indigere, seipsum in ejus
ejus opem et vires haberet, quam nuper traditione obsequio asseren9 velle manere.
Armeniorum imperat >ri redditam amiserat; alioqui Cap. X. —
Quod rex Batdewinus Willhelmum et
super his velle respondere.Bertrannus vero
sibi nihil Tankradum upud Tripolin occurrere mandavit.
precibus Tankradi nequaquam in obsidione hujus Cujus legatos rexbenigne audiens,opempromisit,
civitatis acquievit,propter fidelitatem, quam impe- ac statimPaganum de Cayphas accitum, et Eusta-
ratori se promisi.-se non negabat. Veruin si ei in chium,cognomineGranarium,Tankradoet Willhel-
animo sederet, Gybel se obsidere apprehendere
e: mo legatos in ha?c verba direxit Bertrannum con-
:

quod civitas
promittebat, ea esset Sarracenorum. fratrem el conchristianum, filium comUis Hcymundi
Tankradus vero rursus de Mamista admonuil, de a nobis auxilium scitote quassisse super injuriis,quas
 .

GSi HISTOIUA HILKOoOLYM. — LIB. XI. ws

sibinunc infertis de terra et urbibus patris sui.quod A exercitus, intrantes, mcenia et turres munieDtes
sw nequaquam /iat. Placet enim unioersx Eccleiix usquequaque diffusi sunt.
Jerusalem, ut ad nos Tripolin dcscendentes, injustc Cap. XIV. —
De quingentis Babyloniis tublerraneo
ablatas civitatds reslitualis, tam Dertranno quam specu abscondiiis, el a muliere deteclis.
Bal lewino de Burg el Gox-elino de Turbaysel, el sic Qningenti milites inarmis et lorica a rege Baby-
invicem concilio et conventu habilo, in concordiam loniae missi, qui urbem cum civibus defensarent,
redeumus. Alioqui terram, quam nupcr inlravimus, audito facto foedere de urbis iraditione in manu
adversus inimicos Los in circuitu, Turcos el Sarrace- Ghristianorurn, subterraneo babitaculo, quod miro
nos, njquaquam poterimus retinere. opere murali eedificatum erat, absconditi sunl
Cap. XI. ~ Ibirex Tripolin adveniens, Berlrnnnum a facie introeuntium urbem perluslrantium :et
suscepit in hominem. devoverant enim se acconspiraverant.inipsoprimae
Interea rexcum quingentis equitibus totidemque noctis silentio nullo somno sopiri, quousque pro-
pcditibus Tripolin dcsoendit, Sur, Sagiflam, Bau- gressi de latibulo subterraneo, universos somno
rim.pacifice pertransiens,propter pacem quam post deditos, et secure quiescenlea, in impetu et vocife-
obsidionem Sagittae ad excolendas fru^tset vineafl ratioaeex improviso armisdelruncarent.8ed mulier
firmara et inviolabilemmultoauro ab ipso rege iiu- quaedam.quaeaChrislianis in prima apprebensione
g
petraverunt Bertrannus viso rege et ejus apparatu, civitatiscaptagraviter torquebaturpro danda pecu-
gavisusest.elhomo ejusibidem jurejurando faclus. nia.taodem nimium anxiata, et in aniculo morlis
Jam tres septimanae hnjusobsidionis etexpugnatio- positn, ;
n huno modum tortoribus suis locuta est ;

nis ante regis adventum transierunt, cum nec ma- Si vitx mex parcc-e velktis, et a pwris, quibus me
chinis aut aliquibus mangenarum quass '.tionibus vexatis.manus conlinentes,me liberatni catenis exire
autterroribusurbsadco concuti autsuperuri potuit, permitteretis, saluii vestrxel confratrum vestrorum
utporta? Bertranno aperirentur,nisi regis praesen- proculdubioconsulerem ;ettalequidvobis propalarem,
tia adfuisset. unde vita vestra incotuviis persisteret, qux post mo-
Cap. XII. — Qualiter apud Tripolin rexqualuor prin- dicum vobis securis in doloet mira arte exstinguetur
cipes paci/icavcrit. Quod ii de his quidquam fefellero, difficiliores cru-
Tankradusregisvoluutate etnunliis auditis,Wil- ciatus quos didicistis in me inferte, el vilam meam
lhelmura ab ira et omni assultu compescuit.donec non ultra super terram una hora esse putiamini.
rcgi orc ad os loquercntur,et ad eum Trlpolin pro- Illi autem milites, mulieris verba et
constantiara
fiscisrentur.Qui statim adunatie septuaginla viris, admirati, consilio clam inter sehabito, in fide illi
equitibus egregiis, Tripolin diverlerunl ;
quos post ^,
firmata sibi parcere spopomierunt, si juxta verba
-....,,,1..^ D .1J_.,,:„.._ ,i, l»_u
paupulum Baldewinus de Kohas et t n___i;_.-_ j_
Gozelinus de
*-J «;.,o ,„».:*„»___ J_ u:_ _ » »ji
ejus veritatem de his experirentur.A.d i« :

baec rnulier-
Turbayseljuxta inandaium regis.inequilatu magno rem et omnes dolos, sicut erant, universis aperuit,
suliseoulisuut.Hisomnibusilliccollocatis.etcunctis dice.-is : Decreverunt cives callido et occulto consilio
injuriis utrin.juecoram rege et lidelibus suis rtci- ante urbis hujus captionem, el salutis srne pacHonem,
Baldewinus deBurgetTankradusrcconciluiti
tatis, ut milites quingenti ioricati afaidere Christinnorum

sunt,Baldewino,qua3 injusteobtinuerat,^ Tankrado excepli, quoddam subterruneum hubitaculum iatran-

beni^ae remissis. Bertrannus etiara et Willhelmus tes,cum armis occallarentur infra urbis hujus habi-
concurdes faotisunt, ea tumen conditione, ut Wil- talionem, qui lenebris incumbentibus, el vobis secure
lhelmus Archas, et caetera qua? asquisierat, obtine- dormientibus, pariter cum impetu et tumullu prodi-
rel ; Bertr>.nno vero acquisita patris sui nemo irn- rent ; et vos improvisos, achujus rei nescios, armis
pediret.Rex autein Tankrado Caiphas civitatem mnchinamento in exitium Chri-
morlifcarent. IIoc
lamplumque Domini, Tabariam simul et Nazareth stianorumamulierequibusdam militibuscatholicis,
eum omnibus reditibus, accepta ab eo fidelilatc, a militibus vero regi Baldewino et ceeteris primori-
reddidit,quatenusdeineepsin ejus obsequioet dile- bus dttecto, sine dilalione rex et universi in armis
clione stabilis permaneret. conglobati.ad eos, caecati et subterranei habitaculi
2ap. XII — Quod Tripolitge post reconcilialionem D undiqueconcurrentes,locum in circuitu obsederunt,
principnm se manibus regis dediderunt. etvirosab intusparum resistentesad extremum vi
Tantorum principumcomperta concordia,Sarra- et plurima impugnatione vinctos et eductos,in ore
Jcni,non ultra vim ferre valentes, pacemque quae- gladii percusserunt, nulli eorum parcentes. Mulier
entes,urbeui pra±terquam,regineminidareconspi- vero juxla promissionem fidei, quae ei facta est a
•ant.eo quod vita et a aluLo mtrabrorum impetiala, fidelibus, a carcere et vinculia -leinceps libera fuit,
:jus fideise pra^cipue credebant,
ne a Pisanis et acuniversasua sibi sine contradictione tam in aedi-
>enuensibus foedere violato, armis impeterentur, ficiis quam ceeteris rebns restituta sunt.
iicui Ptolemaidenses, et non pacificeab urbe exi-
Cap. XV. — (Jbi Willhelmus comes ab armigero suo
•ent.Rex itaque urbe suscepta,dextram illis dedit, occiditur, el urbs Baurim a rege obsidetur.
it ab urbe incolumes exirent,non amplius.nisi quod Debinc post paupnlum tempons Willhelmus de
muiero valerenl, effe iCnles.Et ecce, aperta civitas Sariaiigis.provili ii.jin ia cteontentione,quaarmig6-
tejus portee quas Pisani et Gennenses et omnis
; snm suum molestavit, occulta infestatione ab eo

Pathol. CLXVI. 22
 UK3 A.LBERIC1 A.QI ENSIS t>84

trans cor sagitta conlixus exspiravit.etsicBertran- A quomodo ammiraldus el omnea capitanei aufuge-
nus taa el universa quae de illius renteturbs a facie Cbristiani regife retinere non
Late,6olu8obtinuit8ubjugata. Capta ita- iet, et quod terra manqne tam longo temi.ore
que etsubjugata civitate Tripla, rex Baldewinus undique bellum intolerabile iogrueret, ultra vim
llio Bertranni, Reymundi, qoem
filii comitis ferre non valentes, dextraa libi dari et viia» suaa

praefecerat eidom anno sequenti convo-

rivitati, in parcere rogabant ut sic, portis apertis.urbem salvi
oatis unlveriia viriiCbristiani nominii, in mense pgrederenlur.Quod et actuin est. Nam.djtis dextris,
Decembri mcdiis algoribus civitatem Baurim.quam et civibus cum pace .s.capta et patefacta esl
vocant Bariith,obsodit q oe in angusta fauce mon-
;
' i civitaa, spxta feria, quae e«.t anle Sabbatum sanctae
tium Bita, 6t vix cornmeabili, a montanis viam ex- Pentecostes. Sed eorum,qui adhuc in urbeinventi,
hibet juxta littus abyssi maris descendentibus. Na- fosderefaoto non exeunlea Btulte permanserant, a
vigio Bertranni et Pisanorum a Triplavcrsus mare Bertranno el Pisanis circiterunum etviginti millia
applicato in urbis obsidionem,ad planitiem campo- occitii sunt. Paium quidem pretiosarum vestium,

rum cum ingenli manu Gallorum, cquo et pede ad autalicujus ornatus repererunt. Nam cives despe-
omnom assultum paratorum,regis elsuorum tenlo- rati, qued pretiosius erat illis in medio civitalis

ria locatasunt.Obsedit deuique eamdiebus multis, ^ comportantesignicoiiflaverunt ; aurum vero,argen-

ac tormeotis lapidum turreset muros singulis die- tum.vasa pretiosaclanculum ac paulalim per caecoa
bus non parce aisiiieaa et quatiens,nullaintermis- aditus in Cyprum insulam noctu translata sunt.
sioue cives ac defensores respirare sustinebat : sed Cu\ XVIII. — Rex, capta urbe Baurim, Jerusalem
et vineas el sata succidens etvastans, urbem non profiiisciur, et pro liberatione Rohas primi\>es hor-
modice perterrebat. tatur.
Capta autem civitate, rex, custodibus inea ordi-
Cap. XVI. —
Legatio Baldewini comiiis ad reqem
natis, Jerusalem reversus est. Ubi celebrato fcsto
Baldeioinum, quod Edessa urbs consilio Tankradi
(uerit obsessu.
Peniecostes.obsiJionem Edessaevel Rohasetcalum-
niafiBaldewini de Burg, sicut a legatis didicerat,
Post heec cum dies aliquot obsidionis evolveren-
lunc primum Brrtranno et univcrsi? de domosuaet
tur.etveristemporajam aspirarent.legati Baldewini
de domo Jerusalem aperuit, in hunc modum per
de Burg a civitate ifohas venientes adlueiunt.nun-
verba omnes udhu:latur Gratia Dei etdomini no- :

tiantes regi quod ex icstinotu et suggestione Tan-

slri JesuChristi voluntasnostra acvicloria adimpleta
kradi principes Turcorum,
Arangaldus scilicel,
cst de Barulh, licet longo tempore eam expugnaveri-
Armigazi, et Samargade regno Corrozan, in multi-
tudine gravi civitatem Edessam obsedissent
gionem undique graviter depopulati
... ;et re-

sint,B*lde\vi
.-,
U
mus. Sed nunc
,

obsesso,
volentiam: nec
,
ut

sit,
Bohas civilatiet Baldewino,
subvenuimus, omntum vestrum quxro
qui avertat, cum
,

confratres
in
,
bene
ea

sint,
num assiduisoppugnationihuslacessentes,civitatem
iu omni necessitate nobis subvcnire purati. Est enim
quoque plurimis assultibus aggravanies. Asserebant
inviolabilis cliaritas ut subceniamus,el animas pro
eliam iidem nuntii, ultima necessilale famis ac
fratribus etamicis ponere non dubitemus.
defensionis Baldewinum etuniversos civescompul-
sos : et ideo in brevi eos regis ope indigere adver-
Cap. XIX. — Ubi exhortante rege Bertrannus cum
rehquis ad urbtm Rohas profectus est.
sus tot milliaTurcorum.ne urbs capta et subjugata
Ad hfccverba regis universi qui aderant deregno
cuin rebusPt civibuspericlitetur,etnon Baldewinus
JerusalerL fiunt voluntarii a,d expeditionem Rohas
suique, capitali sententiae subdantur. Rex, ut haec
conferendam opem obsecsis conchri-
agendam, et
audivit, legatos sub judicio mortis hunc ingratum
rumorem tacere jussit quem et ipse dissimulans
Turcis bellum inirent, et animas
stianis, ut cum
:

profratribusdarenl, iterant apparatum, renovant;

miro silentio suppressit,no hominnm corda,audita
eladhuc recentiumlaborumcirca Baruth immemo-
hacTurcorum superbiset audacia.pavefacta minus
res, viam Rohas iu iuitio mensis Junii icsistunt in
ad urbis ruinam laborarent. Siluit igilur rex.silue-
galeis et loricis, in cuneis septingentorum equitum
runt et nunlii. Nec modo alio intendit, nisi ut rna
....,.,
chinae,, actus lapidum assultusque circa urbis moe- u
,, ,. n electorum, m manu trecentorum peditum, arcu et
.

^ - , .. . , . . .
lancea apprime valentium.Profectus estigitur rex,
,

•
r . „ i". . . .
niafierent,quyusqueSarracenorummteriorevirtute » n .. .. T . .
profectus Bertrar.nus cum copiis suis acivitale Je-
edomita, urbs redditaap^riretur.cives gladio puni-
rusalem vigili etsolertiprovidentia militum munita,
rentur, autvicti caperentur.
munitiset caeteriscivitatibus, quae suse erant pote-
Cap. XVII. —
RegeBaldewino Baurim forliter oppu- statis.Descenderunt itaque in campos el regionem
gnante, cives ultro se dediderunt.
Armeniee ad civitatem Rohas diebus mensis unius
Tandem portis cum muris graviter
seris suis et in ilinera peractis. Quibus regis audito adventu, a
quassatis, ammiraldus insulam Cyprum
oivitatis in diversis locis et prsesidiia per centenos, sexagenos
nomine,quee est de regno Graecorum,navigio noct.u et quinqua^enos plurimi tamGalli quam Armenii
aufugit cum multis desperatis.eo quod in urbispree- Christiani concurrente», auxilio juncti sunt.Vix ad
sidionon aliquam fiduciam vivendi aut manendi flumen Euphratem perventum est,et multiplicatus
haberent; quoniam diorum curriculis nulfa a rege est ejus exercitus ad quindecim millia virorum pu-
Babyloniee auxilia mitterentur.Cives autem videntes gnatorum.
 685 HISTORIA HIEROSOLYM. — LIB. XI. S86
Cap. XX. — Quomolo rcge adveniente, Turci Rohat ^ deserentes, decreverimus ut quidquid in lerra hac
dimisemnt, et quomodo Baldewinus comes Tankra-
peregrinationis nosir/equisque deregno et terris gen-
dum incusaverit.
tilturn exi>ugnali$ ap^rehenderel, pacifice el libere
Dt autem intravitterminos et confinia civitatis in
oblineret ; nullns admjurium ineummanummitleret,
hac manu forti.in splendorc signorum et galearum
nisi ut subveniret,et unimam pro (ralribus singuli
ex serenissimis radiis aestivi so!is,in granili sonitu
ponerent. Etideo scias, quia non justam adversus
tubarum et tumulluosa populi adventione, Turci
Baldewinum habes querclam,cum gentilium decreta
comperta per exploratores illius approximatione,
et nostra non conveniunt ; et stabili consilio de hoc
avulsis tentoriis ab obsidione recesserunt.et inter-
in unum consenserimus, si rex Christianorum adeo
ram civitatis Caran.quse sex milliaribus distabat a
sublime procederentu* regem conslitueremus,eum ceu
Rohas, relocatis caslris consederunt, donec scirent
caput, rectorcm ac defensorem ad nostra retinenda
et intelligerent, si regis viribus et copiis possent
ac propaganda subjecti sequeremur. Unde ex limore
occurerre et resistere. His vero diei unius spatio a
Dei ct justo judicio omnium, qui nunc adsuut Chri-
statione obsidionis Rohas remotis, Baldewinus de
stionorum, oportet te in concordiam redire et ab
Burglaelatusfamaadventusregis.rum quadringenlis
omni molestia, quam habes adversus Baldewinum
equitibus viris bellicosis et decem millibus Arme-
n animum revocare. Alioqni si gentibus vis sociari, et
niacaa gpntis, obviam illi ab urbe feslinans,Turcos
ttostris moliri insidias, neijuaqmm fruter Christiano-
versus Caran divertisse notilicavit ; sed in castris
rui i remunere. Nos quoque confrniri Chri-
pi>trris
eos adhuc prajstolari, et audire deejus proposito,
stiano juxta decretum nostrum. coadjuiores et defen-
cuin quadringentis equitum millibus nimium con-
sores ad omnia jmrati sumus. Tnnkradus rpgem se
lidenles.Hos Tankradi consilio et iustinclu ad obsi-
dionem Rohas convenisse relerebat, et in omnibus
juste argueniem ex judicio omnium intelligens,nec
sejuslam adversushujnsdictahabercexcusationem,
Tankradum sibi contranum et iniestum esse.
in concordiam et amioiiiam rediit ac pcenitentia
Cap.XXI. — Legatio regis Baldewini ad Tankradum ductus, quod cum gentilibus
;

quidquam adversus
et collatio.
confratrem machinatus fuerit, promisit se ultra
Hac Baldewini superinjuriisTankradiaudito que- purum ac fideiem, sicut a principio viae devoverat,
rimonia,rex consilio suorum Tankrado legationem coadjutorem confratrum velle pcrsistere indeficien-
Antiochiaomisit,utad eum etprimos exercitus Chri- tem.
tianorumdescenderetjetsi quaeei injusteessentillata
a Baldewino, omDia aut aequo judicio aut concordi
Cap.XXIII. — Ulri rex principibus pacificatis, Turcos
effugavit, Christianos omnes in circuitu reconci-
consilio m ijorumin praesentiaGhristianoriim se velle liaus.
delinire.Qui multum renisus estvenire ;tandem con- C Hac pace com posita,mistis copiis et arrois.rex et
siliosiiorumcummillequingentismilitibusloricatis Tankradus Turcos inter Caran insecuti sunt ut
descendit, ut de omnibus his quibus a Baldewino pugnarenl cum eis.Sed audita eorum reconciliatio-
de Burg accusaretur audiret ac responderet et si ;
ne, fugam inierunt per devia et montana diffusi,
quaj haberet adversus eum in audientia omnium plurimis tamende comitalu suo attritis.armentiset
demonstraret.Ergoveinens regem salutavit,eta rege cibariisnon parum retentiset abductis. Baliewinus
susceptus est benigne.Dehinc rex,praesente C03tu fi- rex abinsecutioneetconiriiione inimicorum regres-
deliuoi, rationem cumeohabuit quareadversus fra- sus, in terra Edessae paucis diebus moram feoit,
tres et conchristiauos Turcos eduxerit, cum potius reparans et componens undique odia et dissidia
Christianis subvenire debuerit. Qui se minime ex- iuter ChrisliHnos reperta.
cusins,hacdecausaseillisnonsubvenisserespondit,
quod Baldewinus, praeses civitatis Rohas, nullum
Cap. XXIV. —
Rex et Tankradus flumen Euph>atem
enavigant, quinque milibus Christianorum ex ul-
sibi respecium fecerit, oum ante hos dies ipsa tera parte ab hostibus occisis.
civilas Rohas et multae aliae civitates de regnofue- Vix rex et Tankradus sub festinatione scilicet,
rint Antiochiifi, et illisubditaeannuos reditus domi- diei et noctis horis continuis ad flumen Euphratem
natori Antiochiae dederint.
D pervenerant,et ecce Turci,collectis undiqueviribus
Cap. XXII. — Alloculio regis ad TankraJum de re- et copiis.velociler eos insecuti sunt ut eos in terga
concilialioais gralia cum principibus. caederent, et sagittisin impetu etsolitavociferatione
Ad Baldewinus Tankradum cum omni
haec rex expugnarent. Verum rex, comperto adventu et
mansuetudine de hac quorimonia compescuit, audacia eorum,flumen navigio tantum duarum na-
dicens Frater mi Tankrade,non justam rem exigis,
: vium transire properavit cum omni manu quam
nec advrrsus Baldewinum juslam habens molestiam eduxerat. Sed infelici casu rege et Tankrado cum
dealiquo loqui debes tributo,quod Antiochix hactenu
s plurima manu exercitus sui transmissi, utraque
reddcbant civitates.cumnihit iater nos de iure genti- navis, nimis cumulata armis et militibus, mediis,
lium simus habituri in omnibus, quse Deus nostra flactibus ccepit periclitari el submergi et sic cajlera :

tuhjiciet ditioni. Nosti, et universis notum est Chri- manus, quae altero in stagno ad quinque inillia
stianis qiuililer cum a terra et cognationc exivimus^ remanserat, nequaquam ullra aut remis aut aliquo
pro nomine Jesu exsitia quxrentes, palrimonia auxilio transvehi putuit. Ncc mora, Turci in ipso
 ti*7 ALUEIUCI AUl'EN I- 088

forvorc medta dini adfuerunt in multiturtine gravi, \ el Christianitatis signo reeognito, undique certa-
qui miserum vulgus inventum, nec transitum flu- bant remis, buzis et galeidi.s, ul totea
niinis evadere valens, fortiler incurrentes, crmie- oaptivarent, ac plurimo conatu rernorum ad
Liter in areu el s:i'.'itla pereriHTunt, vidente rege et testinantes, gravi eas insecutior.e eoegerant ad
Tankrado et universishac partefluminiaeoneiiten- fugam. Sed, l)i gratie opitnlante, velociore
tibus. Rez tristis et dolen^ nimium faetut cst eo velu et remis viam rnattirante9, una ad civita-
qaod naves periisseut, el ncquaquarn suis in as- tei/i Caiphas c-vasit, eivibue Christianis au.iilium a

peota ejus oedentibae subvenire potuisset. terra in arcu et sagitta illi ferenlibue aliae dus :

Cap. XXV. — Q:mrt rex Baldswinum comitem, de inter Caiphas et Acram pondere sit;e molie quassa-
bello fugientem, sanum in llokas reduxerit. tffi,aquarum profundo deficiente, ci\ibus Cbristia-
Turcis post cruentam caedem in terram
larn nis pariter illis ad auxilium fesiinantibus elapsae
Edessue revertpntibus, Baldewinus dc Burg, qui sunt : quarta de regnoGrecoruun,nimium tardata,
rogem cum trecentis equitibus sequebatur, illis oapta et retenta cst, ac rebus omnibus exspoliata.

obviam factus,nequaquam divertere valeDs.bellum

cum eis commitlcre pra^sumpsit.Sed Turci in mul-
Cap. XXVIII. —
Qualiter Ascalonita Jerusalem
debeltuntes, a Cliristianis superuti suut-
titudinis suaavirtute pripvalentes^universos sagittis n
confixerunt.SolusIialdewinusad montana fugiendo Eodem quoque tempore ejusdem tuensis Au-
contendens.vix amanibuseorum elapsus est.Altera gueti, quo haec fiebant, Asculonilae gavisi absenlia
die orudelie fama tam gravis eventus in auribus ct diutina expedilione regis Baldewiui, aestimantes
repis Tankradi innotuit. Qui statim navigio
ac modicas vires militum Jerusalem remansiirse,quin-
aptato, tlumen eum suis trajecerunt, ut in Turcis gent decrcverunl
;
s cquitibus ascitis, civitatern
dignaiu pcenam rependerent loco aliquo repertis. obsidere et expugnare et viros (,ui eranl in arce
Sed minime repertia aut visis, Baldewinum deBurg turria David bello lacessere.Verum fideles Cbrieto,
desolatum et incestumacflebilein destrage suorum cognilo decreto el adveniu iilorum, Rames Assur,
iepertum,in manu robusta Uallorum Rohas vivum Joppen, Cuiphas, Caesaream undiquu miserunl ad
et incolumem perduxerunt. universos regi Baldewino obedientes, ut sinc mora

Cap. XXVI. — De Vagno, reye Norwegivr, qui venit die ac nocte Jerusalorii festinarenl, urbem et ejus

adorare Jcrusalem. arcein ab hostiii aesultu defeusarent. Qui mox ex

Interea frater regis de Norwegiu, omniparte festinantes.civitalem intraverunt noctis
Muynus nomi-
ne, in plurimo apparatu, in muila armatura, in custodia lam clericorura
in silentio.et portae vigili

uiaou robustd.in buzis quadraginta, indecen. milli- quara mulierum,turresque fideli militum diligentia
bus viroruiu pugniitorum,L;er biennium in circuitu " munientes ; caeteriarrnis etsagittisconglobati ruili-
spatiosi maris a reguo suo enavigans, in portu testrecenti, equoetpedepermoDtanadescenderunt,

Ascalonis civitatis auchoram inte^ris horis diei ac quo Ascalonitarum via adfutura erat. Et ecce As-
noclis fixit, ut videret.si aiiqui viri a civitate ierra Cdlonitae adsunt in equitatu magno et apparatu,
vel mari sibi occurrerent,cum quibus ex indust:-ia obviaUi facti Christianis in campo. Ubi praelio diu
aut eventu aliquod certamen iniret.Sed Ascalonitis commisso armij et sagiltis, ad extremum Ascalo-
silentio compres&is,et minime prodire audentibus, nilap terga verlerunl. Quos Christiani insequentes,
postera die Japhet applicuil, desiderio adorandi in ducentos pcremerunt, equos et spolia multa cum
Jerusalera. captivis multis Jerusalem abducentes in laetitia et

Cap. XXVII. — De Babijloniis contru Baurimnavi- victoriainopinata.

gatitibus, et de ivibus Christiunoruiu vum eis de-
certunlium.
11
Cap. XXIX. —
Ubi navalis exercitus Babyloniorum
Ptolemuidem impugnat, rege civibus succurrente.
Dehioc post dies aliquot incomparabilis navulis
exercitus a reguo Babyloniae in galeidis.iu birenii- Navalis vero exercitus.qui a Babylonia eruperat,
bus et triremibus dictis vulgariter caltis.turritis et et Uhristianisper mare insidias parabat,a Baurim
bello compositis, adveclus est in civitatem Barulh D Ptolemaidem divertit.Etplurimavi inraalorumalti-
vel Ba^irim, ad recuperandam urben, si aliqua tudiue pr.eeminenles,adeo urbis defeus. res aggra-
darelur opportunitas. Et spatiodiei illic considen- vaniesbello vcxaverunt, ut toium portum fere per
tes, custodes Chiislnmorum lacessenles, nullo eis dies octo in n;«viiiinmultiti;dineet fortitudine inva-
ingenio nocere aut praevalere poluerunt. Nulla si- dfntes obtinuerint.Interea dum iu hac urbe Ptole-
quidem virtute autindustria hic praevalec.tem.=ed maide magna fieret desolatio, et vix catena portus
spatioso arabilu urbem obsidentes, naves a ii bostibus obsisteret ne urbem apprehendissent, rex
e fastigiomalispeculati sunt:quarumtresaFlandria Baldewinus, Bertrannus ab Antiochia et Rohas
et
et Antucrpia venerunt, quibus praeerunt Wiilhel- cum omiii manu adhuc
indivisa redilumparabant.
raus.Starcolphus et Bernhardus, causa adorandi in Qui, audita Babyloniorum adunationeet oppugna-
Jerusaiemadnavigantes; quartaderegno Graecorum tione adversus Accaron, velociori via accelerabant,
diversas merces et cibaria porlans, causa negolia- ut 8uis subvenirent, et ab hostili impugnaltone
tionis hucviam maris pariter profecta est.Hisvisis liberarent.
 ;;

68«. HISTOHIA HIEROSOLYM. — LIB. XI. 690

Gxp.XXX. — UbirexBaldeicinusregemMagnumK^^^-^ Babyloniis minime successit: unde

Hierosolymam yloriose perduxit Baldewini regis audaciamet industriam melucnies,
rex parte sui exercitus iu auxilium Pto-
remensis aquis B^byloniam reversi sunt.
Verum
lemnidensibus civibusChristianis relicta,exconsilio Cap. XXXII. —
Rex Daldavinns et sui idonios
coronantes machinas plures apposuerunt.
prudentium virorum primum Joppen ad regem de
Norwogia divertit, ut ex ore iilius audiens sciret Baldevvinus rex et Bertrannus.accilis cophs,ol>si-

quid primum instare etadimplere posset. Mox omni dionem a terra slatuerunt rox de Norwegia cum
;

amoris vinculo nomine Magnus,

foederatis rex omni manu sua anchoras figens,versus mnresedom
in circuitu urbis firmavit. Sic locata obsidione, toto
Baldewinum regem obnixe precatur ul viamsecum
adadorandum in Jerusalcm insistatexDomini Jesu conamine in assultuet crebris ruinls muros ettur-

primum res urbis angustiantes,civibtis econtra in armis et

aucforitate,qui jubet iideles suos qua;rere
regnum Dei.etpostea omnia profulura qurerentibus tormento lapiium ab intus fortitor resistentibus.
invenire ; deinde agere qucecunque eligeret, aut machinara multis diebus compositam applicanles,
civilatem suo navali exerciiu obsidere. Baldewinus viros in arcu Baleari in ea posrerunt.quialtitudinc

rex votis regis Magni et suorum primatum cum soliornm machinae eminentes, desuper mnros per
omni benevolentia satisfecit ; et Jerusalem, sicul R urbem etturreset ejus mceniaspeculareritur et sic :

devoverat, se cum eis iturum non negavit. Ascen- per vicos el platpas gradientes plaga intolerabili
dentibus itaque ulrisque rogibus in saucla civiia- arctarunt.

te, universus clerus in albis et in omui cultu Cap. XXXIII. —

Sidonii obscurn cavationemachi-
divinre religionis,inhymnis et canticis cum univer- nam regis moliuntur incendere,etab ipso callide
prxveniuntur.
sis civibus etpopulisoccurrerunt,et regescumomni
Cives autem videntes machinam allitudineurbem
coraitatu suousqoe adOominicum sopulcruminvoce
superare et civibus nocere.noctis in obsecuro cava-
exsullationis abduxerunt. Rex siquidem Baldewi-
tionem sub murorurn fundamen!o plurimo conalu,
nus regem Magnum manu honorifice ac familiari
etmira indusiria fccerunt: ut facta cavatione trans
amore duccbatjuxla Apostoli vooern, qui ulhonore
muros usque, ad stalionem machinre, ligna arida,
invicem prxveniamus (Ilom. xn,10) nos adhortatur.
et ignis fomitem comportarent et his subito in
Ducebat quidem eum,ac docebal omnia loci sancla,
et ea qure nota habebat,ac multo obsequio et regali
favillam redactis, cum humo machina rueret, et

apparatu per dies albiuot eumdem procurabat. De-

viros in ea positos in momento suifoc.iret. Sed rex

inde ut magis ac magis amore et fide firmarentur,

hanc artem prrecavens iniquam ex quorumdam
relatione, machinam a loco cavationis amovit et
ad flumenJordi.nisin manu forticnm eo descendit: r
:

sic labor Sidoniorum frustra consumptus est.

ubi raiholico ritu io nomine Domini Je^u peracto,
Jerusalem ipsum regetn Magnum ingloria el jucun- Cap. XXXIV. —
Sidonii post longam obsidionem
regi Baldewino se dedentes, ad quinque miltia
ditate sanura,etab omni turbine tutum reduxit.
urbem egressi sunt.
Cap. XXXI. —
Qualiter hiduo reyes Sidonem Tandem curriculo sex hebdomadarum Sidonii
obsederint, Babyloniis in sua reversis.
videntes se nihil adversus machinam praevalere, et
Post hrec Jerusalem reversi, convocata ecclesia, tormentis lapidum assidue urbem et ejus portas
decreverunt communi consilio Sagittaiu vel Sido- concuti,quin et navali assultu non minus gravari
neiii.qure multa peregrinisdamna et calumniasinfe- navalem vero exercilum Babylonire abesse, dextras
rens regi scepius restiterat.obsidere terra marique et sibi dari poscunt.eturbem cum turribus et clavibus
nunquam ab ea recedere donec urbs capta in manu in regis manibus reddi, sub hac tainen conditione
Chnstianorum traderetur. Nec multa mora, rex ut ammiraldus prreses civilatis, et quibus esset
Baldewinus et Bertrannus,acoeptis copiis, in appa- animo, cum rebus suis, quantum valerent collo et
ratu copioso castrametati sunt in obsidionem urbis humeris deferre, pacilice esrederentur. Rex vero
Sagittre,machinas et toi menta lapidum instiluentes longa obsidioneet assultu defatigatus.consiliocum
quibus urbs persingulos dies oppugnaretur.Movit D rege Norwegire, cum Bertranno comite et creteris
pariter ab Joppe rex Magnus navales copias,et ap- viris sensatis habito, petitioni Sidoniorum cessit
plicuit ad urbem Sagittam,ut eam a mari obsidens et suorum reddita ac palefacta,
sic,urbe in potestate
et expugnans nullum introitum aut exitum bac in Sidonii cumammiraldo suo circiter quinque millia
parte pateretur. Horum tam fortium virorum et cum rebus suis in pace egressi sunt,usque ad Asca -
magnorum regum apparatum et vires terra mari- lonem proficiscentes : creteri qui reiiianserunt,sub
que adesse intelligens navalis exercitus Babylonire, jugoregis et in ejus servitulem redacti sunt.
a portu Ptolemaidis et ejus impugnalione,secessit Cap. XXXV. —
Quomodo ammiraldus Ascalonis
ad portum Sur,qure est Tyrus, illic moram faciens, occulteJerusalem venerit,et Ascaionem tradiderit.
ne rex Magnus repertos in obsidione Ptolemaidis Rex Baldewinus post hrec in manu etcustodia
navali certamine disturbaret. Sed tamen aliqui ex suorum civilate constituta, Jerusalem ascendit in
Babyloniis buzis velocissimis freti,hac et illac me- gloria et victoria ipso natali S. Thomre apostoli
diie aquis plurimo interuntur conamine, si forteali- ibique Nalali Domini gloriose etcatholice celebrato,
quo eventu catholicos viros superare et abducere exaltatum esl in victorianomen ejus per universas
fl <ji
ALBERICI AQUENSIS 69J

Drbea gentilium ettimoromnesinvaaitqui audie-

; A erulopportunitas urbema88iliendi,eteuoedecollato8
runt preepereUliomniaeveni>se; et quieveruntab oloiacendi.

ornni iropetu et asBultu diebuB plurimis. Dehinc Cap. XXXVIII. — Qualitei ducenta millia Turco-

solemnitpra rege Baldi wmo et ab omni Eccleaia ium 'Turbuysel obsidentts, tt ArUiochiam tcn-

Pascha Domini eelebreto, acnmiraldu8,id eet prin- dentetj Goxclinut cont e$ insecului sit.

ceps Ascaloms, nescio spiritu tununa tactus an Inlerea Malducu^, Armizari et

JtrODgaldub,
amuria dominuni rejiem per ;-ecretario9C03-
divini, Saiuarga,qui,collectoexercitu ducentorum millium
pit appellare, cum euafierede urbis traditione,
et eqtutum, Turbuvsel obsedcrant, duobus mensibus
donec Jerusalem idem ammiraldus, tide tiata et monles ipsiu» pra:sidii in virtute nimia suffoderunt,
accepta.ad regem intravit, omniaei elocutus, eicul ut sic putei oborientee et cistcrnaeaqua deiicerent,
in corde animo
el devoverat de urbi* tradiliune, et etGozelinum loci defensoremet cum eo inhabitunte»
ipsius regis et suorum intrun.issione, de lidelitatis captivarent.Sed post nimiumlaoorem Turci videnles
devotione crga regem et suos habenda. Tandem quoiiiodo nilnl pruficiebant iu deinoliiione ct cava-
cognita et inventa ipsius pura devotione et animi montium, abhinc Antiochiam profecti sunt
tione
inieutione.fide utrinque confoederatus.decretum est cnm centummillihus centnm vero millia nropter
;

primumexconsilioregiset suoruni principumregem g nimiclatem et diuturnam moram,in qua neoessana

Jerusalem remanere ; trecentos vero ex suis viros vitaeminuebantur.in terram Corrozanredire decre-
militares et belligeroa cum ammiraldo Ascalonera verunt. Gozelines reditum et divisionem illorurn
desoenderp,urbem intraro. et e|us turres obtinere, intelligerip.insecutus eet remeantes cum centumet
el universos cive9 regi sulijugare.Descendentes ita- quinquaginla equitibus et ceulum peditibus ac in ;

que sicut decretum erat.portas intraverunt anxilio impetu subsequenles ac retardatns, et vehiculiB
et consensu ammiraldi, moenia apprehendenles, cibariorum impedilos incurrens.mille detruncali9,
cives regis ditioni snbjicientes. praedammagnam cum spoliis in praesidium abduxit.
Cap. XXXVI. — Legatio Baldeivini comitis adre- Cap. XXXIX. —
De cen ummilltbus Turcorum,
gem Baldeioinum de adventu Ti-rcorum,ft fama gui flium Bredoan, principis Ala/iiae, obsidtm
filii /Jabylonii regis, Asculonem descewientis. nequiter jugulaveiuni
Nec mora,cum praedicti milites urbem obtinuis- Cffitera vero multitudocenlummilliumTurcorum
sent, et regi9 potestali ex manu ammiraldi omnia Alaninm pprvenientes, Brodoam principem civitatis
coutulissent, rex vero in Jerusalem in potentia et precati sunt, ul uxoresfiliosque teneros ac filias ad
gloria magna resideret.legati Baldewini deBurg ad tuendum suscipeiet, donec eveutum victoriae suae
regem iutroeuntes.in haec verba locuti sunt : Turci viderent. Sed his refutatis, quia pax inter eura et
a reyno Corroi-un, egressi in virlute magna ducenio- Tankradum erat,hoc tantumpronusit eis quod nulli
rum milhum robuslorum equilum, prsesidium Tur- parti hinc vel hinc auxilio haberelur, et hac de
baysel obsederunt, terram prxda
omni exterminio et causa filium suum obsidem eis fecit. Turci vero
Christianorum depoputantes. Qui assumptis viribus filium illius tenenies, post paululum pactum fidei
equitura et peditum, usque ad locum, qui dicilur praevaricantes, filium illius se decollare constanter
Solome, descendit. Ubi,cum diebus aliqnot moram atlestati sunt,nisi eis forel auxilio el filios ac filias
aperel propter copias Tur<'ornm, quia Damasco cum uxoribus et sarcinis suis intra mcenia reser-
convpnerant ad obsistendura sibi.crudelis famain- varet, propter dubium bellieventum. Quod cum
notuit quomodo filius regis Babyloniae Ascalonem illp neearet propter fcedus quod pepieerat cum
descendisset, ut in pa repertos milites Christianos Tankrado, filium ejus in oculis patris et omnium
expugnaret et urbeiu suue potestati relocaret. suorum aspcctu, rapitali senlentia interiraere non
Cap. XXXVII. — Rcge BaUUwino Ascalonem des- abhorruei unl.Deollato itaque tam impie et dolose
cendente, regis Bubylonii fiiius a civibus int/o- filio Brodoan,Caesarearn Philippi profecti sunt.quae
ynissus, Christianos ibi repertos occidit. sila est juxta raontana Gybel, ab Antiochia diei
Quibus rex auditis,iter distulit et Ascalonem re- unius itinere: ubi fixis lentoriis super fluvium
diit,si fortesuis snbvenire posset. Yerum cives qui D Farfar, hospitati sunt.
urbem inhabitabant.virlutem Babyionia: adesse in- Cap. XL. —
Congregatio Baldewini regis et
tuentes, et regis Baldewini absentiam.quadam die Christianorum principum facta Antiochix con-
convenientes, ammiraldum in ore gladii percusse- tra lurcos.
runt, et filium regis Babyloniae,apertis porlis,urbi Gozelinus audiens Turcos a Turbaysel, quee est
immiserunt. Qui intromissus,priusquaro rexBalde- Bersabee, Antiochiam divertisse,cum centum equi-
winus fines Ascalonis attingeret.milites catholicos, tibus etquinquagintapeditibus adauxilium Tankra-
qui ner mcenia diffusi erant, exterritos et subito di Anliochiam sine aliqua dilatione acceleravit.Ac-
expugnatos, universo9 in ore gladii occidit ; civita- celeravit et Baldewinus de Burg cum dncentis equi-
tem vero.seris etomni custodiaSarracenorura mi- tibus et centum peditibu9 Paganus etiam de Soror-
;

nuit. Rex igitur Baldewinus, accelerata via,ut iu« gia cum quinquaginta equitibus et triginta pediti-
teritura suorum comperit, et urbem ex perfidia bus ;
praeterea Hugo de Cantalar, scilicet de prae-
civium amissafflj Ammiraldum quoque in fraude dio Hunnine,cum suis sociis auxilio adjunctus est.
peremptuui, Jerusalem repedavit ;
quia nulla tunc Venit el Richardus, praefectus civitatis Maresch.
 :

69.'! H'STORIA HIEHOSOLYM. — LIB. XI. 694

cum sexairiuta pquitibu3 et centum ppditibus ;item \ utrinque tres aciesChristianorumnimiumavidaccae-

Wido do Grt>salt, Willhclmus de Albin,Wido cogno- dis hostium,supramodum viain acceleravunt adver-
mine Capreolua, princeps civitatum Tarsi et Ma- sus ho^tiles cuneos. Sed nimis a societate prolon-
mistro3. Venil et episcopus Tarsensis, episcopns gatae, immoderato gr.indine sagittarum vexatac, in
simul de Albaria; Willheimus parher filius comitis fugaad exorcitumsunt reversae,plurimi? vulneratis,
Northmannorum, dominium habens civitatis Tor- paritcr plurimis cumequiset mulis et omnibusspo
tosoe, quam Tankradus Bcrtranno absluler.it, cum liis retcntis.Videntcsautem Baldcwinus et Tankra-

suis sequacibus sociatus est. Engelgerus.praefeclus dus suos bello defecisse, et usque ad exerciturn
civitatis Femiaj, cum dueentis equitihus venit. Ve- in fugam remi8sos,proiatosignosancteecrucis,contra
nit Pt Bonaplius, civitatem tpnens Sarmit; venit et inimicos in spe salutis et victoriae laxis frenis Tur-
Qudo cognomineFraxinus.tenenscivitatem Harich cos impetu adeunt. Sed Turcisolito moreequorum
Robertus simul de Sidon, Rotgerusde Montmarin, cursu pcr centum centum, per mille et nrille,
et

tenenspraesidium HapjPiractusTalamiuiamtenens. nequaquam bellum secum committere passi sunt.

Venerunt et Pancras et Corrov.isilius de civitate Quadam vcro luce exorta, Turci consilio inito in

Crasson Ursinus 'luoque de montanis Antiochiae,

;
terram Corrozan reversisunt,eoquod nibil Antiochiae
Antevellus etiam et Leo frater ejus. Venit et Marti- nocere potuerunt, et Christianorum virtus illis
B
nus cornes Laodiceae, quam Tankradus, ejectis et obviam facta sit, nec bello nec sagittis absterreri
expugnatis militibus imperatoris Groecorum, suo potuerit. Acta sunt haec in festo S. Michaelis ar-
juri mancipaverat. Venit et Robertus de Veteri chan^eli tempore autumni, quando universae fru-
ponte, qui miles esregius et indefessus,saepius ter- ges meti et colligi solent.
ras gentilium militari manu depraedatus est. Hi
Cap. XLIII. —
UbiTankradus post discessum Twco-
omnes milites Tankradi; de regno Antiochiae uni- rum prxsidium Gerex, mullis diebus obsedit.
versi congregati suntin civitate regia. Illic pariter Hoc eodem annoTankradus post discessum regis
rex Baldewinus festinato itinerp post contritionem et caeterorum magnorum qui sibi in auxilium con-
suorumin Ascaloneob Jerusalem descende-
civitate fluxerant,vires suas retinens,in menseOctobri prae-
rat ; et cuin eo Bertrannus, Enstachius Grenarius, sidium Gertz, quod diciturSarepta Sidoniorum, eo
Walterus de S. Abraham.dominus quoque patriar- quod subjectum reiri Sidonis quondam fuisset, in
cha Gobelinus. et caetera multitudo fidelium.qui ad manu polente obsedit.Sed Turcorum armis etcusto-
quntuor millia in loco eodem in manu forti con- dia munitum turrium quoque et rnurorum
reperit :

fluent es,pernociavernnt usque ad mane. Mane au- aedificiis firmissimum undique repertum esl.Dista-
tem facto, usque ad castellum de Giril profecti bat enim hoc prfesidium vixexpugnabile sex millia-
Bunt. ^ ribus a civitate Alapia, quam Brodoan suis armis
Cap. XLII. —
Quoil sedecim millia Chrislianorum, tuebatur.Tankradus videnspraesidiuinfirmissimum
contra Turcos acies direxerint, multa fnme peri- et defensione Turcorum tutissimum, per dits plu-
clilali.
rimosmachinasettormentalapidumfieri constituit,
Tertio vero die pos f
quam ex omnibus locis et quibus undique in duodecim partes suos circa prae-
castellis in unum convenerant, ordinatis aciebus, sidium constituens, nocte ac die turres el muros
Caesaream viatn instituerunt, ubi Turcorum copiae, comminuens oppugnabat. Circumfodit etiam idem
sicut arena qua3 est in littore maris, congregatae Tankradus suos vallo tutissimo, quod et vigili cu-
sunt.Erat autem exercitus Christianorum adviginti stodia munivit, ne subito hostes callide ad eum
sexmillia eqniium et peditum,virorum bellatorum. vel snos in obsidione divisos irrumpentes, bel-
Videntes Turci quia Christianorum virtus appro- lum cum eis committerent, et sic facile expugna-
pinquasset,alteram inriparn fluminis Farfartrans- rent.
ierunt, et tentoria illic iu spatioso loco reposue-
Cap. XLIV. —
Ubi Tankradus urb/> Gerez tandem
runt. Quo in loco sedecim diebus utrinque moram multis artibus devicta, regionem itlius totam obti
fecerunt. Sed Christiani minimecum Turcis stabili nuit.
bello committere polerant, propter illorum miiam D sic Tankradus ingeniis suis muro et turribus
hac et illao per agros discursionem et circumvaga- applicitis, et in tutamine valli suis constitutis die-
tiunem, quam in Christianos equorum velocitate bus multis, ruinam praesidio intulit, dum quodam
moliebantur. El cogebant iidein Turci univerpas die Dominico post Natalem Domini, magistra arx
urbes et munitiones in circuitu magnis minis et crebro ictu lapidum quassata corruit; et ab alto
tcrroribus, ne quidvenale Christianis atferretur. cadens turresduas, quae illi erant collaterales,casu
Quapropter sexdiebus tanta penuria panis,et prae- suo et pondere intolerabili comminuit et sic Tan- ;

cipue equorum pabuli sunt arctati,ut arnplius nrille kradosuisquesequacibus aditum patefecit.Tankra-
fame et pestilentia periclitari viderentur. dus nunc amplius solebat hostes
et validius quam
Cap. XLIII. — Quodsxpius ut:inquc ordinatis aciebus in praesidio urgebat, el scutorum testudine ad
eos
Turci [ugam inierint. sed
introrsus venire facie ad faciem contendebat ;

aditus occu-
Quinta decima verodie rursusChristiani agmina adhuc prae magnitudine lapidum, qui
propter
ordinaverunt;ordinaveruntetTurci.Ordinatisitaque pabant, ingredi confidenter nequibat, st
69'» ALBEIUCI AQ G!)G

infeata jaoolt qo« u Torcii emlssa • < nt . \ eis moram diebusaliquotubsidioni.-s facereut.pluri -

Toroi defeooorec - '

u '" mom opore et labore ^ravati sunt. Fessis ilaqu
tuniuin.et qoomodo Tankradoe eoe long ;-ore exhaustis via diflicili et o ere et somno gravi im-
lisset et adhuo obeid doneo mersis, in piima noctis v ^ i
i 1 1 a Turci ac Sarrat
prcsidium oaperetoi onl ;
et cum mult^ rnilliljus in c >rum ex improviao
ostco caterisqoe pretiosia lo aur e irgei to uh adfuerunt, parilctqu •
oniverai defcnsures e praesi-
eo sumptis, a praesidio exeuntes in pjua potesta* dio e.-umpmtos, si^no ct vociferationo audita,
tem reddunt. Et Tsnkradus hujus
sic praesidii et et iiFquemane dimicantes centum pedites de-
totius regionis poasessor ct dominator factu 5 est.
» truncuvcrunt. Aamiraldus vuro graviler vulnera-
Cap. XLV. — Qualtter Tankradu* atiud pr&sidium, tu^.vix evasitcum decem militibu;, sed quingenti
nomine Vetule, obsederit, ammiralio quodam sibi milites in falea fide praesidium cum Sarrac^
confoederato.
inlrantes, a duce et ainmiraldo suo seqaestrati
Eodem anno temporeQuadragesimali Sarepla ca>
sunt.
pta,muriset turnbus reaedi/icata et custodibus mu-
nits, castellum, quo-! dicitur Vetule,silum in mon- Cap. XLVII. — Quod Tankradus olcidiom L
Tankradus
urbctn Vetule el omnem illius regionem oblinuit.
tanis in regioneGybel, collectis viribus
obseditspatio trium mensium ;sedin unoiatereinob- " Taukradusseinper imperterritus obsidionem ma-
sessumreliquit propter diilicultatcm lororura etco- gia firmans, mangenas duodecim ad urbis moenia
piasSarracenoruui,i)uihacparteabundantius mora- applicuit, donec barbicanas et turres, spatio unius
bantur.Obsidione igitur iocata,pr3edas circumqua- mensis quaosatas, usque ud interiora praesidii
que contrahcbant, gentiles captivabanl et plurima perforavit. Videntes autem defensores quia jactus

damna inferebant.Tande n quidam ammiraldus,vi- lapidum nequaquam sustinerc possent,in cujusdam

dens regiones graviter abexercitu Taukradi vastari, noclis silentio ignern quibusdam ligneis aediliciis

pepigit foedus cum eo ne sua depraedandi causa in- immittentes.dilfu^io elapsi sunt.Tankradus videns
grederetur ; et ideo iuobsessum locum praesidii praisidium igne conflaijrare jam vespere lacto, vi-
obsideret, eo quod notas haberet seuiitas, quae ros vero aulugisseeoraper;eus,cum sociis audacter
investigabiles a Gallis nulla possent arte depre- ingiessus esl,et turres suo satellitio muniens, re-
bendi. Quod elactum est. Nam Tankredus cutn illo gioriCui coepit expugnare etsubjugare.
fcedere inito, decem equites, centum pedites illi in Cap. XLVIII. — De obitu Boemundiducis.
auxiliura constituit, quatenus ejus conductu et no-
Hoc in anuo Boemundus avunculus Tankradi,
tilia locum inobsessum pr3?occuparet, nullum il-
aegritudine correptus, vita discessit apud Bare ci-
lic exitum aut introitum fieri patientes.
^ vitatem.ad ecclesiam B. Nicolaicathohce sepultus»
Cap. XLVI. —
Ammiraldus idem cum Tankrado
Vctule obsidione cingens, civibus vrbe erumpenti- tempore quo Henricus V rex, imperator IV, Romae
bus, vix fuga elapsus est. plurimos sibi resistentes hostili impetu in oregladii
Ammiraldus militibusTankradi secumassuraptis crudeliter edomuit ; regnumque et imperium ex hae-
quingentis vero suorum ascitis, difficilia obsedit redilario jure antecessorum potenter et gloriose
loca, ubi hospitia et mansiones aedificantes, ut in retinuit.

LIBER DUODECIMUS

Caput primcm. — Qualiterrex Baldewinus super fj Cap. II. — Quod Tyrii contra regem cum principe
obsidione Tyri consilium inierit. Damascenorum fcedus inierunt ct pepigerunt.
In anno secundo poslquam Sidon capta est, et autem fama utin auribus Tyriorum inso-
Talis
Taukradus Sareptam percussit et obtinuit,rex Bal- nuit, vehementer perterriti inierunt foedus cum
dewinus convocata omni Ecclesia Jcrusalem ab uni- quodamDochinoprincipeDamascenorum,uttuteIam
versis locis quae sub manu ejus erant, iniit consi- etsolatium ab eo consequerentur,et thesauros ci-
lium quatenus obsideret Sur.quae adhuc rebellabat vitatis, et quse habebant pretiosiora in cuslodia et
et conchristianis fratribus terra marique caluuinias conclavi Damasci ejus consensu etlicentiadeporta-
inferebat, et a tributis el pacto recesserat in omni- rent. Rogaverunt etiam ut eis viros sagittarios et
bus quae regi promiserat mentita. Universis vero delensores urbisin auxiliummitteretinconventione
admoniiis,ac voluntariis ad hanc obsidionem inven- solidorum.viginti milliumbyzantiorumsibi suisque
tis, dies statuta est qu.t convenirent, et ex decreto dare promittentes.
regis positis tentoriis moenia vallarent et coangusta-
rent.
6^7 HISTORIA HIEROSOLYM. - LIB. XII. G9S

Cap. III. ft>> Remfrido milHe Christiano, r.ujus c.on- A elfusiono, c U ffor-abant. Quodam donique die post
duclu nobiies Tgriorum a rege catenaH sunt. plurimosassultusetdiutinos labores,dun) pauli?per
Hnc itaque paoto utrinque sub fide data acoopfo a foris respiraret exercitus manusque contineret
et (irmato, Tyrii cives quemdam Reinfridum no B baili opore, deintus voro Tyrii et eon:m Turci
mino,viruni Christiaaumetiilufltrem militcm r< milites silcntium tenerent, sod tamen consilium
millc byzantiorum pnemio promisso et dato cimve iniissent qnatenus in momento a porlls in imnetu
nerunt, quatenus ejus couductu in Damaecumsar- castra roc;is irrnmperent mox arrnis resumptis.lo-
:

cinas thesaurorum suorum pacifice transfernmt.ft rica et galea ioduti,sul>ito quaedam portas ar erien-
sine impedimcnto cum cnmeliset vehiculisrepeda- tes.in multituline gravi in ;ipcrtam camporum pla-
rent. Reinfridus vcro virlevisotnon multum pen- niliem,quam rex et excroitus nnnc belli immemor
sans, si fidom erga gentiles et inoredulos violaret, babitabat, usque ad l^ca tentoriorum concurrere
univer^a reiri detolit, ac diem qua transiluri prant ausi sunt, plurimos sa^ittis transfigentes, et cla-
in Damascun' cum universis copiiset rebuspretiosis moremaeno et horrisono totum exercilum comreo-
propalavit,asserens regem haec omnia posse capere vcntos.El eoce sinemora universi militesChristiano-
ac retinere sine contradictinne. Hoc rex audicns, rum attoniti,e cunclis castris in armis et lanceislo-
sine mora peditibu<; ac milUibus ducentis accitis, rioati in faciem illis advolant, et hinc et illinc
B
jussit viam obsidere et caule observare per quas plurima fortitudine contendentes sed tandem ;

semitas viri Damascum cnm sarcinis profectnri Christiani praevalente?, Tyrios in fugam versos in
crant. Et ecce in silentio nootis, cum omnia solent portam coegerunt, sicut utrique. hi Fnga veloci,hi
quiesoore, Tyrii cum camelis sms. iroomput;ibili celeri insoculione permisti,potenterurbom ingressi
auro, argento, ostro et quibus aliis pretiosis or- snnt. Turci Tyriique Gallos jam socum urbem in-
natis, conductu prsefati Reinfridi viam Damasci ve- trasse contuentes, reversi sunt in faciem se atergo
nerunt. Cum subito regis insidiai in eos irruent^s prementium ;et fortiterobsistentesac mcenia ascen-
alios oocidcrunt, alios tonuerunt. ct thesauros inti- dcr.tes, exercitum adhuc intraro conlendentem om-
cum purpura pretiosa etserico varii coloriset
nitos ni armatura jaculorum reprimebant, quoosquein
cum ipso Roinfrido, in vehiculis
operis rapientes, virtutc sua pracvalentes portas clauserunt et circi-
cunclorum et mnlorum abduxerunt. ter ducentos intra muros retinnerunt.Illic Willbel-

Cap. IV. — Quomodo princeps Damascenorun Ttjriis mus de Wangpp,nnles gloriosus c! ^obilis, itemque
subvencrit, et qualiter eosdem rex obsedcril. Wifihelmus mirae audaciae et militaris famae cum
Thcsauri rriri el mauditi illic capti sunt,quosrcx egregiis sociis equitibuset peditibus capti, senten-

liberali manu militibus longa nunc indigentia op- tia capitali perierunt ; caeteri complures vinculis
pressisbonigne largitus est. His ita captis, his oc- C catenarum astricti sunt.

cisis, piucis vero elapsis, Dochinus, apud quem Cap. VI. — Tyrii duas machinas Christianorumpice
sperabant refugium, valde molestalus, sine mora et sulphnre mirabiliter combusserunt.
quingentos milites in sagitta et arcu peritos ad ur- Deinde post dies aliquot vidpns rex assultu et
bem Tyriorum direxit ut praevenirent regisobsidio- lapidum tormento se civibus etrauris pror?usno;\
nem,et regi suisque ab urbe resistentes,in conven- nocere, duas fieri constituit machinas muros plu-
tione solidorum civibus subvenirent. Rex itaque rima altitudine supereminentes, ac componi ordine
Baldewinus in virtute et apparatu decem millium a duorum ccenaculorum quarum una ex sumptu et
:

Jerusalem descendens in vigiliaS. Andreae aposloli, labore EustachiiGranarii, praeclari militis etprimi
civitatismceniain arido positis castris occupavitja de domo ct consilio regis,ad unguom conslructaet
mari vero in ipso urbis latere et portu navalis obsi- erecta est. In hac ergo idem Eustachius cum electis
dio non magnae virtutis et armaturae fuit.Promiserat manens tironibus, Tyrios mane, mcridic, vespere
enim rex Graecorum, illic per aquas copias adfutu- per urbem gradientes omni genere jaculurum alios
ras;sed hieme incumbente,minime collatae sunt. interimebant, alios vulnerabant, per turres,mcenia
Cap. V. — Quod rege urbem vallante, Tyrii portis et omnia urbis loca speculantes. Non minus ab al-
egressi, sed mox
mirabiliter a rege reprcssi,quos D tera machina milites regis inibi constituti, Turcos
dam secvm intrantes occiderunt Tyriosque impugnabant,et siceos abostio progres-
Rex autcm.poslquam ofjsidionemfirmavit et mu- sos arcu Baleari ferientes perimebant.Tyriiquoque
niraine valli se suumque exercitum circumfodit,ne econtra lapides optabant ad qnassandas machinas
impotus adversariorum ex improviso irrueret, ag- et eas inhabitantes sed machinae coriis taurinis,
;

gressus vi urbora, turres et mcenia omni genere cam.'linis,equinis,cratibus vimineis vestita?, jactus
bellico oppugnavit,de die in diera crebris assultibus lapidum palcosque ferreos et ignitus illoesacelimmo-
iteratis. Turci vero, qui in grandine sagitlari;m biles sustinebant. Tyrii, cernentes quia hocmodo
confundunt et resistunt,econtra per moenia cltur- machinis nocere nequibant, alia arte machinas at-

res diffusi.strages et gravia vulnera Ghristianorum terere conati surjt. Arborem proceras allitudinis
non parce multiplicabant, et ad portas et vectes fuuibus erigentcs, circulum quemdam amplum et

ferreos concurrentium multitudinem, lapidura in- spaciosum in modum coronae cx grandi ligno com-
aflixe-
ccssabili jactu, sulphuris quoque ac picis ferventis ponenles, summitati arboris calcnis ferreis
6M AI.BKIUCI AQURNSIS 700

runt ; ae eumdern ligneum circulum in circuitu A herel.qribusinopeamilitca et rebus vueuatos ditaret

piee,salphore,oei ;i,ad ipi>, permistis stuppis impin- et delicientea animaret.l.cgati
vero regis Graecorum
liqoe aqua inexstinguihili BQOeend ntes, benigne commendati,dor)isi|ue magoiQeii ampliati,
usq 16 il Incum murorum, quo machina Eustachii Constantinopolim remissi sunt.Vix vero partc* Ara-
ita erat fuoibus pertraxerunt. Qoi subito oimium bia uit r aveiat,et ccce ldun..'i;i.quos modernivi
flammivoiuusabarbore in machinam laxatur.quam Bidurnos, viri mereatores cum immensis c
Ondl |Ue llamrna) intolerabiles cingentes, grandi et diversarum memurn in mulis et camelis, inter
insupeiabili incendio combuHacrunl, cum plurnna manus regis et suorum adfuerunt, qui nullatfnus
paite virorum, qui igncm excutere el exstinauere effugere valentes.onmibus rebusdivitiarum auarum
conati nequaquam evadere [)oiuerunt.Eoderii modo tam in auro quarn in ar.ento.gemmis pretiosis.os-
et arte regis macliina combusta et
in nihilum re- trodiversi generis et operis, pariterque pigmcntis
dacta machinis his pariter combustis, ta-
est. Sic exspoliali sunt,pluresque capti, Jerusalem abducti
inen rcx in obsidione mansit imperterritus, volens in custodiam mancipati sunt.praeda vero el spolia
urbein aut fame autaliqua arte adhuc edoinare. eorum inter milites divisa suni. Eodem anno Tan-
Gap. VII. —
Legalio Tyriorum adprincipem Dumas- kradus, qui Antiochiae praeerat, vehementi infirmi-
cenorum, et reversio regis in Jerusalem post ad- n tate correptus, in Adventu Domini Jesu Christi
venlum eorum. morte occubuit, et in bastlica B. Petri apostoli ca-
Ad haec denique regis conslantiam et animum tholice sepultus, planctum magnum reliquit, om-
immobilem Tyrii cogooscentes, direxerunt clam nibus prope positis mortem ejus andientibus.
legationem Dainascum,quatenus Dochinus magnus
princeps eis subveniret, magnam illi spondentes Cap. IX. De adventu Turcorum contra Jerusalem,—
et quod rex e contrario militiam aduvant.
pecuniam et jurantes se semper in ejus auxilio
et obsequio permanere. Qui illico viginti millibus Post mortem tam famosi et bellicosi viri Turco-
equiium per montana descendit usque ad
ascitis, rumque undique fortissimi expu^nutoi is, mense
confiniaTyri,utin crastino regem suosque incastris Martio novo vere aspiranie.praefatus Malducus,qui
incurreiet, et sic urbem de manu regis et ejus ob- et ipse uuubde pra?potentibus regni Corrozan erat,
sidione liberaret. Eodem vero die,quo idem Dochi- ascitis furtissimis copiis Turcorum circiter triginta
nus.vel Duodechinus,confiniaTyri permontana in- millia, disposuit transire usi[ue ad Damascum, ut
travit, armigeri septingenti
sexaginta probiscum assumpto Dochiuo, qui et ipse Turcus et princeps
equilibus de exercitu regis, ad quaere da pabula injusle erat Damascenorum, expugnaret civiiates
equorumegressi,irrueruntcasu et ignoranter super quas rex obtinebat deinde Jerusalem, si ejus vo-
;

arma et vircs Turcorum : qoi universi in sagitta et C luntati prospere succederet, addebellandos et ex-
gla H io ab hostibus perempti ac detruncati, perie- pugnandos Christianos perveniret.Divulgata autem
runr, praeter paucos, qui vix evadentes, retulerunt tam famosi principls adunatione perregionemcivi-
quae <;esta sunt.Hoc denique comperto, quod tol tatis Edessae, nuntii Armenii regi Baldewino diri-
millia jam juxta convcnissent el armigeros milites- guntur.qui omnem rem etapparatum illius decla-
que resns peremissent, rex ex consilio optimatum rent,quatenus praevisis el suis convocatis, hostibus
suorum.qui dintina obsidione vexati erant, et rebus tutius et facilius ad resistendum occurrerel. Rex
et cibariisexbausti,tentoria sustulil,ac die Domini- autem,audiiis nuntiorum verbis, illico aptata lega-
ca, quap est ante Dominicam Palmarutn, Ptolemai- tione Anliochiam ad Rotgerum, illustrissimum ju-
dem et canteras civitates pertransiens, ipsa sancta venem et militem,filium sororis Tankradi,qui etlo-
Palmarum per portam, quee respicit
et celebri die co ejus reslitutus principatum obtinebat Antiochiae,
ad montem Olivarum, per quam et Dominus Jesus direxit, ut sine intermissioue ad auxiliuin ejus ve-
asello insidens inlravit, ipse cum suis et una cum nire operam daret in paratu armorum et copiis.ai-

quibusdam magnificislegatisGroecorum,qui adeum cut decretum tuerat a principio Christianos chri-

6upervenerant, dum
adhuc in obsidione essel, in- stianis fratribus subvenire. Rotgertus sine mora,
tromissus est.Egit denique illam sanctam hebdo- j) accepta regis legatione, septingentis equitibus,
madam sancta loca perlustrars,in oratione et elee- quingentis vero peditibus assumptis, ad ipsum re-
mosynaruni largitione et delictorum confessione. gem venire disposuit ; sed aliquantulum propter
Diem vero sancti Paschae in omni bonore et gloria colligeuda arma retardatus est. Turci vero viam

propter legatos regis Graecorum jussu domini pa- Damascum accelerantes, ad mare Gahleae castra-
triarchae coronatus soleroniter ac regaliter cele- metali sunt,et praesidium Tabariae obsidentes, bac
bravit. parte fluminis Jordanis plurimum temporis ege~
Gap. VIII. Qualiter rex Baldewinus ldumseos merca- runt, montem Thabor occupantes,et undique Chri-
tores spoliavent, et quod Tankradus princeps An- etianorum habitationem delerestudentes.Jamenim
tiochix obierit. in calumniis et praedis et aggravatione Ghrisliano-
Celebratisitaque illic per dies octo sancti Paschae rum curriculo trium mensium potenter obsederant,
solemniis, assumptis ducentis equitibus, centum omnia vastantes, nulli parcenles, nocte ac dieinsi-
vero pedilibus, ad vallem Moysi profectus est in diis invigilanles,milites Tabariaa crebris assultibus
partes Arabise, ut praedarum aliquid abinde contra- et bello lacessentes.
701 HISTOMA HIF.HOFOLYM. - LIB XI!. 702

Cap. X. —
De mille quingentis peregrinis Chrisfiano- A rempti snnt. Cecidit illic Reinorus de Brus, miles
rum, propter quos rex altrivil in pugna ducjnlos imporlerritus ;
llugo, juvenis nobili« et miles il-
Turcorum.
lustris aliique quorum actus
; et bella laude et
His diebusmillequingenti peregrini, qui Paschali memoria dignissima sunt.
solemmtate Jerusalem moram fecerant, reditum Cap. XII. — P,ex sedecim millibus congregalis, in sc-
parantes.sed per regionem Sur transire metuenles, cundo co>igre*su Turcos a Jordane potenter effuga-
vit.
regetn supplici preco convenerunt, quatenus con-
ductum ejus trans sur habpre mererentur, ne ab Vix itaque rege elapso,et Turcis loca campestria
inhabitutoribusurbisimpugnarentur^parurrresistere victoriose obtinentibus.altera die Rolgerus, succes-

valentes sieul Ces9i et plurima inopia gravaii. Kex, sor et haeres Autiochiae, filius sororisTankradi.cum

videns illorum redeundi constantiam, trecentis quadringentisequitibuselsexcentis peditibusadtuit,

ascUis militibus, viam cum eis usque ad montana miremolestatus de regfr infortunio suorum casu, et

Sed montium etquiaitineris tardationehesternopraelio eiad opem

Sur tenuit. in ,'atibulo paulisper re-
esse non potuit. Adfuit et princeps civitatis Tripo-
moratus, peregrinos praemisit ut sic exporiri posset
lis, non minus aniino consternatus, quoniam sic a
si qua virtus civiurn Sur ad insecutionem Christh-
norum peregrinorum appareret. His vero praemis- Turois castra re^is cssaa sunt. Et post pauca adfue-
B runt plurimae acies Cnrislianorum navigio usque ad
sis, mdites civitatis Surad quingentos egressi, pe-

regrinos procul ab urbe transeuntes, ad trucidan-

Ptolemaidem advectae quorum ex omni parte tam ;

dum et captivandum insecuti sunt multa vooifera- mariquam terraalfluentium sedecim miiliain unum
collecta sunt. Rex tot millibusin brevi congregatis,
tione et tubarum strepitu ad perterrendos illos
Turcos adhuc trans Jordanem in sua fentate persi-
intonantes. Verum
audita hac vociferatione, a
rex,
latibulo el insidiis velociter exsurgens, militihus in
stenles aggredi statuit ex consilio omnium qui ade-
rant, quatenus in capite eorum, Deo auxiliante,
tergo adtuit,plurimam caedem exercuit, quousque
Snrraceni victi et attriti fugam arripientes, Sur
redderet malum, quod sibi suisque et universae re-

viam remensi non prius portas introierunt quam

gioui inferre conuti sunt. Verum Turci audito regis
adventu et volunlate, a loco et regioue Jordanis
ducenti ex eis capti et nttriti sunt. Peregrini hac
via continuata, altera autem die audita
recedentes, Romaniam ingressi sunt, regis Graeco-
sola die
Turcorum praesentia cum tot millibus, inito consi-
rum castella et civitates plurimasobsidentes et ex-
pugnantes.
lio, Plolemaidemreversi sunt.illiccum rege moram
facientes.
Cap. XIII. — Quomodo conjux ducis Sicdix ad thn-
lumum regis Baldeivinicvm magno apparutu pro
Cap. XI. — Rex cum Turcis congrediens,fuga dilabi- peravit.
lur, quibusdam suorum in bello cadentibus. Rege dehinc cum omnimanu sua ab insecutionc
Rex igitur intelligens Turcorum audaciam ni- hostium Ptolemaiiiem reverso, mense Augusto in-
mium aggravasse, longe lateque praedam contra- choante, pervenit ad aures regis quomoJo nobilis-
xisse, ab assultu raro quievissp, vehementer indi- sima conjux Rotgeri ducisSiciliae,fratris Boemundi
gnatus convocal univer*os qui erant in circuitu magnifici principis,post obitum etexsequias praefati
Jerusalem et omnium civitatum quas possidebat, mariti adtbalamum regismagnopere properaretin
et ad septingentos congregans equites, nedituni apparatu copioso magnarum divitiarum etplurimo
qoaluor millia, peregrino exprcitui jurat et conte- militum comilatu.Fueruntei duae trimeres, singulae
Btatur non ultra Rotgerum et remotos conchrisiia- cum quingontis viris bello doctissimis,cum navibus
nos principes praestolari, nec longius pati Turco- septem, auro, argento, ostro, gemmarum vestium-
rum arrogantiam et calumnias. Et statim a Ptole- que pretiosarum multiludine onustis; praeter armn,
maide tam novis peregrinis quara caeleris ascitis, loricas, »ladios,galeas et clypeos auro fulgidissimos,

trans Jordanem castra figi statuit, ipso natali apo- et praeter omnem armaturam,quarn ad defensionem
stolorum Petri et Pauli, eo videlicel in loco, quo navium solent \iri potent ssimi comparare. In ipsa ;

hactenus Turcorum per rprata amcena et voluptuosa nave,in qua praedicta matrona manere de-
1 r n denique
u
^ * *

ponebantur tentoria. Turci vero astuti hoc per
latores comperto, tentoriis sublatis, in montem
Thnbor secesserunt,ac si regem metuentes et fugam
maturantes, cum eo bellum committere non aude-
rent Sed vix ponehantur tentoria, et ecce Malducus
Dodechinusque cum nniverso comitatu suorum
creverat, malus auro purissimo tectus, procul ra
dios ad solis claritatem exerebat, et utraquc navis
cornua auro et argento fabrili opere vestita,specta-
culo admirationis omnibus erant ea intuentibns. In
una de septem navibus viri Sarraceni et sagittarii,
viri fortissimi et claritate preliosarum vestium ful-

eruperunt a montanis Thabor, ut arena maris for- gontes inerant, dono regi adducli, et qui nullis in
titer irruentes arcu et sagitta in castra regis et regione Jerusalem sagittandi arte infrriores habe-
suorum, gravi bello et vulnere atroci praeliantes et rentnr. Hujusitaque matronae adventu et gloria au-
Christianis acies impugnantes, donec rex et tota dita, rex tres naves, quas vocant galeidas fetas

manus suorum vim tot millium sustinere non va- viris egregiis et marino certamine peritissimis,
lentes, sed fugam ineuntes. ad mille quingentos misit illi in occursum sed ventorum turbine mari
occiderunt, praeter equites, quorum triginta inte- intumescente, nequaquam illi occurrere aut sociari
 ;

ALBPRin AQTJENSIS 704

potuerunt. Ventorum enim potentia naves longe A non post multos d <>st terribilea MtnllOS,
jaotatB, tandem p »rtu sinuque Ascalonis vesp^re mugistrum portuin urbis virtute nimia us.-iliei

I o i linram nunaiii.nequaquam nautis militihus Graecurum, viris eflemioatia paruin resi-

itibua But frustra conuntibus iter per aquae ptentibua,in securi et aaciajanuam con tes,

propter ventum qui eii uimium oontrariui dufonsoribus tandero fessis, unanimiter iri upernnt
i
.ii.it. et in universos tam cive.s quam per<

Cai- Xl\'. — Cum

quali gloria >ex eamdgm matro- et arcu irruentes.non modicam cae<lem opcrati plu-
nam $ibi coputaverit, militiOusub ea largitsr remu- rimos abduxerunt, oniveraaque pecunia et quae ibi
neratis, pretiosa ropertu suni. ab his sa^vis nraedrinibus
Aacalouits viris Christianis seinper infesti, mox transportata sunt.In eademvero civitale quidara de
Chrialianorum si^nis recognitis, >n galeidis ferratis exercitu Christianorum hospitalitatis gr.ttia moram
et armis occurrere et confligere cum eis uccelerant. lacientes,a<l quadratjintu capti et decolluti sunt; sed
Sed.poslpluiimum contentionem,etulrinquesamius non sine plurinia suisanguinis ultione.quia ino
faciaui inoursionem, una ex galeidis Asculonitaruini mabili virtuteet bello a porta, ad quam defcndpn-
quinquaginta milites continens attrita et submersa dam locati eranl, multis Turcis repulsia et occieis,
est, caetera? expugnatae el repulsa; sunt. Nec mora, invicti perstiterunt, quousque ad portaiu quam
Christiani ex omni parte pr^valentes in victoria, et B G ra
in unum coadunati, Deo prosperante, tranquillo
ventorum tlamine reluto, et omni furore muris se-
Cap. XVI. — De septem millibus ChrisOnnorum, qui
mare transeuntes, omnes navigio perierunt.
datO,in virtule niugnaa portu et statione Ascalonis
Quidam autem circiter septem millia,rerlitum per
sunt egressi sicque pucilico navigio Plolemaidem
;
viam maris continuantea, et pn speris veli? ac sine
perventum est. Nec mora, rex adventu tam glono-
tnrbine navijjantcs, in festo S. Martini ad pnrtum
sae matronaa cognito, cum omnibus primoribus re-
et stationorn anchoras
inanlc Cypri ;spplicurrun ,
.
)
gni sui et universis pueris domus suae, in veslilu
suas in piofundntn jacientes aridum abipsie
<t in
diversi jieneris et pulchritudinis, in regio cullu, in
navibua descendere festinantes. Nec mora, ventua
equis et mulis.ostro et argeuto fulgentibus,in tubis
fortis ac vehrmons, qualis pcr annos plurimos noa
et in omni dulcedine musicorum e navi egredienli
est auditus a nautis, mari incubuit, motum et ler-
adfuit. Sed et plateae miriBoia el variis lapetibns
vorem intolerabiiem readiait,uaves quussavii.funes
stratoj.vici purpureis velis adornati in honorem tam
navium suo impetu attrivit, anchoras a proundo
nobilissimae.et thesauris famosissima? matronse,ru-
sustulit, procellas sic contra naves ampliavit, ut
tilabant, sicut decet reges in omni gloria ct pompa
navis in navem discurrens sine remiire mutuam dis-
exaltari. Cum
hac itaque jucunditate et laude ea n
solutionem pateretur, et sic tota illa congrngatio
inducta, et regi stabili connubio copulata nuptia-
Christianorum cum universa suppellcctile misera
rum magnus apparatus ornatusque factus est in
eubmersione absorberetur. Nulli evaserunt praeter
regio palalio civitatis per dies aliquot thesauri ;

duas buzas,quae de numero tredecim naviumerant.

plurimi ab ea in eerarium regis translati, quibus
Crastina aulem,maria feritatesua sedato,tot millia
multum rex et universi, qui bellis Turcorum arma
corporum nobilium etignobilium crebraillius inun-
amiserant, nunc inaestimabilitcr relevati et dilau
datione in aridum sunt ejecta, ut vix trium hebdo-
sunt. His jam nuptiis finilis.et rege Jorusalem cum
madaruui curriculo sepultura per cainporuiri plu-
sponsa sua ascendere disponente, Rotgerus in An-
nitiem illic a fidelibus conderentur.
tiochiam, benigne a rege commendatus, viam inei-
stere disposuit,cui nova regina mille marcas argenfi
Capi XVII. —
Quod milites Baldewini regis navali
prslio contra Babylonios gloriose decertavc;
cum cumbyzantiis quingentis,cum
ostris pretiosis,
In anno secundo post nuptias rpgis Baldt wini,
mulis etequis egregiis dono contulit, praeter grega-
exercilus regis Babyloniae copiosus navali adventu
rios mililes,qui alonginquoregi ad opem confluxe-
usque Sur allapsus est in Assumptione B. Murise.
runt, quibus non modica praemia auri et argenti
Ubi insidias Christianorum alii molientes alii re-
pariter collata sunt.
— D rum mercationem facientes,post terlium diem Nati-
Cap. XV. Ubi post reditum Christianorum Turci,
devastantes terram Grxcorum, urbem Stamiriam vitatisipsius Virgiuis jam mora iacta,redilum para-
snbverterunl. verunt. Ptolemaitii vero appropiantes,ordinaverunt
bic quibusdam ad buu redire tervenlibus, quidarn navales acies, omni armatura adversus Christiano-
viam per Romaniam iu arido insistentes, civitatem rum munitas quarum duae majoris viriutis el
vires :

Siamiriara applicuerunt, qui a Greecis, viris Chri-
stianis.in omni administratione necessariorum cle-
menter hospitiosuscepti sunt. Nec mora,Turci,qui
a rege ex Galilaea fugati, civitates et
gis Graecorum expugnataet attrita, praeda et spoiiis
in nihilum redegerant, ejusdem civitatis mcenia
aggressi, obsidionem ia circuitu locaverunt, pluri-
mam vim,uiinas et terroies civtbus iuferentes.Hinc
multitudinis post tergum custodiam agentes, sed
nimiuin rebus et hominibus occupata.', a longe plus
milliari subsecutae sunt.Cives vero et regis milites
municipia re- Ptolemaide, qui solito more quotidie per inoenia
diffusi eraut, inluentes vela et malos gentilium Ba-
byloniatn remigantium, statim loricis et galeis in-
duti.tribusquegaleidis circiterquadringentiinvecti,
undis inferuntur ut naves subsequeutes aliqua bel-
705 HISTORIA HIEROSOLYM. — LIB. XII. 706

Hca arte vetataa captivarent.Navis vero cxdunbus, A 1 >'' S intentus haberetur, subito transfoderent ; et

qusB aimisonusta erat armia et populis, effugere sic ab eo dona recipere mererpntur. Immissi igi-
mini nri,|iliii ,
iraadefensione armorum coepit tnr clam oratorio Malducum intrantem ct Cfflre-
nona usque ad vesperam
iei : moniis secure insistentem repentino impetu inva-
Sed tandem post niminn r-edpm utrinque illutam serunl quem acutissimo terro pariter trans prae-
:

coBpit viribus deficere, captaque usque ad portuin cordia figcntes. ha?c prorsus ignorantem cxstinxe-
civitaiis Caiphas perducta est.Apud Caiphasquidam runt, fug;ique elapsi sunt. Dochinus hujus perfl-
Sarraceni capli et vulnerati, custodiae mancipali diae et homicidii conscius, licet tum dissirnularit,
relinquuntur, incolumes vero U3que Ptolemaiiiem dum
a suis rem nctam comperisset, ficlis lacry-
curnsua nave opta transmissi suut cum pariter mis et planctu maximo sine cordis affectione de
vulnerutis Christianis quibusdam. Sed vulneratis morte tam magnifiei principis coepit con |ueri, et
Christianis a tribus galeidis expositis, caeteri adhuc mortis illius auctores usquequaquc persequi ju-
incolumes Christiani, aliis assumptis secum sociis sit et investigare. Sed frms illius posl modicura
in duabus galeidis,navem,quae ampliusrebus.mili- apud Turcos ccepit propalari et cx eo die ino- ;

lbus ct armis onerata et impedita,tardior ibat, in-
secuti,jnm quinquegaleidis valide assilientes rinxo- „ prosua perfidia prorsus inexcusabili perpessus
runt.lli,- eoontra non minusvalidese defendeniiluis,
ac orani genere nrmorum sa^ittarumqne.JHCiilatio-
neviriliter pro anima pngnantibus, poslremo post.
nimium bellicum laborem a maneusqueadmedium
di m utrinquo gravatis, fere gentilium navis, qua?
dicitur cattus,abeorum manibus defensa et elapsa
dia et inimicitias illorum incidit, multas insidias
Cap. XIX. —
De copioso apparatu gentihum versus
Autiochiam; quem Baldewinus rexduperdidii ptr
suam militiam.
In annos ecundo post necein Malduci Burgol-
dusde regno Corrozan egressus. Brodoan rex
Alapia?, et Cocosander de civitate Lagabria, cum

est.Quod viri et milites Ptolemaidea moenibus spe- quadrdginta millibus Turcorum in teiram Antio-

culantes, et Chrislianorum galeidas defecisse, con- chiaa cum apparatu maguo et intolerabili arma-

silio facto, duccntos ad subveniendum illis mitiere

tura profecli sunt, tentoria sua locantes in cam-

eonstitneriint. Kt sio navis undique crebro assultu pestribus civitatuia Rossa, Ruyda et Femie, qua-

illarum sinc intermissione fatigatauc superata.ve- rum suburbia torrnentis Lpidura atterenttset
spere Ptolemaidom vi perductaest. De Sur, quae expugnantes, Femie vero nullalenus nocere va-
Tyrns dicitur,dua? iraleidre illis in auxilium proces- lentes, totam regiouem inibi praedu et igne depo-

serant sed viden'PsG-illorum constantiam et suo-

;
pulati sunt. Tommosam, Turgulant, Montfargiam-

rum defectionem, fugiendo in sua reversai sunt. que civitates iu virtute magna et manu rohusta
Erant hac in nave mille viri pugnatores fortissimi, expugnantes, Willhelmum priucipem Christiauum
quos totanocteex jussnregisad custodiendum cives de Percc, horumque praesidiorum pra?sidem, ca-

multis vigiliiB el armis obsederunt; et res eorura plum et vinctum abduxerunt; caeteros in eis re-

innumerabiles miliiibus divisae sunt.Ex Sarracenis pertos alios capitali sententia peremerunt, alios

alii decollati. alii innumerabili pretio redempti et captivatos tenueruut. His in regionibus diebus
laxnti sunt. hebdomadarum undecim consedisse perhibentur.
Cap. XVIII. —
Qucmodo princeps Damascenorum. Rex vero Baldewinus Jerusalem tuncmoram fucie-

fraude occiderit alium principem Turcorurn. bat.Qui iuvitatus ad auxilium militumChristi.cum

Post ha?c anno sequenti praifatus Malducus,unus quingentis equitibus et mille peditibus, et cum
depra3potentibusTurcorum,post pluriraam stragem eo princeps Damasci Dochinus, nunc ipsiregi fide

etcaedemGhristianoruraapartibusRomaniae in Da- alligatus, in plurimo equitatu versus Antiochiain

niascumredirns.apudTurcns et omnes gentiles no- iter accelerant. Punctus, filius Bertrauni de Tri-
mine et faina exaltatus est, eo quod prae omnibus plu, quae est Tripolis, adfuit in eodem comita-
aiupliorera tyrannidem infideles Ghristiexercuisset tu cum duceniis equitibus et duobus inillibus pe-
Unde Dochinus, princeps l)amascenorum,gravi in ditum usque ad civitatem Taramriam regia via
vidia et indignatione tactus, omni versutia qua no- D profeclus. Ubi Roigerus de Antioehia et Balde-
iieritum iliius moliebatur; sed tamen occulte, viuus de Rohascum decem millibus equitum et
neodium suorum incurrerel,a quibus idein Maldu- peditura illis occurentes,et hac in terraocto diebus
cus propternimiam dationem suam et miiitia? stre- moram faeientcs caslrumetati sunt. Turci re^is au-
nuitalem valdecharus habebatur. Quapropter,dum di'.a prajscniia etsuorum copiis, versus civitatem
ssepe circa raortem illius dolosamachinatione sata- Malatinam in montana fugam constituerunt quia ;

geret.nec iuter plnrimas versutias loons hnnc peri- cum eo confligeredifTidebant.Rex igitur, comperto
mendi daretur, tandem hanc suse 'fraudis reperit recessu Turcorum,redire cum suis dispouens.uxo-
viam, qua virum mortificaret, nomer.que ejus de rem Taokradi, quae filia erat regis Franciaa, secum
lerct. Quatuor enim milites ex genere Azopart duxit,quae ex regis consilio eidem Puncto copulata
donis ac rn gniticis promissis convenit, quatenus est.nuptiis gloriose et in omni plenitudine ac pin-
clameum in armis furtivis in die solemni in se- guedinecelebratisTriplas.qua? sibi.ha?redilariojure
crcto oratorii sui, dum iu coeremoniis ritus gen- a parentibus reiicta est.
 701 ALBliRICi AQUKN81S JOd

Cap. \X. —
Ufn but lewin rege redewnte Hiero» oly-
i

\ rnulorurn lergof'erebaulur,admare Rubrumveniese

m, lurci readunatii viribtu fundunlur, perbibetar, in quo ipsoel sui a caloribus, qni in
t , Turci siue mora ad Ga- lern bac gravissimi sunt.biineandorecreati eunt,
stum. Hareeh et Synar, c vitatesQallorum in fortt- ac piscibus hujus maris refocillali. Ibi in monte
todioe rsisuat,terramiavadeote$ omniaqoe Sina monachos Deo servicntes aurtiens comrnorari,
illi la non paroe depopulaotee. II .tgprus et ad eos per devexa montis cau«a orationis et allocu-
tldewinuih ;t<'s,plurimumde reditu re^is tionis accelerare decrcvit.Sed rogalus eorurn nun-
turbatisunt.eoquod proou jam abiens revocari non ad sc prcmissifl, minime asceodit, ne scilicet
tiis
possct. Et ideo consilio tubito,ne ci nunt os in monachi suspi-ctiproptercatholicum regem a gen-
num dirigereot, Buo^tantumad quindecim millia libus de monishabitationepellprentur.Abhinc enim
collegerunt ex omni genere tain Francorum quam usqne ad Bahyloniam civitatem intra quatuor dies
armeoiorum. Krani aulem Turci in tres divisi vcniri posse referebatur.
Booietates super fluviura Parfar, qui inter duaa
oivitates, Cs&aream Stralonis et Feiniatn, facit
Cap. XXII. — liex Baldewinus suorum monitUmibtii
a inonte Szna revertitur Jerusulem providus.
alveum.Primo denique dilucolo in d e Exallationis
erum, quia sibi vireserant exiguae.cum quibus
\
Baocts cruoiSjRolgerufl etBaldewinus Factisaciebua
Ji ueque per loc solitudinis in silentio descenderat ;et
.

ipsos Turcos aggressi suot: ubi,praelio eommisso.

quianunccce.pit propter moras aliquaspleneadveu-
quiadecim miilia Turcorum oeciderunt.pauci Chri-
tus ejus populari.datum eht ei ab amicis consilium
Btianorum ueeubuisse reperti ^unt. Primo exercitu
ut nequaquam ulterius viam perageret ;sed quanto-
sicatuito, Rolgerus ad alterura dum tend<-retvoci-
cius Jerusalem in silentio securus repeJaret.Si enim
feraiione magna, universi hostes mctu attoniti,
introitus aut exitus ipsius regis innotuissel, supra
fugam ineunt ad v&da pradieli Suminis, et undis
centum milia cujusque generisgentilcset in occur-
iovoluti ci euffocati perierunt.Tertius dehino exer-
sum confluentes in armis undiqut viasoccupassent.
citus hac oatholioorum victoria stupefactus,dum
Nunc vero suorum consiliis acquieecens et ;« lerra
viarum errore diffugium laeeret.forle applicaverunt
egrediensin cautela qua noverat,per vallem Hebron
regione Camollajjin vallequadam juxta castruin
iii
et [.iffisidium S. Abrahee redire disposuit.Ubi cum
Malbech.UbiDuehinus cum ocio millibusoccorrens
suis perr.octans, corporafeBsa cibariis terrae iliius
graviter cum eis preliatus est, tribus miliibus illo-
copiose refecit. Dehincviam quse ducit Ascalonem
rum occisis, et mille ubductis captivis. Erant eoim
insistens, universam praedam, quae per campestria
iuter hos Turcos fugitivoa multi de progenie et
Ascalonis vagabatur, in pascuis contraxit ramelos
Banguine Malduci,quiplurimumsibi saepe adversa-
ducentus, aru.enta boum plurima,greges ovium ca-
banlur,de ejus pertidia et nece iniqua,ut propinqui C
prarumqne: cum quibus potenter etsine persecu-
illorum.in terra Corrozan apud majores et minores
tione Jcrusalem reversus est.
querimoniam tacientes,et de nece propinqui ultio-
nem exsequen'es. Ilac de causa L/ocbinus semper
Cap. XXIU. Qnomodorex Baldewinus Plolemaide —
aggruvulus, per mulfas eleemosynas de infirmitale
sollicitus et suspectus, uunc regi Baldewino et sit ulleviatus.
Qdelibus Christiauis fcederatus integrius adhcerebat; Posl diesaliquotPtolemaidem descendens,mense
Turcis usquequaque nocere non desistebat. Martio inchoante graviter ccepit aegrotare, el de die
Cap. XXI. — Quod Baldewinus rex cum manu parva in diem corporis molestia aggravari.Quare thesau-
montem Sina.
profectus sit in ros.quos habuit in vasis aureis et argenteis multis-
ln anno tertio poslquam rex Baldewinus nuptias que millibus bysanliorum,pauperibus jussil partim
BUpra dictas regaliter celebravit.tempore antumni erofrari pro peccatis suis et animae suae salute; vi-
.ducentis equitibusetquadringentis assumplispedi- num, frumentum,oleum et hordeum.quod habebat
tibus, profectus est ad montem Oreb, uui vulgo in Jerusalemet aliis in locis plurimis.item paupe-
appellatur Orel, ubi praesidium novum curriculo ribus etorphanis et viduis sine dilatione jussit di-
dieruiu decem et octo lirmavit, ut sic potentius stribui, vitae suae nimium incertus. Domui quidem
terram Arabum expugnaret, et uon ultra mercato- D suae parlem contulit militibus quoque domesticis ;

ribus transitus bincet hinc daretur, ni9i ex regis et advenis, et cunctis, qui sibi in auxilio militari

gratia et licentia; vel uilae insidiee aut vires inimi- servierant in conventione solidorum, byzantios,
corum subito adessent,quin fidelibus regis in arce aurum, argenlum et ostra plurima largitus est.

constitutis paterent:et sic ei regia
esset.Sichujus pnesidii munimine undique lirmato
ad resistendum inimicis, rex, ut novarum rerum
sempereratavidus, sexaginta equitibus illustribus
secreto convocatis, viam suam aperuit versus re-
gnum Babyloniae,si forte in captione Sarracenorum
etIdumaeorum,aut invasione civitatum aliquidin-
signe agere valeret. Etiam deserta loca vastae soli-
tudinis exsuperans, iu abundautia escarum, quae
arximpedimento Omnia debita sua persolvi praecepit, et constanter
admonuilne animeesuae essent impedimenlo. Sed,
Deo volente,qui omnibus pcenitentibus dat vitaniet
mortem transfert, huic iam nullum spem vivendi
habenti.precibus et lacrymis pupillorum et vidua-
rum sanitas redditur etcorporis sui debilitate al-
leviata, ex toio athleta Christi convaluit. Jam enim
anlea tam valida illius aegritudine d'vulgata.nava-
lesexercitusBabyloniorum,qui Sur applicueraut.ut
 :

709 HISTORIA HIEROSOLYM. — LIB. XII. 710

in ipsius regis morte civilales Christianorum oppu- A aciebus et signis tantilli exercitus, loricis et galeia

gnarent, nunc illius salute et sanitatis reparatione induli, aggredienles ipsam civitaiem vacuam defen-
au lita, sine aliqua mor viam aquarum
. in regionem soribus, portas ejus patentes ingressisunl in virtule
Buam rerr.ensi, absque ullius contradictione disces- et assultu et clamore magno ubi necessariarum :

serunt. rerum copiam inauditam repererunt in vino, fru-

Cai». XXIV. -- Qualiter eumdem regem patriarcha mento, oleo et hordeo, in carne et piscibus, in oraai-
, orripuerit, et quod ipsas illicitas nuptias repudia- bus quae vesci possuni. Auri et argenti et totius pre-
verit.
tiosiornaiusmultuseratnumerus, quod ibireperturn
Dehinc rege a languore suo relevalo, Arnollus esi. Universi enim inhabitatorcs civitatis, repente
cancellarius sepulcri Dominici, nunc anlistile Golte-
audita fama tam proximi adventus regis, omnis
Jino mortuo, patriarcha electus et constitutus est.
dcfensioniset rerum suarum obliti, fuga^que tanlum
Doinde Romam profectus, a Paschali pontifice Ro- intenti, procul ab urbe recessorunt, solum de vita
mano benigne commendatus, et reversus, et de
et salute curantes. Rex et sui curriculo novem die-
omnibus objectis excusalus, doniinum regem ex
rum, itinere et inaestimabili calore torridae plagse
admonitione et jussione ipsius apostolici ccepit
corpora fessa et gravatarecreantes, cibis et potibus
arguere et monere, ut prsedictam matronam, quam
n abumianter repertis, sexta feria Sabbato et ipsa
duxit nxorem, a thalamo suo amoveret propter
Dominica quieveruntjuxta voluntalem suam omnia
adulterium, quo in prima conjuge, orta de principi-
facientes.
bus Ariiienue, peecavit, eo quod legitimas nuptias
adnllerinis illius tcoiavit connubiis. Interdixil etiam
Cap. XXVI. — Rex Baldewinus, capta Pharamia,
usque ad mortem ozgrolavit.
illi hac de causa quod consanguinitatis ejusdem Dominica vero, die qua mediatur jejunium, viri
matronao, ortae de sanguineGallorum, reus habere- desua salute tolliciti,conveneruntregem,
sensati et
tur. Ex hac admonitione constituto consilio in urbera in hunc modum loquentes Pauci sumus, et jam :

Ptolemaidem in ecclesia S. crucis, rex ab uxore sua civitati el regao Babylonim virtus noslru innoluit, et
seiuestratus est, Arnolfo patriarcha hoc agente, et Babyloniu non amplius hinc quum via trium die-
li3BC
ornni clero et ipso judicante. Illa vero tristis et do- rum remota esse perhibetur : ideo consilium adinvicem
lens,ab hoc vinculo marilali synodali legesoluta, in conferamus, ut ab hac civilate exeuntes, viam, sicut
Siciliam navigio est reversa, rex vero ab ipso die et devovimuo, continuemus et non moram hic [aciamus.
deinceps in observantia indictae pcenitentiffl persi- Rex itaque suorum consiliis salistaciens, summo
stens, mira abstinentia et castimonia ab omnibus diluculo sociis admonitis, muros civitatis diruens,
illicitis corpus edomuil a Deo tacius et moni-
ignes universis aedificiis turrium et aedium immisit,
tus. C totis viribus ante omnes praecipue stragi illius in-
Gap. XXV. — QuoiKodo Pharamia civitas capta sit. cumbens, ne Babyloniis ultra vires et opem confer-
Post aliquantum deiode temporis, audita queri- ret.Hanc vero stragem, ut dictum est, dum rex prae
monia super omnibus adversitatibus quae ab Asra- cunctis validius ac attentius exerceretin ruica mu-
Jerusalem venieutibus aut
loniti^ fiehant peregrinis rorum, in aedificiis; incendendis, ultra modum mem-
redeuntibus, rex Baldewinus accepto consilio suo- bris calore et labore vexatis, vehemente infirmitate
rum ipsum regem Babyloniae cxpugnaredecrevit; ut corripitur, el magis ac magis molestia corporis coe-
si forte terra et regnum diviliaequeillius dissiparen- pit augeri. Jam vero tenebris relatis el prorsus sole
tur, minus Ascalon superbire et rebellare valeret, sublato, vitain desperans, primores sui exereitus
qua3 samius opulenlia regni etcopiis armorum rele- convocans, debilitalem sui corporis detexit, nec se
vari et extolli solebat. Et jam veris tempore aspi- posse morlem nunc evadere atlestatur. Hac audita
rante assumptis ducentis et sedecim equitibus, qua- desperatione et desolatione regis,universi a minimo
dringentis vero peditibus bellico opere doctis et usque ad maximum cceperunt ingemiscere fletus
assuetis, viam insistit per loca arida et solitaria cum nitnii ac lacrymae aboculis erumpere, et magna in

vehiculis cibariorum non praedam aut quidquam cunctis facta est desolatio : nulli quippe spes aut
contingentes de universis locis Arabiae, quae illi aut D fiducia redeundi ultra Jerusalem eral, sed arhitra-
familiaritale ronfoederata erant, aut aliquera respe- bantur se hoc in exsilio capitali sententia esse peri-
ctum faciebant. Undecim denique diebus jam via mendos.
conlinuata cum omni manu praedicla, aperitur ei Gap. XXVII. —
Consolatio etjussio regis ad milites,
fluvius Nilus, qui perfluit regioneoi terrae ^Egypli habiia de morte et sepultura ejus.
in quem descendentes,asudore loti sunt.Inue caslra Ad quos corroborandos rex,licet mire aggravatus
moveiites, die quadam feriae quintse ante mediam esset, ait : Quare sic, viri fortissimi et ssepius in pe-
Qu idragesimara mense Martio applicuerunt in riculis probati, anirnus vcsier in mei solius imminu-
terminos cujusdam civitatis,qu33 vocaturPharamia, lione disturbatur, fletus, desotatio et dolores geminan-
muris, portis et mcenib :s munitissima. Et haec de tur ? Non, fratres mei dilectissimi et commiliiones
reguo Babylonia? erat urbs speciossima, non am- dulcisfimi, mors mei solius corda veslra sic mollesare
pliusquara trium dierum ilinereaBahyloniadislang. et deficere faciat,etinfirmareetiamin terra veregrina
Sexta vero fena, qua? proxinia erat dies, ordiualis el inimicorum. Mementote in Dei homine, quia rnea
 :

7H ALBEKlCl AQUEM na
pirtus untiu m( famtinft rt quhiudhuc intsr vot tjiuun- A prinoipei et cornroilitones, equitfis st peditee, pru*

plnrimt kuheuutiir, quorumvi ilium parun dolore in laerymaa cum magno olulatu et planctu

uu/ nihil a meo dittat. Et viri estote fbniuimi, flnxere nirai liue flelom oongeminaieen»,
quaquam effemtnari nisi timor esset, qoem in terra undi<]ue boattli up-
icitos essequ caute prebenderunt in taoti principia amisaiooe. Qoapro»
virtute arm* rum vestrorum ei regnumJo- pter di Bimulata illius morte et omni trislitia, sicut

lemretineai u principio Deo devovistis. obnixe rogavil, aectua est alvus iilius, viscera ex-
Et hoc omni
di( lo, el in flde atque ol ita et eepulta, corpu aleumintuaetexte-
vantia admonuit universos qui aderant, ui Bi'obiret, rius, in ocuiis, ore, naribua et auribus arornutibus
nunquam corpus ejus examinein lerrs hac Sarrace- quoqiK! baisamo comliturn, corio consulum ac
tic

norum aepnlcro reoonderent, oeludibrioet deriaui tapetibua involulum, euuis irupositum, ac (irm ter ;

gentibus haberetur sed cum omni arte et

;
labore, alligatum est ; ita ut nulla gentilium aslutia percipi
quo valerent, ad terram Jerufltlem oadaver fcuum poseet eum obiiaae, et sicin audacium persequcndi
reportarent, et juxta fratrem Buom Godefridom sc- exercitum iesobitum^undiqueebullientes.animaien-
pelirent. llnc audientes, et vix sc a fletu cohibentes, tur. Hac ezanime cnmpositnm, hoc-
uric ubi corpu^

onderunt, quod gruve et importabile onua illis jg

que vehiculo caute perterrnm peregrinam, perloca
imponeret, cum etiam impoesibile csset in diebus deserta et iovia deductum, per regionem vallis
gTavissimi et ajstivi caloris aliquod cadaver reser- Hebron, ubi castellum et sepultura sanctorum pa-
vare, tangere et poriare. Ad ha?o rcx magis instat, triarcharum, Abraham, Isaac et Jacob usque in
Imonet universoa causa directionis ause hunc
ut bodiernura diem a lidelibus honoratur, reditum '•-
laborem non recusarent. Et posthaec dielasicpre- cerunt, per dies continun.s a dextria et a Binietrls

oatur, dicens Statim cum mortuus fuero, preeor ut

: semper custodiam armatnrum r-quituru et peditum
alvum meum ferro aperientes, interiora mea lollatis, babentes. Dehinc cum exstincio cnrpore regis in
corpus vero sale et aromalibu* conditum corio aut carapestria Ascalonis applicantes, erectis signis et
tapetibus involvatis, el sic adcatholicas exsequias Je- cunei* ordinatis,insola virtute militiri confidtntes,
rusalem juxta sepulcrum fratris mei referatur et se- sine impedimeoto et aliquo adversatiorum incursu
peliatur Nec mora, Addonem cocura, qui erat de transisse |icrhibentnr,(iuousquo montana JerusHif-ra
donio sua, &ccersitum sacramento al!i;,'uvit i*i alvi ipso di' 1 sancto celehri Pulmarum unanimiter cum
sui sectione etviscerum ejectionc. Gui et ait Scias, : regio cadavere in^ressi sunt.
me in brevimoriturum, etidcirco sicut me diligis,aut Cap. XXIX. —
Quod regali sepulcro regem condie-
modo mortuo runt, et quod staiim dominus patriarcha infirmatus
viventem atque iiicolumen dilexisti, el
obieiit.
fnlem serves,me ferro exentera, sale interius et ex-
Eadem denique die a monte Oiivarum dominus
terius meapprime frica; oculos, nares, aures et os
Palriuretiu cum ciero suo postPalmurum consecra-
weum non parce itnple, et cum cxteris me reporlure Domini et
tionem descenderut qai de lemplo
non desinas : ct sic desi lerium meum scito tc adim-
:

de univorsis ecclesiis frutres occurrentes, ud diem

plere, et in fmc fidem mihi te credc servare. Et hoo
1'eetum conveneruntin hymnisetluudibuoincelebra-
disposito.feriat^rtia veliementius inflrmilateusque
suorum prima- tioue diei suncti, quo et Dominus Jesus in asello
ad interitumccepittorqueri in oculis
rosideiis, civitateuisunctum Jerusulem ingredi di-
tum et lidelium.
gnutus est. Sic vero omnibus conventiculis Chrislia-
Cap. XXVIII. — Inquisitio militum, quis post eum
debeat tenere coronam : et corporis ipsius reportatio
norum ud id solemDe in laudibus Dei congregatis,
in Jerusalem. eccerex defunctusin niedio psalleutium allalus eet
llli vitae ejus defeclionem intuentes, quia vir uia- in cujus visione vocessuppresss etluudeshumiliutae
gnteerut supientiaj, dumadhuo incolumis esset, re- sunt fletus tum cieri quum populi plurimus uuditus
;

quirunt quetn po»t raorlera suara velit hasredem est.VerumtumenPulmarumexpletootficio,elomnibus

regni Jerusulem locuri aut coronari ; quatenus ex perquam Douiinu»
per portum, quae dicitur Aurea,
ejus conoilio ct decreto certius et sine lite coronan- Jesus ud pasbionem venieus immisus esl, cum rege
Eustachio regnum
u detuncto mtromissis decretum estcommuni consi-
dus posset constitui. Qui frutn :

dt- stinuvil, si forte venerit : si vero astaie uequiverit, corpus exumine sepulturaj traderetur,
lio ut statiin

BuldewinusdeBur^eligutur, auttalis,qui populum quoddiureservatutnetiam letidumdiutiusreservari,

Christianura regat, eeclesias defendat, qui stabilis gruve et incouveniens ab omnibus terebutur. Nec
in lide maneat, quem nuilu udversarioruiu virtus mora, cathoiicis exsequiis explelis, a domino pa-
lerreat, aut merces leviier corrumpat. El hoc dicto, Iriarchu terru? commeudatus, juxta irutris uterini

vir in terra nativitatis sua; de Lofhaiiu^ia ex uobiii Godefridi sepulcruin in loco Culvuriie, in vestibulo
sanguine nobilissimus, rex iu regno Jerusulem «lo- templiDominicisepulcri muusoleo,sicutdecetreges,
riosissimus ac victoriosissimus, Dei .thleiu fortissi- in memoriam et honorem sui nominis, maguo et

iuus, spiritum vitae exhulavit, in tioe Christi stubilis mirifico opere, et manuore candido polilo, inter

et in confessione Domini purgutus, Dominici corpo- caiteros sepultospromolus est; sicut et frater ejus
ris et Bangninis peroeptioni omnitus, Jara sic de- Codefridus ecdciu raausolei honoresuoiimatus est.
functo principe clarissimo in terra barbara, egregii Jam sepulto lam ciarissimo principe Jerusalem, Ar-
 -

71 I HlSTOItlA Hr.nOSOLYM. - LIB. XII. 714

nolfus patriarchavenerabilispraedoloremorti9 tanti A mcnta camelorum super triginta milliu.boum cen-
regiset aihletae Ghrisli, vehementi infirmitate cor tum millia, greges ovium et caprarum iuaudita
ripitur jetspatio trium hebdomadarum male habens millia de lerra et regione sua educenles, et ad pa-
vitam finivitjuxta patriarcharum sepulluram appo- scua cogentes in latere regni Damascenorum,illuc
situs. proseculi sunt herbarum cupiam, liceutia et con-
Cap. XXX. — Quomodo, sepulto regc Baldewino, sensu principis terrae Damasci.pro pacto byzantio-
nepos illius, Baldewinus de Burg, ab omnibus in rum,quodipsedominustemcab eis accepturuseral.
regem sit electns et unclus,Germundo novo pulriar- Curn tot millibus,equite6 et pedites supra quatuor
cha consecrato.
millia ad custodiendos greges,suntegressi de terra
Eodem die quo rex Baldewinus humalus est, et
-Egypti et Arabiae in lancea etgladio, et omnipin-
Arnolfus patriarchacccpit ajgrotare,clerus et popu gucdine cibariorum necessariorum.Hidum pacifice
lus tam rudis Ecclesiae tanlo rege ac defenscre in latere regni Damasci supergregem suum cuslo-
viduatus, de regis restitutione agere cceperunt, di- diam agerent nec quidquam meluerent
solliciti,
cenles non utile esseconsilium ut regeac defensoris
fiducia Dochini principis Damascr, cujus gratia et
eolatio locus et gens diu careret, et locus et terra
pascua diffusi erant cum uxoribus et
licentia per
a nullo defensa penret.
r Cumque divcrsi diversa
pucns, ,,;„„, ___„ „_* _„ ,-,-
_,„„_;_ ,
mos est gentilium fama
., *\ . ._,, *R .
sicut lantorum :

dicerenl, tandem omnibus acceptuin fuit ut Balde-

pastorumaterralonginquahucprogressorumattigit
winus deliurgin thronoregni Jerusalem loearetur aures Gozelini de Curcenay, qui dono regis Balde-
eoquod iniles imperterritus tnulta pericula in praesi-
wini,fratrisGodefridi,terrametreddilus Tabarice in
Christianorum saepe sustinuisset,et
diis pro salute
bencficio obtinuit, eo quodiltis parentibus ortus,
terram Rohas strenue abomniassultu hostilidefen-
Baldewinide Burg facli regis Je-
filius essei araitae
sam retinuisset. Et stalim acclamatum est illum
rusalern.Hie ergo Gozelinus tara innumerabili gre-
corunam regni jure recipere, et dominum patriar-
gum comperta multiludinein locoremotoct solitu-
cham in regem procreare et promovere. Venerat
dinis. Godefrido de Burs et de terra civilatis Pari-
enim idem Baldewinus ad diem festum adorarein
siorum,viroegrPKioetmiliticlarissimoin omuiopere
Jerut-alem, de omnibus quae acciderant nescius.
bellico, fralrique ejus Willhdino indieare non dis-
Patriarcha aulem adhucvivens.licet aegrotus,videns
tulil, et ad invadendum praedara utrusque fratres
populidevotionemetconstantiamergaBaldewinum,
adhortatusesl.Qui illius adhortatiouiacquiescentes,
quantulumcunquereniteiUem.et divitias Rohas sibi
centuraet sexagintuequitibus, virisbello audacissi-
suflicere protestautem.ipse assensumbenigne attri-
mis e! praedarura avidissimis, peditibus vero sexa-
buens, in rfgem et dominum Jerusalern unxit et
_ •, •• j • - gmta
consecravit Unctus autein Baldewinus et consecra- (_
, n . m arcu, lancea et Bgladio foroeissimis, "admo
u,uu
.

(
.
_V __7 |> . i

nitis et congre_ati?,profecti suntin regiu:iera e.im-

tus in regem, et in sanclae resurrectionis die prae-
dem qua pastores el pastorum custodes, fortissimi
clara honoratus, honorilice est exiltatus in laetitia,
mihtes Arabes, _Egyptii, Idumaei accubabant, et
his diebus sacris jucundatus, et justitiam Dei in
arment cumovibusctcaprisspatioseinlongitudiuu
i

omnibus devotissime operalus. Die vero statuta,

et [atudine va^abantur. Ut vero ad locum perven-
sicut jusium est et leges docent,universis primorL
tum est. Gozelinus cum quinquaginta equitibus in
bus regni in palatium Salomonis regis convocatis,
una acie adextris attitulatusest ad subveniendum.
singulis beneficiacontulit,fidem et s<cramentum ab
Willhelmustotidem insuocuneoordinatisequitibus,
his suscipiens,ethonorificequemque io sua remisit.
galea et loricaindutis,6inistra ex parte procul posi-
Civitates vero,Neapolin, Samariam, Joppen, Cai-
tus reoiansit, ut vires auxiliatrices sociis bellum
phas,castellum S. Abrabae, Ptolemaidem.Sagitiam,
insistentibus c 'iiferret. Godefridus de Burs sexa-
Tabariam el eaeteras civitateset loca duae erant de
ginfa equiirs in sua acie retinens, cum omni co-
regno Jerusalem suo subjecit imperio,quosdam re-
mitaturobustorum peditumin me lium constitutus,
ditus eorum suis constituens primatibus, quosdam
audacter pastores pastorumque magistros impetit,
Yero suae raeusaeattitulavit.MurtuoRege Baldewino
et Arnolfo palriarehu,Baldewino quoquc m regem n
__,_ ,,. _., ;.. _•:____
prae.am abducere conatus,
...
^ et omnibus vmuua
U3 viribus
L D rapinae lnsistens ,nimium processit inter manus
unclo, Germundus, vir oonae conversationis, ab
i

omni cleio ei populo iu patriarcham eligitur ; et
consecraius a canctis pontiiicibus, calhedram epi-
scopalem Jerusalem meruit oblinere,ad regendum
populum Dei vivi,et corroborandam novaui et san-
ctam Ecclesiam Jerusalem.
defensornmgregis.Quatuormillia,cornibuset8ignis
auditis, in momento adfuerunt ad excutiendos gre-
ges qui Godefridum cum suis coronantes, graviter
:
cum eis commiserunt,donec Godefridus et sui pau-
cissimi tantorum vim sulTcre non valentes,ad qua-

Cap. XXXI —
De qualuor millibus Uumaeorum draginta in arcu, lancea et gladio ceciderunt viri :

pastorum. quos in die sanclo Paschgs Ch.ristia.ni fortissimi,et usque arl hancdiem iuomnibus praeliis
milites,<Xum insequuntur, passim occiduulur. invictissimi singuli reditibti3 terrarum et locorum
;

ln anno secundo regni Baldswini de Burg, ncvi possessionibus ditati, in obsequio Oiilitari et ipai
regis Jerusalem, principis Rohas civitatis, quidam equite» sub se habentes.alius viginti, alius decem,
Sarraceni de regno Arabiae, quidam etiam de gcnte alius quinque aut duo ad minus. Octo tanlum ca-
Idumaeuruui, quos moderni Bidumos vocant, ar- ptivi abduotisunt,reliqui armisinimicorum interie-

Patrol. CLXVI. 23
715 PRANCONIS \MliATIS IFFLIGEMENSIS 716

runl.Willhe ioneadinvlceinfor- A. ad m et
tuer dimioantium,ascento equo suo cum suis.dum iliorum fidei levitate.decrevoru; i ir-> quatuor
subvenire veliet angu9tiati8,perfratetael loeaarida inilliaLyzanliorum pro ca;de ,
ul mo ejus
errore riarum retardatur ; et sic sociiu in n ^iatia et consensu deincept et pxci

poeitia perioulo uequaquam suecurrere valuit.G gera suuiu custodiant, et nulii Bia vis inferatur.
linus vero intelligens casum ei inleritum euorum Quod rex consilio Buorum fieri eoncessit, videns
fortium, et ipse inter manus crudelium audacter populi sui profioieci nolentie c.instaniiam. Accepta
involat, nullo tamen auxilio jam occisis sociis tt rex hac auri massa, Ptolema 1 m rcdiit.proanima
attritie polerat prudesse. Heleruntur uutern supra Godelridi et pro animabufl c&terorutu occisorum
ducentosSarracenoruin in eo !em pradio occisiesse. qosj oafl lieiiconsiituens etplurimas missarum
Pediies vero Christianorum de sexaginta vix decem ceiebrationes.
per devia opaca loca elapsi sunt. Contigerunt
et Cap. XXXIII. —
De septingenlii Chrislianis peregri-
h«c datnnagravissimaegregiorum milituinipso die nis, qui post visitationem Dominici sepuleri in re-

Dominice Besurreclionis,qu;>>:do omnes viri cutho- deundo occisi sunt a nequissimis Sarraeenit.
lici solent quiescerea laboribusetcunctis sedilioni- Itemipsoiii annosecundoregisBuldewini s?cundi

bus, vacare eleemoeynis et oralionibus. Existimo inSabbatosanctoejusdemresurrectionis^uaGode-

B
igitur quia hac de causa dati sunt in manibus ini- fridus etpru-dicti militesincrastinosunt ab Idumsifl

micorum, quod tam sanctissima die rapinis inhia- lrucidati,quando jugis de caelo gratia Dei ad corro-

bant; et idcirco suorumauxilio per invia erranlium borandam fidem Dominicae resurrectiunis, in !am-

destitutos fuisse. padeoleiinsepulcroDominicoreposita,flammam in

— momentosuscitutadincendendumhac noctepascha-
Cap. XXXII. Hex Baldewinus secundus in ultio-
nem inimicorum militiam congregavit ,quem Idumxi lein cereum, quidam peregrini circiter septingenti
pecuma placant. qui, adorato Domino Jesu anle sepulcrum ipsius
Ttun lacrymabili stragc fortissimis viris peremptis, venerabile, et qui, miraculo ignis ccelitus
viso
crudelis rumorud regem Bahlewinumad Jerusalem accensi, iu gaudio et corde a Jerusalem
hilari
profectum,et Plolemaide commorantem, transvolat descenderat ul fluenta Jordanis visitarent juxta
do nece et infortunio nomina!orumprincipum,q';o- rilum fidelium.ubijam a montanisusquead castel-
rumauxilioetconsilioEcclesiaJerusalem conforlata, IumCuschetctdeBurgewins processissent insolitu-
niullumdedieindiemproficiebat.Quoaudito,etmorte dinis loco, ecce Sarraceni de Sur et Ascalone
Godefridi dileclissimi militis agnita,concussum est adsunt, armis fortistime peregrinos incurrentes et
cor illius dolore vehementi, et vultus ejus ab omni cum eis praeliu conserentes. Peregrini sicut iner-
hilaritate univeraorum corda, qui his ^ mcs,et multisdiebus viaaggravati,cibis pro nomine
decidit, ac
paschalibus feriislaetitiaalfluebant.in luctum etge- Jesus atleuuati, cito superati in liigam versi sunt :

mitum per omnes vicos et plateas civitatis Ptole- quos impii carnifices insecuti, trecentos in ore
maidis commutala sunt.Nec mora,universis incolis gladii peremerunt.sexaginiacaptivos tenuerunt.His
civitatis Jerusalem oonvocatis in ultionem confia- miseriis etcaedibusauditisin Jerusalem et circuitu
trum occisorum,etdeuniversis locis Christianorum ejus, rex et dominus patriarcha Germundus, cum
habitationisrexcuntraxilexercitum,etusque Bethan omnibus viris,magnis afflicti sunt doloribus.Quare
cum sex millibus veniens,tentoria sua per campe- militesin ultionemfidelium interfectorumsinemora
stria lccarijussit.Nocteeadem coepit ta.'dere exerci- dirigunt. Sed frustra hi ad arma contenduut,viam-
tum Jerusalem et caMeros qui convenerant, vhe et que insislunt. Nam Sarraceni post stragem hanc
ultionis hujus, eo quod Damascenorum civitas fugitivi facti sunt, et in mcenibus Sur et Ascalonis
nimium vicina et Turcoru n armis munita erat. cum captivisChrislianis.cumspoliis Christianorum
Interea dum sic hiesitarent, ldumaei, exterriti fuma immissi sunt.

n . i ii iinn >ui

ANNO DOMINI MCXXV.

FSAMO 4BBAS AFFLIGEIENSI:

NOTITIA
(Fabuic. Bibliotheca med. et inf. Lat., II, 199)

l'ranco, abbas secundus Affligemensis in Brabantia ab anno 1109 ad 1130,scripsit adhuc monachus ad
decessorem suum Ful^entium.abbatem Affligemensem, libros xn De grutiaspu beneficentia Dei. Prodicere
AnUverpiae 1565, Friburgi 1620, qui prajmissa Fulgenlii, qua cum rogat.epistola.leguntur in Bibliothecis
 717 DE GR/JTA DEI LIBHI XII. 718

Patrum Coloniensi lomo XII, et Lugdunensi tomo XXI, pag. 293-327. Sub extremum libri xn, pag. 226,
exstat ormen elegiacum, quod signavit Ifcnricus Gandavensis, cap. 29, ac Trithemius cap. 367, et II,
-10 4, illu*tr. Benedictin. cum Franconem Oe statu futurae qloriie meirice scripsisse perliibent, et Caveus
:

<:r rem putabat inlercidisse Leyserus versus libns de Graiia Dei subjectoa ab illo scripto praeter rem
:

distinguit.
Exstut prscterpa Franconis hujus epistola duplex lomo XXI Bibliolhecae Patrum, pag. 327 Quod mona- •

chus abjecto halitu non ]>ossit. salvari. i-.t pag. 328, tul moniales ac sorores in Bitjardis ad forestum, conso-
latotia. Tn»ctatura Decursu vitae spiritualis per distiaotionos xu aive tomos digestum.ipiem Oudinus tomo
II. pag. 959, memorat, non puio diversum libris xil De gratia. 8fld upud eumdnm Oudiniim land.mtur
etiam Franconis mss. lucubrationes duae.una De jejunio Quatuor Temporutn^t aliera De laudibus BMarix
firginis, [Ad quem putissimum hujus nominis scriplorem referendus sit lilicr De institutione eucharisttx
ignoro. Reperit illum P. Martene, in coenobio de Agonia Chrisii Cinonicorum KegulariumS. Augustini
prope urbem Tungrensem cum hac inscriptione Franco humilis monachus De institutione eucharistiae.Vide
:

Itineris Utterarii tora. II, pag. 198. Mansi.]

FRANCONIS
AKBATIS AFFLlGHMEftSIS
DE GRATIA DEI
LIBRl XIL
(Bibl. Patr. Lugd. Saec. xn, pars u, p. 293.)

EPISTOLA ABBATIS FULGENTIl AD FRANCONEM MONACHUM.

Fulgentius Affligeniensis Ecclesiae humilis minis- A dicturus eslelectis suis: Venite, bencdicli Palrismei
ter et abbas dictus, charissimo fratri, et filio suo percipite rccjnum quod vobis paralum est ab initio
FRA.vcOi\'i,cum salute, et paterna dilectione sanctse sxculi, cujns re^ni nos participes facere dignelur,
t secundae resurrectionis gaudia perenniter possi- qui nosvocavitingratiamet gloriam suam Dominus
dere. Jesus. Quando ;-uiem veneris ad sacramentum Do-
Rogaveram te,amantissime frater et iili,el more minica? passionis ubi ait : Accipile et comedite. Hoc
tuo solito spoponder.is te obediturum, ut de Gratia est corpus meum, precor ut immorari velis, atten-
Dei tractatum quantulumcunque scribercs caecitati tius commendando illam miram erga nos ejus dile-
mene et aliorum mei similium profuturum, qui de ctionem, et ineffabile illud privilegium.et gratiam
gralia Dei balbutiresolemus cum, quid sit gratia
: charilatis, ut sacrosancto suo corpore et sanguine
Dei, sat ignoremus. Iterum ergo rogo te, et per nos dignaretur reficere,cujus corrigiamcalceamen-
obedientiam jubeo,ut, expansis velis sensus tui fla* ti eximiae sanctitatis Biptista Joannes se fassus est
tui Spiritus sancti,in nomine Domini scribere inci- indignum solvere. Spiritus ergo sanctus, qui com-
pias, indubitanter sciens quia vires,quas imperitia pletisdiebusPentecostesreplevitcordudiscipulorucn
tibi denegat, sacrosancta charitas et obedientia Christi, simili virtute et ardoris duicedine repleat
nunquam irremunerata submistrabunt. Incipies g animam etcor tuum,ad eructandum verbum bonum
adultimumdiem,
vero ab initiocreationis Dei,usque acceptum Deo, et coelesti remuneratione dignum,
quando videbitur Deus Deorum in Sion,et eritom- fratribusque, et omnibus sanclae matris Ecclesiae
niain omnibus, et usque ad tempus illud, quando filiis gratum. Vale in Christo.

REGISTRUM FRANCONIS MONACIII AD ABBATEM FULGENTIUM.

Fulgentio domino, et Patri venerando, et ex creatura tanquam Creatori suo sua quasque voce
summi nomine et officio jure honorando,
patris gratiasagit,etad inveniendamillam pretiosissimara
Franco suus tanto patre indignusfilius,filialem
ille raargaritam,thesaurum divitiarumgratiae Dei instar
cum debita obedientia charitatem, avidi negotiatoris sancta avidiiate scrutamini,onus
Pater amabilis,cum ingratus Gratiae Dei non inve- importabile infirmrecervicinostrae imponitis: viri-
niri desiderio lauJabili desideratis, cui jure omnis bus nostris oequa uequaquam lunce, quod salva
 ;

719 FfUNGONFS ABM\T1S AFFUGEMENSIS 720

reverentia prudentieB veslra' dixerim oneri cpmpa- A. cessionis ve?tr<e humerum Orationum supponite.
•itis enim, imo illa vestra modestia et hu- ita^ue vestrarum palrocinio fultus agjjrr-diar quod
mili iiu. prsoipitia ultraclatumquantulum- jubetis, considerans quo ille benigniesimnfl dono-l

cinn, ntibuf etadbue rum 8uornm diatrihutor D' !US,don'.fl sublimioribus

laotil matria Eceletiffl u « ru
'
augentibus sio divitea magnificat,ut pauperes nequaquam abji-

profuturum ;
qni adbuo de gratia Dci (ut d io iti
3) ciat ot qui a divitibua aurum, irgentum, lapidei
:

utiunt, qui gratiam ipsara |

lena nondum voce pretioso
-
. irrl slbi mandat, quae r-ici-
'

loquontur ;
quipree immaluritate sensus,ot grati;e lius mannsdivitum invenire notcst.a pauperioribni
utilitatem, ct ipsum gratiae Auctoreni a<1 iotegrura oblatos ei pilos caprarum ','ratos habet: qui duo
necdum agnoscunt. Optis quidem sanctum, etiara minufa Evnn vidtia; praet ulit donis

vere divinum, upus omni utilitate plenurn, opus omnibus superbientis 9yna','0£«. Ac ne quis forte
omni laude proseqnemium, donum vere supercoe- opusculum hoc pauperis ingenii qualecunque futu-
leste, omnibus linguis humanae paupcrtatis, imo rum praesumptioni imputel, ct propriae eruditionis
ipsiangelicee facundiae inenarrabile.Quid enitn aliud confidentiae, titulum obe lientiae in ipso praifigo li-

gratium Dei quam ipsuin Ueum dixerim ? Sienim mine, epistolam vestram quasi quoddam ediclum
virtus Dei, papientia Dei, decor ejus et gloria ejus imperatorinm calumniatoribusopponens.ut cxcusa-
R
nihil aliml quam ipse Deus creditur, nihilominus tum me habeant.qui imperatisobediim. Incolumen
et gratia Dei Dcus ipsc croditur, si recte credituri vos pervigil ille custos cu?todiat : et usque ad se-
Et de Deo digne quis loqui Buffioiatl Pcrpenditc neclulem et plenitudinem dierum Abraha?, ipsa,
ergo obsecro, Patcr mi, quani grave sit pondus quam diligitis, gratia provehat.
jussionis vestrrc, ct ad sublcvandum sanctae inter-

ABBATIS AFFLIGEMENSIS
DE GRATIA DEI
LIBRI XII.

LIBER PRIMUS.
De Gratia Dei scnpturus.ipsum graliae Auctorem C excellentia, et pro beatitudinis persover. nti.i. Unde
invoco, quatfnus quod jubente eotractandum sus- el Isaias proplieta prophetico sniritu sublevatus,
cepi ;
guienim vos audit, ait,me aulit, digne hoc invisibilem se vidisso testatur, euper solium excel-
tine el catbolico sensu ipso opitulante compleam : sum sedentem, ac duoseraphin, quae sunt agmina
ut sicut in mox in titulo gratia
principio operis, divinae majestati proxima,et exflamma amorisejus
praelulget.sicelin line procotnpletooperegratiarum secundumnomen suum validius ardentia, Simetus,
actio resonel. Universa itaquo qtiasi in quodain sanctus, sanctus Dominus Deus exerciluum, mutuo
cordissinu colligens, et singula quaequediligentius sibi audisse inclamantia.Summaautem illapoteslas
intuens.quaecunquecondita novia->us,aut credimus et incomparabilis virtus, creatrix omninm et gu-
visibilia autem novimus,invisibilia credimos, nihil bernatrix cunctorum.universi continens et nullius
in omnibus invenio, quod non jure gratias referat indigens, sola est quae sic gratis omnia omnibus
Conditori suo ,• quia et sapient^a ejus condilum est, a nemine mutuum quid recipiat. In
pra??tat, ut
cum non esset, et ut in acceptH conditionis suae eodem namquepropheta reprobatis victimis Judaicae
dignitate persistat, ab ipso habet. Nam et illa in superstitionis,ubi ait : Qmi mihi mulliludinem victi-
creaturis Dei summa, beata beatorum
spirituum marum vestrarum, qnia nullius indigeat, evidenter
agmina.in ministerium comiitcris sui miro et inef- insinuat, subjiciens, Plenus sum. Quidquid autem
j)
fabili nobisordine distincta,nihilominus,imo mullo plenum est, juxta id quod plenura est,nullius indi-
magis et ipsa Conditori suo procidunt, quod sunt, get. De qua plenitudine et ille in nalis mulierum
quod sapiunt, et quod possuut, totum gratiae ejus major Joanneshauserat,qui dicebat Deplenitudine :

ascribunt, atque attestante sacro eloquio, incessa- ejus nos omnes accepimus gratiam progratia. Cum
bili ei voce gratias referunt et pro conditionis suae ergo plena sit in seipsa, et non aliunde impleta
 721 DE GKATIA DEI LIBRI XII. — LIB, I. 12 c2

divina esseutia, restat ut universa quee condidit,ex A miserabilis? Siccine ascenditur super altitudinem
nulla sui indigentia,sed ex sola boaitaiia euaegrutia nubium ?siccineconscenditur,quod super astra Dei
creaverit. Jure igiturei ab omni conditione et ab teexaltaturum jactaveras solium? llocne est Allis-
omni ordiuo tam angelico quam humano servilur, simo siinilem esse? An ignoras, miser, quod et in
el quidquid in universacreatura diguitulis et utili- excelsis humilitaa regnet? Sed superbia tua odver-
tatis, honoris fulgel el gloriae, jure totum gratiae tere non polest vel quid sit humililas, vel ubi re-
Creatoris ascribitur. El haec est vera beatiludo gnet. Audi itaque,terra,audi et conlremisce,quia et
omnium, quae facta aunt, ut ad laudem ipsius firinamentum inlirmatumest, et coeluiu ounscissum
omnia referant a quo habent et ipsum quod sunt- perdidit totmillia angelorum.Hiecest causu doloris
Quod quia apostata angelus exdecoris sui magnitu- et planctus prophetici, quem prophetico spiritu
diue tumidus facere noluit, et super allitudincm edoclus levat super priiiCipem Tyr\. Aurum, iuquit,
nubium ascendere,id est,ipsam angelicae dignitalis opus dccoris tui, elforamina tua in die qua conditus
gloriam superba pr;osumptio:ie Iranscendere voluii, es, prasparata sunt. Timena auteui ac tremena, in
et divinai illi majestati omni creuluiae iuaccessibili, ha;c invisibilia foramina digilum infero, sed tre-
similis fleri : tantue impietatis molimine contiilus, mentem manum gratiadivina rcgentc.obscura quasi
de medio lapidum ignitorum ejectus, in terreni n tentans palpo. Signaculum aut margarita non ab
pulveriis vililatem, justa justi judicis rfehtentia est in !
u>,sed extiinsecus perforatur.Hujusergo signa-
dejectus.Nec hoc fine pertingendi scilicct usque ad culi foramina in die conditionis non a seipso, sed
similitudinem Altissimi, superbus ille et superbias manu conditoris sunt praeparata ;
per quae divinitus
inventor spiritus contentus csset,nisi hic finis infi- infusa sapientia,Tyrium principem erudiret,divina
nitus esset.Super cujus infelicem ruinam sub typo sibi gratiacollatum esse quod ad similitudinem Dei
principis Tyri jubetur Ezecliiel propheta prophc.ti- rcfulgeret. Quid vero aurum pro sensu accipimus,
cum planctum assumere ac plangens dicere : Tu aurum opus decoris principis hujus erat, quaudo
signaculum similitu<1inis,plcnussapientia et perfectus luce sapientis illustratus, quid inter Creatorem et
decore, in deliciis paradisi Dei fuistt. Omnis lapis crealuram interesset,discernebat ;quomodocon3or-
preliosus operimentum luum, sardius, topazius, e.t tibus naturac eequalitatem servabat, quando obse-
jaspis, chrysolitus et onyx, ct berillus, saphirus, et quium Creatoritanquam crealura deferebat. Uac
carbunculus, smaragdus, aurum opus decoris tui;
et scienlia; multitudine etdonorum amplitudine factus
et foramina tua in die qua conditus es prsevarata Cherub extentus,et subjecta dignitatis suae eminen-
sunt. Tu Clierub extenlus et protegens, et posui ic in tia protegens,in medio lapidum L'nitorum,in ir.oute
monte sancto Dei in medio lapidum ignitorum. Ani- Dei est positus,videlicet cum electis spiritibus igne
bulasti perfevtus in viis a die condilionis tuSB,
iuis u divini amoris ardentibus, in altissimum divinas
donec inventa est iniquilas in te. quam mira est contemplationis culmen, gratia non merito evectus.
Creatoris principis quam larga
Tyri potentia I
Audivimus uude et quo Tyrium principem gratia
largitoris bonorum omniuminereaturam suam do- evexerit audiamus nunc quo ingrata superbia
;

norum effusio ! qui ex nihilo creatum lantae digni- detraxerit. Ambulasii, inquit, perfectus in viis tuis a
tatis principem,et plenitudiue sajientiaa illustravit, die conditionis tuae, donec inventa est iniquitas in Le.

et perfecto decore adornavit, atque omni lapide In te, ait, inveuta: non aliunde inspirata, non ab
pretioso, id est multiplici gloria virtutum operuit. alio persuasa. In multiludine negotiationis tux re-
Hic est Lucifer ille qui mane oriebatur,qui praeni- pletu sunl interiora tua iniquitate, et peccasli,et ejeci
mio claritatis suae splendore intuentium in se ora te de monte Dei, et perdidi te, o cherub protegens, de
convertebal ;
quem Sol verus, asirorum omnium medio lapidum ignitorum. Elevatum est cor tuum in
illuminatnr Deus.incomparabilis splendoris magni- decore tuo, perdidisti sapientiam tuam in decore tuo.
tudine, solus praeibat. Lucifer, Lucifer, quam In terra projcci te, ante faciem regum dedi te, ut
clare fulsi?ses,si illuminatorem luum agnoscerevo- cernerent fe.Principem projeclum et abjecturu ante
luissea ; si collatam tibi claritatem ad eum retulisses, faciem regum Doniinus dabat,quundo discipulia de
qui contulerat IHeu 1 quam perniciosaes,et ipsistu- D praedicatione revertentibus,et de expulsione dajmo-
pernisvirtutibussuperbia,bonorumomniuminimica num alque oslentione signorum humanum quid
totius pulchritudinis etintegritatisvermiset tinea 1 gloriantibus,dicebat : Videbam Satunum sicul fulgur
Congregamini, reges terrae, et obslupescite ; atten- de cozlo cadentem. In multiludine iniquitatum \ua-
dite, populi omnes, et admiramini, et tu, terra et rum, et in iniquilate negoliationis lux,polluistisan-
cinis, exemplo territe. Cave, o homo, attactum su- clificationem tuam. Iniqua prorsus et injusta nego-
perbiae : ecce stella illa matutina, quae ab urtu tiatio, ut creatura dono creatoris sui ad tantam
ascendebat rutilans et fulgida, nebula supeibiae ex gloriamprovecta exnihilo,similitudinem conditoris
proprii cordis consurgente,putredine subito offundi- sui tyrannica invasione sibi rapcret. Sed quia per
tur ; et quae super astra Dei se ascensuram tumida rapinam invadere voluit, et temerare divinam san-
jactaverat.in faculam repente,proh dolorl conversa ctitatem,polluit ips;im,quam per naturamhabe-
et

sulphuream,tenebris abyssi turbine majestatisacta batangelicam sanctificationem. Producam, ergo ait,

immergitur. Ubi modo tumor ille inanis princeps ignem de medio tui qui comcdat te. Et juste,ut unde
123 FRANCONIS ABBATIS APFLIGEMENI 1 !
'

tanta impietaa prodierat, inde et ultrii flammu A slant cnjusmunerealiia o lantoculminedigniiuiis

:

produrulnr, quae puniat. Etdabo tein cinciem tuper impulsu BUperbis mentibuB, ipsi in aeterna beati-
terram,in eompeeiu omnium videntium te non quod ; tudinil auu; soliditute perstiterint.Si auternspiritus,

spiritus diesolvatur in oinerem, Bed quod Bngelica quidcuro?ni angelus, quid Immo ? ni cmlum, quid
spoliatus gloria.redaetua sit quasi in cineris vilita* tcrra? Idco etin terram projicilur, et terrigenisin

tem. Omnes, qui viderint te in gentibu» obstupetcent cxemplum proponitur, ul ruinatanti priocipis ler-

supertr, nihil factus es,et nonerit in perpetuum ;non reantur, etacceptaj gratiat non ingroti.ipsi qooqne
quod BUbatantiaiiter esse quud a L)eo
desierit, sed cuni bealis spintibus beatitudine eua aelernulitcr
apostatando, bealo esse perdiduiit. Nec inutiliter, perfruantur. His de illa excellentiore creatura se-

licet paulo prolixius miserabilem hujus apostatie cundurn tenuitatem sensusnostndigestis,paululum

lapsura, ctprophetae super eo lamentum ex ordino respiremus ut rcparatis viribus, praevio Spiritu
:

digessenm, sed ut evidenlius e diverso insinuem sancto, cceptum de Gratia Dei iter conficiamus.
quantum gratiao Dei beati spiritus debitorea exi-

PR^EFATIO IN LIBRUM SECUNDUM.

Mare hoc magnum et spatiosum imperio vestro, B peream in profuudo. Levate ergo,obsecro, infatiga-
Pater venerande, navigiturus, faleor non sine for- biles manus cum Moyse ad ccelum.et imprecamini
midine exiguam paupens ingenii cvmbam,incertis naviganli prospera, ut oralionibus vestris revelata
credo fluctibus : ne fortognbernatorisoculo Mnistro mihi divinilus margaritaquam quaeritis,salva navi
aliquo s.dere decepto, aut in Syrtes impingam,aut etmercibus portum salutis laetus oblineam.Expansis
voragine Ctiarybdis absrorbear.aut in>cyll;eoscanes igitur ad imperium vestrum velis, ei, qui spir.it a

devorandus incidam.Et vereor ne dum margaritam meridie, in allum ferar, et quocunque impetus
in profundo latentem, incaute perquiro, aquis Spiritus sancti me impulerit, gaudens et gratias
^Egyptiis suffocalus, vitali anhelilu intercluso,ipse agens sequar.

LIBER SEGUNDUS.
ad finem attingens, C lunam,ac sidrra magnaet praeclara luminariaccelo
Sapientia Dei a fine usque
omnia iraplens, omnia complectons,cui niliil latere, infixit :quae a superioribusuniversae domui infulge-

nihil polest perire, numerosam lllam angelorum rcnt,ac domino domus indeficiens obsequium grata
multitudineni in eam,quaein oculis ejus placuerat, vicissiludine cxhiberent. Vestitur ' ager floribus,
integritatis suramam concluserat : quae et si ruina vcbtiuntur arbores frondibus, ac fcecundantur
superbientiumimmuuitaerat,8uatdmenDeosumma fructibus, ut novo domino de secreto sapienticeDei
deperire non poterat. Ne ergo videretur aliquid adpublicumprocecJuro.novosfructusofferant,atque
creationis subb incurrisse detrimentum,iniit secum jucundum eide varieiatc pulchrituuinis suae tpecta-
reparalionis rairabile consilium ut viliorem quam- : culumpraebeant.Festivaseexhibentelementaomnia,
dam materiam, arte sapienliae suae in eamdem ccelum hilaritate vullus omnia laetlficat.aer melodia
transtormaret gloriam. De cujus conditione et avium tripudiat; terra dominum suum exceptura
dignitate antequara disseram, oculos cordis per splendido cultu ct multicoloribus seornat,mare ac
elementorum mundi lalitudinem paululum evagari flumina crispantibus aquis et piscibus suis more
sinam, ut magna hacdomo perlustrata, et mirifica l;«tantiumsibiinvicemnatandooccurrentibusgratu-
etructuraejusdecore etornatu.ac variasuppellectile lantur etipsa plausu suo.Nec quasi ludicraquaedam
diligentius inspecta.exmagnagloriadomusaestimare r\ istacommeraoraverim, ut vel aures audientium
possim, quantae sit gloriae dominus domus. Quae demulceam, aut plausum mihi excitem sed ex :

utraque gloria tam domus quam domini, et artem consideratione istorum homo ut colligat, quantum
praedicat, et gratiam commendat conditoris sui. Deo debitor existat qui sola eum bonitatis suae
:

Sapientia itaque Dei ad restaurationem ccelestis gratiaad hanc gloriam creaveril,ut in minieterium
ruinas, terrenum, ut ita dixerim angelum, factura ejus elementa tarnpraeclaraordinaverit etusui ejus :

hominem,priraumeidomuminquaconditushabifa- deputaverit,et quod in aquis natat, et quod in terra

ret, condidit, cujus fundamenla in terrae soliditate ambulat,quod in aere voiitat,et quod in ccelo rutilat.
collocavit, cujus longitudinem ab oriente ad occi- Vae aulem bomini.qui in novissimo die tant.v gralias
dentem extendit, cujus lalitudinem ab Austro ad ingratus repertus fueril : aul male vivendo, aut
Aquilonem dilatavit cujus altitudinem ad ccelum
:
quod bene vixit, si tamen bene vixisse recte dici
usque exaltavit,quodet universae fabricae inmodum potest.propriis meritis ascribendo.Praeparatisigitur
cameraequaiic-ilmen quoddaraprotegensimposuit. inusum hominisnecessariis copiis,Fac2'amus,inquit,
Et ut magnae domui sufficiens lumen adesset,3olem, tiominem ad imaginem ei simitiludincm noslram.
 :

723 DE GRATIA DEI LIBUI XII. — LIB. II. 726

dignatio! o gratia I Quis eam digne cogitet ? quis A Dei, quam foeda horrere, honesta amplecti ? Quid
verbis explicet? quis ut Non ait,
dignumest amei ? magis conveniens rationi quam virtutes eligere,
Faciamus hominem adimaginemangeli,ad imaginem vitia ilctestari ? Utrumque autem ei, bonum scilioet
archangeli.adaimililudinemcberubiraautseraphim. et malumproponitur, hujususussuadetur, illiuspro-
Sed quid? Faciamus hominem adimaqinem et siinili- hihetur : stipendium et finis utriusque praedicitur,
ludincm nostram. Quidesthorno nisi lutum ? Nain de hnjus vita neterna, illius mors, nihilorninus et ipsa
limo factus est homo. Et quid esl aliud dicere >.

aeterna. Omni itaquedecore vestitum atque omniex

Fuciamus hominem ad imaginem et similitudincm parte praemunitum
paradisum voluptalis quera ab
in

nostram, quam Compingaraus lutum, ct faciamus omnium ei lignorum

initio plantaverat, introducit :

Deum ? Ego dixi : Diiestis, el filii Excelsiomnes, paradisi usum indulget, ab uno prohibet. In quo
ait Scriptura ;
quae lestante Veritate solvi non po- enim servus dominum se habere sciret, nisi manda-
test. Divinitas in tanquam imago in speculo
luto, tum acciperet? Ex owiminquit, ligno paradisi co-
refulget, et lutum in Deum solidUum est. lutum mede, de ligno autem scientix boni el mali ne co-
quam vile.quam abjectum erasleccequam solidum, me dus ;inquocunqueenimdiecomederis exeo,morte
quam gratum, qua.n gloriosum factum es, postquam morier ^ p roh dolor ab illo hoste invisibili> ab illo ,

in manus coclestis figuli assumptum es. Recolo ergo B

inventore tot ius malitia et doli, qui plus dol.s quam
quid fueris,perpendeq..idsis,recolemalena B v.l.ta-
tem, perpcnde phsmantis dignilatem et ut tantae :
viribug ^^ nec
.
Q paradig0
potuit: quia tantae gratiaa ingratus exstitit. Spiritu
homo lutu3 esae

semperpede innitnris, de manu figuli

soliciali stabili
namque superbioe afflatus, et fallacia serpentis anti-
tui rave ne qnando labaris. Hujus figuli artem et
qui supplanlatus, dum sicul conditor esse voluit, nec
artis potentiam vas electionis coramendabat cum :
enim
quod conditus erat permanere potuit. Uu.n
vasa figulo suoingrata apostoliraauctoritate corri- seipsum regere, quod solius Dei est per tyrannicam
piens, dicebal. Anno habet potestatem figulus lutiex potentiam,mansuetissimi sessoris, sub cujus
affectat
eadein massa facere vus, aliudquidem in honorem, regimine tutus erat superbia effrenatus, conlumaci
aliud vero in contumeliam ? In huju9 domum figuli cervice rejicit obedientiam, et dum quaerit falsam,
Jeremias propheta, Deo cognilus antequam forma- quamdiaboluspromiserat,divinitatem,peccatoinfre-
tus, ante sanctiiicatus quam natus, jubetur prophe- natus, veram perdidit, quam gratia contulerat, et
tali intellectu ascendere, et in typo figuli illius, in corporis el animae immortalitalem. Tunc lignum
cujus domum jussus est descendere, istius artem, illudsaluberrimum tanquam a Deo creatum, et in
istin? opus, istius potentiam admirari, et exempl paradiso plantatum quod obedienlia erat lignum
vasis dissipati et reformati lugentem populum lreta C scientiae boni, factum est inobedicnti lignumscien-
promissione consolari. Sed quia figulus ille d.ssipata tiae et mali, quia gloria immortalitatis spoliatus, et
reformans, tempori illi serviebat, nos ad figulurn nuditatis suae lurpitudineconfusus,didicit qnantura
noslrum revertamur : qui in principio temporis non malum esset hominem Deo reluctari, creaturam
dissipata reformabat, sedqucd non erat formabat non obedire Crcatori. Ocrudelis et crudelitatis ma-
quando ex lulo suo non aliud vas in houorem, aliud ter superbia! o pessimaematris crudelis filiainvidia !

in contumeliam, seu vas unum perfecto decore In Nunquid tu beatior facta es, quia hic tecum miser
houorem tantum formabat et gloriam. Ad hanc con- effectus est? Ne leeteris, ne extollaris, quia nec per-
ditionis gloriam et imaginis Deispeciale donum, et ditus periit, neo malitiae tuae mucroneinteremptus,
cceleste privilegium, collalum est homini munere funditus interiit. Nunc videbis figuli nostri poten-
conditoris et liberum arbitrium, ut qui efratione et tiam, nunc miraberis, imo dolebis artis illius
intellectu interbonumet malum discernere posset, industriam quod qui in veteri homine pulverem
:

haberet potestatem eligendi quod vellet ut hoc

et : infusum, in angelicam gloriam forma-
ccelesti rore
ad laudem tribuenlis et gloriam bene utentis altius verat, eamdem in novo homine formam super
cresceret, quod non ex necessitate divinae jussionis, omnemvirtutemet principatum acpotestatemad Dei
sed ex aflectu propriaa electionis mala fugeret, bona n patrisdexteram, miraacmirandaarlis suae sapientia
appeteret. Neque enim vero nomine bonum appella- evehat. Fracti itaque vasis fragmenta recolligit,

tur, quodtimorepcenae, nonamore fitjustitiae. Timor Adam, ubies, dicit:utamorissit indicium,elconso-

autem non est in charitate, sed perfeda charilasfo- lationis subsidium, quod requirit perditum. De
rasmiltit timorem. Falso ergo nomine bonura voca- praevaricatione praevaricator arguitur, reo pceniten-
tur quod non in radice charitatis solidatur. Ei hoc tiaindicitur.sudorvultus acpenuriavictusinfligitur,
quantaestgratia!Quisenim dominusservosuodicat, in hanc vallem lacrymarum paradisi exsul detrudi-
Facquod vis, serve, si vis ? Quis dominus servum tur, spinis et tribulis cruenta conscientia compungi-
suum liberum dimittat, ut si nolit non serviat? tur. Sed ne abundantiore Iristitia absorbeatur, et
Quis figulus fingit lutum, et non in usum suum? At desperalione penitus conteratur :|mox in ipsa prima
figulus nosler figmento suo omnia conferens, et in generationis humanae sobole opus redemptionis
nullo prorsus illius egens, creato homini liberum humanae celebratur.Nam Abelju?tuset
in mysterio
suiarbitriumderelinquit,optionemei tribuiteligenrli in typo snmmi sacerdotis primus, sarcerdotii officio
itu voluerit. Quid vero magis congruum imagin functus, de primogenitis et electis ovium oblatam
 FIP IS AIIHATIS APILIGE.V iii

larnDo. < innocenti .m.Cujud A mal , transgressori rtoiao po.-Uulat : culparn inno-
hofttiantCaio fra itisexBore, ot ac- centia excusut, peccatum mundi •angoinil -ui
reptam vula, invidil : el stiinulanie invidia, malitis pretio sstimal. De cuju- aaoguioia otilitate, ac
au» primus ipee confeMus, innoxium
riiu pretii dignitate, qoiaadbuoin uuibia ruturical
Occidit. cui non aliud crimen l'uit, nini cjuia inno- mii8, et adortm ..dum loquendo pro-
oena luit. Bccejam in myeterio ^angui.-i veri Abel pro ceseimus, usque iu plerutudineiu lemporia ei aoven-
paternou inobedientis delioto, ad Deum patrem cla- tum veritatie diilerumua.

PR^FATJUNCULA IN LIBRUM TKRTIF.M.

Sermo Dei instar aromafum, quo plus tcritur plue plus sapio, plus diligo. Praeguslato itnque nuam
redolft, et cjuando eubtilius cribro spirituali disrer- suavis sit fructus laboris, caepto lajlus instabo oper 1

nitur, tanlo suavior in eo gusius invenitur. Quod in illam de ccelo unctionem invocans, quae feseoa I bo-
hoc opusculo, praeslantc gratia ipsade qua loqnor, ranlium artus perungendo recreat, et necessarius
aliqu ex parte in memelipso pxperior, quia quunto
i
operantibus vires subministrabit.
eam pilo linguae fortius tero, tanto suavitatem illius

LIBER TERTIUS.
In cum propheta B sima illa messis generis Abrahae pullulavit. Haec ju-
superiori operis hujus parte
planxi lapsum de quem tenebris
ccelo stum Lot de incendio Sodomorum eduxit. quando
Luciferum,
abyssi immersum, constat nulla miseratione Dei re- ardentibus facinorosis sub umbra manus suae prote-
quisitum, aut aliquando requireadum. Deinde in xit eum sicut flamma libidinis, sic et a flamma ; n.

hominisconditioneadmiratussumgratiae conditoris sulphuris. Jam vero Abrahnm de Hur Chaldaeorum

magniludinera, quod luti vilitatem ad imaginem educto, et in tcrram repromissionisgratia vocantis
euam creaverit et similitudinem.Quem ashilia ser- inducto, paulatim evanescentibus ignorantiae tene-
pentis circumventum, et do paradiso projcctum, bris, lumenfideic;eco8Pmundoinfundit,ettestamento
molita bonitate miseratus est, et qui tantae clarita eum Abraham disposito, lugentibus Sion benignis-
tie angelum perire passus est, pro reparatione luti simus consolator Deus, ipsum gratiae auctorem et
sui piesollicitus est. Agnoscere ergo, o homo, quan- testamenti mediatorem repromiltit. In semine tuo,
tum debeas benignissimodominoqui necpereunlem \nq\rit, bcnedice ntur o?nnes cognationes terree .Unde
perire patitur, ncc ab adverso avertitur, sed fu- promissio?Undehaec nova benedictio?
haec tamlaeta
gientem paterna charitate insequitur, revocat, Quo merito tuo, ohomo? Tibi diclum fuerat, hoc
blandituret reverso non solum crimen ignoscit, sed certe promeruens, maledicta terra in opere tuo.
et regnum repromittit. larga bonilas, o ineffabilis
C Nunquid de radice maledictionis a-condil flos be-
benignitas.o gratia omni gratiarum actione prose- nedictionis, vere beatum semen, vcre sanctum ger-
quenda; quae nulli te subtrahis, nullius facinoris men quod totam massam fermento peccati corru-
enormitale vinceris; quae ubique prasto es, omnia ptamconspersionesanguinissuisanctifical?Quodest
foves, omnia confortas, omnia protegis, omnia ergo hoc semen ? ISon dicit el seminibus, quasi in
conservas. contumux serve, o ingrate, cur Do- multis, aii Apostolus, sed quasi in uno et semini tuo
minum non diligis ; quem tam pium, tam beni- '
quiest Christus. Ecce semen Abrahae, ecce de quo
gnum ubique experiris? Quae esl ista duritia cor- ad Abraham facta est repromissio, ecce gentium
dis tui, quae tanlo igne ch.iritatis non potest exspectatio, gentium benedictio. Hoc est illud se-
confhri? Sed ad gratiae jucunditatem redeamus, et men verum, hoc granum evangelicum, quod
illud
in ejus contemplatione jucundemur. Haec justoNoe
sulcis fideiinjectum, fruclumaffertuberrimum. Jam
temporetribulitionis non defuit, quando universam radicem altum
in mittit, jam in ipsa fide Abrahae
terram peccatorum sordibusinleclam, omnisquippe radicem infigit, quae nullo unquarr aestu arefieri,
caro corruperal viam suam, diluvio quasi baptismo
nalla prorsus possit manu haeretica evelli. Jam in
abluit. Haec ei lignum in quo salvaretur et salvaret,
fide unius Abrahae radix illa sancta coalescil, quae
ostendit ; suam suorumque salutem „ postea in ramorum muliiludine per totam mundi
haec ut arcam in
aptaret, praernonuit quomodo fabricaret, quomodo
:
latitudinem dilalahitur, quae tempore messis fide
compingeret, undeiiniret, ipsa edocuit. Ac ne ullo
gentium quasi fructuum ubertate multiplicabitur.
tempore otiosa esset, in mysterio resurrectionis in
Ecce qui gratiam diligis, qui de gratiae magnitudine
octoanimabushumanum genus, imosemen humani inquiris, oculos mentis attolle, et in gratiae
generisreeervavit: de quibuspaucis granis fertilis- auctorem respice. Considera, quod et in ipsa
729 DE fiRATIA. DEI UBRl XII. LIB. III. 730

umbra futurorum gratia operetur et quod si-

:
A. haerentem cornibus videl et inlelligit, et quia eine
ne gralia salus bumani generis nec adumbre- sanguinis effusione non fit remissio, ipsum offert

tur. Senex erat Abraliam, uxorein sortitus in- pro lilio. Hoec de fide pulris nostri Abrahee et J^su
fecundam, jam vetulam quae el si infecunda non
: ChristiDominirepromissione, eL in Christo gcnlium
esset, quiu tempus pariendi jamexcesseiat.nonage- benedictione breviLer perstrinxi, inquibus praecigue
nariaquippeerat, parerenon poleral.^Eias, infccun- gratia ernical, quam r.ommendund;im suscepi ; de
ditas, pariendi excusabat officium, utcessanto lege quibus nihil humana sapientia, nihil humana sibi

naturae, fides haberet meritum. Eduxitautem foras vindirat industria. Idcirco eliam (ut arbilror) ct

Deus Abraham Seripturacommemorat, et astrorum stc/iles conjuges secrelo Dei consilio sorliti sunt
claritate ac multitudine ostensa,S/e//as,inquit, con- sancti patriarehae, Abraham Saram, Isaao Rebec-
numera, ipsis semen tuum coa2-
sidera, has si potes cam, Jacoo Rachelem, in quorum actu, conjugio

quabitur, quod de uno filio reproraissionis tanquam ac sobole, adumbratum est sacramentum GhrisLi
de granobenedictionisad orientem etoccidentem.ad etEcclcsiae ; ut, deficiente naturaeadminiculo, intel-
aquiionemet meridiem dilatabilur. Etbene Abraham homo ex sola se gratia salvalum, et non ex
ligat
repromissionemacceplurus,foraseducitur,quiafides merito. Jam vero filio repromissionis ad propagan-
intraangustiashumanaeimpossibilitatisnonincludi- B dam promissam sobolem, uxor digna inquiriLur, de
tur. Credidit autem Abraham Domiuo, et reputatum domo sapieulis servus sapiens, aetate et consilio ma-
esl ei ad justitiam. Non diffiJit Abrabam, non dubi- turus eiigitur, manu subter femur domini irnposita
tat, non suam, non uxoris senectulem considerat; per Deura cceli jurat, et de femore Abrabae Domi-
Omnipotentem attendit qui promittit, et certissime num ccelinasciturum mysterioprophetat. Ad terram
credit, quod qui dignatus est promittere potens est itaque el cognationem domini servus dirigitur,pru-
et facere. De fide itaque Patris nascitur Filius re- denli consilio utitur, accumbit propter fontem aquae,
promissionis, gaudium utriusque parenlis, spes utin limpidis aquissapienti33,contempleturpulchi-
multiplicandi seminis. De gaudio nomen sorlitur, tudinem formae uxoris desponsandai. Et quia sacra-
quianalivitatissuae gaudiura universaedomuiimper- mentum despoiisutionis hujus forsitaaotipseintel-
titur, imo in illius typum vocatur Isaac, in cujus ligit, orationem fundit, de ccelo auxilium petit,
nativitate gaudium non uni domui, sed universo sortem mittit, electionem Deo coinmittit. Sorlem
munlo coelestis nuntius annuntiat. Parvulura haere- autem signum voco, quod sibi ipse posuit, quod
dem lactat maler gratulabunda, 6edulae nutricis pro sorte habuit, quod puella quae ad hauriendam
officium treraulagerit anicula. SenexpaterexsuUat, aquam procLiJeret, et in hauriendo tatn sedula es-
convivium instituil, festivitatem celebrat, non tam C set, ut et sibi ei camelisadaquandissulficereL,di^na
quia (llium ipse suscepit, quara quia in filio repro- esset quae in conjugium patriarchas transiret. Ecce
missionis, toLius mundi salutem et huraani generis et inhocmvsteriogratia aff uit ipsaservum spiritu
;

redemptionem repromitti, ut prophetaintelligit. In consilii imbuiL, ipsi genus sorlis instiLuit, uxorem
cujus redemptionis inysterio, tentatus et jussus ut ipsa elegit.Sed in sortem thalami ascila Rebecca
immolet filinm suum quem diligit, Isaac, ut tot sterilis permanet, uxoris officium non implet, ut et

nominibus charitatis paterni exardescat flamma
arnoris, lastusobtemperat. Gladio accingitur, filium
assumit, lignaprapparat: nec tunc de repromissione
haesitans,quando gladium in jugulum filii
Vincit paternum affectum affectus in Deum et quia
Deum Patrem agnoscit, patrem se esse nescit. Stat
itaque exserto brachio, ad obediendum promptus,
fidelis famulus sfat supervictimamsuamsacerdos
: sterius nascitur, priori praefertur
devotus, certissimeconfidens quod hoslia sua tanto
esset Deo acceptior quanto sibi unici filii affectus
;
in repromissiune necessariam esse gratiam patriar-
cha intelligat, et fecunditatem uxori precibusobti-
neat. Sed nec in certamine parvulorum in utero
evaginat. gratia defuit, qui nondum editi, certamcn duorum
; populorum praeluduut, et de primatu conlendunt:
et gratiae esl, quod alter alLerum superat, qui nec
boni, nec mali quidquam egerat. Quorum qui po-
: quorum alter
domi sub culmine protegentis gratiae
habitat, et
iy tutatur, alter foris vagatur, dum desemineAbrahre,

dulcior. beate Abraham, quibus te laudibus effe- de observatione acceptae legis, de diverso ritu cae-
ram ? Quo le praeconio magnificem?Meritoconstitu- remoniarum, de victimis hostiarum, ut evangelicus
tus es pater multarura genliura, in cujus fide fun- ille Pharisaius apud se tumidus gloriatur. De quo-

dataestmuUitudocredentium. Quidinnoceuslsaac? rum alterius electione, alleriusreprobatione, Apo-

Quid acceptabilis Deo victima ? Non reluctalur, non stolusapostolicae eloquentice fluvio inundans, latius
recalcitrat, non contradicit, non remurmurat. Ex- exsequilur cujus super his sententiam qui nosse
:

sultat se electum Deo victimam, gaudet in se pro- desiderat, in ipsum quod gloriam Dei enarrat, apo-
batara patris obedientiam. Se>J quiaimmortalis mori stolicum ccelum inlendat et ipsum verba sua into-
:

non poterat, et unigeuiti Dei figuram unicus patri
Isaac praeferebat, fideli famulo angelus de ccelo in-
clamat, ne in puerum manum extendat. Sed pro-
pheta propbelicia post tergum in futuras retro ge-
nerationes reduclis oculis, arietem inter vepres,
nantem audiat. Esau foris venatui, quasi propriae
justitiae insudantem, paterna charitate Isaac amat:
Jacob autem nihil de se praesumentem Rebecca
materna dulcediue intus fovet, Isaac in typum Ju-
daici populi primogenitura benedicercdisponit, sed
731 FKANCONH ANBATI3 AFFLIGEMBNSIS 732

gentium populum malergratia dexteraebenedicentii A. spiritualiter examinet epiritualia, et de pinguedine

eupponit. Fraudem gubripienda» benedietionis ips i teira- faciat fruclus misericordiu-. Sic sic eeoiper
artem simulandi ipsa docet, et trepidante
let, grutia mater satagit pro lilio qui m dil .

filio coci ufficium ipsa implet. Vere pia mater, qoa iiiansuetos,8ichurnile9provehit:?ic filios adoptionil
ut libo bonedictionem lucrilaciat, ministeiium an- Deo patri, quasi caliganti, et prioril B de-
cil) non recusal. Vere sapiens mulier, quie sio
i! I«i3 licta non imputanti, quoudil bent-dicendoi otf6rre
Dovit bcdoa ooqoere, sic condire, ut gratiam ca- non desinit. Simile quid et in nobie geritur, quan-
,mm et cervorum coaequent, aut etiam supe- do qui prior in nobis naecitur, rufus estetaanguina-
rent. Proposita enim 1'astor bonus parabola, de ove rius, el vitioruui asperitate totus hispidus ; carnalia
centeeima et dra^ma decima, utraque pcrdita tt sectans, spirituaba nihiliseUmene, plus lentis edu-
inventa, Gaudium est, inquit, angelis Dei super uno liumquamprimogenitudiligens.primogenitorumdi-
peecatore pivnilentiam agenle, quam supernonaginta gniUtem lentis vilitate, rem tammagnam, tam vili
novctn justis, qui non tndtgent paenitentia. Novit pretiodistrahens.Al vero quiposterior nascitur.sim-
Rebecca, tanquam a viro instructa, tanquam viro plexestetlenisspiritualiasectans,carnalianibilia^ti-
olficiosa, quis cibus Isaac plus placeat, quod genus mans, instar rotae terrae ad momentum vixhaerene,
condimenti suavius et sapiat. Non est alia in mu- p ad ccelestia, toto se adnisu attollens :qui ut bene-
lieribus similis Rebeccae tam sapiens,tamstrenua,
: dictionem paternam haereditet, primogenitafratris
tam olliciosa, tam sedula. Ipse arte sapientiae suae rem tam magnam, tam vili
leutis edulio, pretio
sic haedo pellem detrahit, ut nudum non dimittat; comparat. Sed ut minor majorem superet, et po-
eic sanguinem fundit, ut vitam non auferat. Senex sterior priorera supplaniet, non est meriti, sed
igitur suavitate condimenli Rebeccae delectatus, et gratiae : com ille ordine nascendi princeps sit, et

haustu vini laetior redditus, filium benedicturus, in corpore noBtro regnum peccati prmus obtinue-
osculum petit, osculum porrigit, quia nulla est be- rit. De quo regno gratia Dei nos eripuit, et in re-

nedictio sine chariiatis osculo. Benedicens itaque gnum Filii sui transtulit : ln quo, quia omnium no-
imprecatur lilio de rore coeli etdepinguedine terrae bis laborum requies aeterna promittitur, ab hoc
abundantiam, ut rore sapientLe desuper infusus nterim opere lessi requiescamus.

PR.EFATlO IN LIBRUM QUARTUM.

Sicut color lunc magis nitet, et pulchrior appa- C ccelestium florum quantulamcunque graliam apud
ret, quando subjectae tabulas manu pictorisinduci- auditores suos sermo rusticanus inveniat. Ad haec
tur, colorque a colore grata varietate inducentis enim exempla sanctorum Patrum induco, et eorum
dislinguitur, ita scriptura quaelibel legentibus gra- gesta mira et humanae infirmitati impossibilia, ut
tior esse solet, quae librisaut torais distinguitur, in eorum gesiis eo magis perspicua divina
exemplisque figuris ac testimoniis convenienter in- sit gratia, quo in his humana virtus succubuisse,

ductis, qu isi multiplici colorum varietateintexitur. et humanum cernitur consilium defecisse. Apere-

Unde ego per amoenissimum antiquorum Patrum

et grinatione ergo Jacob tomus iste sumat exordium :

paradisum transiens, quosdam inde flores decerpo, in cnjus electione et benedictione narrationis sus

et praesenti opusculo infero : ut ex nitore et decore praecedens posuit terminum.

LIBER QUARTUS.
Jacob igitur fratrera timens saevientem, et pro fj
amicus sponsi spiritu decantabat. Beato itaque ex-

subrepta sibi benedictione mortem intentantem, a suli tam beate soporalo cceli panduntur, arcana Dei
matre persuasus, atque Evangelicum illud jam produntur, et pacis inter summaetima, interDeum
edoctus, Si penecuti vos fueriut in civitate ista, fu- et hominem charitate mediante reformandae my-
gite in aliam, et illud apostolicum : Date locum steria ostenduntur. Sublevatis enim oculis terrenaf
irx, benedictione patris comitatus, peregre profi- supervolat, ccelestia penetrat, et scalam charitalis
ciscitur. Parentum autem solatio destitutus, misera- duobus praeceptis, quasi duobus labribus inniten- 1

tionis Dei sinu 1'ovendus excipitur, ipsa disponente tem, duobus legem ac prophetas indisso-
et in his
iter dirigitur, ipsa praecurrenle nocturna raansio lubilicompage contiaentem, de lerra videt ad cce-
conviatori providetur. Cum itaque ad quemdam lum usque protensam, et angebs Dei ascendentes
locum devenisset, post occubitum posito ad
solis et descendentes peream. Videt et dominum desu-

caput lapide obdormivit. Corpore quide:n mundo per tanquam principium charitatis, scalae innixum,
dormiebat, spiritu vero Deo vigilabat, et illud et dicentem sibi: Ego sum Dominus Deus Abraham

sponsae : Ego dormio, et cor meum ligilat, tanquam patris tui et Deus Isaac. Terram in qua dormis tibi dabo
 :

733 DE GRATIA DEI LIBRI XI!. — LIB. IV. 734

et semini tuo, eritque germen tuum quasi pulvis ter- A. somniorummysteria intelligit, ct in pincernae resti-

rx.Dilataberis ad occidenlcm et orienlem, scptentrio- tutione el pistorisdamnatione,vocationem gentium,

nem et meridiem, cl benedicentur in tc cl in semine etreprobationem Judaeorum prophelicospirilu prae-
luo cunctse tribus terrx; ct ero cuslos tuus quocunquc nuntiat. Utcrque autem,tam pincerna scilicetquam
perrexcris, et reducam te in terram hanc : nec pistor,posttrium dierum sacramentum vcnlura sibi
dimittam, nisi complevero universa quse dixi. In Joseph praedicente pramoscit quia uno eodcmque :

parentum domo constitutus, et parentum custodia tempore, uno eodcmque sacramento diversa meri-
septus, scrvulorumque obsequio delinitus, nihil di- torum slipendia uterque populus excipit.Cum enim
vinum audit, nihil divinum aspicit, sed exsul ct ad ministerium aeterni regis per fidem sanctee Tri-
profugus, atque omni humano auxilio destitutus, nitatis genlium populus assumitur,ut de vinea quae

Deum custodem, Deum protectorem invenit ct re- : dicit Ego sum vitisvera, et pater mcus agricola est,
:

promissioncm in semine suo bencdicendas esse vinum cxprimat.cujus gustu suavissimo convivenlis
tribus terra,Deo promittente, accipit. At vero Jacob Dei cor jucundum reddat.Tunc Judaeorum perfidia,
mysterium visionis intelligens, et fempus gratiae quee in Trinitate dcficit, quia Filium non recipit,

oculis spirilualibusjam intuens, lapidem, in quem capite plectitur,ut qui in sanctis Patribus caput fue-
tanquamin auctoremgralia» caputfideireclinaverat, n rant. in generatione adultera et degeneri, cauda
erigit in titulura, et desuper oleum fundens, quasi fiant.Sedquiagratiadivina^ miseralionis tunc magis
de coelo piritum deducens,per lapidem prophetica
i preesto esl, cum humanae consolationis spes jam
manuinunctum.locandum prophetatinfundamento nulla est, exsul ille et ignotus,levi pretio in servum
Ecclesiae Christum. Fundamenium enim aliud nemo emptus, qui ut criminis et tanti criminis in domi-
potest, poncre, n\t Apostolus, prxter id quod positum num reus, in suppiicium carceri includitur,repente
esl, quod est Christus Jesus. Et magnitu Jinem tantae divinonutude carceris injuriaad principatum totius
gr.ttiae admirans, vere Dominus est, ait, in loco isto. /Fgypti assumitur,in providentiam tanti regni uni-
Sed quid magnum, quid mirum, quod in illo loco versis praeponitur, et qui in carcere fame forsitan
Dorainus est ? Et in quo loco Dominus non est? Jrrio laboraverat, spiritu consilii praedictus, a fame non
omnium locorum locus est.oranium temporuin tcm- solum iEgyptum,sed et mundum universum liberat.
pus est, ex quo omnia oriuntur, intra quem omnia At Joseph mansuetus,el in ipsa gloria sua humili-
currunl, in quem omnia revolvuntur. Sed lapis tatis suae custos fortissimus, et illud legis Non eris :

Ghristus de Spiritu sancto conceptus, de Virgine memor injurise civium tuorum,\\cet nondum editum,
natus,alque oleo exsultationis prae participibus suis spirilu jam edoctus, fratres agnoscit, non agnitus:
unctus, locus est, in quo vere Dominus cst. Et Ego quia qui fraterna viscera perdiderant, merito fra-
nesciebam, inquit. Simile quid, imo idipsum alius ternos vultus non agnoscebant. Sed quia putrida
propheta et etiam plus quam propheta, Spiritum vulnera ferro ct ciuterio indigent, contra reos co-
sanctum de ccelo super dominum descendentem.et Jumbina districtione saavit, geminis alis charilatis

manentem videns, loquitur, et ego nesciebam eum. noxios percutit, et disciplina salutari eruditos, vio-

Pavensque Jacob, quam terribilis est, inquit locus latae charitatis commonefacit. Merito, aiunt, haec
isle non est hic aliud nisi domus Dei, ct porta cceli. putimur, quia peccavimus in fralrem nostrum, vi-

Vere lapis in titulum erectus, et ccelesti unctione dentes angustiam animx ejus, dum deprecareturnos,
infusus domus est Dei, quia in ipso inhabitat omnis etnon audivimus, idcirco venit super nos tribulatio.
plenitudo divinitatis corporalitcr. Est et porta cceli Nec tamen sesviens sasvit, imo saeviens plus diligit,
quia pe.r clavim fidei ejus ccelestia reserantur,et per melius consulit, ut catharlico medicinali, felle de-
ipsum Mediatorem ad Deum Patrem ingredimur. cocto invidiae, induant et ipsi viscera misericordiae :

Nunc ad Joseph, narrationis ordine transearaus, et irrorato melle fraternae dulcedinis, et ipsi quoque
et eum contra faciem nostram quasi perlucidum fraternos vultus agnoscant in speculo charitatis.
gratiaespeculum intendamus: quizelomalignantium Ecce curiose speculator gratiae, in hoc perlucidum
fratrum in servum venundalus, divina se conser- speculum oculos defige,et magnitudinem claritatis
vante gratia iugenuaementis libertatem non amisit; D ejus irrevetberatis si potes oculis contemplare: quae
qui in typo Ghristi irapudicae dominae,tanquam ad- quanta hsc gralia fuerit,quae venditum,
et qualis,et
ulterae Synagoga? manu tentatus relicto pallio, tan- servum, inopem, extorrem, damnalum carcere in-
quam corporein manus impiorum tradito,pudicitiae clusum, in potentis regni principem subita immu-
palmamvictorobtinuit.Hic patris praesentiaemalitia tatione exaltaverit.
fratrum subductus, et a terra nativitatis in terram Eadem gratia el Moysen parvulum,ab aquis Egy-
alienarn abduclus, divinae providentiae gratiam ubi- ptiis, ab aquis haereticis, ne suffocaretur, salvavit,
que praesentem habuit quaa nec adulterii crimine
: ipsa eum in filium filiae Pharaonis adoptavit, imo
infamato, nec carcere incluso defuit. Et in carcere per filium matrem sibi in filiam adoptavit,"atque
enim secura est innocentia, et in vinculis libera. prophetica ei voce inclamavit : Audi, filia, et vide,

Juseph igitur carceris anguslia clausus, in atrio el inclina aurem tuam, obtiviscere populum luum, et

cordis cum Deo deambulat, cum Deo loquitur, cum domum palris tui, et concupiscet rex decorem tuutn.
Deo philosophatur et qui homines non aspicit,
; Haec parvulum Moysen, quem Synagoga mater in
735 PRANCOMS AliBATlS AFFUUEMBNSI8 736

virum perfeclum educare non putuil.ud virik' rubur A iaacm, ut pussitleas uationes ihhj >mus,< t /o? ttores

perduxit, in tantum, ut jBgypiium oum Bebnso te, civitatet mgentn et aa ecelumtuque muratas,
oontendeutero, et quaei pugoo perverei dogmatifl popuiummagmmLtgue$ubltmem,filii iim,
cu o cfedentem.gladio confoderit, ct sabulo abeoon -
quos ipte vidisti et auditti, quibu» nullus /j<><<
,I,m lerrenuou operuerit. Super aduerto resittere. Scie» ergo hodie quod DominUs
quo ab o quem pio infliota tratri Lnjurie,ut jutius Deustuus ipselransibitanie te ignis devorans atque
iu ii. .
rdia oorripiebat, proditue, el a Pbaraooe consumens,qui contei ateasetdeleat,atquedispe> dat
od mortem expetitus.de manu quuerentium animam anie fuciem tuam. Ne dicas in corde tuo cum :

ejus fuga elabitur, ipaum babene vioj duccm, et veriteosDominusDeustuusinconspectutuo:Propter

salutis protectorem, quem mox editus, et a patre justitxam meam introduxitme Duminusut terram
tempoiali derelictua, sicut et a Btatre azpoeit,ua, ftanc possiderem : cumpropter impielates suus istae
babuit susceptorem. pietaa, o cieraentia,ogratia, detetx sint nationes. Neque enim propter justittus
qu;c et cum patpr derelinquk, non dcserit, ctquem tuas,et33quitatemcordistuin grediei is,utpossideas
mator exponit, colligit.utque cumparentuui areeoit terrameoi um:sedquiaillseegerunt imp e,int oeunte
obaritae, ipsa magia eauberat. Nunquid oblivisci sunl:etut compleret verbum suum Domi-
le,deletae

potest mulicr in/antem suum? imo per „ ttus,quod subjuramento pollicilus est patribus
ait lsaias;
Isaiam ad Sion Dom.nua, ut non misereatu) jilio Abraham^aac^etJacob.Scitoigiturquodnon
uleri suif Et si illa oblita fuerit : ego tamen non pier justitias tuas Dominus Deus tuus dtdtrit tib*

obliviscar fttt.Nam licet lidelibussuisdivinaconso- tervam hanc optimam in possessiunem, cum dtuse
lalio nunquam desit, tunc tamen copiosior adest, cervicts sis populus. Quid evidentius, quid iLanite-
copiosiusprotegit.quando persecutorum rabiea am- stius?Ecce quia ne jue iu gladio,neque in arcu tuo,
plius soavit.unplius exardescii.Iiinc est quod Moy- o bumo, geutes lerocissimas, et exantiquoad I

ses in dcserto rubum ardere,et non comburi mira- dooiissiuias, quibus nemo ex adrerao reaiatit, obii-
tur quia nube clementiae Dei in rnedio rubi consi- nuisli, eL tcrram bonis omnibas alflucnlem puase-
stenlis obumbratur Domino enirn in medio Ecclesiae disti.Et ne fortedicas: Et si vinbusmeis victoriam
consistente, quocui.que igne persecutionis infiam- non obtinui, vel justitia mea promerui, audi,duris-
mclLir, non comburitur sed in similitudinem auri
: simae ccrvicis te e8se populum.et quod terram, quee
eamino tribulationis decocta,uuro purior redditur. rivis lactis cl meilis lluit, introisti, non tam libi

At Moyses qui humanu,ut homo, metu perterritus, quam justitiae patiuin propterjuajurandum Dei piae-
a facie Phar.ionis fugcrat gratia divinae allocutionis stitum. Ne sis eigo ingratus tantis ber.eficiis, nihil
conlbrtatus,const.ii)tior redit,/Egyptius oppre.-sores amori lllius praeferas,quiha3e omnia r ratis tibi pi.e-
populi Dei dccem plagis in virga lcgis erudit, sed C stitit, cujus amur omni suavitate suavior, omni ui
non corrcctos fluctibus maris puniendos obruit, per cedine est dulcior, cui comparata dulcedo ternpo-
quod ad terram repromissionis novo itinere filios ralium, felle invenltur amarior.Oquanto dispcndio
repromissionis transmitlit. Quid in his, et ex his intimae suavnatisnosipsosaflicimus,quandoadulte-
omnibus tibi vindicas, Liumana imbLcillitas ? Quid m bimilitudinem pracvaricatoris Adae ex-
rinis oculis

te, o pulvis inania,per inaniajaclas ? Et n.bi enim lerioraconcupiscimus,quandoin contcmptum Crea-

inflammata ignis obumbratio.et maris divisio,/Egy- loris plus crealuram quam Greatorem diligimus,
ptioriMi subincrsio, atque filiorum Israel transmis- quando proptervilia qua^dam et Christianis oculis,
sio, gratiae Dei est, non meriti tui.Jam vero ubi his ne aspectu quidem digna, Iraternos animos offen-
et aliis gcstis atque signis, quurum plurima sludio dimus, etfralernam chantatem, qua? est vinculum
brcvitatis praetereo, splendor gratiae caecis infulsit, perfectionis, contenliosa animositate dissolvimus.
legalisquoque tuba surdis insonuit:ut in antiquum Nihil enim Ghristi xtiis oculis prseier Christum pul-
homo primae conditionis statum divina miseratione chrum apparere,nihil debet Christiano cordi praeter
restituendus, inultis priinum documentis disceret Ghristum dulce sapere qui ut affectus ^nimarum
:

quod nulla sapientia sua, nulla virlule sua, nullis nostrarum sapore divinae suaviLtis condiat, nox.os
merilis suis.sed sola Gonditoris sui gratia recupe- Q carnalium aifcctuum humores igne charitatis suae
randiaditum \n\ea\sset. Audi,lsrael, inquit legisla- ipse decoquat,qui vivit et regnat per omnia sscula
tor,legis tubainsonans; tutransgredieris Iw.tie Jor- saeculorum, Amen.

PILEFATIUNCULA IN LIBRUM QUINTUM.

Abyssus abyssum invocal, in voce calaractarum ciainus prophelicam, et aure diligenter apposita
Dei. Ut ergo perspicua nobis fiat abyssus evange- auscultemus quid Evangelio prophetia invocata
lica, primum per calaraclas suas abyssum inspi- respondeat.
 ;: ;

737 DE GllATIA DKI LIBRI XII. LIB. V 738

LIBER QUJNTUS
Primus itaque nobis David propbeta prophetica ^ non enim mea iperabo, el gludius meusnon
in arcu
tuba intonel : et quid ex anliquo a patribus suis de salvabitme? Ad nota lgitur se conferi, et invicta
gralia Dei cognoverit annunliet. Tu enim. inquit, pra3sidia,armatura munitur apostolica.lorica fiiiei,
/) mine, manu tua genles delesti et plantasti eos gtlea spei, ac gltdioverbi Dei,sclens inimicnm Dei
Ntm enim in gla<lio
af/lxisti populos, etemisisti eos. superari non pos^e, nisi per verbum Dei. Bellica
suo posscderunt tenam, neque brachium eorum sal- autem arma nnlla requirit, baculum pasloralem ut
vavit eos. Sed dextera lua, et braehium tuum, et lux pastor aocipit, quinque lapides limpidissimos, tan-
vullus lui, quia placuisti tibi. Non enim in salvandis quam manu Dei limatos,atquedigito Dei inscriplos,
nobis noslra Deo merita.sed sua ei bonitas placet de torrente cnlligtt, in pera pastorali abscondit ;

nec tara obsequio nostro delinitus, qtiam inoliUt hosti supcrbo ex adverso occurrit, unum impudo-
bonitale placatus, et dextera sua nos protegit et ratae fronti infiijit : et immanem illtm bclluam ad
hio delendit, atque illumiuatione vullus sui, singulare certamen singulos provocantemuno tun-
spiritu consilii nos instruit.Sed sicut de praeterito, tum ictu conterit.alqueblasphemum caput proprio
ita inquit et de futuro : Hex meus Dcus,prxcipe pro mucrone victor praecidil. Ecce quomodo David et
salutibus Jacob. In te hostes nostrosventilabimus, in 'mbellis homini de gratia Dei potius quam de viri-
tuo conculcabimus adoersarios nostros. Non bussuis vel armis praesumendum, tam facto quam
enim in areu meo confnlam, neque gladius meus sal- voce praedicat, quomodo regia se lorica spoliat, ut
vabit me. Ecce eodera sensu, quia et eodem spiritu gratia melius se vestiat ; nec ad immanissimum
legislator atque prophcta, quasi duo cherubim in- hostem conterendum arma alia inquirit, nisi vir-
tentis vultibus in propitiatorium sibiconciuunt : el gampastoralem etlapidera.quibus adversariaa pote-
possessionera repromissae haereditatis, non labori statis principemaChristo perimendum,ut propheta
suo, non industria?, non virtuti, non bellicae stre- intelligit. Perempto itaque Dei potius quam sua

nui ati, non denique armis aut meritis suis, sed

l
virtute populi Dei inimico, et gloriose io commune
gratiae Dei.cujus el vere donum est, ascribunt. Sed de adversariis triumphato, subaclis deinde hosti-
si'Utdefortissimo illo Scripturacommeraorat,cujus bus in regnura stabilitus, ad aedificandara domum
iste lortis manu typum gerebat,ca;/n( Jesus facere et domino, impensas regia munificentia praeparat,
docerc, graliam quam voce David praedieat, facto dignam Deo domum faccresecum deliberat :etquia
quoque commendat. Nam cum esset in oculis suis sapiens consilio omnia gubernat, consilium cum
humilisetmodicus in oculisdomini magnus inveo-
: propheta communicat.Dominivoluntatem superde-
regnum judicio electus atque in
tus, divino est ad : votione voluntatis suae sciscitans.Sed quia dignam
firmamentum regni non lenticula, sed cornuolei Deodomum aedificarehumanapaupertasnonsufficit,
manu propbeticaunctus.Populi itaque providentia, C devolionem quidem laudat, opus autem divina cen-
et regni administratione suscepta,infcstantibus al- sura non approbat, sed de utero ejus egressurum,
lophilis, pace turbata, discrimini se sponte objicit, et superthronum ipsius aeternoimperio regnaturnm

et utbonus rex pluscoinmuni utilitati quam proprise denuntiat.adeodilectum.inlantumdefiliishominum

8aluti consulit,atque immanem illum Goliam,mon- singulariter pr3eelectum,ut et Deus, in patrem,
illi

strum polius dicendum quam hominem, corpore et ipse ,-pquo honore sit Deoin filium. Ipse inquit,
enormem, animis trucem,bellis assuetum, victoriis quando completis diebus tuis qnasi casremoniis le-
elatum, scuto lidei munitus. solus illo in tempore galibus jam expletis, cum patribus tuis dormieris,
non exnavit.Qnis enim monstrum tam terribilenon ecclesiasticae domus, in fide Evangdii fundamenta
expavesceret ? Quis bellator a facie ejus se non abs- jaciet.ipseincolumnisspeiparietesexcelsosexstruet;
conderet? At David nosler frttrum suorum statura quosetiam nealiquo ventorum aut irabrium impetu
quidem minimus, sed fide maximus, aspectu pul- dissolvantur, sicut illara quondam in diluvio arcam
cherrimus,atque roseo rubore inmysteriosanguinis bitumine spiritualiinteriusetexteriusliniel,ipse ad
Christi suflusus, expavescere non novit populi Dei decorem tantaedomus riteconsummandum, culmen
inimicum.uominisque sancli blasphemum sed in- : ch:;ritatis imponet,in qua universa legis acprophe-
trepidus,et nec corporis nec armorum immanitate £)
tarum insigniadepeadent.Filius autem qtii David,
territus.nlcisci parat, et populi sui injuriam.et no- imo in David universo mundo repromittitur, solus
minis Dei viventisblasphemiam.Persuasusitaque a in hominum dignusinvenitur,tam sapiens,tam
filiis

Sanle, lorica ipsius induitur, galea tegitur, gladio dives, ac tanta rerumomnium abundantiadfluens,
accingitur, sed his omnibus oneratus polius quam ut dignam Deo domum aedificet. Solus namque ex
instruclus. impoditus quam munilus, ne videretur antiquo,el ab a-ternoedoctus, novit de quibus lapi-
spem victoriae in armis retrisetnonin Deo posuisse, dibus domus Dei debeatconstrui,adquam normam
regia rttrsus lorira exuitur ;
galea detegitur, gladio lapides singuli quadrari,qui in fundamento slerni,
discingitur.Quid aliud in hoc tibi facto videtur qui debeant in columnas erigi, qua qualitaie alier
propugnator populi Dei innuere,quam gestis canere alteri sociari,qua colorum varieiate domus ornari ;
73«J [S IBB.VTIS AFFLIGEMENSIS
qnademum debeatUodnm celebriUU aiquemodu- ^. outem p-jnnomenBtrualaeiiiiiiiundius.aut quid nive
Jorum dulcedinp deJioari. Hujus ed a lum miindiua Quid igitur uhyBsum islam divitiarum
'!

latur, bojue eapien- .! Dei omni bumanai cui ioeitati ioveeligabilem,

umDoraini adventi
tiu tanto operi idonea pi ir :
bujue repromie- lopbiea perepicacitati impenetrabilem,
eione.David magie quana regio eol glorialor.In qua quantacimque aensue altitudine al poterit,

repi. ae idmirandaeermonieDeidiBpeneatio, quae menstruas Bordee,imo iniquitateenoetrae i.

quod bomini quamvia magno, quamvie eanoto, ta- 6truis adhuc pordibue eord bumilie herbae .

nien bomini.UnU et tam magna pro is8urue,qoa byeeopi tenui aspereione, Uoa eeleriter,Umque o- i

mcritum bominia exeederent.ad qu» neo ipea ange- tenter, tic ud perfeclum ubluit, ut muliitudine
dignitati8 exoellenlia uttingeret, primoeumad camloris candorem nivis. Nec iia hu-
vineat et
seipsum revocat, unde a?sumptu3,quu et quo et
et milis byesopi tcnuem aaporaionem dixerim, ut im-
per quem adductus tit cominemoral.Corameinorat polentem intelligi velim sed tenuem, subtilem,
;

hu::ii!ituiem pastorulis officii.fustigium imperii.in- divinam,aiJeoque potentem, ut bine ejus aspei

dcgrati;iassumptum,liuc potentia adductuui :seco- ne, nulla sit prorsua menslruatae ablutio, nulla
miteni fuis.se ilineris,se protectorem n irrut in peri- vcl tabernaculi sancti, vel ipsius libri, aut populi,
culis:quoJ nomenejus regno,divUii«,bellii,victoriis aut cujuslibet rei sanctificatio. Quae et quanta est

extulerit, atque nomini fortium Urrs coasquaverit. ista o filii gratiae gratia ? Unde obsecro ccepit?
Primo itaquecommonitione humilitatiscontra vene- ubidesinit? Imo nec coepit, nec desinit, sed ab
num elatiouis.quasi quodamantiiioto cpirituali hu- ceterno fonte eeternaliter fiuit, opportunoque in
mani animi fragilitate praemnnita, postquam in tempore quadrifido electorum cordibus flumine in-
teetimonium magnea gratiae, quae contulerat, bona fluit, atque ad proferenda virtutum germina.areo-

euumerat, ad cumulum beneficiorum regno repro- lam aromatum sponsi, temporanea atque serotina
missi filii ipsius quoque in aeiernum stabiliendum inundatione ubertim irrigat. Haec est illa gratia,
promittit oolium.lngresstu est antemrex David, Seri- haec est, inquam, gratia, quae ^thiopem, qui juxta
ptura ait, et sedit coram Domino et dixit Quis ego : Jeremiam pellem suam mutare non potest. nativa
sum, Domvie Dcus meus, qux domus mea, quod
et nigredine dicto citius exuere potest, quae pardum
adduxisti me huc usquef Sed ct hoc parum visumest heretici dogmatis varietate respersum, solo nutu
in conspectu tuo, Domine Deus meus, nisi loquerens immutat iu unius fidei candorem gratissimum.
etinm de domo servi tui in longinquum. Et paulo Libet adhuc in admirationem tantae gratiae oculos

post Propter verbum tuum,et secundum cor tiuun

: defigcre, et piissimi condiloris in humanam ani-

fecisti omnia magnalia haec, ita ut notum faceres mam ferventissimum zeium et adectum benignis-
'

servo (uo.IngresBUB c ; t inquit.Etquo ingressus est? simum ex ipsis verbis suis colligere. Arguit in
Prophelicoscilicet ore tx verbia Domini s'jper totac Jercmia Dominus Hierusalem fornicantem cum ido-

tantis beneliciisadmonitus, et repromissis insuper lis,et inHierusalem humanam animamfornicantem

niuitoniajoribus^secretuincubiculipenetialiacordis cum vitiis, et more clementissimi mariti uxorem
sui ingreditur, seipsum coram se statuit, hinc me- adulteram zeluntis,et conscientia admissi exterritae
ritasua.hinc divina pensat beneficia et quia merita ; blandientis,et ad thorum legitimum indulta inccsti
beneficiis longc sunt imparia,sedet coram Domino, venia revocantis.sic zelalur,aic blanditur, sic revo-
humiliatur corumDomino,atque illiusgrutiae omnia cat.ac contra consuetudinem virorum se facturum
adscribit.a quo universa gratis sibi collata meminit. denuntiat, ut ineeslae, ut meretrici, ul adulterae,

Propter verbum tuum, inquit, non propter meritum tantum revertatur, et Ihori consortium et nominis
meum stcundum cor fuum,non secuudum uliquod
; dignitalem,et pristini alTectus inlegram charitatem
humauae adinventionis consilium. Ecce quomodo restituat. Vulgo, inquit, dicitur : Si dimuerit vir
rex potens, rcx sapiens, et ideo vere potens, quia uxorem suam,et recedens ab eo duxerit allerum vi
sapiens, gratiatn factis commendat, graliam voce rum, nunquid revertetur ad eam ultra Nunquid non ?

prajiiicat.nullumque homini tutius esse pr*sidium, polluta et coniaminata erit mulier illa ? Tu autem
quam gratia) Dei BUbsidium. D fornicata es cum amatoribus multis, tamen revertere
Isaias autemhumanae divinam gratiam
fragililati ad me, dicil Dominus, et ego suscipiam te. Leva ocu-
intelligit,et asserit adeo per omnianecessariam,ut, los tuos in directum,et vide ubi non prostrala sis. In

remota gratia.sordidissimo panno menstruatae com- viis sedebas,exspectans eos, quasi latro in solitudine ;

parare non vereatur omnem hominisjustitiam. Facli et potluisti terram infornicalionibustuis,et in maliliis
skwuj, inquit,uf immundus onmes nos ; quasi pannus tuis. Quamobrem prohibitx sunt slellx pluviarum et
menstruatx universx juslilix nostr&.At contra David serotinus imbernonfuit Fronsmulieris meretricisfncia
reum ingemiscens, et reatum suum humililer
se est tibi ; noluisti erubescere. Ergo saltem amodo voca
conlitens, precemque devotissimam reis omnibus me : Pater mi,dux virginitatis mex tu es.Opietas, o
perutilem supplicandi peritus componens,de indul- benignitas,omira,omirandacharitas IQuid unquam
gentissimi Domini bonitate spem veoiae jampraesu- clementius, quidunquam dulcius?Nos miseri, noa
mens : Asperges me, inquit, Domme hyssopo et mun- sepulcradealbata.qui de nomine singularitatis, qui
dabor, lavabis me, et super nivem dealbabor. Quid de habitu humilitatis,sanctitatem specietenus praeten-
741 I)B GHATIA DEI LIBRI XII. — MB. VI. PKjEFAT. 742

dimus, il) inlusautemdeoadaveribusmortuorumpu- A properat, et legationis seriemipse ordinar.s. Loi/ui-

trv dinemetfetorem exhalamus,si peccatorem,si si- mini, inqoit, adcor ejus, id est,blandimini ei etad-
miliMn nobis vid'Timus, dedignamur, despicimus: vocate eam: quoniam completa esi malilia cjus, <li-

quiupeecata nostrapostdorsum nostrumrejecimus, missa est tniquitas illius. Commemorat primae de-
etin festucam alteriua trabenostra neglecta, oculos sponsalionis fidem,dotis ma^nitudinem.un im duo-
iateodimus. Si lapsum cernimus, sisauciatum a la- ruminunospiriluconjunctioncm,communisthalami
tronibus non miseremur, non compatimur: vulnera ornatum, et pulchritudinem, osculi jucunditatem,
non alligamu3,jacentem manu con rolatorianon alle- amplexus dulcedinem.His elhujuscemodi demulcet
varnus, etquia viscera misericordiae non habemus, trepidam, diffidenti reformat fiduciam, ac dernum
miseri miserum pneterimus. Nondignamur hujus- revertenti non servos, non amicos obviam mittit,
modi osculo,non dignamuralloquio :paneraipsum primus ipse occurrit, prior in amplexus, prior in
cibarium.quemcumsoricibuscommunemhabemus, oscula ruit, atque tantigaudii festivitate digna ex-
quem etd-; mensa canibus projicimns,cnmconsorte sultatione celebrata, in cellam aromalum dilectam
natunenostraj,cumeoasorte vocabuli Christianipar- introducit. Cujus dulci prasentia.amplexu.et oscu-
ticipare Pharisaicofastu,ut nefas, abborremus.Non lis mirum in modum, imo ultra omnem humanum
reminiscimur preecepti, quod accepimus,quod fre- p modum oblectata, jam praj niraio aestu amoris sui
quenteraudivimus.frequeoter legimus Non abomi- impotens, seipsam vixsustinet, imo nec sustinet;
:

naberis /Egyptium, quia aivena fuisti in terraejus.Ne- sed in collum dilecti languida relabens, araoris
mo noslrum est.qui in .-Egygto non exsulaverit,qui magniludiuem vocis ac jubili testatur magnitu-
Pharaoni non paleas illi materiam
servierit, qui dine, Filix Hierusalem, exclamat, filise Hieru-
ignis non sub onereejus incurvus
collegerit, qui satem, fulcite me floribus, stipate tne rnalis quia
non ingemuerit. Quod si de domo servitutis,et de atnore langueo. Quem languorem omni sanitate ju-
fornace ferrea,Cbristoduce,eductisumus nonabo- : cundiorem aestimo.quem morte ipsavalidiorem non
minemur .E-'yptium,in cujus terra advenae fuimus. dubito,quera regnis acsedibusprseferendum conseo
Si Hebraeum adterrara repromissionis snspirantera, in cujus comparatione aurum et lutum a?qualiter
sed adhuc sub ^Egyptio onere gementem.audimus, penso.Quemquidem cumproscintillula exigui amo-
et vociferantera misereamur, concurramus; et ut ris, corde amem,ore praedicem,fateor necdum novi,

legemChristi sic imp!eamus,fraternooneri fraternoe quis sit languor sponsae, de amore sponsi. Hanc
charitatis humerum supponamus.Sed,quod absque ergo cellam aromatum, in qua sponsus et sponsa
dolore eloqui nonpossum,timorem Domini obliti,et mutua amoris sui suavitate pascunlur, tu quisquis
praecepta ejus snrda aure, et necessilatem fratris illo es avidusciborumgratiae,et insatiabilis desiderii
aridis visceribus praeterimus. At vero ut ad supe- ^ 1

suavilatis intimae, hanc inquam vel improbitate

riora revertamur, ille siugulariter mundus,ille in evangelica irrumpe, vel furtivo silentio clanculum
iiliishominum solusmundus,inquem nihilinquina- ingredere, et captato secreto sponsi et sponsa^, ibi
tum incurrit,cuiangelicamunditia collatanec ipsa quaare, ibi disce quae magnitudo gratiae, non a
sit

sordes effugit, non dedignatur nos.non aspernatur me, qui haec ipse ignoro, pauperrimo horaine. His
nos.in fcedissimoillo el foeditissimo cordis lupanari. tamen interim si libet paupertatis noslrae ferculis
Proh dolor ! Quod dictu quoquehorri-
proh pudor ! vescere, atque dulci medulla evangelici frumenti
bile est, corrupiori auimarum diabolo prostitutos, cribroobedientiae utcunqueexcussa,atque charitatis
et ut foeda fcedis eloquar, a planta pedis usque ad autem paleamplus
oleo conspersa, pascere.Si quis
verlicem, a minimo scilicet cogitatu, usque ad per- amat,quaquaversum per JEgyplum ipse sibi colligat,
feclum operis,tota actione coastupratos tales.tam : et si ita voluerit, civitatem Pharaoni exstruat: ego
sordidos,tam viles,tam abjectos, humillimuset be- charitatem, rem lanti pretii, vili palea nec venalera
ni-nissimus Dominus non abhorret, non despicit, habeo.nec ipse emo. Sanctum caput vestrum.Pater
nonabjicit ;talessibiinconjugiumadsciscit,talibus venerande, Vetustus dierum.in quo omni.i matura
tanti reatus sibi consciis et conscientia exierritis sunt, nulla senescunt, quod enim anti.^uatur et se-
blanditur, atque ut redire ad se debeant, ore placi- nescit,prope interitum est,benedicat,et sub pedibus
dissimo dejirecatur.Mittitet legatos reconciliationis vestris communera omnium nostrum adversarium
peritos.perfidiam non imputal, adulterium non ira- velociter conterat. Amen.

PR.EFATIO IN LIBRUM SBXTUM.

De gratia Novi Testamenti.

Solent navigantes navigandi periti
ventorum sinum vcliaut extendere,aut contrahere,
obliquare, aut in directum tendere, et quo magis
pertransire accelerant, eo largius velum vento re-
laxant, ut tanto celerius navis onusta cursum ex-
pleat, quanto currentem impetus venti a tergo
pro qualitate D incumbentis plus adjuvat. Mihi igitur aequor tanti
mysterii carina obedientiae sulcanti,velum pauperis
ingenii video non contrahendum, sed dilatato sinu
pii desiderii, loiura Spiritu sancto expandendum,
ac lotis medullis, veni, Spiritus, a quatuor ventis,
cum propheta exclamandum. Si enitn prophetaa
 74:* FHANCOIflii AHIiATIS AFFLIGEMENSIS 744

mundatur, ut potentiam Spiritus iuvocct, ad viviii- A visitalione calholicnrnde incurnutione vtrbi Dei
•
•
ida.m typiirn unius tunc populi ;quanto Bensuin conci|.iurn, atque pro effatu b.ilbuiieniia
rteonl Bpirito , de vita omniiun in infantia condigno verbo ipsum quod in principio
ibenti neeesBitas inoumbtl sup- erat verbuui in mundum effema. Bt vulde or

plioilerinvo exorandi digne Beptiformem nequaquun uequeudo b« mgnissimus ille consola-

ritui sancti, ul al> Ipso dootOs possim tor imtiiuiidi tugurii eordes abhomat ut setvuluin

pro oaptu aumann anguslia eloqui magniUidinem suum offeneus ptrlranseat, utque in hoc sudore
icatriois, atque modutn viviflcatieaie? vultussui pauperem suutn inconsolatum praetereut.
Iiisuni . ; , ipeum oorde, ipenra votie, ipsutn Sicuiautcm in BaemmentoVeterieTeetamenti trans-
invooo deaideriitf.ut siout sub umbruejus gloriosus actam hujusoperis parlem numero diutinxi quiua-
ille gloriosae Virginis uterus intumuit, atque ipso rio, ita residuam io houorem septilormis spiritus,

dt' duceote de sinu Fatris per ejusdem uteri thala- digoum duxi numero inoignire septenario.
mumcmlestie ad nos sponsusprocessit ; ita exipsius

LIBER SEXTUS.
Cum innumcra sapientiae Dei consilia adessent, B quamdispen8atoria in Filiohominisdivina? majesla-
quibus quod adversinn nos erat peccati chiro- tis occultatio. Cura ergo ad requirendam ovcm
graphum abolere posset, hoc potissimum elegit, perditam,hanc polissi:num,ut diximus,viam pastor
undn redemplus homo redemptoris suimirum erga bonus praeelegisset, in creando novu honiine, t;ovo
se alTectutn discerot, aique a^mulandae virtutis ab ususest creationis genere. Et dignum erat ut qui
ipsa Dei virtule docunicntum caperet. Neque enim corruptam in Adam massam sauare vcnieliat, non
omnipotenliam Dei in illam quusi necessitutis cau- de semine corruptionis, sed dc polentia Spiritus
sam coarctandatn a^stimo, nec idcircoa Deo, et in sancti nascerctur.Quaesitaergosponsaspeciosissima
Deum assumptum borainem,qui:ihomoaliterredimi inter filias homiuum,de cujus ulero tanquamspon-
non p08set.Fateor,aliterhomoreditninonpotuit,quia sus de thulamo ad nos procederet speciosus prx fdiis
redemptor aliternoluit.Voluntas ergobonitatis ejus /luminum.Quaesitum estdignum sapientiaDei signa-
consilii sui eausafuit.non necessitas aliqua impossi- culum sub quo signaret mysterium a saeculis abs-
bilitatis,omnipotenteininanumeousquecontr.ixit,ut conditum.Quaesilum estvirum mundissimum atque
si homonon tieret, redimerehominem nequaquam solidissimum, per quod igneos radios transmitteret
possot.Miraautemetineffabilisutqr.eomnisensui in- soljustitiae ad effugandas tenebrasgentium ;cxqui-
comprehcnsibiiisdignatio,ut Deus bomofteret,pleni- p buspuritas vitri etclaritatisaugmentumconciperet,
tudo se exinaniret,panis esuriret,virtus lassaretur, et integritatis detrimentumnon sustineret.Quaenam
vita raoreretur. Sed curhoc? Ul a Deo assumptus haecsponsa tam ele^ans, tara decora? Dbinam ter-
homo Deus fieret.ut exinanitus exinanitos impleret, rarum tam speciosa quae Filium Dei de sinu Patris
esuriensjejunospasceret,litssusdissolutosconforta- amplexus suos vinculi3 charitatis pia
alliceret, et in
ret.morluus mortuos vivificaret.Magna plenegratia, violentiacaptivum traheret ? Diu qua>ita, multis
mira dignatio tanta tantae majestatis exinanitio. sanctorum votis exspectata, tandem inventa est
Quantum [utas exinanitus erat immen<nis brevis- specialis illa specialiterdigna, singulariter pulchra
simo alque mundissimo unius virgunculae utero in- virgoMaria. Sed a quo inver.ta? Nuoquid ab ho-
olusus ? Qumtum exinanitus erat Omnipotens, in mine? Nunquid ab aliquo vel ccelestis exercitus
teneris infantiae annis,et merabris,eliam sui impo- principc? Imo ab ipso angelorum atquehominum
tens ? Quantum exinanitus erat ille singulariler di- conditore : ab ipsa sapientia Dci, quae eeternaliter
ves, et solus sibi sufficiens : ut qui ccelos luce in- ab ore procedit Altissimi; quae penetrabilior est
duerit, pannis involutus sit?Quantum exinanitum omni gtadio ancipiti quae usque ad divisioncm
erat illud angelorum ineffabile gaudium, cum in auimae ac spiritus.compagum ac medullarum per-
cunis vagiret, ac primi parentis aerumnae causam tingit,quae cogitationeset affectus singulorum,ipsas
defleret? Quantum demum exinanita er;U majestas quoque cogitationum et afl\ctuum origines sola
illa virtutibus adoranda, potestatibus tremenda, a investigare sufficit.IpsaMariam sibi in sponsam ab
peccatoribus irrisa, ac facie sputis Ne quis
illita? aelcrno ordinavit,ipsa in plenitudinetemporiscastis-
autem existimet exinanitam in
ita assumplo homine simum Mariae ulerum in tabernaculum sthi sanctifi-
divinae raajestatis potentiam, quusi in infirmitate cavil, ipsa teniplum suum in Maria omni gloria et
nostra omnipotentia Dei defecerit autex aliqua sui decore super omnium creaturarum visibilium atque
parte imminuta sit. Ita vero in
persona eadem invisibilium pulchritudinem adornavit : quantum
utriusquenaturaeproprielatemdistinguat,utinfirma voluit, et quantum nasciturum de ea decuit. Sa-
homini,divina Deo attribuenda intelligat.Ipsa igitur pientia enim.ait Sapiens,a?di/tca/'i7 sibi domum,exci-
Filii Dei exinanilio nihil aliud esse credenda est dit columnai seplem.lpsd sibi ipsa plane sine viri
 ;

7 5 DB GltATIA DEI J.IIilU X!I. — LIB. VI 7 46

adminiculo domum in Maria cedificavit.iosacolum- A. salutalionis inbueta tbrmulu terrila nobilis illavir-

nas excelsas domui suce excidil, quibus sulfiultus guncula, vullu demisso, tacita oesluat, tacita secum
castissimus sacratissimae virginis uterus.in ajternu cogital atquepriusquamsalutanli se, officium re3-

pudoris sui stabilitate pennanet inconcussue. In- ponsionis rependat,qualiUtem oc inodum salutatio-
venta itaque virgine casta, virgina sancta, et nis in hbra cordis ut prudens examinat.Maria pudo-
tam casta tamque sancta, ut Filio Dei despon- ris sui custos fidelissima, sicut turtur erat solitaria

sanda, in officina Spiritus sancti, industria summi elongans etfugiens,atque in solitudine cordissecum
artificis, tantoe virginis tantoeque prolis futura commanens, nidulo castitatis insideus, acsancla)

matris, proeparantur ornamenta. qua Quo sludio, meditationis pullos ad robur consummata) virtutis
diligentia, quanta ambitione, quanto cultu, non fruclibus conternplationis enutriens. Maria secrcti
esl paupertalis meoe eloqui sed quibus decuit : amica, quietis studiosa, in cubiculo assidua,in pu-
matrem Christi, umbraculum Spiritus sancti, re- blico rarissima, tumullus oderat,occursus fugiebut,
ginam cceli, reginarum imperatriccm adomari.Eli- ne saepius visa,etsi non conseientia; vel famae macu-
gituretnunliusunusexmultis millibus tanlo regedi. Iam contraheret, quam raro eflfugit, qui se turbis
gnus, tanlo mysterio idoneus, tani amicse legationis hominum ultro imrnergit.Audiant virgines, audiant
peritissimus.addeferendamvirgineopudori rcveren- ~ ccenobialis palajstra; prolcssores qui prolessionis :

tiam mitis acplacidus, Gabriel dictus, quia fortitu- immemores,et quictis impatientes, per provincius,
dinis Dei nuntius. Mittitur itaque ut celerius eat, por caslella, per oppida discurrunt : et simulata
quia plenitudo tcuiporis.jam aderat,ut dilectaD spon- ulilitate Ecclesiae suas, scd revera prodita salute
sa? cundignaspoasa!ia pcrferat, ut gloriosas Virgini ammae suoa, tumultibus homiuum, etcceuo saacula-
ornamenta non minus gloriosa offerat atque post ; rium aclionum contra habitus sui revcrentiam im-
ujuuerum exhibitionem,novauj et inauditammundo pudenter se immerg*int.Sed quid servis Christi cum
a hutationem consequenlerinferat: Ave,gratiapleha, cceno mundi ? Quid civibus cceli, cum inquilinis
Dominus lccum, benedictatu in mulieribus.Q quanta seecnli ? Quid mariraritoe, cum stenjuilinio ? Quid
gratia plena crat, quain et ipsa dignitas angelica solitarius in populo ? Ncc ista dixerim.ut su^gillem
tam tam officiose salutabat
devote, Ace, inquit, ! ministros Gbristi,ac ministros servorumGhristi:quaj
gratia plcna, Dominus tecum,bencdicta tu inmulieri- inipietas longe sit a sen.^u pauperisChristi. Absit a
bus.Ave, gratia plena, Spiritu sancto iniplenda, uc me.ut quos Deus laudat, ego vituperem, quos Deus
totius mundi exinai)itionem,plenitudine ventris tui oommendat, ego reprobem, quos laude potius et
impletura',0 quanta gratia, quanta Manes benedi- honore dignos judico, quibus reverentiam etipse
ctio,per quamsanata est E?aa maledictio! Dominus libenter delero Ministri cnim Christi suntimilan-
!

tecum. Miro ac stupendo modo idem cum sponsa ^ tes Dominum suum, qui de sinu Patris in hanc
sponsus ideui ex matre lilius.Gumsponsasponsus,
; vallem lacrymarum exivit, et in sudore vultus sui
novum creando hominem cx matre filius, novum ; requiem nobis providit. Ejus itaque imitalores
seipsum exbibendo liomincm. Dominus tecum, non existunt, qui, ut fratribus suis intus quieteiu provi-
generalitantum benedictioni»gratia,quaet cum coe. de<tnt,in laboreel oerumna.curn Aposiolo foris desu-
terissanctisest,ita ettecum vcrtimetiametsingula-; dant : ut in tabernacuio Dei byssus et hyacinthus,
ris praerogativa gratioe sicntcum patre filius, domi- purpura et coccus, qua? quidem injuriam imbrium
nustecum Dominus tecuw/, utvisceratuasinctificet
; ferre non possunt.inucta permaneant,iuipetus tem-
BojrtinMi/fCum.utincarnetuahumanamsibinaturarn pestatum ipsi portant. Solliciti sunt cum Martha et
associet Dominus (ecum, ut areolam ventris tuiuova
: turbantur erga plurima el ut fratribus suis vacare
:

benedictione irriget: Dominus tecum,ul cx paradiso liceat,el gustare quam suavis est Dominus,de calice
uteri tuidivini germin s lructumprodueat,quisolus lclle misto, ijjsi gusiant quam amarus est mundus.
:

ex cunctis fructibusliiiorum hominam,vermero cor- Hisitaque incotnmonitionem mei acsimilium mei

ruption\snesc\dt. Beitcdictaluinmulieribus.benedic~ quasi per excessuni dictis, ad purissimum virgini-
ta inmulieribus, benedictapra; cunctis mulieribus, tatis speculum Mariam,oouloB reflectamus etquo- :

decus mulierum, benediclio virorum ac mulierum.
Jure,inquam, benedicta in mulieribus, queeoppro-
brium antiquae deceptionis manu reconciliationis a
cunctisabstersitmuheribus.Quidpnim?sireatus per
Evam ,et j ustitia psrMariam; si reatus pcena [.erEvam,
D moio salulantem se angelum exceperit videamus.
Salulationis novitatem stupel,salutatainterimsilet:
utin respondendo procaciorappareret, quod virgi-
ncm dedecel. At legatus prudens virgineo pudori
consulens,ac trepidanli blandiens Ne limeas, inquit,:

et reatus venia perMariam ; si maledictio autiqua Maria ne timeas;invenisli gruliam apud Dominum,ne
:

per Evam.et bened.ctio nova per Mariam. Ad ex- limeas.&nud Deum gratiam invenisti, ideo te gratia
tremum si mors per Evam, nihilominus et vita per plenam dixi.ApudDeum gratiam iuveuisti:et ideoFi-
Mariam.Jure igiiur Mariam omnis coi)ditio,omnis liumDei parere meruisti.Ecce enim concipiex in utero,
8Etas,omnisgradusangelicasalutationehonoral;jure et paries filiiur, ,uon quemcunque.sed ma^num non ;

Murioe oinnis vox, omnis lingua, omnisque con- terreni patris.scdAltissiuii Filium.Nemireris,ne in-
Bcientia cum angelo proclamat : Ave Maria grutia credulasis verbisineis,quiasalvaconsisterevidesvir-
plena,Dominus tecum ; benedicta tu inmuUenbus. Qua gineielaustrapudoris. Dtoros Inua inj[jiebitur,seusi-

Patroi. CLXVI. i4
 741 PRANCONIS ABRATIS AFFLIGEMBNSIS 74«

gnaculum uten non dissipabitur. Tu tiliuiu paries, A. eunt Oiiinipulentis quae praedico. Ila Omnipotens
illo honorem malria non minuet.Virgoes.mater vo!uil,ilu Omnipotens disposuit, qui in ccelo et in

, be*U),quin rirgO beatior.quiu macr ;

sed hoc terra omnia feclt quae voluit. Voluntas Dei naturae
privilegium in BBternuaniolepoBsidebiB.Sioatenim in ordine non regitur, sed pro arbitrio voluntatis Dei,
partu nechabuisti, nec habituraesbimilem, ita 1 1 in ordo naiurae uirigitur. Neodioendum eitcxtracur-
privilegio dotisalteram non habebis Cumparem.Xec sum natura? fieri.quod Dominns nutura; ita decre
matrem.quiunec tuumviiL.ru,
ideo tediliidasfuturuui vit fieri. Spiritus sanclus superveniet in te. Spiritus
neo illius nosii patrem. Qui enim
tc in tempore sibi sancti potentia in uiero tuo creabitur, qui duabua
elegii matrem.abaelemo jam habet patrem. Patrem nulurisin eudem persona in unum convenientibus.
habet, matrem nondum habet ideoqut: missua sum
; Spiritui suncto aequulis hubebitur. El virtus Altis-
ud te.lide teei desponsare. Aecomoda ergo fidem, et simi obumbrabit libi.Ne timeas puilicitiae speculum
suscipeprolem.etbeata mater eris, quiaDeum et ho- aestum libidinis ; virlule Altissimi adumbrabpris.
minem generabis. Mira suut quae <lico,mira et inuu- Sicutumbrafervorem removet, refrigerium praestat,
dita.sed non sunt Oinuipotenti impossibdia. Hortus sic interposita virtus Allissimi excludet ajstum pec-
conclusus, fons signatus uterus,sed ideo bene con- cati, ac rore divino infundet secreta ventria tui.

clusus.ideo firmiter signatus,quia soli Deo perviua. g Ideoqne quod nasceturex te sanctum.vocabiturFi-
Ne limeas pudorituo,culumbasinefelledominamea, lius Dei. Merilo sanctum nascelur.quod de Spirilu
quiu Domini mei muter et sponsa, quia cluustru tuu sancto concipitur. Juste vocabitur Filius Dei, qui
sicut inconceptu,itanecinpartusuntresolvenda.Sol virtute creabitur Altissimi. Hic est ordo, hic est
per vilrum intrans et cxiens,vitrum non solvit,crea- modus conceptus etpartus virginei, voluntas alque
torsolibjmatremsuamillibatauiconscrvafenon pote- omnipotentia Dei. His convenienter instructa,)his
ril?Siautemcausamadventusn:ei et utililatem partus suflicienter edocta, ecce, inquit Maria, ecce ancilla
tui inquiris,audinomen filii lui,et intelliges fructum Domini : fiat mihi secundum verbum tuum. Ancilla
enim vocabitur, salvator erit, ad
venlris tui. Jesus sum Domini ;ancilla sua licet ei ut licet uti. Con-
salvandum venit.Uaude ergo,domina mea;gaude ad ditioncm attendo, ancillarn me recognosco, devotae
tuntam gratiam te e3se electam matrem, ut totius servitulisvoluntatemDomiuo meooffero;obsequium
mundigeneresSalvatorem.Hisetuliishujusmo'liiii!0 ud quud de me exigor,prompta devotione exsequor.
longe aliis, el si non ab angelo dictis,a superventu- Multum est mihi et valde multum,quod ancilla me-
10 tamen mundissitno cordi Miriae
Spiritu sancto reorvocari : ad illud tam excellens vocabuluin par-
inspiratisfidemadhibetdictis.nihil haesitat,nihil du- vitas mea non occurrit, ut mater Domini debeam
bitat implenda fideliter credil, quae ventura Omni-
; appellari. Fial mihi secundum verbum luum,utin
C
potensrepromittit.Gonfertutarbitrorcum verbisan- me caro fiat, quod in principio erat, Verbum. Fiat
goii verba prophetae,cum his quae audit.ea quae lege- mihi utdigna inveniar, per quam mundus gratiam
rat.etauditis eo melius credit, quod uprophetaan- reconciliationis inveniat. Fiat mihi ut in terris ei
golus non dissentit. Ecce viryo concipiet, prophela praebeam corporis mei hospitium.qui mepostmodum
ail, el pariel filium, et vocabilur nomen ejus Emma- in coelis in regni sui assumat consorlium. Ha?c de
nuel.Ecce virgo concipiet et puriet (ilium Isaias pree- plenitudine gratiap,qna5 in uterum gloriosa' Virginis
cinil. Ecce concipies in utero, ct paries filium Gabriel divinitus influxit, et inde in universum mundum
succinit. EtvocabUur nomen ejusEmmanuel,id esl no- profluxil prolixius exsequenda credidi,ad osteriden-
;
/'. ACumZ)e«sIsaiasprophetat; etFilius Allissimivocabi- dam maguitudinem gratiae Dei, quae nullis praece-
rurGabriel Muriaeaniiuntiat.Haec,ut arbitror,utrum- dentibus meritis per Mariam collata est homini.
quepensat.confert, examinat,atquetantouberiusno- Quidquid cnim Mariae speciali licet praerogaliva,
visfidemaccommodat, quantocum antiquisconcor gratia Deicontulit, hoc in salutem tolius mundi
diu8 consonant.Jamse igitur impr,egnandara,jumse miseratio divinu providit. Mariae bonum commune
p.iriturum incunctanler credit,modum tamen quo id est omnium, et de plenitudine Mariae implela est
lieri debeat inquiril,quia hoc nec in propheta lege- solitudo gentium.Quisquis ergo avidis faucibussitis
rat, nec ab angelo audierat. Quomodo, inquit, fiet D dulcedinem gratiae,cum debitareverentia accede ad
ittud, quoniam virum non cognosco ? Quomodo fiet plenitudinem ventris Mariae. Tanta inde ubertas
t.srud? Vir nonest mihi agnitus, unde mihi filius? pietatis, tanta fluit pietatis suavitas,ut necuberlas
Virgosum, mater quomodo ero? Quomodo fiel istudl defectum.nec suavitas noverit fastidium. Bibe ergo,
Non est Gliorum Adam ista lex, ut sine viro conci- bibe de hoc fonte pietatis : bibe, ut avidas fauces
piat mulier, sine patre nascatur puer. Hac lege, hoc impleat, sed ne putes quod bibendo sitim exstin-
ordine,omuia ab initio ad nos usqueseecula decur- guas. Amor aeternorum hoc habet proprium ut
rerunl, ut de viro mulier impraegnelur atque de amantium semper inflammet desiderium,uunquam
patre puer generelur. Istau,uae astruis, quis vidit, amanlibus aliquod sui ingerat fastidium. Nulla
quis uudivit ? Iusueta sunt usu, incognita visu,in- mens aestimare.nulla sufficit lingua enarrare quan-
comperta auditu. Quomodo ergo fiet istud? Spiritus tam per virginum decus Mariam Deus homini
sanctus, inquit, supervcniel in te et virtus Allissmi contulerit gratiara. Maria stella maris, lumen er-
obumbrabit tibi. Divina sunl quee nuutio, magnalia rantium, spes desperantium, consclatio mceren-
749 DE «RATIA DEI LIBRl XII. - I.IB. VII, 730
tiura, coramune gaudium oninium Christi fide- A eis cordibus amicae odorem spiret. Et
suavitatis
lium.Oe cujus laude nondumdesideriosalisfecimus, miram illud est de nomine Mariae et valdemirum,
nec aliquando in defcctu conuptibihs hujus vitffl ut millies auditum, semper ;iudiatur quasi novum.
satisfieri posse credimus. Praeguslata autem suavi- Maria virgo sancta, Deo digna,benignissima
rr.ater
tale laudis nostrum magis ac
ejus, desiderium consolatrix, piisaima reconciliatnx, potentissima
magis accenditur, sed quoiidiana memoriaejus ac suorum advocatrix.Videborcuilibet inlaude Mariae
frequenti iteiationedulcissiminominis ipsius,quasi uostrae, nosirae, inquam, nostrae, videbor forsitan
divino quodamrore piidesideriiaestus refrigeratur. nimius sed nemini.nisi qui tuerit et matri ingra-
;

Neque enim post illud singulure dilecti filii sui tus, et in lilium impius.Libet adhuc.el in aeternum
nomeu quod est super omne nomen, aliud nomen libebit gloriosae dominae, gloriosae Virginis, et glo-
coBlum aut terra nominal onde tanlum gratiae,
: riosissimae raatris immorari laudibus, sed quia in
tanlum spei, tantum suavitatis,tautum consolatio- longum sermonem produximus, in laudem Mariae
nis, pi;e mentes concipiant. Quotiescunque enim sermonem de Maria terminemus, pro universis
dulcissimurn nomen illud Maria, amatores illius beneficiis per piam matrem nobis collatis, gra-
audiuut, loties ex pio audilu el suavilate audit: tias agentes piissimo et unico i ilio ejus, qui cum
nominis,nescioquid inenarrabilis jucunditatisintus n Deo Patre et Spiritu sanclo vivit et regnat Deus,
trahunt.Nomen namque Mariae mirum quid suave per omnia saecula saeculorum. Amen.
ac divinum in sc coniinet, ut,cum sonuerit, ami-

PFLEFATO IN LIBRUM SEPTIMUM.

Moris est Scripturae sanctae, ut se invicem testi- enim prophetae ossa raulta nimis.carnibusnudata,
moniis suis, quasi columnis quibusdam fulciat, et nervis dissoluta.et in tantum arida, ut utrum vivi-
res difficilesatque humanae diffidentiaeincredibiles, ficari po^sint etiam prophetae fidesdiffidat ;quae ad
alterius rei"a>que difficilis exemplo astruat. Con- imperium Domini vaticinante prophpta dicto velo-
descendit enim sermo divinus auditoribus suis, et cius carnibus vcstita, nervis sunt compacta : et u

quos solido cibo nondum videt idoneos, tenerilu- quatuor ventis flante Spiritu vivificala, et in anti-
dine lactis interim nutrit.Unde in Ezechiele Domi- quum vitaestatum super pedes suos sunt restituta.
nus cum laxandam captivitatem populi Judaeorum Sicut autem proposita sunt haec domui Israel in
promilteret, etilli potentiam Dei ex sua imbecilli- portentum, ita etiam gloriosae ac perpetuae Virgini
tate metientes, prae magnitudine calamitatis hoc Mariae infecunda anus Elizabeth proposita estin
etiam Deo irapossibilc crederent proponitsimilitu- exemplum, ut tum in Elizabeth, quam in se omni-
dinem.ei ex comparalione magisdifficilis ac magis potentiam Dei disceret, qua quando vellet,et quo-
insueta ad credendum suadel incredulos. Proponit modo vellet, naturaj cursura retro converteret.

LIBER SEPTIMUS.
Et ecce, inquit Gabriel, ecce Elizabeth cognata studuit, qui reis poenilentiam indiceret, et venienti
tua, et ipsa concepit /ilium in senectute sua,quianon judicis clemenliaeviam sterneret.Propriumestenim
erit impossibile apud Deum omne verbum.Sl ordinem benigni juilicisut s:cut obslinatisdiatrictus el terri-
naturae respicis,in Elizabeth non invenis.Ab anuet bilis,ita pcenitemibu.i apparcat clemens et mitis.Et

sterili parturn natura non exigit.iquae et si sterilis n dignura profecto erat,utpr3eco tanti judicis.magnis
non esset,nihil hujusmodijnaturae vetula deberet.Si c. ipse commendaretur praeconiis, utin dignitate

autem etvetula etslerilis.quatege naturae concepil? praeconiis mundus disceret, quantae exellentiae judex
Sed deficienie natura, praevaluit gratia quiaapud essel.Mittitur it.ique de ccelo nuntius,non quilibet,
:

Deum nonimpossibile omne verburr. Verum quia sed Gabriel archangelus, ia lempore sacrificii ad
hujus opuseuli mei causa est obedientia, materia, Znchariara sacerdotem Domini, ut dum ille de ara
gratia, absnrdum est sileutio praeterire qui praeco cordis in ccelum dirigit inceusum orationis, per
est gratiee.Praeco enim graliae de gratia concipilur, ccelestem nuntiumlaetificeturde exauditione precis.
per gratiara nascitur, gratia matrisadhuc in utero Et bene tempus mysterioatqne mysterium tempori
perfunditur, de gratia nomen sortitur Joannes, id congruit,ut,dum sacerdos iutus cum odore incensi
est Dei gratia dicitur. Libet itaqu^ ad superiora Deo offert vota populi. et pnpulus ipse toris pro
respicere, et haec paulo latius ex ordme digerere. salute sua Deo supp4icat,tuacsaGerdos m;us inse-
Judex aeternus praelorium mundi ingressurus.subi- creto cord s de nativitate prfficursoris Domini et
;

tus et improvisus reis supervenire noluit, sed di- salule populi.secretaconsilii Dei aoaogelo eiocius
gnum se preeconem ante laciem s»uam praemiitere intelligat.At Gtbriel archang^-lua legationis hujus-
 FlUNCONl; Milims AFriJG ISIS

ooodi peritidsimue, dextria altarii incensi asiut, \ oonoepisse se miratarM btupct : <j u i
<1 novitutis,
positionesuaolamans,quia dextera sint,
i|u.isi quid uiiraculisecurn agutur tiondum intdligens.Oc-
Duntiat.Pulohre a dextris altaris iocenei,qaiaexau- cultut se anus pudinunda, celure contcndil L)ei
ditaaiesaeindicat persaoerdolem orationem populi. magnulia, ignorans quarn eelebris muudo futurus
Pulcbre, Inquam, adexlris ultaiis incen9i,quia for- csset.qui oaeciturueerat.Adest restina devola vi.go,
titodinem anountiat dextcruDei.Quavisionc Bacer* adestMaria de conceptu ESlizabetb edocta ab ungelo;
devotus, diviui» tolus intentu», eo magiequia et illud Supicntis: Quunto magnus cs,liumtlia U tn

ungt'licaperlerritus,tttcituoceuin cogitatione aistuut, omnibus, secum forte revolvens, cognatam cum

undo adsit.quid sibi velit, securn niirans.
quissit, leslinatione visitut, et matrem servi ipsa doaiini
Non hominem credit; qui in temporeillo et in se- mater,officioaacum dcvolione,prima sulutut.ubique
creto illo, in hora sciliccl incensi, ct intra secrctum palmam praiferens, sioutvirgiaUatis ita et humili-
(

veli,subitose s^nctis ingesserit.Eo magia mirutur, tatis.EiuDon discussu crassa nube.intende.sipotes,

eo magia lrepidat,et divinum aliquid essecrcdcns, ipsuiu purissimumsplendorem grutiae, et commo-
reverentiamque divinis exhibens, reverenier exspe- dutuacie aquila; diligens speculator diligcnter fpe-
clut, donec ipse quiveneral, adventus sui causam culare. Sed forlassis dicesQuid ad me ista ? quid
:

itperiat.Netimeai,inquil,benignuBille trepidentium i» ud iniquum justitia?quidac peccatorem sanctorum

consolutor ne timcas, quiu ad nostrum ingressum
; merita ?quid ad humilitalem servi.insigna dornini?
timereeosnonconvenit,quifaoBtiam luudisinodorem quid demum ad hominem, m;ignalia Dei? Muliuru
suuvitulis Deu Ne timeas, quia tristia non
offerunt. planc : nempeut servum gloria sua indueret,habi-
sunt quae auntio, grulu sunt, jucunda sunt,et plena tum servi Dominusinduit: ct quod inas-iumpto ho-
gaudio. Exaudita cst oralio /ua, tanquam pro saiute mine Ueus]egit, homini contulit.Consolare ergo, o
populi.tanquam pro redernptione totius mundi,Deo homo,consolare,et hanc quoquc gratiam ex Domi-
gralanter oblata.£xaudi/a est oratio /uu, ejus merito mi tui benignitate tuam essepraesume.el ultimum
jam accepta,qui fulurusestsacerdosethostiu./uniu- quoque membrorum cum capite suo gloriticau-
ditaest oratio tua, ct Elizabeth uxor tua pariet tibi dum indubitanler crede.
filium, non filium tuntum carnis.sed et repromissio- AuditaEalutulii)ne:i.utrisDomini,repleta est Spi-
nis non naturae,sed graliae,quia lippicntis Liau ulero
; ritu Domini, ancilla Domini et quia mugnam per :

parlueex filiorumelfeto, tempus jam inslatquo Ra- Spirilum gratium agnovit.magna voce.quia mugtia
chel magis dilecla, giatia fpcundata, filios dextcroe fide, cxclumavit. BeHedic/a tu in mulieribus et bene-
parere jam incipiat. Et ut cuncta te cdoceam, Joan- dictus fruclusventris Zui'. Benedicta tuin muher*bus
nes rocaoi/u/viuiamagmegratiae.magni apud Deum quaeprivilegiumhujusbenedictionissolapraecunclis
meriti habebhur. :)/ua/<us enim erit ccram Domino,\n ^ meruisti xnu\ier\bus. Benedictus fructus vcnlris im,
opus magnum jam pracclectus.in opus magnum post ex quo conficiturpaniscceli. Z?cnfdic/«s/VucZusi/cn/m
ea assumcndus a Domino, Magnus erit, quia praeco- tui :cujus euavitate pellituramaris.-imafariies sujcu-
illius erit.cujus magniludinis non esl finis, <l/aa/!us li. Benedictusfructus ventris *ui,sinequonecin ccelo

erit, quia Spiritu sancto replebitur adhucexweroma- vivunt angcli.£* unde hocmihi,utveniatrhater Domi-
tris.Spinlu sancto matris adhuc ex utero replebitur, ni mei ad ?/ic?Undc hoc indignee ancillulae.utdigna
cujus polentiuin utero crcabitur.Namcum in patre habeatur visitationetantae dominae?Uude boc uxori
generandi,in malre puriendi officium jam sit emor- militis.ut a matre visitctur im peratoris 'lEcce enim
luutn, cujus hoc, nisi Spiritus suncti est donum ? ut vox salututionis iuce auribus mei insor.uit, infans
Spirtiu sancto replcbitur, Spirilus sancti suuvitate in uiero meo prse gaudio exsultavit. gratia,omira-
pascetur,ideoque nec immundo vcscelur.nec vino, culallmperatrix ancillam visitat,irrperatormillilem
aut sicera potabitur.Qui enim palato cordis, quam lastilicat. Dominufamulam oificio salutalionishono-

suuvis cst Dorninus guslat, exteriores sapores uon rat.dominus servum spiritu prophetali donat.Maler
magnoperc curat, qui vero ab interiori dulcedine judicisseancillffiobsequendosubmittit.judexpraeco-
jejunat, porcorum siliquia inhiat. Et multi in nati- nem dato mandato ante faciemsuampro3mittit.An-
vitale ejus gaudcbunt, qui& gaudium suum mundo D ciliuvero debita cumveneratione excipit,
dominam
annuntiabit. Mulli in nativitate ejus gaudebunt :sed et quanto benigniorem experitur, plus diligit.Non
poel eum
vcnturus est,de cnjus nutivitutc ccolestia superbit, non inflatur, ut illa Agar, nec cervicem
simuletterrenaexsultabunl.Hisangelicaeassertionis erigit,sed de officio gratias agens,adventu dominae
oruculis sacerios incredulus, et cum sacerdote suo suaese indignam assent.Etquia matri Dominisuise
perfidus ilie pcpulus.silentio p!ectitur,donec pugil- humiliter sternit, pro honore matri delato, a filio

luri Cnlei nomei: Joannis ascribat, et in fine mundi spiritum prophetire, dono accipit. Nec parvulus in
decordeejus perfidiaj obblato velamine,tempus gra- utero cessatab officio.sed etipse dominum suumad-
ticjam pene praeteriissc,ac diem judiciiinstare ex, esssesentiens.tripudiatgaudio.Maternosvultusnon
Scripturjssanctisintel!igat,ac vera? lideiconfessione dum agnoscit,etvirgineo clausuin utero, dominum-
cum oflicio lingua? mereatur et donum prophetiae, suumrecognoscit.Agnoscit servus dominum,miles
interea Zachariajusiatncrei!u!it itissure pcena mul- regem,pra2cojudicem,et quia videt judicetn jamjam
ctato,nontardatdivinapromissio;concipilEiizabetb, incipientem ingredi,quainterim potest voce^-xsulta-
T53 DK QRATIA DKI MBll.' XII. — I IB. VII. 3 1

tionc videlicel gaudii, mundo inclamat adventum A. qu^ et ipsa populum Dei premit ac persequilur:
O
judicis sui. o miraeulum
novitas o pulcherri-
! I et de potestate Pharaonis dexlera Dei libcratis ite-
mumettheatromundi incognitumspectaeulum lPar- rum afque iterum tenlat peccali imponere tributum.
vuli nostri in utero ludo suo sibi inviciam alludunt, Est ct aliud in libro Regum 4nnae nostrae, idest, gra-
sed non sicut Ismael Isaac, alteralteriilludit. Alludit liaecanticum,quae oratione ad Deum non pro morte
benignissimus dominus devoto famulo, graliam in- inimicorum, sed pro fructu ventris sui fusa et ex-
fundendo ; alludit humili servulus pio domino, quas aiuiita, ho3tiam laudis Deo offercns, canlicum cx-

interim potest gratias referendo Alludit dominus sullationisedidit: et unius filii indignitatesuper nu-
scrvo adventum suum manifeslando; alluditservus morosam acmulae suae soholem gratia Dei se esse
domino, adventum ipsius gestu corporis prophc- dilatatam,gloriabunda cecinit.Sed quia propositum
tando. Eccc parvuli nostri, sicut illi in utero Rc- mihi non est omnia veteris historiae nunc cantica
beccae contendunt sed non ut alter alterum sup-
; revolvere, veniam ad illud Salomonis in canticis
plantet, sed ut altcr alterum mundo commendet. famosissimum, et proptcr quamd im,imo magnam
Commendat Christus Joannem, tanquam fidelissi- sui excellentiam non solum canticum, sed et Cin-
mum famulum commcndat Joannes Christum
: ticum canticorum aj>pellatum, ubi nullus de hosle
mundo, tanquam agnum Dei, qui tollit peccata r» metus, de concluso utero dolor nullus ubi nulla :

mundi. Commendat Chrislus Joannem, diccns: Intcr slerili permanente, omnes de lavacro ascendunt

nalos mulierum non surrexit major Joanne Baptista ;

cum gemellis fetibus, ubi a filiabus Hierusalem
commendat Joannes Christum, didena Quipostme : dulcibus modulis theoricum illud sponsi et sponss
venit ante me factus cst, cvjus non sum dignux cor- decantalur cpithalamium. Uis et aliis omnibus di-
rigiam calccamenti solvere. Hsec amica mutuae com- vinis ac myslicis canticis, unum illud ac speciale
mendationis officia praeiuriunt in utero parvulorum Mariae canticum, quod de primiliis ventrissui do-
gaudia, dum et servi dominus congaudet sanctilati, minoobtulit,qui benedictionemdedit, praeferendum
et ille exsultat se dignum inventum vocari servum censeo, nec fallor judicio,quia sicut fructus ventris
sanctorum Sancti. Haec est illa mira et saeculis Mariae inter omnes
fructus principatum obtinet, ita
omnibus inaudita gratia, quam neque sensu conci- et canticum Mariae inter omnia cantica primam
piam, neque lingua effari queam. Miragratia, quia aequo jure sedem possidet. Illa enim horum figura
qui vita mundi nondum libere fruuntur, libertatem erant, atque veritati, quae in Evangelio loquitur :

ac vitam mundi paritcr operantur, altergestu pro- Ego sumverilas, serviebant, et multo majore gau-
phetando, alter gratia vivificando. Miro, inquam, dio perfruitur sponsa nostra dileclum amplexans
gratia, quia qui sibi nondum prodesse possunt, jam atque deosculans, et amatoria illa, quae sensus
mundo consulunt. His itaquc de c-xsultatione par- ^ atque affectus hominis effugiunt,
1
amicis auribus
vulorum consideratis, quia superius de Elizabcth decantans, quam illa Salomonisdesiderio aestuans,
quantum exsullavcrit quomodo gloriosae matri ac atque mora? impatiens, prae impatientia amoris,
fructui ventris ejus benedixerit, paucis egimus: Osculelur me osculo oris sui exclamans.
nuncjamde matris Domini gaudio.laudeet cantico, Ilis in commendationem cantici gloriosae Virginis

quae filius ejus revelare dignabitur consideremus. praelibatis, aurem cordis obstrepenti mundo istar
Inveniuntur autem diversa iu Scripturis sanctis aspidis obturemus :etq!iomodotympanistria nostra
cantica, pro rerum gestarum magnitudine, autmy- de supernis concrepet, diligentius auscultemus. Ce-
steriorum gravitate, a se invicem distaotia: quo- lebrato itaque de adventu matris Domini tanto
rum omnium rationem non est parvitatis meae aut gaudio, quantum illi noverunt qui interesse merue-
intelligerc aut exponere. Invenitur enim in Exodo runt, beata mater, praesentia divinitatis filii tota
canticum a filiis Israel, Maria cum tympano praeci- perfusa, magna videns, magna sentiens, Magnificat
nente, pro submcrso Pharaone Deo decanlatum, anima mea Domiiium, magno cordis jubilo dccanlat
quod et omnium, ut arbitror, canticorum invenitur Magna sunt,mira sunt.divina sunt qua? geruntur.et
primura. Prima enim nobis Deo pugnante pro nobis in valle Iacrymarum angelorum gaudiacelebrantur,
de Pharaone conceditur victoria quando in ba- ^ : In anguslia unius uteri latet, qui ccelum continet,
ptismo cujus mare illud figura erat, totum regnum et quia omnia nutu portat, uniuspuellae venler ba-
peccati cura diabolo rege suo destruitur, ut ne julat. Ad haec tanta dona, tam immensa benellcia
unus quidem ^Egjptiorumresiduus sit,qui populum digna laude praedicanda, qua? lingua carnis sufficiat
Dei a tergo insecutus sit- Et hoc nolandum in Pha- Quis sensus ea comprehendat ? Imbecillitas carnis
raonis submersione, amatoribus gratiae,quod popu- tantaemajestatispondus non sustinet.sensusdeficit,
lus Dei immanissimae illi belluae atque omni hu- lingua non sufficit. Magniticet ergo anima mea Do-
manae virtuti inexpugnabili, nec occurrit, ncc con- minum,non quo vel ipsa sufficiat, sed utdigniorem
greditur : sed sola Dei gratia, fortis
armatus, i'le aliquam graliarum actionem tanquam conditione
omnia sua in pace eo usquepossidens, populo tan- carne dignior, in exeessu sui inveniat. Labia dolusa
tum spectante, submergilur. Est et aliud in libro in corde et corde dolum quando aliud
perficiunl,
Judicum pro interfecto Sisara Deborae canticum linguasonat, aliudcor desiderat.Qui auteminlaude
quemadversariamaliquampotestatemintelligimus, Dei vel de laude Dci aliud quidlibet quam Deum
758 PRANC0NI9 KBBATIS ^FFLIGBMRNSIS 1j6

quaerit, uninia ejos Dominum non magnifleat : sed A cumulanlibus, ot gehennae flamma de die in diem

quod in eorde iuo magoi facit, quod ntagil i|iiam magis ac rnagis eibi ioflamoiaotibua.Ideo et Domi-
Deum dili^it, illod potioi maguifloat. Swi beata nus ut mi*ericordiam Bubrogot, peccatonbus poe-
niater, qnia amori dileeti tllii oihili reaturarum . niientiam suadet, et quos blanditiis trahere non
ferre poterat, pro incomparabili illo dooo Biogulari- potest terroribui pulsat, ut quos amor proniiasi
ncut ex lege didioerat, ex tolo
libi attributo, regni non emollit, vel malleus timoris de rnetu

corde, et ex tota anima, et ex omni inente sua l)o- gehennae conterat. Mater ers*o miserirordiaB aegro
minuiu magnilieat. Et exsultavii tpirilus meus in Deo nmndo s-alubriter conBulens, postquam olei lenita-
sulutari meo. Merito spirims ejus in Deo tiducialiter tem ad mitigandum dolorem vulneribus infudit,
exsultat, cujus anima Dominum magnilicat. Alius vini quoque mordacitatem ad ronsuinendam putre-

in honoribus,alius in di vitiis, alius in (iliis, isteisto. dinem miscnit, alque dulcedinem misericordiae li-
ille illo modoexsullat ; Mariae spiritus in Deotantum moris amaritudine temperavit ut nec timor in de- :

exsultat. Merilo sic magnificat, merito sic exsultat, sperationem premat, nec misericordia in libertatem
quae humilitatem suam
Deo respectam, el ei a peccandi extollal. Misericordia, inquit, ejus ta pro-
ancilla in raaternae dignitatis gloriam humili seas- genies et progenies timentibus eum. Sed filia David a
sertione assurnptam pronuntiat. Iiespexit, inquit, n patre suo edocta, misericordia et judicium Domiuo
,_•..._.__ .-ii— _._ l-_j j: j„„ ..»„.,_, .,u;
ubi :„ „_,~„„i_.«:„.._,~ u. »:_____ :_-„_:
in consolationem humilium, miseri-
humititatem ancillx sux ex hoc beatam me dkent
i • i j .

;
decatitare,

omnes generationes. Quia humilem me vidit, glorio- cordiam Doraino cecinit, judicii, quoque ad terren-
sam me fecit; quia in oculi9 meis humilis fui, dum superbos meminit. Fecit potentiam in brachio
oculis ipsius complacui. Humilitas enim decor est suo, dispertit superbos menie c.ordis sui. Hoc est
animae, elegantia forma;, decus virginis, custos brachium illud excelsum, in quo Deus Pater semper
pudoris. Humilitatis faciem ornat, vilam commen- pugnat, in quo semper gloriose triumphat. Hasc
dat, sensus illustrat, aclus conservat. Hanc in manus illa extenta, quue in prophetis legitur, quae
Maria Dominus respexit, hanc probavit, banc ad- ad comminandum virga parvulis adhuc suspenditur
amavil, hanc in Maria tanta mercede donavit, ut quaa in fine mundi super Assur, id est diabolum ac
nulla generatiopraetereat, quaeMariaonon benedical. sequaces ejus nulla unquam manu, nullius misera-
Generatio praeterit et generalio advenit, laus Ma- tlone.nulliusunquam auxiliosublevanda, Isaiatesle
riae nulla unquam generalione deficit. Laus Mariae fundabitur. Heu quam gravi,heu quam immobili
! !

fons est indeticiens qui quanlo lor.gius extenditur, tunc super impios molefundabitur, quae, quiamodo
tanto ampliusimpletur, etquantoampliusimpletur, pietate alleviante levis sentitur.facilecontemnitur.
tanto latius dilalatur. Jure ergo Mariae omnis gene- Tunc superbia, quae modo ccelum vertice pulsat, de
ratio benedicit, per quam omnis generatio benedi- ^*
sede altitudinis suae in profondum inferni praeoipi-
ctionem promeruit. Beata est enim, non solum ge- tabitur; tunc grata Deo humilitas, quae modo
illa

nerali cum caeteiis electis beatitudine,sed etspeciali ut infirma humiusque ad concessum dexterae
repit,
prae cunctis mortalibus munere. Jure, inquam, Ma- Dei exaltabitur. Deposuit enim de sede potentes, et
riae omnis generatio benedicit,quia magna et valdo. exaltavil humiles. Qua? lirel generaliter possint de
magna cumea fecit qui potensest facerequaeeunque superbis omnibus intepretari, tamen et super Ju-
voluerit. Fecit inquit, mihi magna, qui potens est, daeis, de observatione legis superbientibus, ac de
el saiiclum nomen ejus. Et vide quomodo mater gra- nobilitate generis Abrahae gloriar.tibus,possunt in-
tiae, opus gratiae totum asrribat gratiae. Non ait, telligi, qui cum suam, quae ex lege est justitiam
fecit mihi magna. quia virgo Bum,quia sancta,quia statuere volunt, justiliae Dei, quae est in Christo Jesu
di^na sum ; sed quia potenscst, quia sanctus, quia subjici nolunt. Reputatus est enim Carmelus in
misericors est. Quia potens est, magna potenter saltuni, et saltus in Carmelum reprobata perfidia
;

peragit ;quia sanctusest, sanctitatem diligit, sancti-

Judaeorum et electa fide gentium, et deserta Syna-
tatem restituit quia misericors est, misericorditer
;
gogae in ubertatem versa, advenae comedunt Eccle-
ignoscit. Quia potens est, potest virgini et matris siae. Esuriens ergo gentium populus bonis impletur,

conferre honorem, et virginitatis conservare pudo- D et dives quondam Jud.eorum populus, inanis dimit-
rem. Quia potens et sanctus est, potest pellem titur. Suscepit enim lsrael puerum suum, el latissi-
j4£thiopisimmuiare,etnativanigredine omnipotente mus ille misericordiae Dei sinus collegit multitudi-
manu detersa, super nivem dealbare. Quia polens nem gentium. Ipse est enim vere Israel, qui oculis
est, fortem alliwabit ;
quia sanctus est inquinalos fidei Deum contuetur, qui in fide non claudicat
sanctificabit ;
quia misericors est latroni quoque qui firmo gressu, rectoque post Dominum itinere
paradisijanuam reserabit.Nequeenimitiinfirmilate ingreditur. Israel enim non solum vir"videns Deum,
mea virtus ejus infirmabitur, nec in similitudine sed et rectus Dei rectius interpretatur. Illum autem
peccati sanclitas ipsius inquinabitur, nec in ero- Israel secundum carnem, latiludo sinus Dei non
gandomisericordiam justitiaeoblivisceturcensuram colligit, qni dignitatem ^primogenitorum suorum
Nisericordia namque ipsius in progenies et progenies, vili lenticula vendidit, qui
occidentem sequens,
timentibus eum, non desperantibus, non conteiunen- lilteram, vivificantem spiritum non requirit. Sed
tibus, non subsannantibus, non peccata peccatis eicut ille Israel secundum carnem, merito perfidia
737 DE GHATIA DEI LIBHI XII. -- UB. VIII. 768

justitiadictanteexpulsus, ib noster Israel sol» raa- \ locutusest, quandoin oblatione Isaac, in vendilione
nu gratiae Dei in locum illius est introductus. Re- Joseph, et aliis innumeris hujusmodi figuris,incar-
conl atus est enina misericordiae suae ; sicut locutus nationis suae et redemptionis humanae mysteria
est ad patres noslros.Abruham, e( semini ejus in sx- figuravit. Haec de nobili illo gloriosae virginis

eula. Locutus enim Deus ad Abraham, quod

est cantico dixissc sufficiat, non pro cantici dignitate,
Israel puerum suum susciperct, cum semen illius eed pro sensus nostri lenuitate. Hoc caniicum tum
stellia cccli coaequandum pra>diceret. Loculus est dulcc, tam suave, tamque omni spirituali jucundi-
idipsum ad Abraham, quando ei benedicendas esse tate refertum, sancta mater Ecclesia degustavit,
in semine suo omnesgentes repromisit.Locutus est atque tam celebre instituit, ut nulla peromne hoc
item ad David quan lo ei de fructu ventris sui
: BHRCulumjam diea decurrat.quonon illud vespertina
supcr sedcm suam sessurtim esse praedixit, quem laude deeantet, ad laudem gloriosa? matris, ac
placito in tempore, speciali adoptione sibi in filium gloriosissimi filii ejus Domini nostri Jesu C.hristi,
assumeret, quem anle omnia tempora cosqualem qui vivit et regnat per omnia saecula saeculorum.
sibi genuisset. Similiter et ad alios patres nostros Amen.

PR/EFATIO IN LIBRUM OCTAVUM.

Magna et magnifica graliae Dei dona jussu vestro, B quisquis ad integrum nosse desiderat, sanctorum
Pater venerande, obtuso exarans stylo, per singuia Evangeliorum atque apostolicae bibliothecae volu-
pene verba ad eamdem semper respiro gratiam, ut mina revolvat,nobis propositum est in ornamentum
inolita bonitate, per linguum ineruditam revelare coronulae nostrae pauca de multis deflorare. Ipsa
dignetur amaloribus suis ipsa seipsam. Nescio au- autem pauca, quae insero, non qua decet, sed qua
tem quomodo eam amabilius commendem,quam ut novi varietate distinguo, lectorem humiliter obse-
mira illa charitatis Christi praeconia commemorem, crans ut sudori meo ignoscat, qui cum ipse balbu-
quae in hominisassumptione, prohominuin redem- liam, cogor ut alios de gratia Dei loqui doceam.Sed
ptione, vel ut Deus potenter egit, vel ut homo coepta prosequamur.
dignanter pertulit. Quorum omnium multitudinem

LIBER OGTAVUS.
Instante jam plenitudine temporis, et nocte illa, C lia detrahit.Iste est enira bellator ille egregius,qui
quae omnes ab initio dies illustrat, promissus lega- Isaia vaticinanle de prophetissa,idest deinteraerata
libus caeremonii3, promissus et prophetarum ora- semperque virgine Maria nasciturus praedicitur ; cui
culis sponsus Ecclesiae de thalamo suo egreditur, a propheta: Accelera spolia detrahere,festina prx-
Christus de Maria nascitur. In via, via nascitur, dari, praesagio futuri nomen imponitnr. Multum
decor animarum pannisinvolvitur,locus salvalori in enim bellator iste accelerat, multum festinat qui :

diversorio synagogae non invenitur,pabulum vitae in in cunis vagiens,'irma robustorum,imorobustorum

praesenti Ecclesiae reconditur, ut quia misericor- robustissima corripit, bellum non cuilibet gregario,
diam suam multiplicaverat, homines et jumenta ad sed ipsi spiritualinm nequitiarum principiindicit,ac
vitam enutriat. Congruus profecto mysterio locus, ducibus exercitus ejus solo lumine adventus sui
ut enim praesepe reclinaretur.qui panis erat vivus. nuntio territis, dum magos in castris suis militare

Ad consueta prssepia animalia fessa recurrunt,de- imperat, electis tyrannum armis spoliat. Magna et

bita labori stipendia requirunt, ut largitate domini incomparabiliter magna ista est gratia perdito
refecta,rursum se usui procuratoris sui officiosa vi- homini ac nihil nisi supplicium merito gralis prse-
cissitudineimpendant.Ecceparvulusnosterlaboran- stita, ut parvulo vagienti ccelum in stella serviat,
tes refecturus in praesepis sui medio estposit us,Pt quia laudns angeli soncinant, venenatissimum captit,
el,
pj
magister de coelo adveneralin praesepi sibi cithedram quod primi hominis calcaneum dente vipereo per-
collocat,et qui nondum, ut parvulus voce potest,jam fodarat, pes sibiipsi adhuc invalidus conterat. Ma-
quasivagituclamat : Venitead me, omnesqui labora- gna plane ac condigna praeconiorum laude prose-
tis,et onerati estis,etego reficiam vos Sed nevel ipsum quenda et illa fuisset gralia, si in forma Dei ma-
tempusinfantiae a gralia oliosum pertransiret,auctor nens, serpentinum caput majestatis suae pede con-
gratiae, juxta oraculum propheticum et nominis sui trivisset, ac de spiris illius colligatum hominem
praesagium,adhucquasi suiimpotens,principi mun- autem, illam, inquam, quis vel
ahsolvisset. Illara
di bellum indicit, ac magis radiante stella ad agni digne miretur gratiam, quod iinmensa illa bonitas
tionem veri luminis perductis, fortis illius, qui eo dignata est miseriae nostrae non solum tam pie
usqueatrium suuminpace possederat,velociter spo- compati,sed humanitate nostra assumpta.miseriam
 I) : PIS IFFMGEMI 7.i,

i
i! -
^ etbonorem detulera?Quid autemdetraxeris.sinon
digo« ilnpe obtol rU?Tibiergo quod ul scrvias, in
tiijno illo et iii uiii malorom priu< rat, utex devotionia tucc meritoquaai jnste cogalur

non in n atn 1- illa pi ruo li.Jcliter obsequc

i

gloriose Iriu romuncr re prae li.gnnm est etiam ut att.letas

1
1 1 1 1 extremoB,ted prim i uieuiducea capti- glorioeiesimo suo coaetar.cos, silenlio non
vostrabat? ll;ec tam ins.gnis regU nostii el inaudito pugnandi modo di cer-
im, qui
lmstis ennii :|
o,nostr.i est glt-ria.NV enim de homi- modo vincendi genere triumphant. ln qui-
tant, ct

nis dejeclione tumidus ille conditori ejus insullet, hus cum nec oetas nosse bellandi studium,nec viclo-
in oodem,(|iiem vicerat.viclum se dolet. Hisinterim riae poterat voluntus afleclaiss bravium, c olu in his
de primiliis gratiae in primitias i^ontiuin mogos hostcin expugnat gratia,solo merctur palmam inno-
effuse praalibatU,ad incunubnlu regis noslri arlicu- centia. Dico autem boatos illos ac vere innoccnte*,
lum refleotaraus, et quomodo Judaicum quoque qui pcr Gbristi gratium, martyrii prius adepti sunt
vellus pustor honus gr.itiac suoe rore infuilcril.vidca- gloriam : quam posscnt nosse martyrii causam.Ke-
mus.Pastoribusgregi suo pastorali Bollicitudine in- liccs parvuli, qui nomen Chrisli meruerunt, ante
vigilantibus, angelua angelica claritate coruscus n sanguine qnatn lingua confiteri. Felices parvuli,qui
astat, Sal/atorem mundi natum annuntiat, ut quia de stadio mundi meruerunt ante ad regnum victorea
omni populo antiqu.c sententiae abohla tristitia, ingredi, quam scirent cum hoste congredi. Beati
ajlemae keliliac auctor futurus sit.insinuat Annun- : marlyres, qui nivea innoccntiae stola candentes,
Ho, inquit, vobis gaudium magnum, quod crd omni atque roseo cruore vcrnantcs, merenlur sequi quo-
populo, quiu natus est vobis hodie Sulvutor, qui est cunque ierit, Agnum Dei. Ipse enim fuit eis causa
Christus Dominus in civitute Duvid. Dignum plane etcorona gloriae. Audiensenim na-
poena?, ipse est

tanti rcgis ortu prveconium, ut mcereiiti populo cl tum Christum Herodes cruentu? carnifex, audiens
Babylonioe atque Romanae servitutis jugo altrito, eum et Judaeorum regem futurum, turbalur, atque
mox pax praedioetur et ^audium.
in ortu regis sui impiae mentis furiis agitatur, tremit, pallescit; melu
Tales sunt fructus gratiae, talia de radice illa divina concutitur, animo dissolvilur. Nomen regis expave-
pullulant germina, exorta nobis a Deo palrc in scit, quia regnandi modum non intelligil. Rcgnum
Chri3to gratia, et pacis simul orilur abundantia. quippe Judaeorum nec nobilitate ohtinueral, nec
Nato euim principe pacis, paries inimicitiarum probitate meruerat, sed nobile illud regnum regiae
solvilur,auctor soditionis vinclus trahitur ; e-t capti- stirpi Judae,palriarchar> Jao.ob vaticinio debitum ty-
vilas ad regis sui soluta imperium, potestate ac ranuide invaserat,crudelitate retinebat.Natoergo re-

cepta, tumidam superbi iihus r,ervice:r super alli- ; ^ gejustiliae,injustilia tremit,regnalura pittatecrude-
tudinem nubiuin se extollentcm, Iibero jam pede litas fremit.Sedcur impie saevis ?Quid livore lorque-
calcat, atquc redemptori suo gralulabunda decan- ris ? Cur adventum Salvatoris formidas ? Quid ad
tat : Dirupisti vincuta meu ; tibi sacrificabo hostiam nomen mitissimi atque humillimi regis trepidas ?
luudis. Etmiranda in hoc quoque Jesu Christi Do- Non venit ut temporalia tollat, qui aeterna militibus
minigralia: quod non Herodi, non principibus sa- suis stipendia erogat. Terreno regno non indiget,
cerdotum, sed pastoribus, hominibus rusticams. quicoslo praDsidet.Deponeergoinanem formidinem,
sed simplicibus, sed justis, primura numianda cenS exagitatam compone mentem, el ut sub eo felicius
suit nova nalivilatis suae gaudia. Sicut enim de regnes, fideliter perage, quod simulas, rcgem,velis
paupcribus nasci voluit, ita et pauperibus nati- nolis, tuum subjecta cervice adorans. At dolosa vul-
vitatifl gaudia primum innotescere dignura
suae pes intra tenebrosas perfidae mentis latebras inte-
duxit. Luca autem attestante didioimus, quia ccepit rim se celat, laetitiam vultu simulat, corde dolos fa-
Jesus fucere et docere.Qm ergo primum f'acere,et sic brical,et adoratum ire se spondens inventum necare
docere venerat,quam docturus erat.primo in seipso parat.Sed frustra tentat sapientiaeDei humanaemen-
humililatis atque paupertatis formam exprimebat. tis malitia illudere, sicut etfrustra nititurin petrae
De pauperibus itaque nasci voluit,alienum nativitati D duritia lubricus coluber molli traclu vestigia figere.
suae hospitiolum praevidit ; el quia iu perfidia Ju- Nam Dominus, qui aliud nativitati, aliud passioni
daeorumubicapulreclinaret noninvenituddesertum suae congruum utrique mysterio tempus praescripse-
gentium, a lege el testamenlo, a nctitia et cultu Dei rat non dedignatur in /Egyptum alienis manibus
alienum transivit. Hasc ilaque hujusmodi divinaa tolli, qui passus est proprias manus cruci configi,

pietatis opera, non tui meriii, o
Deisuntinsiguia.Quaetantotibichariusarrplectenda,
atque devotius cst semper veneranda, quo et gratis
omnia praestitit, et mutuum nihil exigit. Nam quod
obsequium a te quasi nccessarium distiicte videtur
exigere, el hoc ipsum inonarrabilis esl gratiae.Quid
enim summae illi beatitudiui, quae augmentum non
capit,et delectum non novit contuleris,si obsequium
homo ! sed gratiae non lam Herodem fugiens, quam mysterium per-
agens. Significabat enim jam tunc,nomen suum a
principibus sacerdotum et conclamantis populi
insania, rege suo videlicet diabolo instigante, de
Judaea effugandum, et in fines genlium ore Apo-
stolico deportandum. At cruenta bellua, torridis
faucibus sanguinis avida,dum illudere putat illufaa,
quia nati regis guttur ex voto invudere non poluit,
TGl DE C.H\TI.Y DKl UBIll XII. — LIB. VIII. 762

ininnoxiumparvulorumcxercitumrabieraeffudit,ut, A invenerit, libere dcjectum suiTocare. Sic sic totius

dnrrcoaetaneos regi suo parvulos strangulat prostrato doli inventor dum quasi sancta et utilia suadeat,

toto exercitu, is qui solus vel maxime appetilur, Christum adorarc se simulat, ut invcntu occidat, :i

furentis bestiae morsum non evadat. Sternun- eoque necato, regnum peccati, quod in nobis eo
tur ergogladiis carnificumcorpora parvulorum,sed usque possedit, liberius de caslero possideat.
dcportuntur ad aethera manibus angelorum.Scevit in licetparvulos Christi.de quibusipse loquitur: Siniio
terra attrocissimus carnifex, sed coronat in coclo parvulos venire adme, carno pcrimat, arcem fidei
serenissimusjudex.Verc felice«,vere beati, qui antc non expugnat, et quamvis accepta potestate elestos
meruerunt vita aeterna, quam praesenti perfrui ;
cribrel.mundissimasimila ad mcnsim superni regis
quibus vitae praesentis ingressus fuit ad aelernam transmissa, immundum sibi furfur dolo suo ipso
transilus. Libet in hac sanctorum parvulorum tara delusus retinet. Simile quidet de impio Pharaonc
magna gloria.gratia? largitoris contcmplari magni- legimus quod jusserit parvulo3 Hebraeorum truci-
:

tudincm,inquibus cum imbecilla etimmaturaaetas» dari, feminas vcro, quae virlutem bellatorum ener-
nec raortis timere suppliciura,nec fidei nosset spe- vant reservari. Ait enim ad populumsnum : Ecce
r.irc pracmium, pro se tamen passis non patilur populus filiorum Israel mullus et fortiornobisest ;

martyrii gloriam, et mercedis minui plenitudinem, t» veni(esapienter,opprimamuseum,ne foriemultipli

quia ct in matura aetale, testante B. Hieronymo, cetur.Etsiingrueritcontranosbellum,addatvrini-
causa, non pocna facit martyrem.Siraili modo et in micisnostrisexpugnatisquenobisegredialureterra.
nobis natura Christum, qui in Herode praesidebat, Prcecepit itaque obstetricibus Hcbraeorum, ut mas-

diabolus persequitur,si forte possiteura dumadhuc culos interficerenl, feminas autem rcservarent.
parvulus cst in nobis, do!o perimere, nosque sub Sciebat quidem jam tunc,qui in Pharaonesaeviebat
antiquo dominationis suse jugo, captivos retinere. hostis antiquus, bellum sibi ingruere, sciebat et
Natoenim in nobis Christo,et advirile usquerobur formidabat.ideoque ad concitandos contra populum
perducto, omnia in templo cordis nostri /Egypli Dei /Egypliorum animos, bellum eis ab ipso infe-
idola corruunt, regnumque peecati, et universa, in rendum,ex domestico sibi ore prophetabal. Praefi"
quibus diabolus regnat confusionis opera, pariter gurabat autem tempus gralioe Christi, et vicloriae

intereunt.Hoc sciens,hoc praecavens, saavit, fremit, populi Christiani,quando ab eo.quiin Evangelio lo

et tanquam leo rugiens circuit,et ut incautos sup- quitur,??orc veni pacem mi t ler e sedgladium, ubique

plantet,se in angelum lucis transfigurat, ac natum terrarum bellum contra eum suscitatur, etabipsis
regem adoraturum se simulat, oram calicis melle parvulis,quosin fluminesuffocandos censobat,quo-
liniens, et venenum in fundo celans. Nobis enim lidie tanquam inermis et invalidus Chri3to duco

quiescentibus, et viam Domini securo pede ingre- ^ expugnalur.Additur namque inimicis /Egyptiorum
dientibus, velut angclum lucis callidus insidiatora populus Hebraeorum.quandoin unilate fideipopulo
dextris &e ingerit, atque alia pro aliis fraudis suae gentium Judaeus se sociat, et communem hostem
commentasuggerit,nihilemolumenti in loconostro, aequalibus animis in commune debellant.aeChristo
et ex his quoe conquirere agimus, plurimumque concedente victoriam uterque populus de raari Ru-
detrimenti ex societate et negligentia eorum, cum bro victor ascendens, laetabundus decant&i: Cante-
quibus viviraus conlrahere. Calumniatur praelatos, mus Domino g loriose enim
,
honorificatus est;equum
iramisericordes, elatos, irreligiosos, saeculares, cu- etascensorem projecit inmare. TJbi vero populo Dei
rara suam obnixe agere, aliorum negligere, lapsis ad terrara repromissionis liber datur transitus, ibi
manum non porrigere,infirmisneque compassionis adversariis insequentibus paraturinteritus;etunda,
affeclum.neque consolationis opem impendere.Fra- quae viam dirigit humilium, ut superbum ascenso-
tres autem alium notat superbia,alium invidia,huno rem pariter involvat, hostilium subverlitrolas cur-
loquacitatis,i!lum arguil, vanilatis,postremo rarum ruum. Solet autem divins miseratio tunc magis
quempiam Ad illum
esse.cui tuto se possit credere. protectionis suae impendere subsidium, cum omne
ergo vel illum locum secedendum, vel certe cum humanae virtutis et industriae defecerit auxilium.ut
nusquamreperturussit sui similes.tam boni studii, D ubi sub falcetribulationis irabecillitashumanasuc-
tam pii desiderii, ad remotiora, et ad solitudinem curnbit, non virtulis suae, ncn meriti, sed gratiae
emigrandum,ibi pio desiderio ex importunitale ma- Dei noverit esse quod evadit. In hoc enim vel
lorum impedimentum nullum incurrere ibi quie- maxime humanae saluti benignissimus ille anima-
;

tem, ibi silentium,ibi continuae orationis studium, rummedicusconsulit,quod interdum hominem sibi
frequens jejunium ibi conversationem
; sanctam, derelinquit, et qua infirmum sustentabat, manum
vitara &ngelicam;ibi lacrymas.et suspiria,postremo subtrahit, ut dura sibi dimissus labilur, quodque
omnia ex voto succedere. Haec et alia hujusmodi sine ipso stare non possit, lapsu suo experitur,
cordi nostro serpens aniiquus insibilans, tentat de protectori suo firmiu3 inhaereat,etadillius laudem,
grege Dominico incautum quemque ac simplicem cujus et donasunt cuncta referat.Manifesteeniuiin
abducere, ut professionis sanctae trausgressorem Deum impius est, qui meritis suis quod
ascribit,
cum sustentantem non habuerit,fasile possit spiris gratiae Dei est. In his omnibus perpeude, o uomo,
suis involutum dejicere, et cum sublevantem non quantas debeas liberatori tuo gratias:qui testante,
76a FHANCONIS ABBATI8 APPLIGEMENSIS 7«|

ac spectante inimicoB Iuob insensibili inseu^ibiles X mutus, nec os aperire, uec captivanti «e libera po-

expugnat eltMiiento, atque huste tuo dextera sua test voce coutradicere.
Qui vero ocelestis est et as-
prustrato, te victorem pronuntiat, te victorem col- sumptis pcnnis columbae.ad cojlestia contendit, dc
liunlat, et coroniun ca p i ti luo, victorius signum, ct laqueis diaboli libere cvolat.et aperto ore deceplori
prasmium conduna'.Et ut umpliuc miserisetdiligas aotiqooliberavoce ^usuhai.Frustrajaciturrtteante
protectorietui uenignitatem,alquepotentiam,ultende oci//^/jtH/iamru7Mjuidigiturhac|ju r;narrjirut>iliu6,
hostis tui immanitatematque superbiam.Quisenim et victoria i&ta quid gloriosius ? Quando eiinn ox
vel solo audiiu immanissimi hujus non terreator, corruptiouis suaedefectu invalidus homo OOOgredi-
qui iortitudinem populorum.quasi nidum invenisse turdiabolo, quid aliud dixerim, quam vermicolom
et universam terram, quasi ova derelicta tumido pedem conlerre cum angelo ? 1'ulchen imuin plane,
fastu magnitici cordis secongregasse gloriatur?Ait pulcherrimum, et angelis, et bominibut, de duello
enim: i n fortitudine mamumem feci,etin8apientia tam dissimili spectaculum. Stat hostis antiquus
meaintetlexi,etabstuliterminospopulorum,etprin- frendens et indignansac rabidoore spumas contor-
cipeseorumdeprxdatus sum,et dettaxiquasipotens quens, evomit minas, et quia praasente Gnristo vi-
in sublime residentcs ,et invenit quasi nidum manus rium nihil possidet, tentat vel fraude circumvenire
mea fortitudinem populorum. Elsicut collrguntur j. incautum.vel tciroieeffugare pavidum. Mille ergo
ova, quaederelictasunt, sic universarn terrarn ego spiris involvitur,mille dolis instar molae circumagi-
congregaviet non fuit,quimoveretpennam, ei ape- tur, tantaque sublilitate ac velocitate de dolo in do-

riret osetgannirrt. Quis tantamhostis sui fortitudi- lum lubricus se culligit, ut celcritate plerumque
nem audiat.et aures ejus non tinniantPQuis alios de oculos lallente.homo nesciat,coluber tortuosus ubi
sublimicorruentesvideat, etipsein imo positus non incipiat, aut ubi desinat. At contra vermiculus
contremiscat ? Quidautem throno Petri sublimius : Cbristi sub umbra alarum ejus securus, hostein
qui.i verograduStephanifirmius?Ettamen Judamin suuru rabido seipsum ore lanienlem videt etridet,
apostolico throno residentem, unco avaritiae detra- et ore tacito ac cum Moyse clamansad
corde devoto
hit:Nicolaum vero in gradu Stephani stantem, Dominum,oratione expugnat adversarium. Adest
luxunae illecebris illectum, subvertit. Quis etiam Christus speclator certaminis, et protector sui mi-
crudelissimi hujus terrorem non stupeat qui cum : litis;quo de coelo praestante victoriam, apostata an-
universam terram congregaverit, neminem inven- gelouno superbiaein infernumdetracto,vermiculus,
tum gloriatur, qui pennam moveat, qui os aperiat Christi gratia subvehente,ccelestia conscendit coro-
et ganniat?Nec mirum. Qui enim terrena sectatur, nandus.Tua est haec.Christe tnumphator aeterne,

et terrigena est,ef;pennas animae, visco cupiditatis tua est ha?c victoria, libi gratiarum actio, libi laus
'-
obligatashabet,cum a diaboload numerura perdito- et gloria, qui vivis et regnas per infinita saecula.
rum congregetur.pennam ncovereetavolarenon po- Amen.
test:et a daemone possessus,sicutetille in Evangelio

PRiEKATIO IN LIBRUM NONUM.

Non molestum debet esse lectori, si paucis pro qua loquiraur gratia.quae sermone ineffabilis, cogi-

me respondeam eis qui me forte in eo reprehenden- tatu est iucomprehensibilis, tanto legentihus plus
dum putent, quod cum de gratia Dei scribere cce- placet,quanto ex ipsa Scripturae sanctaeseneexem-
perim.effuso gressu per Veteris acNovi Testamenti plis quasi quadam pingentis manu inductis.clarius
latitudinem evagatus sim. Dum
enim latissimum Possem quidem breviter dicere.et quasi co-
fulget.

utriusqueTestamenticampumcursimtranseo,pauca lorem optimum vili panno stringere, quidquid in

quae festinanti seofferunt, divinae pietatis exempla creatoris omnibusdignitatiseminet etgratiaeex ipso
contingo, ut ex his lector intelligat, quid de gratia [) summae bonitatis fonte procedere.Sed mel ccelestis
Dei, et in aliis sentiat.^Penset autem qui haec re- gratiae, nisi per ipsa pietatis suae opera, quasi per
prehendenda putat, ex aliis alia, et ex visibilibus quaedani favi sui forauiina delabiis sponsae distillet,

aestimet invisibilia, quia color panno ligatus non nequaquam palato nostri cordis tam dulcem sui
eam ore laudantisgratiam obtinet.quam cum sub- gustum exhibel. Igitur quod ccepimus exsequamur,
jectis tabulis decenti varietate inductus, ipse sui et acciuctis lumbis quod residuum est ccepti iti-
nitorem oculis intuentium exhibet. Ita et ipsa, de neris, gratiaduce conficiamus.

LIBER NONUS.
Superiore tractatu cura de saevitia Pharaonis Deimunimentum,naturastupente,sedDominonatur33
ageremus, transitum quoque filiorum Israel me- jubente.dextera laevaquein muri se subrexit firma-
moravimus, quando liquens elementum ad populi mentum.Videamusnuncquomododuxnosteraccin-
765 DK GRATIA DEI UBRI XII. LIB. IX. 766

ctus fortiludine aquas Jordinis,illiug mari§ Rubri, A divinocalore confotumjacentcm suscitat.qui uullo
mysterium consummaturus ingreditur, et quo- humanae infirmitatis auxilio suscifari poterat. Ecce
modo, qui in principio divisit aquas ab aquis flf« quantum se verus Elisaeus. Dominus nostrr Jesus
mamento interposito, aquas quoque Jordanicas Christus.ecce quantum secontrahit,quando et peo-
sicut quondam Josue, ita nunc spirituali ab in- cati formam assumit,etinterpeccatores peccitoruin
vicem examinatione ee dividat interposito, ut baptisma expelit, et aquas ipse contingcns nos
superiores aquas in muri soliditatem atatuat, in- abluit. Sed ioterhaecet illud percunctari libet, cur
feriores vero a se defluentes, usque in mare so- omnipotens Deus peccata mundi laxaturus, hoc vi-
litudinis el mare Mortuum, et a vita prorsus sibileeleraentum.quasi ad quoddam supplemenlum,
alienum justo judicio perfluere sinat.quousque pe> in opus invisibilis gratia. judicaverit assumendum.
nitusdeficiant.Sedprimumvideamusquidcausaesiti Quisenim hoc vel incredulus crediderit, quod sine
quodaquasbaptismiadirevoluerit,uirum indigentia ipso peccata nostra btxareOmnipotens r.on possit ?

sui, an gratia nostri. Aquissordes lavantur, et in- Quisautem hoc vel insanus dicerc audeat,vel a Deo
quinata aquismundantur.Utquidigitur aquislavari otiose aliquid praecipi, vel in ministerium salutis
voluit,qui sordes non habuit? Quid ergo dicemus?
quod non ipsi saluti cooperetur ad-
nostrae,aliquid
Otiose adiitlavacrum.inquoiniquinatum nihilerat, g hiberi? Assumptumeslergout arbitroripsumvisibile
quodmundareturperlavacrum?Nobisitaquebapti- elementum, ad redemptionis nostras sacramentum,
zari voluit.nohisque sanclificandis,sanctissimi cor- tanquam necessarium necessarium autem dico,non ;

poris sui intinctu aquas sanctificavit. Veneno enim ipsius omnipotentice,sed tardititi nostrae.Qui enim
viperae persuasionis, in Adam infecta erat et inqui- ea,quaeoculiscernimus,manibusattreclamus,infide-
nata omnis humana natura, nec erat aliud quo litalisnostraeerroreabductivixcredimus.quomodora-
mundari posset lavacrum, nisi baptismatis Ghristi diis invisibilis solis irreverberatafideiacie lippitu-

sacramentum. Et quod peccato mortuura erat.non do nostraintenderet,nisi oculoscordisnostrindcon-

nisi per vivificatricem aquam vivificari poterat. tuendainvisibiliaquasi quoda n collyrio visibilium,
Primum enim quod spiraret ac viveret, attestante ccelestismedicusinungeret? Unde ad praedicnndum
sacro eloquio.ex equis prodiit.et quod vivens aqua discipulosmitfensaiebat Eunfes prsedicate,dicentes,
:

produxit.benedictionem Dei primum meruit. Moyses quia appropinguavit regnumcmlorum. Infirmoscurale,

enira sacrae scriptor historiae,cum creationem cceli mortuos suscitate, lepr-osos mundat e ,dxmones ejicite.
et terrae describeret, et sex dierum opera singulo- Doctori namque,qui ad praedicandum mittitur.cu-
rum sigillatim diligenter exprimeret, et die prima, randi languores animarum cura committitur.Sed
tertia, et quarta, Deus quod esset
et oidit, inquit, frustra medicus curam adhibet,si eegrotus desani-
l 1 _l: J „ — k»»li«tij»iia rr^n G 1_1_ J 1 TTi i - _ _J •x__.__ _-
bonum,nec tamenaliquod collafae benedictionis rae
1 1 l

tate desperet. Ut ergo peccator ad

^

pcenitentiae re-
morat sacramentum. De secunda vero, quae inler media indubitata fide confugiat, ex alienae carnis
aquaa dividit, non refert sermo divinus, quod hoc visibili curatione discat quid de invisibili aegritu-
bonum esse Deus pronuntiaverit, hoc ipsum forte dine animae,ab omnipotentemedicosperare debeat.
silentio indicans, quod quidquid unitatem dividit, Similiter et qui lethali somno peccati in raortem
censura divina non approbet. De die autem quinta obdormierit, per hanc visibilem ad invocationem
sic loquitur : Dixit etiam Deus : Producant aquas nominis Christi corporum resuscitationem discat
reptile viventis animot et votatile super terram,sub invisibileraquoque credere ex fide Christi anima.
(irmamento cceli ; et paulo post : Et vidit Deusquod resurrectionem. Sed et qui so ha_retici dogmatis
esset bonum, benedixitque eis dicens : Crescite et immundo, et a seipso diverso colore respersum
multiplicamini, et replete aquas maris, avesquemul- dolet,Dominum genu flexo adoret.et ex corporum
tipHcentursuperterram.Ecceqaomodo exaquis mor- emundatione, de recuperanda fidei puritate non
tuo mundo vita nascitur, et vivificato,benediclionis desperet.Qui vero adaemonepossessus perfacinora
Dei sanctificatiotribuitur,ac consequenter crescendi atque flagitia praeceps agitur,si toto corde ac plena
etmultiplicandigratiasuperimpenditur.Nequeenim ari Dominum fide convertalur, non ambigat mali-

dextrae Dei otiosa polest esse benedictio,sed ex be- D gnum.quamvis infestum,quamvis violentum,impe
nedictionis bonorum omnium semper
Dei gratia, rio Dominide penetralicordissui effugandom.Sicut
exuberat copia.Ilaet ante adventum et baptismum ergo signa atque mirabilia visibiliter fiunt, ut cre-
Salvaloris, totius mundi latitudinem mors occupa- dantur ea quae videri non possunt, ita ad roboran-
verat,et universos filios Adam lethalissopor oppres- dam fidem credentium, in opus ccelestis gratiae as-
serat : in tantum.ut nec legislatoreinclamante.nec snmptum est ipsum quoque visibile elementum.Et
prophetica tuba insonante,excitari posset,qui mor- valde congruil elementura myslerio,quia sicut hoo
tuus jacebat.Sed cum videret Eliseus noster.neque sordes corporum, ita illud,remittendo peccata.sor-
per praemissurapuerum,nequeper baculum super- desabluit animarum.NostriigilurcauHaut diximua
positum, jacentem puerum exsurgere,mi9erandam fluenta Jordanissanctificaturus Salvator ingreditur,
matrem miseratus, dignatus est ad jacentem acce- ut siccatis venis peccati, decursum nostrum siste-
dere, et ad mensuram parvuli se contrahens, atque ret, et in acceptae gratiae dulcedine perseverantes,
ob ori,oculo5oculi9,manu9que manibuscomponens, nulla nos denuo tentationurn violentia in mare Mor-
7 7 IIS BBATI6 AFFLIGEMBNSIS 168

tuom i>l c*i ioprofuadametamariaiimam vitiorum A. capiti mco aqunm, et oculis meis /o.Ues lacrymarum,
VOragioeOQ invitos devolveret. Qui enim posl rcsli- et plorabo non interftctos unius populi, sed oppio-
lotaoo eibl a Cbriato liberlatem,antiqaa immundo- brium totius generi* humani? In omni genere hu-
rum ejjiri tuu in mancipul BeryUuli, in
epoote pc mano nullus invcnitur.cujuif oomeo euper hus mu-
mare lolitodiais, a grutia vidclicet supermc visitu- lieros digneinvocctur,q'ii imilioribus bis honori eit
tionid omnimodo solitarium, ct mare Mortuum, ct glorice, qui auFor.it, imo qui jcat na-
,qux peccaverit, ipta morietur, non tam ignomini.c.lnde septem mulieres, septem vidc-
hae

hoetia suiviolenlia impcllitur,quam propria cupidi- licot grutiac spirituales,flcbili voce queruntur dicen-

tatis illecebris illectus devolvitur. Buptizalo Hnquc tes Panem noslrum comedemus,ctvestimenlisnosLris
:

Domino ccelum paluit, Spirilus sanclus in columba optriemur tantummodoinvoeelur nomen tuumsuvcr
;

adfuit, Pater in voce de ccelo sonuit : Bic est Filius nos,aufer opprobrium nostrum. Ab initio genu? hu-
mcus dtleclus in quo mihi bcnc ccmplacui. Hso est manum circuivimus.patriarcbas.justoselprophetas
illa baptismatis Christi grutia, ha?c virtus, haec inspeximus : Omnes declinaverunt, simul inuliles
sar.ctific'itio,per hanc S.Trinitalis fidcm baplizatis facli sunt,non estqui fttciatbonum,non cst usquc ad
tribuitur peccitoruin omnium remissio. quam unxun in te ergo requiescimus. Irier cerwitaque no-
;

gloriosum de praescntia Patris, et Filii,et Spiritus Jj

mcn tuum super nos, aufcr opprobrium nosirum 1 u .

sancti concilium o qu?3 laetum ipsis supernis vir

! cs quem sempcr optavimu?, tu, de quo in organis
tutibusspectaculum FelixBaptista.qui haec videre
!
;
nostris cantavim us : Egredielurvirga deradice J
felix,qui hacc audire meruit ; felix et ille qui audita el flos dc radice ejus asccndcl, ct requicscct supcr
fideliter crcdit, sed fclicior, qui semel baplismate cun] Spiiitus Domini,Spiritus sapientiaeel intellecttu,
Christi lotam,a sordibus mundam dc caetero servat Spiritus consilii et fortiludinis, Spiritus scientvv et

conscientiam. Ape>tum est, inquit B.Lucas, aperlum piciutis.et replebiteum Spiritus limoris Domini. Nos
estcaium.El quardoclausum fuit ei ccelum ? quan- radicern ccnfovimus nos virgulameduximus nos; ;

do ei clausum fuit, sine quo nec esse potuit?Quo- parturientem adumbravimus, r.OR florem proiuxi-
modo se ei firmamentum reseraret,quo nisi praesi- mus jure ergo in eo requiescimu3. Ilae septem
;

denteinfirmum nutaret PNobisitaquereseratum est mulieres, septiformis est Spirilus, qui diversis in
clavo l>aptismatisChristi,quibusantea clausum eral donis dividcns ea pro arbitrio singulis, in seipso
vecte originalisdolicti.Opportune autem tumcoslum idem semper rnanet ei, indivisas. Quod vero nullo
apertum est.ut homo disccret, quae ei clavis cce- indigeat,nullus est (idelium qui ambigal.Hoc solum
lestia reserasset. Et descendit Spirilus sanctus sicut poslulat, ut invocatio nominis Christi opprobrium
columba in ipsum, el mansil supcr cum. Domestica suum de mcdio auferat, ut oeterni tabernaculi vasa
semper avis columba Spiritui,simplexsimplici,sine aspersione sanguinis eju?mundata,digna existant,
fellis amaritudine ipsi dulcedini, ramusculi olivae quibus gratiarum suarum benedictionem infundat.
bajula, pacis amica, pacis nuntia. quam jucunda Descendente igitur in Jordunem Domino,descen-
in peclore purissimo, puritat s amatori mansio dit et Spiritus de ccelo et in ejus pectore eo Qdu-
:
!
;

dignatio Domini etgratia ! o honor servi et gloria ! cialius requiescil.quo nihil in eo quod quiescentem
o si in pectore nostro haec avis mansuetissima re- turbet invenit. Sed quid est quod nunc in eum de-
quiem inveniat, quae lenissimo lapsu circumvolans scendisse cernitur,a quo ab ipsa conceptionis hora
humilem et quictum quaerit,in quo requiescat felix nunquam recessisse creditur ? Nnnquid nunc pri-
anima, quae peregrino Christo praebet hospitium. mum templumsuum visitat,quod in utero virginali
Felix conscientia quae circumvolanti et aesluanti dedicaverat ? Quod ergo corporali specie Spiriius
Spiritui.in umbra pii desideriipraestat refrigorium. sanctussuperbaptizatum Dominum i;pparuit,firiem
Sed haee sanctorum sunt ; in nostro autem pectore nostram instruit baplizatis videlicet iu Chmto
utinain vcl ad momentum requiem inveniat, qui coelestia reserari, et per acceptam Spiritus sancti
stabilem et aelernam mansionem non nisi in illo gratiam in filios Dei adoptari. Per Spiritum enim
purissimo et affectuosissirno peclusculo Domini datur peccUorum remissio, per Spiritum filiorura
nostri Jesu Christi aliquando invenire poluil. tlic D Romanos Apostolo Non
a doptio,ita testilicante ad :

est enim, hic est vir ille unus, singularis et unus, accepislis Spiritum servitutis iterum in limore, sed
diu exspeclatus, multum desideratus, cujusamore accepislis Spirilum adoptionis ftliorum,in quo clama-
languentes septem ille propheticae mulieres, di- mus : enim Spirilus reddit teslimo-
Abba pater. Ipse
leclo suo ex dilectionis nimiae quasi impatientia nium spiritui noslro quod sumus Filii Dei. Descen-
:

inclamant, dicentes : Panem nostrum comedemus,et dente itaque Spiritu sancto ac manente super Domi-
veslimentis nostris operiemur: tontummodo invocetur num, ne imperfectumremanerelfidei nostraesacra-
nomen tuum super nos, aufer opprobrium nostrum. mentum, quoque adesse praesentiam, vocis
Patris
Aufer opprobrium nostrum ! Proh dolor Qui factus I auditoa indicat testimonium. Audita est enim vox
erat ad imaginem,qui conditus ad con-
factoris sui paterna, et vere paterna, vox pia pietatis nuntia
ditoris sui bonorem et gloriam, non factoris sui qua3 veterem sententiam damnaret, et novam gra-
imago et speculum, sed viviDcatoris sui perverso tiarn subrogaret : Hic est Fitius meus dilectus, in
nomine vocatur opprobrium.Proh dolor Quis dabit ! quo mihi bene complacui; ipsum auditc. novum,o
7G9 DK GHATIA DKI UBIH XII. ! 115. IX. '170

inauditumdehomineDei Patris testimonium ! Multi- A Audi, /ilia, et vide, et inclina aurem luam, etoblivi-
plicala quondam malitia hominum, quando omnis icere populum luum, etdomum patris tui, el concupi-
caro viam stiam corrupcrut, el cuncta eogitatio cor- scet rex decorem tnum, ubi Deurn Patrem agnovimus,
disomni tempore ad malum intenta erat : Uelebo, ait sumus, Non improperat rever-
in Filios l»ei adoptati
boai\nu3,dolo>ecordistactusinirinsecu$,drlebohomi- tentibusbenignissimus Paterspurcitiam idolorum,
n* m, quem creuviafaueterrx paznilet enim mefecisse
;
non siliquas porcorum, sed paterna churitule com-
eos. Digna quidem et justain reumjuslijudicissen- motus, in amplexus ruit, et in signum reconciliatio-
lentia, sedlugenda miserohominitam piiconditoris nis osculum pacis porrigit. Deputantur nobis tan-
super condilione sua pcenitentia. Nunc autem in Jor- quam filiis servorum ministeria, exhibenlur in or-
danisalvec.,hominemillun)intuen3,superquodiviuam numentum nostrum omnia, stola, annulus, calcea-
pmvidentiam nunquam pcenitet, blanda super eum menta, palerna) nobilitatis insignia. Prislina; digni-
voce insonat. eumque tam exainoris et sanctimoniaj tatislocusrestituitur,etproexaltationenostrafestum
quamexdignitatis privile^iocommendat. Commen- congaudentibu3 amicis convivium instruitur. Quis
dat cnim eum ex dignitate Filii adorandum, ex sin- tanlaepietatia viscera non obstupescat ? Quae cordis
guluri amoris sui privilegio venerandum, alque ex humani duritia hocigne conflagrata non liquescat?
speciali sanctitate, in qua Deo Patri semper bcue p Quis enim dives ac praepotens, servum suum nala-
placuit imitandum. Ilicest, inquit, Filius meus di- libus degenerem, vitainfamem,adoptaresibidigne-
lectus, in quo bene complacui, Eccc quid nobis sacra- turinfilium?Etquidmagnuua,sihomohominem,mor-
mentum baplisrnatis, ecce quid contulit diunitatis, tulis mortalem, corruptibilis corruptibilem, adoplet

gratiae et ulilitatis. Dignitatis, ut nos in Filios Deus in filiurn ?Cum vero Deus hominem, omnipotens
Pateradoptct jgratia?, utpaternaadoptatoscharitate infirmum, aeternus temporalem, tarn degenerem,
lbveatatques:inctitioet;utilitalis,utsanctificatosita tumque indignum adoptat in filium.quis digne mire-
dt; virtute in virtutem provehat, ut ex nobis ipsesibi tur, quis digne prcedicet, quis condignam adoptauti
scmper bene complaceat. Recordcmur itaque quid dicam dilectionis vicissitu-
S8 debitee servitutis, ne
fucrimus, intueamurquidsirnus, etex iiis facilecol- dinem recompensel? Ego enim, ul loquar quodsen-
ligernus quid pcr gratiam Dei adepti simus.Sed uti- tio,gratiam istam per vestigia sua anbelo perse-
nam vel nescire liceat, vel non iterure libeal quod quens cursu, apprehendere nequeo, sed quo magis,
fuimus,et dignitatem adoptionis fiiiorum Dei, quam magisque propinquo, eo clarius quia incomprehen-
nosadeptos esse gloriainur, morumdignitatcdefen- Sed et hoc considerandum in his
sibilis sit aspicio.
damus. Rebelles Deo fuimus, mandatiejuspraivari- pietatisnominibus.quod iliesummebonus, summe-
catorcs lacti sumus, et ex sententia damnationis que pius, blanditiis maluerit spontaneos invitare,
nostrae paradisi exsulesconstituti, hosti antiquolu- *-*
quam minis ac terroribus invitos cogere, dum se
dibrio habiti sumus. Et reveraquod majuspoterat patrem, se nutritorem, se matrem, et gallinam ap-
esse hostis antiqui ludibrium, et generis nostri im- pellat, nos filios, nos parvulos, nos pullos exaffectu
properium, quain ut fortitudinem nostiam, sicut pietatis nominans. Loqnitur qucdam loco Dominus
supra memoravimus quasi nidumsuperbamanude- ad Hierusalem, tanquam si parvulo filio blandiatur
Iraheret, nec in nobis esset qui vel pennam inove- pater benignissimus. Nunquid oblivisci potest mulier
ret, et ?Nec poterat semel moto
apcrto ore ganniret infantem suum, ut non misereatur filio uteri sui ? Et
pede nutabundo gressu imbecillitas humana, in lu- si itla tamen non obliviscar tui Et
oblita fueril, ego
brico illopeccatisubsistere, sed diabolo quotidie ad si fieri potest, ait, ut mulier calcato jure naturae, et
deteriora propellente, eo devoluta est, ut insipiens neglecta pietate, ad viscera sua non moveatur, nec
in corde suo : Mon est Deus diceret, et ignorantio3=uae filio uteri sui misereatur, nullo tamen pacto fieri
tencbris obcaecatus homo, ligno et lapidigenuafle- potest, utego, qui naturae sum condilor, obliviscar
cterct. Proh pudor rationalem hominem inscnsibili
! eorum,quoscondidi. Invenies et alia quam plurain
ligno cervicem inclinare, et lapidem, qui seadorari Scripturis sanctis hissimilia, quibus addiscere pote-
nesciat, adorare. Proh pudor abilloauxilium petere
! ris mirumin creaturam suarn piissiini c eatorisaffe- r

qui sibi auxiliari nesciebat, eumque super statu suo D ctum. Quocirca, o homo, tot ac tanlis beneliciis, et
consulere, qui nisi clavis confixusstarenon poterat. exipsocommonitusnomine pielatis,salage collatam
Ubi erat tunc, o homo, dignitas conditionis tuae ? Ubi tibi moribus adornare dignitatem, nesi vacuainte
splendor imaginis divinae tibi utanu impressae?Quo- fuerit el otiosa, .sit et infructuosa. Considera dili-
modo immemor factus es potestatis tuae ? Quomodo genter quanto labore desudenthomines, quantostu-
irrationabilibus tam degeneri servitute subesse vo- dio, quanto deiuum non ipsius vitae tantum, sed et
luisli,quibusetnobililateconditionisetmoderamine animae periculo, ut temporalia adipiscantur et per-
rationis dominari debueras?Quomodo,qui ad ima- itura congregent, ubi diu permanere non possunt,
gincm Ueifactus eras, imaginem canis et serpentis necquae possidentur, nec qui possideat. Pudeat ita-
adorabas ? Tales de radice illa putrida paternae cor- que liliumregni miooris studii inretincnda adoptio-
ruptionis piilluluvimus, talelacdeuberematris gen- nis suae gloria inveniri, quam filium perditionis io
lilitatis suximus, ita a patre diabolo edoctisumus. coacervandisperituris, et cumulandissibi suppliciis
Sed ubi verum Patreiu audivimus inclamantem : semper mansuris. Pudeat eum serenissimum illum
771 FHANCOMS AUBATIS AFFLIGKMENM- 772

patris Mii vultum vel leviter contristare, qui in tan- \ regia, ut lilii Dei, ul tilii chariaBimi, digne Deo,
tun digaatoi Mt eum gloriam udoptare. Pudeat, • iiLTiic tanto pitre conversamini, ut tunc laeti eum
inquam.euin incoiiiparabilehpaternaemensaedeliciaa sicut patrein excipiatis, cui nunctilialiaffectu deaer-

, ct os paterno osculo sanclificatum iin- vitis. Non estfiliorumadveniente patre trepidareaut

inuudia porcoruin siliquis polluere. Cogitet semper Iatebru3 quaerere, sed exsultuute spiritu certatim iu
magnitudinem pateruea dilectionis, reformidet quo- occursum ruere, sinjjulos ut primus ipse occurat
gue, si ingratus repertus fuerit, intolerandam seve- enhelare.cupideamplecti.affectuosissimedeoscula-
ritatem pulerrue mdignatiouis. Appendat onte oculos ri, atque immensum
de dulcissimi pairis advenlu
exigui laboris inaestimabilepraemium, ete contrario gaudium.occursu, gestu plausu, osculis, atque am-
momentaneaavoluptalis ineluctabile supplicium.Ti- plexu testari. Tales lilios, tam pios, tam devotos,
mcat tremendi judicii futuram discussionem.iuqua tum sedulos,benignissimus ac serenissimus pater,
cum memorata dona pieta-
fuerint praerogatae nobis el in unum innumeroa
paterna hilaritate excipit,
tis, districta animadversione exigendum est a no- amplexum, inflexis latius ulnis colligit, dulcesque
bi=, et debitum con^.ignae servitutis. Commemora- fihos ad sacratissimumpectusest,asirint;en8,blanda
buntur aote tribunal judicis dignilas conditionis, manu, blandoque nffatu demulcet. Nunc filii mei,
gloria divinee similitudinis, charitas redemptionis, p nunc charissimi mei,nunc benedicti Patrismei,glo-
effusiopretio9isanguinis,adoptio filiorum,promissa ria regni mei mecuni perfruimini;nunc adoptionis
bcatitudo regni coelorum. Commemorabuntur et ad vestrae quanta sit dignitas agnoscite, et quae flendo
implenda praecepta collata subsidia.hoslis imbeoil- seminastis, gaudentes metite. Jam laboris vestri et
li nostra desidia.
tas, quanta tunc erit confusio luclu9 tempora cursore velocius abierunl.sed refri-
heuquam amara heu quam
trepidanteconscientia! ! gerii vestri et gaudii terapora me manente, abire
sera heu quam infructuosa tunc eril de preaterito
! non potuerunt. Quia igilur hilariter implestis quaa
torpore pcenitentia si modo liceret vultum illum
! prajcepi, percipite liberaliter quaepromisi. Inill idio
confusionis nostrae inspicere ; o si modo liberet di- divini vullussplendoreillustratus homo, agnoscere
strictionem illam emendatiore vita mitigare. Tunc poterit,gratia Deiquae et quanta eirca se luerit. Et
accusante conscientia, nullus erit excusator, nunc quoniam nihil in se dignum tantulargitate inveniet,
correcta vita, nullus tunc invenietur accusator. 8?ternas Largitori gratias referet, qui vivit et regnat
Vos igitur genus electura, progenies sancta, stirps per omnia saecula saeculorum. Amen.

PR^FATIO IN LIBRUM DECIMUM.

Arduum esl atque laboriosura iter virtutum.nec C expertus sum laboriosius,nec casu quidquam peri-
facile a quoquam hominum scanditur, nisi gratia culosius. Et qui ad radicem montis descensum et
dequaloquimur.gressusascendentisdirigatur.Uiide attactum pii medici cum leproso operior.cogor cum
et ego utroque pene pede claudus, in hunc altissi- Joanneet Jacoboexcelsasubiloconscendere.etsqua-
mura non dicam monlem, sed montem montium mis caecitalis meae nondum detractis, tranfigurati
conscendere jussus, difficultate rei territus, valde Domini gloriam contemplari. Sed hocsolum habeo
si gloriosum est ad summa conten-
trepido, quia et in difficultate operis huju9 solatium, quod ad hoc
dere, ignominiosum satia est iuefficaci gressu deor- temerario nequaquamausuprosilui, sed impellente
sum ruere. Non est difficile per plana quemlibet obedientia, necessitate compulsus sum tentare, si

incedere, ubi nec anxie anhelat qui graditur, nec forte queam inoffenso pede fidei praeeuntis gratiae
penitusconleriformidat.qui labitur.Cum verosicut, vesligiasequi.Meliusenim arbitratus sum quamvis
quod edictum obedientiae
in limine libelli pendet, infirmo gressu pedelentim progredi, quam nec ten-
continet, de sacramentis corporis et sanguinisDo- tando qure jussa sunt, inobediens inveniri. Ea
raininostri JesuChristijubeordisserere,cogoripsum igitur quae restant, ipso qui jussit opitulanteaggre-
tidei nostrae verticem ascendere, quo ascensu nihil diaraur.

LIBER DEGIMUS.
Dominus noster Jesus Christus sciens radicem fj quaerere, ut et ipsius gratiae Dei dona interdum sibi
superbiae ab humuno genere, nisi per manum coele- velit ascribere,noxiotumoriemplasti'umhumilitati8
Etis agricolae exstirparinon posse, sarculo verbi imponit, humiliandum docens, qui se exaltaverit,
ubique eam persequitur, ne si haee effossa non et e contrario exallandum, qui se humiliaverit. In

fuerit, de veneno radicis omuis fructus corrumpa- tantum autern divina beneficia ad laudem Dei cen-
tur, et quod sana radice salubre esse poterat, cor- set esse referenda, ut doctrinam suam non suam
rupta mortiferum iiat. Sciens itaque humanum esse asseral, et nihil a seipso se posse, humili as-
anioaum gloriee oupidum, et in tantum altiora se sertione perhibeat. Quad si Dei virtus, et Dei sa-
773 DE GRATIA DEI LIBRI XII. - LIB. V '/74

pientia doctrinee atque operis sui gloriam Deo Patri A atque origines morbi, quod in ipso est, dn medio
Rssignat, quanto magis humana imbecillilas ? Si auferat, ne si rursus antiqua venena fons ebullire
vitisradicis suae pinguedinem irrigaiori Deo tribuit, incipiat,ipse et laboris sui induslriam et irnpensas
quanto magis palmites ?Quid enim palmes haberet, perdat.Ex hac crgo Domini nostri confessione.ama-
nisi.utita dixerim,de amplexu radicis.secreto quo- torgraliae discat, quomodo, et cui confileri deheut,
dam natura? uterogemmam conciperet,etuvam pare- etquantum in singulis quibusque boni invenerit,
ret ? Ego sum, inquit, vitis, vos palmites. Siculpal- tantam ctin singulis gratiam Dei esse noverit. Nam
mes non potest fruclum facere, nisi manserit in vite quanta in seipsa sit.nemo unquam quantolibetsen-
sic nec vos, nisi in me manseritis. Ad hoc enim cco- sus acumineinvestigare potcrit, nisi qui fortequan-
leotis agricola pnlmitem inserit, ad hnc subrigit,ad tus sit immensus mensus fuerit. Item de quinque
hoc fodit, :vd hoc colit, ut radici inhaereatet unum panihus quinque millia.etde septem qualuor millia
cum radicc ut de radice vivat, de radice fru-
fiat ; refecturns,accipiens panes in manibus,graliasegit,
ctum fructum qui maneat,gloriam tamen
afTerat.et benedixit, ac fregil, el turbis erogandos discipuhs
totius fructus viti? esse sciat.Tunc enim vere vivit, tradidit. Miraculum facturus, primum quidemgra-
quando humiliter agnoscit, de quo vivit. Ut ergo tias a^it de tradita sibi potestate,ac sic demumac-
pessimam illam superbioe radic^m de agro cordis g cepta polestate utitur in miraculi exhibitione.Tanla
nostri pius cultor exstirpet : mea, inquit, doclrina autem post gratiarum actionem subsecuta est uber-
non est mpa,et,non possum ego a meipso facereqwd. tas benedictionis,ut de paucis panibus.tot millibus
quam. Et cum Gorozaim, Bethsaidoe, Capharnao satiatis, fragmenta quae supererant,in duodecimet
civitatibus, in quibus frequenter docuerat.et virlu- septem cophinos exuberarent. Et miranda in hac
tes multas fecerat, obstinatae mentis duritiam, et turbae refectione dispensatio gratiae, quomodo alii

incredulitatis suae perfidiam exprobrasset, Tyro et panibus hordeaceis, nlii reficiantur triticeis. Sed
Sidon.ac tcrrae Sodomorumin die judicii remissius valde plus miranda in refectione verbi,cujus typum
esse futiiruin pronuntians, de fide apostolorum al- praeferebant panes illi,divisio gratiarum, quomodo
que credentium ita Patrem giorificat Confi'eortibi, : idem verbum pro palatoelguslu comedentium.aliis
Pater, Domine ca>!i et terrae, qui abscondisti hxc a hordeum, aliis sapiat triticum. Estenim hordeum
sapientibus et prudcntibus, et revelasti ea parvulis. palea grossius, gustu austerius, cibus servorum,
lla Puter, quoniam sic placilum fuit ante te. Et vide, pabulum jumentorum; triticum vero taclu mollius,
quomodoubique graiiam commendet, ubique glo- gustu suavius.mensae infertur dominorum.Qui ergo
riam patris praedicet. Confiteor,\nqu\l,tibi,Patet\Do- adhuc spiritu servitutis, et timore servili Domino
mine cmli et terrx. Nihil sibi de fide credentiura serviunt,gu8tum
.
a , hordei in verboDei inveniunt.Qui
, .

assignat, nihil de institutione discipulorum sibiar- verospiritucharitatis Dominodeserviunt, et timore

rogat, qui elegerat, qui vocaverat, qui inslituerat, casto, qui permanet in saeculum saeculi, Deum dili-
qui justificaverat. Ipse vasa irac discernit a vasis gunt, longe alium gustum, melleel favo dulciorem
misericordiae, ipse alios, atquealios, in illudatque de verbo Dei eliciunt. Mira igitur et ineffabili ver-
illud rainisterii sui opus distribuit,duodecim speciali bi suavitate refecti, duritiam hordei, et cibum ser-
gralia elipit, quos et seorsum familiarius instruit, vilem, tanquam liberi,tanquam filii ac delicati,
foris parabolas turbis proponit,domi discipulis pro- stomacho nauseanterejiciunt, et degustatam semel
posita disserit. Nec tamen quidquam horum sibi dulcedinem insatiabili gutture ruminantes, et ver-
tribuens,sed adgloriam Patris omnia referens, pro bum honum corde jucundo eructantes, laeti conci-
abjectione superborum atque electione humilium, nunt: Quam dulcia faucibus meis eloquia tua, Domi-
gratiasagit, dicens Confiteor tibi, Pater, Domine
: ne, super mel etfavum ori tneo. Est et aliud de ver-
coeli et terrx, qui abscondisli hxc a sapientibus et bo,Dei, quod adhuc amplius miror, quodidem ver-
prudentibus, et revelasti ea parvulis. Diligens leclor, bum quasi nullum interdum saporis sui gustura
diligenter attende quomodo Dei Unigenilus aeterno legenli aut psallenti generat,interdum vero omnem
Patri coaeternus,cumquo una 9iibstantia,eadem
illi mellis dulcedinem gustatum superat.Saepe namque
est gloria,unum,idemqueconsilium,opusque indi- D tanta mellifluae suavitalis abundantia exuberat, ut
visum,quomodo ad solius Palris gloriamoraniasua animae sitienti, atijue aestu desiderii sui torridae in-

referat, ut te purum hominem,infirmum et impo- star torrentis influat, totumque post hominem
se
tenlem doceat, quo tua omnia, tamen Deo digna
si piaquadam violentiatrahat.ut plerumquehomo to-
fuerint.referre debeas. Nec enim.ait, abscondimus toad ccelestia animo suspensus, atque in oblivio-
haec et revelavimus, sed abscondisti et revelasti. Ac nem sui a verbo Dei abductus, nihil praeter eum
si diceret : Ego vocavi, tu inspirasti ego librum ;
cujus amore pascitur cogitet. Tunc pallio terrenee
tenui, tu aperuisti egolegem proposui, tu expo-
;
sollicitudinis rejeclo, curru cum Helia sublevatur
suisti ego insonui auribus, tu cordibus.
; gralia, igneo, etin eo vere completur,iuod de Enoch scri-
o pietas,o prudentia Sic sicaegro suo piustnedicus
! bitur, etnon inventebatur, quia Iranstulit eum Deus.
consulit, ita humores noxios per membra diffusos, Qui enim alias sancti desiderii libero ad ccelestia
Balutari cathartico decoquit, ut et ipsum fontem volatu sustollitur, in fascibus terrenis, a Deotrans-
venena manantem exsiccare contendat, et causae latus, non invenitur, sed quo magis in purissimo
 1- U .
IS ABBATIS Al l : IGISMENSIS 776

a-lliere assuescit, uo am t
jli us cumosus ac felentea A manibtisot ussumptarmedeii.ptiuriistiostraerotiverlit
tci i;i- paludea liorrescit.Cum vero necessitatecarnis iu opus, eadern verbi potentia ussumit panem in

iiiore aquils ad terrena descendere cogttur. tunc rnunibus,etdivinu;benedictionisac ven>i, quod ipse
regrinum se eese lamentatur, tunc gemitus est eflectu vertitin corpus suum,saluiis nostraesa-

rumpunt, tunc suspiria pectus quatiunt,tunc lacry- cramenlum. Frangit autem panem, tanquam po!e-
marum inibrea piulluunl, et defcctu corruptionia slatem habens ponendi animamsuam.et iterumsu*
non tam cantut, quam gemebundus
affeetUB, mendi eam. Licet enim persecutor comprehendat,
ejulat lleu milii ! quiu incolutus meus prolongutus
:
Jiget, caedat, irrideat, conspuat, crucifigut, ipse est
est; huintuvi cumhabiluutibus Cedar; mullum peregri- qui panem frangit, ipse qui mysteriurn passionis
nata est animu mea. Sed quod hac dulcedine homo peragit. Nisi enim panem ipse frangerel, nisi Judae
pro voto non fruilur, nec semper eam in verbo Dei tradendi.Judaeiscruciligendipotestatemperrritteret,
invcnit.frequenter ex viiiopalatiinierioris, et pcena inaniter iste iu9iuias ter.deret, inaniter illi manus
prateriti torporis accidit, nonnunquam vero exdi- extenderent. Nempe dicente Pilato : Nescis quiapo-
spensulione grutiai Dei, mirabiliter omnia dispen- teslatem habeo dimittere te, et potestutem habeo cru-
santis provenit. Si qnidem si pro voto semper ad- cifigere te,ul ostenderet potcstulem hanc concessam
essel, tunto eam desiderio homo non quaereret, aut r» esse.non propriam Non haberes, \aq'j\l, in mepole-
:

forto.quod perniciosius est,domcstica sibipraesum- datum esset de super. Ho-3 ipaum et

stutem, nisi tibi
ptione deceptus, laboris sui iructum, et non Dei ud ministro8,qui ad comprehendendum se venerant,
donum autem Dominus quomodo
crederet. Novit rebus loquitur, cum verbo uno etblando, dicendo:
dona sua dispensel.quid cui et quando eroget;sic- Quem quxritis?saiv\en[esin terram dejicit. Frumen-
que talenttuii verbi inter servos secuadumvirlutcm tum ergoEvangelicum Judueorum manibus molitur,
cujusquc dividit,ut lucro neminem vacarc velit.llis igne passionis coquitur, etverbum vilae panisvivus
dc panibus niystici^.pro loco et modo ingenioli no- eflectum, vitale fldelibus efficitur alimentam.
stri disserlis,ud pancm verum qui de coelo descen- Et aeeipient culicem gratia» egit,el dedii diidpulis
dit transeamus:ipsum toto cordis affectu obsecran- dicens : Bibite ex hoc omnes. Hic sanguis meus novi
tes, utdese scribenti inolitu bonilate adessedigne- testamenti,qui pro multis efjuadetur in remissionem
tur, ut ipso inspirante se digna et legentibus scri- peccatorum. Accipicns calicem gratius egit. Ubique
bam proficua. Instituto itaque sacrosanclae cconae grutius agit, ubique ad agendas Deo gratias nos
convivio,ubi legalibus caeremouiis celebrato Paseba instruit, muxime tamen in urticulo passionis, ubi

typico, flnem imposuit, verum et aeternum Pascha quando magisexinflrmitutesua caro nutat ac trepi-

veri Agnioblationesubstituit ;incujus immolutione dut,tanto magis manu divinae consolationis indiget,
cbaritas ipsaet gratia de qua agimus, oculisnostris ^ quae nutantem sustentel. Spiritus quidem promptus
quasi visibililer se contueudam exhibuil. Majorem esC, caro autem infirma, aitconditor et cognitor car-
enim churitatem nemo quam ut animam suam
hubel, nis et spiritus.Quia igitur infirmitatem nostram
ponut quis proumicis Siautem unimamponere
suis. novit; qui forlique et armato, nisi
nos coudidit,
proamicis.tam magnaestchariius,ut majoresso non fortiore nos prolegente, fragiles et inermes non
quanta est charilas, ani-
posset, quae et qualis.aut posse resistere, contra implacabile hoslis antiqui
mam ponere proinimicis?Nam cum pro amicisuni- odium.panisquoiidianiinexpugnabilenobiscontulit
maponilur,vicissitudoamic:tia3 redditur; cumvero praesidium. Novit Dominus adversarium nostrum
pro inimicisanima ponitur,rectecharitas,rectc gra- felleinvidiaeab antiquoiniectum, infatigabiliadver-
lia vocatur. Commendut uutemsuam charitatem Deus sumnos malitiasa:vire : necposse interdiscordantes
in nobis, ait Apostolus : quonium cum adhuc pecca- absque detrimento salutis nostreefcedus aliquodin-
tores et inimici essemus,67ins£us pronobis morluus tervenire. Novit etiam pius inspeclor cordium iter

est. Uccc est commendatio illius immetisa?, et Deo corruptionis nostrae tenebrosum esse etlubricum,
dignae cliatitulis. llaec est ostensio gratia: inscru- necillaesumpertran^ire possequemquatn hominum.
tabilis, cum pro peccatoribus grutuita bonitute Quia igitur quotidie periclitamur.quotidie labimur,
Chiistus moritur, cum Filiua Dei ostentui habe- D quolidie aegrotamus, quotidianarn sui in mysterio
tur, et injuriis bominum Deus exponitur. Typici corporiset sanguiuissuidigualusestnobis exhibere
itaque agui carnibus ubsumptis,et legalibus, utdi- praesentiam,qualiberemur,qua erigamur, qua con-
xi.caaremoniis consummalis, verus ipse A%nus,qui valescamus. Et quia panis cor hominis conflrmat,
pcccatum mundi, accepit pauem in manibus,et
tollit vinum quoque laetificat,recte in panis ac vini specie
bcnediceus ac frangens,discipulis in haec verbatra- celebrandum instituitmysterium pussionissuae.Ipse
didit : Accipite et comcdite, hoc est corpus meum. est enim verus panis,quicorda fldelium confirmat,
1'ablor bonus pro ovibus suisanimam positurus,at- ne in solitudine hac vasta dcliciant, qui famcm
que dispensationis suae cursuexplelo,ac redemptio- mortis praeviam fugat, qui desiderium nostrum in
nis nostrae mysterio completo,ad Patremrediturus, bonis satiat non satietute poenali quae cruciat et
quia gregi suo indissolubili vinculo charilatiscon- fastidium generat, sed satieiate, quae vires semper
nexus erat,nec praesentia corporali diuabeoabesse recrealjet faslidium nunqjamcreat.Gibusenim iste
poterat. Qui ergo maternam carnem assumpsit in de quo ait : Caro mea vere eslcibus, vere e:>t oiira-
 777 DE GRATIA DEI LICRI XII. — LIBI X. 778
bilis.et 69U8 cibi hujus insatiabilis, qui quo magis
A acinis inunumliqnoremlorculari prementeconfluit
an.nil.ir _
aumitur, eu magis
-r..rr ^n.Ihi. et
esuritur,
. .. „1 - ., - _ 1
I _, __
quanto edentem „1 1 _. T7I . 1 I i-. • . . .

plus El pulciire in his rnemoria Dominioae passionis a^'i-

satiat, tanto esurientemadedendum amplius incilat. lur.quorum utrumquequodammodo patitur.teritur,
Noii est autem alius oalix calici Domini similis, qui premitur, quia sicut grana teruntur, ut panis fiat,
sic bibenlem divina et inenarrabili jucunditatelaeti- sic et uvae calcantur, ut vinurn fluat. Omnes enim
flcat, ut omnem dolorismemoriam absorbeat.
pristini qui volunt vivere in Christo Jesu, ait Apostolus, per-
Non solum autem, sed etbibentem ita ingenitasibi secutionem patiuntur. Et beato Petro testante, ad boc
suavitateiiiebriat,uteuminexcessummenti3;mittat, Christus passus esl, ul praecedens vestigia passionis
adeo ut patri et malri, nescio vos dicat, ut someti- imprimeret, quae nos sequentes,et patienti compa-
psum sibi abneget.et quodammodoseipsum nesciat, tientes, et asperum inter passionisperveniamus ad
ut quam frequenterjugressus est vium saeculi, non jucunditatem resurrectionis. Quem ergo suavis gu-
videat, et vacillantes prae ebrietate gressus, in stus viui hnjus demulcet.pressuram torcularis non
lubriccamore immundimundifigerejam non^valeal, recuset. Ideo et aqua in mysterio nostri vino misce-
imo jam non libeat. Sic sic, imo looge aliter, quia tur, et sic sacrificium acceptabile Deo offertur, quia
et ineffabiliier panis Christi, qui est
verecaro ejus, tunc gratam Deo passionis Christi hostiam immola-
fidehum corda confirmat sic calix Domini, quiest
; mus.quando etipsipassionibus ejus simul patiendo
fi
sanguis ejus, bibentium corda lcetificat.Et aple
vere sanguisejus. anle cnmmnniMmm Cum
communicamus. r.am enim nnmin^n^
on,- m Dominus
noster corpus
quidem in his speciebus mysterium redemptionis suuinetsanguinemin myslerio paniset vini sumen-
nostrae recoiitur, in quibus unum aliquid ex multis dum discipulis traderet, mandatum dedit, ut hoc
Ex muliis enimgranis panisefficitur, elex
efficitur.
frequentiu? in sui commemorationem agerent. Tunc
multis acinis vinum exprimitur. In tantam namque enim digne offerimus, tunc digne sumimus, cum
unionem granacontrita, conspersa, atque compacta multitudinem el magnitudinem charitatis ejus in of-
conveniunt, et ila unum omnia sunt, ut granum a ferendo et sumendo recolimus, et similia pro eo ipso
grano discernere nequeas ; et quid cujus non fuerit, largiente pati nequaquam subterfugimus. In hujus
visus, non tactus, non gustus indicio deprehendere vini quod toreulari crucis stillat
d-e typum, de terra
valeas.Asperitateenim paleaecribri judicio discussa, repromissionis duo exploratorum in vecte deferunl
ita in eamdem speciem, uteumdem saporem, atque botrum,in cujus mira magnitudine et miranda sua-
in eamdem omnia transeunt lenitatem, ut nihil in vitate repromissae sibi haereditatis uberrimos atque
specie appareat dissimile, nihil in gustu sibi sapiat dulcissimos tructus populus prapgustaret. Duo nam-
contrarium, nihilin tactu a seipso sentiatur diver- que viri in vecte
botrura deferunt, quia duo, ut et
gum.Si ergo ita uniuntur atque individua fiunt, quae alia utar siraililudine, parietes in unum angularem
de terra oriuntur, quanto magis ea quae de grano
lapidemconveniunt,etdeulroquepopulo,Judaeorum
evangelieoetseminedivinaebenedictionisnascuntur. scilicet etgentium, exploratores et praedicatores
Ad hoc enim granum iilud Evangelicum in lerram electi mysterium crucis et potentiam incruce pen-
cccidit, utmortuum in altum radices mitteret, atque dentiscircumferunt. In cujus inlinita magnitudine,
in totam mundi latitudinem extenderet, et quod so- magnus enim Dominus et laudabilis nimis,et magni'
luin ceciderat, fide gentium multiplicatum surgeret,
tudinis ejusnon est numerus, etinenarrabili suavitate,
Hoc itaque granum mola passionis tritum, et fide futurae beatitudinis dulcedinem, in quantum corru-
populorumvelutaquaconspersum.tamindissolubili plionis nosirae amaritudo admitlit, praegustamus. ln
nobis affectu chantatis uuitum est, ut ex multis
ejus siquidem mellifluo, ut ita dixerim, quia longe
granis uuus pania fieret, et ex membris singulis ca
minus est,. quidquid dixero, in ejus itaque mellifluo
pili suoejusdem charitatis compage cohaerentibus, affectu degustamus lerram repromissionis nostrae,
uuum corpus. Propter hoc, ut.Scriptura ait, facius vere rivis mellis et lactis fluere, et omnes frucius
homo patrem el nialrem reliquit, et uxori suae adhae- terra^ nostrae eamdem semper dulcedinem sapere.
sit, ut essent duo
carne una, sponsus et sponsa,
in
Ideo Propheta, qui baec deguslaverat, seipsum
et
Chrisluset Ecclesia. PatremquippereJiquit,
»— -i quaudo
i consoluns,
UU u™.»..o, laetabundus
.u^vauunuu^ u__auittL.
decantat ijrtuu
Credo viuert bona
videre i/una :

minoratus paulo minus ab angelis semetipsum exi- D Dominiinterravivenlium. Et eleganti satis similitu-
nanivit, quando traditus nou egrediebalur, patiens dine utrumque mysterium lapidis et botri sibi re-
noncomminabatur,intrainfirmitatisnoslraeclaustra spondet;quia,sicutlapisangularisutrumqueparie-
Be continens, et paternae virtutia potentiam non
temediversovenieniemmediuscontinet.sicetutrum-
exuens. Reliquil et matrem, matrem carne non
queportitorempraeeuntem,scilicei et subsequentem,
spiritu synagogam; mater eniiu carnis caro, mater jungit botrus, qui medius pende.. Sed sunt aliqui
verbi, fides,quae quia non agnovit quem
genuit, et qui visibilem sacrosancti mysterii speciem, dum
quem praedixil non credidit, maternae pietatis et af-
altentius attendunt, in veritate ipsa fide caligant,
fectum perdiditetvocabulum. Adhaesit auterauxori
haesilantes quomodo raanente pristino panis et vini
suae congregatae degentibus Ecclesiae,
quae quia in- sapore et specie, in substantiam carnis et sanguinis
vitanti sponso dotein fidei exhibuit, et unius
spiritus Christi, possit substantia panis et vini alia in aliam
etuniuscarnisconaortium meruit. Similisetin vino
transirp. Sed huic infirmitati fidei faoile potest me-
cousiderandaestunitatis communio,quodex multis
deri coDsideratio omnipotentia Dei, quod non sit

Patrol. CLXVI. Jtt

 77« FRANCONIS ABBATIS Al 1 LlULMENSIS 780
u ntiipulLTiuimpossibileautdifrtoilecreaturrtrumsua- A quomodo suppliciia nestris innocens sit addictuo,
suo transfnrrr.are,
ruui, iiliam in aliaru pro placito quantia opprobriis, quantii* injuriia, quantis sit pco-
qui oinnia ei nihilo potuit verbo creare. Ut enim nis afflictoa. Mernoret faciera illam, in quam dei
quiddamdf usu nostro loquar, non do Dei potentia, rant angeli proapioere spulis tllitam, alapis caesam,
Deo finui i.mnia teri uuliter Bunt pos-sibilia, faciliua cruris ignominiam, fellis umaritu<1inem, et moi
est ia eam qaam voluerit formam tranaformure felle amanorem. H^colat eliam pio com[iassionia
quod est, <|uam ex nihilo lormare quod non est. affe< tu, aeerriraam rnembrorura ornnium innocentia
NunquidabLroviataest manu9Domini,utnon possit ag i in patibulo diatensionem. atque amerissimam
ire? Nunquid qui coelumetterram verbo creavit illaoiclivorum contixionem. Adhvc omnia, et super
hominis in servilutem, non valet minimam panis et hsec oninia rniretur spontaneam paasionem, et irn-
vini portionem rn verum corpua suum convertere mutabilem patientis raansuetudinem. Nec praetereat
bominis adsalutem ?Neergo fluctuetdeveritatecor- vulnusillud saluberrimum,exquo vulnerum nostro-
poris Christi tides Christiani poctoris, ne et frustra nim profluxit medicamentum. Aperto enim latere
portet nomen Christianae professionis, et frustra ce- Domini, jam mortui militia lancea, exivit sanguis et
lebret eacramenta divina? religionis. Sine fvle enim aqus;sanguis redemptionia, aqua baptismatis. De
impossibileest placere Deo. Nam licet Ecclesiam quis r> latere itaque mortui, vita prodiit, quia ad hoc in

iotret, Ecclesiaslicis sacramentis parliripet, ad sn- crucis lectulo soporatus est noster Adam, ut Bvam
lemnem orationem amen rcspondeat : otiose imo illam, quae verecunctorum viventium mater esi, de
perniciose haec agit, si fidem corum quae geruntur, latere suo produceret Ecclesiam. Haec omnia quam

non habeat. Stultitiae antem proximum est omnia piissimo potest cordis affectu memorans, ac tota
fidei noutrae sacramenta, et divinae virtutis opera, spintus contritione adorans, ad seipsum redeat, et
intirmis humanae sapientiae ratiocinationibus vidle de mensa illa magna tam dulcia charitatis fercula
discutere, etomnipotentiam Dei intra angustias im- degus'ans,quid pro his Domino retribuat,ita secum
possibilitatis nostrae includere. Omnia cnim divirae conferat Quid retribimm Domino pro omnibus qux
:

virtutis opera humano intellectu velle comprehcn- Etseipsiimad similiaexhortans, atque

,,
?v//-i6ur7wi/ii.

dere, quid aliud dixerim, quam Oeum homini com- piis charitatis stimulis incitana, calicem votorum
ponere,ut ille non possit,quod istencn intelligit?El suorum Deo offera 1
, etdeejus adjutorio speindubi-
unde tantum esset fidei meritum, si per sinpula hu- tata praesumens, dicat : Culicem salutaris accipiam,
manae consuetudinis haberet experimentum ? Sed et nomen Do>nini invocabo. Tunc namque myster urn
Christiana sohrietas ma_is vult audita pie credere, passionis Christi in memoriam ejus salubriter homo
quam
_, irapia in
, Deum verbis ejus non credendo
__ exi quando ipso
ctdebrat,,-, r
opitulante
r --- similia praeparat,
, r ,

stere. Habet autem fidei euae primum, ipsum cui ^ 1

cum falsorum fratrum araarissimo felle potatus su-
credidit Deum. Magnum est ergo tidei Christianae cum injuriis affectus, non dolet
slinet, ; irrisus, ri-
meritum.cuitnntum compensatur praemium.His de det, suppliciisattritusgaudet, et ea quaedesunt pas-
sncramento salutis nostrae, non pro sua majeslate, sionumChristi, in corporesuosupplet.Hicde mensa
sed pro noslra tenuitate discussis, q^aliter hoc in Domini vere vitara comedit, hic de calice Domini
memoriam debeamus, proutipse r*o-
Christi agere vere vitam bibit, et 9ecundum promissum ejus, et
naverit paucis raemoremus. Oportet itaque lideliter ipse in Christo, etChristus vivit in ipso. Hujus eba-
accodenlem, et pie sumentem, de ventre mumorije ritatis amplitudinem, et hu.jus gratia. altitudinem,
cibum vitae, tanquam mundum animal, sursum re- non est parvitalis nostrae comprehendere, pium ta-
vocare, et opus pietatis piae retractationis gutture men est ad eam nos semper extendere. Studeamus
ruminare. Memoret pius conviva Christi, qui ad itaqueindesineotereigratiasygere, qui corpus suum
mensam magnain consedit, quibus charilatis
illam vertit in sanguinem suum in po.
cibum nostrum, et

uterum Virginis Dei Filius

vinculis de sinu Patris in tum nostrum, Jesus Christus Dominus nosler, qui
sitabductus, quanto salutis nostrae zelo Deus impas- vivit et regnat Deus, per omnia sacula saecuiorum.
sibilis et aeternus sit affectus, qui homo f_ctus,pas- Amen.
sibilis et mortalis pro nobis est effectus. Memoret

PR.EFATIO IN LIBRUM UNDECIMUM.

Jam ubi ex coufragosis locis gratia Dei cursum no- quas inter scopulos cautius agendo servaverat, in
strum dirigenta, 9alva ul credimus fidei uavicula, pateuti saepe racurrit aequore dispendium. Et sa-pc
ad tutiora evasimus, faciliore lapsu ad ulteriora teo- in portu iucuuto navis fune religata, ventorum tur-
dimus nihilominus taiuen ad earndem quum prae-
; bine .ollidilur, el idipsum in portu religantis negli-
viamseqAiimurgratiam, oculosintendiinus. Iseaim, gentia, quo _ et medii; fluciibus violentia tempestutis
qui in prora ad praecavenda pericula constitit, si ar- perpetitur.Numquamauteujest in raarihujus saeculi
ridente sequoresecurior reditus, <>cu!os po_t lergum» tuta .navigatio, quia, etsi nonaunquam ventorum
anteriora negligens refiectit.navis ac rerum omuium, clementia aura sit placidior, saevua tamen pirata
 781 DE GRATIA DEI LIBRI XII. — UB. XI. 782

diabolusperditionisnostrae semperavidus.nullo un- A trarius in impias ac sanguinarias orudelis piratae

quam tempore sit mitior. Sed rege nostro in prora manusfluctuantemnavictilamimpulrrit. Kegisigitur
consistontf .orudclis tyrannus alaciemajestutis ejus nosiri praesidio fulti antennam crucis erigamus, si-
reveritus, timot propius accedere.et per divessa pa- numquecordis Spiritui sancto expunJacnuc»,aceepU

vidusfugitan«,non audete incursare navigantes,nisi operiscursum, in optainmliitusGhristo gubernanLe

forte dormienle fide nostra, Christus obdormierit, dirigamu8.
et negligentia nostra clavo fidei perdito,ventuscon-

LIBER UNDEGIMUS.
Pertotum hujus operis textum illud vel maxime uniim sicut et nos. Et paulo post Non pro his autem :

intsndimus.ut gratiam Dei attentius commendemus tanlum rogo ,sed et pro eis quicredituri sunl prr veroum
quod cum a principio, et assertionibus et exemplis _ eorum in me, ul omnes unumsint, sicul tu, Pater in
egerimus, in proximotamen evidentius.ubi in ea- me, et ego in te, ita et ipsi unum sint in nobis, ut
erosancta mysteria narrationis ordine incidcntes de mundus credat quia tu me misisti. Et ego claritatem
unitate ChrislietEcclesi8c,capitisatquemembrorum quam dedistimihi, dedi eis, vt sintunum sicutetnos
sub exemplo gnmorum et acinorum disseruimus. unurn sumus. F.go in eis, et tu in me, ut sintcon-
Diximus enim, quod sicut multa grana in unuin summati in unum. Audi, homo, uudi vocem Dei
compactaunum panem conliciunt, et multi acini in tui ;
audi, membrum, audi et agnosce affectura
eumdem liquorcm confluunt, sic multa membr.i capitis tui. Pro homine ut homo postulat, sed
c.npitisuo indissolubili compage cohasrentia unum ut Deus poslulata praestat. unumUt sint, inquit,
corpusefficiunt. Hujus corporiscaput Christus est, s>'cut et unum sumus. Ego in eis, el lu in me
nos
mrmbra vero capitis hujus Ecclesia ejus est. Hoc ut sint conmmmati in unum. Unicus in adoptivo,
autemutriusquenatura?, divinse scilicet ethumana?, Pater in unico, ac per hoc, per unicum et Pater in
alutare commercium in sacratissimo illo gloriosae adoptivo. Hic est fructus orationis unici, consnm-
virginis utero est matio adoptivi. Non est autem alia aliqua forma
initum, sed in praelorio crucis
Novo Testamento morte inlerce-
sanguinis Chrisli consummationis, quam in idipsum redin'egratio
dente confirmatum. Felix commercium, in quo in- nniversitalis, cum in ipsum universa se colligunt,
firmitate virtutem, miseria beatitudinera, mortali- ^ a quo creatasubsistunt.ut licetin membris singulis
t;:te immortalitatem,homine Deumcommutavimus. varietas sit operationis.in compagetamen charitatis
Omnium autcm commutantium ille liberalissimus, integra permaneat unitas corporis. Ita enim haec
qui vilia accepit pretiosa reddidit qui humana as-
;
unitas veracomplectituruniversa creatoris potenlia,
sumpsit, divina erogavit, qui hominem induit, Deo itasingulis alio atque alio modo illabitur, ut cum
vestivit, qui sine peccato pcccati pcenam subiit, omnia impleat.ipsa se non dividat, et cnm singulis
nosque a peccato simul, et peccati pcena liberavil. suam non minuat.Ila
distribuai, ip-a plenitudinem
Commerciura ergo quod nobiscum Dei Filius etiam ab hac unitale omnia tanquam a capile se
iniit, sanguinis sui testamento confirmavil. niembradiffundunt,atque ita in suo singulaquaeque
Meque onim homo Dei conjungi potuisset, nisi cfficiodeservinnt.utnullaienus ab unitate capitisin
pHriesquiinter Deumet hominem medius divideb.it, ipsaetiam admir>is'rationis suaediversitateresiliant,
de medio cessisset. Nec poterat durus et annosus sed itamembrummembrocobaereat,atque intantum
paries peccati, huraana manu vel arte subrui, quia omnia unum fiant.ut in uno omnia patianiur,atque
omni humana prop3gine ex traduce natura peccato in unius gloria omnia glorificentur. In hac summa
obnoxia nullus inveuiri poterat inter homines, qui unitate, omnium creatrico, omnium vivificatrice,
pro peccato hominis satisfaceret. Necessarius ergo D qua? omnia continet, omnia implet, Trinitas san
erathomo,quiimmunisessetapeccato,quiduminno- cta subsistit in hac se Dei Filius filio hominis in
;

cens peccali poenam exsolveret,peccatorum omnium eadem persona univit. Hoc unitatis bonum ipse
in se causam eusciperet, et indebita pcena culpa summe bonus, non solum terr?nis omnibus,sed et
deleta, facturam factori, hominem Deo, ipse me- ipsius pietatis officio,nec cuilibet sanctorum,sed et
diator Dei ethominumin seipso conjungeret.^sti- ipsi sancto sanctorura exhibito praeferebat, quando
niatoigitur pecc 'to tolius mundi, pretio sanguinis dicebat Maria optimam partem elegit, quse non au-
:

i
Cbrisli suffosso fundamento delicti, paries inimici- feretur ab ea. Susceperat enim Martha Dominum,
ti&rura corruit, et a peccato homo liber, unum cum ut religiosa femina, ut devota discipula, ut benigna

t
Deo gratia mediante factus est. Pro hujus sanctae hospiia, ideoqne sollicita erat eirca ea qus erant
conjunctionis perseverantia, caput pro membris, religionis, quae devotmnis. quae hos pitalitdis. Ipsa
Christusproapostolis ita Patri supplicat.Respiciens domina, ipsa ancilla, ordinahat.feetinabat, praepa-
enim in dLcipulos suos, Pater, inquit, sancte, rabat, ministrabat. Sed quia multa erant quae
serva eos in nomine tuo quos dedisti mihi, ut sin t hospitalitatis tam pii domini, tam cbari magistri
7S3 FfUNCONIS ABDATIS AFFUGEMENSIS 781

exigebat, fervebat, diecurrebat, anhelabat, et quia A. rum spiritualia mater Ecclesia. Quia enim unus
ad sinnula quaqnc occurrere non poterut,
pondnre Deus elunus eot Dominus, necesse est ut et una
sollicitudinis presaa, bn^iabatur, torbabatar. Inter- sit, in omni gente et natione, vcrae fidei oonfeeeio.
pellat er^o ancilla dominum, discipula
magistrum, Rt cum una sit in Christo per Spiritum sanclum
elcontra sororem judiccrn postulat,quem hospitem filiorum Dei adoptio, nec^sse est ut et unifol

susceperat. fton est, inquit, Uomine, non esl libi sit omnium in eamdem adoplionem regem-ralio.

cur.r, ijuod soror mea retiqutt me solam ministrure ? Hanc unitatem in diversis gentibrs, diversis actuti-
Dic ergo illi ut me adjuvet. Sedebat enim ad pedes bus, divcrsis quoque Cliristianu.' religionis profes-
Domini Maria, alimentorum verbi pie avida.curas- sionibus idemSpiritus conciliat,ut sicutmullan
que omnes transitorias ac superfluas.tanquam iru- bra formis et officiis diversa.unum corpus per eum-
portunasoculis muscas,manu discretionis abigens, dem Spiritum efficiunt, 'la el divcrsae genles.a.-tates

unum illud, quod necessariumerat,ab ipso unitatis ac professiones, p»:r eumdem adoplionis Spiritum
fonte hauriebat.Ciroumvolitabat osChristi prudens in unitatem corporis Christi conveniant. 1 Jeo et in
apicula, et ex labiis ejus, cujus spiritus super mel sacramento sanguinis Chris-ti aqua vino niscetur.
dulcis erat.favum distillantem sugebat et quidqnid quia in sacramento Christi conjungimur, adeo ul
:

oificiosa audiendi seduhtate rapere poterat, in al- _ qui fideliter sumit, ipse quoque unum cum eo fiat,
vearium cordis convehebat. Itaque verbi dulcedine ipso attestante, qui de carne sua ita pronuntiat
admodum oblectata, ac veri frumenti adipe Bagi- Qui manducat carnem meam, et bibit sanguinem
nata, murmurantem sororem aut non audiebat,aut meum, in me manet et ego in eo. Ita fit ut patienti
diesimulabat, non damnura suavitatis
leve reputans compatiaraur, morienti commoriamur, resurgenti
intim», querulae sorori vel momentum aurem com- conresurgamus, simulque cum giorificato glorifice-
modare. Dissimulata igitur interpellantis adversum mur. Ad hanc igitur {.doria? participationem divina
ee Dominum sororis querimonia, qui cum beato miserationepulvisassumptus,ex ipsa assumptionis
Job suspendiiim elegerat, ab ore Christi pendebat, B uffi colligat gloria, quanta assumentis sit gratia,

de labiis ejus defluentibusaffluebat deliciis mentis, quia exnulla alia, ut arbitror consideratione, sic
contempto murmure ventris. Sed Dominns, qui a elucet splendor el maj;nitudo gratiae, quam ex hu-
sorore contra sororemjudex interpellatus fuerat, in mani meriti et divini benefieii collatione.
utramque partem sententiam teraperat; et sic unius Quando ergo passionis Christi et redemptionis
desideriumpraefert.utalteriusstudiumnon vituperet. nostrae mysteria celebramus, non solum gestorum
Novit enim Dominus quia etsi dulcior est fructus seriem pia memoria recolamus, sed et nosipsos vv»
radice, trahit tamen dulcedinem fructus ex radicc. tiis et concupiscentiis crucifigamus, ut in novum

Ita quamvis praemineat contemplatio actioni pluri- homiuera, sepulto velere, cum Christo resurgamus,
mum tamen suffragatur pia aclio cootemplatiooi. Chrislus enim resurgens a mortuis, ait Apostolus,
Oportet enim ul primo in studio sanctaeoperationis jamnon mors illi ultra non dominabitur.
movitur,
se exerceat, quisquis ad culmen contemplalionis Quod enim mortuus est peccato, mortuus est semel,
ascendere desiderat. Mar/ha, inquit, Marlha, solli- quod autem vivit, vivit Ueo. Et quasi sciscilantibus
cita es, et turbaris erga plurima porro unum est
; cur ista intulerit, ita et vos, inquit, exislimatevos
necessarium. Sollicita es, turbaris,distenderis;fug i- mortuos quidem esse peccato, vivenles autem Ueo in
cia sunt, quae apprehendere niteris. Per rimas cu- Christo Jesu. Ita existimate vos mortuos esse pec-
rarum efiunderis, et exhaustam te quereris? More cato Chrislus enim semel mortuus est peccato,
torrentis arva rigantis lutum contrahis et contrista- id est ad destructionem peccati.non sui quod non
risquiaturbaris? Agrum cordis operepietatis rigas, habuit, sed totius mundi, quod moriendo abstulit.
rigando fecundas, sed oculum pulvere sollicitudinis Debilum namquepeccato supplicium,mors est.Cum
turbas. Porro unumest necessarium.Vnum nondivi- ergo debiturn peccati innocens solvit, qui peccato
ditur, non turbatur, in diversa non rapitur; unnm nihil debuit, eos qui obnoxii erant et peccato, et
idem semper permanens, alieno nunquain pulvcre peccati supplicio eripuit.Tantum namque erat unius
sordet. In hoc uno quandiu homo pede immoto D mortisChrisli pretium, quod totius mundi adaequa-
constitit, nec circumcisionis injuriam subiit, nec ret, imo praeponderaret debituiu. Necesse itaque
baptismi gratiam requisivit.At ubi ex veneno pec- jam non e&tutsecundoraoriatur,quisemel mortuns,
cati frutices illi pessimi pullularunt, ad resecanda non solum praecedentium delictorum, sed et futu-
nuxia cultellus petrinus est adhibitus.et postquam rorum, sanguinissui conscriptionedelevitchirogra-
ex curissaeculi turbine diaboli pulvis convolutus, phum.Ait ergo Ita et vos existimate vos morluos qui-
:

facies nostras imagine Dei splendidas foedavit,unda dem essepeccato, viventes autem Deo, in Christo Jcsu.
salutaris quae ablueret de latere Chrisli manavit. Sicut Christus semel mortuusestad destructionem
Unum ergo est n6cessarium. Haec est pars optima, peccati,ita etvos peccato semel moriamini, ut ultra

hanc non auferetur ab ea.In hu-

elegit Maria, haec in vobis jam non vivat.nec rcgnum sicut hacter.us in

jus unitalis stabili atque immobili firmitate Cbri- vobis oblineat. Peccatum enim non vivit, quando in

stianae professionis fundaraenta subsistunl, fides nobis consensum non invenit,qua:ido suadenti noo
scilioet atque baptisma, et ipsa spirilualium filio- cedimus,quanoo irrumpere volentiliberecontradici-
78S DE ORATIA. DEI LIBRI XII. LIB. XI. 786
mus. Debet ergo amator Christi,imitator passionis A turtur solitaria, comparis solatio destituta, pene-
Christi semel peccato, semel mundo mori, ut pec- tralia cordis ot communis thalami secretum quea-
cato mortuo.vita Dei in nobis,vita succedat aeterna. tibus replet.Altum namque gerenssub pectore vul-
Hoc est enim Deo vivere, rctornaliter vivere, virtu- nus amoris, pascitur ut mcsrens lacrymis et pane
tihus sludere, retro non respicere, in ea qu« ante doloris. Lustrat omnia, circumspicit universa et
sunt se extendere, nec a persequendi unquam slu- desiderii igne liquescente anima, ipso quo affligitur
dio desistere, donec voti compos dileclum animae interim desiderio pascitur. /Estum desiderii lacry-
suae inereatur apprehendere.Hoc est ilaque Christo mis tcmperat et quia dilecti sui faciem videt pro- :

commori, peceato scmel mori hoc autem Christo ;pter se sputis illitam, faciem lacrymis ubertim ri-
consurgere, Deo, ut diximus, vivere.Haec resurrec- gans.gratiarum ho.stiam .jam dilecto immolat. Sed
clionis prirnae gloria, et ha?c beata in corruptibili resurgente Doniino, et stola iramortalitalis glorili-
adhuc corpore vita donum est gratiae, et praeroga- cato.de conceptu doloris parit spiritum exaullatio-
tiva illius aeternae et immarcessibilis gloriee. Im- nis : saccum luclus scindit, pallio gaudii se induit,
possibile est enicu quempiam in futuro corpore re- et propter gaudium glorificationis jam non memi-
surgere ad gloriam,quiin praesenti a somno peccati nil pressurae passionis.Desplendore resurgentisex-
animo evigilarenoluerit ad vitam.Sedin omnidisci- g sultat, de gloria triumphantis tripudiat, nec jam
plina spiriluali laboriosa sunt primordia, jucunda dolet, imo gaudet se ad tempus amisisse, quem
novissima,quia ad vesperum demorabitur fletus.et tam gloriosum, totque spoliis insignem meruerit
ad matutinum laetitia.Vesperasi quidem mortalita- recipere. Gaudet in carne sua triumphatum
tis nostraequsndobonorumoperumseminajacimus, mortis principem, gaudet in Domino primam
exsilii nostri aerumnam, et prolixiores ignorantiae corporis suae portionem cum triumphi pompa
umbras deflemus illucescente vero matutino spei
; ad Deum Patrera ascendentem, spe inconcussa
nostrae, ac sole justitiae coruscante, quando de exi- confidens.eo se in membrisomnibus sublevandam,
gno labore uberes fructus gratiae messuerimus, lae- quo in capite suo jam se gratulatur exaltatam,
titia inenarrabili exsultabimus. Ideo erDominus Gaudet jam in capite completum, quod in mem-
noster,qui hora nona declinante jam die ad vespe- bris sperat quaudoque complendum. Absorpta est
rum tradendo spiritum mundoinlulitluctum.resur- mors in victoria, el victae insultans quae se vicerat
rectionis soae gaudium distulit in matutinum, ut gloriabunda ingeminat, Ubi est,mors,victoria tua ?
fletum vespertinum consolaretur, imo aboleret per Ubi est,mors,stimulus tuus? Ubi est nunc stimulus
gaudium matutinum. Ad hoc namque fletum nos- ille peccati, quo pungebas, quo vulnerabas filios
trum inse transtulit vesperepassionis suae,ut matu- _, meos, jugo servitulis tuae ex debito primae praeva-
__•! _ •_ . j; _ __ _i i_._:_i;i:„„ „ VI '__x:
. ;_ i_.i..«IlL! ..i. :i _ :_ _i_
ricationis aslriclos ? Ubi est nunc ille insolens glo-
1
tinoresurrectionis suae^liscussanebulatrislitiae n_s
. i .

trae,gaudium nobis infunderet glorificationis suav riatio tua?Universam terram ego congregavi,et non

Benignus enim magister discipulorum animos pas- fuitqui moveret pennam,et aperiret os et ganniret?
sionis suae amaritudine turbatos intuens,et de aufe- Ecce terra illa Domini sui rigata sanguine, cultori
rendo a se tam pio preeceptore moerentes.data com- suo fructus affert justitiae.quaesub te cullore apinas
paratione praegnanlis mulieris dolentes itaconsola- afferebat idololatriae.Respicenunc an in hominibus
tus est Mulier cum parit tristitiam babet, quia venit
: invenias,qui prae formidine tua pennam movere au-
hora ejus. Cum autem pcperit puerum, jam non me- deat. Respice nunc, si tamen praevales prae con-
tninit pressurx propter gaudium, quia natus est fusione, impudoratos vultusjatlollere; quis sit ille
homo in mundo.Et quae sit praegnantis mulieris tris- homo, qui de inferis tam libere evolat,et cceleslia
ticia.aut de nalo puero, quae laelitia, subjiciens, tam potenter penetrat. Iste est ille inter mortuos
et vos igitur, inquit, nunc quidem tristitiam habe- liber,qui cassibus tuis pede innocentia. ruptis,non
bitis, ilerum autem videbo vos, et gaudebit c.or ves- solum liber evasit, sed et iideles suos malitiae tuae
trum,et gaudium vestrum nemo tollet a vobis. Tra- dolis irretitos, te vidente ac stridente, nec tamen
ditoad mortem Domino, et amarae praevaricationis contradicente ,extraxit. Ecce pennam movet, ecce
nostrae calice potato,mulierhaecsancta,sancta vide- D alis plaudit,nulloque corruptionis pondere praegra-
licet Ecclesia,quae sponso suo ejusdem spiritus inse- vatus, libero alarum remigio aethera sulcat, ac
parabilieratcbaritale vincta.perosdilectisuiguslum slupentibus ipsis supernis virtutibus novo et inau-
in se traxit amaritudinis : et cum patiente patiens, dito miraculo dexlerae Dei Patris homo se 'sociat.
et morienti commoriens.clavis doloris transfigilur, Ecce ora infantium et lactentium aperit, etinore
et quod ille passionis,hocista doloris aeerbitafe pa- eorura laudem perficil, et ex ore eorum non
titur. Nullo enim pacto fieri potest, ut oum quo est tam g_unit quam garrit, fraudem tuam elusam,
illi una caro idem spiritus a dolore ejus sit illi
et el virtutem tuam elisam. Ubi est ergo, o mors
a:lectus extraneus: Et erunt duo in carne una, sa- inimica, ubi e»t victoria tua ? Ubi est, gloriatio
cramenlum hoc magnum est, ego autem dico in tua? Exclusa est, attrita est, nihili facta est.

Christo et in Ecclesia, ait Apostolus, el, qui adhseret Mulier igitur sancla et mater gratia, qua_ in
Domino unus spirilus esl.A. dolori» ergo apiritu mu- gaudium parit.non gaudium, quod
dolore parlurit,
Her heec sancta concipieas tristitiarn habet, et ut ad horam laetificel, et transeat, sed quod omnes
781 1 HANOONIS ABBATIS APFL1GEMEN8W 788

unimae afTertus nccupet.et in fcternum maneat. A ascribit, quam datam eibi ease assenl. Et cum
Litiet DUoeiotoeri.Hbel et edmireri opua grati*, omtiiain Patre posHideat.el cum Patreomnia triLuat,

ct in extremj in «nu operis, in lustriaui prariicare nilnl de divinitatis suae pctenliu n.ernorat, sed ad

artilicia. Extreroa enim manus opena mdieat, luigientisgloriam acceptwpotestalid refcrt gralium.
quanta artis peritia rtifei polteol. Intiiemini nunc, Extende.itaque nunc.o-amator et inquisitor grutiae,
o filii gratia», et reepieite in auctorem gratise, et angusti.inquam.coruis sinum latius extende, et dc
humanani naturam, unde assumpserit, quo el pro- hac tanta amplitudinequantum potes collige: quia
vexeritagnoscite. Uibc eet enim natura illa bene tam amplum donum gratiae nullo sinu humanaean-
qunlem ab artitice Deo creata, et ex limi mollitie gustiae totum poteria includere.Ou/uej///ii/<;,iiiquit,

ijmc divinap inspirationis ad aeternitatem solidata, omnis potestas in calo, tt in terra.Qu\s hoc unquarn
quae si pedi superbiaB vetitum praesumendo inni-a de pulvere futurum crederet ? Humananamque na-
non fuisset, ab aeternitatia Buae stabilitate, manu tura, quae divinae sententiae impelu in pulvercm
pcc^atoris mota non fuissot. Sed ulii a lervore di- morte resolvitur.qupd tutura est, etiarn antequam
vini amoris ad tri^us ct umbram vipereae persua- tiat recte pulvis dicitur. Quis igilur unquam hoc de
sionia declinavit,divino igne destituta, gelu peccati pulvere crederet,quod polesiatem cceliet terrae ac-
est contracta, ac demum divinae animadversionis g ciperet? Quis putas,quantus putas est iste artilex,
dictante sententia in pulveris vilitatem morte con- qui pulverem aridum et instubilem sic eompiogit,
lerente resoluta. Ccepit itaque miser homo pulvis sic solidat,tantum exaltat, ut non eolum terrenis,
factus instabilis, di»bolicae tempestatis turbino sed et ccelestibua eum praeficiat? Quid putats de
raptari, ct ad praerupta vitiorum atque errorum electa matena arlilex iste faceret, qui de vili ac
violenter impelli atqne allidi, adeo ut de vase illo pene nulla tanla facit et talia? Sed artifex nosler
fietili et lagena ccelestis figuli, ne testa quidem materia noc vili, nec pretiosa indiget, cui pia vo-
esset residua, quae juxta propheticum eloquium ad lnntas sua materiaestad omnia sutliciens.Quantum
portandum de incendio igniculum, et hauriendam igitur Deo homo debet, cujus dono in capite suoet
de fovea aquam esset idonea. Haeccine esl.miser ac ccelo praesidet? Haec est magnitudo gratiae De» vere
miser^nde, illa beatitudo tua,a seductore tibi pro- inaestimabilis, vere incomprehensibilis, per quam
missa? Haeccine est illa divinitatis tuae gloria? humana natura 8uper ornnem principatum et po-

inanis erat,cui aurem stulte commodasti serpentis testatem angelicse dignitatis est exaltata.Hoc mira-
sibilusjdeoque ettu inania captandomisere illusus? culum terris inauditum, ccelis erat insolitum, ut
ncc quod sperabas obtinuisti, nec quod possideba9 homo coelestia non curru igneo, non angelico ad-
retinere potuisti.Deus enim,quod rapinaappetebas miniculo, sed virtute sua potenter ascenderet, ac
esse non meruisti ; et quoderas,imraortalisscilicet ,c stupentibus thronia et <iominatiooibus,dexteraeDei
permanere non potuisti.Nec hnc dixerim,ut miseriae Patrisaequojure inaeternum conregnaturusseipsura
nostra? miser ipse insultem, sed ut miseriae nostrae conjungeret.Hoc miraculo tam magno,tam insolito,
magnitudinem insinueir^utdiligentiusinspecta de- stupefacta dignitas angelica,aliis praecurrentibus et
formitate materiae,amplius miremur potentiam re- inclamantibus : lotlite portas, principes, veztras, et
formantis nos gratiae. Neque enim magnae est in. elevamini, portae xternales, et introibit rex glorix>
dustriae exelectoauri metallopretiosum vas cudere, Qais est, inquiunt, quis est iste rex glorix? Quis
sed ex vili qn&libet etabjectamateria vas formosum est, unde Regem gloriae Deuro novimus, ho!!'0
est ?
educere, hoc artis egregiae, hoc laudis est eximiae. est iste, quem cernimus.Unde ergo haec novilas ?
Placuit itaque benigno figulo vas suum contritiorie Unde bomini cum Deo rpgni et gloriee «equahtas?
valida contritum, et in cinerem resolutum, cce- Au forte et hoc opus est omnipotentis graliae ? An
lestis rursumgratiaeirr brecompluere.et in massam forte gratia ipsa.quaenos in gloriam istam creavit,
compingere, ac de fragmentis vaais antiqui novum liominem quoquein Deum glorificavit ? Haec est illa,
vas priore praetiosius restituere. Sed ne rursum haec illa plane gratia, quae in sccreto sapientiae Dei
posset dissolvi inundatione torrentis turbidi,atque nostri a saeculis erat abscondita. Haec est, quae ab
alluvione peccati, fornacem crucis adbibuit, accen- D asterno latuit, quae in tempore opportuno prodiit
soque passionis igne pervalido.crudum vas intulit, quae quantae sit clementias, qnantaeve potentiae, de-
quod quia Spiritus sancti opere compactum atque monstrat, quando hominem in Deum exaltat. Haec
ftr matum erat, nequaquam in igne crepuit. Sed e$t\ere immutatio dexlerx Excelsi.O qu&m clemenler
quid dico non crepuil ? Non solum enim collatam di- conversa, o quam felicitcr immutata est triatis illa
vinitus fortitudinem in igne conservavit, s c d et de hominis sententia Terra es,ftin terram ibis,qu\ in
:

igne purr.rs evasit, quia qui imperio Patris crucis Deum assumptus adDeum transivit.et ad dexteram
opprobrium sustinuit.dcno Patriscoeli terraequepo- Patris Deus et homo consedit Quamvis enim ulra-
testatem obtinuit. Resurrpctionia namque gluria que nalura in sua proprietate sit inconfusa, tamen
clarilicaius.ejusdem glorificationismodum discipu- eadem persona a se invicem utraque permanet in-
lis suis testibue futuris insinuans a t : Data eilmihi divisa. Haec est igitur immutatio dexterae Excelai.
omnis potestas in ccelo ct in terra. Data esl mihi, Ecce homincm cui terrasua.dictante aequitatis sen-
inquit, et vide quomodo potestatem suam gratiae lentia, spinas et tribulos germinabat, jam ccelum
789 DE ORATIA DEf LIBRI XII. — LIB. XII. 790
et terra supplex adoral. Ecce natura illa, quaeob- A bum salutis suae dissipat, qui chirngraphum re-
scuru olim erat et contemptibilis, quia peccatrix, demptionis bumanae perdite vivendo evacuat.Filiis
jam super umnia emicans, omnibus est venerabilis enim perdilionis opus redemptionis erit.quasi non
quia omnium justiticatrix. Ilanc ergo el nos jure fuerit imo.quodest gravius,incendium gehennae et
;

honoramus, jure adoramus, quia sic assuraptae, et damnalionis cumulus.Melius namque fuerat
eis erit
in hoc gloriJicatae, ipsi quoque. debemus quidquid viam veritatis nen agnoscere,qnam post agnitionem
sumus. Congaudendum est igitur nobis tanquum retroredire.Sed sanctorum pedes,testanteEzechiele,
servis, tauquam vicinis, tunquam amicis servis : pedes snnt recti, gressus flrmi, et de peritura So-
conditione, vicinis contemplatione, amicis devo- doma angeiica visitatione educti, atque uxoris Lot
tioue.Gongaudendum est nobis, et congratulandum exempio edocti, nec ad ardenlera retro bodomam
pio pasiori, qui pro ovibus suis animamsuam po- aciem mentis convertunt, nec ad lubrica carnaliura
suit,qui ovem centesimam ad restaurandam nostrae voluptatumbonioperisgressumreflectunt.lllaenim,
integritatis summamdeore Jeonis semivivam eruit, qnia retro feminea curiositate respexit, in statuam
qui in uno opere cuusam nobis praesLitil triplicis salis obduruil, quae licet sibi duritiam Inpidis ex
Prima quippe et praecipua nobis orta est
laetitifle. poena praevaricationis coniraxent, lambcntibus ta-
laelitia, de ipsius regis nostri victoria secunda.de n men ex gustu salis sapientiae cor.dimentum tribuit.
;

consortisnostris redemptione tertia,de integritatis

; Pestilente namquefhgellato.stoltus sapientior erit.
noslrae restauratione.Triumphus iste regis nostri eo Et hoc donum est gratiae.ut sapienti stultus serviat,
magis eet gloriosus, quo magis insolitus ;
quiacum poenaque reproborum electos ad vitam erudiat.
seraper in prcelio virtute utrinque certetur, conlra- Sancti igitur Sodomiticae hnbitationis, et eulphurei
rio modo regis nostri vicloria inlirmitate complelur. fetoris pertaesi ad montana contendunt, et in anle-
Nequeenimdignatusestcum mvalido hostemajesta- riora quotidiano seipsos profectu extendunt, donec
lis saae virtute decernere, sed crudeli lyranno ho- anhelo cursu ipsum verticem montium occupent et ;

minem captivum aliquando suum
captivum caplivulorem obtinuit. In hac ergo Re-
dempioris noslri et nostra iu ipso glorificatioue»
divinae supereminet excelientia gratiae, quae nullo
pacto major esse posset,nisi forte (quod ahsit l) Deo
majus quid inveniri posset. Miremur itaque in uno
eodemque Domino nostro JesuChristo et assumpti
gloriam, et assumentis gratiam sciamusque per „ ;
oblatam gratiam pertingendum nobis ad promissam
gloriam. Proposita est merccs labori,
guo, aeterna momentaneo ; adoptio
sempiterna cum Patre regni possessio. Tantum ut
hortanteranosApo^tolum audiamus, et gratiam Dei
nequaquam in vacuum recipiamus. Tunc enim ira
vacuum gratiam Dei recipimus, cum gratiae Dei non
cooperantes condiguas Deo gratias non referimus.
Tunc in vacuum gratiamDfii rccipimus.cumtempus
acceplabile, diesque salutis absque aliquo salutis
nostrae emolumento percurrimus.Vae autem homini
qui in vacuum gratiam Dei recipit,qui opus miseri-
cordiao Dei in seipso ad nihilum redigit.qui consi-
opposuit, et per quem cursus sui habuerant adjutorem, habeant et
remuneratorera. Sed quia gratia ipsa de qua agi-
mus speciale est donum sancti Spiritus.et ab initio
Dominicae Incarnationis ad gloriam usque Resurre-
ctionis atque Ascensioni? per ipsius gratiae vestigia
pervenimus, restat ut et de effusione ipsius sancti
Spirilus,quae ipse inspiraredignabitur,memoremus.
Sed jam claudendus est sermo, nec infundi debet
pleno jam vasculo ipsius gratiae plenitudo,eed pro-
immensa exi- prio reservata principio.tomo consignanda est septi-
cum Unigenito, mo.Congruit etiam jamquam maxime sacramentum
numero, ut quia in donis suis septiformis est Spiri-
tus, laudes ejus sacratus ei canat numerus. Licet
enira sequensTomus in summa totiussit duodena-
rius, in divisione tamen qua quinque tomos sacra-
mento Veteris Testamenti sequentes, septem Novo
Testamento assignaviraus,invenitur septimus.in ho-
norem ipsius septiforinis sancti Spiritus, cui est
cum Deo Patre et unigenito Filio ejus Domino no-
stro Jesu Ghristo honor el gloria per infinita saecu-
lorum saecula, Amen.

PR^FATIO 1N LIBRUM DUODECIMUM.

Imminente jim annua exspectatione adventus D spectamus. Sicutautem barba hominis virilis indi-
sanctiSpiritus.extremam manum praesentiopusculo cium est roboris, ita et fimbriae de vestimento de-
imposilurus,ipsiussummi artificisangelorumatque pendentes, totius vestimenti plenitudini ornamento
homiuum eruditoris gratiara humillimis imploro sunt atque decori. Cujus mysterii latitudo nec an-
precibus, ut trepidantem manum ad normam sa- gusto includenda est prasfatiunculae, nec brcvilas
pientiae suae dirigat et opus nomini suo devotum-
; praefatiunculae in latitudinem extendenda allfgoriae.
digne seipso compleat. Qui enim burbam Auron un» Latitudinem itaque mysterii campo suo reservemus,
guenio iniundit, quod a capile detluit, nec oram Jessisque membrisoleisulutaris infusione perunctis,
vesfunenti ejus ab infusionis suaa largitate immu- el in pristinum robur nervis et ossibus unciione
nem derelinquit. Gum ergo barbam nostri Aarou divina reparatis, exiguum, quod restat, ccepli iti-

rore ungueuti stilluntem videamus, effusi liquoris neris,ipsa quampraedicamus gratiaduce^carpamue.

stillicidium, nos tenues fimbriae vestimenti ejus ex-
791 FHANCONIS ABBATIS AFFLIUEMENSIS ".1)2

LIBER DUODEGIMUS
Extremam hujus operis partem ingredienti pro- A ignis, seditque supra singutoseorum Spirilussanctus.
pheticum lllud dr burha Aaron testimonium m lpso El repteli sunt omnes Spintu sancto et loquebantur
mox pieelutiuiu ula; limine se obviam tulit.cujus ex- vuiiis linyuis, prout Spiritus sunctus dabat eU qui
planalionem latius disserendum in praesentis tomi illis. FaotOfl est repente de cutlo sonus, quiuSpiri-
lutitudinem disluli. Aaron i^itur ille priinus in lege tus sanctus adveniens, cuelestia sunt, quae docet.
pontifex, legalibus caereinouiis in typo luturi deser- Iste est ille spiritus vehemens, in quo naves Tharsis
viens.typum Redemptoris nostri praeferl,cui juravit Dominus conterit, cujus on.niputentiae vis nulla
Deus Pater, nec Bliper juramento eum poenitet Tu : obsistit, qui dum carnalium
corda concutil.lurrim
es sacerdos in aicrnum secundum ordmem Melchise- superbiaeatqueomnem structuram peccati a funda-
dech. Neque enim necessitatem habet quolidie in mento subruit. Necessarius autem erut ignis divinae
ulieno sanguine exemplaria verorum sancla sancio- ^nspirationis ad resolvendum frigushumanae infide-
rum ingredi, qui aeterna redemptione invetita» litatis, ut corda apostolica humani timoris ge!u tor-
semel introiit in saneta, pontifei luctus et hostia, pentia divini amoris flammam conciperent, ac sic
qui solus ln humano genere inventus, in suis inno- donum alieni erroris stipulam linguis igneis exu-
cens ad exhaurienda aliena delicta hostia lactus ex rerent. Quia ergo haec patranda erant Spiritus san-
idonea atque sufliciens. Nec necesse habet pontifex t> cli adventu et gratia, in linguis igneis visus est
noster pro populi sui ignorantiaalienumsanguinpm invisibilis, ut monstraretur ex rebus visibilibus
fundere, qui totius mundi delicta sanguinis suipre- quid intus ageret, qui advenerat invisibilis spiritus.
tioaeslimans, longe adhuo supereminet atque prae- Nalura namque ignis exurit, inflammat et illuini-
pondcrat.Consummata igitur in ara crucis hoslia re- nat. Amor autem Dei,qui ignis est devorans.exurit
demptionis, in ipsa sanctorum sancta introiit, ac noxia, inllaminat gelida, iliuminat tenebrosa. Exu-
vultui Dei Patris propitiator pro nobis astitit, anti- rit veterem hominemcum sordibus suis.infl unmat
quamservicontumaciamperspontaneamfiliiexpiana torporem humanae imbecillitatts, illuminat caecos,
obedientiam.Quid enim esset quod clementissimus ac reducit in viam veritatis erroneos. Ignis itaque
Paier non ignosceret, cum unigenitum Filiumsuum lste salutaris, ubi corda discipulorum invasit, ad
praemisso libamine passionis suae pro reis suppli- perhibendum testimonium Christi facibus amoris
cantem cerneret ? Cujus delicti supplicanti Filionon inflammavit, et ne praeconii Christi exsors remane-
indulgoretveniam,cumquoeamdemaba3ternopossi- retbarbariesgentium, acceplo spirilu praconesfidei
delvoluntatem,eamdemquesubstanliam?Quomodo linguis loquuntur omnium. miranda in docendo
Unigenilo suo hteifcditatem suam inique preereptam» t piritus sancti potentia.ijui articulo unius horae vix
juste redemptam libere non restitueret cui et con ; integrae, et omnern veritatem discipulos docet.el ad
sessum dexterae annueret? Glorilicato igiturcapite C testificandum, robur fidei alque animi constantiam
nostro,atque oleo exsultalionisprae participibussuis confert ! inaestimabile donum, et incomparabilis
perfuso, barba nostri Aaron, qure dudum rore verbi gratial Apostolicu cohors, qu33 a facie furentis po-
irrigata effloruerat, salutans olei stillicidio infun- puli passione Dorr.ini territa fugerat, et ob melum
deiida erat, ut barba circumfusa ori tanquam do- Judaeorum in conclavi delitescebat, virtute ex alto
meslica verbi defluentis gratiam prima excipe-
olei induta subito emicat, et prophetali cuneo in testi-
ret, ac sic demum in subjectam vestem salutaris ille monium assumpto, auclorera vitae esse eum qui
se liquor difumderet. Nec ab bac inundatione olei mortuus fuerat, libera confessione praedicat. Ecce
sacraora vestimentiimmunis remanerepoterat.quae ut et illudSalomonis inferam, lepusculus plebs in-
licet extrema totius vestimenli pleuitudini firma- valida,quid ad sonitumiugredientium anteapavidus
mento erat. Barbam autem nostri pontilic.is super trepidabat, ubi cubile suum in petr«o fortiludine
apostohs intelligimus, vestem in reliquis credenti- collocavit, instar leonis de cubili ad praedam in

bus, extremam vestimenli oram, super humililate impetu spiritus, fame sancti desiderii urgente se
nostra iuterpretari utinam vere possemus ! Lenita- suscitat. Jam occursum metuit, imo in
nullius
tem autem olei atque pinguedinem, gratiam inter- occursuni hostium CLristi audacter ruit, clamana
pretamur Spiritus sancti, qui a capite in barbam D et rugiens, conculcans et comminuens ac tot :

defluxit; quando eum a Patre discipulis Dominus millia bestiarum saltus, solo rugitus sui terrore
noster Jesus Christus, sicut promiserat, misit. Ita steinens. Quantus putas erut llle rugitus Petri
enim S. Lucas Actuum apostolorum conscriptor de apostolorum priucipis, quam magnus, quam ter-
eo commemorat Dum : compltrcnturdics Penlecostes, ribilis, cum de Spirilus sancti effusione ad con-
erunl omnes discipuli pariter in eodem toco,et factus flueiitium ac stupentium turbas habitu concione,
est repenie de cailo sonus tanquam advenienlis spirilus tria millia infidelium sermone slravit, nuinero-

vehemenlis, el replevit lotam domum ubi erant seden- que fidelium coufessione nominis Chrisli adunavit.
les. Et apparuerunt illis dispertitx lingux lanquam Quantus et ille rugitus, quando solidalis basibus,
793 DE GRATIA DEI LIBRI XII. — LIB. XII. 704

plantisque unius claudi ad invocationera nominis A de corpore mortis hujus? Et in dilecli sui pectus,
Christisolidata sunt quinque milliura baseb et plan- caput languida reclinans,ac desiderii sui aestutn fu-
tatae in fide Christi. Cujus dono?cujus auxilio ? qua turae consolationis umbra refrigerans,G?v//i«,inqiiit,

demum virluleaut sapientia patrata sunt hacc om- Dei per Jesum Christum Dominurn noslrum.Non me-
nia? Nunquid humana? Imo ipsius concionatoris ritum, non legia opera,sedgtatia solum. Per quem ?
gratia, atque intus praesidentis judicis, ac de ore Non per hominera, non per legislalorem, non per
apostolico gladium utiinque acutum vibrantis,per- ipsara denique legem, scd per Jesum Christum, qui
aota 8unt polentia./Vo« enim vos eslis, ait Dorr inus» iegem condidit et horainem.lnde evenit ut constan-
qni loquimini, scd Spiritus Patns vestri. Quis tarnen tla piorum a»temorum inflaramala desiderio,lyran-

hoc de Petro crederet, utqnem vilis ancillula jaculo norum minas ri<Ieat,divitiasetdignitates repromis-
lingna) straverat, verbo tol millia Christo subster- sas respuat,tormeniaque carnificum ingressum sibi
neret ? Quis crederet columnam ariete timoris in regni pandenlia.laeti suslineant,candentesque ferri
foveam negitionis dpjectam,in antiquum fortitudi- raai'hinas ceternasibi refrigeria conquireutC9,ultro
nissuaeslatum resiituendara? Sed trina confessione conscendant. Unde haec virtus hominis : unde haec
erecta, quae irina fuerat negatione dejecta firmius conslanlia auimi? Unde haec constanlia homnis ut
stetit, atque in lapsu suo quomodo labentibus suc- jj
qui dudum folia verborum,iyrannico furore agitata
curreret didicit.Incujus,utitadixerim,momentaneo pavescebat, nunc vincula etverbera, nunc carceres
lapsu pius pastor gregi suo pie cunsulit.ot humana et cruces sartugines et laminas anlenies, ardente
praesumptio labente Petro trepidet, et imbeciilitas interius flamma non pertimescat?
sancti Spiritus,
prolapsa resurgente Petro non desperet. Tua, o Christe, tua, inquam, haec omnia operatur
Sed ut ad principium redeam.et ad ipsam de qua gratia; quae sic gratis omnibus datur, ut r.ullius

agimus gratiam rursus respiciam, ab illojam tem- unquara raerito, nullius desiderio praeveniatur, sed
pore in omnia membra corporis Christi copiosius omnes ipsa praeveniat, omnibus ipsa subveniat om-
stillavit cornu salutaris olei, el in totam mundi la- nibus praestet, ut perveniant. Testantur hoc ipsum
titudinem latius difFusa est gratia Spiritus sancti. verbu ipsius Domini, ubi fideles servos digna mer-
Filiis enim regni degenerantibus, et in tenebras cede remuneran3, amicorum eos gratia, elvocabulo
exteriores ejectis, a qoaluorplagis cceli, ad nuplias honorificat. Jam non dicam, inquit, vos servos, quia
cuelestis regispauperes ac debiles erant colligendi, scrvus nescit quid faciat Dominus ejus. Vos autem
qui Judaicae perfidiae locum supplerent,et inter duo- dixi amicos, quia omnia quvecunque audivi a Patre
decim tribus olim reproraissa^ benedictionissortem meo, nota feci vobis. Proprium est amici diligenter
acoiperent. ln semine tuo, inquitDeus ad Abraham, observare animum amici sui. Unde Pl amicus,quasi
benedicealur omnes gentes, Benediclione itaque ista animi cusios dicilur. Jure ergo fideles rainistros
a Deo patre in Christo Jesu per Rpiritum sanctum amicitiajsuae praeconio honorat quibus qua? a Palre
in omnes genteseflusa,coepit gentilitasvocevocantis audierat, secreta crediderat. Sed ne infirraus ani-
Domini audita, de invitatione sua gratias agere,sor- n.us quod Dei cratsibi ascriberet, et suo se merito
des idololatriae fonte baptismatis abiuere,el antiquae ad hanc amicitiaj Dei gloriam pervenisse crederet,
nuditatis confusionem, nova innocentite stola atque monet eos ad principium viae post teigum oculos
nuptiali charitatisveste contegere.Etinsonante tuba reducere, ac diligenter attendere quo monstrante
;

evangelica : Pceniterdiam agite, appropinquavit enim viam invenerint, quoque praeeunte eo usque pcrve-
regnum coelorum', et illa Apostoli, prxterit enim nerint. Non vos, inquit, me elegisiis,sed ego vos elegi,
figura hujus mundi, ccepit praetereuntem quasi jam etposui vos ut eatis, et fructum afferatis, et fruclus
praeleritum contemnere, et florenlem ut aridum vester maneat. Igitur amicitiee privilegium eligentis
aeque diligere. Pede namque fidei super stabilitatem est donum, non electi meritum. Fructus quoque in-
petrae inconcussae innixo.atqueoculo cordis in oculos sertae virgulae munus est inserentis agricolae.Gratia1
dilecti sui irreverberata acie deGxo, nec quod prae- itaque esl quod elegit, gratiae quod posuit, gratiae
teriret noverat, nec quod deficeret amare jam pote- quod fructura contulit, gratiae quod ad tuaturitatem
rat. Quomodoenim torrenteralabentissaeculi sentire D usque perduxit. Quidquid ergo in homine virtutis,
poterat, quae eeterno infixa erat? Quomodo fcedum aul studii spirilualis emicat, de hoc fonte pietatis
quid amare poterat, quae stiperno regi, claritatem manat. Cujus rei cum tot pene sint testes, quot
solispulchritudinevulius?uiobnubilaati,desponsata fidei professores, libet tamen duos de multis ad
erat? Quomodo ad gustum amoris hujus saeculi felle medium deducere inquibus: eo clarius fulget subse-
araariorem,labia sua osculo ccelestis sponsi sancti- quens gratia, quo nulla eorum praecesserunt me-
ficala, vel admovere poterat quae in mensa cordis
: rita.
dilecto suo inferenle mel divinum edebat? Ccepit Primus itaque ingrediatur Paulus apostolus.Chri-
itaque aeternoruin desiderio temporalia fastidire, stianae fidei aliquando expugnator, nunc autem
atque de hac turbulenta tempestate ad portum propugnator forlissimus, gratiaeque Dei asserlorfi-
ajternajquietis anxie quotidie suspirare,ac peregri- delissimus, cujus si inspicias opera, inveniuntur
nationis suae taedio affecta,apostolicum illud querulo iram potius meruisse quam gratiam.Qui tilo ductus
gemitu ejulare : Miser ego homo, quis me liber*bil occidentis litterae spiritum vivificantem conatu*
705 FRANCONIS ABBATIS AFFLIGEMENSIS 796

est exstinguere, legera quM«,-m a Deo per Moyson A esse indicat et correptionis m<.E poena tarn fcubita

(latum esso acieoi st d Qgoria cmremonus vcla-

et potontiam tuam p: es, D
Mte noodum
tuin reete intelligene. Nec advertebai pneter unum aliuui in ccelo nescio Doininum, cui

quam ab&urdum easet credere peeoata populi pe- hoc zelo et studio meo arbltrabar me deterre olee-

rudia emuodari aangoioe, nisi subveniente pretio quium. Quis Dominef D>guure icip^um manife-
es,

illioa aangu [ui quotidie fide bibitor a eredeo- stare, quis sis, ut et ogu acire pos-sim ruodom ser-

tibua populis. uw sooraloe Igitur umbra leg B,«emu- vitutis. Ego 6um, inquit, Jesus Naturenut, quem

lmi ccepit liiins Im-is, testesque veritalie aeeerebat tu pcrtequeru. Ego sum illc Jesus, ille Nuzuienua,

aseertorea esse falsitatis.ideoque jure pcrimendos, ille libi despectus, a te irnvis, a progenitoribus
tanquam l^g'9 et v^rdatis i-iimicos. Cocpit itaque tuis cruciflzoa. Sed durum isl tibi contra stunu-
ut lopue rajj.ix in ovea Chnsli debaectiari.praesentes Inm calcitrarr, quiu quo mugis stimulo reculcitrus,
suffocare, in absentea eaevire, et a prinoipiboa sa- tmplius calcem atimulo vulneras. Desine ergo,
ccrdotumepistoldsinDamascum poiere.Neo poterul taodem dt-siue, atque turon tuo modum pone,
rabiem vesaniae suae insatiabilis beliu.i devoratie ne si transgressus tueris patientiae meae limitem,
satiare. quanrliu vel unum 9uperesse sciret quera uon jam corieptiunera merearis, s>ed perniciem.
suffocure posset. Postquam vero turgido spiritu tj Caecitas namque quae de nebula increduli cordis of-

mina^ et caedes spirantis traditis eppistolis insania fusa est oculis tuis, pcena est et supplioium igno-
principum aapiravit, exsultat.properat, assumptis- rantiae prioris.ut qui rae ab unitate Palris perfidiae
que ejusdem studii sociis, iter accelerat, ne quod tuae raucrone impie absciso.in fide totius Trii.itatis

furor.s sui dctrituentura incurrerot, si pigrius irel. caligabas,caliginem impii cordis tnduana oculorum
Sed quo ruie, imraanis bellua? In quem saevls, ceecitate lurts. Sed ignor-.ntia; tuae veniam iribuo,et
cruenta bostia? Neseis quia quo celerius curris, in perfidiae tu;e tmebras, radiis veritatis illumino, ut,

laqueum citius corruis ? An ignoras, ut le interim ublato velamine et revelaia facie.videas et agnoscas
verbis tuis alloquar, quod paticnlia Dei nd pceniteo- quem dudura in lego legebas et ignorabas. Saulus
tiarn te adducat? De coelo lonat, cui de terra bellum auiein tremens ac stupens, stupns quidem iguo-
irrog-s. Patientia clementiae abuteris, oporlet ut prolundara caecitutern,tremens vero tre-
rantiae suae

severitatem justitine exporiaris. Ille Nazurenus,ille raondam colloquentis majestatem, et reverentiam

crociflaus, cui insultas tanquam mortuo, cervicera Deo exhibet, el obsequium Doraino spon-jet, quid-
tuam adversum se erectam lucis perfodiet juculo. quid beniguus Domraus velit, quid praecipiat, sup"
Fuctum estaulem uteo appropio.quante Damasco, plex servus interrogai : Domi/ie, quidvis me facerel
et pusillo grege Chrisii de ccelo invocante auxi- Quid vis, Domine. ut faciam, ut, qni persequendo
lium. adversarium lucis circundareL lux coelestis, C contraxiiranxobsequendo inveniam gratiam ? Nead
pcenas prius a persec.itore caecitato inflicta txi- merita respicias, quae damnationi sunt obnoxia ;

gens, ac postraorium discussis prioris ignorantiae sed ad pietatis tuae remedia, qua? saluti semper
tenebris, errantera viae restituens. Nec prius diviose sunt proxima. Stulte deceptus, quia carnaliter in
correptionis vocemaudire meru:t,quamsupplantato lege eruditus, sulutis summara in justificationibus

pcde superbiac pronus in terram corruit. Audivit legisconstitueram,ideoque in teipsumlegislatoremt

enim vocemde sursum increpantem terribiliter.cur et ut nunc vere intelligo, gratias auctorem manum
innocenles,cursupplicesdeorsum persequereturtair intuleram.Disciplinatn legis nunc sero intelligo pae-
crudeliter. Savle, inquit, Saule,quid me persequens? dagogum fuisse Christianae libertatis, et humana
Quid egi ? quid commerui ? Quando te laesi ? quando infantia te praeceptore provecta ad perfectionem»
contristavi ? An ideo pro te passus sum,ut haec a te necessariam jam non esse logis eruditionem. Quid
paterer? An idoo manus meas clavis pro te transli- ergo vis,Domine,ut faciam ? Paratus sum quae servis
gendas tra lidi,uttuviscera mea gladiotransfigeres? tuis intuli, ipse perpeii : paratus sura.pro te, quem
Quid me persequeris f Jam dudum in te raea effcr- subsannabam mortuum, mori. Surge, aitDominus,
buisset indi^nalio, nisi multa esset, quae te bucus- surge, et civitatem ingredere : ibi ovem invenies,

que Hac voce de coelo incla- D

servavit, miseratio. ipsam magistr-ra audies. Mittitur lupus ad ovem,
raante monitus et sibi redditus, ccepit
sr.lubriter ut discat mansuetudinem, ut lontem, qui dedextro
secum mirari stupidu3 vox audita quaenam esset, latere manat, pariter adeant, et, lupo submerso,

cujus esset, unde adesset, quasi dicms Quidnam ovis emergat. Ecce jucundum gratiae nostae specta-
:

hoc esl miraculi ? Quid audio ? Vox, quae de ccelo cu!um:trahitcapiivumovislupum Lingithispidum.
sonuit, persocutionis me arguit. Quis est, qui me componit hirsutum, lacte potal qui piorum antea
arguit? E»;oNazarenus Nnzareni illius discipulos,et sanguinein bibebat.Taclu gaudet ovU, ltipus oblitus
hoc zelo legis Dei, perse-juor, et de ccelo arguor? feritatis.

quid cruc;Qxo cum coelo ? Quid tran-gressori legis Atque Imceni vullum ponens,mansuescit in agnum.
Doi cum iVro? Sciscitabor tamen quis sit qui me iVfc dolel ilia suam morbo mecumbere curam,

arguit, qma terrot auditae vocis, et pcena i nflictae Delrahit ex oculis squawas, visumque refuniit.
caecitatis terribilem esse, qui loquitur, denuntiat. Hinc adhibct lavacrum ba/Aismi nomine sacrum.
Quises Domine? Splendor eniissae lucis Dominum te Quoque perit Saulus, prodit de gurgite Paulus.
 797 DE GRATIA DEI LIRRI XII. — LIR. XII. 798

Exaltat itaque neophytum suum Gratia mater in A 8U '9 gratium Dei sibi arrogant, et gratiae L>ei,cui
Apostolum, et de fornace prubationis purissimum jure subjecta sunt omnia, subjiiiat. Quia vero ad
producit, vas electionis.ut poluin lidei Judaeis pro- finem festinat oratio, quae Epistolas ejua legenubus
pinet et gentibus,qnarn prins pprsequebatur in cre- in promptu sunt.lectoris fastidio parcens.nunc in-
dentibus. Acceptum aulem calicem verbi primum serere supersedfm. Sunt et alii cathlogo sanctoruiQ
porrigit incredulae matri, quae quia caliee fellie, quam plures el innumerabiles.in quibuscum pene
quem etDomino suoin cruce porrexorat, erat ine- esset aboiitum totius virtulis ves'igium,re!orinaiite
briata, potum salutarem respuit, et mittenti et of- et instaurante eos gratia.subito in Cltneti GSoeldsia
t^renti ingrata. Conversus igitur adgenteslate dif- velut clara fnlaerunt luminaria. Nihil enim impos-
fusas, colligere coepit ex gentibus oves erroneas,ut sibile occurrit omnipolonli grat;a?,quae s;epeidcirco
ex utroque ovili, rollectis in unum ovibus, unum desperatos ad vitam revuoat,ut aliis *q'ie despera-
ovileel unus pastor fieret, et qui redemerat, ipse tis spern reviviscendi tribuat.Duos aulern me pro-
pasceret.Sod ne impar inveniretur contumeline ob- misi testes exhibiturum, duo de multis millibus,
sequium, ab Hierusalem excurrit usqne lllyricum ; in quibua gratia Dei spceialius smineat, quornffl
pervioos, per castella,per oppi<ia atque provincias cumalierum exlnbueriiri, altera jam seipsamex-
nomen Christi disseminans.summHmquesalutis hu- B hibeat.
manae in cultu Ghristianae religionis consistere, Procedat itaque illa in civilate quondam celebri,
legalibusatque evangelicisallegationibnsaffirmans- non fama bona,sed inta-
notissiina, notissima dico
Verbodocet, exemplo suadel, miroque et inaudito mia.honestalis opprobrium, pudoris nauiragium.
charitalis affectu.pro fratribus anathema esse op- De qua, cum constet,qualis fuent,antequarn domi-
tat,omnes homines sicut sripsum esse desiderat.A- nicos pedes laverit, terserit, unzerit, videamusde
lios Christogignit,alios a fideabortivositerum parlu- convivio misericordi'33, quulis redier it. Audito enirn
rit, et ne quid paternae nobilitatisin liliisdegeneret, quod in domo Simonis leprosi salus accubuerit, et
materna solli citudine satagit. Parvulos in Christo ad leprosos usque emundandos oleum gratiae dellu-
lacte potat,adultos in fnle solidocibo roborat;inter xerit,horrorem immundissimae intus abhorrens,
illos nihil,nisi Christumethune crucifixum se scire et seipsam quociarius intuens, eo gravius erobe-
judicat, inter istos de secretis ccelestibus el my-ste- scens, inter couvivantes pio ream obtulit, et quid
riisa saeculo absconditis disputat. Inter baec, imo quaereret, quid peteret, quid opus haber^t, lingua
propter haec pietatis studia, vinculis alligaiur, vir- tacen'e lacrymis prodidit. Noverat enim ad quem
gis caeditur.lapidibus obruitur, earcere includilur; venerat, cui prociderat, quem exorabat, quodque
sed quia verbum Dei necalligaripotest,nec includi, q apud Deum quam clamor vocis
plus dolor cordis
epistolis ubiqne advolat,actus vitae informaljlassos ageret, atque apud tam piumjudicem lacrymarum
supposita manu consoltitionis sustentat,pro tribu- citius quam linguae preces obtinerent. Infundendo
latione momentanea et felici perseverantia praemia igitur pedes Dominilacrymt -,emundabat conseien-
repromittens aeterna.Cum infirmantibus infirmatur, tiam maculis, et crebro infi^endo osculum, sedulae
pro scandalizatis uritur, el ut breviter concludam devotionis obsequio, anliqu mconciliabat odium,
omnia, ut omnes lucrifaciat, omniLus fit cmnia. Et quia nec id, quod insen-;ibile erat, a servituie
Sed ad hoc nequaquam vas electionis gratiae Dei, peccati immune remanser.:, idipsum quoque ad
super mensam opusculi nostri proprosuimus.ut apo satislactionem peccati, humiliter exhibebat,et pe-
stolicas vocationis, sudoris ac passionis, seriem ex des, quos lacrymis infundebat, capillis terg. bat,
integro revolvamus -,sed ul in ejus electioDe atque quibus antea frequenterquasi quibusdam vinculis,
magnilu-
apostolicae dignitatis culinine.intueamur captivos post sejuvenum grcges trahebat. Adhibet
dinem ipsius de qua agimusgraliae.Cujus magcilu- et pedibus sancti unguentumnardi pistici.in pislico
dinem in se et ipse miratur,atque apoatolicae (iigni- nardo iategritatem commendans fidei.Sic,sic pedi-
tatis nomine seindignum esse humili confessione busDomini peccatrix advoluta, peccatrix,inquam,
testatur. Namcumde resurrectione Domiui ageret, _ sed pmnitens, sed flens, el seipsam K-ladio doloris
testesque resurrectioniseo?,quibus visus est Domi- transverberans,propeccato suoseipsamDeohostiam
nus ascisceret Sovissime, inquit, ormuun? tanquam
:
immolabat,quia sacrificium contriticordiset humi-
abortivo visus est et milri. Ego cnim sum minimus liali a Deosperni non posse, propheta attestante,
apuntolorum, quinon sum dignus vocari apostolus, non ignorabat.Fungitur itaque in seipsa sacerdotis
quoniam persecutus sum Ecctesiam Dei. Sed ne in- officio.ac primum fuso sanguine peccati,de quo se
gratus gratiae Dei videretur, collati sibi beneficii justus optat liberari, in frusta suam concidit ho-
reminiscitur, totumque quod est, non meritissuia stiam, dum per singulos actus quasi membratim
aut laboribus, sed bonorum omnium largitori tri- divisam, in libra cordis examinat vitam pristinam.
buit : Gr<uia, inquiens, Dei sum id quod sum, rt Diligenter autem intuens sinjrula.el immunda repe-
gratia ejus in me vacua r>on fuit.Sed et si quis velit rienspeneomnia,totum laxatfontem compunctionis
Epistolarum ejusdem textum percurrere, inveniet in lacrymas:ut quid^uid sordium in tumJocouscien-
cum hoc in omni pene epistola agere,ut eos re lar- tias ex antiqua conversatione resederat, impetus
guat, qui ex legalibus ceereinoniis autex operibus torrentis iacrymarum totum poet se trabat. Ideo a
 .

799 FRANCONIS ABBATIS AFFLIGEMIC NSIS 800

dolore non parcit, ideo a flelu non temperat, ut \ Ista ex quo intravit.pedea meos deosrulari non de-
inquinalam bo&(iara,unda laeryraarum vire buptis- 6iit,cum tu ncc ruoreinvitantium.invitHto osculurn
iii
i ubluat, lotamque lacrymia, ut ucceptabilis fiat, dederis. Caput m^um non unxisii olr-o, ista vero
eommend&t oacuiis.Adbibet etadeffugandum pedes meos unguento lam preliosn, tam copiose
i

remteterrimum,odorem unguenti suuvis-imum.quaa perunxit.ut domus tota ejus odore repleta ait.H.t-c
orda satellilum diaboli de antro hbidmis te- sunt, mignaeihvotionis indi' iu.haec induhitnta verae
trum fftorem sparserat,per ora convivarum Ubristi dilectionistestimonia. Bialturoamat.mullum dil git,
dealauustro p«jb;h lentius odorem BUaviUttiflepargat. quae lam ollicioso sludio pietatis inservit.Quiu ergo
tare libel opulentum regia no^lri coi.viviutn.cl multum dilexit, mubum meruit,muliorum d<*licto-
diversa, qua> interuntur saporilms suis discernere rum veniam obtinuit. p>eUs, o raiaericordia, o
fercnla. Sunon ille.qui invitaverat, fercula aua Uo- gralia, quisaudivit taliu, quis vidit Bimilia ? Iotra-
mino taoquam virojusto dubia lide exhibuerat.de verat peccatrix,peccatorum pannis ob^ita.procedit
quiruiu condimento nihil memoiat evan^elista,quia subito sancla.etolasanctitatissplendida.Non multa,
aiiiapi non erant condita evangelico.Quia enim gra- annorum, non multa dierum curricula interfluunt,
num binapis minutum in homine Siuion videbat, noncrapulam luxuriaejejuniacasta decoquunt.non
ideo vim siuapis m divinitate latentem, et aniinas g ulta suspiriaarcem peccati pectusqu.Htiunt.sed sola
lide oondientem, pharisaica jactantia non in- inlerveniente gratia, captiva peccati fit libera,et
telligebat. Idcirco pr.nejudicio et miseram premit.et tanti rea.tantimunerisdonatur praerogativa.Audiat
miaeriocrdiam, illam quae et qualis esset judicans, mundus coneurral populus, contemplelur, minlur
istum vero,quasi nescientem quae et qualis essetvi- odoretur, odore un^uenti repleta est tota domus.
luperans. Hic si esset, inquit, propketa,sciret ulique Nullius enormitate peccali peccator desperetde ve-
qux el quutis esf, qux langit eum qu a peccatrix est nia, teslis astat Maria, quahs.quam pia.quam po-
Sed de ferculis Simonis, quia incondita sunl, ista teii8 8it,quaemedelurgratia.Qualecunquesil vulnus,
Buffloiant, ad condimentura Man<e esuries nostra quam altum.quum putridum,nonest medico nostro
niagis inhiat. Maria, ut asstimo.sicut legis alumna» insanibile.tantumrecipiatquod superinducitur em-
noveratquod haedos arte Rebecceecoctosatque con- plastrum pcenitentiae.Ecce quot vuln -ra,eccequam
(

ditos lbenter Isaac comedat, coctionemque haedo- alta.quam putrida subito saoatfl sunt in Maria,me-
rum convf rsioneui praetendere peccatorum.Forsita 11 dicante ipsa qnam praedicamusRedemptorisgratia.
etaudierat,disputantein parabolisDomino de pceni- Ecce sana astat, ecce ma^nitudinem gratiae, qua
tentiae remedio, quod gaudium sit in coelis super sanata est, magna gratiarum actione magnificat.
conversionei)niuspcenilentis,quam'supernonaginta Ecce naulragia luxuriae passos, in littore stans,
novem justis poenitentife remedio non egentibus. ad porturn poenitenliae vocat,porrectaque manu piae
As-umpfa ergo spei fiducia,convolat ad divinae pie- intercessionisemergentes juvat.Factaestenimsan-
latis remedia, morluum cadaver animae condiens cta ista peccatrx peccatorum fidelissima reconci-
mistura compunctionis et poenitentiae,ne corruptio liatnx.facta est miserorum benignissima consola-
iucondnaputredinem generaret, putredo fetorem trix:quiaacerbitatemdolorum in se exper!a,optiu;e

exhalaret.Totam autem sein mortariolo cordis pila novit quanta indigeant.qui patiuntur,misericordia.
humilitatis conterens, et more aromatum, quasi in Sed quid diutius collatis Mariae beneficiis immo-
tenuis.-imum pulverem redigens,gratissimumepu- ramur, qui ejusdem grati »• dona, quotidie in his ,
hinti Di>minoexhibetconvivium,dum singulis tercu- qui salvi fiunt ubique terrarum miramur/Nunqu d
lisjucundissimumverae dilectionissuperadjicitcon- enim otiose in auras evanuit, qui de unguento Ma-
dimentum.Maria igitur tamdulcia.tam suaviaalia riae odor spiravit? Unde in doraum Ecclesue, ubi
postaliainferentefercula,esuriesexpleturdominica, Hedemplor noster in humilitate nostra accubuit.
qui ad Pharisaei quidem domum invitatus venerat tanta quotidie pcenitentium turba confluit,nisi quia
ad mensam consederal.sed quia Judaicas supersti- eos odor unguenti trahit? Hoc odore tracti, omnis
tiones fastidiebat, in mediis conditio,omnis eetas,omnissexus in domum salutia
adhuc epulis jejunus
spintu permanebat. Gaudet itaque oblatis.propter U certatim currunt.qui peccato saucii tactum Salva-
quas venerat, epulis, jucundatur admodum exqui- toris quaerunt.Quae est autem alia,quee coelum pul-

sitis poenitentiae ferculis, el quia aestus amoris in setviolentia, nisi exercitu suo stipata peccatorum
cordeMariae incanduerat, vino compunctionis et poenitentia? Quae dum cupitjus alienum invadere,
Joseph nosterinebriatur meridie.Mirum
pceuitentiae etindebitam sibi sanctorum sortemarrnisobtinere,
elinaudilum spectaculum flenle misera,ridet mi-
! domesticos suos secreti sui optime conscios.lacry-
8ericordia.quia nisi adesset misera, quasi otiosa mas et suspiria ad coeli clavigeram praemittit gra-
esset misericordia.Pulsat ream pharisaica,sed falsa tiam, ut accepta probatae monetae, purae scilicet
jnstitia, sed trepidante rea.scutum se opponit cle- confessionis, el sanctae deinceps conversationis pe-
mentia, et proposita duorum debitorum parabola, cunin, clausam sibi per culpam regui ipsaapenat
plus debentem,quia et plus diligentem absolvitju- januam. Cui enim unquam regni janua patuit, cui
atitia. Vides, inquit, hanc muliereml Cum tu pedea gratia non aperuit ? Quis inter supernaa unquam
meos aqua non infuderis,i3tarigaviteos lacrymis. tribus funiculum heereditatis obtinuit, cui sortem
801 DE GRATIA DEI UBRT XII. — LIB. XII. 80?
gralianon distribuit ? Quis aeterni regis soliumco- A lorica raunit praecordia, caput galea, levique loro
ronandus adtit,quem gMtia non perduxil ?<Juis ihi clypeum collo suspendit,ut facili motu circuraferri
coronam viclor promeruit,nisi cui gratia imposuit ? possit quocunque cura protegendi corporis poscit.
Ipsa est enini qua? aperil, ipsa quae perducit, ipsa Et quia ensis fortium propter tiuiores nocturnos
quas causam supplicum peragit, ipsa <\uee singulie semper super femur suum, gladio verbilun.bos
est
piaeinia pro meritis restituit.Pcenitcntia igitur clau- accingit, ut fluxum luxuriaejcingulo castitatis slrin-
stra oceli pia vol9ne pulsare violentia, n ercedr qua gat, ei incursus libidinis,gladio spiritus areeat.Nec
dixi grali* comiucil exercitum, confidens sibi per- Otioae pendet ensis militis Christi de femore, sed
\ a foreomnia, si bujus mereatur suffragium. Ipsa ut documento sit intuentibus, nullum nisi praecin-
itaque suiftagante pecealoribus, rrgnum ccelorum ctum castitate, propellere posse ineursantes mali-
viin patitur,et violentidiripiunt iilud. lstaestgralia gnos spiritus. Tectum itaque undique armis =-piri-
quue in rebus crean lis. vivificandis, vegetandis, tualibus, spiritu quoque consilii adoptivum suurn
principatura ab aelerno obtinet; isla quae luendi, gratia inater imbuit, quia praeclara quoque arma
provehendi, et ad meosuram eetatis plenitndinis saepe pugnantem plus onerant, quam juvant, ubi
Christi perducendi, potestatetn in seipsa possidet. pugnam consilium non gubernat. Npcesse est, in-
Ipaa est quae in utero matris lutum plasmationis fili mi, ut noveris, cum quo hoste congressu-
quit,
R
nostrae compingit, ipsa quae singula sedibus suts rus sis.visibilis sit an invisibilis, viribns nilaturan
membra que fluxa eolidata vivificat, et
distinguit, dolis,ut agniLa qualitaieet pugneeet bostis.facilius
clausum in carcere ventris parvulum.matre otiosa ab utroque cavere possis. Ho^tis tuus es-t ille anti-
et ad haec nutritnenta nondum idonea, spiramento quus, ille nequissimus, qui tabe invidiae ab inilio
et alimento quo ipsa novit vegetat.Producit deinde lividus, adoptionis tuae gloriam tibi invidet, qua
parvulum hominem,et adhuc quodhomo sit,nescien- spoliante eum superbia sua ita nudatus est, ut nec
tem, de tenebns ventris in hanc visibilem lucem, nudatum se esse doleat. Hanc tuam et suam si hu-
ut in hanc valleui lacrymarum projectus exsilium milis perstitisset, gloriam tibi invidet, ad hanc te
damnationis suaedefleal: et aliurn, de quo beatius aspirare dolet, viamquequa ascensurus es.obsidet,
renascalur uterum^fletu, gemitu.qua nterim potest ;
ascendenti armatus occurrit, ut ad quod ipse non
supplicatioue, quaerat. Miserata autem pia maler anhelat, iter regni tibi intercludal. Sed ne tprrearis
gratia, flebilem parvuli sui gemitum, et innoxiae illius armatura,nec metuas spicula.qnae fide Christi
retatis oiiginale delictum, infeliciter natum,ut feli- ita sunt obtusa, ut nullum jam nocendi effectum
cius renascatur, mirabili el ineffabili deificae crea- habeant, si scuto fidei munitum pectus inveniant.
tionis potentia.Ecclesiae malris refondit in uterum, Ne ergo contremiscas aspera minantem, quiainva-
in uuo eodemque mortificans peccatorem vivificans ^ lidum, nec audias leeta promiUentem, qui* falla-
bomiuem,ut qui morti natus erat, renascatur vit.e, cem sed aeque minas inanes et vanas promissiones
;

qui natus txsiiio, renascatur patriae, qui natuss-a> surda aure prsetereas. Si ergo contra fnciem inlen-
culo, renascatur lelicius Deo. Sicedilum et multo derit jacula, scuto excipe venientia, et ne obli-
bealius-quam prima nativitate genitum, gratula- quutn vulnus infligat.adducto clypeo latus quoque
buoda genibus excipit, lactat, fosei, nutrit, adul- munire non negligas. Clavi3 enim crucis Chnsti
tumque rnagistris spirttualibus, iiubuendum disci- transfixus, et viribus enervatus, ad fraudem se
plinis coelestibus tradit, nec tamen ipsa deserit. contulil, et quando aperlo certamine nil proficit,
Docet namque magistros quid doceant, tyronem transfigurat se in angelura lucis, ministrum salutis
suum.quumodo instruanteatatis florein saeculo arri- se mentiens, et incautos specie virtutis decipiens.
denlem rationis pede conterere,etanimosjuveniles, Mille nau que formas fallaciae induil,etmalitia? suae
fervidos, et infraenes, etin foveam luxuriae impetu impetu inslare molae circumactusjovile Christi ru-
carnis ruentes, freno timoris Domini retinere. Car- giens circuit,ut quoquo modo,sive manifestis vitiis,
nem proinde tanquam familiarem vitiis, non ener- sive occultis, et specie boni tectis de greire Christi
vandamesse deliciis, nec incenUium adolescentiae abductos devoret. Ornni ergo custodia, fili mi, cor
aestu lnflammandum luxuriae: sed utrumque ita
D tuum serva,nec claustracordis tui aliquandoreseres
medie temperandum, ul caro spiritui velut ancilla callidissimo tentatori quianullo paclo potestsigna-
servi.ms, nec nimis aiflicla, sub fasce rual,neclas- culum crucis Christi infringere,nisi forte(quod ab-
civa niiiiis, imperium spiritus contumaci ccrvice fallaciae ejus blanditiis delinitus,
sit !) sponte velis
respuat.Praemouet neophytum suum,summopere
et intra mcenialua hostem saevissimum admittPre.Hoc
cavere a pessimo verme illo superbiae, et ne quem itaque modo exclusus, ad alia se verlit fraudis ar-
perversaradix in eo invenial fomitem, semper re- gumenta, tentans seala jactantia^. arcem co:dis tui
colat terram seesse et cinerem. Monet et ddigen- conscendere,te sanctum,te Deo placitum victorem-
Urobservare nequissimum caputcolubri illius.quo que sui conteslans se vero velut infirmum, velut
;

nullum est nequius, ut contnto venenato capite, invaliduni, et prudentia tua supplantatum et vir-
nullus supersit metus de reliquo corpore. tutedejectum dolose simulans nihil tibi de reliquo
His et uujusmodidisciplinisiustructum militem, mentiens esset timendum, qui hostem tamsoevum
Christi gralia nostra armatura induit apostolica, pede contriveris ut vermen invalidum. Nec fit de
 803 FHAWONIS ABHXTIS AFFUfiKMFNSIS «04

virtnte Dfti, aut de gratia Christi aliqua meDtio ab \ lus, cogitabam ut parvulus ;
quando autem factus
I
itorenequ »ed virtutem tu*m prtedieat, sum vir, evucuavi qux eranl parvuli. Sic et cum ve-

viotorian luam magniftoe, eed doloee.occulta nerit guoi ptrftctutn t-.-t, evacuubilur uuod ex purte
ul al blandieeti Hurem commoda-
,
est. Sole rntilante,olara prius absconduutursidera,
veris, et vietoriam Cbrieti aut viribue, aot meritii non quod claritutern suutn perdant,eed quod tantae

tn b arrogaverie, baae desertus humihtatis, de alto claritatie jubare oblusa non pareant.Ita et in *terna
elationie, roae in profundom perdilionie. Quod si t-laritate prophetia cvacunbitur, sed ut impleatur ;

mentem tuain alta huinilitate fundatam inveuerit, scientia destruetur,eed ut p^rficiatur ;

quae cum im-
Bl hoc snperbiae ariete subveriere non potuerit, pleta etperfectu fuerint,aeternae plenitudini teropo-

a Imovet aliain noclurnne revel.itionis machinam ralis haec exinanitio collata erit quasi non fuerit.

dormienti splendidus as?istens,ventura multa prae. Prophetia itaque nunc inlerim loquilur ut par-
dicens, et interium vera interserens, ut parein vulus, scientia sapit ut nunc per
parvulus, quia
tocredus apostolis, qui somno resolutus, spiritu speculum videmus et in aenigmate, cum autem in
prophetiae divinilus donatus sis. Sed ne credas virum perfectum occurrerimus.tunc facicad faciem
mendaci, et qui pater eet mendacii, quia valde videbimus.
estindignum veritati fa!sitati3testimonium : etdum ~ Appendamus nunc si placet partem qua nuncin
vera loqui creditur gravius elidere nititur. Sic terim sancti cogooscunt et prophelunt in libra ju-
praemonitum, ila praemunitum tironem suum gra- dicii,et cum nulla nostraaestimationeparteTj ipsara
tia educit ad cerlaminis sbidium, de ccelo impre- poterimusaequare,videbimus totum illudatque per-
cans congredienii auxilium. Protegente itaque fectum,ct sensu incornprehensibile, elverbo inetla-
miliirm euum superna clementia el virtute Chri- bile, nullaque prorsus comparatione aestimabile.

sti consummata de hoste saevissimo tam insigni Videamus, quae pars ipsi qui baec loquilur beato

victoria, gaudet pia n<ater, exsultat, tri|>udiat, et apoatolo obvenerit, quam nemo (idelius, quam qui

aeterno U"gi victorem suum coronandum rcpraesen-
tat, legitimumque certamen militis comprobans,
praemia victori poscit condigna labori. Ubiqualiaet
quant.i miles Christi emcritus praemia recipiat,non
est inter terrigenas qui enarrare sutficiat.
accepit, ostenderit. Scio homintm, inquit.m Christo
ante unnos qualuordecim, sive in corpore, sive exlra
corpw, nescio, Deus scil, raptum hujusmodi usqne ad
tertium coelum.Qoui est.beate Aposiole.quod loque-
Tolum ris ? Quid vere vas electionis proiundis? Ex parte

est igitur gratiae Dei, quod sumus quod viviinus, cognoscis, et tertii cceli 6ecreta rimaris? si toturn

qood BSeculo nascimur, quod Christo renascinur, aceeperis.qno penelrabis?Si corpore quod corrum-
quod antiquo hoste conditionis lege interiores, Re- pitur, et aggravat animam ligatus eousque pene-
rlemptorismunereefficimursuperiores/quod carnis C tras ; solutusquo avolas ? Sicut dixit qui ait, Do-
infirmitate debiliores Spiritus sancti virtute redoi- mine, nescimus quo vadis, sanctus ille Thomas,
mur fortiorea; quod inaequali sorte naturae confli- dicam et ego, Apostole,nescimus,quo avolas.O pars
gimus, et victori* palmam Chrisio in nobis trium- optima, o pars verc apostolica? El scio hujusmorli
phante obtinemus. Ula autem sanctorum prsemia, hominem, sive in corpore, sive extra corpus, nescio,
quae in praesenti adhuc nobis celantur, el futur^e Deus scit quoniam raplus est in parudisum et au-
agnitione reservantur, sicut visu incognita,et usu divit arcana verba qux non licel homini /o</uz.Magna

eunt incomperta, ita effatu quoque sunt inenarra- pars hominis, ut homo audiat quod homini loqui
bilia. Sed ne non amarentur, si penitus ignoraren- non liceat. Vides ergo quod ineffabile sit,illud inte-
tur,speculum quoddam inter cali^inem nostram,et grum, illud totum, illud perfectum,cum ineffabilis
claritatem suam divina serenitas nobis interposuit, quoquesit parsipsa totius exigua.Quis igiturame
por quod utcunque fidei transmissa acie, reposila pauperrimo,et ad haec mysteria vere elingui.impos-
nobis aeternse claritatis gaudia speculemur, et ad sibilia exigat, qui sanum sapiat? Quis a me exigat

haec promerenda,toto mentis ardore inflammemur. ut enarrem, quae sint illa aeternae beatitudinis et
De qua nostra per speculum fidei contemplatione, beata? aeternitatis gaudia, ubi erit Deus omnia in

eleganti bumanae aetatis inducta similitndine, ele- D omnibus, cum enarrare non queam quaniasint illa
ganter vas electionis disseruit.Naru cum charitatem sanctorum charismata, ubi est Deus adhuc in sin-
Corinthiis commendaret, ac multa de laude ejus gulisomnia. Est enim modo in hoc imperfectionis
apostolica eloquentiaperorasset.adextremura :Cha- tempore Deus omnia in singulis quando prout vult ;

ritas,in(]u\t,nunquam excidit ; prophetia evacuabitur, singulis dividxt,atii sermonem sapienlix, alii sermo-
lingux ressabunt scientia destruetur, charitas vero nem scienti3e,aliigratiam sanitalum,ah'ioperationem
nunquam excidit. Et quasi causam inferens,curtalia virtutum,alii prophetiam, alii discretionem sviri-

ac tanta sancti Spiritus charismata evacuentur at- tuwrn, alii genera tinguarum, alii interpretationcm
que destruantur ; exvarteenim, ait, cognoscimus el sermon um. Alteri firmitatem fidei,alii certitudinem
ex parte prophelamus. Prophetia evacuatur.scientia spei, alii basim humilitatis, supereminenti«m
olii

destruituKquia ex parte sunt.quia imperfectasunt chatitatie.illa illis, postrema salutis

alia aliis,quge

quae gerunt.quia immatura qua?sapiunt. Cum essem charismata sine quibus nemo salvatur.licet in om-
parvulus loquebar ut parvulus, sapiebam ut parvu- nibus inveniantur, qui salvantur, in alio tamen mi-
 : :

805 DE GltATiA DEI LIBUI XII. — LIB. XII. 806

nus, in alio amplius. Datur autem omnibu*, ut ail
Apostolus, manifeslatio spi/ us ad utilitattm, ad
i Ipsum
imperfectionifl consummationeo), ut qui rnodo e*t
omnia in singulis, sit quanloque Deus omnia in
oinuibus. Cum e go in illa aetorna sadcloram beati-
,-
ttrdiue unus acceperit, quod n;odo dividitur sin-
gulis, quanlum, putas, ent illud praemium.quale gau-
dinm? Non est human.e angustiae illa aeternae cla-
ritblis giuiia comprehendere, ubi quod coninstet
nihil iuterveniet, nihil deerit quod ltetificet
Luctus ibi nultus resonat, quiu ncc dolor ullus
i\'it ibi quod pigeat,tcedcut, aut puleat
;
A Sed percunctaris, si gratis, quid mer.ans
velle tuum, noveris
esic suum.
Uis de gaudiis aeternae bealitudinis, non pro
ita
sua dignitate, sed pro nostra tenuitate digestis, ad
fontem suum refleclam arentem rivulum, illius piee
memoria; offerens munus pauperis ingenii,cujusboc
imperio tractandum suscepi. Susrepi autetn hoc
jubente venerabili patre nostm, florentis tunc in
Cbristi religione Alfligemensis coenobii abbate pri-
mo Fulgonho, quia Christianae paupertatis, mona-
chicae humilitatis,atque paternae cbaritatis viva
; cordibus nostris ve4igia vivens impressit, et ad
gaudia paradisi transiens, nobis imitanda reliquit.

Non ibi peccatum, quod pos>idet hic dominatum. Qui praedicti ccenobii fundator, ac wonachicai in-
Quod servit vitio, non ea scit regio. prunus in illoinformator, in barbarailla,
stilulionis
Cunctis iuvisa mois, ipsa nec cst ibi visa, n non dico (idei confessione, sed operis exhibitiono,
Nec metuanda tibi ; vita perennis ibi. gentium tolitudine, peregrino Chrislo, el frequen-
Non opus esl aratris illic, aut unbribus atris. ter tllic transeunti diversorium statuit, quo e diver-
Semina qui foceant arida, ne per/unt. sis partibus multis diversae condiiioni9, professionis
Omnibui est unus panis, mirabile munus, el aetatis confluentibus, et in diveisorio suo Chri-
Quem semper comedas, nec comedens minuzs. etum inquirentibus, plures servilio Chrieti man-
Mirum, sed verum facies illic nova rerum,
; cipavit ita ut incolatus sui tempore plus quam du-
Qui vere cibus est, panis ibi Deus est, cenlorum triginta tam monachotum quam sancti-
Anxietus, peslis, morbus, languor, procul estis monialium ac fratrum obedientiae le«e viventium,
Terrigenas premilis, cxlicolas fugitis. diversis in locis Pater mereretur existere. Quibus
Quulis ibi vestis sit,adest sacru pagina testis dum morelidelisservi mensuram triiici dividit, nec
Christo veslitur, qui luvacro abluilur. minus de temporali subsidio sollicitudinem jjeris
Hanc custodierU, nudus non invenieris. quautos aestu», quanlos cordis cruciatn» anima illa
Nunc cUrus sola, tunc in ulrajue stota. sancta tulerit, praetor eum qui suslinuit, nemo qui
Urb.s ex xterno stat in illo monte superno : Nec tainen in camiuo paupertalis Irequen-
noverit.
Qux quam clara gerat marnia, quis rejerat ? t^r adustus et multo tribulatiouum ij<ne decoctus
Vallatur muro quadro, nunquam ruituro. ^ crepuit, sed quo durius arsil, purior evasit. Fulget
Siatsufjulta /ide, non alio lapide. itaque nunc, utoptamusetconfidimus, in illasterna
Turribus est fortis, duodcnis pervia portis, claritate noster Fulgentius, ubi eum nostrum inobe-
Perpeluo ctaret tumnie, nocte caret. dienliaB noslrae flagilamus intercessorem, qnem hic
Pax ibi tranquilla, nuttus mctus hostis in illa, obedientias habuimus prapceptorem. Ipsi igitur obe-
Gaudet turba pia perpete txtifia. dientias suae Iructum quod corri-
offero, ut corrignt
Concurrunt gentes, nullus vetat ingrcdientes, ge»dumjudicaveril,quodveritatislumineiUustratus
P romissaque sibi sorle fruuntur ii>i. me mjlius uliqne novil.et correctum auctorigratiae
AcceUrant quique, celtri pede, perfucilique, rnunus utinum acceptabile offerat. Nihilenim in me
Fertur turba senum, mista choro juvenum. nihil prorsus invenio, quod examinandum offerre
Convocut hinc cives ad prcemia, gratia dives, audeam districti illius judicis judicio, nisi forte in-
Ul quolquot veniant, debita percipiant. terveniente gratia quam praedico, purgari merear
Erogat his dona, datur unicuique corona. carbone illo desolatorio, quem de allari unus de
Sunguine purpureus clarus ibi cuneus. seraphin forcipe tulit, atque Isaiae prophetae labia
Durius u/flictus, prxclarius est et amictus, munda reddidit. Nec labiorum tantum purgatione
In turba nivea, veste micans rosea. D egeo, sed et cordis ac totius corporis
et quia inqui- ;

Sunt quoque clara satis tunc proemia virginitatis : natasunt,mejudice, mea omnia,divinae purgationis
Carnis ab illecebris libera, fit celebris. carbonem exspectant universa. Ad illius ergo omni-
Ob meritum magnum niveum sequitur comes Agnum, potentiam emundandusconfugio,cujus pietatispne-
Ac removens speculum, figit in hunc oculum. conia in hoc opusculo non condignis laudibus, sed
ttoc visu mentem sic explens esurientem, pro viribus extuli,ul me indignum praeconem suum
Ut sibi quod doleat defore, nil maneat. jEthiopica pelle et nativa nigredine exuat, et intra
Fdices cuncti fam largo munere funcli, latissimum illum gratiae sinnm componat, qui ccele-
Ut tantum capiant, plus nihil ut cupiant simul
stia et terrena complectitur, nec tamen latitu-
Tulibus in ctzlis donaiur quisque fidelis, dinis suae angustias patitur. Quaravis enim me
Chnsti corde pio dediius obsequio. miserum, saucium semivivum, et sacerdos, et
et
Tanta suts natis conferl via gratia gratis, levita praetereat, spero tamen, quod plasmatuum,
Ipsius donuin credimus omne bonum. o piissime Samaritane, non pertranseas, doneo
 ! !

807 FRANCONIS ABBATIS AFPLIGEMENSIS 80*

vulnera alliges, et mordaxvionm lenioleo mitigea, \ buit virginibus, justia congratulatur ornriibus, di-
ligentl BOveritatem, necessaria mo- gnaque pro o nibus ^raliarurn aclione tibi, o Tri-

ribundo eleraentia teojperee et eusceptum a;grum intis sancta, Btornii roooelebrat laudibus. Bit

eojneviaminiBtrorumtuoruramanibuB,impenBiaac- nunc in fine upcris Uu* et gratiarum actio :.

, Hanc vero vicuaitudinem pro laude qui eat priooipium et linis : a .|uo curn initium su-
„ rah kuutorgratisDomioeJoeu Chriete,expeto mant omnia, ad (inein qnoqueoonBUmmatiooia sin-
utconsortio telaudantium,tibijnbilantiumatquegra gula inordinosuo ipsiu-i perducunturgratia.Si qnid
agentium,meeooiee,ui oollyriogratiae olari0oata vero in bac pauperia in/enii menaa leetor inveaerit,
acie vultum tuum, o dulcissime, o affeetuose atque quod vel parvnlorum nutrimentocommodum judica-
omni suavior suavitate, oootempler, ut, remoto nu- verit, gratiee Dei 0886 DOverit, quidquid vero incon-
bilo 6pecnli, in tc ipso videam quae et qualis ac dilum et insipidum, imperitia? m<>ae esse sciat, et
qnanto sit illa lua.quaesalvat omnia ^ratia. Haecett veniam tribuat. Nihil enim polest palmes aine vite,
namque, qua? corusi-at in angelis, thronos dieponit nec nos sine auctore gratise, qui vivitei regnut per
apostolis.triumphat in martynbus, palrnas dislri- inflnita saeeula saeoulorum. Amen.

FRAKCONIS MONACHI
EPISTOLA
QUOD MONAGHUS ABJEGTO HABITU NON POSSIT gALVARI.

La\tberto gralia Dei adoptionem filiorum Dei B humditer confitens, non defendens, indulgentia ele-
in

vocato frater Franco habitu, utinam actu niona- men tissimiPatris,ct primamstolam et annulum pa-
obus, non ea quae prudertiee carnis sunt, qui inimi- ternae nobilitatis insigne reciperet. Hisigitur paucis

ca est L>eo, sed qnae Dei sunt sapere in commonitionem etconsolationem fugitivi nostri

Lectis Irater, mi, litteris, sive tuis, sive illius, qui objecta me vertara, et aranearum fi!a
p r5clibatis, ad
ut invius monachns fuit,quique de apostasid
relicti jnlirmis intellectibus lumen veritatis obnubilantia
habitus sacri pcr te mihi quaestionem proposuit flante Spiritu sancto dissolvam.Quaerisa mequid de
recordatussumilliusversiculi: Adcxcusandasexcum- beatissimi viri Benedicti sententia senliam, utruin

tionesin peccalir. Recordalussum etiam veterisillius quem ipsedamnat, ego absolvam,et de eo, quera ir-

et inobedienlisAdae,qui hodiequein filiisinobedien-
tiae affectatis et praesumplis vetitis.seipsurn erubes-
cens, a serenissima luce vultus Dei,ad latebraste-
nebrosi cordis confugit, et ad excusanda in peccatis,
imo ut verins dicam, cumulanda peccatis peccata,
quasi ad operienda verenda, folia fici consuit. De
quorum collegio ille tuus nescio quonominecensen-
dus, quia jam nec clericusnec monachus ; utpotequi
allerius habitum projecit, alterius illicite usurpavil,
sicut a patre suo didicit, in operimentum nuditatis
suae folia fici modo consuit, quaeslionem
instar levem omni pondere et soliditate
inanem nobis rusticauis proponit, quidquid
licere sibi asserit.ut pridie raonachus, hodie sit cle-
ricus, cras vel perendie, nisi quod corio suo uietuit,
miles futurus. ordo sine ordine, o defectus,
profectus !quanlo melius, o quamo salubrius piis-
simo illi et omuipotenti medico vulnera sua detege-
ret,emplastruntque pretiososanguineAgniinconta-
risorerr Dei vocat.ego quid dicam.Absit ame, absit,
inquam prorsus a me,utsensus toeos tania unquam
impietate induerira, quatenus sancto illi contraria
p rEe
,jjoem,dequosanctussancteesedisapostolica'pra-
su | Gregorius testatur in sPcundoDialogorum libro
deVitabeati hujusedito,quodspiritumDei hahuerit,
q q U0(i
prophetali gratia praeditusfuerit,cujus doctri-
nam sanctam vita sancla commendat, signa et pro-
(jigiaomniadmirationedignacoofirmantlQuid enitr
aliud docuit.quam quod abeodidicit, cujusspiritura
foliorum babuit? Nemo, ait Dominus, miltens marium ad ara-
veritatis tmm, et re<piciens rttro, aptus est regno Dei. Mona-
libet, cn us itaqne renuntians parentibus, facultatibus,
voluptatibus,etad extremum quod et summum est,
e i propriee voluntati renuntians, ac jugo obedientiae
non Christi cervicem humiliter inchnans, manum ad
aratrum mittit ;
quae si aliquando diabolo suadente
projeclo habitu, repetit, procul dubio retro respicii.
Capitulum vero illud Apostoli Nolite trrare Deus :
t

minati confectum,putridis vulnenbus die noctuque n0 n, irridetur, ad quid induxeris, non satis intelligo,
lacrimando, gemendo, suspirando ab eo inquireret nisi forte ad infirmandam beati viri juste in deser-
Debuerat recordari Evangelici illius torem sanctee sumraae professionis prolatam senten-
prodigi, et

exemplo ejus duclue, porcorum siliquastandem ali- " tiam, quasi non recte appellaverit apostatara mona-
quando nauseans.ad delicias paternae mensae suspi- chum irrisorem Dei, qui juxta Apostolura non
rare,utpeccatumsuumostendens,noncontegens,et potest irrideri. Sed alia est plane quae, ut ait Apo-
809 EPIST. CONSOLAT. AD MONIALES. 810
stolus,in Deum non
cadit irrisio,alia quamlegisla- A ipso temporis arliculo opus egit monacbi,non mili-
Deo irrogari a inonacho. lilud
tor nosler asserit, tis, consummatoque opere pielatis, gloriabundus
autem quod suojungis, liabitum sacrum solemni cum praeda sua ad eremum rediit;vcstem, quam ad
benedictione consecratum nihil salutis conferre, occultandum se induerat, exuit, et sicut ad illam
quomodo patienter audiat.quis avjuanimiler fcral ? usque diem,ita et in reliquum et habitu et exercitio
Nunquid frivola essc crcdendn est sancbi sanct.e monachice professionis ChrisLo laudabiliter milita-
Eocleois institutio ? Nunquid inauis est in vestibus vil.Quod vero beutumJoannem evangelistam fugi-
et utensilibus ecclcsiastici ministerii ecclcsiastico tivum juveneai non apostolico incessu, sed equo
more celebrala benedictio?Nunquid otiosaesse cre- currente insecutum narras, quo spectat ? Num
denda cst super bujusmodi sanclae etindividu&Tri- propter cqui cursutn pcrdidit apnstolicum gradum?
nitatis invocatio?An supervacuum aestimandumest, Miror autem et juste, quod opus Redemptoris no-
et salutis nihil continere.nihil conferre,sacramen- stri, et myslerium rcdcmplionis nostrae delestabili
tum chrismatis et olei ?Num et baptismatis sacri ? facto assimilarc praasumpsisti.Quis enim sani capi-
Impia sunt ha?c, impia planc, et a catholicorum bonum malo coajquet?Quis virtutem vitio com-
tis

omnium sensu extranea. Vestimenla enim in mini- paret ? Quis sanaj mentis Deum homini et in opere
sterium, et minislrorum Dei usum, invocatione p tam dissimili assimilet? Proh dulor Ille summus !

nominis Christi consecrata, in quo =anctificantur virtuluiuDominus.cujus m.ignitudinis non estfinis,

omnia qux in coelo, et quoe in terra, salutem pra?- cujus sapientia; non est numerus, non dedignatur
stant, sanctitatem mnltiplicant, si tamen utentium in forma humilitatis nostraa similis nobis apparere,
eis vita et conversatio digna fuerit, quibus invoca- paupcr et infirrnus;istetuus dedignatur monachicaj
tiosancti nominisincrementumconferat sanctitatis. humilitatis habitumDominica? cruui configuratum,
Porro perdite etindigne habitu sancto viventibus, insuper et abjecisse se eum gloriatur, et recte
halntus, non diffileor, nihil confert salutis, sed est egisse philosophatur eleganter,et propositione sua
eis testimonium etcumulusdamnalionis.Non potest idoneis testimoniis roborala, consequenter infert :

ergo,ut asseris,monachus habitum professionis sua?
absque detrimento salutissua? abjicere.et habiturn
clerici assumere, cui jam
omnis habitus illicitus
faclus esi, praeter eum
quo professus est. Nunc
in
exemplaipsaquibusadprobandaiuiprobandafrustra
niteris videarnus,qu33 ab illo tuo novaj professionis
novo praceptore, qui docet monachum perverso
ordine protiteri clericum.ad roborandam falsitatem
sunt adaptata; quae quidem pestileniem doctrinam
expugnant potius quam defendunt, enervant magis
Professionisautem transgressio non nocet. Sed si
professiomonachi sancta est, quod et ipse negare
non audet, transgressio autem sanclitatis culpaa
reatum non evadit, professionis ergo transgressio
noxia est transgressori. Suppetunt mihi, charis-
sime mi, plurima ad suffocandum novum hoc
genus monsfri de utroque Testamento teslimonia,
suppetunt eliam sanctorum Patrum in hac profes-
sione sancta railitantium exemplamulta et innume-
rabilia, quoruin condensam silvam si congerere

quam roborant. Abraham, inquis, eremita, neptem voluero, brevitatem epistolaa in latitudinem libri

suam Mariam a falso monacho deceplam militari extendo. Percurre autem memoria, si placet, om-
habitu assumptorequisivitet lucratusest.Bene,quia nes sanctaa hujus professionis professores, et si ex
Abrahamassumpsit secundum tempus ad requiren- omnibus electis vel unum adduxeris, qui habitum
dam neptem mililarem babitum ideone ille in : suum reliquerit, etlaudabili fine vitam terminave-
perpetuum projecit monachicum ? Abrabam induit rit,do manus. Procidamus jam nunc in fine operis
ad quoddam, ut ita dixerim, temporis momentum ei qui est principium et finis, ut pius Pastor solito
alienum habitum, non projecit proprium zelo ; illo affectu pietatis errabundam ovem requirat ,inven-
duclus neptis ncn odio aut taedo professionis
suae, tam piis humeris imponal, et congratulantibus
inonaehicaj. Excusat in Abraham momentaneam amicis, et exsultantibus angelis, reliquo gregi
immutationem vestis opus pietatis, et quam grata redintegrato numero perfeclionis restituat. Incolu-
Deo fueril pia pro nepte sollicitudo pii senis,testis mem et ab omni labe immundi mundi immunem te
est illa laude digna conversio neptis.Attamen et in D custodiat qui cuslodit Israel, frater charissime.

EJUSDEM
Ad moniales ac sorores in Bigardis ad Forestum consolatoria.

Dilectis sibi in Christi dilectione sororibus in optamus, introducendis, ille suus F., frater sacra-
parad;sum Bigarii a Chiisto inductis,et a Bigardo mento., servus officio.
in piradisum deliciarum coelestium ipso duce, ul Gratia vobis et abimdantia consolationis ab ilfo

Patrol. GLXVI. 26
Mll FRANCONIS ABBATI8 AFH.IGBMKNSIS BPIST. OONSOLAT. AD MONIALE
, :.i!r, (i nit Domini nostri J--u \ corrie, et perietibafl ineln i.n commuei sirnus ho-

CbritU qui.oum un i
irfieii m tei r», v J s- minuin eobabitatione d ; i us
lieei animaram nofitrarum,evengettoif imbribui <-t nostrifi multo firmior.multo luit tutmr, Bt*d,quia al»

rore Sjiiritus eancti irriget, ct irrigando fcui : n9 i <i i i 3 hujat iabriei i.on Batis <u\ >ra-

nibilomioof plennfin seielundai.et plenof semper diso Adem tutof fait. Nullufl itaque locus conlru,
peraiMet. ima Qlif), sorores Germene), »s
' indefeofum et pervigilern hostem lotu >. itur

illo virgineli uteio feneta matrit l^cclesiae absque bomioiubi ipse homu tmpet^iobdorixiit a

ii fetidef eernif eeoeopiscentie, Spiritu sancto eui.Domeetiee enim e-t pugoa,qi

nbnmbrentfl in sorurum mihi auVctum genitae.ipse est hostis cum quu dimicamue, nec pa .

m hi teftif eet, qoi rmiuscoiiscienti* lestiset jodex ezoluditur, sed sayittis lidei divinitus ignitic

intus pioesid''t, quem pia, qnam sincor.t atfe tione propellitur, nec temen fun iitus exstingnitur,
VOfl diligam,quomodo vos omnes in visceribus J.^u V'ctus et Dominico pe>ie contritus, impud, i

Chrisii cup'am,quomodo omnes vos in die Domini, ie iterem teniat, iterum dmgreditur. Nm) i rgo
vocatione,professione,etde--ponsationevestradiguas lam infeetamboftem pr*eeavendum< ail nen-
invenirioptemetortm.Voseniirtestissponsaillaglo- dum credamus aut vircs nostraa Buffieere, aut
riosa.sponsaillafamosa.Filio Re<:isaitis?imiin te-ai- « industriam prfl9Vfilere,fled effusisad Deum cordi! us
monium nimiaccharitalissuae sanguinesuodespon- piif lacrymifl, et instanti oratioiiC. auxilittm ipsius

Bate.Vobifi,fities, vobis evangelica> iiiee nupliae regio imploremus,ut ipse, qui omnia novit, etomnia po

suntupparatu praeparaiae, vobis lauri mactati, vo- tcst, et insidias ejus detegat,et omne robur ejus

bis altilia sunt occisa, vobis ille vitulus saginalus sub pedibns nostris velociter conterat. Quod si
omni hostia pingui pinguior eet immolaius, ei ad eruenta illa bellur virtute Dei enervata, aliqua
nupliarum veetraram gaudium digne pcrcclebran- nobis requii s interdom arriserit, non noslris hoc
dum, symphonia et chorus, et omne genus musi- viribus, aut nostris ascribamus n erilis, quasi aut

cum an-elico est minisierioexhibitum.Tanta igitur no.-tra virtute vicerimoe, aut nosiris meritis v cto-

charitate desponsalac, tali dole dotaiae, tanta di- riam a Deo obtiDuerimus. Humilis Dumii.'
gnalione electffi, el ad tantum culmen gloriae vult servos suos de donis suisintumescere,non vuli

pro\ecla?, omni vigilantia ubservate, sorores meae, eos ex collatis sibi beoefioiifl conira se tyrannidem
nequid tn vobifl ille inevitabilifl oculus depre- assumere, ut qucd gratiae est divinae, dicanl esse
hendat.quo 1 n, et tanti rcgis Bponflam de- virtutis suae. Quid enitn habes, ait Apostolus, quod

deceat, ne quid ineordibus vestria adultermiafFe- non accepisti?Si aulcm acceputi, quid gloriaris quasi
ctus ille inveniat,qui omnem illicitum cordis appe- non acceperis ? Et prophela Nunquid gloriabilur :

titum adulteriura reputat.Purus illeetsimplexocu- ^ securis conlra eum q^i secat in en, aut exaltubitur
jus nihil potest coiuquinutum respicf-re, nec vult stm contra eum a qva trahitur ? Dt ergo divir-itus
stratum r.jrdisnostricom:i une cum adultero possi- nobis collala conservemus.et conferendapromerea-
dere.Angustu.ra namqu^ stratum, sicut propheta ait, mur,humilitatianteomniastudeamus,quiaet humi-
utrumqne non capit,tt pallinm breve utrumque non litasde terraad coelum sublevat,etsuperbia in pro-
potest operire.Quse enitn conventio Ghristi ad Beliat ? fundum interni decoelo praseipitat. Sint enim filiae
Aut qitx od fe««fra8?Nulla plaoe.
communic itio luci meae invicem benignaejhumiles.sint abobediendum
quam longe ab invicem divisi sunt soonsus iste promptw^adserviendumdevotae^sintdebiliurnmanus
el adolter, et affeetus in utrumque quantum sild caecorum oculu?, inlirnorum baculus, utsponso et
sunt dispares.quiaethuju? amoromni suavitateest Domino sootanto fiantgratiores,quarito adexhiben-
suaviur, et illius inii undi immundus amor omni dum sororibus suis obsequium fuerint pro nomine
iceditate focd:or,aliiu- orani amaritu.line est ama- ipsius ferventiores. Nec rwrcagentes,laboris sui mer-
rior.Oaini ergo stud'0,omnique custodia, amantis- cedemin praeseniialiquanirtquirant^uteoubcriorem
simae mihi lilis, fruct m in futuro inveniant. Qux enim seminaverit
sensuum noslrorum observemus
aditus, ne nobis dormientihus callide irrepat ille homo, haec et metet. Quidquid lucrifecerelis, Christo
hostis antiqaos, si rpens lubricus, qui cunctis be- D conservandum committite,quidquid laboris impsn-
sliis terre) c .dlidior.etinvisibiliier volvitur, et pene derilis, ante faciem vestram ad regnum ccelorum
Nempe ille communis bono-
insensibililer labitur. pr.cmitlite.ubi quidquid repositum fuerit,nec tinea
rum omnium cum neminem diligat, et
adversarius demolitur. nec lurto peril. Ad cujus regni beatara
omnesoderit, monachorum tamen et sanctimonia- eeternitatem, et aelernam beatitudinemnos dignetur
lium s.uiclum nomcn, el sanctam conversationem peniucere, qui nos dig.iatus est in filios adoptare,
singulariter exsecratur,el persequiiur, tanquam qui per unigenitum Filium suum Dominum nostrum,
secunuo nequissimo capiti renuntiaverint, secundo qui cum eo et Spiritu sancto vivit et rcgnat Deus,
ei libellum repudii projecerint, primo videlicet in per omnia saecula saeculorum. Amen.
sancto baptismt.te, secundo in sancta sancta? con- Orate autera, obsecro, pro his qui raecum sunt
versatiohis professiune.Nec ideoaul sollicitudo no- dominis meis ac fratribus, quibus ex obedientia?
straminor, aul inientio debeiesse remissior, quia debito.tanquam servus deservio, ut in nullo detri-
de eeeculo corpore quidem exivimus, »ed utinam mentum sustin«ant,sed quidquid eis ex. officio ser-
 813 APPENDIX AD FHANCONEM. - CHONICON AFFI 1GEMENSE. 814
vitutis ine» deest, omnipotons Duminus ex abun- A d rigutis, ul
;
quia plurimum deeisconfidocommuni
duiitia pielatis suao suppleat. Doniiiiouoa vobiscum pro me pccc;iture auppJicent,
Orate et pro uie peccatore, cbarisiiiiruc filia?, ut qualenus pius Jul>'X reum suum pedibus suis lot
piiih Dominna digaetur ejectum suum jam rtvocare, jam venia poslulanda provolutum, et a
annifl pro
et vestimentis his sordidis exutum, annulo qu: que vinculis peccatoruui dignetur abtolvere, et de ta-
ln signum mihi reconciliatiouiereetituto.etola prima bcrnaculo corporis bujus educere.fesluii.que g iu -

et calceamentisimmortalitatia iniuere.et porcorum dium de perdjta oveet inventa angelicis spiiitibus

ailiquaa jamdudum fasiidienlem, in domum rtoroi Sxbibere. Quas. qui in codem spiritu, et eodem
i

convivii exsultantibus angelis iulroducere. Valete,
ires dilectiaaimae, et lcctis litieris nostris.inter-
cedite et pro peccatis noslris.
Ob^ecro etiatn ut banc charitatis admoniiiuncu-
lain charissirnismihi inChristo sororibus Forestum
alferiu quu et vos diligo, eadern ipsis, qiueet vobis,
mutatj tantuiu nomine scribo, cum quibus, ut in
reguo Dei gaudeam, orationes earum s.incta; obti-
neant. Amen.

APPENDIX AD FUANCONEM.

ihronicon affligemen
(Pertz, Monum. Germ. llist. Script. t. IX, p. 407.)

MONITUM.
Affligcmemis prope Ascham et Alostum nii mouasterii origines et per pHtirimot annos histonam monachus
quidam, cujus namrn lutct, post annuiu 1122 conscripsit. U>us est cam i>i rem narrationibus fratrum qui
rebus ith inilio interfu rant et chartis in archivio ccenobii asservntt-.jtec tameu ad sua usque lempora histonam
produxit, sed initio sxculi xu subslitit, subjecta una lantum notilia de visione Fulgentii abbatis anno 1109.
LibiHum eodem sxculo monachus Afffigemensis alius, qui Sigeberto aucttuium adjecit, evolulum excerpsit:
sxculo deeimo e> se/itimo ex unliquo codice descripsit Simon Gutllermol S. Gtsteni Hannunieusis subpriur,
cujus upographo usi.
i) Dach> rius oput sub tilulo Hisloria Alfligemen-us Spicilegio T. X. 585 sqq. et De la Barre T. 11,
769 sqq. alteriu* edilionit inseruerunt. Quorum lexlum cum.
2) \ur.lario Ajfliqemensi in edilione nostra SS. T. VI [Patrol. T. CLX) collatum repetimus. Usum sseeuli xn
abquoties in vocibus caritas, domnus, elemosina, inicere, subitvre, et nominibus Heinncus, BudoJfug,
Odulfus scribendis restituimus. Continuaiio qux apud Dache/ium legitur, utpvti sxculo xvn medio ab Odune
Cambiero composita, omiltenda erat.

CHRONICON AFFLIGEMENSE.
Pr.efatio. Quia labentium decursus temporum H dus dictus est,etHeinricum '
quartum hujus nomi-
junioribus subducit memoriam prseteritorum, per- nis imperatorem,contigit sanctam ecclesiam diver-
utile mibi visum est ad notitiam posterorum scripto sisnecessitatibusetadversilatibusopprimietfatigari
mandare, quomodo, quo tempore, quibusve funda- quia capite ipso quod ex regno et sacerdotio constat
itoribusAfflegemienseccenobiuminchoalum sit,sicut per morbumdiscordifleinfirmato.reliquum corpus a
ab eis accepimus, qui rebus ipsius interfuerunt, et languore integrum permanere non potuit. Tunc si-
ex eo terupore ad nos usque perduraverunt. quidem simonia, antiquarum haeresumsolasupers-
1. Eo ilaque tempore quo dissidium ortum est tes,tunc presbylerorum conjugatorum irrevereniia
inter papam Gregonum,qui alio nomine Hildebran- adeoinorbeprasvaluerantutsanctiSpiritus donajam

VARMS LECTIONES.
kanr. 1. tchstantm-.
815 APPENDIX AD PRANCONKM. 81 i

upud prinoipea asouli essent venuliu, etinter vitarn A labori insistereut, ubi prius panitenda comroise-
laioorum et clcricorum pcnc nulla forst distantia. : qui locus solis latronum cunventiculis et con-
Super hoc eequtoee Imperatoria a scde apostolica spiraiionibus tuncaptuserat.tum quiade-erlus,tum
excotnmunicati, quos ^ihi communicare nolle vide- quia itineii publico OOUtigUUB, per quod rnercatori-
bant, rapinis, tormentis et ipsis etiam mortibas bue et percgrinis undequaqce vei.ientibus transituB
puniehant. Sedpiue Dominus miseriffi suorum com- erat; de quibus latrones in boc vicino insidiarurn
paiieus, plures religiosos suo Spiritu inflammatoa locooonatitutiprsdam agebaot.Convenientea igitur,
excitavit, quisepem appoacrent,et pro domo Israel tres tantuin paies et ipsos eleuiosina acceptoa, et
in praelio starent. Ilorum unus fuit WedericuB * unum caseuin cum paucis ferramentis secum detu-
sacerdoe et mcnachus sancti Petri Gandensis cceno- lerunt.et illamterram desertarn excolere cceperunt.
bii, vir soeculari nobilitate.et quod majus est, divina Statuerunt autcin primo juxta facultatern viriom
religione valde conspicuus, qui apostolicae aucto- suarum permodicumoratorium,deinde domum pau-
Flamiriam ct Brab.aitiam
ritatis licentia roboraturi, peribus, nec non et aliam domum hospitibus su-
provincias circuibat, verbum
Dei disseminando et pervenienlibus, sibi quoque tugurium ad inbubi-
populum L)ei a peccatis sua praedicatione conver- landum eedificare.
temlo cujus admonitionc sunt compuncti sex mili- n
; 3. Porro rr.iics quidam nomiue Gerardus,qui di-
tes.Gerardus scilicetcognomentoNiger,in armorum ccbatur Albus,in hac provincia crudelitateet robore
slrenuitate pcr has provincias tunc famosissimus, opiaatissimus cxstitit,qui etiam intc alia ferocitatis
Ciuelinus et Hargerus, necnon Vulbodo, Geidulfus suce indicia, Domino permittentc, dift quadam ho-
quoquc et Tibaldus. Isti sua omnia quae injuste micidii reatum ultroneus incidit curnque peracto ;

acquisierant relinquentes, magistrum pauperum fccclere domuro rediret, inimicus humani gen
pauperes sequuti sunt, et cum eo tribus fere men- illi apparuit,quem ex more suo horrenda vi-
in via
sibus pcrmanserunt.Deinde arctioris vitae desiderio sione afilciens, pene cxaminem reddidit. Ille vero
a!stuanles,quid sibi deinceps agendum sit,eumdem Dei super se judicium metuens, jamque illi cui diu
patrem el magistrum suum interrogant, quomodo scrvierat mancipatum se credens, cogilans tamen
remissionem pcccatorum sibi jam ab eo repromis- si quo modo jus illius posset evadere, ad praedi-
sam a Domino percipiant. ctos fratres concito cursu pervenit, ibique totius
2. Eodem vero lempore domnus Anno Coloniensis feritatis rabie deposita,de lupoin agnum Dei gratia
8
eoclesiffi episcopus ,
qui totius religionis studio confestim mutalus apparuit, tantaeque admiratio-
procditus*, aclioneet nomine apud Deurn homines
apud universos conversio ipsius exstitit,ut alter
et nis
insignis habebatur : ad quem praediclus Wedericus
alterius maximae novitalis gratia hunc tam crude-
Olios suos propria3 jam salutis avidos destinavit, ^ lerr:, tam immauem conversum esse referret, et
atque, ulsecundumipsius praeceplum et consilium pro tam subita illius immutatione tota provincia
iter suarum dirigerent actionum,constanter admo- summo Deo gratias ageret.
nuit. Illi igitur, ut erantdocti, absque mora Golo- Eodem quoque anno in nativitate sanctae Ma-
niam properantes,ad episcopum perveniunt,prioris riae (Sept. 8), venit ad eos miles quidam Henrar-

vit<e suae statum detestabilem per bumilem confes- dus nomine, cui aeque ex pcenitentia homicidii sre-
sionem aperiunt, ac deinde pcenitentiae remedium culum omne viluerat,ccepitqueexplorareloci situm
secundum ipsius exquirunt arbitrium. Quibus, ul et inhabitantium conversationem cuicum vivendi ;

erat vir summae prudentiae, ut ad locuin parati laborisque austeritas et laborantium unanimitas
facinoris redirent persuasit.et utlocum quem rapi- placuisset.reversusdomum suis omnibus renuntiat,
nis innocentium antea maculaverant, voluniaria et in proximo feslo sancli Remigii (Oci. i)veniens,
afflictione divino servitio manciparent, expedire sibi de caetero cum eis remanere disposuit. Hi ergo sic-
asseruit.Illicsedenfquedivinaepietatibonisopcribus ut scriplum est : Ecct quam bonum et quam jucun-
conciliarent.ubi hancad iracundiamperillicita stu- dum habitare fratres in unum cxxxn, l),cum
(Psal.

dia provocaverant ; illic diabolo et actibus ejusre- magna dulcedine et tranquillitate cohabitantes, ad
nuntiarent, ubi pernitioso ejus servitio spontanea D nihil intendebant, nisi quod animarum saluti pro-

voluntate socii fuerant. Uis itaque tam salubribus ficeret,corpora vero vel manuum labore vel fide-
beativiri animati responsis,ad natale solum conciti lium elemosinis sustentabant.
redierunt.etlocum (1) quemdam desertum,Afflegem 4. Ne vero cceptis eorum aliqua ecclesiastieaper-

dictum, in vigilia summorum apostolorum Petri et sona vel saecularis obstaret potentia, petierunt et
Pauli (Jun. 28), anno videJicet incarnationis do- impetraverunt assensum Gerardi Cameracensium
minica? millesimo ocluagesimo tertio convenerunt, episcopi, Herberti quoque clenci qui in Anglia ma-
ut secundum viri Dei mandatum ibi pcenitentiae nens altare de Ascha tenebat, in cujus parochias

VARLE LECTIONES.
3
2
wethericus 2. scil. erat. * ita eddio princeps, praedictus ed. 2.

NOT/E.
(i) Cf. chartam Heinrici comitis Brachbantensis a. 1086, ubi Haffingem vocatur
817 CHFIONICON AFFLIGEMENSE. 818
fundo iidem fratres consederant Adela quoque
•,
\ multo post
deleclati sunlloci situ et arcccnitate.Nec
cornitissa Lovaniensis super hoc interpellata, cum mandaverunt abbati suo ul veniret et locum consi-
duobus filiis Heinrico K
et Godefrido, quorum crat deraret.Abbas vero certum sui adventus denuntians
al!or!iurn,benigne annuit. Nec iis contenti, impera- diem, jussit ut Tornaci cum cquis sibi occurrerent,

torem Hcinricumexpetunt, cl dierjuo primum coro- et inde Alilegem usque deducerent.Gum ergo sicut
natus est (An. 1084, Mart. 31), ipsius comitisque disposuerat adductus,in vigilia ascensionis Domini
Palatini, ad quem parsallodii respiciebat, asscnsum venissct, placuit etipsitam cocptumopus quani loci

qurerunt el inveniunt. situs.

Dum autem plus quam necesse erat rem perse- 6.Contigit ut ipsa die supcrveniret dominus Ful-
quuntur, uimia et simplici sua curiositate seundi- gentius, qui postea Dei dispensalione abbas est
quc expedirecupientes, impediunt quia enim au- ;
constilutus, qui ex Brabantia oriundus,monachus
dierant quondam ibi mansisse aliquem monachum autem Sancti Agcrici comobii Virdunensis,domini-
Lobiensem, Lobium ad abbatem venerunt, ct ejus fereperannos duodecimirreprehensibili-
cis castris

lieentiam petierunt qui licet nihd eerti vel scripto

;
Theoderico aulcm civitatis ipsius
ter militaveral.
vel alicujus testimoniode loco haberet, tamen ipsa episcopopropterimperatoremexcommunicato, cum
eorum poslulatione insperaejus adipiscendi indu- n " abbas ccenobii et fratres caeteri ejus se abstinerunt
i ! -l j:i- J-
ctus,omninocontradixit,nisi ejus ditioniel obedien-
• • , i iii •
communior.e,nec vellentexcommunicuti subdi obe-
i- -• l l

tiae et se ct locum subicerent quod ;

fratres renuen- dientiae,facta esl magna fratrura dispersio, ita ut mo-
tes.abierunt ad episcopum Leodiensem Heinricum, nasteriumtuncccleberrimum peneredigereturadni-
rern omncm diligenter apcriunt, rogantes utabba- hilum. Tunc itaque et iste, de quo nobissermoe3t,
tem sua? petitioni conciliarct.Episcopusautein, evo- discedcns, in patriam rediit, adjuncto sibi socio
cato abbate, cum nihil apud eum proficerel, vocati quodam nomine Herimanno. Audita autem fama
sunt nonnulli seniores ecclesia? Lobiensis, ct cum hujus novellae constructionis.crebro illuc veniebat,
eis de hoc ncgotio episcopus agere ccepit : cumque etvoluntariamspiritus paupertatem corporalem et
et ipsi valde resisterent, nec tamen aliquo argumen- inluboribus humiliationem in diversisvidensadmi-
to quidquam demonslrare possent,
sui juris in loco rabatur.admirans deleclabalur, in tantum ut slabi-
episcopus ad pacem utriusque partis firmandamet litatem perpetuo inibi firmare deliberaret. Hic ita-
controversiae occasionem posteris amputanilam, que, sicut prxdiclum est, ipsa die quo et abbas
promisit se daturum ecclesiaeLobiensi commutatio- Aquiscinctinus advenit, sic quasi deinceps cum eis
nem ipsiusfundi, etsic abbas et rconachi assense- jam permansurus. Die postera,qui gloriosa Domini
runt et exfestucaverr.nt. Sic fratres in suareversi, ascensionccelebris erat,abbas benedixit vestes mo-
ccepto instabant operi. nachicas, et duobus ex illis. Henrardo scilicet et
5. Gccperuntpost haec vitam menachicam et habi- Gerardo,dedit demoratusque ibi non plus duobus
8
,

tmn desiderare, nil sibi superesse arbitrantes, per vel tribus diebus abiit. Gum autem post dimidium
quod Deopropinquiores efficerentur. Adeuntes epi- fereannum monachossuos revocasset, domnus Ful-
scopum Cameracensem Gerardum, suum pandunt gentius adscilo socio suo Uerimanno cum iis fratri-
desiderium, postulantes ut eis aliquos provideret, bus remansit,eosque dehisquae monastico ordiniet
qui eos ad ordinem desideratum instruerent.Episco- animarum saluti congruebant, instruebat.
pus autem ut erat vir pius,eorum devoiionicongau- 7.Anno aedificationis cceptae quarto (1087) evoca-
dens, ipsos jussit edicere de quo monasterio sibi veruntdomnum episcopum Gerardum, quiveniens
magistros vellent assumere. Aquiscincti (2) tuncre" dedicavit locum in praesenlia domni comilis Hein-
cens exstructi magna habebatur opinio,quia 6
erat rici, qui eum et libertale donavitet viginti mansis
caeteris monasteriis famosius et fralerr.a caritate et terrae auxit. His felicibus studiis invidens inimicus
sunctae religionis districtione. llujus ergo cccnobii eosimpedire tentabat,quia,si tolius boni diabolus,
[ratreasibi ad ad perfectionem venisset, praevidebat multos
tempusaccommodaripetierunt;quos res
cpiscoptiscum mandatissuis etlilterisAquiscinctum sibi subripi et dominicis castris aggregari.Corrupit
dirigens, obsecrat abbatem et conventum ut quod D ergo unum ex primis, qucs supcrius nominavimus ;
pauperes Dei ad insius honorem petebant absque fundatoribus, scilicet Vulbodonem, eumque suis
rctractione concederet. Alardus primus abbas suggestionibus supplantatum discedere compulil,
ejusdem loci tunc praeerat dominico gregi, qui tam sicut Judam de aposlolorum collegio vel Nicolaum
episcopali auctorilati quam fratrum caritali obe- de diaconorum consortioeliminavit. Hic ergo, cum
dicns, sperans quoque per hanc occasionem iocum abiisset.etquasi canis ad vomilum rcversus, saeculo
qui constiuebatur ?ibi subic:endi,cum eis priorera serursus immersisset, non post multum tempus ve-
suum nomine Titubaldum, et alium fratrem Rodul- nit ad monasterium, exquirens ut omniuu; quae in
fnm diclum direxif qui,curu venissent,admodum
: loco elaborata fuerant pars sexta sibi daretur, se
VAHI/E LECTIONES.
7 8
s. henrico 1. conslar.icr. 6
qui ed. misit Dacherius supplcvit. supplevit Dacherius.
NOT/E.
(2) Anchin,
810 APPENDIX AD FRANCONEM «20

priorum iextum,ldeoque rcrum partorn lextam ml \ Ab anno vcro quartc usque ad Fextum, duobus
m pertlnere aflirmans. Cui ez coneilio domnlPul- BCllicet ann ;

8, in miixima tranquil li tito et q

gentii fratr* -
iderunt.eum quamdiu urn ip.-is ( spcuin c>minoruntes, et quam dulns sit Diminus
pen t.omnia habuiase communia, quia vero aliquidjamex parte lantes, in sancl pr..po-

sini eponie disceeserat.eum incommi nibua purtio- sito certitimfervebant, numeroquid > hia

mni babere ulteriue non posse. Hicrurn nihil pro- duobue annianon multum augm
t, repulsum Boam volens ulcisci, perrexit ad
t-,-sr' t, ;isviriutibusadaucti,in8titorisin8tar ev
Tneodorioura Virdunensem episcopum, uccusans vendiiisomnibuepretiosam raargaritam totai. I

duos monacbos de ipsius episcopatu fugis8e,qui in tione eomparare p> t. Quis etenim enarr

Brsbuntiam venieotes, multa nefanda tain de ip-o su flciatquantaeos concordia caritatisconjunxerit,

quum de imperatore di/Tamarent ideoqueexpedire ; cum quis proximum suum tanquam t m ai
ui inde effugarentur,ne per eorumcriminationeset altlora quaequeet meliora viriutum studia promo-
impeiiulis rnajestas el ipsius auctoriias vilefceret. vere contenderitPPatieotiam namqu .imenur-
II- mendosis accusationibus nimium credulus epi- rare necesse non existimo, quam in laboribu

scopus scripsit Gerardo episcopo C-meraeensi, ut eernmnis,in tanta virtute u ac vestilus austerita
UiOQacbos illos de loco expelleret, nec in Qnlbus n ino| ia. in destruenda et construendo omnibas sa-
rpiacopatus alicubi consister^ permltteret. F.pisco- num sapieutibus essenotissimum non ignoro.Non
pus vero Gerardus.licet tratribus et loco.quemipsc nulli etenim qui spiritum Dei non habebant, labo-
jam dedicaverat, multum
lamen propter
faveret, fum lugam convertebanlur; srd hi,quog
nimietali in
metumimperatoris,cujiiSdoooepiscopatum accepe- vera Dei caritas accendtrat, visa improborum
rat, faimul propter episcopum Virdunensem, quem ruina.ut in Job li-gitur (xli, 16), territi purgaban-
apud 'njpcr.ttoremsibi et prodessc et nocere posse scie- lur.
bat,indixitfratribusutdisc'derent,neculteriusinsua Sexto aulem anno (1089) odor tantae religionis
diocesi remanerent. Hoc praeceplum fr.ilres spgerri- diulius latere non valens,foras erupit per provin- ;

cumjaraalibi auxilium non inveuirent,

rnc lerentes, cius, per civitates, pervicos etcaslella se tanturum
confug>runtadarchiepiscopum Remensein Reonal- virtutum fragrantia circumqua jue respersit, adeo
dum, unde essent, ubi consedissent, quid ab
cui et ut exteros quoque ac remotos e suis sedibus evoca-
episcopo Cameracensi pro falsa perversi hominis tos, in adniirationem ac venerationem servorura
delatione perpessi essent, diligenter exposuerunt. Dei uccersierit.
Archiepiscopusautem.audita eorum causa.compas- Cceperunt igitur plurimi lam clerici quam laiciad
sus est injustae eorum afflictioni. maadavitque epi- eos confluere, alii quidem conversionis desiderio,
scopo Gerardo, praeeipiensin virtute obedientiae, ut ^ alii auiem utservorum Deise devotecommendareut
a pauperura Christi infestationo deeisteret, nec eos patrocinio ln tantum siquidem llloanno numerus ;

ullra vexare praesumeret. Sic optata securitate fra- eorum Deo auspice succrevit, ut inter clericos et
tres potiti,nullam deinceps molestiam passi suntab laioos duodenarii nurneri perleclionem collegium
episcopo. Sic itaque Dominus suorum adjutor est ipsorum attingeret.
prolector in omnibus.cum misericordia maximein 9.Verumquia patris spiritualis auxiliura sub quo
tribulalionibus praesto est, cujus providentia. in sui sacrae militiae signa ferrent, cui vice Christiin om-
dispositione non fallitur,insurgentes adversnriiinsi- niliusobedientesessent,minimehabebant.cceperuiit
dicis annihilando coraminuil.atque in.ju.stas suorum super hc re anxie nimis aestuare, et de electione
oppressiones potenti dextera sedando coercuit. abbatis scdula secum relationepertractare.Duo vcro
8. In codem quoque anno(1087). scilicet incho- praedicti monachi,dori;nus videlicetFulgentiiis,cjns-
antea-dificationis quarto, quidam ulericuS egregiae dem sociusnoraine Herimannus,abbatis sui,scilicet
indolis adolescens, noraine Arnulfus, instinctu Ji- domni Rodulfi, inhoc negotio et auxilio nitidispo-
vino tractus,iu assumptionesanctffi Uei genitncisac nebant, tumquia prudentia et religionepenecunclis
perpetuffiVirginisMariffiadveniens,pusillogregicon temporis abbalibuseminebat,tum quia primi-
illius

jungitur:qui in sancta professione annis pluribus fj tus sub ipso Sctcri propositi Iubitum susceperant
.-_. „k--.-;i.ilin donni-.c. nnolmnHi.m in.lntt.ln
degens, postmodum ...... :ll_ .-.It _ „ „ ~ „ „ 17.. „„- * A - -~ n
industria sua Consilio tgitur initodomno Fulgentio domi afiatri-
I~> ; ! J ,1 1 '.
,. i f. ... t ..!
irreprehensibilis
et ingenio, consilio etauxilio, eidem ecclesiffi plu- bus retento, cum praedicto Herimanno Gerardum
rimum proiuisse diguoseitur : siquidem ab adole- Nigrum iu festivitate sancti Lamberti in occursum
scentia sua usque ad diem mortis suffi annis eirciter abbatisLeodiumdirigunt,quibus utqucmdamipsius
sexaginta quatuor in vinea Domini haud segniter ij.onachum nomine Laurentium de hae provincia
labo"ans,ardore sancli propositi succensus, pondus exorlurn, qui dudum in ipsius ccenobio prioralus
diei etffistus fortiter pertulit, nobisque sua? patien- officio fungebatur, sibi eligerent, innuit. Praedicti
tia3,imo perseverantiai imitabile satisexemplum de- autem fratrcs Leodium venientes, abbatem.ut spe-
reliquit. r
rabant,repererunt ;
quem convenientes, causas sui

VARI/E LECTlONES.
9
an potius vitaa, aut victualium. Dachery. -~ vita; legere malim
 :

8?! CHRONICON AFFLIGEMENSE. Mi

itinoris exponunt ejuaquo consilium et auxilium A obedientiac, perioulum inobodientif ei palam inti-

reqiiirunt, praedictum monachum,si su^ non displi- mavit,et, utpetitioni fr.ttrum in abbatissui 10
as>--",ii-

ceret prudentiae, abbatem sibi donari expetunt. His sum pnuberet, admonuil. Sed, ul solent simplices
auditis abbas, uterat vir prudens ac providens, Dei quiqne in mentis *u>' proposito quandcque ease
nutu smius atque utilius consilium illis proposuit, pertinaoes,ipsesentenliam aua n tuiliatenus immu-
illumque poiius eligendum quem sibi supemadis- tare voluit, quia plorundo, clamando, ejulando
pensatiodestinaverat.domnumvidelicetFulgentium, petitioni cnrum resistere se posse credidit. At illi
constantor admonuit. Quod onus ne forte, ut vir mira conalantia semper in eadem voluntate siubiles
mansuctus et humilis, excusare perseveraret, litte- persistebant, ac tandem zelo Dei interius commoti,
ras ei sua auctoritate signatas per eosdem frair. s in in hanc vocem erumpobunt Pominu*, inquiunt, qui ;

testimonium direxit, mandans ei atque praecipiens, tenobis servis suia licet indigaisprovidu dispensaiione
ut omni excusatione remota, Dei voluntati et fra- desiinuvit, qni otnnium nostrum voluntatvs con*ili>> et

trnm eleciioni quantociua assentiret monachum : prxceptoabbutistuiconcordes effecit, ipse le /iroculdu-

vero quem ip-i petebant, se nullatenus accersire bio et prodesse disposuii.Sedquid muliaf Siptusrettite-
possc asseruit, co quod praedictu ejusdem coenobii ris, compulsu* vim paliens jumque, velis nolis, nobis
:

fratrum dtspersione, ipse cum aliis in exteram re- n pater noster effLcieri*. Uis dietia incepta psalmodia M
motamque provincium abierit. Taiibus agitur re- con<iruaconsur^entes, unanimiter in eum irruunr,
sponMs ejurf atque consiliis praedicti fratrosadmo- manu> injiciunt,acpia violentia ferendo poiiusquatn
dum exbilarali litterarun que auctoritate roborati, ducemlo adaltare pertrabnnt, atque caetera, utmo-
vale invicem dato, festtnaio domum redierunt, et ris est, regularitor in eum per vim adimpientes in
rem geataim omnino occultantcs atquecelantes, tan- sede abbitis statuunt. Ille vero, ut excusalionis et
quamnihilactumesset. paucisdiebus conticuerunt contraiiictionis suae humilem pertinaciam ape et
dicebant enim, si ei rei gest«e series alicujusopinio- effectu frustrat im perpenJit, timens ne ipse eis pri-
nis indicionota fieret, t lleoflieium declinaremalens ma perturbationis causa extsteret, tandem impor-
quam snsciperc, claiu lugam cirriperet. tunitate eorum convictus, acquiovit, onusque sibi
10. Jam aulem circa festum Omnium Sanctorum impositum licet invitus cum metu et reverentia
rursum clamor fratrum exoritur, se nihil absque suscepit.
pastore agere grex devotus conqueritur, atque tan- 11. Conligit interea nutu Dei, ut quidam clericus
demexconsensu omnium in festivitate sancti Murtini de Flandria oriundus, vir forma, scientia, genere
dieselectionis constituitur. Praevenientesigitur luinc omnique probitate conspicuus, nomine Hugo,hujus
diem orationibus et elemosinis, jejuniis et vigiliis ccenobii lamam virtutum audiret, audita videre
d^risque verberum castigationibus, quotilianis salageret ; visis vero, vo'is omnibus interesse con-
laorymis interpellabant sancti Spiritus graliam ne cupisceret. Veniens igitur, ut dictum e3t, pene ma-
per antiquihostisinvidiam tantam fratrum a!i>juate. jora quum fama vulgaverat repeiit, atque vera esse
nus pateretur dissolvi aut turbari concordiam. At oumia qutB audierat contestans, de stabilitate sua
pius Dominus.qui semper prope est oinnibus invo- cum eis fir anda protinus tractare ccepit. Fratres
canlibus se in veritate (Psal. cxliv, 18), timentium ergo de tam reverendae personae adentu summo
sevoluntati tantisinterpellatus precibu«obtempera- Pastori gratias innumeras referemes, in Domino
vil, et. ut sequitur in eodcm psalmo (ibid., 29), dili- plurimum laetabantur: atque ut pium desiderium,
genter se ab omni subreptione discordia? custodivit. quod menle conceperat, effectu quantocius adim-
Quid plura? Condicta dies aderat, in qua humilis ploret, crebrius hortabantur. Ille vero monitasalu-
ille conventus pastorem sibi eligere decreverot. bria quemadmodum bona terra excepit, et stahili-
Praemissa igilur oratione, ex more in capitulum tate sua ut euguerebant apud eos flrmata, fruetum
veniunt, congrua causee ettempori tractare inci- satisuberem postmodum ex se prodnxit.
piunt, niiroque modo in unam sententiam omnos Abbasautem,quianondum fecundumconeuetudi-
voce^ voliintatesque convcniunt: Domnum Fulgen- nem ecclesiasticam pontificali beuedictione confir-
tiiun livinilus destinatum hoc honore et officio dignis- D matus erat, compulsus a fratribus Cuneracurn cum
simum judicamus h tnc nobis pastorem el
: patrem ana suis iter arripuit, atque hnncHugoneimdequn n bis
voce omnes eligimus. Ille autein, utpote vir mirae aermo adhuc amictum schemate vilaa
est, clericali
humilitatis, econtrj varias ac diversas excusutiones su33 comiteiu h tbuit. Camerac; m igitur venieutea
praetendit, paslorali 3e olficio indignum cum lacry- (an. 1088), alibaa quidem iu festivitate tancti Grego-
mis asseruit : po^tremo se nulla ratione id onus ni 12 anno sepiimo ponti fic li benedictione et au-
.

Buscepturum fore multis assertionibus afiirmavit. ctontate sua coniirmatus, pra*dictns autem olerieua
Hoec eo cum lacrymis perorante, praedictus frater diaconatus ministerio sublimatus est. Peractis igitur
nerimannua protinus surrexit, abbatis sui liUeras muneris sui negotiis, cum prosperitate redeunt,
bactenus occultatas in mediutn protulit, praeceptum comperloque quod secundosabbato Tornaci futura
VARIiE LEGTIONES.
10 obediontia excidisse videtur u i. q. psalrcodia. 4t Georgi 2.
823 APPENDIX AD FRANCONE. -

esset onlinatio, atum clerioom ordioandum A J a «» i' 1 bori irathri illius voragiues.

preebyterum Bub celerii dirigont. Adeplo au- dum sibi -tirn illi •

tera presbyterii bonore, ad prelectum sibi lucum cius Petruaapoatolorum priooepe apparuit, tremeu-
oonoitue rediit, ubi deposita pompa eaeoularle babi- temque blande cooaolaoe, pavorem ejus his verbis
1 11 ~ , ao diu sibi desideratum oapiena indumentum, compeeouit : A> timeas, ioquit, tteribrande, ne
Daufragium raouli bujus felici cursu nudus cvasit. timeis, sed de hi» tormentis te tnea inlerce
t itaque totius religionis ac probitatis studio auxiiw redimendum incunctanter scias. i

esse primus, qui convereionia ordine fuit extremus. lat, convvrsutquc ad conjugem, gravi E

Pratrea igiiur quando tantarum virtutum germiaa territum adliuc apiraae afflrmabat.Cui ilia : Nei
in eo succresctre conspexerunt, communi consilio i oqu it, quod aut quale fuerit sommum, sed n.

et conscnsu prior.itus ei olticitim conversionis BU8? timoris atque doloris adhuc evidens in i

die decimo quinlo tradiderunt. Sicdenique, utscri- indicium. Cui ille visi oem cx ordioe retulil, atque
pt\iTOBBi:Quidsehumiliatexuliabilur(Luc.xiv 1 l;xvni, in line suljjccit : Decei, inquit, cerlebeatissimo P
humilem
14 .quandopostpositofastu hujussaeculiad qui mihi in lantn ntcessitate licel indigno fideliier
pauperum monachorum convcrsionem sccundum tit, grates dignas referre, pro innumeris benefi-
humanos intuitus descendit, infra unius mensis cir- g Ciis devola obscquia rependere, atque deinceps vitatn
culum ad diaconi sacerdotii i;rioratus(|ue apicem sic aoere, ut tam terribilem scntentiam poss.

gradatim ascendit. Sublimatus autem hoc honore, evadere : et, ul libi voluntatem meam patenler ape-
etudebat per ornnia abbati se subdere, prasoeptis rinm, ex hoc jam, si mihi conscnseris, relicto szculo,
illius in omnibus obedire. At contra abbas non se summo liegi et glorioso ejui apostolo fileliter deser-

tanquam dominum aut ma^istrum illi praitulit, sed viam. At illa : Absit, inquit, ul tampix volunlati ul-
humanitatis atque fragililatis humanae participium latenus resistam,ut saluti tuse imo tnei^ coutrariaexi-
prudenter attendens,seser?umae miuistrumperob- stam : quin eiiam quidquid boni facere disponii., se-
sequii humililatem non solum illi scd et omnibus cundum vires meas cooperatrix effecta libenter assen-
aliis exhibuit. Quanta tunc subjectos caritas el tiam.
concordia conjunxit, quando ipsos etiam praelatos Agnilo autemlam facili conseiisu conjugis, ljrtus
tnm verae humilitatis pax et amor univit aut quod : admodum ellectus diem perficiendi propositi certum
discordiae scandaluni subjeotis unquam subripere constituit, in quo universae familiae suee comitatum
poterat, ubiipsietiam praqiositide iuferiori lococon- ultimum eis valedicturus, in unum collegit. Accin-
tendebant ? Sic itaque alter alterius ouera devotissi- ctus itaque ultimo militiae cingulo, erectoque vexillo
mc portans, cum caritate et soJlici tudine gregis sibi proprio, armatus videlicet contra spiriluales nequi-
commissi curam annis fere trigiola quinque, usque subsequentibus amicie el cognatis, velut ad
tias,

ad obitum (3) videlicel domni Fulgenlii, gerebant, belium iturus Afflegem proprrat; ingrcssusque
quemregularibusinsisteredisciplinisomnitempore, ecclesiam beati Petri, non jam cum uxore sed cum
quopariter incolumes perdurabant, verbis simulet sorore sua, ueposita vesle mililiae, omnipolenti Beo
ezemplis incessanter commonebant. el praeeleoto ejus apostolo in aetcrnum eervum te
12. (An. 1091.) Gontigit interea Deigratia, qui re- mancipat. sicque libcrlatem saeculi pro Dei servitio
vera inavult peccatorum conversionem quam mor- felici oblatione uterque eommutavit. Tradidit ipso

tem, ut princeps quidam vicini caslelli, vir secun- eidem ecclesi* coram testibus patrimonii sui
die
dum sacculi hujus fastum genere inclytus, praediisel quod habebat in Flandria quamdom portionem, qna
possessionibus dilissimus omnique saeculari digni- propter inconvenientiam et distantiam locorum
tate pr»ditus, nomine Ilciibrandus,transitoria et ca- jbidem vendita,eodemargentohicinviciniasibiaiiam
dueafastidiret.et veras divitias,quae nonminuunlur, terram comparavit. Verum quia lilii eorum necd
totaaviditate quoarere disponercl. Nocturna etenim creverant, sed adhuc parentum consilio et auxilio
visione turbatus ac terrilus, anhelabal conversionis indigebant.materad prospectumimbecillitaliseorun.'.
suoe desiderium acceierari quantoeius. Ordo autem licentiadomniabbatisinterdum ad consulendumeis
Dormiens cum uxore u
visionis, ut dicilur, talis erat :
I)
descendit. Pater vero quoad vixi in Dei servitio
sua nomine Adela, admodum religiosa et honesta stabilis perm;insit. Ut ergc omnibus notum fieret
femina, videt sesubito tremendoDei judicio praesen- quanta Dei clementiaac pietate ad sanctum propo-
tatum, auditum, damnatum, atque ab impiis torto- situmaccersitusimo tractus fuerit, infratricesin
ribus ad loca tormeotorum violenter pertraclum. conversionis suae diem tetre correptus, in vera
Ille autem tam tristem pavescens sententiara, ccepit confessione vitae hujusdiem ultimumclausit. Pracdi-
prae nimia spiritus anxietate corporali luclu perpe- ctaiiriturcunjuxpostadmirabilemvirisui oonversioa
tuam io.isibi designati meditari tristitiam; cumque ncm tam celerem subsequi cernens remunerationem
nullum sibi praesidium, nulla spes superesset, sed misericordi Domino, qui mirabiliter traxit quos ad
-NOTjE.

(3) Anno 1120 secundum Auctarium Affligemen- vivum adiit, Franco successor ejus in charta anni
se ; anno tamen 1121 Rodulfus Trudonensis eum 1123 occurrit.
 8-25 CHRONICON AFFLIGEMENSE. 826
vitam pra?or<linavit, tota alacrilale ac dovolione A. sanctae religionis,quem pridem detestatus erat,cum
benedixit, atque in e.jus sancto servitio residuum omni modestia petiit, atque ad saepe
hurnilitate et
viUc su;e tempus sub sanctas religionis habitu per- dictam perductus ecclesian:,se etuxorctn suain no-
egit. miiieGertrudem cum duobus filiis Godefrido ct
siquidem de domno Heribrando ct gene-
13. Ha;c Waltero et una filia cum univcrsis possessionibus
rosa ejus conjuge secundum temporis nostri neces- et substantiis suis Deo vivo et vcio dcvotissi : e
sitatem paucis perstrinximus:nunc autcm qualiter comuiendavit,atqur> in brevi sub earlcin poenitentire
iilii njus patrissunt vesligia subsecuti, sermoncm devotiono vitam linivit. Filii autem lilleris traditi,
protcndamus. subsequente cos gratia divina, gradum sacerdotii
Quinquo Gliorum ejus,diversis licet temporibuset suntadepti.Postremo domnus Arnulfus elipsedivini
atatibus, ad nos conveneiunt, diversas singillatim jaculo timoris salubriter saucius,cumduobusaeque
patrimonii sui portiones inunum nobiscollegerunt, filiis et totidem filiubus adveniens, possessioncs a
unum universi, Deum videlicet qui dederat, per se fratribus sibi collatas, suis Buperadditaa amplius
heredem reliquerunt. Quorum alius conjugatus dilatavit.
carnales voluptates et illecebras vilipendens,relicto 14. Horum conversione descripta,necessi-
ij/itur

saculo cum uxoreetfiliis.dominicuin gre.siemmajori r» tatiscausa ordine pra?postcio paulisper utamur,

numero adanxit elampliori praediorum possessione alque addomnum Ingelbertum de Calfstertfratrem
ditavit.Alins postobitum conju^is cum filiisetfilia- domni lleribrandi edisserendo regrediamur. Hic
bus divinam militiam arripuit.Alius a conjugii im- itaque Ingelbertuscumquoddam suijuris castellum
munis vinculo, eo devotius quo liberius divinis se ab hostibus injuste pervasum cum suis satellitibus
sorvitiis mancipavit.Horum duo priminon nativitate viriliter, ut erat vir in armis strenuus, defendere
quidem sed conversione, Ingelbertus 13 videlicet nileretur, ictu lanceae graviter vulneratus, claudus
atqueSigerus.primo juventutis flore vernentes.cura eflicilur.Grandiergobellorumimpulsudiu multum-
jam munduseisarridendoblandiretur,lenociniaejus quc defatigatus, tandem introrsus ad semelipsum
nihil duoentes,conjugiivinculum velut desiderii sui prudenterrediit,eiquoniam qui forisnullam,reperil
impedimentumcontemserunt.atque in Domino po- interius, secum pacem pacto piae conversationis
tiusquam inmundo delectati,monachieffectiaeterna confirmare proposuit. Salubri denique exquisito
magis quam transitoria appetierunt, possessiones consilio de conversatione sua secum cogitavit, fra-
quoque suas ex integro monasterio conferre decre- tresque praedicti cmnobii suae aediQcationis gratia
verunt.Sed divinae providentine sententiam quisirn- crebra visitatione ct colloquutionefrequentabat,au-
mutare poterit ? Ipsi etenim qui
1 *
tunc non sua per
viraderipuerunt.postmodum non soluminjustesub-
P
diensque ab eis quousalubrius erat,secundum pos*
sibiliiatem suam factis adimplere gestiebat, sed
— ——
lata.verum etiam universa proprio juri debita, ia.o tamen inlolerabilern bonoium suorum jacturam
et ipsi sc ipsos cidem ecclesiae,cui dainnum intule- ajgre ferebat. Nam ecclesiae quidem i,i qua se Deo
ranl, restituerunt. famulaturum voverat,omuia suaconferre desidera-
Paucis siquidem interpositis annorum circulis, bat;sed, quia ab hostium impetu et infestatione ea
frater eorum domnus Folcardus.qui nativitate pri- expedirenullo modo polera!,quid uliliussibieligeret
inus eratjinfirmitate prteventus fratrumque suorum omnimodis ambigebat. Tandem vero perpcndens
juniorum exemplis provocatus, ipsorum vesligia sibi utilius fore atque salubrius ut ex his aliquid
subscquitur.Qui ex eadem infirmitate convulescens, saltern commodi fratribus conferret quam universa
tanto posleain s:incla conversatione vixitdevotius, simul hostibus deprcedanda relinqueret, comitem
quanto diulius fuerat in sreculo commoratus. Octo Heinricum,qui summum lunclocum in his finibus
bovaria palrirnonii sui ecclesiae tribuit, reliqua om- obtinebat, adiit, a'que uoiversa quae sui juris erant
ni-i filire suaelicet invitus reliquil.Cujus conversioni in manus ipsius tradidit : pro quibus idcm comes
fraterejusdoranusOnulfusadversatus,causa?nostr33 qnaluor suos milites in confinio praedicla) cccleske
et ulilitati plurimum restiiif, atque inter alia con- cobabitantes cum universis possessionibus suis in
traiictioniselelationisverbasenunquammonachurrj <^ usum fratrumilli retribuit,Sigerurn videlicet atque
futurum, etiamsi sciret se vivum ad tartara dedu- Iralrem ejus Herminiannurn (4) de Ecclegern,Titu-
oendum,cum juramento affirmavit. Non postmnlto baldum de Thidolniont. atque llenizonotn cogno-
aulem et ipseOnulfus gravissima infirmitatecorri- mcnto Ilidderman, venatorem scilicet suum. Post
pitur,metu mortis anxiatur, conscieutia accusante hffic Iicentia ab eo accepta alfiegemiam reversus,

turbatur, et quia de corporis salute spem prorsus slatim saecularem habitum mutavit, etjam cunctis
omnem perdideral, quodcumque animss
rcme- suae superior bostibus perpetuee sibi pacis Qrmavitcbi-
dium sollicite perquirebat.Quid plura?Omni timore rograpbum.
deposito juramentique poenitens temerarii,habitum 15 Sub quantavero humilitate et mansuetudine
VAR.I/E LECTIONES.
13
igfjelbertus 2.
NOT/E.
(4) Herimannum?
827 APPKVDIX AD FMANCOKEM. 82«
am, td noetrtm sdffloa- A Godefridaa et frtter ejus Baldulnat, qoi uterqae
•iii ptoete iatiraaadura videtur. Siqaidem vir pottet aoat poet alium rtijoi eooptre potiti Btn.t,
nominitttiaoteamtnnooafra-
obilitatit et Jerosolymam proficisci disoonerent in id ut loca
tram t molendinum minuvit.ct ut moi ttt infiuih
! eancta, que tb iafldelibut et impiis obeeeea t»ne-
mllt, panem suum in einu geetanehoraprandil bantor.bei adjntorfo permannm validam ohrie
r atooum euum Lunqnamauper tedile ttratual ns religiooi rettituerent Co danantee Igitur lu
igidene, epulas quas eibi attulerat cura lateque fldeliom exercitom, io hojue qaoque
iarum actione surasil.omnlbasetaervalisquoB vlacisterminOB eooveoeraat,in qo
illio reperit,qui servitioejus pene videbantarindl- peribae ccenobiis do pro trimoniis I

gni, oeu fratribut benigoe communicavit. 8ed hsd Quo eomperto fratei G
beneflcia oontnleraot.
parva sunt cafn oatoeamenta fratrura ipse lavit,
; fndus eognomento Niger, qooniam aote eonversio-
egregiis manibus suis perunzit, farnulorum n m suam mpmorato duci Godeirido nolus erat,
f,

aaorum pedes ineuper i[ise espissime abluit.Sedet Gandavum ubi forie tum venetat, illi obviam pro-
hoc parum est unum adhuo referam, quod lotius
; perat;quem ut in reditu ?uo botpittndi gratia Af«
humilitatismihivideturlrantcendere normam.Qua- flegemium divertat, multis precibus expostulavit.
damdeniquedie,nu]loscienteautprscipiente,locum tj Dux anlem religiosue ao pius preces tain de\
ssariorura inferius a sordiom loctore mnndare parvipendere noluit,«ed mox diep irso peoe exercitu
ccepii, cum ccoeunus e fratribus id forte aspicicns hae illacquc, ne mnltum perips'im fratres grava-
bbatem venit, domnum Ingelbertumilliesl rentur, cum tratre suo comite Baldu.no a'que
id agere nuntiavit. Territus abbas concitns foras comite Godefrido.qui postea ducatus vexiiinm Btre-
t,atque venerabilem virumprsdicto insistentem oaos gossit, et cum reliqais quos secum detin iit,

operi reperit, ac prae stupore nimio stupefactus in ad memoratum cocnobium declinavit. Suscc i

hanc vooom erupit : Qui / agts, inquit, frater, quid igitur n fratrihus cuin debito honor" et reverentia,
agislAt ille,demisso in terram vul aiOperi, inquit, omnique illi humoniiale exhi.iita, volens beoefloiis
valdenecessariOfVenerande Patei', insisto. Abbas au- fratrum vicom repcnd"re, cum optimatibus suisad
temtantam illiusadmiransbumilitatem,quantocius altare sancti Petri aceeseit, ibique qubsque patri
cu*.n exirecompulit, ac ne diutius huicoperi insi- tnonii sui liiansos in loco qui Huglintrau dicitur;
sterct sub inierminatione prohibuit.Tunc ille : Li- concedente fratresuo Balduino,eidem ecclesiffijuxta
benter t inquit, Pater nmabilis, cojotum opus perfice- statuta principum legaliter obtulit. Verum quia
rem, nisi matitlalum vcsirx sanctitatis transgredi fratereorum comes Eustachius huic donationi non
formidarem; verumtamen ut jubetis faciam. intererat,non parvus metus fratribus omnibus in-
siquidemsecundum sscalum nobilitas
lij.M igna erat,ne po.-t discessum eorumaliquid abeo pateren
ct dignitas ejus exetitit, sed, ut veram dignitat m tur adversitatisineommodum.lnito itaque cons l<o,
arquirerel,oblitusquodammodo quod fuit.omnibus frotret quidam ex ipsis Boloniam properant, atque
se inferioromet viliorem
perhumilitatem constituit. hndratrum suorum benpficium sua auctoritnte cor-
Xnnquaniquisillum iratuin v;dit,nunquam murmur roborari expostulant.Ille autem non solnrn fratrum
exoreejus personuit.nunquam plus sealio honorari suornm donationi non restitit, verurn etiam quid-
pormisit. Quadam denique die ox itinere rediens, quid sui juris erat superaddons, ratain et incon-
ti-n corporis debililato quamsitietesurie penedefe- oussam, matre sua annuente imo compcllcnte, in
t,oum unus de fratribus illi occurrcns,si come- perpetuum statuit. Porro nobilium filiorum mater
diseet interrogat;qninequaquam se comedissealfir- ceque ^onorosa ac nobilisin his postea finibus itor
mabat.Cui frater ait Ibo igitur
prandium vobis
: et agens,apud idem ccenobium hospitium sibi elegit,
praeparubo. Ipseauiem quasi ludeudo re*pondit:/te, atque inler cstcra largitalissusbeneficia altareda
inqui t, ite, et bonam nobis refectionem prseparale. Genapia, quod sui juris erat, libere et ab omni
Sequenti vero die se d" hoc verbo recognovit, ac ahsolutum exactionefratribusdevotissime tradidit.
lantillum propris voluntatisacdesideriisibisubre- 18. (An. 1099.) Frasne 15 autem post h.oc dedit
psisse graviter ingemuit. Talibus igitur ac tantis D lobis qusdam matronanobilis,nomineErembe
virtulibus pollens,ac possessionea ecclesis quotidie cum filiissuis pro sua parenlumquesuorum an
dilatare Cdpions, prsdictum comitem Ileinricum bus. Ansele vero domini Fulgentii abbatis fratef
rursus atque 1;
adiit, ea quao pridem dederat, au- carnalis, nomine Adin, ante conversionem suam
gmenlanda precibm pius coinos
suggessit, cujus propriis imponsis construxit, tcrra circumjacen*
benigne,ut decebat.annuit, eiqne eaquaj nunc Wa- tem, quam nunc usque possidemus, suo argcnto
were possidemus, in usus ecolesis in perpeluuin comparavit, perfectisque ihidem velut ad ipsum
tradidil. usum propriutn omnibue, fratris sui sequcns vesti-
17. (An. 1095.) Contigit interea ut duo filii dom- gia, sub ipso sacrse religiunis habitum suscepit.
n-e Ida3 Boionien8ium comitisss, dux videlicet Duas quoquc alodii partes, cujus apud Verl

VARM5 LECTIONES.
14 1S
utque edd. cellam Fraxiniam 2.
829 CHRONICON AFFLIGEMENSE. 830

heredes sumus Hlllinni de B illersem cum quodam A meracensi dedentibu*, nos ab episcopo, et Bub ipso
filio buo nomine Gisieberto nostro mnnacho nobis douatione rata et auctoritale episcopali confii mata
partem qoffldam ma-
tradidit. tertiam vero ipsius canonice Buscepimua.
trona Lovaniansls nomine Geva gratifl nobis adim- Terrara qaoque anie portam nostram jaceniom
plevit. Apud Bversberghequoqueerga Arnulfumde spatio duorara munsoruminlon:.:ituiine porreetam
iberhe " aliud allodium viginli duahus marcis idem duo irufres noDis eontulerunt. Postea vero
emimus pro quo tres alterius alodii pArtes, quihus
:
seuior illorum BalduinUB videiicet inliruiitate grj-vi
nunc anud Esschen Franoonem fruimur, erga oorripitar, «ate mortem suam mooaohua effioitur,

oastellanum Bruxellcnscm commutaviraua , quod eoque volente atque petente ad nos usque tcansve-
videlicct allodium tanto valebal nmpiius, quod hilur. Tunc itaque ftssentiente fratre suo, dedit
qnartam parlem er.':a Gftdesoneffl de Wcscnbecca nohis in Flandiia apud Teslreet quoddam ailodium
viginti Irihus marcis e! dirridia comparavimtis. in paBCuis, cujus fiscus singulis annis decem librifc

Hellicue etiam quidam civis Lovaniebeis apud nos argenti appenditur.

rnonachns factus, mansum nnum terr» dedit nobis 20. Apud Oesterzeel dedit nebis Arnulfss de
apud Levedale. Rembaldusetiam deDofleinboeloco Wintiea tres atlodii aui mansos, aeiernum polius
sanctae religionis habitum suscepit, seeumqoe allo- B q i,a n temporaleprnhia exspectanscommodum.qui '

diurr, n quo curtis quaedam, quae dicitur Berchem,

;
posl hcce ictu belli griviler vulneratus, relicto BSB-
sifa est, nobis atlulit. Miles quoque qnidam de cnlo apud nos monacbufl est effectus uxor quo |tie ;

Ascha nomins Gislebertus Clinhleunt cum uxore ejua dcfuncta apud nos jacet bumata, Willelmua
suanihilominus ad conversionem venit.atqucetiam quoque de Volsar vir oobilis, eodem succensus de-
omne phoedum quod de duce Godefrido babebat, siderio, apu no9 sanctee conversationis habitu n I

cujus et servus erat. nobis dedit. Idcm vero dux sumsit, ac teriiam allodii cujusquc partem apud
omnia hrcc libertati nostraB donavil, in cujus Srornart nohis tradidil duas autem residuas pretio ;

posse.-sione curtira Colried statuimus. Filii quoque comparavimus, Sigerus quoque de Erenbodeghem,
Onuifi dc Mellburch, Walterus videlicet et Emcli- et ipseconversus, ibidera mansum unura arljecit.
nus,eorumqueavunculus nomine WiscolodePutige Bobertus comes juniorsancti Andrc-ae i7 locum nobis
et ejus filii, allodium quod inter se comraune erat iu eleemosvnam tribuit (on. 1100); altare vero

vendiderunt, in quo curtim, quod dicitur Jeten ejusdem loci licetsui foretjuris.tamenquiaspiritale
Buperior, constuitimus. Prasterea Rodulfus de Gun- donumest,ab episcopo Nuvioiuensi.incujusdicecesi
— o~ i
chelherga quae mondi sunt —
relinquens,
-i sanctioris locus ipse situs est, nobis firma stabililate donari
' ' '

vifre Qagrans desiderio, apud nos monachus effici- p fecit. Filiusautem ipBins, Balduinus videlicet comes
_ — &_ .« n .iA .11» Jm •«nJ UnU K f n,l ir>
»*»-> l ii.i l,.iwiiliil nn K.in ,i(i .1111 n A K f conferre
n tr\ nnA i.i
tur, partrmque allodii sui quod habebat apud
.1
J . . 1 ..
inclvtus, largitatis /\
suae beneficiura nobis
ii r. - i I ,i\ r i \ i r\ . i

Zi ll he nobis largitur
1

aheram vero partem, qnae

; desiderans, cogitabat apu se quid necessitati no- l

liliae suflfl et viro ipsius sorte cecidorat, ab utr s strae utilius tribueret comperiens
alque vicinius :

pretio dato comparavimus ; in oujus allodiiposses- igitur allodiura quoddara vicinura nobisa frutribus
sione duas curtes ibidem construximus. sancli Bertini possideri, convcntu facto cum eis

Sciendum autem quoniam quaeque ex hac

19. vicissitudinem hujus in conlinio sui eis plenam
partc Aschne in agris obtinemus, fcre omnia a servis restituit, nobis autem praedictum allodium ma-
ducis Godefridi seu benelicio scu jure heredilario gnitudinis sex mansorum ob memoriam sui tra-
inhabitantibusparticulalim mercHtisumus,quorum didit.
omnium ab eodem pio duce libertatem con^equuti Duo carnales germani, conditione liheri, ; t pud Ro-
sumus. Porro allodium in Cobbeghcm in bosco ^t denburchcastellum Flandriae simul indivisi comma-
n plano ub Arnulfo de Vilvord caro admodum nebant,quiadhuc ambo a consortio conjugii immu-
prefio, ccntum videlicet et quadraginia marcis nes perseverabant uno itaque ulerquc succensi
;

eminns, qiod cooperante duce Godefrido in eccle- desiderio, de saiute animarum suarum inler 6e
sia nostrapacto stabili perpetualiler conlirraavimus sedulo couferebani, terrena omnia aelernorum
Praeterea dorana Remundis de Alosl, ejusque duo respectuquam sint paiva atqne despicienda sibi
fihi Balduinus et Ivamus apud Erenbodeghem loca invicem proponebant : postremo saeoulo saeculi ;ue
duorum molendinorum nobis concesserunt, atque actibus se renunliaturos unaniraiter disponebant.
allare ejusdem villae, quud sui proprii juris erat, Relicto igitur solo patrio cura omnibus qure habe-
nostrae ecclesia? obtulcrunt. Porro nos de manu banl,cxules effecli, veraiu patriam inquirunt, trans-
laicarum pnrsonarura Dei donum suscipere metui- itisque nonnullis ditioribus ac vicinioribus cceno-
nms, adeoque ut ab ep scopo potius donationem :

biis, nostrae paupertatisconsortiura adipisci maiue-

hanc consequeremur solerter instiiiraus.lllis autem runt, domumque suara quara pariter inhabitaverant,
juxta petitionem nostram idem altare episcopo Ca- cumuniversasupellectilisua.cum arraentisvidelicet

VARLE LECTIONES.
i6 iT
Stenherke ? cellam S. A. prope Brugas sitam2.
- ;l HUGONIS I)K RIDODIMONTE
ibns, cum agris et ;
ioiiibus trudide- \ corurn pi imalibus ac baronibus terrae ab utri-
runt uuinsquehodiecurtim adauetispoBtea BQaoepimue. supcr ha.-c mulia emolumenta io pr«-
i lcuitH. diis ct aigento Plandria nobis ministravit. Prsdia
Vrojieodjio eti nite Theoderico utque a quideiu plurima propter distantium et inconvenien-
comitissa Clementia dtio pra:dia, qua? secundum tiam lccorum ibidem vendidimus, prelium veroin
lingusBBUeoouauetudiDom pecoriasappellaut.pretio emendia aliis possessiombus violnioriboa nobis
graodi oomparavimue, quorum donationem sigillo utiliter expendirnus.
comitis munitam ac parpetua stubilit:« te Qrmatam

VISIO DOMNI FULGENTII IiUJLs LOCI ABBATIS PBIMI

primus Alflegeniiensis abbas duo gra- R nus Anselmus uiehi piscopus quarta feria ante
ntius
bata addeferri videbat, quorum unum
ccelum dominicam cuenuin die [An. liuO, Apr. 21) illu-
arcbiepiacopum Cantuariensem,alierum Cluniaoen- cescente migravit sanctus vero sencx Ilugo abbae ;

sem abbatem esse dicebatur. Unum ascendebut dominica.ut supra u n est,peracta resurrectiune < I i •; l i

quarla feria unius hebdomada?; alterum similiter eadem leria, 8 scilicct die advesporasceote (Apr.28),
alterius hebdomadae eadem feria. Quod paucis carne solutus.
transcursis diebus rei probavit evcntus ; nam dom-

ANNO DOMINI MCXXV

HUGO DE RIBODIMONTE
NOTITIA
(Hist. litt. de la France, XI, 113)

Hu 'ues dc Ribemont ne nous est connu que par une excellente lettre, adresse"e a G. d'Angers. qui lui
avaitlait quelques questions touchant la nature et 1'origne de l'arae. Hugues, n'ayant designe celui k qui
il ecrit que par la prcmiere leltre de son nom, no is ne pouvons donner la dessus que des conjectures. II
nous paralt cepen lanl tres-vraiserablable que par la lcltre G. il faut entendre Graphion d'Angers, qui
professait a Reims sous Lepiscopat de Rainaud d Martigne*, archeveque de cette ville. Cest ce qu'on voit
•>.

par un acte de ce prelat de l'an 1127 (Marten. anecd.. l. i, p. 368), ou l'on trouve ia fouscription de
Graphion professeur Signum magistri Grai>hioni$ Andegavensis, etc. Mais, quoi qu'il eo soit de la personne
:

a qui Hugues a adressc" cette lettre, c'est une piece tres-importanle, et qui fait honneur al'auteur. II y
repond a plusieurs queslions tres subiiles et trds-embarrassanles, d'une maniere oui fait voir qu'il elait
habile phil isophe et theologien Ires-eclaire. On y trouve en abrege les differents systemes sur 1'origine
el la nature de 1'Aine, ct la doctrine de l'Eglise touchant le peche" originel clairemenl cUblie. II y fait
voir que l'ame n'est pas un? parlie de la Divinit6, comme quelques-uns l'ont faussemcat avance, puis-
qu'elle est sujelte u changement et au peche" ; que c'est une erreur de dire quelle est corporelle,
puisqu'elle est ospril que c'esl uiie autre erreur de croire que les ames soient jointes a des corps, pour
;

cxpier dea fautes qu'elles ontcommises dans une autreviev puisque, selon l'Apotre, Jacob et Esau n'a-
at fait ni bien ;>.i mal avant de naitre. Graphion lui avait demande d'oii venaient les am.es de chaque
particjulier. II repond que lcs senlimenls sont partages, mais que 1'Ecrilure ue nous apprend point e.v r< 9
-

sera 'nt si les ftmes des descend ants d'Adam '.ir^nt letir origne de celle quo Dieu orea dans le pre
me ou s'il en crea de nouvelles pour chaque hbmme. Sur quoi il fait coite qucstion, parrapportau
;

peebo originel si les amcs ne tirent point leur ori_'ne iie celle d'Adam, et si elles sont sans pec-he lors-
:

les «'unissent aux corps, commenl contractent-elles le peche originel? car commcnl pourrait-on
imputer ce peche a la chair seule qui vient d'Adam, et qui, etaot sans raison. ue peut etre capable de
p6che? Comment oeloi, qui n'a point peche, peut-il etre puni pour le peche d'antrui? Mais no:is pavons,
dit notre auteur, qu'apres qu'Adara eut peehe. son corps eprouva les mouvemeuts de la concupiscence, et
qu*il coniracla une pente au peche. G'est pourquoi lorsque l'ame est unie a la chair qui aune pente vera
le pe-he. elle ne la trouve point a ia verite coupable de peche, maia disposee a le commettre l'ame y ;

cousent elle-rc6meen s'unissant alachair, elle lui donne la vie, elle l'aime, elle nbandonne la raison,ef
re d'abord totalement aux sens
.
ainsi, en se laissanl entrainer a cette pente qui porte au peehe, elle
;

y consent, et en y consentant, ellc le contracte. Elle peche donc par sa volonte, non par necessite, el
puisqu'elle peche, el!e m6rite de souffrirla peine.dueau peche. C"est donc avccjustice qu'elle est (iamnee,
si 1'Eglise ne la secourt en la puriflant par le bapteme qui lui est necessaire, comme !a foi nous 1'apprend.
II cite ensuite rautoriie de saint Augtistin, pourprouver que le pcche ne vient point de Dieu, que fhomme

ne le commet point par necessite, mais par sa volonte.

 ;

833 EPISTOLA AD G. ANDEGAVENSEM. 834

Bugues repond a plusieurs autres questions sur le meme sujet de 1'origine de l'ame,qui lui avaienl ele
posees par Graphion, ou qu'il se pro^osa lui-meme; il cite encnre saint Auguslin, dans les ecrits
duquel cette seule lettre montre suifisamment qu'il etait ircs-verse. D.Martenne 1'adonnee uu public d
bod Trdsor (Tanecdoies. il csl facheux qu'un ecnvain qui ;;vait autantde talent pour ecrire, de lumiere et
d'exaotitude, ne nous ait pas laisse d'autres productions de sa plume,ou qu'elles nc soient pasparvenucs
jusqua nous.

HUGONiS DE RIBODBMOIITE
EPISTOLA
AD G. ANDEGAVENSEM.
Respondet proposilae quaestioni, An anima primi nominis facta fuerit ex nihilo ; et quo-
modo contrabatur peccatum

(Martene, Ampl. Coll. I 481, ex ms. Clarimarisci.

IIugo Ribodimontensis G. Andegavensi. A ab initio jam existentes, vel a Domino missae, vel
Quaestioni tuae rescribere amor imperat, impe- spontanea voluntate corporibus illabantur. Si ergo
ritia denegat ; dilectio jubel, negligeutia prohibet animae, nisi ex traduce veniunt, et sine peccato
benevolentia suggerit, difficultas negat : sed, qui sunt, cum in corpora veniuut, unde originale pec-
vere diligit, toto affeclu se Lotum ei quem diligit catum incurrunt? carni namque soli ex Adam ve-
totus impenflit, difficuliatem pro amico spernit, nienti, cum sine ratione sit, quis ei peccatum im-
negligentiamabjicit,imperitiamnonpraetendit.Quae- putabit? Quomodo aulem qui peccatum non fe-
non ut debeo, sed pro captu meo,
renti itaque tibi cit, in debitam peccati alterius poenam incur-
respondeo.Quaeris a me utrum anima primo homi- rit ? Scimus autem quia postquam Adam peccavit,

ni data, de nihilo facta an de praejacenti mate-

sit, corpusejus motum concupiscentiae, etfomitempec-
ria? Dicimus autem si ex materia vel corporea?
: cati contraxil.Animaitaque, cumuniturcarni peceati

vel incorporea? Si ex corporea facta dicitur, vide- fomitem habenti, non eam peccatricem,sed ad pec-
lur quidem ex corpore posse fieri corpus, non au~ candum habilem iuvenit; huic unita consentit,hanc
lem ex corpore spiritus. Quomodo enim ex corpo- vivificat, hanc diligit : unde et rationem aliquanlo
rea materia potest fieri rationalis essentiae intelle- postponit,et corporeis sensibus primo se lotam im-
clualis vita ? Si vero dicis ex incorporea, quae est
R pendit.Dum autem fomiti peccati consentit, etcon-
illa ? Si rationalis erat illa materia, quem usum ra- sentiendo contrahit. Peccat itaque voluntate, non
tionis habebat ? Si sine peccato erat, videtur qui- necessitate ; sed quae peccat, peccati poenam juste
dem non in animam esse forraata, sed deformata, tolerat: juste ergo damnatur, nisi per ecclesiam ei
cum lolies anima peccatum incurral. Si vero ra- subveniatur. Sed dicimus: Si peccat voluntate, po-
tionalis erat, quomodo irrationale rationalis animoe test non peccare,potest sinepeccato esse; non igitur
crilmateria? Si autem vivebat, utrum beata, vel necessario peccat, non ergo necessaria est nostrae
misera? Sibeata.ibi quidem melius erat hic enim ; redemptionis hostia. Sed quorsum ista ? siquidem
per animam plures incurrit molestias si vero mi- : fides Ecclesiae attestalur,quia necessarius cstChri-
sera, quee mala praecesserant merita? Errant qui- slus quia necessaria baptismi gratia,necess'.tria esl
;

dem qui eredunt aniraam esse partem divins sub- redemptio nostra.Quare necessariaest et culpa?Si
stantiae, cum anima et mutabilis existat, et pecca- autem necessaria, quomodo voluntaria? sed omne
tum incurrat, et pro peccatis Domino pcenas luat. peccatura est ex voluntate.Augustinus quippe dicit :

Errant etiam quianimam dicunt esse corpus, cum Certus sum animam nulla Dei culpa, nulla Dei ne-
ipsa sit spiritus, non creator, sed creatus. Errant cessitate, vel sua,sed propria voluntate, in culpam
quoque, qui animas pro malo vitae merito dicunt esse collapsam.Quidergo ? Attente diligentius quae
in corpore pcenaliter infusas cum nondum natos ^ jam praemisimus Omnis namque anima
: invisibili-
Jacob et Esau nihil egisse boni, aut mali dicat A- bus nexibus unita carni peccati fomitem habenti,
postolus. conscntit quidem carni molum concupiscentiae con-
Quaeris etiam unde singulorum singulee fiunt ani- trahenti. Omnis ergopeccat. Si omnis peccat,quan-
mae? Respondemus: A diversis diversa senliuntur; tum ad actum, necessaria est culpa : quare ncces-
sed manifesto sanctae Seripturse diffinitum non le- sariaet redemptionoslra; sic et quibusque fidelibus
gimus, utrurn ex anima prima, primo homini data, in hac vita viventibus pcenitentiam necessariam esse
caeter» traducantur,an novaa singulis increentur an dicimus : necessariam quidem, non quia boni per
 :
:

138 POVill AUUAS U.U.MAC. WS6

ia.sine |jeccaio esse \ dioit : Mirum.si ullus sensus humanusromprehon-

qula fon cati et lex n dit, quonam modo taoqoam lucerna do locernaao-
ud .. per relinquitur. Onde ttto ultoriuB ullcr .^nis
per cadiraus, leoiperqaa u Domino debittm renlifl tiat i.i pi
irergo.duravivirauB, vul traducaturin prole, utrum incorporeui
:
>
i, quia, quantum ad ac- anira |
lulla et inviaibili

tum, scamuB. ex patre in matrem 11 u . Qt cooc

: Si de niinlo quntidie novae iiunt iuinu; aut, quod i st incredibiliuB, in femine cor-
affl, quomcdo vi rum quod scriptum est Qui : poris lateat. C rn fluunt irrita *\nc ullis

in nlernum, oreavit omnia Bimul? Dicimua conccpu utrum Bemen animae non Ei
.1,
ro,quiavereBimul omniafactaauQt; tuoceoim, exe-.t, an Burama celerita e, atque atomo teraporis

vel in actu proprio, vel in materia, facta sunt sin- undi: ix rat recurrat, an pereat et si perit, quo-
i ;

gula. Animaa ergo qua; modo, ui quidara voluot.de modo ipsa,coju8 semf n mortale est, immortalis est
nihilo liunt novas.per oonsimilitudinem ibiqtuque anima; an immortalitatem tunc accipit quando
racte.Primaonimanimaad imagioem etsimi- formatur, ut vivat. [tem, si origo auimaj laleat,
litudinem Dei lacta ronaturain singulia n dum tamen redemptio clareat, periculum non
esi ; liacc vt

animabus ipsa est. si anima non ex

Quaeris quoque Neque in Cbristum credimus, ut naacauur, ?ed ul
traduce propagatur, quando corpori infunditur, lvnasc.mur, quomodocunque nati luerimus. Item,
utrum quandosemen emittetur: aneruissum.quando etsi utrum anim ez traduce descendat, vel non, i

concipitur:anconceptiim,i]uand'i formatur?Legimu8 quernadmodum cx; licari possit ignorem, illud ta-

quidem in Moyse « Qai pereu^serit mulierrm prae-
: men credo quod et hinc divinorum eloquiorum
gnanlem,etillaabor;icni ; t= i rarmatus fuerit, reddat clarissima auetoritas essef,si bomo id sine dispendio
animam proanima;si formalusnon fueritmulcli i promis?a3 salulis igiorare nou posset.Item.
p .cunia v E.roi/.xxr).» Perlnecigiturvolumusintclligi loris animam nullum e* Adam traxisse dubitare fas
prius formato corpori nunquam animam infuodi non est. Si enim nulla propagatur ex altera, ubi
quia prius convenit domum pr;»-parari,et sic habita- omnes tenenlur propagatee carne peccati, quanlo
torem ingredi. In Adam quippe prius formatum est minus credendum est ex propagiue pecciti eis ani-
corpus, deinde spiritus insulQatus.Sed forsitan se- rnatn Christi venire poluisse, cu.jus caro venit ex
cundum spontaneum motum formatojam corpore, "Virgine, nonlibidine co ..copta, sed Gde? S; aulem
iucipit anima vigere, qua; quiet* motu ibi it antea peccato primoe animae peccatricis, ideo caelerae
potuit inesse. Quomodo enim concresrere etcoagu- tenenlur obnoxiae, quia ex illa sunt propagala?.
inrmamusque provehi poiuit.si (iiinsinani- C profeclo illa quam sibi Unigenitus coaptavit, aut
lari,f>t;d

matum fuerit?Qui aulem animain ex parente eum peccatuin inde non traxit, aut omnino ind^ non
se inecarnisinfuudi asserunt;sianimam cx mima tracta est.Neque enim non poiuit animam sibi tra-
corporeo semine trahunt,qnid alind animam,q here sine peccalo, qui solvit nostra peccata,aut qui
corpus psse convincunt ? si auteru ex incorporea novam creavit animam ei carni quam sine parenle
incorpoream tiahunt,quid dicunt? an parsex anima fecit.ex terranon potuit novara creare carni, quarn
infunditur quae concrescat in animarn quae furme- sine viro sumpsit ex femina.
lur ? sed extendi atque conerescere, et in paries Isla dilectioni tuae scribere volui, qui libi nihil
dividi, nec animae quidem convenit, sed corpori. omnino negare potui. Si ex his ergo dubilare inci-
Quod si patris anima se totam in filium transferat, pias, a sapientibus dubitata requiras. Si qua vero
ut et detrimento animam faciat
in filio sine sui meliora, Deo volente, super his invenire poteris,
quam non multas animas,sed
quid est aliud dicere, amotis dcbilo mihi quoque rescribere nongraveris.
una;n omnium animam esse? Augustinus quidem Vale, charissime.

AN.NO DO.MIM MCXXV

PONTIUS ABBAS CLUNIACENSIS

NOTITIA
{Callia Christiana nov. edit. IV, H34)

Pontius de Mergueil, Qlius Petri Merguliensia co- lunt, S. Pontii monachus, ex Bibliotli. Clun., col.

mitis, prior quondam S. Martiali», vel, ut alii vo- 1310, seu alierius ecclesix monachus, quam Clunia
887 NOTITIA. 338
oensis ox ChronicoS. Bertini, tom. IM Anecdot., A quod videns viuum.infra secra missarum solemnia
col. 605 ;quee quidem intor
so non pugnanl). rlnniaci libatum.ex communi vino esse.admonue-
lor tandem
Hugonis electua 1109, vn Idos
B. ril araitam iuan dominam Ju.lith Arvcrnensem
Maii, benedictioaem perccpit a Guidone Vlennenel oomitissam.quaededit centura nureoe sd e n tndara
archiepiecopo, Sanc h c ipso anno, qui primus vineam, et pru huc eleemosyna venerabilia abbas
alicubi dicitur ordinationis Pontii.Hugo de Lizinia - domnus Pontius eidemcomitisseBprofllioejus Wil-
co, ipsius eonsobrinus, de quadam occlesia ei se lclmo Arvernorum comite etipsius oonjuge.necnoa
munificum preebuit *,(i)Paechalisque II papaeidom pro liliis Wiileltni comiiis Roberto et Willelraoct
privilegia confirmavit anno pontificatus decimo, lilia Judith aoniversarum in Cluniaco jugiler per-
ind. ii. Sanloncnsis episcopus
Iriseqncnti Petrus Bolvendum promisit. Ad Ponlium exstat epistulu
abhatiam S. Stephani, quatr. Hanulfus deoessor xxxiu Paeohalis II,de noa porrigenda communione
sancto Hugoni tradiderat, eidem Pontio conlirma- iniincta, eeu qua praecipit ita sumendam Eucha-
vit. Itom Amelius episeupus Tolosanus, Bemardus ristiani, ut corpus etsanguis seorsim suraaniur,
Ato vtceeoraee (Biterreneis), Petrus Raymond, c.veptis infirmis et tnfanlibus :und. probatur tunc
fralerdieti episcopi et Adela uxor Petri R y.nond, coramunionem sub utraquospecie lnisse in usu,ac
eoror Puntii abbatis C.luniac, ei reslituunt eodem ., pcrseverasse eliain pro iuf. ntibus.Kst et alia eji

anno eeelesiam S. Goiumbee eura suis annexis ct dcm sumni pontilicisepistolu XLViiqua Pontioabhali
appcndicibus. ex tabul. Moissiueensi (2). Eodom pontilicaiia coneedit < rnaraenla. Ejus autemsuccs-
Amclio consentiente, cum Raimundo proposilo el sor Gelasius papa II, cui ex ltalia fugienti Pcntius
OanonicisB. Stephaai, Pontius abbas Cluniacensis abbas triginta equos liboralissimc dederat, quique
et Anjquitinus Moissiacensis ecclesia.n S. Maria vicissim Cluniucense monasteriura insigniprivii
de la Dnlbade dono reciptunt aGeraldo xenoduchii donaverat.pie morilur in eedcm cranobio ac Bi
B. Mariae Deanrat» pracceptore, ex tahulis B. litur,ibidemque ipsius locoCulutus II ponlilcx ac-
Mariae Deauratae. An. 1116 Hcnricus imporator clumatur, qui Ponlio Bt sueces-oribus abbatibus
misit legatosad Paschalem II,quorum primus eral ooncessit,ut cardinalis Roiuani olficioubique fungi
Pontiu*, qui papac consan^nineus dicebatur ; hac posset, eidemque Pontio indulsit, ut omne genus
autom legatione optime prudenterque functus est, monacborurr,praeter excommunicatos,in suum va-
uti etmultis aliis pro paca procuranda in Eccle- leret monastorium adtnittere, acinsuper ecclesias
sia. Una praesertim ex his legalionibus disertis monastorii, omnesque pos-sessiones confirmavit.
verbis exprimitur in charta Guidonis epi=copi Ge- DatacstbulltviiiK.il. Martii, indict. \m, anno
bennensis, Puutio abb.tti amico nostro, inquit, ec- 1120, pontitic. secundo. Alteram habes ejnsdett
clesiamdeCondominiocumomnibusappendiliispro u papae ad eumdeir. abbatera datam H22,in Bullario
anima sua et aoimabusantocessorum suorum lar- Cluniacensi.Neqae vero piaetermitlenduru estHilde-
gientis an. 1119, elc.,« prasente quoque Willelmo berlumCenumanensemepiscopum eidein PontioVi-
Ga alaun. episcopo, qui cum prsedicto abbate pro lamS Hugonisipsiusdecessorisnuncupasse,ipsique
pace regni et sacerdotii ad dominum imperatorem Wilielmum Petragoricensem aniisLitem anno 1121
Jlenricum proficiscebatur,«etc. Pontius istedicitur ecclesiamS.Theodori deRocaboucort tradidisse(3).
aliOrderico Vitali, W«/,lib. xtt, » consulis Mergu- Gaeterum pluribus narrat illius gesta Petrus Ve-
lieiisisfilius,regumetiuipe''atorumconsanguiiiitate nerabilis, lib. n MiracuL, capp. 12 et 13, ex quo
proximuSjPaschalia papae(II) Oliolos,cujus unperio sequentia describit Spondanus in Annalibus Hu- :

intcr Cluniicenses educatus est, a pueritiadocilis, gone falis functo, cum io ojus sedem a Cluniacen-
affabilis, in virtulibus stabilis ; statura ejus erat eibusaleclus fuissetPontius,per aliquot annos satis
tnediocris, facies candida. » Concinit Joannes Ipe- modesle cuin suis religiosis conversatus esl inse- ;

rius in (.hronico S. Bertini,

Anecdot. col.
t. III quenti tempore monasterium labefactare,ac vanis
605:«Quidum,inquit,,juvenisPontiusnobilis genere perturbationibus fratrum animos a se paulattm
etalieriusecolesiae raonachusad episcopatum iuerat avcrtere coepit quapropter cum per deccnnium
;

electus, sed, reclatuantibus altioris consilii viris, D circiter dissensio perduraaset, Pontius ad Romam
papa subsiituit alium episcopum,el hunc Pontium Calixtum profeclus esl, ibique abbatiali olficio
venerabili Uugoni Cluniac. abbati commendivit renuntiavit (abnuente papa, mense circiter Aprili
attente. » Porro ipsius mores, religio, et peritia auni 1 122 (4).postquam sedisset annis xiu),et mox
litterarum coaterisdotibusconsimileserant :quibus Jerosolymam mansurus se recepit postea vero :

preesidiis munitus,raodeete quidem,sed fortiter sui niutata mente in Gallias reversus.armisCluniocum

monasterii privilegiadefendit inceleberrimasynodo
Remensi an. 1119, mense Octobri,cujus orationem
in hanc rem habitam coram concilio retert idem
Ordericus libro laudato.Id quoque tum ejusreligio-
nem, tura generis nobilitatem luculenter probat,
invasit, monachos dire vexavit et expulit, vasa
aurea, argentea, villas et doniinia abbatiae velut
barbarico more dopraedalus, igne, ferro, rapinis el
caedibus in religiosumlocum impuuedesaevit.Quod
scandalum audiens Honorius papa, misit Pctrum

(1) Vide Bibliot. Sebus., pag. 440 et 433. (3)Tom. II noveeGall. Christ. ccl. 486, instr.
(2)Ibid. pag. 441. (4) Viie Chraniton Alberici ad hunun. 1128.
 1'O.NTII AUH.Vll.- UAC. H40

c>u i,qoi oudl Humbaldo Lngdnnensi ar« X Cluniacensi habetur epistola Honorii papa; ud
ilbemate peroofl&it ivmtiu m nt eoa Peirum abbatem, data xiu Kal. Nov., ind. 3, bn.
qui ijisi adb t.DeindeRomam adsubeundum 1
26,| ontilicatus Mcnndo,ex qoa eonetat Pontiom
1

contr judioium citutur Poulius, ut i adbucBuperetilem ruiaee.BiBtoriam Pontiicuncludo

purgaret, Bed la;u eententia idem ut invasor ac verbis Cbronici Vosieni « Jussu apoetolioi
i&ab omnieooleeiaBtioa dignitate depositufl frater comltifl de Melgoir sine audientia captes, in
ict Bzatanl plurweade re liouorii popse ad Petrurn lurre, que dieitur ad Beptem aalas,usque ad obi-
abbatem ct ad monucbos Cluniaceneefl epielolae; tum, videlicet vKal. Jan., in custodiu tentuseet:
quarom inaltera sic loquitur; « Pontiussiquidam pauper.imo captivufl apud
sepultu.s vcro fuit quu=i
lf. Benedicti praceptionibua iuimioua et nionasiici udream, qui optime per quatuordecim annos
.

ordinis malleua,quiCluniacen8om abbatium in inanu Cluniacensemonasterium rexerat olim.'<Haec autcm

predQcessoris nostri felicie memoria; papa; Calixii verba ex aliis flic inlerpietari libet : sine audientia,
sinespc recuperationis refotaverat, et se perpetuo non fuit auditus, quod recusasset
idcirco scilicet
Jerosolyuiis victururn volo astrinxerat, conlravo- absolvi ab excommunicatione conlendens se a ;

luntatem Deiel noslram Cluniacente monasterium ncmine posse excommunicari, quae responsio in-
superba obstinatione et prsBSumptione eacrilega r» sanienlis viaa est ; in cusludia tcntusesi : iU etiarn
occupavit.» llinc ultcra ad ipsos Cluniacenses ino- Joannes lpcrius tom. III. Anecdot., col. G00, quusi
nachosscripta vetal, ne ad Pontium olim abbalern pauper. Honorius II papa scribcns ad Petrum abb.
sine Petri lono abbatia licentia convertantur. Ha- Cluniac. epist. 1, de Pontio sic loquitur « Qui :

bentur autcm Actadepositioniset excommunicatio- quamvis demalisCluniaco illatis saepecommonitus,

nis ejusdem Ponlii in codice Celsiniacensi, ex quo pcenitentiam agere noluerit, nos tamen pro n
ipsa eruta noster D. Claudius Estiennot inseruit renlia hujus monaslerii cujus monachus fuit, eum
tom. IV Fragmentorum histor., fol. 51. honesle sepeliri fecimus.» Revera primumsepultus
Deniquc, vix elapso raense ab islo inlortunio, fuilapud S. Andream, sed postea Cluniacum
diem postremum obiit Romae auno 1125, ivfial. translatus est.ubi visitur ejus sepulcrum in majori
Jan,ex nolis ad Bibliuth. C/uni«c.,Kalendariosancii ecclesia propo S. Martini nralorium, horninem ez-
Leonorii Bellimontis, et ex Necrologio abbatia? S. hibens pedibus ligatis, quia excommunicatus in-
Egidii, quod habetur in bibliotheca Fratr. Prae- teriit, et manu ac pede ampulatis. Exstat ipsius

dicntoium Chumbcriaci, non iv Idus, uti legilur in Vita in biblioth. Cluniac. pag. 551. Vide etiam
Clironico Cluniac. Francisci de Rivo. Alibi tamen obscrvationes Hugonis Menardi in Martyrologium
dies obitusejus notatur 28 Decembris, et annus diem 29 Decemb., pag. 429.
p Benedictinum ad
1120 :qui quidem inagis convenit ;nam in Bullario

(5) Biblioth. Labb t. II, pag. 301.

PONTII ABBATIS STATUTA.

In nominesanctae elindividuaeT rinitatis,Noverint defuuctorum commemoratiostatimsecuturaest,re-
omnes fratres et fllii sancti Cluniacensis ccenobii, ctumijue nobis videturut priusnoslrorum specialis
proesenleset futuri,quiaego Irater Pontius peccator recordatio pio inter nos agatur affectu,sicque post-
abbas indigne vocatus, perpendens qualiter beatus modumet pro nostri et pro omnibus fidelibus de-
Odilo sancto dictante Spiritu omnium fidelium de- funclisuniversalisinlercessiosubsequatur.Hac etiam
functorum generalem statueritmemoriam,qualiter- D de causa utiidem omnessancti et electi Dei,quorum
que pius antecessor noster domnus Hugo abbas festivitas praevenituret honoratur, isto fraternae
fratrum suo tempore defunctorum per aliquot pietatisofficiodivinae majeatati eorumdem fratrum
annos celebraverit anniversarium, primo anno animas sua sancta interventione commendare di-
nostrre ordinationis communi decreviconsilio et in gnentur.Hancigiturmemoriam tali tenore praecipi-
capiluloCluniacensicoramomnibusper praesentem mus observari ul non solum Cluniaci,verum etiam
paginam confirmavi ut cunctorum fratrum atque in cunctis abbatiis noslris,prioratibus,atque cellis,
sororum congregationis nostrae ab ipsius loci funda- nuncet quandiu Cluniacense ccenobium in sancta
tione defunctorum deinceps in vigilia Sanctorum religione perstilerit,annuntimineodem die solemne
Omnium universalis memoria solemniterrecolatur. officium cummissasecundum locorum fratrumque
Quod idcirco maximein vigilia SanctorumOmnium convenienliam devote peragatur,fratresque omnes
constituimus/quiaillageneraliscunctorum fidelium juxta ordinem suum,proutDeus unicuique graliam
84i PH^CEPTIONES PLE. 842
dedorit, missas psalmosque fralribus suisdefunctis A ctionem per omnia loca noslra fieri mandainuB, ut
hilariler persolvanl, qualenus per ignoranliam vel scilicel abbales vel priores seu decani diligenter
negligeuliam def inctis per annum fralribus reddi- provideanl qualiler prosingulis f-alribus quossecum
lum non fuerit, lolum ad laudcm Dei recornpense- in !ocis suis habuerinl Iribus pauperibus refectio se-
tur.Quod ul devotius complere salaganl,adjunximu8 cundum temporisel lociopporlunilatem exhibeatur.
huic misericordiae parentes et consanguincos defun- Cujus misericordiae conslilulionon illis gravis videa-
clos oiimium fralrum noslrorum, oranles ul Dius lur, quain Chrislus Jesus, qui seipsum pro noslra
oiunipotens horum el caeterorum bonorum congrega- dedil salule, hoc a nobis qnasi proprium exigil, ut
tionis nostrre participes eos faciat. Prima vero pro si eurn placabilem habere volumus, in pauperibuset
fralrihus oratio dicatur : Deus vcnix largitor ; se- egenis illum rcficiamus. Locus etiam noster semper
cun !a pro sororibus Domine lertia
: Qucesvmus, ; Deo raiseranlc bonis sancioruin Patrum institutioni-
pro parenlibus Inclina, Domine. Quando autem
: bus crevii in melius. Ipsi denique fratres et ad spi-
vigilia acciderit die Dominica, fiat haec defunctorum rituale et ad lcmporale oflicium prompiiores erunl
fratrum cclebrilas praecedenti Sabbato sive feria aique devoiiores, cum recogilaverint tanlam sibi
soxta. Ad cujus etiam insiitutionis benelicium di- misericordiam annualim quasi ex debito persol-
gnum foro duximus ul sicul divinae majestati pro d vendam. Undeet rr.agna erit charitas si abbates vel
deluuclorum requie pia reprsesenlabitur inlercessio, priores atque decani sub hac generali raemoria ali-
ita etiam vivis tam ad corporum quum animarum quam die illo fralribus suis specialem cxhibuerint
salulem fralerna irnpendalur misericordia. Slalui- refectionem, qualinus diligentibus Deum omnia co-
mus igitur ut ego per me quoad vixero nostrique operantur in bonum.Agalur igilur dieihujusmemo-
per saecula successores die illo, vigilia scilicel om- ria,sicut diximus, iu psalmis, missis, oralionibus,
nium sanctorum, generalem conventui Cluuiacensi et eleemosynis ; ut Deo annuenle, cunclisque inler-
inomnibus refeclionem de noslro administremus, cedentibus sanctis, et vivi ad beaium finera perve-
dieque subsequenti, feslivitale videlicel sanclorum nire et defuncti eelernis gaudiis perfrui mereantur,
omnium, pro unoquoque fraliu.ij qui Cluniacensi mihique peccatori in hac injuncta obedie.tia virtcs
lunc prae?eutes 'ueiinl, trrs pauperes pane et carne detur el gralia.nobis^ue in omnibus in magni judi-
reliciamus. Quod si lesiivitas sexla acciderit feria, cii dic inter sanctos defunctos miscricordia conce
hat ipsa pauperum refccliode pane et caine Sabbato datur.Amen.
sequenli vel Dominica.Quam itidem pauperum refe-

PONiII ABBATIS PRiECEPTIONES PliE.

(Balcz.. Miscell.lU, 63.)

(! lia beali Matthaei post obilum ipsius, faciat iu die

Concessio quam Pontius abbas

Cluniacensis fecit anniversarii ejus.
Bernardo archiepiscopo Toletano- II.

Notum sit universae congregationi hujus venera- Alia concessio facla Eskilo archiepiscopo Lundensi.
bilis ccenobii,tam praesentium quam futurorum, Noverint universi quod tolus conventus hujus
praecepisse domnum Ponlium hujus monaslerii re- Ecclesiae concessit illuslri viro domno Esquilo Lun-
vererulum abbalem de domo Beinardo Toletano ar- densi archiepiscopo, quae esl totius Daciae metropo-
chiepiscopo,ut posl obitum ipsius Iricenarius missa- lis, post obitum ejus tanlumdem per omiabenefi-
rum illi afratribusstudiose persolvatur,resonantibus ciorum qu ntum persolvilur uniex fralrlbus Clunia-
signis,cum officio pleno el missa geuerali.Refectio- censibus, lam in Cluniaco quam in omnibus locis
nem vero quam fecil decanus de Galliniaco in vigi- ejus. Fuit enim hujus loci magnus amator.

Patrol. CLXVI. 27
sn 1'un'TIUS ABBAS CLUNIAC. 844

HUGONIS MONAGHI CI/I INIACENSIS

EPISTOLA
AO DOMINQM PONTIDM ABBATEM CLUNIACENSJ M.

lx yDA

.\onn>dla <ie s. ffvgont i/>soque Pontio abbate quomodo cardmali» factttt ei quam devoU
:
%

cineres lili Apostolorum Petri et Puuli, tempore S. Majoli abbatii Ciuniacum ttelotos, re-
verentur.

(Biblioth. Ctuniuc. p. 557.)

Palri Ifcretolssimo Cluniacensi abhati Povrio iio- A descendisli. Ubi pro tua llla nobili consUelOd

mino ioo sertue Hceo. qoibosque bona praedicans, islum de qtio sancius
Dum luam, Pal<T, rxcdleiiiiani pei.so, injusvus fira-iJixcrai. juvenem invcnisii, inventum vocn>ti,
coram te loqui non audeo.Sed qu< niani memoraiida vocaturn e iuxisii. Ipsum in Cluoiaco monach< DQ

qmrdara de fflagno Hugone sanclo praece^sore luo iiomine Landricuin plurimis annis vidirnus honis

laciia video, si lua jobftftt me fari dignaiio, pauca pollentem moriha<s.8ic, Paler benignissime,eic pra?-
ilc piorirais, parva de maximis, brevi expedlo. Ista sessor tuus abbas II u^rr» sanctissimus, queru Huri-
qnidem diffusos scriptoies illos miror omisisse, qui mum dilexisli, imo qiiem diligis sic intcr aliis

de eo t^nta volumina con-cripserc. Quee referopr»- virlule- snas eliam prophetia claruisse prObatar ;

semihus notissima sont, sed posterorarn memoria?, sic in sui dissolut one c rj oris, pottlifiei revelal09,

ut jubcs, mandaia suni. Beaius Hugo ad Krancigc- s»im rcoelcstium concivis esse dignoscitur. Sed mea
nas eos visitaturus, olim exiverat. Veniens auiem modo sile-.t parvitas, tua magis, istaquam alla -

Balvace ise territoriuro, intravit Gornacum super perpendat charilas. De hac enim altilodine loqui
Aronam fluvium.Ibi eum Alberlue »ir illus4ris hono- ego fcam infimue limeredebuit.Anno denitjue Verbi
rilice hiiscepit. Uxor viri nornine Ermengardis, el de Virgme naii H18 dcfunclo papa Pasciiali, qui
ipsa lanto hospiii reverenler occurrit.Quam sanclus Romanas apicem x el vili annis, et eo an>( lius
sedis
g
ut vidit, prophetico alflatus spiritu dixit : « Uoraina, gubernavit, as^umpius esl eleclione Catbolica, el
lugravida es,liiium paries qui, sicut Ueo placuerit, consecraias esi Geia-ius papa.vir apprime erudilus,
monachus eril.» Audiens mulier qua? de se anle eleeiiiosynis largus, consilio providus. Hic Hen-
non noverat, mirabatur. Praesentes audita sigoanles rico IV Itomanorum imperalore conlra Ecclesiam
oracula, laetabantur. Postraodum juxta servi Dei saBviente, decliiiiiis ad mare descendit, navigio
verbum, gravida illa peperit tilium. Crevit puer, et Gallias expelivil, tibique primum cursore a Pi^is

armatorura deputatus officio,militiam adeptus,ut id cmisso.suum prsenuiitiari fecit advenlum.Te enim,

hominum genus male consuevit, perniciosus ev;tsit. Cluniaci scilicel abbatein, in partibus Galiiarum
Interea Saticlus, plenus dierum pariler et viriulum, habel pontifex Romanus propriura el speciiil-m
diem in Uomino oLusit exlremum. Erat tunc m filium.Iluic apud Sancium yEgidium occurri^ti,liuic
Ilalia apud Papiatn decus ponlincum Godefredus et mulio comitatui suo equiialuras et alia quaiu
Ainbianensis cpiscopus, doclrina praeclarus, saneli- maxima elegantissime ministrasti. Hunc pro maris
late perspicuos. Durn itaque beatus ilugo praesenti moleslia infirmatum, in luae solo nalivitatis, quod
vila defungitur, eeterna donatur, vidit episcopus ad paler tuus Pelrus polens el nobilis comes Mersiu-
procedendura convenius eximios prseparari cum _, liensisjuri apostolorum Petri et Pauli conlra i iil,

iuminaribus, et caeteris quae in processione solem- et inde accepit, tu papara officiosissime coiifovisli.
niler solenl exhiberi.Ej isco; o inquirenti quis esset, Qi>i deuuo convaIescei)s,el Cluniacum suum pcrve-
quem lanise triumphus gloria; ex^peclarel, respon- nire desiderans, Lugdunum Galliae pertransiit Ma- :

sum est quia ad denucendum dominum Hugoncra tisconm descendit, ubi,gravissima aegritudine con-
Cluniaccnsem abbatem, illa sanclorum devotio fe- fectus,se Cluniacum perferri instanlissime praecepit.
sliva procederet.Quod cumepiscopusadmiranssociis Quo deporlalus, summaque rcverentia susceptus,
revelaret, tempusque quo id viderat adnotaret in completoepiscoiiatus suianao i eldiebus iv,iu raedio
Galliis reversns, eodem invenit tempore in Cluniano fralrum circumslantibus episcopis cirdinalibus in

sanctum migrasse, quo sibi fuerat monslralum propria domo, proprius pjstor in pace Cluniaco
PapiaeT Postquam vero sanctus decessit, tu feliciter quievil.Post hunc reverendus Wido,Viennensis Ar-
electus,et in officium lanti Patris digne subrogatus, chiepiscopus, ab Ecclesia catholica esl in Cluiii^co

Domino ducente, ad supradictas Franciaa partes electus, sicque in papam Calixt. ordinalus. Ilic
815 DONATIONES PI^E CLUNIAOENSIBUS SUB PONTIO FACTiE. K46
terrenae nobilitalis rielsItudiOe pra cellit sed ccole- A praesumit inditrnilas. Nosli,Pater, quia papa Corne-
stiiim niloie charisinaluni pulchrius elucescil llic lius mariyr glorlosus: Pelri el Pauli ossa de Ca'a-
secuiido Cluriiacuni reJiit, iliique fesluin Dominicae cumbis levata, Pauli via llostiensi, Peiri in Vaticdho
Circiitncisionis Bt Apparitionis devote peregil. Cui Sdgaclter posuil. Eorum vero cineressiudiose cod-
dum inler cffilera samius agcrel devilaet miraoulls gfao recondens vasculo in raonasterio Sandi Pauli
B. Hugonis,non quorumlibet charlulas super hispro- Iradidit veuerandos. Hoc autem monaslerium se-
fusius exaralas attcndii, sed personas authenlicas quenlibus annis commissum est sandoOddoni, tuo
in medio Cluniacensis capituli pra seulatas,
j
de pfffidecessori, ubi per eum aliquandiu Cluniacensis
sancio i|uaj vi.lerant elaudicrant v li lids alleslatas, vigor ordinis radiavit. Tandem sedii io^is urbe tur-
gratanier accepit. Episcopls vero el cardinalihus bata motibus, quos illa civitas infauslo non crebef-

pariter assentietilibus ad laudein et gloriara Domlni rime palitur ; malis uigeniibus monachi discedentes
nostri Jesu Ghrisli Datalem tanti c.iuiussoris toi et vas illud apostolicoruracinerum sacra secum pignora
tanlis virtutibus approbati festiuum lieri papa de- detulerunt, sicque Cluniacum propere pervenerunt.
crevit. Die autem Kpiphaniae Domini prOcessit papa Diebds vero sancli Majoli monasleriura Cluniacens.
soleniniier coronalus, copioso ponlilicoin et car- Hugo Bituricensis archiepiscopus dedi-
venerabilis
dinalium choro constipatus. Huic Romana pra?sens vasque prffidiclum apostolicorum cinerum in
cavii,
B
mitilia more suo lamulab Hunc quara inulti
itur. columna sub principali ara digne recondidit. Cum
Buigundiae nobiles sequebantur. Hunc celeberrimo vero dieb., Pater, tuis, novo mirabili opere con-
apparalu suscepit obvius sacer Cluniacens. fratrura struclo monasterio, illud antiquum destrui, el
couvenlus, quem exallat humilitas, dilatat chariias, claustra dilalari mandasli, lu prffidictam aram im-
disoipllna erudit, <liscretio munit. Eadcra die com- motain provide reservasti, el pro ea veleris caput
muni suoriim assensd assidentium largilcs est felix monasterii divino usus consilio manere fecisli. Ibi

papa Calixius Cluniacensi Ecclesise speciali tt pro- enim, e»perlis sane crediraus, orationis gratia el
priffi siiffi ut abbas Cluniacens. semper et ubiiue lacrymarum ubertas commode reperitur. Ibi corre-
Romani fuQgalur offieio cardinalis,mauuque propria ctione pia peccalorum sarcina deponitur.Ibi cineres
ipse te papa annulo vestivit : ul sic manifeslum ap- apostolici.lhesaurus, Pater, inffistimabilis, frequenli
pareal cunclis, quia lecum et lua Cluuiacus solius reverenlia visilantur. Quos quia saepius orando re-
papffi Romani propric propria censetur, quae sub quiris, te precor, licet trepidus, sed tua misericor-
alterius jure pontificis, seu eujuslibet potestaiis, dia roboratus, ut ante sacrosanctos cineres illos
providente Domino nec fuit aliquando, nec erit in apostolicos mei aliquando memorari dieneris, qui
fuluro. Discessurus papa in craslinum, iutrans Glu tuorura misereri non desiois. Sanctum quoque con-
niacensecapilulura, humililate sua laudabili fralrum ^ fessorcm beatum Hugonera, dum prece supplioisaepe
se oralionibus commendavit,quosel benediciionibus comiuciiioras, ut et matri illi, quam cum Iribus
confirmtvit, el prsedicti confessoris raeraoria re- filiis de Francia tecum adduxisli, matrera in Marci-
censita recessil. Isla me dixisse sufliciat, tuaque niaco, lilios ejus ia Cluniaco pie suscepisli, sub-
mihi gralia veniam tiibuat. Sed ne tuam, precor, venire dignetur, obtineas precor. Et quia raultum
paternitatem offendat dum quiddtm rogare le mea loculus suiis, condones obsecro.

D0NAT10NES PliE
CLUNIACENSIBUS FACT.E SUB REGIMINE PONTII ABBATIS.

I bonffi opinionis longe lateque dilalatur, honorare,

Petrus Burgensts episcopus Cluniaco concedil et con- jnvare,atque diligere proposui. Dono itaque vobis
firtnnt ecclesiam de Carandigna. et Ecclesiffi vestrae Gluniacensi, el concedo et con-
(Marten. Anecdot. I, 246, ex cbarlario Ciuniac. firmo ecclesiam de Carandigna cum omnibus perti-
Culberl.)
nentiis suis, quam quondara Aldefonsus, bonae me-
Reverendissimo sanctffi Cluniacensis ecclesiae con n,
paren-
moriae imperator, proremedio animae suae et
venlui. Pe., Dei gratia Ecclesiee Burgensis epi*copus,
tum suorum vot is et Ecclesiae veslrffi conlulit.
salutem, et sincerum in Christo amorem.
II.
Quam pium et justum, ac iidei Christianae
sit
Epistola Bal iuini comilis Flandrensis ad Pontium
r

consenlaneum, viros religiosos honorare, juvare abbatem Cluniacensem. —

Con/irmal ex abbatiam
atque diligcre, quantumque sil malum atque neia- Sancli Bertini.
rium, auiinarum sululi coulrarium, illos infislare, (Mahtf.n. ibid. p. 334.)
molesl, re, eisque jura sua aulerre, prudenliam Domno reverendo sancUn Cluniacensis Ercleiiae
P.

vestram uon credimus ignorare.Hac igitur conside- abbati, Baldunus Flandrensis comes et Clememia
ratione sollicilus ecclesiam veslram, cujus ordo comitissa, eeteruara in Christo felicitalem.
 «

>47 IONTIUS ABBAS CLUNIAC. 848

Cupientesea i|ua» ud reliirionem pertineut lirma ^ capitnlo Teslro inicrfui, et idipsuu. cum his qni me-
tnere,ne vi lelioet bene inchoata callidus hostis cum aderanl, laudavi <••. coniirmavi, salvis jusiitiis

Tv isandare, serenitaii »eslr» nolnui facimus, el debais consueludinibus nostri^. Nunc juoqueper
memillam,quamde ecclesia Sancti Bertini pM-seutis prmlegii paginam praelatam Alla-pe-
d minos meus Robertus Coines adboc viveii-., me trensem ecelesiam vobis vestrisquc succepsi ribus
quuque auuueule prsedecessori wslro 'Jomnn Hugoni cum oranibus appenditiis suis laudamus, cont
memoriaa abbali concessit, scriptoque lirmavit,
piit- rnus, el conlirmainus, salvis ut prat jusliliia

nunc etiam pro remedio animarum nostrarum, lara el debitis eonsnelndioibus nostri?. Sane -i qurclibet

me.quam lilium meum, jam libenler vobis vestr

:

[ r-r>o:ia potens vel impclens hu

successoribus ilerato concedere, ratamque per om- '.
ra earn ter lenlave-
nia, omni occasione seposita, fore. Porru ul haec rit,donee aatis srua emeniaverit, alieoa
concessio nostra firma perraaneat in couspeclu prin- a corpore el ^ne Domini fiat, et in eitremo .

cipum, cum eorumdem assensu eam tirmavimus, examine districtae ultioni subjaceal cori-ervbntibiis ;

alquesigilli nustri impressionesubtersiguarifecimus. haec, pax et tranqnillilas. Amen.

S. Lamberti abbatis, S. Galterii thesaurarii, S. Rai- IV.

nerii notsrii, S. Bernardi capellai.i, S. Alardi, Charla Amelii
g :. Tolosati, de eccletia Sanctx
S. Rotgerii caslellani in-ulani, S. Galterii castellani Columba.
Curtriacensis, S. Raigeri dapiferi, S. Willelmi dapi- «*•)

feri, S. Ulriei pincerna?, S. Widon -

.velus, D-i gratia Tolosa -eopus.
Aclum anno Domini 1112, ia villa Yprensi.pridie Recognoscentes ecclesiam Sancla? Columbae, quae

Iuus Aprilis. in To!o>ano siia esi territorio Cbercorbensi

III. fluvium Herz, juris esse S. Pelri Cluniacen^is coe-

Charta Guillelmi Bisuntinensis archiepiscopi dc ..

nobii, in manu domni Poxtji abbatis ipsarn eccle-
Petra. si.m Sancla? Columbse cum ecclesiis ad eam perli-

[Bibl. Clumac, p. 57" nentibus Cluniaco restilui, salva I olosana

;

Gi illelmus, Dei gratia sanctaa Bisunlinensis Ee- Eccles :

5e. Hoc autem feci pro mulla multuraque
clesia? arehiepiscopus, renerabili Patri domno Pon- cbara dilectione. qu3e inter noslros majores el Clu-
tio Cleniacensi abbati, ejusque suceessoribjs rega- niacenses Falres ab olim usque nunc ttur,

r substitnendis in perpeinnm. ro sincera vereque germana am. :uain

Pestoratis offioii est ut evellat el destruat, ut cum praedicto abbate habeo et haberc
specialiier
disperdat et dissipct, ul aedifieel et planlet. Quia semper curabo : et ul partice merear Clu-
-

ergo ad hoc oos prsfeci; populo suo omnipoteas csneiis benefaciis eorum.
.

Deus.ut rineam Domini Sabbaoth disciplinis regn- In quo bono omnes legitimos sncceseore . qui
laribus excolamus. ul vitia eveller -flja de- boc factum ei hanc chartam laudavertir. ..; r:icipes

Btroere, virlelnmqae plantai • - eamns ; . : oro. Hoc factam Undaverunt canonici

dum hoe viiibus aostris sine eoadjuloribus adim- - -i Tolosanc - - v imus archi-
plere non possumus, opor s : cum e - . ? :ue Bernar-
virtutum viros andeennqne condueere, qui i- - Atton ipsan nm pertinentiis suis
a.i vesperum viriliter laborantes ad ubera nosir* rwMidil, el novam inde donaiionem feeit Cluniaco
umhracalo divinai prol
i sub in manu nostra, et in manu pnedidi abbalis, quan-
coufugiaui, nobiscom labores
et ips c ncedens ut qoi-

mandaeantes, a?terna? beaiitudiuis denarium sibiet cunque feudalium > e bonis prsedicla? eccle-
uobis adquiranl. E: qsoniam Ciuniacensis L\\ -
- lid possidebal, se volente
pra? eteteris Galliarum Eeelesiis hujusmodi spirita- restitueret. S r meus Petrus Reimundus,
lis agricuitura? peritissimosagricolas. et multoplure* et u\. - r erat prsedicli abljalis,
habere eoenoseitor; ver.e: - alris nostri Wal- I G m babeba: t, gratis r
-

oheriiGigig priorispetitionibusannuen- D tuerunt : siir.uique el liiium suum puerum, WiUel*

tes. Alla-Petreuseir. . -ini reiigione quon.isra eomiii :uiurum monachum do-
moaeatioa deatitn tam, ubi Deo dileete Cmniaeensis • orunl.
abbas, sanelissimo:,ue ejusdemloci conven;ui dedi- S ^uum A.melii ToSosani episcopi, qui ecclesiam
mus. eoneessimus ad inhabitandam, et in reli^ione I Qoltmhce cum pertinenliis suis Clun. redo-
monastiei ordmis Peo auetore vigilanlius informan- navit, et laudavit. et chartam islam ioda fir-

dam.Actum Bisuntii in 5. Jomni - mte mavit.

. ta-Pelraneipriore,domnoSiepB B «.-nu'" Raimandi -
r
om archiepiscopi, eoi
oanonioe et b .* oantern,do« -eilicet aiqee

nerie Bernardo i mbm \ l s pra?sens fuit.

Mar. aioiacouo, S Bur- S, Arnsr,: tttel pra?posili.
chardo Hugone archidiaconis. et alii» muitis.
et S. Arr..-.'.di Willelnu archipresbyteri.
Postea Clunisci in Idus Ang«eti permeme.ipsum in S, l*arni Frigdilecsis prioris.
 8i9 DONATIONES PliE CLUNIACENSIBUS SUB PONTIO FACTM. 850
S. Wilielmi capellani. A fecisset ; sed facia postmodum relractatione, Clu-
S. Bern. Atton. vicecomitis. niacensis Ecclesia eam irrationabililer, etiam prae-
S. Bern. de Villamodi. sumpluose invasissct : praefatus siquidem Odoinus
Porro alii quamplures monachi, el clerici, et ibidein tunc praesens hoc omnimodis dcnegavit,
mililes, exsliterutit lesles. eliam se nunquam Ecclesia Mediani Monaslerii inde
Aclum apud Sanctam Eulaliam prope Garcasso- donationem fecisse, produotis iiberalibus testibus
nem in manu Jomni Pontii Cluniacensis abbatis, jurare propo>uit. Prior autem usus prudenliori con-
anno ab Incarnalione Domini 1110, sub domno silio, abbatem suum, ul res exigebat, super hoc
Paschali secundo, regnante Ludovico, rege Fran- consullurus, usque ad proximam synodum inducias
corum. petiii.quas cum prolixitate itineris, luin remotione
Albertus Theutunicu9 rogalus scripsit. ahbatis, usque ad terliam synodum, ingruenle rei
V. protraxit.Tand^m igilur in medio tolius
diflicultate

Charta Riquini provisoris Tullensium,de Frondonensi synodalis conventus, protulil chartam felicis praede-
cella . cesioris noslri piae memoriae Pibonis sigillo insigni-

In nomine sanctae el individuae Trinitalis, Palris, tam, in qua continebalur, quocl per manum prae-

el Filii, et Spiritus sancti, Riquinus, Dei gralia r> dicli pontificis domnus Odoinus de cella Frondo-
provisor Tulleusium, Pontio abbati Cluniacensi, nensi, eliam omnibus appendiliis ?uis, sanclo Petro
ejusque f.uccessoribus regulariter promovendis in Cluniacensi Iiberaliter donationem fecisset, eleliam
perpeluum. abbas Cluniacensis jam fere per xxx annos sub sua
Aposlolicae dignitalis sublimitas lanto propensiori dispositione quiete possedisset. Super hac et ipse
studio a cunctis est Gdelibus incessanter honoranda, Odoinus ulliino se conslanter intulil, et haec ila se
quanlo constat evidenlius quoniam eorum meritis babere.adbibitis sex liberalibus testibus jurejurando
el doctrina, ut sol el luna sancta refulget Ecclesia, probavit. Tam evidenti ratione, lam probabili di-

quae fuudata super pelra baerelicai praviialis irrita- scussione abbas Mediani monaslerii, vana spe fru-
meuta respuit, nec recipil blandimenta. Gum igitur stratus,recessit. Prior veroCluuiacensis, quod noslri
omnibus, quos Rex coelestis regni, el gloriae suae erat officii super hoc fieri postulavit. Banno ergo
consorles instiluit, piee devotionis sit adhibendum Dei el nostro, auclorilatc etiam pontificali sanei-
siudium ; tamen ei preecordialis desideri
instaniius mus, et inlerdicimus, ne aliquis deinceps Ecclesiae
licet vigilanter impendere famulatum, cui Deusi Cluniacensipro cclla Frodoucnsicalumniam moveal:
Ecclesiae sanguine suo redemplae specialiter consti- alioquin muledictionem extremae dislrictionis in
tuit principatum, qui posl Deum custos gregis et anima sua inveniat, nec habeat parlem in sorte
paslor eislat ovium, janilor cceli, el princeps apo- ^ electorum Dei,nisi dignesalisracieus resipiscat. Tibi
slolorum. Denique beali Petri nomine et lilulo autem el omnibus luis in suo sancto servitio con-
triumphaliler insignili, sub praerogativa religionis cedat divina miseratio perseverantiam propositi
fulget incomparabiliter sancta Cluniacensis Eccle- salutaris : dnlque Domiaus faciem vestram ut ada-
sia : quae clausis et depressis oculiscarnalibus, fer- manlem el silicem, utcum magna liberlate possitis
vore spiriluali docet inhianler contemplari cce- domum exasperanlem. Ad excludendam
objurgare
leslia, quae summi Palrisfamiiias, ut vere dicam, Haque omnem imposterum controversiam, fieri de-
univcrsalis domus est ; et curia in qua Deo sacra crevimus hujus descriptionis paginara,quam sigillo

laudum resuilant praeconia. Ab hac siquidem felici noslro legitime confirmanles, signis et teslimonio
lurraa,et inexputinabili exercitu, Jerusaiem superna nostrorum Udelium trad.dimus roborandam.
agmina sibi assumit purpurea, quae super throno* Signum Riquini episcopi.
judicanlium ordinurn re-,idendo gestanl florenlia S. Theomari abbatis S. Mansueti.
serla. Felix satis et beala devotio lam celeberrimae S. Vindrici abbalis.
congregalionis, et Ecclesiae obsequiis, et cullui fide- S. Apri.
liler inservire.Cujus ego licet indignus benelicii, et S. Stephani primicerii.
oralionura exsecutor et parliceps cupiens existere, D S. Berengarii decani.
hanc pro modulo meo necessariis ampliare sumpti- S. Hugonis archid.
bus, et quae in noslra dicecesi possidebanl tenore S. Gotberti archid. el cantoris.

canonico proposui stabilire. Ad perpetuam itaque S. Odoini.

monasterii lui pacem, Ponti in Chrislo dileclissime S. Theoderici de S. Hilario.
fili,manifeslamu3 posterorum nolitiae determinalio- S. Theoderici de Calvo-monle.
ncra causae Frondoni cellae noslris temporibus deli- S. Equini de Barbani-villa.
nilae.Abbas denique Mediani Monaslerii Bertricus S. Girardi de Blanteriis.
nomine in generali synodo
censuram noslram 8. Adelini de Girancort.
idiens querimoniara movit super Wicardo priore S. Galteri de Calvo monle.
Frondoneusis cellae, ;sserens quoniam Odoinus vir S. Galleri el Theoderici fralris ejus de Vin-
llustris sanclo Petro Mediani monaslerii coram ricort.
iberis leslibus de cella illa donum et inveslituram Acla sunt haec Tulli in synodo generali, in ma-
 n

851 1'ETni LliONIS ET GHEGOItll S. II. B, LKGA.T. EPISTOL/B. 859

jorl Bcelesia s prolomartyrii Btaftb^iU, »on A 8. Rocaboncort, coosillo clerio.ium

1 lori 'i>-

[uoaroalione Doinini llli, ordiualioaii ve "» UOelHB Petragorioc sedis, Wllleimi scilicct de Nanclart,

iadiotiopa iv, epaota oopoqrrente «, imperaote

ix, Aruiudi, Willelmi, Ilorii de Bauiel, ei aliorom
11 nrico IV, rcgnanle Douiino postro Ji'"U Christo nluiiuoium qui nobiscum iulereranl, daniibus P*-
[elielter. \iucn. riter et ooneedentibus oanooicic ejui I

VI-
[i.eriu videiicet,Gardr>. el Bei;a dc , Pe-
HUlrhiius Hetrayoric. spiscopus dat Cluniaco el
ir.jlu.Mi>). Geraido Ferrono, alque Petro Hu
Poniio abbati tecistiam $• TkeoioH tfe Rocabou- alibque quam pluribui lau lanle eliam alque con- ;

cort. firmante domno Girardo Engolismenai episoopq,

[Gall. Chriit. nov. II, 4S6.) et aauctc Romanaa eccle»ia3 legito, pra.sentibue
Wilbjlraus, Dei grotiei Petragoriceqiis epieeopua, cleriois Engolismensis ecclesbe Ricardo, e< WiM. I-

venci.iinli abbati Ciuqiaoe i&ie monasterii '101111110 mofratre mo ejusdem l'giii nepolibus, Eu

Pq.itio, ei luouessoribui ejua regulariler lubstiiuen- vero ei|"llaio, alt|ue Tbcaumo ejus n> lari>>. IJt

dis 111 pei pciuura auiem donum isiu I absque alleriuscalumnia eer-
S ii i.-iiiiuin auctnrilati' provisum est terpporum tqm b.be.iur, cl raluin perduret, hauc earlam
suorura gesia si^li oilieio perpetuare, ne posleri a- g ei.illi noslri munimeuo consigno, el prae.liciuin

lis memoria obliierari m iolercapedipe t ui ur.ii u abbalem Cluniacecsem investio sub eorumdem ;

queat. No um itaque lam prffisen>ibusquam abseuii- clci icorum nosti >i um testimonio monachorum vero :

bus prBaeutiaspripturjBapicibufl tieri yclp, quod ego Poniii prioria de Berbezil.Geraldi Roberti prioris ile

ex ofticii noslri necessitale erga omnes djcecesis Monie-Berulii, Arnauui prjoria de liuc> cium
nostras ccclesias curam gerens, et in eis religionis est .1 huc tionum anno ab Incarnatione Doiuini
u 1 1*111

jura conservtri desiderans, dono el in perpetuum 1121, C.lixto papa in sede apostoliea praisi lente,
habendam coneedo, Deo et sancto Pelro apostolo- atque io Francia Ludovico rege regn.inie, ubiqoe
rum princi|ii, doinno quoque P.ratio abhati supra- Domiuo Jesu Cliristo imperanle. Amen.
dicli monasierii et successonbus suis, ecclesiam

S g PJB!

ANNO DOMINI MCXXV

PETRUS LEONIS ET

G.HFGO RIUS
S. R. E. LEGATI

PETRI LEONIS ET GREGORII

epistol^;
(Martene, Ampliss. Collect- I, 687 et 697, ei ms. S. Vedasti)

I. rum repugnat propterea ;

fiaternilali luse mandamus
EpiUola Peiri Leonis (1) presbyteri,et Gregorii S.An- aique praecipimus, ut idera altare in praedieti S.
yeli diaconi, cardinalium, ad Augelrannum epi- Vedasti monaslerii jus et poteslalera restitui fa-
scopum Ambianensem. Ut curte S. Vedasto —
Attrebatensi restitui altare de Campamolis.
q II.
(Anno 1125.)
Epistola Petn Leonis presbyteri ei Gregorii sancl 1
P. Leonis presbyler el G. S. Angeli diaconus, se-
Anyeli diaconi,cardin alium , ad A. Aquicinctensem
dis apostolicae cardinales et legati, renerabili tValri abbalem. —
De hospitibus a relicta Balduini eccle-
A. Ambianensium episcopo salulem. siae bealae Marize concessis.

Charissimus fratcr noster abbas Sancti Ved«.sli ;Circa 1130.)

plurimum nobis conquestus est, quo Wi |q miles 1 P. Leonis presbyter elG. Sancli Angeli diaconus,
quoddam altare de Campaniolis de jurc Sancli Ve- selis A.pqstolic<e cardinalesetlegati,venerabili fralri
dasti in poloslalem Mosleriolensis monasterii traqs- A. Aqniungensi ribb.iti,salu!em et dileclionem.
tuleril, qnod omnino rationi et aucloritati sanclo- Actionom negotii inler beat» Maria? canonicos el

(1) Poslmolum Amcleti anlipapae, qni de papatti eura lun^cenlio II contendit

 853 JOANNES MICHAELENSIS. — NOTITIA. 854

abbilem sancti Vedasti, quod nobis lui significavil A sidendi fucrunl adjudicati, donatio illi nib i lebil.

fraternitis, perlogimus ; ot secundum ipsius scripti liem i\ polueril o- endi-re quod prior donalio eili

ntiem ad M03 misisti lenorem, hoc nobis videtur. Si Vedasli monasteno nou cnnditionaliier, sed absoiuie
abbas sancti Vedasii probare poiuerii, quod prius- facta faertt, secunda virium nihil habehit. Ilem si

(] m relicti Balduini hospiles illos ecclesiaj (2) fundus terrac in qua hospites manent, Bcali Vedasti

Baata Maria dederil, per judicium scabinorum est, non poterunl iidern hospiles siae assensu al>l«a-
civilalis eidem muheri et iiliis ejus preedicii hospitcs tis in alleram Iran- lcrii ecclesiam.

suntadjudicali, et Beato Vedaslo cum quiete pos-

(2) Iloc esl ecclesi* calhedrali qu«e Bealae Maria.* est sacra.
BBBBBBBE99?(flHEBB(9BEBB9EEBiiBBaZ?BB9BbBBBBBEflBM9HBBBBBZBBEM

ANNO DOMI.NI MCXXVIII

JOANNES MiCHAELEFVSIS
NOTITIA
(Hist. litt. de la France, XI, 67)

Toul ce que l'ou saii de an Michiulensis, c'est qu'il assisla, au mois de janvier 1128, k un concile leou
<I

a Troyes, daps lo .ol il reraplil les fonciions do secretaire. Effectivement lui-meme semble 1'insinuer dans
j

le prologue sur la Regle des Templiers qu'on lui allribue. Aubert Le Mire, quia a donne" au publiccetie
ur la premiere lois dans sa Gbronique do Tordro ie Cfteaux, sur un manuscrit de 1'abbaye de
Vicl ir de Paris, prdten quc sainl Bernard en est Pautenr. En quoi il ae"i6 suivi de t>us ceux qui
I

onl eu lepuis oeeasion de parle* dcs chev«liers d« temple el de U ur re^lc. FLefteu (Disq. Mon. tr. ix,
disq. ix, p 8f>), ;'pres Slellartius, remarque que cetle Re^le leur a e"t6 lonnee par s^int Bernard, maia
daus un style Ires-differenl :lo celui de ce saint doc eur ei qti'on pourraii dire qu'il a voulu se metlrea la
;

poriee de ces bons chevaliers, si son (tisoo&Fs.adresse' aux uieues chevaliers n'eiail aussi eMoquent que les
autres ouvrages du >aini abbe. Maurique, a l'an 1128. cile tleux lexles pour prouver que la Re n'lo cn ques-
lio est 1'ouvrage de saipl
i Beruard mai> D. Mabillon fait voir dans 1'averiissemeni qu'il a inis a la lete
;

d'un ecrit de co saiul (Op. S. Bern. I. I. p. 571), De taude novse miliiise, ad milites Templi, que Ies deux
teztes tfonl rien tle favorable a ce sentiment, qu'au contnire ils le renversent absoluraont. II parait(l)
par le premier, que le concile de Troyes ayanl charge saini Bernard do composor une regle pour les che-
valiers duTemple, le sainl s'en de"cbargea sur Jean Michaelenns. Cest ainsi que Texplique D. Mabillon ;
et c'est elTeciivemenl sua ve"rilable sens. On disptilera, si l'on veut. sur le terme de scriba, on soulieulra
quo Jean Micbaelensis n'a ete quo conisio ou secreiaire, mais du moins est-il ceriain, qu'il n'esi point
fiil rnentioa dans le lexle quo saint Bernard ail pompnse" aucu: e regle pour les Terapliers. Quant a ceux
qui pourraienl preten Ire que Jean Mickaelensis ne se ofonne que la qualite tle secre^iaire, et non dauieur,
nous les prions de nous dire si la fonction quo loconcile «le Troyes avait pro,>ose a saint Beruard n'etait
que celle de seribo ou de secrdtaire or, Joan ilichaelensii lemoi^ne qu'jl a rempli
: lonclioti dont on 1 1

avait voulti clnrger ce saint ahbe', el qui lui e'ail due, cui credilumac debitum hoc ernt. II a donc compose"
lui-mdrae la Ftegle, et n'a pas e"ie~ un simple copisie. II faul neanmoins avouer qu'il y a daos le premier
lexte une certaiue obscurile", qui a pu donner occasion a Le Mire, Manriquo el aulres, de se tromper ;
rnais un peu d'altention leur eiit fait (Sviter celto meprise.
Pour ce qui esl <lu second passage, il porie bien que le concile de Troyes ordonna qu'on dresserail une
Reute pour les Templiers, mais l'auteur de U Rfigle n'y est disignd ni de loin, ni le pres. ,\Io .si^ur de
Vdlefore, <laus la Vio de saint Bernard (Lib. n, p. 124, 125), dil que ce projel de donncr une regle a ces
chevaliers parul vaste et merveilleux a tous les pr^lats assembles ;el que, (tour taire houneur aux leitres
du pape Honorius et du patriarche de Jerusalem, ils inviterenl Bernard a oomposer la Rdgle que ces cbeva-*
liers deinandaient mais il ne jugea pas a propos, ajoule monsiem de Villefure, de se charger do co soin,
;

el elle fut faiie par un anlre. Guulaume de Tyr (1. xn, c. 7). et Jacquesde Vilri (I. i, c. 65) font mention
d'
la Regle donn6e anx chevaliers du Tem;)le dans le concile de Troyes. Si saint Bernard en avait ete l'au-
teur, cas deux hisioriens auraient-ils manque de le tlire ? Cepeadact ils gardent un profond silence sur
1'auteur. Ua manuscrit de la bibltotheque Cotlonienne porle tjue celle regle a el6 dressde el e"crite par Jean
Michaelensis, par ordre du concile el de sainl Bernard. D'aillears Alberic, raoine <!e Citeaux, dit iju'on
donna a ces chevaliers la Regle de saint Augustin aussi le Monasticon Angticanum les place-t-i! sous
;

I ordre de Saint-Augustin. II serait assez surprcnani qu'uu moine de Uieaux, iei qu'AII>e>ic, qui demeurait

dans 1'abbaye de Trois-Fonlaines, peu ^loign^e dc Clairvaux, eil^ ignor^ que saint Bernard avait compos6
celle Regle, s'il cn eiil r^ellemenl ei6 !'au:eur.
Mais ce qui demonlre sans r(5plique que la regle des Templiersne peut elre 1'ouvrage de saini Bernard,
la dillerence qu'il y a entre ie slyle de cette Rggle et celui du saint abbe" de Clairvaui. La Regle est

Sane autem prorsus, licet noslri diclamii is

(I) « ferfnllbus, ego Joannes Michaelensis prasentis
auciorilalein permaximus numerus religiosorum paginss, jussu concilii ao venerabihs abbalisClarea-
Pairum qui i;i illo concilio diviiia admonitione oon- vallensts, cuicreditum ac debitum hoc erat, humilis
venerunt, commend.tl non tamen debemussilenter
; scriba essedivina gralia merui. »
transire, quibus videnlibus et veras sentenlias pro-
835 JOANNiS MKIIAKLHNSIS *56

remplie de termee barbares, et «le latinite* ; on n'y volt rien de eette IbSvation d'esprit, da
la ploi basse
o.tt,. ,,,,!. •
Biyle, de ee goat pour de cette onction, qui r£gneni dans t*ms les eerili de -
la pie*ti6,

Bernard ei caracterisent ses veritables produclions. Nous ne m>us arrl eroni pas davantage a combatlre
entiraenl >|ui sc d6lruit par lui-meme el il lufGt de jeter los yeux sur 1'ouvrage en questioo
; poar ie
iu'il o'esi poinl de sainl Bernard. II eil bien vrai que le cnncile de Trojes, puur cnti
'.iio-, du pape Bonorins H el <lu palriarcbe de Jerusalom, voolanl dresser une Regle pourlee Templ

jeia lcs jreux sur saint Beroard comrae £laot plus oapable <|uo tout aiiire de le bien fairc. IfaislesalotabM
s*en d6ohargea sur Jean Miobaeleusis qui la dressa peodanl le eoncilc nifime, puisqu'elle y fui lu
approuvee, comme l'assure i'auieur. Mais il y a eu depuis plusieurs addilions. Elle consiste en eoizantc ci
duu/e cbapitrea, autanl (|u'il y en a dans la Regle do ^aint Benoti, dont Tauteur a emprariie" plni
chosos. Le bul do oetie Regle esl d'allier la vic monaslique avec la profession des armes. li y esl de"f<
de reoeToirdea enfant»', de crainle qu'ilane vinssenl dansla ^uin- a sc repentirde leurs engagcments; les
cbevaliers du Temple nVtaieni encore en l'an 1 1 28 i;u'au nombre de neuf, dont 6ix sc presenlerent au
conoile de Troyes, ayanl a leur lete Hugues des Payens leur premier grand m lire il esi a prlsumer, :

qa'ilseraportereni avec eux en Palesline, ou ils retourodrent l'anne*e suivante, la R&gle qu'on leur avait
dress£e. Elle a c"te publiee dan« dillerenis recueils. Aniie Favin l'a donnee dans son Thi&tre tPhonneur et
de Chevalerie (Iib. iv, p. 10 1G5 .>), impriuila Paris, cbei Robert FoOel en 1020, in 4°. Lediieur I'al-
;
•'«,
(

Inbue a saint Bernard, quoique de son propreaveu, elle ne se trouve poini parmi ses oeuvres. Elle a 6\e
imprime*e dans le Necrologe de 1'ordre de Ofieaux, avec uue letlre de Baudooin, roi de Je>usalem, par
i
Lquelle cc prince prie saint Bernard de donner une Regleaui chevalicrs du Ternple dans le Faseieulus :

sauciorum onlinis Cisterciensis de Clirysostonie Henriqucz, dans ie dixieme volunic des coucilcs des 1
Labbe et Cosaart, cic.
M. Le Boeuf (Diss. sur Chist. de Paris, I. II, p. -119) parlant des compositcurs de chanl ecclesiaslique
dans le xir» siecle, cite un certain Micbalas fort vante pnr le docteur Alain, cjmme ayant corrige" les
erreurs commiscs dans cel art.
Musica Uelulur Micltalo doctore, suosque
Corrigit errores tali dictante magistro.

Y aurait-il de la te*rneril6 a conjecturer quecc Michalus pourrait etre le mfiiiie que notre Jean Michaelensis.
Du resle, ce musicien nous est absolument inconnu.

JOANNIS MIGHAELENSIS

REGULA TEMPLARIORUM. (Larbe Concil. X, 923.)

CONCILIUM TRECENSE
ln quo Templariis militibus, anno suae institutionis nono, una cum Regula assignatus est
habitus albus, annoDomini 1128, tempore Honotii papee II.

MONITUM-
(Mabill. 4nnal. Bened. 1. lxxv, n. 28.)

Mallh^us, ex priore S. Martini a Campis crealus ab Honorio cardinalis et episcopus Albanensis, sub
tinem auni supcrioris cum legati potesUle in Galliam mi3sus, incuntc hoc anno Treois concilium haljul

Acla concilii, lempus el locum enarrnts Ty-
(2)
rius, lib. xn, cap. 7, isla scribil « Concilio in
Francia apud Trecas hatiito, cui interfueruni dorai-
nus RemensU.el dominus Senonensis archiepiscopi,
cum sufTratraneis suis, Albaoensis quonue epi^copus,
aposlolicae sedis legalus, abbates quoque Cisiercien-
sis et CUrevalleusis, cum aliis pluribus, institula
esl eis regula et habitus assignalus, albus vidclicct,
de mandaio domini Honorii papae, et domini Ste-
phani Hierosolymilani palriareha?. Cumque j m
annis novern in eo fuissenl proposito, non nisi no-
vem eraul ex tunc ccepit eorum numerus auyeri,
: habenl, fralres militia? Templi dicuntur. Qui cum
et posses^iooes mulliplicabanlur. Po .lmodum vero
tempore domini Eujrcnii papas, ul dicilur, cruce» do
[launo rubco, ut inter caateros esseat nolabiliores,
mantellis suis coeperunt assuere, tam equiles quam
eorum fratres infer ores, qui dieuniur servientes
:
:
A.
: quorum res adeo crevit in immensum, ul hodie
trecentos plus minusvein conventu habeant e-iuues,
albis chUmydibus indulos, exceplis aliis fratrihusi
quorurn pene infinitus est numerus. Posseseiones
autcin lam ullra quam citr^ tnare adco liicuntur
habere, ui jani nonsit in orbp Chrisliano pruvincia,
quae prasdiclis fralribus bonoruin suorum poitioneru
non conlulerit, el regiis opulenliis pares hodie di-
: canlur habere copias. Qui, quoniam juxla Templum
Domini, ut praediximus, in palalio regio mansionem
; diu in bonesto se conservassenl proposito, profes-
sioni suae salis prudeuter salisUcienies, neglecla
humilitate, quae omnium virtulum cuslos esse di-
gnoscilur, et in imo sponte sedens non hab«t unde
857 REGULA TEMPLARIORUM. 858
cui Riinaldus Hemorum, et Henricus Ser.onum cum mis suffra^ancis inlerfuere, muliique abbates, in
primis siephanus Cisteroiensis et Be r uardus Claraevallensis, Tcmpus bebili co>: cilii discimus ex prologo
Regulae militum Tompli, qui iu illo oonoilio approbala fuit, nimirwn in solemnitals S. Bilarii, anno 1123
al> incarnato Filio Dei,ab inchoatione prasdictoe militias nono, quae a magistro Uugone de Pagapis sumpsil
exordium. Huno prologum scnpsit, et Patrum senlentias Joannes Micbaelensis jussu concilii ac venerabilis
abhatis Clarsevallensis, cui cre>/itum ac debilum koc erat, nempe ul scnb eoncilii esset. I lem auclor sin- t

gulos episcopos el alibales commemorai qui concilio adfuere.Abbates hi sunl abbas Vezeliacensis, sciliccl :

Elayaaldus, 7111 non multo josf factus cst Luqtlnnensis archiepiscopus ac sanctee llomanx Ecclesix legatus ;

abbas Cislerciensis, scilicet Stephanus abbas Pontiniacensis Uugo,abbas Triumtontium fiogerius, cui
:

Guido anno sequenli successit abbas S. Dionisii de Remis, abbas S. Stephani de Divione, abbas Molis-
;

mensis Guido. Nec defuit supra nominatus abbas Bernardus Clanevallensis, cufus sententiam prcescripti
libera voee collaudabant. Ilunc ad concilium repetitis lilteris invitavc.rat Malthaeu.s, excusanlem qood
sxvienlis acitx febris exusta ardoribits et exhausta sudoribus non valerel sufficere spiritui prompto caro
infirma (Bern. ep. xxi) ; sed landem jubenii legato parendum fuil. Praeler epiacopos et ubhaies eidem
etiam concilio interfuere Albericus Remensis et magister Fulgerius ei ex laicis comes TheobaMus, ;

coraesque Nivernensis, et AnJreas do Baudiraento denique Augo miliiise magisler cum uliquol e suis
;

disoipulis, qui moilum et observanliam instituii sui P,itribus exposuit. Placuit itaque conoilio ut eorura
Regola a Palribua examinata el approbata, soripto ommen
laretur. Quol a Joann9 Micbaelensi scriba
c mcilii faclura est .Haso Regula fere lola ex verbis Regulae S. Bene licti contexta est, constatque totidem
capitulis, scilieel sepluaginla duobus. Ejus aucior a plerisque crediiur S. Bernardus; al suflicil ei tribuere
librum Delaude novse militise, ad mitites templi, qui Ilugoni magistro iuscriptus esl.

casum patiatur,dominopatriarchaeHierosolymilano, A tes sed el ecclesiis Dei, eis decimas el primilias

;

a quo ordinis institutionem et prima beueficia

el subtrahentes, et earum indcbile lurbando posscs-
susceperanl, se subtraxcrunt, obedienliaiu ei, quam siones, facli sunt valde molesti. »
eorum prrcdecessores eidem exhibuerant, denegan-

REGULA
PAUPERUM COMMILITONUM CHRISTI
TEMPLIQUE SALOMONICI.

PROLOGUS.
Omnibus in primis sermo noster dirigilur, qui- Bene igitur nobiscnrr agilur, quibus Dominus et
cumque preprias volnnlates sequi conlemnunt, et salvator nosler Jesus Chrislus amicos suosa civilale
summo ac veroregimililare animi puritale cupiunt, sancta in continuum Franoiae el Burgundiae direxil,
ut obedientiae armaturam praeclaram assumere, in- qui pro nostra
salule veraeque fidei propagalione
lenlJssima implendo praeoptent, et perseve-
cura non cessant animas suas hosliam Deo placenlem
ranlo impleant. Horlamur itaque, qui usque uunc offerre. Nos ergo cura omni gratulatione ac fratema

mililiam saecularem.in qua Chrislus non fuit causa, B pielale, precibusque magistri Hugonis, in quo prae-
sed solo humano favore amplexali eslis, quaicnus dieta militia sumpsil exordium, cum Spiritu sanclo
horum unitali, quos Dominus ex massa perdnionis mlimanle.ex diversis Ultramont mre provinciae
elegit, el ad defensionem sandae Ecclesiae gr.iiuiia mansionibus in solemnilale sancli Hilarii anno 1128,
pietale compo-uil,vos sociandos perenniler lestine- ab incarnato Dei Filio, ab inchoatione praedictae mi-
tis.Anle omnia auiem, qinounque es, Cht i>li litiae nono ad Trecas, Deo duce, in u:ium oonvenien-
miles.tam sanciam convcrsaiionem elijrens, te circa les, modum et observanliam . queslris ordinis por
professionem tuara oportet pimm adhibcre diligen- singula capitula ex oreipsiu* magistri Hugonis au-
liam, ac firmam per>evera;itiam ;
quee a Deo lam dire meruimus, ac juxla noliliam exiguilalis nostrae
digna, sancla et sublimis esse dignoscitur, ul si scieulise, quod nobis videbatur absurdum, omneque

pure et perseveranter ob^ervetur, inter mililantes, quod in prsesenti concilio nequivit esse nobis me-
qui pro Christo animas suas dederunt, sortera obti- morabiliier relatum ac compulatum, non levilale,
nere mereberis. In ipsa namque refloruil jam et sed consulle, providenliae et discretioni venerabilis
reluxil ordo militaris, qui despeclo juslitiae zelo, Patris noslri Honorii,ac inclyli patriarchae Hieroso-
non pauperes aut Ecclesias defensare, quod suum lymilani Stephani, ferlilitale ac necessitale non
erat, sed rapere, spoliare, interficere conlendebant. ignaii orientalis religionis [/. regionis], nec non
859 JOANNIS MlCHAKLE.Ns-lS 860
.1 cuiiimililiiiiuiiilllirisii.oonsilmommruis A R"in |
i
mjtgUtBP Fulgrrius, ac complures alii,

capituli unaoirailor oonmendailmni, ^wie aut<rn quod langum Wj umverode

i licet noiiri dieUinlnli aaoiorltattni pw- liitepatii iioneum nobi» vi.irtur ui tesiea amai
iln us relfgiosorura Patrum, qoi ia i"° veritalli addocantar In mediom. Comes Theobau-
OOOCiUo ilivina admoniliQQS cinveneruiil, c mi B :- dus. |Ue Andrcas de Uuu.li-
Nivrrneiois, ac
dal non debemui illeoltp iramire, quibui ti looli
, BORJo, iolentiiiire. ur u" wal optimuml < •
'i
'
•

bai,ei rerai lententiai proferenlibus, ego Jobbbm IbbIm, ejood eia videbatur iBaardum lempen
Miohaelensis praseqUi pagiuasjussa concilii ao ?e- Ib ooodtyo |ie aMislebanl. Ipse rero n ini-

nerabilis abbatis CUraev.illen-i-. (3J,eoi crcditum ac liliw, Uuim noraioe, rerera non defuil, et quosdam
iletiiium huc eral, humilis scrina esse divina gralia da haliibus suis &ec.<m luiliuii, verbi fjraliu, fia-
nierui. trem fiodefridom, frtlrem Rorallom, frairem Gae-
ffomjna Patrum residentium in consilio Trecentt. fridura Bisol, fr«lrem Paganara >le M.mte Desidcrii,
l
>
rimu& quideui resedil MattiiaMis Alhanensis epi- Aichembauduui <le Sancto Amano.Iste »ero n
seopu*,Dei gralia lanota r\omaoi3 Boolasiailigatui, ter llugo cum sois disoipnlil modum el observan-
deinle Rainaldai arcbieplsoopUa Remensls, tertius tiam exiguae inebeationis sui miliiaris ordinii, qui
Heuricus archiiipisoopus Bcnoaensls,, dehinc coepi- n ab illo qui dicil : Ego principium qui et loquor i

8copi eorum, Etanckedus Canvjtonsi-. cp:seopus, (Joan. viu), 8uiiipsil exurdium, juxta uiemuria:

Goflenus Sui ssionum episcopus,episcopus,Parisien- uoiitiam supra nominatisPalribus inlimarit.Placait

6is, episcopus Trecensis, praesul Aurelianensis, epi- iluque concilio, ul consilium lbi liraa et considera-
scopus Antisiodorensii, episcopus Mehiensis, epi- lione divinarum Scriplurarum diligenler ezamina-
icopus C ilalaunensis, episcopus Lutdunensis, epi- tum, tamen cum provideniia papne Romunurum ac
BCOpus Balvaoeosis, abbas Vezelhc -usis, qui non palriarchs Hierosolymitarum, nec non etiam as-

mullo post 1'actus est Lu.L'.luneiisis archiepiscopus, seu^u oapiiuli paupeium cuiiimililonuin Tempii,
;ic sanctso Rortianffi Ecclesise legatua ; abbas Cisler- quod est in Jerusalem, scriplo commenduretur, ne
c ensis.abbas Pontiniacensis,abbas Trium Foniium, oiilivioni traderelur, et inenodabililer servaretur
abbas sancti Oionysli de Remis, abbas sancu Ste- 111 recio cursu ad suum condiiorem, cnjus dulcedo
phani de Diviono, abbaa Moles.... [Molismensis] ;
lam mel snperat,ul eicoraparatumveltuabsyutbium
supra nomin.-iius ; ubbas ISernai ;us Cl .ra/valiensia sii amaris-.imum, pei venire digne ineieantiu-,i>raj-
non detuil, cujus seiileniiam presQrlplj hbera vooe sianie cui mlliiant, et tnilitare queanl per infimia
collaudabmt. Fuerunl autem et magister Albericus C saeculorum saecula. Amcn.

INGIPIT REGULA
PAUPERUM COMMILITONUM SANcTiE CIVITATIS

I. — Qualiter divinum officium audiant. Chrislianilatis forte remotus (quoi sasfiius evenis-e
Vosquidem bropriis voluntalibus abrenuniianles, non dubitamus) pro lali absentfa Dei servifiam n<m
alque alil pro animarum vobiscum ad termi-
saiule audierit : pro matelinls, iredecim orationeS Dumi-
num cum cqdis el armis sumtOO regi tnililanlei, nicas;ac pro s*nt;ulis hoiis, sentem ; sed pro ves-
matotinas, ei omne servitlUm integrnra, secnfidnm peris, novem dicere colraudafnus, ac lili. ra voce
canonicam insltiuiionem, ac regularium dociorum unanimiter afrirmamus. Wi etenim in salulIPero !a-

smcta3 civildis consuetudinem, pio ac puro aflVetu bore iia direcli, nou possunt accurrere hora compe-
audire Oniversalller sludealis. Idcirco vobis, ve.DC- tenti ad divinura ofliciuin. Se<!, si Geri pofesf,
rubtles fratrcs.masime debelur, quia praesentis viiae conslilulae non praelereanl ante inslitutura debitum.
luce despecla, contemptoque veslrorum corporum III. — Quid agendum pro fratribui defunctis.
cruciatu.saevientern mandum jm-o Dei amore viles- Qua nio vero quilibel fralrum remanenlium.moili,
c.'re perenuiter proraisistis ; divino cibo refecti ac quae nuili parcit, impendil quod est impossibile
snliati, et dominicis praecepiis eruditi et Brmali, auferri : capellanis ac clericis vobiscum ad termi
posl mysterii divini eonsumm ilionem nullus pavc- num charitaiive summo sacerdoti servienlibus, cre-
scal ad pugnam, sed paratus sil ad coronam. D dilUm r/fficiiim el missam solemnilerpro ejusanima
II. — Quot orationes Dominicus, si Dei servitiuni ChristO anirai purilale jubemus offerre, fr tres
audire nequiverint, dicant. autem ibi astantes, et in oralicnibus pro fralris de-
Caeterum, si aliquis fraler negotio orienta fs
funuti saluie pernoetanles, centura orationes Domi-
(3) S. Bernardum inlellige.
861 REGULA TEMPLARIORUM. 861

nicas usquc «d diem seplimum pro lYalrfi riefunclo X. regulam iq malutinis g.incis Mirias tsneri jub«i
pprsolvant ; ab illo die quo eis obilus fiatrisrienun- mus.
tiauis fucrit, iisqiio ari praediciiim riiem. ccntenarius VIII. — De refectione convenlus.
numerus perleciionis iiilegriialem cum frateina ob- Iu uno quitiein palalio.sed melius dicilur refecto-
si vaiione habeat. Arihuc nempe riiviua ac mi-eri- rio,commuuiter toieibnm accipere orelimus, ubi,
c rdi cliitiiiate deprecanur, alque paslornli auciori- quando aliquid noce-sarium fueril, pro signorum
late jubemus, al quoliJie, sicuu irairi in vicibus i u.uantia, leniier ac priv.ni". .j>i;»*rpre oportet.
dabalur el debelur.ila qupcj cst necess. uiutn susten- Sic oinni tempuiv quaj vubis iu iffassaF)* sunl cum
talioui hujus vii.v, in cibo ct potu tantum, cuidam omni huiniliiale el subjeclione reverenliie pelito ad
patipeii donec ad quadragesiruurn diem iuipenrialur. inensam, cum Aposiolua dioal : l' 'nem tuum cum
Omnes enim aliiis ..[i.iiione-, iu.> in morle fralrum, sileniio nianduca [II Tkess. m). YX P.-almisia vos
el iii P iscli ili -uieiniii:ale,ca>ierisqi)e solennilatibus, aniinare tleliel, dicens : Posui ori meo custodiam,
Domiiio, pauperum cunin.ilil.mtiiii Clnii-ii sponlanea i I esi aputl me rielibcravi, ut uon dclinquerem in

aupertas iudiscrete retidgre eoiisueverul, oinnino liiujua (Psal. xxxviu), id esi, euslodiebam os raeum
prpbibepius. ne inale. loquerer.
I ^'. — anellani vicium et veslilum tanlum habeant. n IX. — De lectione.
In prandio et gftaa sernper sit suicta leoiio reci-
Alias vero oblatioues, el omnia eleemosynarum
tata. Si Duniinum diligimus, saiuiifera ejus veiba
geoera, quoquo modo flant.oapollanii, velaliisad
lempus in ancnlihus, uuilali ooiiiiiinnis capituli red- atque praepapta intentUsiina aure desidorare debe-

dere pervuili cura praecipimus. Servilores itaque mus. Leclor autem leclionum vubis indicat silen-

ecciesie victum el amialum,seoundum a'.ciorir tem tium.

lantiun habeanl.et nihil amplius habere pr esnnian.t, X. — De carni-i rcfectiom'.

nisi ruagislri sponie obarilative dederinl. In hebdomada namque. nisi Natalisdies Domini,

V. — De nnllibui defunctis qui luni ad ternnnum. ve! Pa-cha, vel feslum sancjse Marias, autOmnium
Suat namque domo Sancturinii eveneiii. vubis ter refeclio carnis suiTi-
rni iuis
I itl Oei, lemplique
Balomoiii, ad lermiatim miseidoOTdiler nobiscum cial: quiaassueia carnis comestio inlelligilur hono-

degenies.Unde ineQabili miseraiione vos rogatnns, rosa (/. onerosa] corruptio corporum.Si vero in die

deprecainur, et ad ullimum obnixe ji.bemus, ut si Martis lalejejunium eveuerit.ul esus carnium retra-

iulerim Ireinendapoteslasad ultiiiium (iiem aliquem hatur,in craslino abuudanter vobis impen latur. Die

perriuxerit, divino amore. ao fralerna pietale, se- auteraDominicoomnibusmililibusremanentibus.nec

ptem dies susteniationis, pro anima ejus, quidam non capellanis,duoferculainhonorem sauctae resur-
p
pauper habeat. rectionisbonum et idoneum indubitanter videtur.Alii
autem, videlicel armigeri et clienies, uno contenti-
VI. — Vt nullus frater
remanens oblationem faciat.
cum graliaruro aclione permaneant.
Decrevimus, ul superius dictum est, quod nullus
fratrura remanentium aliam oblationem agere prae-
XI. — Qualiter manducare mitites debeant.
Duosduos mamlucaro genoraliler oportet, ut
et
sumat sed die noctuque mundo corde in sua pro-
:

solerter unus de altero provideal, ne asperitas vilae,

fessione tHaneat, ul sapientissimo prophetarum in
vel furlivaabslinenlia in omni praudio intermiscea-
hoc se aequipollere valeat : Calicem salutaris acci-
piam(Psal. cxv), e! in morte mea mortem Domini
tur. Hoc amem juste judicamus, ut unusquisque
miles aut fraler aequalem et aequipollenlem vini
imilabor : quia sicut Chrislus pro me animam suam
mensuram per se solus habeat.
posuit ila el ego bro fratribus animam ponere sum
paratus. Ecce compelentem oMalionem : ecce ho-
XII. — Ul aliis diebus duo aut tria leguminum fercula
sufficiant.
sliam viventem Deoque placenlem.
Aliis nam diebus, videlicet secunda et quarla !o-
VII. — De immoderata statione. ria, necnon et Sabbato, duo aut Iria leguminum
Quod auiem auribus nostris verissimus testis iu- vel aliorumciborum fercula,aut, ut ita dieam,coc!a
soauit, vidclioet i.nmo !era a stalionc el sine men- D pulmenlana, oniuibus sufTieeie cretlimus; et ita
sura slando diviuum o.ticiura vos audire : ita lieri tcneri jubemus, ul lorte qui ei uno uon puluent
non praecipimus.imo vitupeiamus sed finito psal- : edere, ex alio reficiatur.
mo fenile exsiilternus Domino, cum invilatorio el XIII. Quo— cibo sexta feriu reficere oportet.
hyrano.omnes sedere tam fortes quaiu debiles. pro- Sexta aulem cibum quadragesimalera ob
feiia
pier scandalum evitauduHi,nos jubemus.Vobis vero revereutiara passionis omui congregationi, leiiiola
residentibus, unoquoquo psalmo fiuito, in recita- infirmorum imbecilliiale, semel .suirieere a lesto
tioue Gloria Palri, d s sedibus veslris ad aharia Omniuin Sanclorum usque in Pascha, nisi niaiis
supplicmdo, ob reverentiam sanctaj Trinitalis ibi dies Domini vcl festum tauolae M uias aiil apostolo-
noiiiinala3,sur^ere,el debilibus inclinare demonstra- rurn evenerit, collaudamus. Alio vero tempore, nisi
mus. Sic eliam in recitalione evangelii, el a 1 Te gonorale jejunium evenerit, bis relicianlur.
Deum lauiamus, et per lolas laudes, dr>n^!; liniio XIV. — Post refectionem semper gratias referant.
Benedicamus Domino, sfare ascribimus, eteamdem Post prandium vero et ccenam semper in ecclesia,
 i

863 JOANNIS MICHAKI.F.NSIS 801

hi prope est, vvl al it;i non est, iu codein loco.^um- A. MBfl COnaideratio. IJbi aulem qui tuinus Ind
ino procuralorl noslro.qui e*l Cbriatua, gratias, ut agal Deo gi tlias, el uon con->tnsieiur ;
qui vero in-
i, cuin humiliato oorde referre Inenodabiliter rliget liumiliet se pro inflrmi in exiollaiur pro
i (• i rius ; luinulis aut piupiTihus 1'r.iu'inenla, misericordia, el Ita omnia tnembra eranl in paco.

panibna lamen Inlegrls reeervalis, dUlribuere fra- Hoc atitem probibemoa, ut nulh immoderalara ab-
lerna obaritate debenlel jobentor. stioenllam amplecli liceit, sed oommunem rilam
XV.— Ut iecimm panii temper eleemosynario deiur. iostanter lene int.

Lioel pauperlalia praamium, qnod esl regnsm XX. — De quulitate et modo veslirnenli.

ccclorum, paoperibus procul dabio debeatar, vobis Vestimeota autem unias coloria aemper esseju-
tamen, qnoa Ghrisliana tiiies de illis indubitanier bemus, rerbi gralia alha, vel oigra, vel, ui ita dl-

falelar, decimuin tolius panis quotidie eleemosyna- oam, burella. Omnibus aulem rniliiibus professis in

rio vestro dare jobemas. hieme et in testale, si Bcri potest, alba veatimi
XVI. — Ut collatio sit in arbitrio magislri. concediraua,at qui (enebrosam vitam postpoaaerinl,
Cum vero sol orienlalem re^ionein deserit, el ad per liquidam el albarn suo condilori se reconcili.iri
lbernam [/. Iberiam] descendit, audiio signo, ut agnosoanl. Quid albedo, nisi iniiyra castitas? Cnsti-
e.viejup le nyionisconsueludo,oinues ad eoinplelas ™ - seourilaa mentie, sanitaa corporis e»i. Nisi enirn
oporlet incodere vos.ac prius generalem collationem unusquisque miles casius perseveraverit, ad perpe-
sumcre peroplamus. Hanc aulem collalionem in tuam requiem venire, el Deuin videre non poteril ;

disposilione et arbitrio magislri ponimus.ut quando leslanleapostolo 1'aulo Pacem seclamini cum om- :

voiuerit de aqua, el quando jubebit misericordiler nibus ct castimoniam, sine qua nemo videbit Domi-
ex vino temperalo compelenler recipialur. Verum num (llebr. xn). Sed quia hujusmodi indumeutum,
hoc non ad nimiam saiielatem oporlet et in luxu anogautiae ac superfluilalis aeslirnalione carere de-
fieri, sed parcius, quia upostatare etiam sapientes bel : talia habere omnibus juberaus.ut solua leniler

ridemus. per se vestire el exuere, el calceare ac discalceare

XVII. — Ut finitis completis silenlium leneatur. valeat. Procuralor bujus rninislerii pervigili eura
Finitis itaque completis ad stratum ire oportel. hoc vilare praesumat, ne nimis longa aut nimis
Fratribus igilur a compleloriis exeunlibus nulla sil curla, sed mensurala ipsis uienlibus, secundum
denuo liceniia lo jui in publico, nisi necessitale co- uniuscujusque quantilatem, suis fratribus tribuat.
genie ; armigero aulem suo quae diclurus est, leniler Accipientes itaque nova, vetera semper reddanl in
dicat. Est vero forsilan ul in lali inlervallo vobis de pnesenti, reponenda iu camera,vel ubi fraler, cujus
complelorio exeiinlibus,maxima necessilale cogente, esi minislerium, decreverit, propter armigeros et

de mililari negotio, aul de slalu donius nostrae, C clienles, et quandoque pro pauperibus.
quia dics ad hoc vobis sufficere non creditur, cum XXI Quod famuli vesiimenta alba,tioc estpallia,
quadam fratrum parle ipsum magistrum, vel illum non habeant.
cui domus dorainium posl magislrum est debilum, Hoc nempe, quod erat iu domo Dei ac suorum
oporleat loqui. Ilocautem ita fieri jubemus, el ideo militum Templi, sine discreliot.e ac concilio com-
quiascriplum est : In multiloquio non effugies pec- munis capiluli, obnixe contradiciraus, et fundilus
catum (Prov.x), el alibi 3/o/*j et vita in manibus : quasi quoddara vilium pcculiare amputare praecipi-
linqux (Prov. xvm). In illo colloquio scurrililales mus. Ilabebunt enim olim farauli el armigeri alba
et vcrba o'iosa ac risum movenlia omnino prohibe- veslimenla, umie veniebant <1am:ia imporlabilia.
mus,el vobis ad ledulum euntibus Dominicam ora- Surrexeruni namque in ultramontanis parlibus qui-
tionem, si aliquis ijuid slultum est locutus, cum dam pseudofralres, conju^ali et alii, dicentes se
humililaleel puritatis devotione dicere jubemus. esse de Templo, cum
de mundo. Hi nempe lan-
siut
XVHI. — Vt fatigatiadmatutinas non ntrgant. !as conlumelias lolque darnna mililari ordini acqui-

Faligalos neinpe milites non ita, ui vobis esl ma- sierunl, et clienles remanentes plurima scandala
nifestum, suraere ad collaudamus; sed oriri inde superbiendo fecerunt. Habeanl igilur as-
mati tinas
assensu magistri, vel illius cui credilum fuent a D sidue nigra sel si talia non possint invenire, ha- :

magislro, eos quiescere, et tredecim oraiiones con- beant qualia inver.iri possunt in illa provincia qua
slilulassic cantare, ul mens ipsorum voci concor- degunl, aut quo vilius unius coloris comparari po- 1

dei.juxta illud Prophnae: Psallite Domino sapienicr tesl, videlicel burella.

(Psal. xlvhi) : et iilud : In conspeclu angelorum, XXII. — Quod mililes remanenles lanlum alba
psallain tibi(Psalm. cxxxvn) : vosunanimes collau- habeant.
damus.Hoc aulem in arbilrio magistri semper con •
Nulliergo concessum esl candidas chlamydes de-
sisiere debel. ferre,aul alba paila habere.nlsi nominalis mililibus

XIX. — Ut communitas viclus inter fratres Chrisli.

servelur. XXIII. — Ut pellibus agnorum utantur.
Legflurin divina pagina: Dividebutur singulis, Decrevimus communi consilio, ut nullus frater

prout cuique opus erat (Acl. n). Ideo uon dicimus, remanens, pelles perenniler, aut pelliciam, vel ali-

ut sit personarum acceptio 6ed infirmilalum debct quid tale, quod ad usum corporis pertineat, etiam-
865 REGULA TEMPLAHIORUM. 866
quo cooperlorium, riisi agnorum vel arictum, ha- A cquos in tali negotio quolidiano idoneos, el arma,
beat. el quidquid ei necessarium fueril, emerc fi leliter
XXIV. — Ut velusla armigeris dividantur. jubemus. Deinde vero, ex utraque parte ae(|ualiie
Procuralor vel daior [lannorum omui observan- servata, bonu.n el ulile appreciari equos judicavi-
lia veteres semper armigeris et clieniibus, el quan- mus. Habeatur itaque prelium iu BCriptO,oe tradatur
doque pauperibus,fideliler aequalilerque errogarein- oblivioni : et quidquid milili, vel ejus cquis, vel
tendat. armigero, crit nccessarium, adjunctis el fcrris
XXV. — Cupiens oplima, deteriora habeat. equorum secundum facullalem domus, ex cadcin
Si aliquis remanens, ex debilo, aut ex
frater domo fralerna charilalc iinpendatur.Si vero inlerim
molu superbiae, pulchra vei oplima habere volueril, equos suos miles aliquo eventu in hoc servilio aini-
ex tali praesumplione procul dubio vilissima mere- serit, magister, prout facullas domus hoc exigit,
bitur. alios adminislrabit. Adveniente autem lermino re-
XXVI. — [/"/ quantitas et qualitas vestimentorum patriandi, medielalem pretii ipse miles divinoamore
servetur. C ncedat, alleMm ex communi fralrum,si ei placet,
Quantilalem secundum corporum magnitudinera recipiat.
largilatemque veslimentorum observare oporlet „ XXXIII.
D
:
— Qaod nullus juxla propriam voluntalem
dator pannorum sit in hoc curiosus. incedut.
XXVII. — Utdator pannorum in primis xqualitatem Convenit his nempe miliiibus, qui nihil sibi Chri-
servel.
slo charius existimanl, propter servilium, secun-
Longiiudinem, ul superius dictum esl,cumaequali dum quod professi, et propler gloriam summae bea-
mensura, ne vel susurronum vel eomminatorum titudinis,vel melum gehennae, ut obedientiam inde-
[f. crimiualorumj aliquid oculos nolare prassumat, sinenler magistro teneant. Tenenda est itaque,
procurator fraterno inluilu considcrel, et in
ul mox, ubi aliquid imperalum a magistro fucril,
omnibus supradictis, Dei relribulionem humililer vel ab illo coi magister mandatum dederil, sine
eogilel.
mora,ac si imperelur,moram pali nesciant
divinitus
XXVIII. — De superfluitate capillorum. in faciendo. De talibus enim ipsa Verilas dicil Ab :

Omnes fratres, remanentes principaliter, ita lon- auditu auris obedivit mihi (Psal. xvn).
sos habere capillos oporlel, ut regulariler antc et
retro, el ordinale, considerare possint ; et in barba,
XXXIV. — Si licet ire per villam sine jussu magi-
stri.
et in grennionibus eadem regula indeclinabiliter
Ergo hospitales milites propriam volualalem re-
observetur, ne superfluitas, aut facetia? vilium de-
linquenles,el alios ad lerminum servienles, depre-
notetur.
C camur, el firmiler eis jubemus, ut sine magistri
XXIX. — De rostris et laqueis.
licenlia, vel cui credilum hoc fueril, ii; villam ire
De rostris el laqueis manifestum esl esse gentili-
non praesumant, praeterquara noctu ad sepulcrum,
lium. El cum abominabile hoc omnibus agnosca-
el ad sialiones quae intra muros sanclae civitatis
tur, prohibemus et conlradicimus, ut aliquis ea
conlinentur.
non habeat, imo prorsus careat. Aliis autem ad
lempus farnulaulibus, roslra, el laquea, et capillo- XXXV. — Silicet
eiun ambulare solum.

ruin superfluitalem et vesiium immodeiv.tam lon- Hi vero ambulanles, non sine cuslode, id est
ita

giludinem, haberc non permiltimus, sed omnino milile aut fralie remauenle, nec iu die nec in

conlradicimus. Servientibus enim summo condilori nocte ilcr inchoare audeant. Iu exercilu namque
munditia inlerius exleriusque valde oecessaria, eo postquam hospilati fueriul, nullus rniles, vel armi-
ger, aul alius, per alria aliorum railitum causa vi-
ipso altestante, qui ait : Estote mundi, quia ego
mundus sum. dendi, vel cum aliquo loquendi, sine jussu, ut
XXX. —
De numero equorum et armigerorum. diclum est superius, incedat. Ilaque consilio af-

Unicuique vestrorum miliium tres equos licet Qrmamus, ut in tali domo ordinala a Deo, nullus
habere, quia domus Dei templique Salomonis exi- secundum proprielalem militet aut quiescat sed :

mia paupertas amplius non perraittit impreesentia- D secundum magistri iinperium totus sic incumbat,
rum augere, nisi cum magistri licentia. utillam Domini senlentiara imilari valeat, qua di-

XXXI. —
Nullus armigerum gratis servienlem fe- cil Non veni facere volunlatem meam, sed ejus qui :

riat. me misit (Joan. v).

Solum aulem armigerum singulis mililibus ea- XXXVI. — Ut nullus nominatim quod ei necessarium
dem causa concedimus. Sed si gratis et chari- erit quserat.
tative ille armiger cuiquam milili fuerit, non li- Hanc proprie consueludinem inler csetera ascri-
cel ei eum verberare, nec eliain qualibet culpa per- bere jubemus, el cum omni consideralioneob quas-
cuiere. rendi vitium teneri praecipimus. Nullus igitur fra-
XXXII. — Qualiter ad tempus remanentes recipian- ter remanens, assignanter et nominatim equum
tur. aut equilaturam, vel arma qusrere debel. Quomodo
Omnibus militibus servire Jesu Christo animi ergo ? Si vero ejus infirmilas, aul equorurn suo-
purilate iu eadem domo ad lerminum cupientibus, rum debililas, vel armorum suorum gravitas, talis
 ;

8(17 JOANNIS MICHAELENSIS 868

tur, ut sic Inoedere sit damniira c>m- \ libet ffalri data gratis fuerit, defei

mone, venlal i >, »el oul eil leb lo u mi- lapifero ; tj Tero aliier suus auiicuivel paremdare
lium posl magistrum, el causam yera lide niM 1 opus Mium nolueril, Imc pronut uon
1

;ra ei demonslfel ; in-le namque in diepoei- pjai, donec licenllam roagiilro »uo babeal. At cui
;
i

lioue inagistfl, iel posl eiun pfocufatorU, re« ie lala fuerit, non pigeal illi, si ulteri daiur, imo

Bl.
prb cerlo icial, quia si inde irascitur coni 1 .
Deum
XXXVII. — De frenis et calcaribus. agit. In hac autem prsdicia regula roinistratoroi
,uiuus ut omuiiio aurum v.l argenlum, qute non conliuenlur.quibua specialiler hoc miniilerinm
6uut divillae peculiares, in frenie el pcctoralibua, debelur e' concedilur de mala e 1
aacco.
oaloaribui, vel in lirevis, unquam appareani, Xl.IV. - - De mandueariis cquorum.
oeo alloul fratci remanenii emere liceat. Si vero Uiili> res est cunc i>, hoc praeceplum a nobia

charilalive lalia velera inslrumenla dala fuerint, conelitutum ut indeolinabiiiter amodo leoealur,

auruai vel argchtuffi laliier c>lore<ur, ne splendi- Nullus autcm fratef ficere prae-umat mai Incaria
dus color decor caeieris afrogantia videantur. Si
vel linea vel lanea, idcirco pnncipaliter facta ; nec
1 dala fuerini, magistor de t.libus qu.>d vulunii habeal ulla, excplo prolimdlo.
faciat. n XLV. — Ut cambiare vel quxrere nullus audeai.

X XXVI II. — Tegimen in hastis et clypeis non ha- Nunc aliquid restal, m nullus prosumat carobiare
bealur. sua, fraler cum fr.itre, sine licenlia magulri ; ei

Tegimen autem in clypeis el baslis,el furellis in aliq . id quierere, nisi fraler fratri, et sit re> parva,

lanceis,non babeatuf, quia hoc non proficuuui, vilis, non magua.

imo daiiinum nobis intelligiiur. XLVl. — Vt nullm avem cum uve capiat, nec cum
XXXIX. — Delicenlia magistri. cupiente incedat.

Licel magislro cuiquam dare equos, vel arma, vel Quod nullus hactenus avem cum avo accipere au-
qu&nttibel fem ciiilibet dare. deat nos communitcr jndioamus. Non coir.
XL. — De mala et sacco. eni'i) religioni sia cum mundanis deleoU
Sacculus ci mala com firmatura non concedun- i uh.i rer. , sel Duiniui praecepla libenler audire,

lur ; sic expodenluf, ne habeant absquc magistrj li- orati.nibus frequenler imcumbere, inala siia cum
centia, vel cui crednnluf domus post euni negotla. lacrymis vel gemilu quotidie in i''-.:tione Deo cou-
In hoc praesenti cipilulb procuratores et per di- liliMi. Cum homin.' qui.Jem lalia operaule cura

versas provincias dcgentes non conlinenlur, nec accipiire, vel aliu ave, nullus frater remaneus hac

ipse magister iUUllligtiar. principali causa ire praesumat.

XLl. — De legiitione litterarum. XLVII. — Ut nuiius feram a>cu vel bulistu percu-
Nullalenus cuiquam Iratruin lloeat a parentibus lial.

suis,neque a quoquam hominum,nec sibi invicem, Cu.n omni religione ire decet, simpliciler, et si-

accipere vel dare, sinejussu magislri vel procura- ne risu, bumiliier, et non multa verba,sed r. liona-

toris. Postqumi licentiam frater hahuerit, in prae- bilia loqui, et non s:c elamosa in voce. Si>f cialilcr

ei plaeet, leganlur. Si vero et a injungimus et praecipimus omui fralri professo, ne

sentia magistri, si

parentibug ei quidquam directum fueril.non praesu- in bosco cum arcu aut balisla aul jaculari audeat :

mat suscipere illud, nisi prius indicalum fuerit neccum illo qui hoc feceril ideo pergat,nisi gralia
magislro. Iu hoc autem capilulo magister et domus eum custodiendi a perfido gentili, nec curn cane sit
procuratores non continentur. aususclamare vel garrulare nec equum suum, cu- ;

XLII. — De fabulatione propriarum culparum. pidilate accipiendi feram, puugal.

Gum omne verbum oliosura generare Ut leo semper feriatur.

agnoscatur XLVIII. —
peccatum, quid ipsi jactantes de quod vobis specialiter creditum
propriis culpis Nam est cerlum,

ante disiri tuin judicem diclurisunt ? Oslendit cprle estet debitum, pro fratriLus vestris animas ponere.
prophela, si a bonis eloquiis propter lacilurnitatem atque iucredulos, qui semper Virginis Filio mini-
debet inlerdum laceri, quanto magis a malis verhis D tanlur, de terra delere. De leone enim huc legimiis
propter pcenam peccati debet cessari. Velamus i?i- quia ipse circuit, quxrens quem devorel (/ Pelr. v)
tur et audacter contradicimus, ne ali<iuia frater et manus ejus conira omnes, omniumqu* manus con-

remnnens, ut melius dicam, stullitias,quas in seeculo tra eum (Gen. xvi).

in militari negolio tam enormiter egil, et carnis XLIX. — De omni re super vos quxtita judtcium
delectationes miserrimarum mulierum, cum fralre audite.

suo, vel alio aliquo, vel de alio commemorare au- Novimus quidem persecutores sancla? Ecclesiaa

deat et, si forie referenlem aliquem talia audierit, innumerabiles esse, et hos, qui conlentionem non
;

obmutescere faciat, vel quanlocius potoril ciio pede amant, ineessanter crudeliusque inquielare festi-

obedientiae inde discedat, et olei vendilori aurem nanl. In hoc ijjitur eoncilii sentenlia serena con-

cordis non praebeat. siderationependeat, ut si aliquis in parlibus orien-

XLIII. — De quseslu et acceplione. talis regionis, aut in quocunque alio loco, super

aliqua res sine quaestu cui- vos rem aliquam quaesierit vobis per fideles et veri
Verum enimvero si
 : ;

809 REQULA TEMPLARIORUM. 870

amatores judices audire judicium pracipimus ct ; A LVII. - Vt fratrcs Tcmpli cum cxeommunicat ts non
quod juslum fuerii, indecliuabiliter vob:s fr.cere purucipent.
pracipimus. lloc, fratrcs,valde cavenduni alque timendum est,
L. — Vthxc regula in omhibus leneutur. ne ali |uis ex Chrisli militibus homini excomniuni-
Hasc oadera regula, iti omnibus rebus vobis calo nominatim ac publice, aliquo modo se jungere,
immerito ablalis, perenniler jubeir.us ul lenealur. aut tqs suas accipere prasumat, ne anathema rna-
Ll. — Quod licet opinibus militibus professis terram ranatba similiier liat. Si vcro interdictus tantum
habere.
et liornines
fuerit, cum eo participationera babere.et rem suam
Divina, ul credimus, provideutia a vobis in sah- carilative accipere,non iiiunerito licebit.
ciis bicis sumpsil exordium hoc genus uovuni reli-
gionis, ul vid-dieel heiigitjfli militiam kdmiscereti*,
LVlII — Qualitcr milites sxculares rccipiantur.
Si quis miles ex massfl er lni.mis.vel alier Bcccu-
et sic religio per rrililiam armata procedai, lio.^loin
|

laris, saculo vole.s renunliare, vestram communio-

sineculpa ferial. Jure igiiur judicamus, cum — ;
.-

* i

lites Templi dicattlini, vos ipsos, ob ir.signe meri-

nem el vilam velit eligere, non ei slalim aisentian-
lur, sod juxla illud Pauli, probate spirilus si ex Dro
tum et speciale probilatis, donnin, lerrnm el homi-
sunt, et sic ei ingressus concedatur. Legalur igiiur
nes habcre, et agricolas possideie, et jusie eos re-
gere, et inslitulum debitum vobis speeialiter debe-
B regula in ejus pra?senlia: el si ipse nraceptis tftpo-

lur itnpendi.
silnp Rcguhe diligenler oblernperaverit, tunc si nia-

LII. — Vl de male habentibus cura pervigil

gislro el fratribus eum recipere placuerit, convo-
catis fi'alribus.le8ideriiiiii cl pelitionem suam cunctis
habeatur,
animi purhaie paiefaciat. Dein ie vero terminus
Male haberitlbtlsfratrlbus supra oraniaadhibenda
prohiiiouis in consideraiione et providenlia mid-
cst ctira pcrVigil, ut quasi Chrislo eis servialur
slri, secundum houeslalem vil:e petentis, omnino
ui illiid fcvhhgelitJhl : Infirmus fui,et visilastis me,
pendeat.
methoriter letlealUr. Ili etenitt) diligenter ac patien-
ler porlandi sunt, quiade lalibus superna reiributio LIX. - Ut omnes fratres ad seeretum consilium
indubilauier acquiritur. non vocentur.
LLI. — Vt infirmis necessaria semper dentur.
Nonsemperomnes fralres ad consilium convoc.ic
jubemus: se t quod i.Ioneos et cousilio providos
Procuratoribus vero ihlirrnahtibm omni obscr-
vaniia atque pervigili
magisler cognoverit. Cuin aulem de majoribus
cura praciplmtls, ut queecun-
que SUslemaiioni diver^arutn inlirmilalum sur.l ne-
tractare voluerit, ut est dare communem terram,
deipso ordinc discepiare, nul fratrera recipere
vel
cossaria, IMeliter ac dUigenter juxta domus facui
talem eis adminislrent, verbi graiia, carnem et G ,unc omnem congregalionem, si rtlaglstfO placet,
volatilia, et ca-lera.donec saniiati resliluantur.
convocare est compelens audiloquecommuuis ca- ;

LIV. — Vt alter alterum ad iram non provocet.

piluli consilio, quo i melius el ulilius magister con-
sideraveril, illud agalur.
Pracavendum nempe non roodicum esl, ne ali-
quis aliqucn commovere ad iram praesumat quia : LX. — Qaod cum silentio orare debeant.
propinquilalis ct dlvititfi fraternitatis tam paupe- Orare fralres, prout animi et corporis alleclu»
res quam polentes, summa clemenlia sequaliter poslulaveril, stando vel sedendo, lamen summa
asirinxit. cum reverentia, simplioiter, el non clamoso, ut
LV.— Quomodo fral>es conjugati habeantur. unus alium non conlurbet, communi consilio ju-
Fratces aulem conjugalos hoc modo habere vobis bemus.
peniiittimus ; ul, si fraternitatis vestra benelicium LXI. — Vt fidemservienlium accipiant.
el parlicipalionem petunt, uterque suae subslanliae Agnovimus nempe complures ex diversis provin-
porlionem, el quidquid amplius acquisierint, unitati ciis, tam clientes, quam armigeros, pro animarum
communis capiluli post mortem concedant, et inte- salute animo ferventi ad lerrniuum cupientes in
rim bonestam vilam exorceant, el bonum agere domo noslra mancipari. Ulile est autem, ul fldem
franibus studeant, sed veste candida, el chlamyde rj eorum recipiatis, ne forte veleranus hosiis in Dei
alba noo incedant. Si vero marilus ante obierit, serviiio aliquid furlive vel indecenter eis inlimet,
partem suam fratribus relinquat et conjux de al- : vel a bono proposilo repeate exterminel.
sustenlamenlum habeal.Hoc enim inj us-
tt-ra, vita*
LXII. — Vtpueri,quandin suntparvi,non accipiantur
tuin cum fratribus Deo castilatem
considcramus, ut inter fratres Templi.
promitlentibus fratres
hujusmodi in una eademque Quamvisregula sanctorum Patrum pueros in con-
domo maneant. gregatione permittat habere, nos de lalibus non
LVL — VI amplius sorores non habeanlur. collaudamus vos unquam onerarc. Qui vero filium
Sorores quidem amplius periculosum est coadu- suum,vel propinqunm,in mililari religione perenni-
naro, quia antiquus hostis femineo consorlio com- ter dare voluerit, usque ad annos, quibus virililer
plures expulit a recto tramite paradisi. Itaque, armala manu possit inimicos Chrisli de lerra saucia
fralres charissimi, ul integrilalis flos inler vos delere, eum nutrial dehinc secuudum regulam in
;

setnper appareat, hac consuetudine amodouti non medio fratrum pater vel parentes eum staluanl, et
licet. suam petitiouem cunclispalefaciaut.Melius eslenim
 .

871 JOANNIS MICHAELENSlS 872

in paeritla non \ quam, posleaqnam vir fac- A ler, aliquid leve deliquerit.ipse ultro doliclurn suum
tu> fnerit, enor uiter retrabere. tatisfaoiendo magistro oitendat. De levibus, si cou-
LN.UI. — VI tenes lemper venereulur. BOetU tinem non hal>eaiit,levem pOLMiilenliam bai
rjoi aulem pia oonsideratione eoandom virium Si vero eo laeente per aliqaem alium onlpa oognila
Irabeeillilalem Bopportare ae diligeoter bonorare fueril, n.ajori el evideotiori •nbjaccat diseiplina el

oportel : el nallateooi in his quae corporis sunl ne- emendatloni.Si aulem grcve erit dclicium, relraba-
uia dislriole teneantnr, salva lamen auctoritate tur a familiaritate fratrom,nee cumilliesimulin ea-

Regula?. dem rnensa edat, scd solus refectionem surnat. Di-

spensalioni et judicio magisiri totum incumbal, ui
LXIV. De fratribus gui per divertat provincitu
proficiscuntur. salvus in judicii die permaneal.

Frelres Tero qui por divoraaa provincias dlrignn- LXVIII. — Qua culpu frater non umplius recipiatur.
tur, Regulara,in quantum vires expetant, servarein Anle oiiinia providendum eslne quis frater polena
cibo ei polu et ca-teris sludeant, el irreprehensibi- aui impotens.fortis aul debilis, volens se exallare et
liler vivant, ul ab his qui foris sunl bonum lestimo- paulatim superbire, ac culpam suam defeudere in-
nium habeanl, religionis propositum nec verbo nec disciplin slus rnaneal : emendare noluerit, ei
sed, si

nciu poilaant, sed maxime omnihus.quibus se con- 3 districiior correptio accedal. Quod si piis admoni-
bonorum operum exemplum
junxerini, sapientiae et liooibus,et fusis pru eo orationibus, emendare no-
et oondimontum pnebeant. Apud quem bospitari lueril, sed in magii ac magis se erexeiit,
superbia
decreverinl,fama optima sit decoratus : et, si lieri lunc.secundum Apostolum, de pio eradicetur grege :

polest,iJotii!is hospiiis in illa nocie non eareat lu- Auferle malum ex vobis (7 Cor. v) ; necesseesl ul a
mine, ne lcnebrosus boslis occisionem, quod absil 1
societate fralrum fidelium ovis morbida removealur.
inferal.Ubi auL*m mililes non excommunicalos con- Caelerum magisler, qui baculum el virgam manu
gregari audierint, illuc pergere,non consideranies tcnero debet (baculum videlicel,quo aliorum virium
tam lemporalem utililatem quam aeleruam aninia- imbecillilates sustentel, virgam quoque qua vitia
rum illorum salutem.dicimus.Illis autem Iralribusin delinquentium zelo reciitudiuis fenal), cotiailio pa-
ullramarinis partibus spe subveclionis ita directis, triarchae et spiritali consideratione id agere sludeat,
hac convenlione eos qui militari ordini se jungera Maximus.aut soluiior leniias cohi-
ne, ul ait beatus
perenniler voluerinl collaudamus: ut in
recipere benliam peccantis.aul immoderala severilas alapsu
praesentia episcopi illius provincias ulerque conve- non revocel delinquenlem.
niat, el voluntalem petentis praesul audiat. Audila
LXlX. — Ut a Paschuli solemnilate usquead festum
itaque pelilione, miltat eum fraler ad magistrum et Omniwn Sanctorum unam camisiam lineamtantum
p
ad iratres qui sunt in Templo quod est in Jerusalem, ^ sumere habeat.
el si vila ejus esl honesta talique consoriio digna, Inlerea, pro nimio ardore orientalis regionis, mi-
misericorditer suscioialur, si magislro et fralribus sericordiler consideramus, uta Paschali festivilate
Lonum videiur. Si vero interim obieril, pro labore usque ad Omnium Sar.clorum solemnitatem unicui-
et fatigatione, quasi uniex fralribus, lolum benefi- que una camisia linea lanlum, non ex debito, sed
cium et fraternilas pauperura et commililonura solo gratia detur, illi dico qui ea uti voluerit : alio
Chrisli ei impendatur. aulem tempore generaliter oranes camisias laneas
LXV. — Ut victus cequaiiter omnibus distribuatur habeant.
quoque congrue et ralionabililer manulenen-
Illud LXX. — Quot et quales panni in lecto sint neces-
dum censemus, ut omnibus fralribus remancntibus sarii.

viclus secundum loci facultatem aequaliler tribuatur: Sin^ulorum quidem, non aliter, pcr singula lecla
non enim est utilis personarum acceptio, sed inOr- dormienlium dormire, nisi permaxima causa vel ne-
mitatum necessaria est consideratio. cessitas evenerit, communi consilio collaudamus.
LXVl. —
Ut milites Templi decimas habeant. Lcctualia vel lectislernia modeiata dispensalione
Gredimusnamque relietis affluentibus divitiis vos magislri unusquisque habcat credimus enim po- :

sponlaneae pauperlaii esse subjectos, unde decimas D lius saccum, culcitrarn, et cooperlorium unicuique
vobis communi vita viventibus jusle haberehoc modo sufficere. Qui vero ex his uno carebii, carpiiam ha-
demonstravimus. Si Episcopus Ecclesiae,cui decima beat, et in ornni tcmpore tegmine lineo, id est ve-
juste dehetur, vobis charitalive eam dare voluerit, luso, frui bene licebit : veslili autem camisiisdor-
assensu communiscapituli deillis decimisquas tunc miant, el cum femoralibus seraper dormiant. Dor-
Ecclesia possidere videtur vobia tribuere debel. Si mienlibus itaque fralribusjugiter usque manenun-
autem laicus quilibet adhuc
ex patrimonio illarn vel quam desit lucerna.
suo seipsum in hoc
damnabiliter ampleclitur, et LXXI. — De vitanda murmuratione.
valde redarguens, vobis eamdem reliquerit, ad nu- ^Emulationes, invidias, livorem, murmur, susur-
tum ejus qui praeest tartum, nne consensu capiluli rationes, detractiones, divina admonitione, vitare,
id agere potest. el quasi quamdarn pestem fugere, vobis preecipi-
LXVII. — De tevibus et gravibus culpis. mus. Studeat igitur unusquisque vigilante animo,
Si aliquis frater loquendo, vel raililando, aut ali- ne fratrem suum culpel aut reprehendat, sed illuc
 873 GUALTER. ET GALBER. DE VITA ET MAKT. B. CAROLI BONI. — COM. VRJEV. 874
Apostoli studiose
.
secum animadvertat
, ,, ..
: Nc
.,
sis cri- \ LXaIi. — ...
omnium
Ut
,.
muuerum
. .

uniantur oscula.
uum au-
. .

minator, nec susurro in populo [Levit. xix). ' "

tom fratrem liquido aliquid peccasse agnoverit.pa- Periculosum esse credimus omni religioso vul-
cifice el fratcrna pietato, jnxta Domini prneceptum, tum mulierum nimis attendere.et ideo nec viduarn,
intcr se et cum non
illum solum corripiat: el, si ncc virginem, nec mairem, necsororem, nec ami-
audieril, aliuin fratrem adhibe.it sed si utrumque : tam, nec ullam aliam feminam aliquis frateroscu-
contempserit,in conventu publiceobjurgetur oraui lari prssumat. Fugiat ergo feminea oscula Christi
omnibus. Magnae enim cscitatis sunt, qui aliis de- militia, per quie solent homines saepo periclitari ;

trahunt ; el nimioe infelicitatis sunt, qui se a iivore ut pura conscientia et secura vita in conspectu Do-
minime custodiunt undein antiquam
: versuti ho- mini perenniter valeat conversari.
stis nequitiam demerguntur.

ANNO DOMINI MCXXVII

GUALTEHUS
TARVANNENSIS EGGLESI^E CANONIGUS
ET

GALBERTUS BRUGENSIS
DE VITA
ET MARTYRIO BEATI CAROLI BONI
FLANDRIjE comitis
(Bolland. Acta sanctorum, Martii tom. I, die- 2, pag. 152)

;
GOMMENTARIUS PRiEVIUS
|I. Vita B. Caroli ab auctoribus coceuis aliisque B Vita B. Caroli, num. 38, dicitur Simon episcopus,
scripta. Nomen martyrologiis inscriplum. Ossa ele- uxoris Caro u Boni frater) sc i|i ce t uterinus. Nam
mater ejus Adelada, sive Aleidis, mortuo Tarsi in
1. Brugis, celeberrima Flandrorum urbe, anno Cilicis 18 Octobris.anno 1102, Hugone Magnopriore
U27, die 2 Martii, occubuit martyr B. Carolus Bo- marito, iterum nupta est Rainaldo comiti Claro-
nus, nobilissimae illius provinciae marchio, seu co- montano, eique peperit Margaretam, dein a Carolo
mes, ab aliquol seditiosis hominibus in lemplo S. Bono in uxorem acceptam. Familia regia Caroli
Donatiani interemptus cujus mox virtutem divina
:
Boni infra in Actis explicatnr.

clementia, patratis ad ejus corpus miraculis, emi- 2. Alter episcopus,qui Ecclesia? Tarvanensi prse-
nentiorem orbi ostendit unde plerique piincipes
: erat, erat B. Joannes, vir eximia ct sanctitate et
Flandriae in vindictam sceleratissirriae neeis quam- doctrina clarus anno 1130, die 27 Januarii mortali
primum advolarunt.Suberant in regimine ecclesia- hac carne exutus ; cujus illustria Acta ab auctore
j
stico ditionis Flandriae eotempore potissiinum epi- cuaevo conseripla ad illum diem edidimus. Hujus
scopisTornacensietTarvanensi.Horumprior,qui si- beati episcopi mandato,comitisCaroli genus,vitam,
mul episcopuseral Noviomensis,appellabaturSimon necem et vindiciam magno cum judicio scripsit
filius Hugonis Magni, fralris Philippi I.Francorum r> Gualterus^ejuedemEcclesisTarvanensiscanonicus,
|regis:eratqueSimonispatruelisLudoviciVl,Grossus ac dignitate, ul post ipsa Actain codicibus antiquis
dictus, qui tunc Francis imperitabat, eodem avo legilur, ^rchidiaconus et ipsi B. Carolo ante fami-
Henrico I rege prognatus. Apud Galbertum infrain liaris. In ms. Chronico universali Theodnrici Paul

Patrol. CLXVI. 28
 ; »

875 ,,i w.TKHi GAJLBERTUl DB ViTA ;.i maKT. u. CARO i BONI. ,

us presbyler llruyensis. \ <

_'estum est : atquead hoc quuaimein-
I Vita, num. ' 1 - i, ut scriplu

ii ftjmiUi Ipram avocatom.ipBi tertio KaJeod is c^> temporevaloii

Martii, idest, triduo aot< oecem.adruiaM :et oum. notariod, constat ex

;u die c .ilnquens cum cuiuite, Beqoentibus t oarranlurde Frumaldo notario :q

aD ipso de eaiderio martyrii aooeperat. (l ;iu ano > 1 130 inlcr ilhisii

dfuerat.curn sanctua comes Tbeoderioi Alaatii donatioo mo

i relor, i um. i5 : « D um testatur se qua; de faotffliodicat diplomaaMirso inNotitiaK
morte ajua et miruculis relulit, viri reiigioai domioi JJelgii, c. 139, pobiicatom. Dan

Heliffl Brugensia deoaoi, Promoidi, ^uroeosia pr«-

autiquissimo codice ms. quem ante ipsius I

m, et aliorom olerioorom et laicorum.qui se ea tempore uui doq dm postex

vidies !alQrmabaDt,cogoovi8Be lestimonio." lv oum.
tulinmsque com doplici ms. Brugeosi. Alium
isserit se « cognovu-se ex relaiione clerici.ascili
(.odicem habuit Andreas Che?nfflUB,cx quo plui
cum Ipras abiret. Et nuni. allegalin IlisiuriugcnfculogicafatuiliurumGsnensis,
a Bertulyho prsposito, »

70 ait « testatos eBBe sibi Boiscitanti plerosque.qui Ardrensis, Gundensis et C ilceaeet;sis,i se auno l<J3i

adfueruot, viros religiosos, quorum

veraces edita. Habuit dein eomdem codicem Oiiverius Ure-
et
B
unu.u. Absalonem Amandi abbatem,pro
Bcilioet S. ditis, ac seepius in Geneulogia cotuilum Flandriffl

suffl Baiictitatis meiito nominari dignum» censoit. coususe>l,ettnodouBscivulurIprisapud hujusgene-

ProBecotoa est illa qu» uti in fine ante epilogom rum Joannetn Baptistam Bonart, orbis illius syndi-
scribit, « iofra duos fere post mortem comitis ir.cn- cum: ex quo curavi loca non, ulla conferri.
ses consummata Boot. » Videtor pl.me Goalteros eadem Vita olim Gallico traoalata, cujus codiccui
proximis post obitum meusibus Vilam hanc a se manuscriptum se insua bibliothcca babere tcstatur
conscriptaminlucem edidisse. Meminit frequonter Peti us Scrivcrius in Principibus Hollandiffl a;ri inci-

Quilielmi Iprensis, patre Philippo comite prognati, sis et commentariis untii|uorum auctorum illuslra-
filio Robortt Friaii, quem Uuna. 73 sohni) tradil a tis, et ooBnolIa pagina 42 transcribit, « etGall
Ludovico rcgc GaUiarum et Guiiielmo Not Ibu.anno Brugensis, inquit, oculuti tostis (ide,qui Curoli I3uni

in comitem FJandfiffl assumpto, « commendatum Viiam etcffldcin peculiari libcllo cxsequitur.» Q

fuissecaetellatiolnsulfflcustodiendum,» quod faCtUtal tumcn eum ^rnilretur Gullica lingua Bcripsi8se,roi-
fuit 27 Aprilis at silentio premit;
eumdem Guiliel nus probamus, cum nilor linguac, qui in par;
mum circa 9 ^eptembris Brugas captivum tuisse iJlo transcripta elucel, non videatur fuisse istius Sffl-
adductum, ut scribit Galbertus in altera Vita.num culi, maxitne apud extcrnos Flandros. Dein com

131. Damus hanc Vitam ex pervetustis codicibus C anliquissimi et quamplurimi sunt idiomaie Lutino,
munuscriptis Brugensis ecclesise cathedralis S. Do- quo eum scripsi L-3e non dubila'nus,uti illo tempore
natiani et abbatiae Dunensis, et alio ms. nostro, acta publica solebant a notariis conscribi.Deducitur

contulimusque cum ea quam anno J6I5 Parisiis ex hfflc historia,ut num. 25 dicitur, « per distinctiones

bibliotheca S. Mariffl Igniacensis edidit,sed taeito dieruin et gestorum,q,ifflin ipsisfacta sunt diebua,
nomine,JacobusSirrnundus: cuiinterim eamediiio- usque a.l vindictam subnotatam infine opusculi.
nem ascribunt Philippus Alegambe in Bibliotlieca Ob qutB veiba po-sent videri poslea ab auctore

ietatis Jesu, Valerius Andreas in Bibliotheca abjecta esse quffl de defVctione Fiandrarum a Guil-
Belgica, Aubertus MirfflUB in Fastis Belgicis, Anto- lielmo Northmanno comite, el elcctione Theoderici

nius Sandcrus De sanctis Flandriae, aliique. txstat Alsatii et variis utrinqun bellis gestis usque ad ob-
eadflm Vita Hagiologio ms. bibliothecffl Rubeffl-
in itum Guilielmi narrautur quffl no3 cum ad B.Caro-
Vallis canonicorum regularium prope Bruxellas, lum non adeo spectent, rnallemus omittere,si i

et in codice ms. Tornacensi monasterii S. Mar excusaaiibi exsiarent. Verum cum aliqua inde ex-
tini. cerpta ab Andrea a Chesnaeo et Oliverio Uredio

3. Alteram B. Garoli Vitam conscripsit Galbertus allegentur, et nos etiam infra aliqua proIeramu3,

Brugensis, et urbis sus publi:us notarius,et in ple- D ui. recta familiffl Stratensium notitia habeatur, in-

risque testis oculatus quem summa diligentia om- :

tegram damus, ut plenain lector rei gestae scien-

nia coram observassi1 colligimus ex iis quae num.59 at.

scribit his verbis « Inter tot noctium pericula et

:
4. FJorebat eodem teinpore cum Carolo comile

tol dierum cettamiua, cutn locum scribendi eu o f Sugenus, abbas S. Dionysii prope Parisios creatus
Galbertus oon haberem,summam reruin in tabtilis anno 1123, vita functu3 anno 1152. Hujus calamo
notavi, donec aliqua noctis vel diei exspectata pace, babemus exarala Aeta Ludovici Grossi Francorum
ordinarem jecundumrerumeventum descriptionem regis, quibus interserit compendium rerum in nece

preesentera, et secundum quod videtis el legitis.in B. Garoli ejusque vindicta gestarum editum eisdem

arcto positus fidelibus transcripsi neque quidsin- : fere verbis in Auctario Aimoini, lib. v, c. 5i,quod

guli ftgdrent prac confusione et infinitatione notavi infraalusjam iudicatis Aclis majoribus prfflponimus
sed boc solum intettta mente notavi,quod io obsi- Habernusprajtereaantiquumrbythmum,quo lainen
dione commaoi edieto et facto ad pugnam et ejua latio dcmorle Garoli comitisejusque vindictaconti
 877 COMMENTARIUS PR^EVIUS. 878
ir quernia porvetusto codioe reperit memoratua ^. trus Canisius Matyrologio lingua Germtnica edito
antc Jacubus SirmunduB, descrijt^iL uc PurisiisAn- inscrip-it his vuibis « [lem bo.ita rncinoria sancti
:

tverpi&m anno 1634 transmisit.Sunt etiam aliquot martyris Caroli, co v.itis Flandriac, qui Brugis iu
epitaphia olim de B. Curolo facta, et a Jucobo Me- aede cathedrali apud S. Donatianum quie3cit.»Saus-
jero lib. iv Annalium Flundriae excu^-a. sajua in Martyrologio Gallicano inter alios hujus
Vilam et martyriutn S. Canuli regis Daniffl
5. regionis sanctos eumdem refert in verbis : » Brujiis
aucis poslmorlem ejus annis descripsit jElnoil-us in Fliindria.tum sub metropoli Remensi, S. Garoli,
1

monacbus Cuntuarien.SiS,quara Hafniae sub iniuum
hujus saeeuli excusam, iterum accuratc correciain
Lionibua suis illustravit.ediditqueetium llalniae
unno 1631 Joannes M< ursius. liuic S. Canuti Vita
in codice ms. a ijuncta fuit Passio S. Curoli comilis
cognuuif nto Boni,provinciflB hujus comitis et marty-
ris,lilii S. Canuti Daoiffl regis, itidemque maityiis
gloriosi.»Attexitur dein compendium vitaeet necis;
et basilica S.Domitiuui dicitur.quae esl S.Donatiuni
episcopi Ramensis aliaquae infra rejiciemu8,addun-

'rix, dicti Ganuti fiiii, et bis etiam cum illa lur excitatoMejero etMolano inlndiculo sanctorum

excusa.auctor llliusauoiiymus est et torsun Danus, Belgii etNatalibus eorumpem sanctoruin.Celebrant

ccrte familiarumGallirarum^Flandricarnmetetiam eumdem Miraeus in Fastis Belgicis, BalduinusWil-
Anglicanarumnonsatis gnarus.Eascriptorismendu ^ loliua inHagiolo.-io Belgico, Antoniusde Balinghem
non observavit Meursius.vir in antiquitate Graeca in Fastis Marianis, aliique.

m gis eruditusquam in horum regionum historiis, 8.« Sacraeujusdem ossa, inquit Miraeus,etumulo
uti de rebus Danicis alias observavimus. Gaeterum levata,in sacrariocanonicorum cathedralis ecclesiae
illa acta.ne moles cxort'Scat,omittimus, cum curio- S. Donatiani religiose asservantur.Fuit vir procera

sus lector excussa possit perlegere. admodum statura, novem scilicet pedes longus cui :

6- Vixit ante trecentos annos Joannes Iperius. longitudini corporis nierabra el ossa, quse hodie
abbas Bertinianus urbe Audomaropolitana, qui
in magna cum admiratione ibidem spectantur,respon-
studiodelectat'J8 historicoconseripsitChroniconsui debant. » Addit Molanus « Eodem die in sacrario
:

monaslerii, quod apud nos manu exaratum habe- sermo de ejus meritis habetur, et reliquias populo
mus. Ilic capitulo 41, parte 2, agit de vita et nece exhibentur. Ex vulnerato cranio seepius bibunt fe-
B.Garoli.ac nonnulla suo monasieriopraestita bene- bricilantes. Ad locum dejectionis supra summum
ficiaadditab aliis non indicata :quae reliquisomis- altare erecta est amajoribus cruxeum quatuorcla-
si-adpriorem vitam adnolamus, utietiamqnae nar- vis in niemoriam ejus: quomodopassim inviiscru-
rantur aliter in Chronico ms. monasterii S. Andreae ces erigi eolent in memoriam caesorum erectee. »
apu-i Brugenses, Arnoldus Bostius, c.irmelita Gan- Ho3c Molanus « Carolus Philippus de Rodoan IV :

dcnsis. qui a ducentis annis inter Belgas eruditos u episcopus Brugensium.zelodevotionisetpiiaffectus,

habebatur, libro De palronatu beatissimaeDeiGeni- quem habebatadossa illustrissimiquondamcomilis
tricis semp.Tque virginis Mariae de Monte Garmeli Caroli Boni anlo altare sacelli B. Mariae virginis in
cap.7 appellat « Carolnm marlyrcm, Cannti Dano- ambitu supra chorum, ubi certa capellania sanctis-
rum regismartyrisque niium,scutumjustorum,ma- simae Trinitatis fundala est, crudeliter interfecli,
lorum gladium,qni tirocinii sui primitias in Hiero- decrevit cum consensu dominorum de capitulo ho-
solyma Novi et Veteris Testamenti matre uostrae- neste exornari facere capsulam dicta ossa continen-
qu ! salutisofficina tulanda,Jesu Christo consecra- tem rubro holoserico,ettransferri ac collocarisupra
vit. » altare praedicti sacelli suis etiam sumptibus occlu-
7. Auctor ms. Florarii sanctorum medium inter dendi etornandi.Domini de capitulo.habita desuper
alios sanctos memorat comitem Carolum cum hoc deliberatione,in praedictumcapsulaeornatumetsacelli
elogio : « In Flandria apud oppidum Brugas deposi- ocelusionem,ejusdemquecapsula?(occlusionesacelli
tio B. Caroli martyris Fiandrorum comitis, filii B. prius facta) translationem condescenderunt die 23
iCanuti martyria, inclyti regis Daciae, patris paupe- Februani.anno 1516. At postea dicti domini de ca-
I
rum et Ecclesiarum protectoris devotissimi qui : pitulo,ad propositionem etinstantem requisitionem
jircaannum salutisraillesimum ceutesimumetvice- D ejusdem reverendissimi episcopi, ob varias causas
simum seplimura, anno principatus sui octavo in allegatas animos eorum moventes,ordinarunt diel
!

ecclesia S. Donatiani coram altari S. Mariae psal- Martii,anno 1590, quod cras et in poslerum in me-
,mum quinquagesimum,tnbusprioribus poenitentia- moriam quondam Flandri® comitis Caroli Boni in-
lium dictis, recitans, eleemosynas>|iie pauperibus juste occisi,missa solemnis de sanctissimaTrinitate
tribuens,manu servornm suorum propter justitiam celebretur.prout celebrata fuit.» Sunt haec allegatis
jocciditur Christo,quod acceptus eifuerit,complu-
;
verbisregistro actorum capitularium ejusdem eccle-
rtbus statim signis innotescente. » Kumdem cele- siae Brugensis inscripta.quorum extractum etiam a
jbrant llermannusGreven et Joannes Molannsin suis D. Matino secretano subsigatum nobis procuravit
adUsuardum adilitionibus.Gdesinius insuo Marty- archidiaconus Brugensis, D.Arnoldus Crabeels juris
Irologio Romano ista habet « Burgis (imo BrugisJ
: utriusqne et sacra theologiae liceutiatue. Ne ulla
5. Caroli martyris. Hic Canuti regis martyris filius enim nobis deesset rerum gestarum et scriptarum
,aon minori gloria martyrii coronam accepit. » Pe- notitia, ipsi Brugas profecti coram tdngula observa-
879 GUALTKItUS ET GALBEHTUS OK VITA ET MAIIT. 13. CAHnl.I BONI. »N«)

vimus-.etsacraos^i h r.aroliinsacrariocanonicorum A. Lipsii individuum socium Gallifi, Ilaliaeit Germa-

ruth<'dralis i S. Donatiani veneruti sumus. oin aeademias atque anliquitites luslr.isse,» tradit
8 II. Fabella n B.Caroli in Annalibus vemacu* po9taliosGulerius Andreasin Bibliotheca lielgicajn.d
lis Flandrorum repertat et posteriorum seriptorum faHitur,diimlibe:liimdeCuroli Boni Vita ab eoconsofi
historiis inserta. pta tradidit Parisiiseditum: quem filius ejus Jacobus
9. Quae hactenus expendimus circa auetores qui Lcrnutius ase auctum curavit postmoi t >m parentii
vilam et necem B. Caroli,et vindirtam de Bceleratia Brugis aono 1621 cxcudi, pra-! xcussapa-
homicidissumpt iu) descripeerunt, ejusmodi Bontut tris papyracea sujjpellcctile.eum multum incarrecte
vix ulla possint solidioradequocunquc sancto spe- et festinanter exaratum n ,ideoquc se limam
rari.Namlittcris tradidenmi nt plurimum ea quihus ;i>i hibuisse, interpolas>e, necnon quaediin adjecisse
intcrfuerunt ipsi, qua>que geri vidcrunt, aut certe quB3 rei congruere censuerut. » 0:i qu« verbu ar-
narrarunt quaeab iis acceperant, qui suis ista ocu- bitramur seniorem Leroatiumista injuventutecom-
lisluerant contemplati.Dein variiauctoresdistinctis posuisse,cum nevcl unum ex supraallegutis aucto-
procul sua quinque Acta, ignari aliorum scri-
loi.-is ribus legisset,quorum nusquam etiam meminit uc ,

ptionis exararunt.utpote Tarvanae (iualterus archi- dcin nuctumhorum notitiam,illum commentarium

diaconus, Brugis Galbertus notarius,Parisiis Suge- ~ abjecisse delbrmem et necdum adhibitaullima lima
ris abbas S.Dionysii quibus consentiunt auctores
: impolitum.imo viro erudito indignum.ut istis fabcl-
rhythmi antiqui et epituphiorum.chronologus mo- lis nomen apponeretur.Marginibus adscripti legtm-
abbas Bertinianus, et in
nasterii S. Andreae, Iperins lur,Terenlius, Salustius, Cicero, Apulcius, Cujacus
nece B. Caroli anonymus Danus. Addi potest Joan- ob verba formulasque loquendi incertas, sed non
nes Brando Flander, ordinis Cisterciensis ac sacrae absque juveniiis animi nota.
theologia? doctor, in Dunensi refugio Brugis anno 11. B. Carolus vix susceperat gubernacula Flan-
1428 vita functus, qui in Clironodromo ms. plane drioe rcgenda, quando Clemenlia, maler cornitis
consentit.Exstat opus illud tribus tomis Lovaniiin Balduini defuncti, tunc duci Lovaaiensi nupta,v»-
collegio Atrebatensi nitidissime in pergameno exara- riis sibi adjunctis principibus, conata fuit euin a
tum. Aliud cxslat Chronicon ms. in collegio Lova- regimine dejicere. Hinc exortum,inquit Lernutius,
«

niensi Societ.Jesu de comitibusFlandriae, usque ad bellum atrox. Cum Aldenardumresisteretmu-

. . .

Ludovicum Malanum siveannum 1381,quodconve- lieri, et dominantis imperium agnoscere nollet,

nit. Omitto Robertum Gaguinum, Nicolaum Giles invasit violenter oppidum Nerviorum vetus, et mi-
aliosque rerum Francicarum antiquiores scriptores, litibusinpraedamconcessit, interfeclis ferro civibus
in hac controversia consentientes. Praeterea in no- ad unum, a calvo, ut dicitur, ad calvum, etdomi-
stris adnotationibus contulimus particularium per- U bus igne funditus assumptis. Sunt tamen exrerum
sonarum actiones cum plerisque historicis coaevis, nostrarum scriptoribus nonnulli, qui mitius actum
qui res tunc temporis in Belgio, Gallia, Germania, cubi urbe et civibus narrent, velintque punilos re-
Dania, Anglia, Italia et procul dissita Palaestina bellium primos, civitate incolumi, bonisque inco-
gestas, scripto posteris reliquerunt: ad quodpluri- lentium salvis. Quidquid horum est, fides sil penes
mum juverunt antiquadiplomataregum.principum, auctores. Ego Annales, quos vidi vernaculos secu-
episcoporum,etpotissimumcomitum Flandriae pro- tus sum,neo judicium interponoin re controversa, »
genitorum B. Caroli ejusque postmodum successo- haec Lernutius,qui exeisdem Annalibus vernaculis
rum,ut veritas undequaque appareal stabilita. ita Adfacimus tum crudele hortatores
progrelitur: «

lO.Interimhisce omnibus neglectis conflatumest fuerunt et adjutores comes Montanus et fani S.

ex contrariis diversioqueatque inter se reputrnanti- Paulicomes, cum Hesdinio comite. qui praeter . .

bus studiis monstrum, quod quasi divinum oracu- Aldenerdaeexitiutn plura malaFlandriaeintulerunt.»
lumapud quamplurimos,etiumvirosnonineruditos, H«c ibi, sed judicio suo non interposito fidem re-
susceptum est, et Flandriae Chronicisinsertum.Ex- linquit penes auclores, scilicet istius Chroniciver-
slat simileChronicon idiomate vulgari Belgico typis naculi Flandricarum rerum et nonnullorum, quos
Antuerpiensibus anno!53l excusum :cujuspriorem D mitius actos esse cumurbe et civibus narrare dixit,
partem ad annum usque 1488 deductam reperimus visus indicarcMejerum et Marchantium,quos post-
Brugis manu exaratamin codice sub fidem aliquot modum allegat, et de quibus infra latius agemus.
foliismutilo. Quoe vero in hisce Chronicis de nece Silet de his Marchantius. Verba Mejeri sunt ista :

B.Caroli leguutur, eadem seorsim circumferuntur, « Aldenardam invasit Clementia atque incendit,

atqueetiam nunc« singulis annisBrugis pro foribus ibique cives quosdam ultimo affecisse fertur sup-
templi leguntur,inflati prius sex cornibus a dominis plicio. » Ila mitius explicat Chronicon Mejerus, in
totidem praediorum rerumve clientelarium denun- quo solum « occisos esse cives » legitur.Adjunxit
tiatoni huic obncxiarum « uti ea leguntur in Com-
: Lernutius,« ad unum, a calvo ad calvum, » ut hoc
mentsfrio Jani Lernutii de natura el cultu Caroli posset uti adagio. At ms plane nihil actum tunc
comilis, necnon de caede ipsius et vindicta in per- fuisse circa Aldenardsm arbitramur sed quae : post
cussores mox secuta.Fuit Lernutius viris litterarum necem B. Caroli contigerunt, hunc non recte esse
humaniorumamantibus annumeralu.s,queni «Justi translata. Gualterus archidiaconus, qui tunc vive-
881 C0MMENTARIU3 PR/EVIUS. 882

bat, infra cap. 3 Vitoe B. Garoli accurate describit A in comaedias vernaculas,quae vulgorethoricorutn ro-
tumultus bellicos a dicta ClemenLiaexcitatos,milla manciaj appellabantur,solebantqueproposito bravio
hujus excidii Aldenardensis factu mentione.At posl in publico urbium accursu exhiberi. Tempus dicti
necein B. Caroli « in Aldenardacomes de moutibus dramatisassignarr.ussaeculumChristidecimumquin-
se et suos introductos munierat, ad invadendum tumquandoBrugensisurbspraereliquisBelgiicivita-
regnum Flandriarunu, quod sibi jure cognationis tibusceleberrimumhabebaturemporium,acseptem-
justius pertinebat. » Mox circa 17 Aprilis « Baldui- decim numerabatregnorumacnationum tribus,quae
nus ex Alst et Razo curn gravissinio Gandensium aedes hic suas ac collegia habere solebant. Ex his
extTcitu obsederunt caslrura Oldenarda. Tunc co- suam scenam in hac comcedia habuerunt Hansea-
mes de Montibus cum burgensibus ejusdem loci et tici,quos Lernatius lucripetam gentem Oosterlinga-
militiae impetu irruit super Gandenseset conversos rum appeliat, qui eentum et pluribus post necem
in fugam, alios interemit, alios vulneribus infecit B. Caroli elapsis annis cceperunt coire, interim
et rnultos cepit.Major quiiem fugientium pars sub- quasi ex septentrione magni frumenti copiam na-
mersa est fluctibus ipsius, qui navibus devecti,ob- vibus advexissent, in iheatrum inducti, emplores
Bidioaem praeordinaverant. Dein sub initium Maii habuissefingunlurBertulphum praeposilum ejusque
Ludovicus rex ib.it versus Oldenardam, ubi comes D fratrem Lambertum. Suberant societates hae sive
ex Montibus infestaverat terram nostram, ibatque respublicae Hanseaticae quatuor celeberrimis urin-
per Gandavum. Sed et comes noster Guillielmus bus, Lubecae, Coloniae, Brunsuicae et Dantisco. Sub
Northuiannuspraecesseratregem,etineenderatmauu Lubeca censebantur IIamburgum,Bostochium,\Vi-
violenta suburbium usquo uJ turrim lupide,im et : smaria,Stralsunda,Luneburgum,Stetinuin,aliaeque
plures igitur, qui suffugerant, in ecclesiam iliius his vioinae civitaies,interquasprimum merratorium
loci, concremati sunt ad trecentos,ut aiunt.Quarto fccduscoepit 3wculo duodecimo,ac potissimum circa
Nonas Maii, feria quinta circa meridiem comes annum Chrisli 60 aul 70 supra millesimum cl du-
rediit. » Ita Galbertus, qui tuno Brugis dcgebat» centesimum et dein confcederatarum inter se civi-
infra in Vita num. 108, 114 et 122. Kn ipsum in tatum corpus aliquod flrmatum est circa annum
illud usque tempussuburbium intaclurn etintegrum Christi 1322, nisi potius integri corporis primum
purmanserat quod tunc non a comite Montensi,
: membrum appelletur:cui postea circa aunum 1364
scd Guillielino Northmanno.ereato Flaudriae comite, secundum raembrum melropolis Coloniensis adje-
combustum est. Interim Mejerus ausus est haec Joannes Isaacius Pontanus lib. vni
clum asserit
scribere: « Monlensis hostiliteriu Flandros rever- Rerum Dan>carum, pag. 494. Haec fere terapora
sus,Aldenardam per iram incendit, ubi in principe sunt quo urbs Brugensis paulatim excrescebat in
aede permulti exusli feruntur mortales. » Verumin « Flandriam emporium, quando cum singulis natio-
ecclesia suburbii concremati erant. Haec dicta sint nibus Mercuriale, ut vocant, fcedus iniit, et pacta
-ione Lernutii, adna^rentis vernaculis Anna- concepit: quod factumesse cum Hanseaticis civita-
libus. libus anno 139-' tradit Sanderus lib. i Rerum Bru-
12. Oliverius Uredius Brugensis, strenuus inda- gensium, cap.2. Elapsi tunc erant a caede B. Caroli
gatorantiquitatisrerum Belgicarum,ac potissimum anni ducenti quinquaginta quinque: et proximo
Flandricarum, quarum cognitionem et veritalem fere sequenti soeculoxv permansit apud Brugcnses

principuradiplomatibusetscriptoribuscoaeviseruere ea mercimoniorum affluentia quod tempus as- ;

ac stabilire conabatur i~prelo parabat comraenta-

:
signatae comaediae supra tribuimus quo tamen so2- :

riuui De primis comitibut Flandrix usque ad Curo- culo non reperio ullum floruisse historicum qui vel
lum Danum explosa Floreslariorum fabclla uti ti- unicum mendumex hac fabella decerpsit.
:

tulus iste expressus est in Bibliotheca Belgica Va-
lerii Andreae. At morle praeventus eum
non vulgavit,aut forsan non absolvit. Interim recte
Expiosam volebat Florestariorum tabellam quain in-
teriin ut principium omnis veritatis proponuul An-
nales vernaculi et cum hisce Mejerus et Maroban-
tius. Anvoluerit Uredius Actis B. Caroli comrnen-
tarium illum concludere an potius illa excludere,
hactenus assequi non licuit. Certe ubi quae de B.
Carolo illis Annalibus inseruntur.accuratius
set et cum coaevis scriptoribus conlulisset, ut
ptissimam fabellam etiam explosisset potissimum ;
illa quae de sancli comitis caede,et bujus occasione,
ac vindicta de parricidis suraptatam in
bus leguntur, quatn in proclamatione anniversaria
apud Brugenses publice fieri solita. Fabellae hujus
exornata^ originem planearbitramur referri debere
13. Vixil saeculo decimo sexto Paulus ^Emilius,
tractatum patria Veronensis.Parisiis canonicus S. Mariae mor-
tuus anno 1529. Hic res gestas Francorum laudato
: a pluribus Commentario complexus,lib. v in Ludo-
D vico VI,Crasso diclo, infandam B. Caroli necem in-
seruil, et dictam fabellam e vernaculis Annalibus
Flandrorum decerptamin compendium redegil: ve-
niam vel ideoapud lectorem obtenturusquod Gual-
-
terum archidiaconum et Calbertum notarium.prae
legis- cipuos Vitae B. Caroli scriptores, non viderat, cre-
ine- debalque Flandricos Annales prae Sugerio et conti-
nuatore Aimoinisequendos.Paulo /Emilio aliquando
junior est Jacobus Mejerus,Flander, ex agroBellio-
illis Annali- lano oriundus, mortuus anno 1552, et Brugis ad S.
Donatianum sepultus.Hic lib. ivAnnalium Flandriae
asserit « de vita et morte hujus Caroli scripsisse
quemdam Walterum monachum ad Joannem Mori
 CAROLI BONI. H84
8H3 GDA.LTBRUS BT OALBEBTDfl DK VII \ BT IIABT. B.

iimlio infliiiB 10 fUllai lial- A TammardM Irumenti vim ingentem ineon

DOrOB tpieoopQIQ, s.-.l

dum Wult.-rum pretio v rtim,

bertuipB ,,,,,.: lulhtur r.is iiiveiit»im.....i lo ij to

vanemia nr- si egeni forent, grali* metiretur, relictu. illis ad vi-

aacbum lacit, qntm I

quo magno jodicio vendum «mlficiente portioae : pecnnlem fr««

cbldiaoonum aiii Hatnont,el
Vitau. bana fni«M loriplam diximoi. Certerum non mento vendito colleetam. cum illi plane iudi-
accipiTe noilent, jukhl in pauj iatribu
uaeetii mirari quod hieoeBuoti riboi peeeira
.

i.abomnibui ;
ori-
aegl, ibejMrit ettie Annelibui verneenUe Me«
bus. etiem Mejero, M ntio, Sai
jerus,in qaem vidi lur quadrere Deni ira quea
!
i

lib. xvn wb iin.Tu aaniltfS tnlit de Roberto Qe« cojui nullaapudantiqnoeeoriptorei reperituru
guino>eeilicet « oommentarioi eos.quoa provinciali tio. Ob indioatam ante Inediam pretium panie •
Qaroio eomite immientum et potetionei bitee
scriptos lingua secutus eel, ineptos prorsus esseet
multii looii falsoe. » Parean acriorem merenturbi traditGu ilterus,imoprohibitam cooiura

Flandrorum AnnaJeevei necuiiin har B Qaroli histo- um

vino iropoiitum,elutleguroina itor,

rie eeneuram, onm oontinuate appareal

febella.In- preioeptam luisse laudat Qalberlue ; nulla B r ut«

pbopraipoBitoejuave fainilia inueta fru-

terim Mejerum sequuntur Petrus Oudegeratiui, in
Annelibua Klandriee Gallice Ivpis Pl mimanis anno R menti ignominie, cum
aliee odii irate i

[,")7l editis,J .cobus Marchanlius in Flandriu librie

qnatuorComraentariorom deeeripte, el eirdem ty-
anno IB98 vulgata.Joaimos Georglus.caaonicua
ambo inquir.mt, imo scelera omnia el Bertnlphi
ti ct Brembaldi patrii detegant:
qmc inlra
luce clariua patebont.

Brugenaie, in Vite Flandriee B. Garoli. Antonius 15. Ira odioqne accensis Berlulpho ejosquefratre

Sunderus in Fkndria illustraia nuper splendidis Burchardue,eeu Boriiardus,

berto, filius hujua
tomis vulgata, aliique limilee, qui absque nulla ii furiam vindicaturus, ex consilio patrui, partem
rerum dieouieione, qua3cunque fabellas miec villffl Tammardi adversarii occupat, terminis ante
ex. quibus paiiculas protcrcmus. ad agroa dispartiendos recte dispositis,per fraudem
§ III. Fabella eadem de Nece \i. Caroli uUnius ad loca sibi coromoda ac opportuna translatis. At
dtsoussa, senahfflcnimium jejunaspeclato
\k. Gualterus et Galbertus describunt famem el inducuntur villani, jussu Boscardi matura oi

inediam quae duobus ante necem B. Caroli annis cerasa ex pomario Tammardi collecta auferre furto

grassabaturin Fkndria,etcommendantsingukrem Occurrunt famuli Tammardi. resistunt

conanles.
ejusdem comitiserga pauperes liberalitatem.Abhac audacter,pugnis et impetunt etrepelluntur cerasis
publica fame incipit fabulosa commdia.seu formula vi ereptis et ad Bertulphum deportatis: ob viclo-
proclamationis, ac primo statuitur comitis eleemo- ^ r iam delatam applauditur. Querelaa Tamnv.rdoad

synarius quidim, Tammardus nomine, diciturque principem ..iekta,citaturcum Burchardo filio Lam-
cum ipso comite eodeoi die interemptus adeuque bertus ad tribunal sed hi contumaces non cc
: :

esset Themardus caslelknus Brugburgensis.cujus rent jubent per suos fores Tammardi perfringi, :

et duorum liliorum Guaiteri et Gilleberti nece.m poma cx arboribus decuti et furto auferri. Verum
describunt Gualtorus num. 42. el Galbertus num. Burchardi servi dum fructus oolligunt alier.

26 et seqq. Verum ex iis quae mox subjunguntur clientibus Tammardi impetuin illos faclo graviter
apparethuncTbemardum eastelknum Brugbuigen- laedimtur, et curru revecti sunt domum. At
sem, el Thancmurum de Straten (de cujus familia eorum heri ckdem hanc vindicaturi ad rus T
infraagcmus) iinmumeurndemquehominemconfk- martianurn properant, et arbores a stirpe ca:di

tum fuisse in dicta formula proolamationis in An-
nalibus vernaculis Fkndrorum quos sequuntur
Paulus /Emilius, Oudegerstius,Lornutius ut Meje-
imperant,areemque funditus destrui:quo facinore
;
perpttratoferro interficiunt avunculum Tammi
hujua liliam praegnantem. Crimen delutum ad
: ct

rus recte ab Themardo Brugburgensi alium statuit principcm et qurestione excussa reus pronuntiatus
Tagmarum et ipsum tamen oomUU eleemonem a Burchardus,etdamnum omne resarciendum.Omitto
:

quo titulo abslinent antiqui. Occasio videtur data D reliqua hujus scena?, quae in formuk cilata procla-
a Gualtero, dum oum. 25 tradit eum « in eleemo- mutionis, et dictis Annalibus vernaculi?, et apud
synispauperibusetpraecipuemonachisexpendendis, Lernulium legi possunt. Unum sufficit monuisse
m.-giium stuiium habuisse.» Hao scenaperacta in- nihil horum ab antiquis vilas scriptoribus tradi,imo
troducuntur in theat.uro. Bertulphus prsepoeitus Tangmarum in monumentis monasterii S. Andreae,

ejusque frater Lambertus et Stratii cognominantur quaj infra referemus, dici suecessione prolis ck-
(quod infra perperam illis altributum nomen de- ruisseetiam temporeRobertiHierosolymilani : ideO-
monslrabimus)et ah ante indicatisHanseaticis sive quead monasteriumilludexstruendumvoluissepos-
Ooslerliuganis mercatoribus frumenta navibus e sassionea suas conferre.
Septentrione advflotaeoemunt.Decimae item omnes 16. Jo.mnes Iperius, ut pielatem B. Caroli erga
ad vioina monasleriapertinentescomparant,in hor- eccles.asiicos et religiosos viros comprobet, narrat
rea evehunt, et granaria acervatim atipant. Tuno abbatem Bertinianum iesto Epiphanies ad comitem
comes. pgp.hnmm laorymis ezeitatis, fanxil ut acoes?isse,et de oppressione a milite quodam iJlata
 ;

885 COMMEXTARIUS PR^VIUS. 886

fuisse eonquestum. Et haec maleria exornandae co- A Maii feria sextu, praeleritis jam septem h^udoinadia
mcediae apta est visa. Comes ergo Carolus, ut ior-t prinue ojus sepulturae, sepulcrum comitis deatru-
ica ejus diei celebramii cousuetudo, rox per ctum esse in solario, et oorpus ipsius inde venera-
lusum creatus, in omnem laelitiam liilariiatemqno biliter subla'um... a«j rege comitante ab cpiscopoet
elFusus, inter epulas et pocula variis invitatis, l- i tribus abbatibus in ecolesia i B. Qhmatophoii fuisse
floia magistratusque joc-mdo distribuit. l)"posita ab delatum. » MaluitMejerus seqvii re -entiorum naria-
abbate querela, oppressor fingitur Lambertus cmn quam oculalum testem Galbertum Bru-
tiunculas,
Burchardo filio. Evocatus Bertulphus praepositus gensem, quem lamen pronunliarat « multo melius
advolat gau lens, qui se splondide illi convivio in- ac fusius scripsisse. »

terluturum speraret. At repetita ab abbate querela, 18.Comcedia haclenua proposita in luctuosam

acriter objurgatur, gravitercum fratre mulelandus, mutata est tragoediam, et vindicta de sicariis ccepta

nisipromrite abbati ejusqueccenobiosatisficret.Quaa sumi. Omni;t in formula proclamalionis, Annalibus

omnia cum aliis ante citatis prosequitur pluribus Flandriae,Commentariis Pauli ^milii et Lernutii,
Paulus /Emilius. mendis et erroribus oppleta sunt, quorum varios
17. His gestis traditur conspiratio de comite in- Mejerus aliique doscripsere : nolumu9 iis inhaerere
imendo Ipris facta, in eamque praeler consan- g ne taoiiiom lcctori afferatur. Qui voritati a Gualtero,
guineos indnci finguntur octo canonici Iprenses, et Galbertoaliisque propositoenoluntacquiescere, con-
necis patrandtR opportunus statuitur dies Veneris, ferant ipsi quae de singulis proferunlur : nos non-
quo per singulas BeptimanaB recurrente comes solo nulla in notationibus attingemus pauca hicobser- :

cerevisiae potu et panis usu esuricm arcerc solitus, vamus. Lomberto fratri pnepoBiti ac patri Burchar-
cilicio indutus el vestilus cubaret, pcditus nudi3, di, jam antevita functo, plurima tribuuntur qucc a

talari veste amiotus, marsupioad latusdependente, fratre ejus Dosiderio Hacheto, castellano tunc Bru-
templum ibidem moraturus, dum saera om-
a liret, gensi, de qno plerique tacent, fuerant peracta.
nia essent peracta, et hora prandii evocaret. Martis Interim silentio tnrri Donaliana
noctis dicitur e
die, Bacohannlium ultimo, quique illo anno Fe evasi-se, at detectus comprehensusque, in scammo

bruarium clausisset, Brugns comes reversus, cum lanioniscollocatus,post manuscruraquetruncataac

sequente feria sexta, qua> Martii mensie tertia fue- ferramenta candentia illorurn listulis immissa, in
rit dies, absque ullo comitatu in templo oraret, a patibulo suspensus, avibus pabulum futurus : uti ex

Hnrchardo fuisset interfectus. Quam illa solerter AnnalibusFlandricisetiamretulitMejerus.Galbertus

atque ingeniose apparent excogilata, tam aliena a num. 80 de quodam Lamberto Archei agit, qui fuga
veritate sunt. Comes Iprae evocavit barones suos, etiamelapsus,captusetin custodia delentus dicitur.
ad tertium Kalendas Martii, qui tunc in primam Quae forsan huic Lamberto tributa sunt, cum sup-
Quadragesimss Uominicam incidebat,acpostridie ex plicio illato « militi Georgio, traditorum maximo,
eorum senlentia muniiionem Burchardi dejici jus- qui cum BorsiardoLambertililiooceideratcomitem
sit, ae Biugas reversus est, Kalendis Martii su- qui postutrasquemanustpuncalas, gladio percussus
perba? legttioni propositi respondii, et restitutio- et per pedes cloaoarium projoctus est submer-
in
nem ursit. Iu necem ejus conspirarunt nocte se- susque, » uii ea Galb^rtus habet num. 51. At quid-
quenti sicarii, ac rnane die 2 Martii feria quarla qnid si t e ocoasione erroris.nulla tunc BUperstitia
. J

postprimam Bominicam Quadragesimae, templo in Lamberti Nappin mentio litin ulloantiquo scriptore.
mactatus est. Ita Gualterus arcnidiaconus. qui tunc i9. Simile huic ligmentum assumilur in vindicta

Ipras evocalus a comite, potuit quae acta sunt scire, de reiset sceleratis homicidissumpla. In vernaculis
et pluribus Galbertus notarius, qui Brugis oculis Annalibus Flandriae, in Formula proclaimUionis, in
suisomnia spectabat. Paulua ^Emilius ipsos sacro- CommentarioLerniitiialiorumqueoumiacircadiciam
rum Cinerum die mactatum scribit. Mejerus in die vindictam praclare peracta attribuuntur Guilielmo
assignando secutus est Galbertum notarium. Sed Iprensi seu Loano, fllio Philippi comitis, fralris
dum Roberium et Lamberlum fratres Bertulphi, Roberti Hierosolymitani : eui pras B. Carolo juserat
jam ante vita functos, consnirationis reos f.icit, D sticcedendi in comitatum Flandri;p, nisi illegitimo
plurimumaberrat,nti infraostendetur.IdemMejerus toro natus fuisset, nisi infra nlaro constabit. Hic
triduo post necem elapso Iradit « eorpus comitis in ergo fingitur audila nece B. Caroli mox Brugas ad-
aede D. Ghristophori apud forum honorifice sepul- voluase ac saepius redivisse, facinoris patrati et
tum iuisse. » Verum illo die, qui erat quartus Mar- ordinem et cuusas investig^sse, milites evocisse,
corpus nobile in solario ecclesiae B. Donatiani
tii, « arx seu burgum ul obsideretur praecepisse, novum
trunsporlatum est, et clausum in sepulcro pro ne- magistra!umcreasse,supplioiumdeLamberto capto
cessitate illius temporis constructo. » Ita Galbertus aliisque reis sumendum praescripsisse, ac tandem
ntim. 41. U 14 Aprilis occupato solario « inventum cumrem Flandricam, tamquam vcrus successor per
in eo corpus B. C-roli, ad cujus caput Btabat septimanaa aovem ^nherna-set, quarta vice lirugas
cereus ardens, quem posuerant in honorem d'> ni-se,exposu:ssequeregi Ludovico,quolet quibus
sui traditores iterum Galbertus num. 105
illi. » Ita ;
modis supplicium de con plicibus nccis B. Caroli
at nun. 119 assenl ideui Galbertus, « % Kalendas Bumpaistet Quae aliaque tigmenta in dictis Annali-
 »;

UUALTEUUS KT GALBERTDS DK VITA K! MAHT. B. OAROLI BONL HXH

bus vernaculis et Lernutianit eommentariia legi A i:;i .

| 135. Hs iuorunt prims vices, quibus
unt. Ateontracnm I6liartii, duabnaacjBdeB. neoem B. Curoli Brugus ingresaoB luit.Mejerua de
Carolielapmbebdomadis.apudprinoipeBobsidionia cuilielmo ista scriLti, ud eumdem annum n
Bpsrsum fuiBset, « Guilielmum Iprensem oomitatu a „ Ouihelrnus Iprensis juratusin Northmanni verba,
donatum, indigne ferebant. Conjurabantergo depositoqoe re;. entis nomine, cubtodiu educitur
,

et flde Beee laxabant, nunquam Bub illo, oomite c<eterum contra Bdem Nortbmanno prsBtitam, ud
Flandriffl m inente, sc 5 o militaturos. Nam omnibue Stepbanum Anglorum regem transfugit, Btatimque
suspeotus erat, et n.itutus in Iraditionem domini oumamplaAnglorura manumarireversus.Solu
ood8uHb. m Ita Galbertua num, 57. Sciebant ctcnim 6 petit, in agrosquc circumjectoe (
opulabundusincur-
Martii«Godesoalcui Thailialsab Ipraintemur.tium rit, inoertum patris io Norlbmanno gravior boslis.
adJprfflpoBitumaHosqueproditioniscompliceeBrugaB Unde hac sommia Mejerue hauserit, non reperi-
venisae.eta Guilielmoex Ipraintimoaiuioo salutem mus. Annales vernaculi habent, capta Ipra, Guiliel-
et amicitiam alque in omnibliB promptissimam rnum hunc Audomaropoli dotcntum captivum, at
auxilium, quantum in se est, aperte demandasse; precibus optimatum liberatum dein in Angliarn ;

osetera vero, quaepudot palam referre, introduclum prolectum, et apud regem de injuria sibi illala con-
in cameram, denudasse unde tota domus fiduciam
:
g questum ab eo comitatu Cantii donatum circiter
:

in Guilielmo habebat, et comitem eum voeabat ct xxiv annos resedisse. Fuisse Guihelmum in Angliu,

assumebat. Iu quo sapientos notabant traditionis ac pro Slephano roge militasse circa unn. 1140 ex
conscium Guilielmum, qui traditores in mataritale Chronicis Northmannia% Uuntindoniensi, et dona-
sceleris sui sic salutasset, et cuin tota potentia suu tione monasterio facta, apud Uredium
Bertiniano
ipsis auxilium promptissimum fide et scripto et se- jn Gonealogia comilum, pag. 147 constut. Scd agi-
curitateobtulisset,»uti!hrefert num.44 Gaibertus. tur hie de anno 1127, quo eum Brugis et potissi-
Addit Gualterus num. 64, Guilielmum mox ut
u mum Insulis in custodia detentum diximns.
comitis mortem audivit, eadem die sibi comi.atum 21. Irno anno sequente 1128, cum magna pars
vindicasse, Ariam oppidura munilissimum occupas. l<"landriffl ad Theodoricum Alsatium defecisset,
se, S. Venantium, Gasletum, Bellulam, Iprain, Ber- « Guilielmus Iprensis » (uti 27 Murtii Brugis scitum
gensem quoque ct Furnensem terram sibi sub- esl) « a captivatione productus, Cortracum venit,
egisse. » Curn interim videret proditores ab aliis ut consilio et viribus suiset suorum juvaret Guiliel-

Flandriffloptimatibus arcle obsideri, ct ipse Guiliel- mum Nerthmannum. » Ita Galberlus num. 152. Ve-
mus se iis adversarium simulavit. Cum Isaacus rum Guilielmo comite e vulnere 27 Julii defuncto,
preepositi ex sorore nepos captus esset et Teroana ~ pacificam accepit totius Flandris possessionem
Ariam abduceretur, « exspeotabat eumdem Guiliel- Theodoricus Alsatius, relicto Guilielmo Iprensi
mum, credens per illum evadere se posse, eo quod pristino Loensi domino : qui 22 Augusti ejusdem
traditionis conscins fui^set. At postquam venerat, anni litteris Theodorici, quibus consuetudines Au-

eomes dissimulans conscienliam suam ream

ille, domarenses confirmantur, subscripsit Willelmus,
Isaacum suspendi. » Quo.l contigil
fuisse, praecepit de Lo, et quidem ante Iwanum de Gundavo et Ua-
23Marti,uli idem Galberlus habet num. 80et 127. nielem de Tenremunda, per quos potissimum evo-
Quin et ipse praepositus, qui pro Guilielmo curarat catus Theodoricus comitatum acceperal. Litteras
« notationes de redditibus conseivari, »
brevia et illas vulgavit Chesneeus lib. iv Probationum fami-

extremo supplicio alficiendus, ab eo interrogatue, Gandensis, pag. 208. Miraeus etiam in Nolitia
liee

quinam « adhuc latenter nocentes et culpabiles in Ecclesiarum Belgii cap. 141 profert lilteras ejusdem
morte Caroli comitis lorent, respoudit coram uni- comitis Theoderici, quibus anno 1130 confirmavit
versisaeque illumacsenovisse.Tunc lurore arreptus praedia.Loensi monasterio concessa, coram testibus,

Guilielmusille praecepit ilium interfici. » Quae num. Willelmo filio Philippi comitis aliisque. Est isGui-
93 apud eumdem Galbertum leguntur. lielmus Iprensisseu Loensis, quem asserit Mejerus

20. Interim Guilielmus Northmunnus et a rege «fatalem diem in ccenobioLoano obiisseix Kalendus
oblatus, etab optimutibus assumptus erat in comi- Februarias anni H72, pjusque sepulcrum fuissesuo
tem Flandriae ; sed quod a Guilielmo Iprensi de- tempore apeitum, ac pedes cruraquojacuisseadhuc
spectui haberctur, « rex aegre tulil superbiamet integramulloquaiucujusquamtum vivt- tisirajora.» .

contemptum udulterint Cumitis Iprensis, » uii ab Haecibi. Robertus Willelmi filiusde Ln memoratur
eo<lem num. 90 tr^ditur. Hinc lpru a rege obsessa iu Philipp» Alsatii diplomate,quod cxaichivio sbba-
est et intercepta, ac roliqua Flmdria subacta, et tiae Furnensisedidit citatus Uredins, pa^. 148. Hinc
Guiiielmuslpris Insulasabductus, ubi adie-6 April. eliam patet aberrare plurimum Paulum ^Emilium,
in captivitate dotentus fuit, usque ad 9 circiter Mejerumaliosquedum omnes in perpetuum posses-
Seplembris, quo Brugas abductus est et « in supre- sionesademptasiis tradunt, qui quocunque raodo in
ma camera inciusus, apposiiis viuilibus et custodi- necem B. Caroli conspir-issent. Quod in sequentibus
bus qui iilum cautissime observarnnt. » lterum 8 utpluneinanecommentum relelletur. DegestisGui-
Octobris«Brugisubductusest Insulasetcommenda- lielmi lprensis in Aoglia et ejus consulutu Cantii

tus castellano illius loci. » Ita Gallertus num. 121, legi possunt Chronica Northmanniae et Angliee.
 ;

8SD COMMKXTARIUS PR.EVIUS. soo

§IV. Cxdes B. Caroli, ab Erembaldinii palraia, A occupavit,et Camcracum Antverpiamque urbesa se

perperam S'ratiiinx famiiix tributa occupatas per pacem factam Ilenrico Caesari re3ti-

luit: ut illa legunlur apud Jacobum Mejerum lib. iii

22. Dum
totam hanc seiiem variorum scriptorum
Annalium Flandrhe ad annos 1046, et 1050. AtSi-
de vita et nece B. Caroli Boni prelo apparamus, et
gebertus bellum illud exorditur anno 1047 eique per
fingulaqua?quesuisnotationibusillustramus:adinL
Viciorem papam anno 1057 linem impositum trudit
ratione defixi stetimus magna, quod nonnulli ex re-
scribitque Balduinum Ilagionensium Comitatum in-
centioribus rerum Flandricarum scriptoribus, qui
haec ipsa se legisse innuunt, reosinfandi honiicidii
vasisse, llojum oppidum iiiccndisse, Andoverpum
obsedisse; contra vero Henricum Caesarem Balduino
tanti principis acclamarenl Strateuses seu Stratia-
fugiente,Scaliiimlransiisse,etmultosFlaiidrcnsium
nos, dicerentque pra3|joneiitem apud Bru^renses hanc
primates intra urbem Tornacum obscssos cepisse.
Stratensium familiam tunc (loruisse, cum nullus
E quibus tempus B.thlranni castellani Brugensis in
antiquorum scriptorum, si eorum monumentaaccu-
Scildim projecli.et brembaldiin ejus locum suflecti
rida legantur, vel minimam ista scribendi dederit
satis superque ostenditur: penes quem ejusque
occasionem. Erat Stratiana prope Brugas progenies,
posteros ea oastellani dignilas per annns octoginta
eaque illustris et Carolo comili grata, cui vicinum
mansit.
urbi Stratenum dominium prope abbatiam S. An- g
drea;, quae ex illo decerpta esl nomen peperit.Huic 24. Mira3us lib. n Donationum Belgicarum,
odio inveterato infesta atque inimica erat altera cap. 25, et in Notitia Eeclesiarum Belgii, cap. 98,

eaqueadmodum po!ens!amilia,quam asuogenitore, edidit donationem ejusdem comitis Balduini Insu-

ul inox patebit,Erembaldinam appellamus. Dissidia lensis factam anno 1067, indictioneVmonachis Ber-

crescebant in aliquod intestinum bellum. Stratena gensibus ad S. Winocum cui post comitem Bal- :

domus ab Erembaldinis oppugnala et vaslala fuit, duinum, ejusque conjugem Adelam,ac filios Bal-
et violata comilis auctoritas. Evocatis ad judicium duinum et Robertum aliosque subscripseruntErem-
ferendumoptimatibusFlandriae.deciaratiStralenses baldus ca-tellanus de Brugis, Erkenbertus praeposi-
insontes, Erembaldmi rei, eorumque aliqua domus tus,a!iiquemulti, quorum nominaomisitMiraeus. At
dejecta. Quo facto Erembaldini in iram furoremque Sanderus in Flandria illustrata, ac ditione Franco-
act>, 3. Carolum, tanquam Stratianorum protecto- natus pag. 292 asserit hisce temporibus « Stratiano-

rem, crudeliter maclarunt. Uoc posilo utramque rum familiam polentem opulenlam fuisse,el me-
et

familiam aggredimur continua rerum oppositione
distinguere.
Homicidas hosce quos Erembaldinos appella-
23.
mus, scribit abbas Sugerius, infra num. 39 fuisse
« genere humiles, et de fece conditionis servilis
eosque de servili conditione secundum suaa cogna-
tionis lineas luisse, et ideo eos omnibus modis
servitute. coiniti», qui ipsos suai serviluti
bat, enixos subtrahere » tradit Galbertus n. 12.
dit Gualterusn. 24, « hanc primam visam fuisse in-
terfeclionis occasionem hinc namque eos gravissima
: recenset praecipuos optimates, qui hisce temporibus
contra comitem coepisse exercere odia. » Ex hac
ergo servilis condiliunis fece eratErembaldus, a quo
reliqui prognati. Galbertus n.H3 asserit « Erem-
morari in lilleris Balduini Insulensis » ad an-
num 1067 de quibus egimus, Athelardum de Stratis
cum AbbonedeRodanburch. Aliud Miraeusineadem
Nolitia cap. 112 profert diploma Roberli Hierosoly-
: mitani, quo Raincruin praeposilum ecclesiae S. Do-
perpetoum Flandriao caucellarium
naiisni creat
se a anno 1089, cui post Rainerum praepositum.et plures
vindica- canonicos aliosque subscripserunt Erembaldus Ca-
Ad- stellanus Brugensis et Rodbertus lilius ejus: item
Athelardus de Stratis. Mejerus sub initium libriiv
floruerunt, inler quosleguntur Erembolduscastella-
nus Brugensis, Albo, qui supra AbboRodenburgen-
sis, Adflardus Stratensis. En familiam Erembaldi-

baldum de Purnis natum, » veuisse Brugas, et fa- nam a Stratiana plane divcrsam, et utramque
ctum « Boldranni Castellani in Brugis hominem et magna apudFlandros existimatione florer.tem.
militem,et sa^peadulterioabusum uxore domini sui Fuerunt Erembaldo quinque lilii, memoratus
25.
castellani illamque iidulteram promisisse adultero ante R'dbertusseu Robertus ab obitu patris Castel-
suo vicecomitatum, si vir ejus cito moreretur: uude D anus Brugensis, Lambertus Napuin, qui duo primo-
i

adulterumseraperdominosuo machinaium mortem, geniti slatuuntur, et ante necem B. Caroli defuncti

in imperata a comile expedilione factonoctisMlentio Bertulphus praepositus S. Donatiani ; Desiderius Ha-
in protundum Scaldis praecipitnsse : reyersum ergo ket etiam, ut infra ostendetur, Castellanus Brugen-
adulteram suam d ixisse uxorem, et tacultatibus sis ; ct Weltricus, sive Wltricus, aul Guelncus
domini sui emisse vicecomitatum » Haec Galberlus. cognomento Cnop. Bn varia cognomina, Hakd, /\'ap-
Vicecomitatus appellatur ipsa castellani diguitas. pin, Cnop ab antiquis indicata.at nusquam deS/ra-
Ast indicata expeditio comitis, fuit Balduini Pii sive ten aut quid simile innuitur : quod cognomen cum
Insulensis, proavi B. Caroli Boni, qui ia societatem dominio permansit apud posleros Alhelardi de Stra-
belli a Godefrido Magno Lolharingiae Mo»ellanae ten, et fuerunt Thagmarus, sive Thancmarus, qui
duce attractus, arma contra Henricum III imperato. non habuit liberos, tum Berenvoldus, aut cerlealii
rem sumpsit,et in imperiah ripa scaldis Einhamam anonymi, ex quibus fuerunt prognati nepotes Ta-
arcem diruit, castrumque Gandense diu obsessum gmari, de quibus infra agitur. Cum Robertus Hiero-
801 kLTERUS ET OALBERTUS DF, VIT\ BT "ART. B. CAROLI BONI. ggj

, j„ terra :U railitaret, faoto voto A odidit littnras Caroli comitlp, quiboe anno 112-2 con
exstrui per uxorera juMit 10 ivil privilegia a >ui suis eo
itiara B. An Ireee

fundo de Betferkerca ; Bd illud llluatre upua fuerot •>rico abbati S Bavonis Gandensis eeeleafae

B
[ oitatu ; quia eti im ubi fnter il Rokel castellano
.1 m roonachis donavit, b sunt haecsoliue Dakett. Mcm come« CnrolusHonu u ,

i3, uti ex antiquii bujus mona- ejnsqoe butieularioe, seu pineerna, Walter
inumentis ipsi d< sci Ezatal In oe l
r t re rjotant Aldenburgens
Lia Mir.ci oap 125 diploma Baldrici epiBCopi Novio- diplomati e« super re xvi Kal. Augoatf annn I.no,
! nsiB, quo « anno 1105 imli- indietione xn^signatosubscrlpserantBertolfus Bru-

ctione vm, condonavit altari de Betferkerca ns gensis pnepoaitua, Deeiderfoa Haket castellam
libertatis, ea conditione, quod raonachi inibi con- LambertOB Nappin tres IVatrea ac filii Ererabatdl :

stituantnr. » Subsignarunt inter alios Berthul- it' m Tbanomaraa de Straten et Berenvoldus de

phua prsepositus, Itobertus Castellanua, ct Lam- Straten. Consule Mirei Notitiam, cap. 168. D
bertua Nappin, tres fratres Ererabal patre pro- I • Berenvoldo nati videnfur Walteros de Btraten et
ii. Iiera raemoratus Tagmarus de Stratia. Quo duo fratres ejus, passim Thagmari nepotes dfoti,
arlificio Bertulphus factua prepositus fuerit, ex n quodpatrehonnn morluoeomlpso degerent in do
plicat Galbertus nnm. 92 his verbis « Poterat : miniosuo de.Straten, utiex sequenlibus coi
inisci Bertulpbus. quomo lovlolenterintrui uaet Mortuo etiam Lamberto Nappin, supereranl Glii
viventi pra?poslio Ledberto, viro bonesto ct propter Burchardu8,sive Borziardos,aut etfam «pud Anony-
Deuroomnlap itienti,i iiperpoaitu9,injusteet eontra mum Dannm Pron oldus eognomenlo Borehardiis et
Deura m templo Dei praelationem usurpaaset, » etc Robertu», eidem Anonymo Lambinui Moruni
At Robertus castellanus Brugei udSanderura diclus. Kx Roberto, defnCastellano.nati Bunt W I-

lih. i Rerom Brugensium rap. 7, « Bignal Htteraa teruB,qu(m oaslellanum in juventut* diximn-
B ildbfni (imoBaldericijNoviomensisacTornacensis Alhertus acdoin c\ oonjugeR tbertus pas- \

episcopi, quibusad annura 109G altaredeOoetburch sfttl ptterdiclus. Huic fuil in Ravenscot domimum
cunacapellaipsum respicientc.silain Isendica.datur in agro Brugensi de^ensinnem valde prsrau-
« in

Blandiniensibus. » Verum quia BaldericuS, Radbo- nitnm,» uttestalur Galbertue num. 47 At Bors
done anno 1008 vitafuncto,creatus est episcopus, in dus domum. qu:»m munivil, habuit huud pr< cnl
assignatoannomendura est.IterumapudSanderum: Straten.aut forte in dom inio dominorum deStraten
«Aliu8,imoidem,RoberluscastellanusBrugensisad Hincodia, htes etbellicaeirruptiones interutramque
annum UOOsignat litterasRobertifiierosolymitani amiliam cceperunt, et quia, ut aitGalhertus num.
v
donalioniscujuHhiro facta» coenobio Forraissellenei. '
15. « Tr.ancmari de Straten justas parti comes '

Idem anno 1101 eonfirmat privilegia ecclesia? S.Do- bat ;

Berthulphus praeposilus m ivi rsos militcspre-
naliani. » An recte ?MeJernsad illura annumasserit tio,potentiaet pelitione accivitin auxiliumnepott.m
privilegia isti eccles!^ a Roberto comite donata suorumcontra Thangmarum.et quidem quingent >s

Bubsignasse Lremhaldum castellanum Brugensem militesarmigeroset pedites inflnltos induxit, ferrn -

cumRoberto filio, Athelardum Stratensem,aliosque mentaet secures jussit deferri,» eic. In hac oppu-
Galbertus num. 113 inter filios Eremhaldi statuit snalionedomiciliThangm.-:rioecubuil,tesleGalberto
Robertum post ipsum quoqne caslellanum secundo num. 26, Rohertus frater Borziardi, quem occisum
loco, et dein pott ipsum Robertun: asserit filium suspicabanlur ab Ilenrico de Locris, milite pro
ejus Walterum, castellanum tertio vicecomitstus dominis de Straten. Quid actum sil de Alb<
loco hsredem successisse.AndreasChesneuslib.il quem tertium Bertulphi nepotem memoiat idem
Probalionum ad llistoriam genealogicnin fwmiliaa Galbertus,nora. II, nusquam indicatur,ut videatur
GaudensisetGSsnensis, pag. 67, edidit partem litte- etiam occubuisse,dum« cum copiosa et validama-
rarum Balduini Secuiis Flandriarum core ii.is, quihus nu collecta (verba sunt Gualteri num. 28) omnern
permutationem villajd'OosterseeleabecclesiuS. Ber- fere incursant circa regionem, domos infringunt,
tini pro aliis bonis factam confirmat anno 1113. f) quaeque diripiunt, pauperes exspoliant,
niobilia
Uuic donalioni subscripsit inter alios Walterus, quosdam supimdunt.plerosque in ferro trucidant,»
castellanus Brugensis. et hoec absente in Francia coroits Carolo, qui Ipras

26. Verum eo admodum juveue mortuo successil reversus, e sententia optimatum FlandriaBmunitio-
patruus ejus Desiderius Haket, filius Erembald;, ;.c nem Borziardi curateverti,incendi et funditusdes-
Intercessores pro Borziardo admitdt Brugas
frater Beitulplu pra?positi. Hic litteris ejusdem Bal- trui.

duini pro ecclesia Formeselensi apud memoralum reversus ;novam domum.?edalibi addfcit, procul
ei

a Strate.na pnssessione« eo qnod, » uti asscritB.

Chesnffiom, pag. 188, subscribit anno 1115 Haket
:

us Brugensis, uti aliis litteris in favorem Carolus apud Galbertntn,num.l6,« usquetuncjuxta

easlella
ejusdenrccclesipe Formeseleneis apud Cbc- Thancmarum nianens, nunquam nisi lites et sedi-

pag. 68, anno 1117, indict. x, Hachet eastellanus

<ione?cum rapinaet caede ageret.» E quibus uiagna
Brugensis. Idcm Chesuirus, lib. Probationum ad m utriusque famiii» potentia, collfgi potest.
27.His peractis eonspirant in necem Caroli comi-
Historiam genealogicam familiae Belhuniensis, p. 19
893 COMMENTAUIUS PRjEVIUS. 894

tisscxprincipesfartionis, quibnspr.T; rat suoconri- \ et altiore annuebant

Robertus puer aliiqne exturri
lio Bertulphus prspOSltDS, eranlque Guelricus sive brachiis ot manibu8 obsecranles, ut inimicos illos
\\ llrious, fraterpra-positi, ethujusduonepotesBur- perderpnt, quorum causa gravissimum nefas perpe-
chardus.seu Buziardus.filius Lambei t; Nappin,etRo- triitum : qui ita arro^anW in domum praepositi
|irrtuspu''r,iiliusRoli<'rticastellani,si d sntisinvitus cor.scendiranl, signa victricia atfixerant, cum eo
abaliisattractusjturolsaacpraspoeiticoosangoineus, tempore,qno oastrum expugnatum,dormirenl domi
rjulllelmns Viroviaconsis et [ngrasnus Esneni is. Ita cl Ifi rure suo, » scdicet in Stratpn, quo sub lutela

cumQalbertoGualten s,nuta.34.Mejerustresadjun- principum abduoti fuerunt. Gaptus 23 Marlii [saac

git factionisprincipesRobertu netLt bertumNap- consanguioeus praepositi et BUspensus.Al 30 Martii
pin, frtttres Bertulphi, S8d jum ante Vil functos, et l GuilielmusNorthmannusdeclaratusestcomee Flan-
Guillielmum Lamberti liimm.verum huncob altum drife.a quo in lociun Desiderii Haket (quiEale

antiquorum scriptorom silentium non arbitramur Ar>rilis e tiirnevnsit et latuii Mswegeeapud generum
nnquam in rerum natura exstitisse, et a ilum in fa- suumj constitutusesi 2 Aprilis castellaflu* Brugensls
bulosisFlandrica senptis lingua Annalibus procrca- Gervasius. Dein 11 Aprills Bertulphus praeposilua
tam.Interempto dien Martii B.Carolo comile manu Ipris suspensus, pt. 14 ejusdem mensis occupatum
impiissimi Borziardi, « eodem die,inquit Galbertus * est solarium templi 8. Donatiani, pjusque tu rris
num. 35 excursum feceninl tradiiores ilii in hostes deditadie 19,etsumptum supplicium 5 Maii,quatl-
suos, sciiicet conira Thangmarum et suos apud do Wlfricus Irater praeposili aliique xxvn compi c s
Straten reperefunt oppidaeorum vaouaet curles
el e turri dejecli perierunt.Bur dcin suspensus
vacua>. Nam audito seelere, quo factum est in I est, et Hnbertus puer Gasleti captte plexus.
Le comitis, timuerunt sibi,tiiaxime i|uod defen- 29. Anno sequente 1128 assnmpto in comitern
soremsuum perdidis3eut...Tunctraditoresilli Inva- Theodorico Alsatii paulatim d '.
Piandri a
denteatam o;.pidum quam curtem Thangmari, Guilielmo Northmanno: cui adhaeserunl Siratens.s,
omniaarmaet supellectilem intro diripieutos simul etiam contra Brugenses qui 26 Martii pro exceptd
cnmmaximarapina pecudum et vestiumruslicorum Theodorico « cxcursum fecernnl ;\nte domum
viila3 illius, atque sic rapina exercitata per totum Thancmari. At postridie summomane Thaflcmarus,
diem in vespera redierunt. » Haec Galbertus, testis et nepoles ipsms domurn et mansiones proprias in
oeulatus, asserit gesta in Siraten, non, ut Meje- Straten combusserunt, quia si hoc nbfl fecissent,
rus, in Orscampo, sive Odstcampo, procul inde, pro- Daniel et Juan cnm suo Thcodnrico fecissent, » uli
pe novam fossam Gandensem. ea testaturGalbertus num.151 et sequente. As! «II
§ V. Gesta utrinsque familise Erembaldinx et Stra- „ Aprilis nepotes Thancmari cucurrerunt super Bru-
tianse post necem B. Caroli.
^
genses <ipud Harenas, evoeantes civps ad militias
^8. Accessitdpinindefensionem Eremboldinorum, faciendasret 23 Aprilis nepoies Thanemari incen-
fratrumetnepotumsuorum DesideriusHnket,castel- derunt domum Fromoldi jtinioria in Berenhen, et
lanus Brugensis,quo duce suburbia a civibtis muni- 12Junii incenderuntdomumvicinam C&StroBrugensi.
ta fuisse tradit Galbertus, num. 46. Gontra eos Atcastellanus Brugensis Gervasius occurrens,cepit
arma sumpsit « Gervasius,camerarius S. Caroli, et Walterum nepotem Tfl&ricfnari, per qnem cccasio
vn Martii obsedit oupidum Ravenschot in defensio- etcausa sedilionis et pugnae totius origir.em habuit
nem traditorum valde praemunituifi, et vm Marlii interBorsiardumtraditoremcomitisCaroli et Than-
Koherto puero, cujus oppidum erat, frustra contra cmarum. Cives vero Brugenses manus pra: gaudio
ob^identes exourrente, dcstructum est Ravenschot complosas conferebani,quod captus esset Walterus,
igne et armis,et juxU Brugasdomus Wlfrici Gnop, quicapu' etnrincipium fuittotir.s muli torrai nostrse,
fratris proepositi, qui mortem comitis juraverat, procujus dolis Garolus consul traditusest,non quod
combnsta est. » Ita Galbertus, num. 47 et 48, qui ipse tradidisset,sel hostes suos Borsiardum et suos
dein tradit « suburbium susceptum
Gervasium intra ad tradendumcompulisset.»ItaGrilbertusnum.l74,
ix Martii,traditoresintra castrum obsedisse, » quod addensse « haecdicereseeDndum sensum vulgi,etse-
Brugenses pxpugnarunt xix Martii, uti dein inferius D cundum furorem animi illoruir^qui modocaptivum
S.Donatiani templum.Tunc teste Galberto,num. 74, Walterum pr33tatumsuspendere(voluissent)uutnovo
« nepotes Thancmari de Straten in domo pramnsiti et inauditomortis fine disstpass©nt,Si comes petmi"
praefixerunt sigr,a sua superbe et gloriose et poten- sisset.»Dein 11 Jtilii ut e vulnere convalesceret Wal-
ter, et quidquid intus repererunt, quasi proprium terus e captivilate educitur,factis obsidibus duobus
possidebant, frumenta et vinum quod obtinuerant fratribus,quos25dieejusdemJuliiliberavilWalterus
apud rus suum in Straten emiserunt. Verum cives incaptivitatemreductus.iitpleniusGalbertusnarrat:
vas vini truncarunt, portas suburbii clauserunt, ut e cujus verbis« seoundum sensum et furorem vtilgi,

nemo aufugerpt,clarnantes Thancmarum et nepo'es Wi<lterusdeSlratpn,C!pnte.tprincipiumtotiusmali><

ejns jure suspendi debere, eo quod eorum cau=a procIatnatus,vidett:rperperam principibus factioni3
comesoccisus,et prseposilus et ejus nepotes obsessi, Erembaldinorum annumeratus, et occasionem de-
etpluresdeipsorumfamiliainterfectietmortetiirp s- drsse hos appellandi Stratenses aut Stratianos.
sima damnati fuissent.l t ob essi castcllanus Haket 30. Mortuo cx vulnere adhuc eodem menseJulio
 :

893 GUALTERUS ET GALBBRTDS DE VITA IT MART. B. CAROLI BONI.

GuilielmoNorlhmaono,pacificamFla i ssio- A die lacla narrat Gaibertus num.26 et 36. Cum ;,lii 3

ii ;n Kocepit Th \lsatius,a regibuB etiam dein intra burgum inclusue obsesBugque in t;.ritu

Pranci b bI Anglis approbatam : qui anno 2 oomi- aiiorum odio luit.ut quidam ez curie ejus nomine
tatua, Christi li29,oonflrmavil donationei monaate- RoberluijCurtOr et scrviens ejus,interceptus fuerit
rio Aldenburgenei faotae,quibus cum aliis subscii- iu medio luri occisus et in paludes attractns. »
li incmaroe <ie Straten,qui codcm modo aubai-
i Admittietenim abAl lenburgensibus in norum comi-
BnavitlitterasdonalionumejusdemTbeodorioicomi- tcni riuii potuit Guilielmua Nortbmannus,quin pro-

tis pro abbatia Uuercetana anno H3U. Videndua Mi- mitteretetipeeetrex,» u aki tcastellanumetreliquos
i.eus in Notitia Eccleeiarum Belgii, eup. L39 et 168. traditorea numquam deinceps iia^redes fore in cumi-
alTbancmaru8,8iveTacbmaruB,virpotentiaetdi- tatu Plaodi ise, qoa apud eumdem Galbertum n. 51
•

\ itiis olarue.qui successione prolis carens, bonorum et 89 leguntur. [mpetrata interim ab obsessis foit
suorum Chrislum consiit.iil haeredem,ea conferens alloquii qua peroravit Ilaketus pro
facultas, in
nionaslerio S. Andreae : cujus devolio iu tanluin omnium liberatione, reis efflagitans erpetuum |

crevit.ut ibidem inonuch itum prolessus.luudabiliter exsilium, sibi vero, Bertulpho praeposito et Roberto
vixerit et Baoote morluus sil ; » uti ea ex relalione puero, quos secum innocentes volebat, pienaoi secu-
Henrici Zypsi dicti monusterii S. Andres abbatis T* ramque liberlatem. Respondit nomiue multitudinis
describit Sundcrus in cituta Flandria illuslrata, ob^idenlis Walterue miles,ac nemine exceplo ornnes
pag. 292. Ex quibua conslat bunc Thangmarum n osprobavit : « Itaque deinceps,subjungebat,fldem
alium rectea nobis constitui aThemardocastelluno et horninia,quojhactenus vobisservavimus,ex festu-
Brugburgensi cum B. Carolo occiso. Apud cumdcm camus, damnamus, abjicimus. Finita responsione
Banderum litteria dicti Tbeoderici Alsatii postmo- omues arreplis festucis, extestucaverunt illorum
dum subscripsit Riquardus vander Straten, alter obsequium, hominium, fidem et securitatem. » Ita
forean fralrum Walleri vander Strateo, de quibus Galbertus num. Gi et 65. At «Kalendis Aprilis,uti
supra cgimus.Aliuseliam Richardusdominus vauder asserit num. 8G,feria sexta in die Parusceve castel-
Strulen anno 1_3U vixisse truditur. Addit Sanderus lanus Hakel a turri evasit solus, et transivit apud
toparcbiam de Struten postmodum pertinuisse ad Liswega, cl ibi laluit cum filia sua, quam ibidem
Costerios, l)u<iczelios, Halmalios, Ghistellanos. At duxcrat olira miles magnigeneris et divitiarum ple-
PrugisdidicimusnuncspectareadprincipemCbiinu- nus. Exspectabat enim ille fugitivus quiddeinceps
censem ctcomitem Middelburgensem. agerc-t. » Postridie « iu sabbato tancto Paschae » in
31. Hsec de facuilia Stratiana dicta sufGciant; hujus locum « constitutus cst Gervasius Caslellanus
aliquasolutn restant deErembaldina seu proditrice in castro Brugensi. »
dicenda.Paul s/Emiliusasserit«nulliconjuratorum 32.Memoratus miles vocabatur Walterus Cromme"
temperalum nec noxiorum modo morte placula caesi lin,siveClomliin qui contraGuilielmum Northman-
:

comjlisexpetita,sed quicunque aliqua necessitudine num primum suppetias attulit Burgensibus, teste
eos contingcbant, atque adeo paulo notiores, aut Galberto num. 149, qui ei gener Haket et lilius Ro-
ferro pulsos, aul metu voluntarium sibi exsilium bertus suiierstites tempore Tbeoderici Alsalii fue-
longinquumqueconstituisse,(initimiseosdetestanti. runt.et paciflcam rerum suarutu po>sessionem deti-
bus,exsecrar.tibusque. »Mejerus addit v apud quos- nuerunt. Cujus rei illustriaduo testimonia exhibet
dam memoria? proditum,partem horum parricida- Andreas Chesnaeus iii Probationibus ad librum n
rum patria extorres pervenisse in Iliberniam, per- Ilistoriic Genealogicas familiarum Gandensis et Gi-
missuqueregisAngli,quandamibicoluisseinsulam, snensis.Hiecum pagina70 protulisset litteras Theo-
nomineGerinain,ibiqueintantam,excrevis3egentem, derici Alsatii.quibuspossessionesabbatiaeGandensis
utipsi aliquando regi ausi sinl rebellare.In Flandiia S.Petri conlirmavit.ista pag.71 subjungit: « Litterae
diruta fuerc funditus eorum aedificia, adempta in aliae Tbeoderici comitisFlandriae, quibus curatso-
pcrpetuum restituendi potestate.Agri possessioncs- pire et penitus decidere, praesentibus praecipuis
que universae gravissimis dumnatae tributis, exse- baronibus suis,querelam inter ubbatetn S. Petri et
crita damnataque in eeternum progenies. » Ha?c D Il.ketum quondam castellanum Brugensem, super
Mejerus, aliique eum secuti : quae nobis plaue im- eoquod intraambitumparochiaequaediciturLilfinga,
probantur, uti constatex supradictis de Guilielmo praefata eeclcsia ex antiquo Bercaenas super littus
Iprensi lilio Philipui comitis,sed res clarissimafiet maris possidet, quibus per maris alluvionem nova
in Hakelto castellano Brugensi, fratre
Desiderio quacdam terra conglutinata esl el concreta. Haec
Bertulphi prspositi, et patruo Burchardi seu Bur- acta suut suh sigiilo et signo prasdicti comilisTbeo-
siardi.Hicmox,atque B. Carolus lueralinteremptus, derici. Testes Juanus de Alosi,Daniel de Ternemun-
« in ejus domum cum suis ad eum obtineudam da,Gerardus de Oldenarde.Wenemarus Castellanus
conscendil,»et Iratrum nepolumque, atque aliorum Gandensis, Balduinus de Belle,Everardus de Gant,
conjuratorum protectionem tutelamque suscepit Christianus de Gistella. Actum Brugis anno Verbi
dein « claves omnes B. Ciroli de domo, de scriniis ibi. Ex nominatis baronibus
incarnati 1133. » Haec
et cislis quae in domo erant, cum aliis violenter e.x- JuanusdeAlst, DanieldeTenremundaetcastellanus
torsit, et in suam potestatem redegit. » Quae primo Gandensis, cum suo singuli milite obsederant a 10
897 COMMENTARIUS PfLEVIUS. 898

et 11 Martii burgum Brugense,et cum aiiis « exfe- A. Trunchinensis. An hic secundus Gorvasius fuerit
stucaveruntHAeiicaslidhnialiorumqueobsequium, prioris filiu3,num potiu3 posterioribts occasioaem
hoiuinium, fidem et securitatem, » el modo iidera aberrandi dederit dum illum de Praetcognominant,
barones qnerelam de certa possessione Hakeli so- relinquimus excutiendum. Degebat inter \
aliis

piunt ct decidunt cum comitesuo Theoderico.Qualia
dc Ilukcti lilio et genero adduntur apudeumdem
Chesnaeum eadem pag. 71 his verbis « Litterae
ejusdem Theoderioi comitis FIandriae,quibus aopit
eodem tcmpore Gervasius de Ythelhem, jam anle
relatui. Sandero castelianus Gervasiua, de Brugis
: cognominatur, quod eliam non admitiimus. Nam
idem Sanderus lib. Rerum Brugensium, cap. 7,
i

querelam quae erat inter Giselbertum abbatem S. dum antiquos castellanos Brugenses proponit, nn-
PetriGandensiset Robertum filium Haketi quondam gnam inscitiam seriei 03tendit:Boldrunnum ignora-
castellani Brugensis et Walterum Grommelingene- vit, Robertum praeponit Erembahio, et iterum tan-

rum ejussuper terrain Testrep et decimade Groede. quamalium suhjungit.imo filium fuisse Erembaldi
Signum Theoderici comitis.ct S. Iwani de Alost,S. non prodiLuti neque hujus filium stutuit Walterum,
Danielis de Tenremonde,S. Gerardi de Aldenarde,S. cui recle subjungit Haket, sed qui3 fuerit siletur ;

RiHonis buttellarii, S.Theoderici camerarii, S. Mi- sed pessime subnoto adannum 4120 statuitur
illo

chaelis constabularii, S.Wenemari castellani Gan- g ArnuliusdoNiellesvelcastellanusvel castellanorum

densis, S. Ghisleberti castellani de Berghes, S. Brugnisium a[finis,memoratus in litteris Manassis
Balduini castellani de Lens, S. Walteri de Nivella, comitis Gisnensis el Emmae uxoris. Litteras illas
S; Balduini de Belle, S. Gervasii de Ythelhem, S. ediditChesna3usinanteindicatisProbationibus,pag.
Everardi deGandt, S. Walteri Grommelin. Actum 39, sedArnulpho aliisque teslibus omissis. At mox
hoc Brugis Verbi incarnati anno 1133, indict. xi, pag.40 et 41 intertestes profertur Arnulphus, sive
regnanle rege Ludowico in Francia, Theoderico Ernulphus,de Nieles ad annum 1120 et 1128, nulla
principante in Flandria, anno sui principatus vi. » prorsus addita aut dignitate castelluni aut affinilalo
ILec ibi. In memorata superius donatione ejusdem cum castellanis. Verum excluso Arnulpho fuisse
comitis Theoderici anno 1130abbatiae Quercetanae, Brugensium casletlanum Desiderium Hakeltum ab
subsignavit idem Haketti gener Walterus Glomliin. anno 1115 ad annum 1127 ex supradictis certissi-
omittimus congerere, cum ex his satis
33. Plura mum est:cuilunc deposito successit Gervasius, et
collijjamus sub Theoderico comite faclam fuisse huic defuncto Radulfus.
ipvtjpciav, sive oblitterationem injuriarum et prae- 35.1ndicavimusetiam ecclesiae Donatianae prcepo-
teritorum in perpetuum oblivionem neque exse-: sitos Erkenberlum, Rainerum, Ledbertum et Bcr-

cretam damnatamque in ceternum mansisse eam „ tulphum : in cujus locum infra apud Galbcrtum
progeniem,uti exfabulosa formula proclamationis, num.120 substituitur Rodgerus,anno 1157 mortuus
quae prae foribus lempli legitur.conati fuere probare, uti ipsi inchoro S. Donaliani in sepulcrali lapide

Mejerus, Marchautius, Lernutius et hic quidem, ; legimus. Interim Sanderus lib. n Rerum Brugen-
quod die Veneris tingeretur comes occisus, refert sium.cap. \, et ex eo Sammarthani tomo II Galliae
eam exsecrationem solitam fieri«prima ac secunda ChristianaeinepiscopisBrugensibus incptamseriem,
die Veneris mensis Martii.» At quia ex Gualtero et licet « accurale collecta » dicatur, proponunt, et

Galberlo aliisque antiquis scriploribus B. Carolum
diesecundo Martii et feria quarta interemptu n fuisse
certo constabat, damnatio sexto Nonas Martii cazpta
divulgari,ei si Mejero credatur,ad tubx cantum, at
percornicinem exsecrari progeniem scr\$s\lM-dvch&n-
omnia viso hocscripto melius omiltentur,
tius.Quae
cum Deusprima Veritadtol confenis mendaciisnon
omisso Ledberto adhuc octo enumerant:et sunthi:
Erkenbertus,Rainarius, Bertulfus, Guido cancella-
rius, Bertulphus, Rodgcrus, Arnulphus Stralensis,
Rogerius.Ex his unus idemque est qui aliis interpo-
sitis ut diversi no^ninantur Berlulfus.et littera
una
mutata Berlulphus dcArnulphus Stratensis, «quando
Carolus Bonus fuit trucidatus » item unicus est
;

honorelur. Rodgerus etRogeriu3,perperam distincti el ultimi :

§ VI. Series castellanorum urbis Brugensis et prse- obilusnon debuit referri in annum 1147, cum decem
positorum S.Donatiani,ad hanc historiam spectans, )) annis serius mortuum fuisse inscriptio sepulcralis
recte ordinata indicet.Interponitur Guido canceliarius,quia « sub-
Quia posteriores scriptores nullam fere noti-
34. signavit fundationi Roberti Hierosolymitani factae
tiamhabueruntcastellanorumetpreepositorumBru- anno 1105 abbatiae S.Andre*. » Verum non viden-
gensium,de quibus jam egimus,eorum repeto cata- tur litteras fundationis legisse, quas subsignasse
logum et fuerunt castellani Boldrannus sub Bal-
; Bertulphumpraepositumcumduobusfratribussupra
duino Insulensi circa annum 1050;Erembaldus per diximus. Hugo cancellarius de Rogia subscripsil ad
ann.^s quadraginta et plures, Robertus ejus filius ;
annum 1130 donationi monasterio Aidenbmgensi
tum Walterus dicto Roberto natus;Desiderius Ha~ non tamen hieo inter praepositos Brugenses
faclae,
kettus,Erembaldi eliam tilius,quo deposito Gerva- numerandus, etiamsi nullus praepositus reperiatur
s us eamerariiis B.Curoli,et hoc defuncto Radulfus, donation°m «'lbsi^nos^e, quac vide;i polc?t apud
qui et Gervasiusde Pra:t,subdcripserunt annoi!43 Mirieum in Nolilia Eccusiarum Belgii, cap.130.
litteris Theoderici comitis pro ecclesia S. Mariaa
K«9 GUAI ll.HUS ET GALBERTUS DE VITA ET MART. B. CAROLl BU*I. iiO'J

j VIII. C A*tti Lu X ta . n proditionis evitant, dnm hoc domii

>rum, aacturc Sujuo tu u >bate. Ludovieo,tanlum, Bed d I

anivaraum orbem denuntiant.lvx aulem • - amore

o,quo oobiliui ab adoleecenlia tiafei coneanguinitatia ativctn.in ultioii

6ua ti viU' limitem nuUum perpetravit, vi- proditionie exnilAtua;nec regis Anglici, neceomitia
liu o.oum multa egeat, brevi narrationa ibaldl guerra di tentua,Flandriam i i

memorare n qu tmodo, s°d quid faoerit, & gniti

id imos atroeisaime perdat, to
ropoauiraua.Famoana comesvir potent et operii mat. on item Flandria? Guiilel-
1

C trolu8,de amita 'lomiin regis Lud >vioi,D i

mumNorth i,ulium&obertiHteroaolyraitani
ia iilius,cum succes^is-et jure uonaan -'uini- Noi ihuianni i oomitiaj .'1 eum enim jnre ooneangui-
i forliaaimo cbmiti Balduino. Hi roeolymitani int uis specLubati C(nistitui t
. Ui autem Brugas de-
erli Qlio.Flandria terrara valde populosam tara scendit, non veritus terrae barbarietn, nec fedam
sLrenue quam diligenter administrabat : Bcolesia pro iiioris coaeaoguinitatia lineara,ipaoa proditorcs
Dei illuatria defeneor, cleeruosynarum hberalilate in aceieeia et turre obaeeaoe coarcta' ; viclualia
conspicuus,justiLiaj tutor insignis.Qui,cu:u debitor praeter :-ua,qua3 disino nulu eorum etiam usui iin-
honoris adepti.potentes quosdatn, genere liumiles, portana repugoabant, probibet. Ut autem farne,
opibus olatos.dotniniocjus lineam consanguinitalis B peste Ptgladiouliquantisper eos contrivit,ec cleaiam
mtara superbe innitentes (erant enim de fece relmquentes.turrim lantum ut eos turris retineret,
conditionia scrviiisijudiciu curiae convenientcr satis retinuerunt. »
repetereUipei, videlicet Brugensis ecclesiae praepo- 37. « de vita eis desperantibus, cum
Jam ergo
situs et sui.viri suparbissimi etfarnosi proditorcs,
jam inluctum verteretur eythara orum,etoriMnum f

crudeliaeimeei ineidiabaatur. Cum igitur quadam eorum in vocem flentium, nequieeimoa Buchardus
die Bragas veniasel, summo maoe ecclesioe Dei
sociorum eonjettan.fuga !ap8U8,terram exirevolens,
aasisteoa,pavimeato prostralue,librum orat onuiu nec valen-- (s-ola ioiqoitate t -ropria pn-hibente, in
manu tenena orabaLourasubito Buchardus quidam, lirmitate cujasdam amiei et tamiliaris reversus,
nepos praspoaiti pra;!ati, satelles trueulentus, eurn
intercpptu 2 regie imperio.rxquis to mtserai Mortie
aliis de eadem sceleratissima radioe, et aliis tradi-
genere alta rota BttperiigaUie, corvorum et alitum
tionis pessims complioibas oranti.imoDeo loquenli rapacitati expositus.-Nsuper oculiB defosst s,ct lot:i
taeile retro cedit, et caute gladio evaginato collum lanri
facie dilaceratus, inferioruut sagittis et
tenve prostratum comitis suavissime tangena, ut jiculis millies perfor;itus,miserrime interfectus, in
paululum erectum LerienLis gladio se inopinate diri- cloacam projectus est.BeitoMus vero, caput intqui-
geret, ensem ei upplicms, uno ictu impius piutn, ^
tatis, cum similiter elfu/ere decrevisset, cum huc
servus domiaum sceler itissimc detruncat.Qut au-
illucque satis lioenter deambulasset, solasuperbia
tem astabaut necis impiaecooperatopes.sanguinem reversus (dicebat enim : Quis rgo, aut quid ego
ejus sitientes, tanquam cattes in relicta cadavera sum *?
^, etiam c>pitur, et regi9 arbitrio expositus,
debacchantes,innocentem laniare gaudebant,sum- merittx et miserrima morte e?t damnatus. Furcis
mopere glorianles,quod opere complere potueraut, enim cum cane suspensus, quoties canis percutie-
quem couceperaut dolorern, et quam pepererant balur, in eum trum relorquens, totam faciem ejus
iniquitutem.Etappo .enles miijuitatem su| er iniqui- maslic;tndo d<ivorabat:aliquando etiam, quod hor-
tatetn, utpote malitia sua excaecati, quoscunque ribile dictu est.stercorabai, sicque miseram vitam,
castellanos, quoscunquenobilioris comitis barones, miserrimo, morte perpelua terminavit.
miserior
sive in eadeui ecclesia,sive extru in castro offendere
Quosautem in turre incluserat,multis angus»iisad
poterant,int'elicissimo misene tnortis genete impa-
deditionetn cofrens, sigillatira unum post alium co-
ratos,nec confessos trucidabant.Quibus lanien pro- dpjecit. Quemdam etiam
ram sui fractis eervi-ibos
desse vaide arbitramur,quod pro iidelitate do.nini
eorum, Isaac noinine, timore moriis iu nionasterio
sui taliter mactali in ecclesia orantes sunt reperti,
quodamtonsoratum,de:uonachatumpatibulo afllxit.
cum scriptum sit:«Ubi te invenero, ibi te judicabo D Potitus itaque Brugensi victoriaroxcum suisjprara
(Ezech. xxiv, 14). »
peroptimumcastrumcLOtra Guillelmum Baslarum,
« Comitem verotrucesinipsaecclesia tumulantes proditionis fautorem,ut et in enm ulciscatur,acce-
(ne honorificeextra deplangeretur et sepeliretur, et lerat. Bru^enses tam minis, quam blanditiis, dire-

pro gloriosa morte devotuspopu-

vita.et gloriosiore ctis ad eos nuntiis allicii.Duraque Guillelmus cum
lus in e.ius ipsam
ultionem incitarelur) ecclesiam tracentismilitibus eiobviat,nltera pars re^alis exer-
speluncam latronum statuentes, tam ipsam quam citus in eum irruit, altera ex obliquo alia porta
comitis domum ecclesiae inhaerentem muniverunt,et castellum audacter occupat, eoque retento Guillel-
quibuscunqneparatisvictualtumalimentis,etseipsos mum atota Flandna exhaeredntum exterminat. Et
exinde prqtegere, el terram sibi allicere summa quia proditione ad possidendam Flandriam aspira-
superbia deliberant. Tanti igitur et tam scelerati verat,merito in tota Fiandria nihil obtinuit. His
horrore facti attoniti, qui his non assenserant, ergo.et diversis ultionum modis,et sanguinis multi
Flandriaebarones lacrymabiles exsequiaspersolven- effusione tota et quasi rebaptizata Flandria, Guil-
 ;

901 VITA PRIOR AUCTuRE GUALTERO. 002

lelmo Northmanno comile constiluto, rex in Frun- A Adelain malrem B. C iroli el Geriru lem tnaii

ciam, Deo auxilian.e, viotor remeavit. » Theoderici Alsutii, dein C' imtis Fiandriae.Caeterum
38. Dicitur amxla Lulovici n gis, maler B. Caroli quffi de cane adduntur in supplicio Bertulphi, ita

Adcla, soror uterinac Bortha) flliae Florenlii primi narr.it Galbertus num. 9-i : « Iprensium turba fu-
comilis H'jllandicC,qUtC nupta Philippo I regi Fr.n- rens in morlem prueposili eauis viscera contorserat
corum,pcperit dictum Ludovicum. At Gerlnolis
illi ciroa coilum ejus, et os canis ad os ejus vitalem
m r Berlba morlUo prioao suo marito Florentio
i spiritum exspirantis opposuerunt, sequfparantefl
comiie, it'.rum nupla fuit Roberto Frisoni, ex qua cani ipsum et facta ipsius. »
hie genuit Hobertum juniorem Hierosolymitanum,

VITA PRiOR
AUCTOttE GUALTl-dlO ARCHIDIACONO ECCLESl/E MORINORUM.
[l.x Iribus mss. codicibus et edilwue Jacobi Sirmundi.)

PHOLOGUS.
Doaiino suo et Patri merito sanclitatis, totius re- B tium tficit disertas adjuvante, ac mea? ariditatem
verentia devoiionis excolendo, Joanni (1) sanctae linguae rore sua3 gratiae irrigante et irngando fecun-
Tnrvanensis E-vle.-iae episeopo, fraler Gualterus, daulu) quod in.jungitis ageie : virtutc rnagis FretU i

iationis ejus inutilis servus, debiti.m omnimo- obedientiae, quam ejus, quam nondum adeo, ut id

dee subjectioais obsequium, audere debeam assecutus sum, litteialis scienlise,

1. Preeceplt huttlilitati meae auctoritas revercnda 2. Conabor autem, quia etiam sic placet vobis,

paternitalis vestra?, ut,quia his nostris temporibus omni naevo talsitatis el vulgaris incerto opinionis
horrenda nimis a nefaodis hominibus in partibus evitato, simplici laiuen, ut. potero, quae acta sunt
istis pe.uetrata sont crimina,universo mundo exse- narratione referre:quatenus et supertluis verborum .

crabilia;etin ultiooem eorumdem formidanda mul" phaleris, et rhetoricorum ornanientis colorum ex-
lum diviuaj juslitia? ominuerunt judicia, pro eorum quirendis mi.ius intenlus, fistidiosam sic cavcaia
immanitatd ae.juissi.na retrlbuiionia lance pondera- pro ixilatem,ut nec nimwe brevitati studens,eorum,
ta: ethyfic omniaquantum praeleritis generationibus quas vel ipse vidi, vel virorum veracium testimonio
inaudita,tantum prasemibus mirabiliora, sieut ge- indubitanter cognovi, rerum lectoris cogniti ni
sta sunt cuncta slylo percurram, et ad notitiam duntaxat necessanam occultare inveniar verita-
posterorum scribendo transmittam.Quaeomniaideo tem (2).Et, u* facilius elucescat omne quoddicitur,
temporibus manifestanda
scribi, et scripto futuris totam se<|uen tis seriem opusculi,compendiosis com-
servari, decrevit providentia vestra, ut eis lectis prehensam titulis,numoris singulorum paginaeprre-
vel auditis, et boni, tanta superni Judicis aequitate fixis,disposui dcsignare : quovidelicet lectori caeca
considerata,in amorem ipsius ardentius excrescant quodammodo pagina taedium nequaquam pariat,et
etmali,tam terribili divinae ultionis judicio cognito, ad inveniendum quod quieritur expeditior aditus
pertimoreui ipaius a sua se pravitate compescant. pateat. Quod si singula natnrali r.on perstrinxero
Accessit etiam vestraejussioni, domini Goscelinide- ordine, lectorem precor nequaquam id moveat ; sed
rani et Iratrum nostrorum amioa mihi et omnicum et posteriora cum se intuleril, opportune aliquando
honore semper suscipienda petitio cui in cunctis : anticipando praemittere, et priora liceat ordine arti-

Deo placitis obtempecare fervente opto desiderio. liciali quandoque recapitulando subjungere : dum
Vestrae igitur sanctitatis auotoritate et fraternaco- tamen, ubi exegerit ratio, satis appareat, quid quo
gente charitate, aggrediar (ipso qui linguas infan- gestum sit lempore.
INDEX CAPITUM.
Cap. I. De tempore et loco mortis Caroli. [) Cvp. IX. De eadem auxilio Dci sedata.
Cap. II De martyrio patris ejus, et morte fratris Cap. X. De mansuetudine ejus,et aliorumelatione.
ejus, et primordiis virtutum Caroli.
Cap. Xl.Qualem se correptoribus et subditis exhibuit,
Cap. III. Memoria probitatis Roberti junioris.
et pauperibus.
Cap. IV. De reversione ejus ab Hierusalem et morle.
ejus Batduini. Cap. XII. De severitute ejus erga supcrlws acbarba-
Cap. V. De provectu filii
ros, et sagaciiate in causis.
Cap. VI. De defeclu ejusdem et sepultura.
Cap. VII. De substitutione Caroli. Cap. XIII. De perversorum malitia adversus eum
Cap. VIII. De tempeHate guerrarum oborta. exeitaia.

(1) Mortuum esse B. Joannem anno 1130, 27 Ja- omissa est nos capilum tilulos huic prsefalioni
:

nuarii, necdum triennio a ccede 8. Caroli elapso, subjunctos indicamus. ao postea more nostro dls-
diximus supra § i. tinguimus,ip8i9 tamen auctoris capitibus mar^ini
(2) Heec periodus in editione k Suriana ttitro ascriptia.
 ; 1

GUALTEHUS ET GALHERTUS DE VITA ET MAHT. B. CAHOLI BO.1I. UOi

XIV. De praeposilo Brugensi,et domesticis ejus. A Cap- XXXII. De sepultura corporit ejus.
\\ /; calumn
.
ditatis. Cap. XXXIII. De obiidione Brugentium.
Cap. XVI. I> inimicitiu Burchardi ct Tangmari. CaP. XXXIV. I)e fuya Itaat et latebra c •

Cw. XVII. De conditione treugarum et infractione Cap- XXXV. Ue vulyatione ejut, el monachoiu, et

earum. iplione, et interitu.

Cap XA III. De querela Tangmariet omtumeha i Cap. XXXVI. Deobsidioneaucla,el munUioneirrupla.
positalium. CaP. XXXVII. I)e eljugw prwposilict lattbulis ipsius.
Qap. XIX. De rapina prsepositalium absente comiie. Cap. XXXVIII. De pi o litione ejus ct morle.
Cap! XX. /> reversione comitis ct vinJictae delibera-
' Cap. X X X IX De pugna Gu idonU et amborum imsione.
.

lit Cap. XL. De fuga Buickardi, et miraculo w navi.

Cap XXI Dtf destructUme munitionis Burcnardi. Cap. XLI. De proddume wsius.
Cap. XXII. /)t-' lojatis a prxposito ad comitem »" I Cap. XL 1 Dt comprebensione ejus et pa ibulo el morte.
. t

pro Bwchardo. Cap. XLIII. De perturbationt post morlem cemitii

Cap. XXIII. i)e furore prxpositi, el SUOrum, c.t ne- et pace.
quitia legatorum. Cap. XLIV. De adventu regu et ordinatione comitatus.
Cap. XXIV. /)e conjuratione eorum, ct quod comtii Cap. XLV. De impeiiimentis regi<e dispositioni ob-
non potuit persuaaeri. vUtntibut, et comitis processibus.
Cap. aXY. De elecmosyna comitis, et oratinne ac in- Cap. XLVI. Brugertsium deditio, et miruculum in
terfeetione. alimentis, et ecelesix purgatio.
Cap. XXVI. Comparatio sccleris perfidorum et scele- „ Gap. XLVII. De miraculo in corpore comitis ostenso,
risJudaeorum. el eo tumulato.

Cap. XXVII. Commendatio marlyrii comiti». Cap. XlVIII. De expeditione regali, et tradilione
Cap. XXVIII. De morle castellani ct filiorum ejus et Yprensi.
Gualteri. Cap. XLIX. Guillelmus capilur, Ypra incenditur.
Cap. XXIX. Prxpositales corpus ejus alibi deccrnunt Flandria subigitur.
tumulari. Cap. L. De supplicio dedititiorum Brugensium.
Cap. XXX. De contractosanato. Cap. LI. De improbiiate Ingrasni, el fuga.
Cap. XXXI. De populi veneralione et prxpositi ob- Cap. LII. De Guillelmo VirovUtceusi, el fuga ejus.
duralwne. Cap. LIII. Conclusio libclli.

PARS I.

Acia B. Caroli in juventute sub Flandriae comitibus plurimorum perniciem exsecrabili quorumdam sce-
Roberto Frisio, et Roberto juniore: iter Hierosoly- lere interfectus est Brugis in ecclesia S. Donatiani
mitanum. C Caroluscomes Flandriae, filius Canuti martyris (3j,
3. (Cap. i.) Anno regis quondam Daciae (4), et Adelae reginae, quam
itaque Verbi incarnati 1127,
indictione v, sexto Nonus Martii.terra no?trae pace postea duxit uxorem Rogerius dux Apuliae. Ut au-
sublata, nuiete turbata, deleta bonestate, exstincta tem interfectionis ejus occasionem, et coelestis vin-
omni fere felicilate mortalium guerrarum,laborum dictae animadversionem, in mortis ejus auctores
;

turpitudinum,et totius infelicitatis deteslabile ccepit terribiliter exertam,evidentius possimus osteniere,

exordium.Eodem enim ipsius anni die,in unius vita narraliunculae nostrae exordium paulo superius
multorum vitae periclitatse et ex unius indebita : libet repetere.

morte, multorum justo Dei judicio mortes debitae 4. (Cap. ii.) Pater ergo ipsius rex praedictus,post-
quadam generatione sunt propagatae.Tunc
te.rribili quam suorum perfidia, in ea, ad quam timore mor-
namque,secundum prophetam (Ps. cvm, U), in me- tis confugerat, occisus est ecclesia (3), Dominoper
mori.im rediit iniquitas patrum nostrorum in con- eum operante signa et prodigia, inter raartyres

speclu Domini, et antiqua peccata nostra nova coe- computatus apud Dacos, ex tunc et hactenus in
perunt ultione feriri ut, in cujus manu post Deum
: magna veneratione est habitus. Regina vero cam
hactenus constiterat salus populi, eo de medio hoc tilio suo parvulo ad patrem suum Roberturu (6),
sub)ato,manifeste daretur intelligi quod divini jam n slrenuissimum marchionem (7y,Roberti (8Jquondam
in publicum prodiret censura judicii,quae prius la- Francorum regis ex filia (9) Adela nepotem, cogno-
tuerat in occulto prajscientiae Dei. Ipso enim die in mento (10) Frisonem, et matrem nobilissimam Ger-

(3) Colitur S.Canulus rex Daniae martyr.10 Julii, (6) Invasit Robertus comitatum anno 4072, dc
quo occisus est ad quem diem varia e.jus Acta da-
: cujus genealogia et erepto vi comitatu plura a Gal-
bimus. Ex bujus S. Canuti fratre Erico Bonu.itidem berto proferuntur, num 109 et seq.
rege Dania?, natus est S. Canutus Lawardus rex (7) Comites Flandriae olim marchiones diceban-
Obotritorum et dux Sleswicensis, occisus 7 Ja- tur, quod Jimitem regni Eranciae occidua? protege-
nuarii, quo die ejus gesta illustravimus. rent.
(4) Daciam pro Dania passim scripsere omnes (8) Hic est Robertus filius Hugonis Capeti, cui
istius lemporis auctores. Pelrus abbas Cellensis, anno 997 defuncto successit et vixit usque ad an-
lib. vm, ep. 19, quae est ad archiepiscopum Lun- num 1031.
densem « Vestra Dacia remola est a nostra Fran-
: (9) Adela nupta est Balduino Pio.sive Insulensi,
cia » et mox
; « Species illi una et in Dacia et in
: anno 1027, et eo mortuo sanctimonialis facta vixit
Francia. » in monasterio Messinensi prope Iprasa se fundato,
(5) Christi 1086, iu civitate Ottonia, sive
Ahno ibidem anno 1079 defuncta. Ab hac avia sua mater
Othensia in ecclesia S. Albani martyris Britanni S. Caroli appeliata est Adela.
cui S2 Junii sacer est. (10) Friso seu Frisius cognorr.inaiur.quod prsater

905 VITA PRIOR AUCTORE GUALTERO.
trudem clara (M) Saxonum stirpc progenitam, in
Flandriam reversa ibique aliquando tempore mo-
;
rata, memorato duci (12) Rogerio a parentibus est
nuptum data.Cui et filium nomine (13) Guillelmum
peperit,qui patri defuncto in ducalum sucoessit,et
honorem acceptum,morum ingcnuitate ac strenui-
late, multipliciter nobilitavit. Sed audito unicisui
germani eiitu,primumquidem inconsolabiliter do-
lor<-, deinde etiam ipse ccepit lethaliter languere.
Qui, ut se periclitari cognovil,Salernitanum archi-
episcopum (14) et Trojanum episcopum advocavit,
atque quod antea, dum incoluniis esset, fecerat,
eorum quoque testimonio desiderans confirmari,
quidquid mobilium vel immobilium in terra possi-
dere videbatur beato apostolorura principi Petro,
; stigia, illud
ejusque vicario sanctissimo papae Honorio (15), ex
cujus ore sacro hoc ipsum frequenter audivi, jure
perpetuo possidendum delegavit, ac deinde in con-
fessione Domini ab hac luce mi^ravit (16).
5. Hic autem nosterCarolus annis pueritiaetrans-
actis adultus, postquam militiae cinguluui accepit,
Hicrusalem sanclam(l7)sepulcrum Dominicum vi-
ibique adversum paganos
sitaturus,devotus adivit ; scriptaest, comprehendit hisloria. Ex qua ad lau-
fidei no9trae inimicos arma ferens, Christo
aliquanto tempore strenue militavit, et ei,
omnibus serviendum esse prudenter advertebat,
suorum primitias laborum et actuum dedicavit
mox divina ordinante dispositione, ad avunculum
suum Robertum junioremmarchionem(18),in Flan-
driam revertilur, rt ab illo eo, quo talem juvenem
decebat, honore suscipitur.
Hollandiam eo tempore adhuc sub nomine Frisiae
continerentur Zelandia.et huic vicinadilio quatuor
Ambactorum, nunc Fiaudriae adjuncta, quae loca a
patre suo acceperat, huic a Caesare Henrico anno
1057 data, uti tradit ad eum annum Mejerus. Gal-
bertus num.110» Robertum consulem aquaticum»
ideo appellat.
(H) Viduam Florentii I.comitisHollandi*, duxit
anno 1063,ettutorprivignisuiTheodorici factus,Hol-
landis Frisiisque praefuit.ut vel ideo aliis videalurco-
gnomen Frisii acquisivisse. Dicitur Gertrudis filia
Uerinanni, sive Heymanni, ducis Saxonum, quem
iEgidiusa LeodioAureaeVailismonacbusBernardum
appellat.Morlua est Gertrudis anno 1113, Furnis te-
pulta.
Roberti Guiscardi Northman-
(12) Rogerius,filius
ni.feliciexpeditionecouLraSarracenosnotissimi.Ro-
berti obitum refert Baronius ad annum 1085, alii
citius, serius Pansins. At dicto anno 1085, mense
Octobri praefuisse Ro^prium indicut oblatio tVicta
Ecclesiae SalernitanaeS.Sophiae apud Ughpllum tomo
VII Italiae sacrae in S. Alphano archiepiscopo Saler-
nitano.Morluum essc Rogoriuin anno 1111 tradidit
ex Petro Diacono Baronius num. 15.
(13) Guilielmus dux Apuli.y et Calabriae creatus a
Paschale II etGelasio II. Consulendus Baronius ad
annum 1114 et 1118.
(14) lo est Romualaus ordinatus an. 1121 mense
Septembri, mortuus an. 1136, 21 Januarii de quo
plura Ughellus.
(15) Honorius II consecratus anno 1124, 21 De-
cemi»,, mortuus 1130, 16 Februarii. Hinc discal
lector quare papa Rogcrio Siciliae comiti initio ne-
garit tilulum ducis Apuliae.
(16) 24 Julii eodem anno 11-7, quo S. Carolus
erat occisus. Consule Faleonem Beneventanum in
Patrol. CLXVI.
: :
006
A 6. (Cap.iii.) Cujus gloriosiprincipis quia mentio-
nem nunc incidenter fecimus, operae preliumvide-
tur esse utquacdam ejus virtutum insignia vel bre-
•
vitercomniemoremus. Hic cst enim Robertus ille
comes inclylus, superioris Robcrti Frisonis filius,
quiauditoillo sancti etomniumsanctorummemoria
recolendi (19) Claremontensis conciiii decreto, de
venerabili scilicet Dominicaa passionis et resurrec-
tionis loco a paganorum manibus eruendo, et Ghri-
stianae fidei vindicando;continuo uxorem etliberos,
postremo cuncta quae in mundo possidebat.Christi
Domini servitio postpouenda, evangelice doctusju-
dicavit,et crucis ejus inhumerisbajulando insignia,
ac ipsius etiam corporaliaqua poterat sequendo ve-
apostolicae sedis mandatum tola fidei
g adimplere constantia, cum (20) aliis quos eadern
inspiraverat gratia, alacriter properavit. In qua
expeditione, et urbium terrae illius, prajsertim (21)
Antiochiae et sanctae (22)Hierusalem expugnalione,
innumcrafortitudiniset probitatissuaepraeclarade-
dit indicia quorum nonnulla illa, quae de gestis
:
Francorum Hierusalem pro Christo expugnantium
Domino dem ejus hoc solum his sa/is est commemorari,
cui prae quod ob invincibilem animi constantiam ab ipsis
quoque ArabibusacTurcis(23) Georgii fiiius scribi-
tur appellatus.
7. (Cap. iv.) Igilur incredulis nationibus raanu
Dominivalidadebellatis,etin sanctacivilate Arnulfo
patriarchatus honore, Godefridoduce regni diade-
_ mate sublimatis, Domino (24) prosperante in pro-
suo Chronico.
(17) Postquam hasc anno 1099 intercepta fuit
hinc illi, comiti poslea constituto,regnum Hieroso-
lymitanuin oblatum tradit Galbertus num. 9.
(18) Junior dictus, quia cum patre 17 circiler
annos rexit Flandriam, ast hoc anno 1094 uiortuo,
solus praefuit.
(19) Habitum id conrilium est anno 1095, menso
Novembri, instigante B. Petro EremiU.
(20) Primus a Guilielmo Tyrio, Jib. i, cap. 17,
re!erlur« Hugo IMagnus,frater Philippi regis Fran-
corum,secundus Robertus con.es Flandrensiuni. ..
octavus Godefndus dux Bullonius. » Roberti iter
describitur lib. n, cap. 16, et deinceps, uti etiam
apud Tudebudam aliosque hujus expeditionis scri-
piores.
D (21) Captaest Antiochia an. 1098, 3 Junii, cujus
muros inter primos > ascendisse dominum Fian-
drensium comitem etD.Taccredum quorum doctri-
nn ceeteri regebantur. » scribit Tyrius lib.i.cap. 21.
(22) Expugnata est Hierosolyma an. 1099, 15
Julii, feria 6, hora 9. Tyrius l.b. vm, cap. 18:
« Ingressi sane statim postducem Godefridum sunt
Fla< drensium comes et dux Northmannorum. »
llinc llobertus Rierosolymitanus cognominatur.
(23) Tudebodus lib.iv refert pugnam cum Turcis
iniiam, praeeuntibus duce Godefrido,et Flandrensi
:
co :i:te Roberto et Hugone Magno, quando iliis e
ccela « ductores fuerunt SS. Georgius Theodoruset
Demetrius,» et territi Turci ceperunt fugam utvel
hinc potuit dici ab hic S.Georgii filius; quod etiam
notaturinms. Chronico monasterii S. Andre.f ab
ipso fundati.
(24) Tyrius lib. ix, cap. 13 : « His ila
gestis.Deo
amabiles Deoquedevoti principes,domiuiNorthman-
29
901 GUALTERUS ET GALRERTUS DE VITA BT MART. B. CAROLI BONL 908

terram Buara reliquo vitae auae ^ niam, patruo ipsiuB, qui eam
post patris ipsius
pria rcrnca»it, et
captionem obtinuerat, totis renitfcnte vinbus resli-
tempore magna insignis modeatia feliciter guber-
tuereproposuerat.gravibusearn el crebris incursio-
navit.
PARS II. nibus infeBtabat. Cujusjaiu partem magnarn cum
oppidia et munilionibua gibi 6ubegerat reliquam
A Balduino cotnite, FUmdrix oblata, B. Carolo,
;

ejusque susceptio. fere omnera.ipso rege Henrico nec armorum foiti-

8. (Cap. v.) Posl praelibatam

autera Caroli nostri tudine nec opum amplitudine defecdere valente,
su8ceptionem brevi tempore evoluto, in Francia gladii sui timore nnruui in rnodura contremiacere

apud urbem Meldorum paucisdiebua agrotanB obiit, cogebat. Sed vere,ut ait Propbeta, « Non est lortiiu-

(25) etinmonasterioB.
Vedasti,civitate Attrebaturn do,non consilium contraDeum {Prov.xu, 30) :•
esl
magnocuuiluctuuniversorumsepultuo.filiumsuura, vere eolus potensest.qui omnium potentiam quando
quem cx nobilissima conjuge sua Cleraentia (20) vult et quomodo vult, annihilare potens est.
susceperat, Ualduinum adolescentulum haeredem 9. (Cap. vi.) Cum enim tanta ageret et mullo

reliquit. Qui non multo post a rege Ludovico (27) majora disponeret, scuto ipsius, ut aiunt, ictu ud-
muneris militaria et paternae haereditatis donum versi cujusdam militis Ironti ejus eliso, el ex ipsa
adeptus, doinini Caroli praecipue consiliis usus et illisione modicoin eo,quosalutiferum crucissignuin

insliiutionibus instructus.ad tantam fortiludinis et lmprirni consuuverat, loco, tumort oborto, totum
strenuitatis eminentiam iu brevi excrevit,ut omni- illud tautae potestatis, qutd quasi in montem ma-

busprobitatemejus attendentibus appareretmirabi- gnum tam cito excreverat,culmcn citiusdeturnuitet

lis, et finitimis quibusque non solum comitibusac sicut fumus ad modicumparcnsevanuit.Nam medi-
ducibus, sed ipsis quoque regibus omnino fieret corum cura qnotidie in pejus proficiente «egrolare
formidubilis.CujuBsicutvirlus supramodura aetatis ccepit et tandem in villa Rosilariu (30) monacbatus

ejus subilaneis incrementis enituit, sic occultaDei habitum summa cum devolione humiliquesupplica-
dispositione ccoptis ejus obviante, diu durare non tione adeptus,cum illo,quo circiterdecem mensibus
potuit.Eoenim tempore Guillelmum(28) exhaereda- fatigatus fuerat languore.anno Domini H 19, xv Kal.
tum, lilium scilicet Robcrti (29) comitis, filii Guil- Julii vitadefecit, et ad moaasterium S. Bertiui (31)
lelmi rcgis Anglorum, cognomento Pileati (quem delatus.cumimmenso omnium procerum terra flelu
videlicet Robcrtum ex Mathilde regina praefatiRo- el miserabiliplanctu,antealtare sanciae crucislertio
berti Frisonis germana,sicutet fratres ejus Guillel decirao Kul. ejusdem raensis sepulturam accepit.
mum etllenricuingenuerat, quemque idem frater 10. (Cap, vir.) Verutntamen, quamvis matre sua
Anglorum captivum tenebat) ip-
eju9 llenricus rex cum quibusdam aliis assentientbus ob arnorem
sum,inquam,Guillemum aldolescentem in sui tute C Guillelmi(32)filiicomitisPhilippi(33),filiipraelibati
lam patrocinii susceperat,et armis ejusmilitaribus Roberti Frisonis cqui neptem ipsius comitUsae
instruxerat:Et,quiaei htereditatemsuamNorthman- uxorem (34) duxerat, quamquc ipsa filio succedere

norum et Flandrensium comiles, consuramato
citer assumptae sibi peregrinationis itinerario, ad
propria redire disponunt. »
(25) Prudenter auctor dissimulat necis tanti viri
occasienern,scilicet quod in bello Northrnannico, de
quo mox agitur,adversus Anglos dimicans,ad uri)em
Meldensem ad Matronam tluvium ex equo lapsus,
oppressusque,tertio postdie decesserit.Annum mor-
tis 11 II arbitratur Mejerus at diploma anno se-
; (30) Oppidum satis amcenum Flandriae in dilione
quenti 1112, ab eo signatum ostenditOliverius Uri-
dius de sigillis comitum Flandriae, pag. 9, eoque
anno obiisse statuit: quo adhuc anno Balduinua
filius signavit diploma pro raonasterio Alciacer.si in
Artesia apudMiraeum m notitia Ecclesiarum Belgii
cap. 128.
feli- regnum Angliae invasit fratrum ultimus Henricusl,
feslo Assumptionis B. Mariae coronatus: quoadhuc
anno fiobertus in Northmanniam reversus,regn'jm
Anglire, sibi uti seniori debitum, fruslra repeliit,
et anno 1106 in praelio victus et c;iptus est, et se-
quenli anno oculis privatus, misere anno 1134 ex-
stinctus. Quae apud Malthajum Parisiura aliosqua
le}juntur.
Iprensi versus Brugas.aliquibus Rollarium dicium,
Carolo Calvo Rossat in terra Menapiorum. FlanJris
Ronsselare, Gallis lioulleis.
(31) In urbe Audomarensi situra.
(32) In altera Vita Willhelmus Iprensis dicitur.et
J)
iqsein diplomatisapud Urediumin genealmri Flan- t

Clementia erat filia Guillelmi et soror Stepha-

(26) drica pag. 147 se Withelmum de Ipia et Wilhelmum
ni principum Burgundiae, soror itemGuidonis ar- filium Philippicomitis appellat, a Sugerio aliisque
chiepiscopi Viennensis, anno 1119 creati pontificis baslardus, spurius et nothus cognominatur. Mater
Romani, assumpto Calisti II nomine. ignobilis,quue lanus carpere,dum viveret,noncessaret
(27) Hicest Ludovicus VI,Grtf55Ms cognominatus, dicitur aGalberto num.77.Quaesi Marchantius legis-
Balduini consobrinus, natus matre Bertha, sorore set.non tanto conatu dixisset legitimo cum matri-
ulerina jam dioti Roberti Hierosolymitani etmatri8 monio prognatum fuisse.
Caroli comitis Franciae ab anno 1 108 ad 1 137. (33) Hic passim Philippus comes Ipriensis aut
(28) Hic est Guillelmus Nolhmannus. qui a c;rde I.oensis dicitur,etLoipse vicum suae possessionis
S. Caroli factus est comes Flandriae. appellat apud Uredium in probalionibus ad genea-
(29) Robertussecundo genitusGuillelmi Conques- logiam Flandrioam pag.14ti.Est Z,oa in agroFurnensi,
toris regis Angliae,6 Septembris anni 1087 mortui,ab ubi illustrisabbatia, cuivariaab eo donata indicat
eo Northmanniam ribtinuit.et unacum comite Flan- diploma ejus apud Miraeum in Notitia Ecclesiarum
driae etaliis Antiochiam et Hierosolymam expugna- Beltfii, c. 114,
vit : interim fratreseniore Guillelmo Rufo rege An- (34) De filib Roberto Loensi ex eo matrimonio
gliaa absque liberis 2 Augustianno 1100 vita tuncto, prognato egimus supra.
909 VTTA PRIOR AUCTOPE GUALTERO. 910
maxime optabat) plurimumrenitente.antequam ab A gante perfidia, matrimonii fcedere ae sociavit : et
hac luce migraret, hunc virum gloriosum, de quo pactum concordiae.quod interCarolum et eara filius
agere proposueraraus, Carolum, cujus probitatem ejus marchio Baldninusin ultimisagens composue-
prius et industriam in multis sacpe probaverat.sibi rat,dissipavit,ac rnarito cibi cum coraite Montensi
ipse (35) instituerat.eiquererumomnium summam (40) aunuenle, et rege Frunciae Ludovico, occulte
regendamaciiisponendamlradiderat:cuietiamprius tamen,ul a multisputatum est.cceplis ejusfavente,
nobilem puellam Margaretam (36),Rainaldi comitis de finibus Flandriae.cujuscirciter duodecim oppida
Claremonlensis filiam, matrimonio copulaverat, et tunc ipsa tenebat,eum expellcre paravit. Hugo(41)
comitatum Ambianensem (37) cum caslello Incrensi quoquecomesS. Pauli.cognomento Carapus avenae,
(38) donaverat. QuaB omnia non tam illius juvenis hacsuae malitiae exercendaeopportunitate perspecta,
quamsupernijudicisajstirraverimgestaordinatione: antiqua et inveterata priuscontraeum odia reno-
qui juvenilisanimiet malurisconsiliisminus idonei vare, ct partes sibi terriecontiguas incursare,ettam
voluntatem,qni voluit,occulta sua inclinavit inspi- incendiis quam rapinis vehementius solito ccepit
ratione.Scriptum quippe est « Cor regis in manu more suo omnia devastare.
Domini et quo voluerit inclinat illud.»(Pro».xxi,i). 12. (Cap. ix.) His ergo omnibus in exterrainiura
Nisi enim haec ita fieridivinidecretura arbitriiordi- ejus unaniiniterconspirantibus,etscevos guerrarum
B
nasset,nequaquam apudillumtalemanimum unius tumultus circumquaquein pernicieranostraegentis
dilecliotriumethocmatriset consobriniac consobri- excitantibus, ipse, qui occulto suae virtutis judicio
nae amori praeponderasset. Quod etiam consequen- dissipat consilia gentium, reprobat autem cogita-
tiumsignisevenluumevidentis3imedeclaratum est. tiones potentum, et reprobat consilia principum,
Nam quis,rogo,tantos bellicarum fluctus procella- prospexit de excelso sancto suo « Dominus de
:

rum contra eum ehormiterexaltatostantavelocitale ccelo in terram aspexit, ut audiret gemitus compe-
dejecit, nisi qui hujus hominis ministerio ad tera- ditorum,et solveretfiliosinteremptorum(Psa/.LXJii,
pus tranquilitati providerevoluiteorum quosfecil ? 10).»Fideli namquesuoCarolo.etcontraeos bellandi
UndePsalmista : « Statuit procellam ejus inauram imperterritam contidentiam.etuniversosdebellandi
et silueruot fluctus ejus (Psul. cvi, 29). » insuperabilempropitiusconcessit potenliam.Omnis
PARS III. enim ille bellorura circumfrementium strepitus,

B. Caroli animus generosus, inmalos severus, in bo- quanta suscitatus fuerat superbias feritale tanta in
nos etmueros beuevolus, maxime tempore famis. brevi repressus est victoriae celeritate. « Mirabiles
11. (Cap. viii.)Etenim, postquam eo, quo prae- siquidem elationes maris, mirabilis in altis Domi-
missum estordine.istiusgubernaculaterraeregendH nus.(Ps«/.xcn, 6). » Neque enim tam mirandum ar-
susccpit,continuo Clementia comitissa.praetaxatam C bitror.quod tanlorum motus principum,et
eos per-
ob causHtn caeca simulata invidia, Lovaniensi (39) tinacissime insurgentes in brevi represserit, quam
duci quorumdam etiamprocerum terras sibi suffra- quod universisillis.absqueomniferesanguiniseflu-
(35) Hinc illo adhuc vivo anno 1117 subscribit donarat. Mortuus is est anno 1140 et Affligemii
Carolusconsanguineuset successor comilis Baldui- eepultus, relictis ex Ida priore conjuge quinque
ni.Ita Urediusin sigillis comilum Flandrias,pag.lO. liberis.
(3r) Rainaldus natus est patrecomite Claromon-
(40) Erat tunc comes Montensis, sive Hannoniae,
tonsi.et matre Margarita, cui sorores sex fuerunt : Balduinus III.Balduino Hierosolymitano et Ida na-
exhis Felicia nupta sancto regi Aragoniae,Adelada tus.cui debebatur,Flandria, ut nepoti Balduini VI.
mater Bartholomaeiepiscopi Laudunensis,adjutoris comitis Flandriae.
S. Norberti, in fundanda ecclesia et coenobio Prae- HugoCandavena»in praedictoms.Auctario
(41) «
mon6tratensi.De hac stirpe exhistoria ms. restau- Sigpberti, « e castro
EncresannoH15pulsus,»quod
rationis ecclesiae Laudunensis agit Andreas Ches-
datumD.Carolodiximus,«cumanuolH7Flandriam
naras lib.u Genealogia? Castellionensis cap. 6, pag. rapinisetincendiisva?taret,obsedit castruraS.Pauli
-18in probationibus, ubi Carolus prxclarus ilte Balduinus comes,sedEustathio comite Boloni<eme-
Flaadrensium comes appellatur. diante reconciliatus est.«PostobitumB Caroli sub-
(37) fuerantantecomites Ambianenses Ingelram- scripsit diplomati, quo Guilielmus Northmannus
nus ejusque filius Thomas,Codiciacenses dicti.Sel Audomaropoli 17 Aprilis snsceptus (ut Galbertus
quod hic obsceleratam vitamesset a Ludovicorege J) tradit 107) consuetudines urbis approbavit apud
dejectus, odio exacerbatus in B. Carolum semper ChesnaMimin Genealogiafamiliae Bethum>nsis lib u
fuit.ut infra dicitur. Probationum pag.21.Apud Galbertum num.l54ad-
(38) Castrum Encres a Balduino comiledonatum heeret Theoderico conlra Northmannum 30 Martii
fuisse Caroloconsobrino suo anno HI5,legimus in anni 1128. At teste Anselmo Gemblacensi in Chro-
auctario ad Chronicon nostrum ins.Sigeberti Gem- riico,annoll31 « oppidum et ecclesiam S. Richarii
blacensis ad annum ilGi deducto. Est Incra, sive in pago Pontivocombussit.» Interira q u od Campus
Eticra in eadem cum AmbianoPicardiaversus Arle- 4iv?j?<cautC(m«W»acognominetur,JanusLernutius
siam ad amnem Cognoraincmjqui prope Corbeiam in NitaB.Caroli scribit
«rumoremadeum pervenisse
Sommonai miscetur,Albretti nomen nuper inditum ex Hannonia.in arceAvenniana plurimos pr-edones
in oJium Itali Concbini.quiindemarchionistitulum sedem tixissesubHugonecomitearcis baerede.quam
habuerat. arcem D Pauli vulgonuncupabant,» etc.Est Avenna,
(30) Est i» God^fridns Bi,rbalus, seu Junior, co- sive Avesna, oppidum Hannonias in confinibus Pi-
mes Lovaniensis, cui Henricus IV imperalor, Hen- cardiae.Sed quid ad B.C^rolum, cum nihil rtominii
rico Limburgensiob rebellionem capto el exaucto- haberet in Hannonia ? Agitur hic de fano S. Pauli,
rato, ducatura Brabanthe et inferioris Lotharingiae ArtesiaeillituncsubjectcBoppido.quod Atrebato octo
itemque marchionatum Antuerpiensem anno 1116 millianbus, sex Audoraaropoh distat.
•M! OUALTERUS ET OAI.BEUTUS DE VITA ET MAUT.
8ione,«ummum suiterrorem incusserit ; intar.tum
ut post qualescunque pacisconditionesab eo impe-
tratus.nullus eorum rebellionem vel semel reparare,
aut iri de sc suspicandi tenuissimam dare occasio-
nem ausus fuerit.
13. Comitissa itaque, et infelicius jam
inopinatis virisuccessibuspressa.pacemab
tere.etquatuor oppidorum suorum,8cilicet Diches-
mudam (42), et Bergium (43), Ariam (44), et S. Ve-
nantium ei guerpire (45) coacta est. Et quae prius
per guerram disposuerat aliena injuste obtinere,
snis magna ex parte amissis,reliqun contenta didi-
cit pace gaudere.Ipsetamenei,sicut omnibusfidem
integram conservavit, et cum omni honore eam
deinceps et humanitate tractavit.
14. Hngone vero in sua protervia perseverante,
S. Pauli castrum pistmorium sibi traditum destru-
xit, et munitiones omnes in planitiem rede^it, et
ipsum pcsterum quietius degere.et agricullurae,
in
qunm priu9circumquaquedebaechando inhibuerat,
operam dare invitum coegit. Sed postca,ut dicunt,
neceHsithle iu voluntatem commutata, hic ipsum
visus est libenter amplecti, et quandiu idem prin-
ccps advixit.commodiusarbitralus estpacis securi-
tate gratulari, qnam rapinarum etinccndiorum ja-
cturis turbare et turbari.
15. Gualterum quoque Hesdinii (46) comitem,
consueta fatuitate et vecordia, etiam ipsum rebel-
lionem pararc, et eum Hugcne conspirare depre-
hensum.non solura castro,sed et pntria expulit, ct
alium ei successorum statuit (47). Verum, ultimo p
(42) Dichesmuda, Dicasmuda et Dicimuda, nunc
passim Dixmuda, Ipras inter et Neoporlum.
(43) Bargium aliis et Brajrium.vulgo BergaS.Wi-
noci, nota prope Dunkercam civilas.
(44) Aria, munitissimum Artesiae oppidum haud
drocul Lisa fluvio, cui in Glandria vicina adjacet
fanum S. Venantii.
(45) Guerpire, feu iverpire,e Teutonica voce wer-
pen,\d est.projicere, derivatum,quod jactu festucae
jus dominiumque transferretur et abdicareiur ita
« terra feodalislegitime vendita et guerpita»dicitur
in Miraculis B. Berliliae a nobis in Aridendis ad
3Januariieditis. Videpluraapud Vossium Devitiis
sermonis, lib n cap.23.
(46)HesdinuD,siveHesdinium,antiquumbodiernae
Arfesiae oppidum,suos olim habuit comites.Ex his
anno 1065 Walierus comes (forsan hujus avus)sub-
scripsildiplomatieomitisGisnensisapudChesnHmm
in hac tamilia. Dein Ingelramus sive lngelramus,
comesHesdiniensisccclesiaui uionasteriiAlciacensis
a barbaris destructam anno 1072 restauravit, et
anno 1079 ratificavit donatinnes huic monasterio
faclas.Hunc avunculnm Gualteri asserit Balduinus
comes Fhndriae in d'plomate anno 1112 signato,
« redditque ei lerram suam, » ul saepius lebellasse
vidpntur.
(47; Anselmus comes de Hesdino memorato ante
pro Audomarensibua diplomati Guilielmi North-
raanni anno 112" suscripsit.forsanevpulso Gualtero
substitutu9.
(48) Codiciacum. seu Cociacum, vulgo Couci, in
aero La.idanensi, olim perlinuit ad archiepi&copos
Remenses a rege Chlodoveo donatum S. Rernigio.
In hoc Thomas a Ludovico Grossoobtidendus,«ad
mortem sauciatus,vegique preesentatus,Laudunum
deportatus,spiritum teterriraum,devina3 expers Eu-
B. CAROU BONI. 912
\ vitfe suae anno ejus miscrtus.relditus aliquoa com-
petentesei conceesit.adsu^tentationemnecessu:
Comilcm quoque Monlensern et Thomara
victua.
comitem Codiciacenspn ,rtes nostraspro viri-
bus inquietare consuetos, tanta strenu'tato perdo-
ducissa, muit,ut non lantumabinjuriis aliis inferendistem-
illo pe- perarent,sed et sibi fortuito illat s, vellent.nollent,
quieti tolerarent. Sic ergo universa perturbatione
guerrarum auxilio Dei sedata, in conspeclu ejus
siluit terra.
16. (Cap. x.) Qua pr.cis tranquililate poiituF,
qualem sequantumqueexhibuerit, verbis explicare
nequaquam sufficio. Deo naraque devotus, cunctie
servi ejus, Ecclesiarum videlicet praelatis, et qui-
buslibet religiosis (49), omni se humilitate sub-
r» sternebat, et eorum mandatis reverenter obediens
correptiones,quibus eum pro loco ettemporercdar-
guendumarbitrabantur.patienter ethumilitcrsu?ti-
nebat, et emendationem in posterum et cautelam
totacum mansue*udine promiltebai .Quod idcirco in
ejus moribus magis laudabile videtnr, quia hoc in
aliis non solum hujus mundi.verum etiam ecclesia-
sticae dignitatis primoribus,raro et difficile inveni-
tur.Quorum plerique, po9tquamalicujusvclmodicffi
fuerint potestatis culmen adepti,et a subjectis qui-
buslibet inceperint honorari, naturalis mox condi-
tionis et propriae fragilitatis obliti, et quasi quodam
fastigio vanitatis elati,caetero9 despiciun',quos na-
turae sibi ordine aequales minime recognoscunt.Sa-
pientiores se et probiores omnibus credunt, quos
dignitatis sorte praecedunt.Quidumraundi volupta-
charistiae, exbalavit, homo perditissimus, Deo el
horuinibus infestus, qui nec clero tLuore ecclesias-
tice ultionis.necpopuloaliqua humanitalepepercit,
omnia irucidans,omnia vastaus.» Quae aliaqne e.ius
scelera descnbuntSugerius etGuido abbas Nogeu-
tinus tractalu De nece Galdriciepiscopi Laudunen-
sis.
(49j Iperius capitulo 41, parte n, ista huc refe-
reuda tradit: Erga Deum et viros ecclesiasticos
«
: ac religioso3 sic luit hurailis et devotus, ut saepe
rogarel eos quod eumtempore et loco rie suisdofe-
ctibus reprehenderent, et pro eo Deurn exorarent.
In curia sua religiosorum, et Ecclesiarum causas
primo semper expediri fecit, dicens quod hi qui
eervitio Dei invigilaut, uon deberentin curia prin-
cipum teneri. Unde semel contigit, vel hunc Joan-
nem abbatemingredicuriamcomitis in dieEpipha-
niae, cui comes ait Doraine abbas, qui pro vohis
:
D l.odie cantat magnammissam hac sancta solemni-
tate in Ecclcsia vestra '? » Abbas inquit « Donune :
sunt in monasteiio centum monachi, unde poteril
ab aliquo probo viro celebrari. » Et comes:« Dc-
bebatisin lantofesto in collegio vestro cum psallen-
tibus psallere,et cum prandentibus epulari, et mo-
nachos vestroa rec p eare,qui in Dei servitio labora-
verunt uarn ad hoc parentesnosTi vobis redditus
:
assignaveruni. »- «Domine.aitabl as.neccssitasme
cogit,nam miles qu.dam nosopprimit. » Respondit
comes « Suffecisset hoc mihi per chartam, vel
:
nuutium intimari nam meum est defendere, el
;
vestrum pro me Deum exorare. » Et vocato milite,
dixit ei:«Per lidem quam teneor Balduini praedeces-
« soris ruei.aio : Si plus de hoc audiero, factam te
« bulliri.sicut ills fecit militem viduam depradan-
« teui.» —
« Sic railes destitit,et abbas rediitconso-
latus. i<
 ai3 VITA PRIOH AUCTORE GUALTEKO. 'JIA

tibus dediti, vitiorum sordibuo inquiiiaatur,et su- A. es3 e videbat egenos,per siagulas curtes suas, quas
pcrbias tumuribus iuflati,inaniier elevantur, repre- multas habobat, eos deputavit centenos, et de suo
bensionibus quorumlibetcorrigiomnino dedignan- quotidianam cis stipem adminislrari imperavu.
tur quibus eliam frcqucnter
: asperantur uiagis Praeterea iu quacunque urbe,oppido,vel villa esset,
quam emendintur. SL'que, dum nec Deum ncc innumerdiiquotidicadeumconfluebant quibus ille :

homines mctuunt, velut eqni effrenes iu vilia per alimcnta,nummo3 etvestimenta propriis praecipue
pra3ceps ruuut. Et ut qui Ln sordibus sunt, secun- manibus distribuebjt:adeout apud Ypram uno die
dumScripturam(.-l/j0C.xxii,ii),amplius sordescant, septem milliaoctingentospaneseum erogasse, ipso-
tremendo omnipotenlisagiturjudicio,ut nousolum rum qui adluerunt meinoria prjdiderit. Neminem
plerumque,
eis,quae reprimat,desitcorreptio,sed ct enim fruolratruni a se recederepaliebatur, vestcs-
quae viliauulriat,ads:tadulutio : dum videlicet sub- que etiam,quibus pretiOsisadmodumutebatur,sibi
diti.queeab ipsis perperam aguntur,non soluronon detractas ei frequenter largiebbtur. Audieral enim
rcprehenderunt,verumetiam,utlaudeturpeccatoret evangelicum illud: « Beati misericordes quoniam
desideriis unimaefU«,laudanlsa:pe placendistudio, ipsi miscricordiam consequentur (Maltli.xxv, 40).»
qua' rcclitudinis zelo vitupcrare dcbucrunt.Uudoia Et illud :« Quod uni ex minimis meis tecistis.mihi
Ezechieli dictum est :«Linguam tuam adhierescere
H lecislis (Matlk.\, 7). » Quorum misenis ita afticie

faciam palato tuo, et ens nutus, nec quasi vir ob batur, ut, cum cos in aliquo vexari vel affligi vide-
jurgans, quia domus exasperans es (Ezsck. iu,26).» ret, ex totis eis visceribus coudolerel, implens et
Et pcr prophetum : a Popule meus, qui bcatum te ipse pro modo suo quod Apostolus ait de seipso :

dicunt, ipsi te decipiunt (Isai. ui, li,). » >.<

17.((jAP.xi).Verum hic nosler marchio vcnerabilis
Curolussuiscorreptoribusmansuetumseethumilem
exhibebat, et frequenter etiam gralias agebat ;et ut
et ego non infirmor? quis scan-
Quis infirmatur,
dalizatur.et egonon uror? »(// Cor.u,29.) Ne autem
ia his omnibus quaside tantaliberalitatisexcellen-
tia pro singularite notabilis censeretur,alios quo-

auxilium ei diviuum, quomodo id quod diccbant que ad ipsum pielatis opusnon solum exemplo,sed
operareLursuis piecibus impetrare.it, devota suppli- etiam exhortationis verbo crebro invitabat. Aiebat
catione pctebal.ln quo nimirum nontam hominibus enimtantam regniDei comparandi opportunitatem
quam Deo, cujus ipsi legatione funguntur, se ob- piis fidelium mentibus prorsus nequaquam esse

temperareacdeferre arbilrabatur: sciens.etpruden- negligendam ; sed ideo ad praesens in benedictione

ter advertens quod ipsiusore Veritatis iu Evangelio seminandum, ut de benedictione in futuro metant
dictum est : « Qui V03 audit me audit; et qui vos vitam aeternam.
recipit, me recipit^Lwc.xi, 16). » Ecclesias eliam et
PAR8 IV.
su-ts potestatis homiaes.secundumpravam aliorum C
Ocrasio odiiin B. Carolum concitati.
priacipumconsuetudinem,exactionibusquibuslibet
nou solum non gravabat, sedpublicisomaiumutili- Verum, ut secundum
20. (Cap. xii.) eumdem
talibus intente providendo multipliciter relevabat. apostolum omnibus omnia fieret (Wor. ix, 12;,
omnibusque in commune pii more patris sollicite sicul humilibus mansuetus,sic superbis apparebat
providebat. severus ; illos videlicet agninalenitate demulcens,
18. Quod sane vel per hoc probari potest, quia istos leonina severitate deterrens. Quorum etiam
cum illis(50)duobus annis antemortemipsius prae- illas,quibus pauperes opprimere consueverant, ca-
teritis.terraj sterilitas et messium raritas magnam lumnias injustas, Lanta rigoris districlione coerce-
alimentorum penuriam induxisset, ipse agricolis bat, ul et secundum Prophetam egenos de manu
suorum reddituum, unde ipse vivere et familiam peccatorum liberarel^Psa/. lxxxi, 4), et pravorum
suam aleredebebut.magnaui partem misericorditer malitiam, ne supramodum saeviret,refreaaret ut, :

condonavit, et non lautum superfluas, sed et ple- quam non temperabat amor justiiiae, salem repri-
rumque necessariaseervisiariura confectionesel po- meret timor vindictae. Barbarorum autem, mariti-
tationes prorsus ad tempus interdicendo, et parci- mas Flandriarum partes iahabitantium.iadomitam
talis modum immoderatisimponendo,necessariam |) ante id temporis feritatem, humanum, posthabito
universisvitae sustentationem paterna sollicitudine Dei timore,assuelamcrudeliter funderesanguinem,
prudenter procreavit.Decrevit etiam, ut quicunque mira severitatecoercuit. Signaquoque, quibus iu
venalem facerel panem non unum,ut fieri solebat, sublimelevatisad pugnas ia idconfcederatos accer-
sed duos quamlibelparvos sm^ulisnuramis distra- sheat.quacque ob insaniam nimirura bellandi furen-
herol,ut paupericuivisnummum fortenon habenti, tium bacchas(51)linguaiila vocare solebant,prorsus
vcl obolocmendi facultas suppeteret. erigi vetuit.Abuniversisautem eatenus aut amaba-
de maximis qui tanlopere
19. Quid, oro, faceret tur aut timebatur, ut in taata efferae multitudine
providebat de minimis? Temporequo.puia mulios geatis vix aliquis inveairetur, qui statutis ejus,

(50) Aaselmus Gemblacensis ad aaaum 1125: (51) Bacchaetiamaumliugua Be]gica/wA;£dieitu r

« Hiems asperrima sex hebdomadibus coatiaua et et estspecula,pharus,sigaum vel vas littorale, pro
valde aoxia. Fames valida ubique,multisutriusque nocturno aavium accessu.
sexus pereuatibus. »
913 GUALTEItUS EH GALBEHTUS DE VITa KT \!AKT. B. CAHOLI BONl 916

publicara ob utilitatem proinul^ratis, vel in minimo A adeptus est maxirne poteatitis. Quibus omnibus
contraire tutum arbitraretur. niiniurn exsaturatusinsuperbiarn ruisereslelevatus.

quantus oemulator Quod profeclo.ut fideuler arbitror.gratia Dri pro-

I
Veritatisautom ut justitiu.'
tegenle,si nequaquam contigiaMt, si bona Dei
faerithinocolligipotestquod ln promiaeis impleodifl
creatura.ad viaticurn hac in vallelacrymarurnnobis
efficacem,etincauBai um meritie iudagaDdiaomaioo
hoc deerat conces6a,humiliter uti.non autem oidine pcrverso,
tadebat exhiberesa^acem.Nec ei in

quuecumque tractanda frui ac delectari voluisset.Exstirpa, bone agricola,

gratia Dei, qua instrucnte,
spinas de terra cordis mei, ut in eo, einon cente-
essent ne^otia.mirabilisubtilitatisaci.inino exami-
naba',etiniquitatenuleprehendenset reprehcroKns, siinuin vel sexagesimum aut ut minus tricenum,
a;quitatem vero exaltaoset defendens, justitiam in
afTerat fructuro semen verbi tui. Exaudi me c uu
omnibus illosapiente tun deprecante te (Prov. xxx, 8); Tan-
cunctis pro viribus exaltaliat. In quibus
hunc ordinem sa?piusobservabat,ut,siquando cle- tum victui nieo tribue neeessaria ; et, sicut o| tat

ricivel monachi religiosi,necessitatealiquacogentc, patriarcha Jacob (Genes.xxvni.20), panem ad eden-

in curiaejuscausas agerehaberent,corum ante alia dum vestimentum quo operiar. Cum autem, ut
el

et querelas audiret, causas terminaret, et sic

et
ad propositum redeam,omnibus istiuemundi bonis

demumad alia se tractanda converteret.lndignum g Aoreret lucis hujus iilius, diviliarura alfluentia
potenliam, potentia vero parturivit ei et peperit
namque prorsus et incongruura judicabat, ut qui
lectioni vucare debent vel orationi.curi.-e vel hujus-
superbiam. Qua elatus caeteros despiciebat, et
modi negotiorum immorenturnctioni, juxta quod tumore nimio inflatus jam sese non capiebat. Et
quia, qualis paterfamilias, tales sunt et domestici
Apostolus ait : Nemo militans Deo, implicat se
saecularibus negotiis ejus nepotes et domeslici ejus.quo nimis carna-
;
(// Tim. u, 4). »
liter contra suam salutem infelix nutriebat et dili-
22. (Cap. xin.) Cum ergo his et aliis multis vir
gebatdum prodiret quasiexadipe iniquitas eorum
inclylus j.olleret\irtuLibus,quiLus enumerandisvel
eadem qua ipse peste laborare cceperunt.
explicandis non sulficit omne quod dicimus,bonis 24- (Gap. xv.) Accidit autem ut quidam miles
ejus9tudiisquanto umpliusbonidelectabantur.lanto
nobilis adversus alium nobilem in curia comitis de
magis mali torquebantur quippe cum ejus probi-
:
treugarum placitaret (53), et
(52) infractione ille,
tate, eorum quibus invidebant, vitam muniri, et
nota ei servilie conditionis objecta.eoquod consan-
suos viderent etdolerent conatus impediri.Et quia
guineam illiuspraepositi, qua? ancilla comilis esse
in aliorum perniciemnequitiaeorum,timoris ipsius
uxorem duxisset, respondere ut libero
diceretur,
calenis impedita; non perruiltebatur pro voluntate
refutaret. Quainobrem omnisilla praepositicogDatio
grassari; ejus sibi videbanlur salute periclitari:et C eliam intolerabili adversus comitem Carclum et
quidquidalienisvidebaot accrescere,suiscommodis militem illum exarsit ira. In omnes enim heec re-
arbitrabantur deperire.Quibusnimirum cupiditatis dundare videbatur calumnia. Causa ergohaecdiu
incentivis et rapacilatis aculeis incitati, prius
quidem ventilata, sed tandem tali est ratione ter-
quidem iuvidere.deindeocculta adversus eum odia minata, ul illa, quae notata fuerat matrona,duode-
exercere, et sic demum detractionibus linguas cimanobilium manu libertatem suam personaliter
iaxantes, justi vitain caninis dentibus lacerare assensu(54)coniilis evendicaret, et querela comitis
ccepere. Inquonimirum patrum suorum Judaeorum in reliquamillam parentelam salva maneret.Hujus
sequebantur vestigia,quiDominum Salvatorum
rite
ergo calumniae talis suspensiodominoCarolo prima
eadem persequi probantur malitia,quam tanloante fuisse visa est interfeclionis occasio. Hinc nannuie
commemoravit Prophela.dicens in eorum persona: gravissima contra eum cceperunt excercere odia.
« Circumveniamus justum, quoniam inutilis est
25. (Cap. xvi) Serpens itaque ille antiquus et
vobis, et contrarius operibus nostris (Sap. n, 12).»
humanigenerisinimicus.hancsuae malitiaeexercen-
23. (Gap. xvi.) Erat temporibus praepositus
illis daeopportunitatemspeculatus,mediuro semalignan-
quid amBrugensis,Bertultus nomine,archicapella- tibus et superbientibusstatimingessit;etquiainip-
nus et cancellarius Flandrensis curiae;quicum im- D, sorura mentibus,qui se re^em gloriatur super nni-
mensas,arridentesibi seeculo,congregasset divitias versos filios superbi«,sui thronum regnicollocavil;
(quippe qui ex paterna haereditate,etprincipum,Ca- aliumeis,quo98?pius irretirenturetdejicerentur,la-
antecessorum ejus,liberalilate,posses-
roli scilicetet queum callidus praeparavit.Quidamenim Burchar-
ssiones haberet araplissimas)ne quid temporalis et dusnepos(55)praepositiillius,filiusvidelicet Lamber-
deesse videretur prosperitatis; propinquorutn,ami- ti homo nimis elatus,et in oculis euiB
fratris ejus,

corum et hominum suorum, quos innumerabiles magnus adversus Thancmarnm vicinum suura(qui
habebat, turba magna sibi obediente, culmen in eleemosynis pauperibus et praecipue monachis

Treugae, induciae seu fidcs temporaria hosti

(52) cap- 16, ubi hunc locum adducit.
data, a Graecis posterioribus xpepa, et tpeua dicta. (54) De utriusque tamilia controversia actum
Germanis treuwe, fides. estS 4 et 5.
(55) Placitare, id e-t disceptare, litigare, judicio Hinc arreptam occasionem Gugendi eleemo-
(55)
experiri. Ita Vossius lib. iy. De Vitiis sermonum, Bynarium B Garoli fuisse supra dictum est.
 ;

917 VITA PRIOR AUCTORK GUALTERO. 91«

expendendis,magnum,utferebatur,studiumhabebat) A career quidam intolerabilis, ejue preesentia) copio-
et nepotem rjus Gualterum, gruves, licet minimis sain congregant validam militum manum, et
et

ex causis ortas, exercebit i ni tnicitias,et ex utraque omnem fere incursantes circa regionem, domosque
parte caedes hominum faciebant non miuimas. Sed infringcntes, et mobilia quseque diripientes.paupe-
cultor Dei Garolus Ireugarum conditiones ab eis resex^poli.mt^et quosdam suspendunt.plerosque in
saepe pro potestate eibi a Domino commissa exige- ferro Irucidant. Quod quia pneteritis temporibus
bat, et ad pacem etiam invitos crebro compellebal fieri nequaqinm coneueverat, cunctis intolerabile
in eoruMi studens numeroinveniri quibus promitti- nimis et crudelo apparebat. Ab antiquo enim et
tnr ipsa Verilate dicente : « Beali pacifici,quoniam comitibus terrae nostrae slatutum, et hactenus quasi
filii Dei vocabuntur (Matth. v, 9). » pro lege observatum, nt quantacunque inter
est

20. (Gap. xvii.) Verum praepositus et sui, qui sibi quoslibethominos guerra emergeret, nemo in Flan-
validiores et superbiores videbantur, ad tutelam dria quidquam praedari, vel aliquem capcre aut

alteriuspartis eum intendere suspicabaniurjet quia exspoliare praesumeret.

malesibiconsciilivoremenlisinteiiu.storquebantur, 29. (Cap. xx.) Igitur reverendus tutor patrine re-

quod id communem ulilitatem facerelaborabat.ad versus, tantorum criminum atrocitate comperta,

" ravi,cr indoliiit * et quia in sancta pace, videlicet
suamdepressionemfieriqujerebantur.Itaqueinvidia Jj
stimulunteincitali, ir& saevienteexasperatietsuper Septuagesimam, haec gesta fuerant, non tam
infra

bia inflante elati,Thagmi<rum inopinalum, etgratia suam quara Dei injuriam, ut dignum erat, ultum
treugarum nihil adversiformidantem.ex improviso, ire statuit. Verum quia quoniam modo id vindicari

fo^Jere pacisdestructo, invadunt,etcurte inferius ir-

oporteret gestiebat, barones suos, ut tertio Kal.

rupta,insuperioremeummunitionem anxiesatiscon- Martii Ypram (ubi et ego ex ejus mandato,pro alio

fugere compellunt.virgulta succidunt, et cuncta in tnmen negotio, prresens fui) convenirent, et quid

iuferioribus reperta dissipant, demoliuntur,etpes- opus esset facto ex sententia deflnirent, invitavit,
sumdant.Qua injuriaThagrmtrus accepta,querelam et universa eo quo facta fuerant ordine in auribus
comiti non injustam depromit, damnum sibi non eorumexplicavit; et ne se solus vindicarevideretur,

sine conlemptu illiusillatum,sequegraviter pericli-

eorum de omnibus consilium flagitavit. Nec defue-
tatumexponit. runtqui se a Brugensibus inique spoliatos, verbe-
111 i vero a comite die et loco deter-
ribusque et contumeliis affectos deplorarent, et
minato in causam vocati, contemptum contemj.tui
justitiam ignominiae lacrymosis questibusimplora-
superaddere, quam vel per responsalem suam
absentiam excusare, elegerunt. rent. Ubi diversis diversa dicentibus, tandem in

27. (Cap. xviu.) Qu itn quidem injuriam

hoc omnium convenit sententia, ut comes ipse par«
vir Q
tes illas praesentialiter visitaret, et quae gesta fue-
prudens palienter dissimulavit, et eos interim ex-
rant, visu et audilu certius exploraret, et eic pro
peclare, et ad corroctionem tanti excessus leniter
adhuc invitare deliberavit. Qui cum postea Brugis
modo culpae modum temperaret vindictae. Qu; licet
malignas eorum adversum se machinationesnequa-
praepositum super omnibus his familiariter conve-
nissel, et modeste moris erat, corri-
satis, ut ei
quam penitus ignoraret ;
praesertim cum praedictus

puisset, et ille tam ex sua quam suorum parteom-

Burchardus jampridem dixisse accusaretur : « Si

nem emendationem in crastinum spopondisset,ni- quis comitem occideret, quie eum vindicaret ? »
hilominus neglexit, et nec ipse vanit nec eos ad ire tamen decrevit, et milites non paucos securn
ire praecepit.
satisfaclionem adduxit.Sed comesiterum et iterum
provocatus, licet in despectum sni omnia flerinon
30. (Cap. xxi.) Cum quibus in crastinum profe-

dubitaret, aequanimiter ferens, etiam tunc in con-

ctus, cum domos eversas, res omnes direptas et

tumaces justam depromere vindictam dissimulavit,

dispersas vidisset, et ne minima quidera vitae sub-
sidia pauperibus relicta cognosceret, hinc misero-
et emendationem iterum longanimiter exspe-
ctavit.
rum lacrymis,inde iDgenitae sibimisericordiae com-
passione permotus,alte ingemuit, et ex imis visce-
PARS V. D rum medullis longa trahens suspiria, lacrymisque
Publica latrocinia e consilio baronum a B. Carolo suffusus oboitis mirabiliter doluit. Et primum qui-
compressa.
dem munilionern ipsius Burchardi,quam juxta ha-
28. (Cap. xix.) Sedhasc frustra. Etenim patientia bebat, quasi tanti mali seminarium et radicem
ipsiusabutsntes, et ejus occasione in reliquum sibi ince.ndit, evertit, et fuDditus destruxit ; ac deinde
impunitatem proinittentes.in deterius euperbia im- tam de bis quam de aliis diligentius tractaturus
pellente prolapsi sunt, et quos oportuerat priores Brugas eadem die, beu nunquam reversurus,
!

erratus poanitendo emendare, et justnm Domini sui
iram vel sero satisfaciendo placare culpas, magis
cnlpis accumulare.et excessus excessibus audacter
statuunt exaggerare. Namcaptata.cumin Franciam
iorte perrexisset, comitis absentia (omnibus eniin
iniquitalis operariis semper gravis
perrexit. Seqtenti die, scilicet Kalendas Martii, eo
ibidem morante,et causassiugnlorum cumsequitate
more suo examinaote, dies in vesperam declinavit,
et sol tam perversas pravorum hominum mentes
veritatis lumine destitulas ostendens, eas quas suis
erat, et quasi radiis illustrare consueverat, mundi partes relin-
«19 GUAI.I KKUS ET GALBEUTUS DE VITA BT IIART. B. CAKOLI E> H-io

quens, illis spiritualem, his autera corporalem A amplius incitavit. Auxit

rat, suae aculeis iracundiae

lucem suhduxit, et liliia tenebrarum operu tene- qooqoe furorcm dempntium, et dementiam luren-
brarum fucien li opportunilutem optutam induxit : tium, quod praefati legati nun sinceriter egerunt,
Qui enim male agit, odit lucem, sed vorba comitis depravantes et Bnperbotjuvenam
31. (Cap. xxii. Tunc, ut ferunt, pr.epositus (56)
]
aniraos deterius exacerbbntes, dixerunt quod nuu-
Cuidone.u et Stenfordo, el alios paucos qui l'ami- quam misericordiam a comite consequereutut.
liares comilis videbantur, sil)i ascivit, eique lega- servos cjus se esse omnes profilereutur.
tionem suam injungens,ad aulam cjus quasi veniam PARS VI.
pro nepotibus suis peliluros misit. Eiilli uuidern B. Caruli ultima piu opera. Csdes illalu.

quod jussi fuerant exsequentes, comitem statim 3i. (Cap. xxiv.) llli ergo ex stullis jurn insani,
adierunt, hujusmodi apud eum,sicul ;iunt, non
et praeposito cum legatis totum fuciebul
lllis, ut qui
tain pacem quam querclam deposut runt :» SulTiciat, ae si amoto,pe-
nihil 1'acpre videretur, corporaliter
inquiunt,domine,magnanimitati vesirae, Burchardi 8tiferum consiliura tnox inierunt, et de morte do-
pcona et iguominia iram vestram vos hactenus ex- raini gui detestabili scelere tractare cceperunt.Uia-
saturare ; sufliciat vobisreceptaculumejus ad ipsius bolo autem consilia eorum aspirando praeveniente,
et totius generis sui injurium vos incendisse. Jam ~ etcooperandoprosequenteacinstigandoprovehente
vestrae motus iracundiae adversus eurr frustracxci- in hanc tandeminiquitatis sententiam sf-x principes
tatos compescite, et juveni alfiicto jam parcentes,et faotioniseorum,videlicet Guelricus frater prsspositi,
nimiiseonlumeliislaeessitonuucsaltem sero ignos- praefatus Burchardus, et alterius fratris ejus Ro-
cile.Jamnunc,siplucet,apud vosmisericordiaelocum berti filius Roberlus (57) Ciuillelmus quoque Viro-
inveniut, qucm poena indebite illata satis superijue viacensis,et Ingrasnus (58) Esnensis, el Isaac prae-
contristat et cruciat. Sed et circa genus ipsius odii posili consanguineus (59) conspirarent ut comitem
vestri et imp<.tus refrenate, et quos graviter
irae quam citius potuerint occidant, et idipsum perfi-
olTendistis vel nunc seru sutisfactione placate. » ciendum, et donec perficiatur celandum, fidei, ne
32. His responsum perpaucis ita reddidit heros : dicam perfidiae, paclione conjurant.
« Quid est quod me motibus meis tantopere asse- quidem in nocte sunt gesta, utputa
35. Et haec
ritisindulsisse^etBurchardovcstroimmeritoinjurias luciB, sed tenebrarum opera. Quae omnia licet in
contumeliosas intulissc? Quid enim dignum tantis occulto fcictitarentur, latere tamen non potueruut.
BurchardiexcessibusrependijSi unam domunculam Nam rumusculis quorumdam delatum.et ipsi quod
ejus,ipsonondumpunito, incendi?Nonnemultoraa- de periculo ejus agerotur esl nuntiatum. Illi autem
gisjustitiuexigebat eum quae abstulit pauperibus ex ut haec crederet nequaquam potuit persuaderi.
integro restituere, et tantorum criminum in carne ^ Quippe qucm conscientia sua non solum perperam
1

propria pcenas luere ? Quae ergoinjuste rapuit.juste
restituat, et conditionem sui generis agnoscat, et
sic misericordiam quam quaerit inveniat. Nam
qua ratione poterit indulgentiam obtinere, et rapi-
nam pauperum retinere ?
33. (Cap. xxiii.) Ilis praeposito perlalis,
hac comitis allegalione nihil justius dici valeret,ut
hac in causa quidquam gessisse non accusabat,
verum eiiam de reciitudinisopere veraciter justifi-
cabat. Quod nimirum justo et occulto Dei judicio
actum fuisse facile crediderini quateDus ejus meri-
tis, nostris peccutis, eorum quoque criminibus
quamvis ncfundi3 exigcnlibus, illi palma, nobis tristitia, et
illis perfidisjusta accelerareturvindicta.Sicenim.ut

pote quae et legis et Evangelii maudatis congrueret, credi pie fas illum requie optata donari, et
est, et
ille tamen, cum verituti debuisset ac rationi acquie- nos, quos indigni eramus, defensore et protectore
scere, caecata mente magis coepit insanire, etsuis orbari, et illos nefarios condigna oportuil pcena
motibus nimium exusperatus, et diabolico spiritu multari. mira in omnibus omnipotentis Dei di-

inflammalus, dira immurmurans, et graves minas spensatio ?

spirans, slimulos suis currentibus et arraa saavien- 36. (Cap. xxv.) Nocte itaque illa exacta, cum
tibus ministravil, et quos refrenare, debue- gloriosus princeps paulo diulius solito in stratu suo
D
(56) Steenvordia, antiquis Stenasforda et Stenaf- lib. Probationum, pag. 20.
ii,
vordt, celebre in Cafletana ditione municipium : Essena est praetorium prope Pixmudam, il-
(58)
hujus toparcha Wido seu Guido, subscripsit litteris lustratum a Sanderio in Franconatu pag. 316,cujus
b. Caroli. comitis pro monasterio Loeusi anno 1123 toparcha Iugrasnus ab Iperio. lngesramus de ossines
in Notitia Miraei, cap. 154. Uxor Guidonis dicitur dicitur. Infra num. 75 dicitur ejus patruus Theodo-
infra nura. 49 soror lsaaci consangninei Berlulphi ricus Discamudensis, vir potens. Donationi abbatiae
pra?po<iti:atneptishnjusapellatura Galberto num. S. Andreae anro H05 subscripsit Theodericus de
94. Ut videantur Isaacuset hasc Guidonis uxornati Esne, forsan hujus pater.
matrf», praepositi sorore. (59) Haec conspiratio facta Ipiis in festo S. Vin-
(57) Viroviacum ad Legiara, seu Lisam fluvium, centii, 22 Januarii fingitur in Chronico vernaculo
municipium inter Meaenas et Coriracum. Subsi- F'andriae, in formula proclamationis et apud Ler-
gnaruntdictussupraWidodeSteinfortet Willelmus nutium, princeps conspirationis habetur Bertul-
et
de Wervi litteris B. Caroli comitis pro abbatia phi praepositi frater Lambertus, jam ante vita tun-
Marchianensi datis anno 1125, indict. m, et con- ctus, uti supra de hoc et aliis adjunctis actum.
cur. 3 apud Chesneeum De familia Bethuniensi,
 ; :

921 VITA PRIOR AUCTORE GUALTERO. 922

gemuisset, surrexit, manua lavit, et sic ad opua A sceleratissimi hujus criminis complicoset ministri,
misericordiaB more solito devotus properavit. Sic quid disposuistis, quid egistis, quid peregistis ?
quippe vitatn suam ordinaverat, nt omnibns diebus Quem,quare,quando,ubi,et quomodo occidislistis ?
operum suorum initia Domino dedicaret; utscili- Certo dominum vestruin, certe pro sua juslilia,
cet antequam ad ecclesiam procederet.pleemosynam certe in Quadragesima, certe in ecelesia, et hoc
propriis manibus pauperibus dispensaret. Quod certe sine aliqua reverentia. Compnretur igitur, si
etiam ob ingentem in Christum devotionem nudis placet, facinus vestrum facinori patrum vestrorum
consueverat pedibus celebrare, ita ut neminem in dctestabilium Judaeorum.Illi nempe Dominumsuum
hoc pietatis officio sibi pateretur ministrare sed : non tara manibus quam lingua extra portam civita-
singula fercula singulis deferens.singillatim singu- tts occiderunt, quern tamen Dominum euurn esse
lorum manus summa opculabatur veneratione.Huic nequaquam co.irnovernnt. « Si enim, ut Apo?tolus
quoque religiosa? consuetudinis cumulo nuper ad- ait [1 Cor.n, 8), cognovissent, nunquam Doum glo-
jeoerat, ut omni die quinque pauperes novis vesfi- rtae crucifixissent.»Vos autem, quemdominun ve-
mentis indueret et calceamentis. Quo eleemosynro strum esse sine dubio cognovistis, in lcco sancto,
sacrificio super sacrae aram fidei tempore sancto et lingua et manibu3 occidere
humiliter oblato, in
seipsum moxviclimam placationis superim pensu- n non borruistis.lgitur sceluspatrum vestrorum ves-
rtis ad ecclesiam,nulli8 comiiatus militibus (quippe tro scelere non solum adaequastis, sed etiam, si
per hospitia et oratoria ubique dispersis),procedit dici fas est, superastis. L'nde timendum vobis, el

et coram allari sanctae Dei Genitricis Maria3, quod valde timondum est, ne quos supergressi vidurnini
in superiore parte ecclesiae S. Donatiani constitu- in culpa, illisquoque gravius cructemini in poena.
tnm erat, in orationem se prostravit. In quo loco Quorum eliam exemplo locum et gentem congrue
cum genua frequentcr flectendo diutius oraret, ac perdidistis, quae ne perderetia, tantum piaculum
semetipsum aiientius Domino commendaret, tan- committere non timuislis. Et haec quidem, nisi di-
dem pronum se in pavimento projecit, et septem gne, pcenitueritis, initia sunt dolorum.
poenitentiales psalmos pro suorum ablutione pec- 39. (Cap. xxvii). Sed jam ab his tristibus conver-
catorura, libello suo apposito, supplex decantarc tamur, et de Caroli nostri oxitu felici, quss laeta

incepit. sunt, et omni gaudio recolenda intueamur. Quem

37. Interim autemclero,capellanis ejus vidclicet. profecto cum discretione attendimus,
si diligenti
horas diei primam more ecclesiastico,
et tertiam cum martyribus eum nonnihil babere commune,ut
canentn cnm
Oratione Dominica jam dicta illi salvaeorum reverentia loquamur, non absurde
preces tertiae, et ille quimiuagesimum osalmum, perpendimus.Nam ut scriptum e3t, « martyram non
et ipsum quarlum pcenitentialem, tribus jam dictis, tam facit pcena quam causa (60). » Sed hujus rogo,
recilaret (nam ita orare consueverat, ut a circum- ul iia dicam, marlyrii, quae fuit cauaa nisi justi-

stantibus audiri valeret), magister fraudis, et tia ! Qui enim ideo occisus est, quia a rectitudine
ductor sceleris Burchardus, sex sibi ?patariis ex non declinabat aequitatis, pro testimonio utique
clientela praapositi et sua adjunctis,lateriejus retro occisus est veritatis.
improvisu9 astitil, et nudo eum gladio, ut cajmt 40. Et ut noveris eum hoc mortis periculum sibi
feriendum porrigeret, prius leniter tetigit.Qui cum ab illis flagitiosissimisjam olimintentatum nequa-
faciem elevato capite ad eum converteret, frontem quam prorsua ignorasse,et tamen justa? confidentia
illum reverentissimam, superborum dejectricem, causae conventu procerum Ypraa
non declinasse, in

humilium erectricem, furtbundus valido ictu per- tertio Kal. Martii, sicut praedictum est, congrega-

cussit, et cerebrum ejus in pavimentum excussit, torum, cum de hoc pessimo Burchardi proposito
complicibus quoque ejus in hoc ipsum perpetran- mentio facta fuisset, audi quod de bonae thesauro
dum conourrentibus, et eum unanimiter, nequid- conscientiae margaritam (justus quippe ut leo confi-

quam tamen, cum primus ad mortem ejus suffe- dit) protulerit : « Ego,inquil,ibo,et Deo protectore,
cisset ictus, ferientibus.pluribus caput ejus vulne securus ibo. Ubi etsi me forte occidi contigeril,pro

ribus, conciderunt.et brachium ejus dextrum cum D iustitiacerteoccumberenon tam periculosum quara
manu, qua eadem hora pauperi mulieri eleemosy- gloriosum erit. De vindicta vero Deus providebit.»
nam petenti nummum vel potius nummos porrex- Ut autem conjicere possishoc ipsum eum non trana-
erat, et alios petituris porngendos tenebat, fere eunter vel leviter, 8ed prudenter dixisse, accipe
amputaverunt. q od ipse ab eo accepi. Cura siquidem eodem die
Sed jam libetstylum a narratto-
38. (Cap. xxvi). ad vesperam praepositus clericorum regularinm.in
nis scrie parumper declinare, et enormitatem tanli eodem loco commorantium, minas quorumdam
lacinoris, ac facinorosorum illornm crudelissimam saecularium sibi.superbia ipsorum impellente,inten-
immanitatem pro modo noslro vel tenuiter conside- tatas mihi exposuisset, neque quid super bis facere

rare. nefandissime Burcharde, quin fecisti ! o deberet consuluissei, commuoi consilio ad eum,
insanissime Bertulfe, quid consensiati ? O omnes utpote defensorem humilium,rem ipsam detulimus

(60) August. in Psal. zzxiv.

 -

U23 \LTEHUS ET GALBERTUS DE VITA ET MART. B. CAHOLI BONl Ui>4

et hujusmodi ab ore, imo ut po9t patuit, per os de \ confragosam graduum inaequalitritem impetuose
corifl ejus responsum accepiraus « Quascunqu trahentes.caput ejus singuli.s illisum gradibus con-
: ,

inqu t, vohii minas intentent, cerlus surn quia fregerunt, et siceumante ipsius lures ecclesiae per-
quHniiiu vi\.ro, in nullo vos; leedere praesument. traheiiies, palpitantem adhuc in extrernls, iterala

Q 10 I stsi Bontingeretvoi occidi pro veritate, quid caede ejusspiritumejecerunt.GualtPrum auleiu cum
hac, qnaeeo, ploriosius morte ? Quid enim martyrio diu quaesilum non inwnirent^et de invenlione ejus
eicellentius in gloria ? Quod procul dubio.quan-
• jam desperarent, quidam puer eum dicitur prodi-
turnego conjicio.non dijisset, nisi raartyrii amoro disse, ellalibulum quod eum in tanla uccessilate
flugraret '.'
opportune salis occultabat, persecutoribus o-ten-
41. Vidisli igitur quae fuerit causa mortis ejus : diese. Qui ut se proditum sensit, veloci cursu pro-
nunc vide quod fuerit opus ejus. Utique
9i placet, tinus fugam iniit, et usque ad altare S. Donaliani
peccata sua jampridem confessus fuerat, et proeis currendo anxius pervenit el velo, quod altari op-
;

tunc poenitentiam agfbat. Orationi eadcm hora, ut p.msum erat, se quantum potuit operuit. Quo in
dictum est, incumb p bat quam etiam eleemosvna ; loco mnmtri diaboli persecuti anipuerunt.et con-
acceplabiliorem Domino faciebat. Sed et si de terre- fessionis faciendnP, quam solam petebat, sibi facul-
nis contagiis aliquaa maculae adhaererunt, san- „ tate superbe negata, de ecclesia extrahentes occi-
ei

guinis effusione et mortis amaritudine credibile est deruot

quod deleri potuerunt. Igitur interfectoresejus sibi 43. (Cap. Corpus itaque domini Caruli,
xxix).
quidem mortis ad vitoe januam inlroduxerunt,illum ministris ejus passim latentibus, ac prae timore
mortalitatis tunica exuerunt, et se confusione sua mortis nusquam apparere, audentibus, cum non
siout diploide induerunt. esset qiii sepeliret, in eo quo inlerfectus est lo:o,
uliquandiu jacuit, sed tandem clericorum infenus
PARS VII.
est delatus obsequio ; el in chori positus medio, tri
B. Caroli faulores occisi. Corpus feretro illalum. sti mceremium freqneutabatur olhcio. Rari tameo
Miracula, veneralio, sepultura. erant qut eum manifeste lu^erent, vel qui aliqua
42. (C*p. xxvnO. Hac namque caede peraclasan- super morte ejus tristitiae signa ostendere aut dolo-
guinem adhuc sitientes Themar.fum Brugburgen- ris auderent. Tantus erat metus perfidorum, qui
sein (61) castellanum,qui forte propeadcrat.caHeris etiam decreto decreverant eum ibi nullatenus esse
diffugientibus invaserunt.et mullis vulneribus con- tumulandum, ne ejus monumenlum ad posteritatis
foderunt. Quo facto continuo,quos supra memora- eorum appareret opprobrium. Quo audito, ArnuUu.9
vimus, conjurati singuli curr suis satellitibus ad (64) abbas monasterii Blandiniensis sequenti die ve-

fuerunl, et universam villam, quae instar civitatis ^ lociter adfuit, eleum in monsterio suo sepeliendum
frequens erat et ampla, nemine resislente,perscru- deportare voluil. Quod cum praeporilus cum suis li-
tantes, reliquos mortijam pridem ab eisdestinatos, benier coocessisset, et abbas leretrum composuis-
circumquaque persequi studerunt. Quorum duos, set, conlinuo spiritu Dei excilati tam clerici quam
praefali videlicet castellani filios, Gualterum adhuc laici, resistendi audaciam sumpserunt, e.t vehe-

in hospitio remorantem, et heu hustra fortiter 1

menter ue fieret, conlradicere, et cum armis etiam
repugnantem, et Gillebertum extra villam habitu violenter eis in faciem impropcrare
ol sislere et

mutato cum castellano Curlriacensi (62) effugere coeperunt.« Si nobis,inquiunt,dominum nostrum nc

conantem, crudeliter interemerunt et sic demum ;
viveret abstulsitis, nunquid et mortuum auferre

ad perquirendum Guallerum (63)dapiferum,quem debetis ?Qui ergo fecistis ne haberemus vivum,si-

elapsum fuga timebant,redierunt.Sed cum caslella- nite habere vel de.functum. Conlidimus enim quia,

num confessionem sacerdoti feeisse, et corporis ac quem vivum habuimus patroniim et prolectorem,
sanguinis Doraini mysleria percepisse, et necdum inlerfectum etiam martyrem multo magis habere
obisse cognovissent, in ecclesia ad eum rursus poterimus fidelem apud Deum intercessorem. »
concurrerunt, et per pedes eum arripientes, ac per Quid plura? Tandem praepositalibus et abbali

D
Brugburgum, seu Burburgum,Flandriae oc- Rodegerus litteris Theoderici anno 1145.
(61)
cidenialie prope Gravelingam oppidum. De familia Wallerus de Locris dicitur Gnlberlo subscri-
•63) :

hujus rasteilani pluribusagitur
mensium, ex qua plurima excusaapud Chesnaeum,
lib.ivProbationum.SubscripsitThemardus,subinde
Thevardus castellanus de Brocburgh diplomatis B
Caroli sienalis anno 1H9, 1121 et 1125, uti et
subinde filiisejus Walterus etGillebertus eurr, ipso
occisi, et Henricus qui superfuit, a Galberto num.
150 relatus 9iiccessor patris Brocburgensis castel-
lanus.Interim liunc cum Tengmaro unum pumdem-
que hahtfri supra correximus.ln editione Pari9iensi
editum erat Thangmarus Brugensis.
(62) Cortracum,seu Curlriacum.illustris Flandriae
ad Lisam fluvium civitas ejuscastellanus Gallerus :
subscripsit diplomali Balduini comitis auno iH5,et
in Historia ms.Gis- psit donationi factae ecclesiae Furnensi S. Nicolai
anno H20, et monasterio S. Winoci anno 11 1.
Est duplex Lokera, alia in Wasia ad Durmarri flu-
vium, alia in territorio Iprensi versus Belliolum,
quae ut propior Vurnts et Bergae S Wraoci, el ln
propria Flandriae sita, hic intelDgitur.
(64) Fuit Arnulphus, aliqubus Amoldus, abbas
ab anno 1117 ad annum 1132. Cum Castellano Gan-
densi missus fuerat Aqutsgranum, et Lothario im-
peratori adfuerat festo Epiphaniae hujus anni 1127
eique nuntiarat B. Carolum comitem paratum ad
omnpm ei exhibendam subjectionem.Ita Anselmus
Gemblacensis.
 925 VITA PRIOR AUCTORE GUALTERO. 926

pnKvaluerunt, et corpus domini sui in superiora A tione recondere. Nec frustra. Nam et pileuaejus a
ecclesiae tumulandum reportaverunt. Qua hora po- quodam reservatus multa febricitantibus per Dei
puli lide fervente, et venerabilis Caroli, ut vere graliam uffirmalur sanitalis, fide praevenienle,
credi decet,merito exigente.quod divina operata est cuntulisse beneficia. Ne quis vero incredulus ca-
clcmenlia miraculum, non silebo. lumnietur me haec omnia commentari, et loqui ex
44. (Cap. xxx.) Puer erat a cunabuiis nervis proprio, Dcum testor quia, quae de morte ejus et
claudus contractis, qui non solurn non incedere, miraculisretuli.viri religiosi domni Heliae Brugensis
sed nec etiam ullo pacto a terra se valebat erigere. decani Frumoldi Furnensis praepositi, et alio-
(68),
Persona quidem modica,sed occasione miseriae suae rura clericorumetlaicorum, qui se ea vidisse affir-
plurimis satis nota.Nam el in eleemosyna monacho- mabant, cognovi testimonio. Verum primo illopa-
rum S. Andreae Brugensis (65) circiter oclo annis trato miraculocum fidelesgratulantesadinirarentur,
commoratus,et eorum luerat beneficiissustentalus. et admiranles gratularenlur.etcarnpanoe in laudem
Cui cum priorloci instrumentumquoddam fecisset, Dei pulsarentur.BertulphusquidnHm sibi vellet stre-
quo adjutus non tam ambulare quum reptare vale- pilus illedicitur inquisisse.Qui.cum res ut conti^o-
ret qualitercunque se promovere paulalim cccpit, ratexposita fuisset,non solum credere vel poenitere
etBrugususque hoc perveniensindomoReingeri(66) n recusavit, sed ad subsannandum et deridendum
telonearii aliquandiu mansit (67). Hic ergo cum illa conversus, etiam januas ecclesiae, ne populus de-
hora juxta illiui venerabile corpus adesset, et sub votus confluere poeset, obserari imperavit.
ejus feretro supplex,et optalae munus sanitatisde- 46. (Cap. xxxii.) Et haec quidem cum sexto
vote mendican3, procubuisset, subito nervi illi diu Nonas Marlii,quarta feria interfectus fuisset,-|uinla
contracti, virtute prorsus divina laxari, et membni feria, ul pradibavimus, gesta sunt. Ilaque timore
illa debilia erigi, ol in usum ambulandi firmari ac praepositi, cleri et plebis repressa estconfluentia,et
soiidari cceperunt ; sicque gratia Dei, et merito domini Caroli sepultura usque in sextam feriam
viri sancti, plenae sanitati ad inlegrum restitutus protelata. Quo die sane pauci ex homir.ibus ejus et
est,ut nullae antiqu*e dcbilitatis reliquiae in eo resi- clientibus convenerunt, et in illo quo occisus fuerat

derent.Ilaque qui debilis et tristis advenerat,sanus loco, sarcophago ex lapidibus et caemento super
etgaudens, et Deo gratias agens recessit. Et quia pavimentum composito, ln eo illum sepel.erunt.
hoc in frequentia geslum fuit latere profecto non Porro sacerdotes et clerici, quia id in loco hornici-
potuit. dii et humano sanguine polluto fieri ratio et au-

45. (Cap. xxxi.) Igitur qui praesentes fuerunt, et ctoritas non sinebat, in alia eoclesia eum (69) mis-
tam evitendi miraculo gloriam martvris cpgnove- sarum et orationum solcmniis Domino commenda-
runt, tants largitori gratiae Domino immensas in C verunt.
jubilolaudes reddiderunt. Videres itaque continuo PARS VIII.
innumerabiles promiscui sexus.diversae setatis viros Vindicta impiis malefacloribus ; tres illorum occisi-
el mulieres, certatim undique occurrentes, sangui- 47. Praepositus autem etsui dum qua6iadversario
nem ejus linteis revercnter extergere.et ferramentis suo dejecto exsultant, et de regno sibi compa-
etiam de pavimento abradere, pillos capitis ejus rando, ac si non sit qui contradicat, tractant et
vel barbne gladiis furentium laceratos cum venera- cogilant ; tremendo divinae districtionis judicio quae
tione colligere, et haec omnia ad tutelam sui in sibi vindicta praeparetur, ignorant. Illis nempe
posterum servanda omni cum diligentia et devo- gaudenlibus de sanguine, et thesaurorum ejus,

(65) Chronicon ms. monasterii S. Andreae,cap. 5 pus ibidem solum derelictum, ac suo eanguine in-
ista sic exponit « Anno xix tundationis monasterii
: fectum reperit.Qui longa ex imo pectore diutissime
nostri, tempore venerabilis A. Alardi secundiprioris trahens suspiria, ccelum gemitibus ob lam grande
nostri, advenit ad portam monasterii nostri pro piaculum replerenon destitit,et tandemob defuncti
eleemosyna quidam puer a cunabulis nervis adeo amoremcuncta membra sua debilitate emortua ip-
contractus, ut non solum non incedere. sed nec a sius sanguine linivit non quod aliquara spem ha- :

tnrra sese valebat elevare cujus miseriae pauper-

: beret, ut ipse postmodum fatebatur, adipiscenda
tatique prior noster Alarlus, in pauperes clemen- D sanitatis sed soJummodo hoc egit ex pio amoris ;

lissimus, condolens, eum inlra monasterium duxil, affectu, quem habuerat erga eum, qui tibi lanta
ac per octo annos de victu et vestitu abundanter bona fecisset. Sed omnipotens Deus volens demon-
providit. » strare, cujus apud meriti esset, qui defunctus
(66) Lernutius ex suis fabulosis Aunalibus con- plangebatur,subito inlegerrimae redditus estsospi-
tractum appellat Rogekinum teltmariumMejerus ait, tatia is qui sibi id fieri nec suspicari quidem po-
« adolescentem,Rogerium nomine, asporlatum esse tuisset: ila ut relictis ibidem instrumentis, suis
ab Rengero telone. » velut caprea de gradidus desiliret pedibus, hc per
(67) Idem ms. Chronicon addit « Et interim tofam urbem,in quaobsuam singularem miseriam
:

crebra a praefato comite Carolo eleemosynas acce- notissimuserat,discurren8,cuncnssese integerrima;

pit. At cum mortis iniquissimae fnma undique per- sanitati redditum demonstraret. »
volaret, amarissimas hic claudus, ob tam clemen- (68) Fromoldus praepositus Furnensis subscripsit
tissimi patroni amissionem et mortem iniquam,ef- donationi factae ccenohio Formeselensi prope Ipras
fudit lacrymas, atque urgente affectu ecclesiam B. anno iill et ecclesiee Furnensi S. Nicolai anno
I) matiani.in quafacinus illud nefandissimumper- 1120.
petratum tuerat, adiit atque eo, quo valuit modo
:
(69) Ecclesiam S. Petri extra muros scribit Qal-
gradus conscendit, et beati comitis etmartyris cor- bertus num. 42.
927 GUALTERUS ET GALBERTUS DE VITA ET MART. B. OAROLI BONI 028

qu<>9 invaserant.direptione, justus Judex etaRquis- A » u »2 consulere cuoiens, fuga protinus eat elapsuv
siinus retnbutor oc'i:n!t>' disponit de ultione.O inef Cujns domum frater ejus DesideriuB.qui contra Bms
fabilis bonitM et justitiu Dei ! Peisecutores suos ee Gervasio in ultionemsang^inis justi conjunxerai,
impio.- Juda '»- Dsqne *d(70) quadragesimumsecun- mox irrupit, et omnem munitionetn ejus propiin
dum annuin pnet peesioneiB su*m, tioc pconitentia? maiubus inoendiotredidit. Qui ipsurn quoque I

8(»alio eis misencurditer indullo exspectavit. Sed si in ea repenssK, haud ul»iurn quin eum ob vm-
<l

quiu illi, QOO .iltondentos quod p*tientia Dei ad dictum tanti criminis interfecisset. Vide quantum
puiuitentiiuii eoa invitaret, thesaurizantea sibi iram inspiratum eis fuerit oilium iniquiiutis, quod etium
in die irse, poenitere neglexerunt, horrendis sup- naturalis vincebat aifectum pieUtis.ln eo enim qui
pliciie eodem anno interierunt.Ilis uutemjusti per- 80 complicem fecerat tam nelunda? imnmnitatis.nec
sccutoribus tempus juste abbreviavit, el usque ad 1 1 rv,isiii8[»ropinquitatis.nPC Desideriusnecessitudi-
octuvuiu diem ultionem vix protelavit.llli euim quia nom attendebat germanitatis. llle vero diurnis ubi
primitiva in eia nutriebatur, diulius, ut credo, audebat latitans. et nocturnis lioris qua poterat fu-
fuerunt misericorditer tolerandi ; hi autem, quia gitans, ad domum sororis eu.-p, quam pra^meuiora-
proveuta jam Ecelebia in eis, el per eos scandaliza- tus Guido et Stonfordouxorem habebat, devenit, et
butur, citius exstiterunt juste judicandi. ¥> ejns conductu usque ad (72) monasterium S. Joan-
48. (Cap. xxxni.) Nam ecce octavo die, quasi ni* Tervanensis in monte no.-drae civitati imminente
domino Carolo m sui vindictam quodammodo constructum profugit. Nam,quia monacbusfleri di-
resurgenle (70), Gervasius vicinus eorum, vir vino vel humano coactus timore volebat,monachum
honestus probus congregato suorum circiter
et quemdam (74) Einhamensem.qui ipsurn ei habitum
triginta equitum numero, castrum Brugense inva- donaret, ibidem operiri proposuerat; sed latere non
sit, et illis resistere, quippe timore Dei auper eos potuit.
irruente, non audentibus, intravit, ct eos in in- 50. (Cap. xxxv.) Fama quoque volantp delatum,
terioiem munitiunein refugere coegit. Quod nimi- et por totarn urbem confestim est divulgatum.quod
rum virtute divina factum non dubilaveriin, inmonasterioS. Joannis laterent,qui patrem patt iaa
cuni illi et numero el viribus et munitione plu- Carolum occidissent. Arnulfus (75) ergo, filius Eu-
rimumpraestaienl. Verum manus Domini paucorum stachii alvocati, volens et ipse sanguinem comiti3
fidelium confortabal, etmullorutn infidelium vires vindicare, in cujus ultionem jam orbem ip3um au-
el ammos efTeminabat. Sed et Brugensium corda diebat conspirare,nocte imminente apparitores suos
municipum superna immutavit gratia, ut non
ila eo dirigit, qui abbatiam circumquaque tota nocte
soluminjustaedominorux
, suorum rpartiuonfaverent, _,___,_
custodiant.ne qui latebant in lenebris usquam
-^ elTu- .

vol auxilium faventes praeberent, quinitno eorum u gere valeant. Isaac aulem.ubi insidias sibi paratas
consortium penitus abhorrerent, et eos conlinuo in
munilione qua conlugerant,Gervasio juncti obside-
rent.(72) Duo autcm eorum, qui necis DominiCaroli
cooperatores exstiterant, intercepti et comprehensi
in conspectu aliorum,in poenam nimirum etconlu-
sionem eorum, diversis suppliciis imptobrosis, ut
dignuin erat,tormentati, et sic tandem sunt necali,
ac partim in cloacas, ubi a dominis suis de muris
prospectantibus videri possenl, jactati.
49. (Cap. xxxiv.) Potro l9aac, unus de conjuratis,
homo potens et dives, cum paulo remolus in loco
multum munito habitaret, et illa hora in ecclesia
B. Marias injusto et irreverenter ingressus futsset
(nam qui ecclesiam non timuerat superbe violare,
esse cognovit,ad dominum abbatem (76) Folquinum
tremebundus confugit, el ut optatum sibi monacbi
habitum ipse concederet, humili supplicatione et
imporluna satis tandem obtinuit. Verumtamen Ar-
nulfus sequentidie cum suis monasterium adiit,et
illumeductum etexipsius confessionedeprehensum
continuo veste monachali exspoliari, et nudum ac
discaleeatum revinctis posltergum manibus ad civi-
tatem cum tumultu protrahi praecepit. Ubi dum.ne
qua monachatus in ec vestigia remanerent, capilli
capitis ejus omnes penitus abrasi fuissent, civibus
utriu^que sexus et diversae eetatis undique circum-
stantibus, et, « Perfidus et traditor stalim suspen-
datur.vel vivus incendalur,» vociferantibus sed et ;

ecclesiae introitum debuisset humiliter vitare), ab D ipso Arnulfo hoc idem ailimplere totis viribus adni-
obsidione hoc eventu forte interclusus, et nec ad tente, tandem pater ejus cum matre obstitit, et ut
modicum quidem domuisuae disponens,vits quippe vivus aliquandiu servaretur, filio invito, extorsit.

Censentur hi anni a consulatu duorum Gemi

(70)
•
Belliorum, inde postea Ipras, ubi etiamnum mona-
norum, usque ad annum 2 Vespasiani ut solebant sterium S. Joannis appellatur.
multi numerare. (74) Einhamum ad Scaldim fluvium prope Alde-
(71) Gervasius camerarius subscripsit anno 1123 n*rdaru monasterium est, cujus abbas Gisleberlus
littens B. Caroli pro monastenoGandensi S. Petri. suliscnpsil diplomatt B. Caroli anno 1112.
miles Georgius et sit-
(72) Scilicet Bi rchardi et (75) Lernuliuscum suis Annaiibus et formula pro-
vus Fromaldus.ut Galbertus num. 51.0ccisu3eliam clamationisloco Arnulfi statuitequitem Bermannura
ibidem re ertur Robertus cursor caslellani Baket ab Heysdino. Pater Arnulfi Eustachius subseripsit
eodem'die 9 Martu. littens B. Caroli apud Ariam anno 1125.
(73) Mona9terium S. Joannis a Theoderico rege Diplomati B. JoannisMorinorum episcopi sub-
(76)
Francorum in expiationem necis S. Leodegarii ex- scrip3itanno 1122 Ingebertus abbas S. Joennis,oui
atructum crcditur. Deleta urbe migrarunt monachi Folquinus successit.
929 VITA. PRIOK AUCTORE GUALIERO. 930

Quod etiam divinitus factum fuisse credibile est :

A. dionis, vigiliarum et famis incommoditates et sitis,

quatenus praevaricator, et lal>ore pcenae praeaentis, et assiduos imminentis timores mortis poenalitcr
et timore mortis imminentis diutius torquerelur tolerare cogerentur inviti.

et velut impoenitens seternis, vel pcenitus purgato- 53. (Cap. xxxvii.) Verum pridie quam hoc con-
riis tonnentis interim cruciaretur. tingeret, illis intrinsecus inclusis, et aliis forinse-

51. Diebus igitur aliquot evolutis Dominus
lelmus, Philippi comitisfilius, cujus superiusmen-
tinnem feoimus, quijam post moitera comilis ma-
gnam terrae hujus partera oocupaverat, Tervanara
venit,ct eumdem Ieaac sibi reddi ab uxore advocati,
Guil- cus obsidentibus.incertum ulrum ne^ligentia obsi-
dentiura vel industria (aiunt enira, quod etcertius
est, quosdam eorum corruptos fuisse pecunia(84),
preeposito elTugiendipermissa est copia. Nam de
lasligio muri ad terram lune de.nissus,et(85J quo-

(iinn ipse cum lilio suo tunc aberat,) impetravit. rumdam auxilio ab obsidione lalenter eductus, no-
Quem fune colioeju3 illigato,Ariam secum duci,et clibus ambuhndo, el diebus delitescendo, ad do-
in audientia totiuspopuh (77) scelera sua confiten. mum Alardi Warnestunensi6 (86),qui neptem illius
tera,seseque omni supplicio diguum adjudicantera, Agantrudem, castri, quod dicitur S. Audomari,
tertio decimo Kalendas Aprilis suspendi (78) fecit. quondam castellanam, habebat uxorem, miser jaui
et miserandus confugit. Quo in loco cum per tres
PARS IX.
g fere septirnanas jam delituisset, et preasentia ejus
Supplicium surnptum de Bertulpho prgeposito et
Gnidune et Stenfordo. ruuiUsculisquibusdamdubiis,et incertavulgi opinio
52. (Cap. xxxvi.) Obsidione autem preefata, sicut ne ditlamari coepisset, jara eum ulterius inibi reti-
dictum est, per Gervisium etDesiderium Brugisin- nerenonaudcntes.singulisnoctibiiseurn perdiversa
cohata, Balduinus Gandensis (73) et Daniel Tenre- loca transmittebant,ut vel sic fugara ejus celarent,
mundensis (80) ad oriente, Gualterus Lilarien- quam depiehendi raultopere raetuebant.
sis, (81) Riquardus WalnenBis (83), et Theodocicus 54. Diebus igitur Paschae peractis, octava videli-

(83)Discamudensis ab occidente, exercitu collecto, cet Doniinicae resurrectionis die, preelato domno
eidem se obsidioni adjunxernnt, et inde se non GuillhelmoYprae fortetuncconstitulo.hujusocculta-
discessuros donec homicidas illos caperent et pu- tionis fama innotuit.Qui ut audivit, protinus exsili-
nirent, juiejurando <;onfirmaverunt. Paucis itaque vit,equuin ascendit,et eumdem praepositum perqui-
diebu3 exactis, et assultibus aliquibus factis, die rere magno cum strepitu et festinatione inlendit.
quodam murum ab austraii parte asccndentes, et Domum itaqueAlardi,etomnia ejus lalibula,necnon
sese intus audacter projicientes, perlidos illos vio- et doraura filiae ejus.inquaproxima nocte praeterita

lenter aggressi sunt, et eos omnes intra ecclesiam miserille quievisse asserebatur,scrutati,cum quern
S. Donatiani,quara fceda prius cpde contaminave- C quaerebant non invenissent, veheinenter sunt irati,

ranl,fugere compulerunt. Digne sane pro meritis. et primura quidem utramque domum illam, quasi
Conveniebat namque in eo potissimum loco, quem ob hoc igne
pestiferi preesentia viri conlaminatae, ef
in contemplum Dei et sanctorum ejus non luerant purgandae fuisseut, incendunt,et deinde filiam ejus
cruJeliter infamare reverili, diuturnae ta*dioobsi- praefatam in crastino, nisi praepositus redderetur,

(77) Lernutius ait « Isaacum tormentis adactum, addixit, obiitque postea in ccenobio Affbgemiensi,»
libero poenae exemptum fuisse confessum, a se eo At Galbertus ait eum « monachialem habitura acce-
die quo coraes oeoisus est,manu suaplus quam xxv pisse, cum supreraa vita spiraret. »
senatores et principis adrainistros trucidatns, » et (80) Est Teneramunda civitas ad Tenerae ac Scal-
dcin « elassiarios conjurationis auctores » recen-et. dis fluminum confluenles, Gandavum inter et Au-
Qua? px formula proelaraaticnis et fubulosisAunali- tuerpiam. Porro Daniel hujus dominus, ex dicta
bus proferuntur. Gandensi familiaprognatus.cujusproavusReingotus
(78)ldem Lernuliuscum suis asserit« caudaeequi de Gandavo erat frater Rodulphi,quem etiam proa-
fcri ulligatum nudura,et ad exituru culusounque- vum Balduini et Juvani diximus.
plateae virgis ceesum.in foro manus et pedes ampu- (81) Lilarium Artesiae oppidum haud procul Aria.
tatos, et sic ad turcam vrclum, et praeciso capite Ejus dominus Gualterus a Galberto dicHur, comitis
afixum patibulo subaxillis loro astrictum. » Hoc Butelgir, id est, ceconomus seu pincerna.ldera cum
fitMiieutum non aususproferre Mejerus,« post varios fj
Balduino.JuvanootDanielejamnorrinatissubscnpsit
cruciatus patibulosultixum. » litlens Guihelmi Northmanmpro Audomarensibus
(79) Antiquissima ha?c familia Gaudensis integro ante citatia.
Opere illustratur a Chcsnaeo.et lib.iv ;igit depreeavo (82) Galberto dicitur Riquardus ex Woldman ;cu-
hujus Rodulpho, avo et patre Bslduino, nti et ipse jus filiam duxerat neposTbangmari de Sraten.
dictus, cognomento Luscus Barbaius. Omnes hi (83) Theodericus patruus erat Ingrasni, qui in
luerunt comites Alostani Galbertus num.53 et55as- necem conspirarat.
s-Tit fratreaihujusBalduici Juvanumcumcastellano (84) Galbertus num. 70 ait dictoWaltero Butelgir,
Gandensi accessisse 10 Martii,postridie quntuoralios sive Lilariensi,datas400 marcas,aliis pecunkm da-
hic memoratos. Et nuin. 136 ait Ralduinura24 Oelo- tam tradit num. 134.
bris hujus anni mortuumesse.Mejcrustradit«anno (85)Idemnum.76asserit « datum conductoremmi-
1125obiisseBalduinum Gandenseeique successisse litern astutum, fiatreru Fulooni canonici Brugen-
Juvanum fratrem ejus. » Interim inter eos, qui sis. »
«Brugas veneruut obsessum parricidas, » numerat Warnestunura.seu Wustena, adLegiam fluvium
(86)
BaMuinuui Ganlenseiu,ac dein sub tinem annil!27 inter et Armenleiium.Cunsensit Galber-
Comiuium
addil : « Eodem anno Babluinum Gandensis.optiraa- tus n.76 ei Wurn&tutn appellat, Annales vernaculi
tumFlandricoram iriultoclarissirnus.mundanisom- Watene habeul, et Dernulius Walenum.Sed idCasle-
nibus salutem dixit rebus, religioni in totum sese tum inter et Audomarum est.
93! GUALTI.RUS F.T OAi.BERTUS DE VITA KT \I\MT. B. CAROLI BONI 932
nieml)riB<li:tiililn:i'larn compreh^ndunt.Undeetidem A. hujusmodi contumelius et inisiones plurimnrn ab-
dornrnis Guillelmus hominium Alardi goerpivit, et horruil.Nam quibusdam ipsius familiaribus referen-
eo dtffiduciato (87),totum feodum ejus saisivit (88), tibus certo cognovi quod saepe, cum de pa9sione
et de filiw cjus dehonestione, conditione qua supra salutifera Domini nostri J> suChristi communieser-
diximus, lide et Bacramento securitatera fecit.et sic rno inler domesticos incidenter haberetur.et patien-
ii de reeessit. lia ejus ab aliis praedicaretur, dicere consuevit :

55. (Cap. xxxvili.) Re itaque in arclo popita, quid « Mirum cur Duminus talia pati voluerit. Certe si

facto opus esset Alardus et sui tractare ccepe- mihi huju9inodi garcione3 (90), taliter insultareot
runt, et cum hinc filiae suae non parcendurr, inde injurias mea*>,pra?8crtim si opus esset.impigre vin-
pranposito ipsius detrimento nihil sentirent salulis :\.m,et illudenti mihi saltem spul.iculum in fa-
conferendum.iandem pr3?positum decreverunl red- ciem jaeUrem." Vide quod quae intolerabiliamaxime
dere, ut sio salutem lucrarentur vel filiae suae. Ut solebat judicare,ea ipsa adaugmentum miseria
ergo quod ipso focisee accubalur, juste perpeti co- coacluscsl tolerare.
geretur, de domo in qua eum retruserant cujusdam 57. (Cap. xxxix.) Eadem autem hora domnus
raulierculffl ministerio eum educi, et sic his quiad Guillclmus Ipra egredilur, et ad causam Guidonis
eum capiendum praepirati fuerant, tradi lecerunt. B fie Stenfordo.qui nup?r eodern crimine, quod vide-
Igiturad castrurn Warnestunense eadem nocteper- licet in mortem comitis consilium etassensum prae-
dnctus, etihi asque ad lucem servatus est. Ubi et buissdt pulsatus fuerat,examinandam prolieiscitur.
presbyterum ad se vocari postulav.t.et peccatorum Qui videlicet Guido.cum contra impetitorem suum
suorum poenitentiam agen9,confes9ionem Deoet illi H^rmannum, cognomento Ferreum,monomachiam
in conspectu omnium fecit, et solo prostratus, et hac pro causa inisset, et primo quidern congressu,
pcctus pugnis percutiens,indulgentiam sibiaDomi- et secundo superiorin pugna fuisset, et eumdem
no tribui supplex oravit. Hermannum armorumnimio pondere onustum,ipse
56. Die autem faeto, cum jam Ypram equo per- jeque graviarmatuslorica etgalea,terrae prostratum,
gere,ab his qui eum ceperant,moneretur, equitare et proprii corporis ettanti oneris ruina depressisset,
quidem omnino recu9avit,sed nudis pedibus.cum virtule confortatu9, ac sinullum sentiret pondus,
tamen gelu essct, incedere maluit. El cum iterar- Hermannus surrexit, et eum qui ut diclum esl, se-
ripuisset, quemdam de clericis,cujus haec ipsa rela- cundosuperior fuerat,versa vice subjiciensad con-
tionecognovimus,sibi accivit,et hymmum Ambrosia- fessionem patrati sceleris urgereccepil.Quid plura ?
num, Te Deum laudamus, cum ipso antiphonatim Divino tandem judicio victus, et de criminequo im-
decantare ccepit. Quo dicto, horas B. Mariae, eadem p petobatur conviclus,et sic demum supplicio morti
..» w. n n nnnJi Ann cantando
n
complevit, et h9ica J C. —
• _J /C\ /~\
est addictiig. Quod cum apud Riningas (91) factum
.. /1 r. ( __ ___-..-._-. T~* . _ - __. _—_-.»-. i \
. .

supplicationis devotione
1 ! I i .-. »-» I 1-1 1 1 _-v _-. .-, > t . r . I /. . . /-. I • i I _ _ __ _______ .
__. 1 . •

ad psalmodiam conversus,secum ipse cumsilentio fuisset, continuocum comprehenderunt. et Ypram

ailente psallere studuit. Iprensibus igitur obviis pertrahentes juxta mi9erabilem illum pnepositumin
eum su3cipientibus, et Ipram ducentibus, passim- codem patibulo ipsum quoque jam miserrimum eo-
que pugnis,virgis,lapidibus,et marinorum piscium, dem die tertio Ilus Aprilis (92) suspenderunt.
qui illis in partibug grandeg admodum capiuntur, 58. Dum aliquandiu pependissenl, et fetore sui
capitibus capdentibus, omnique genere cunlumelia- tierem corrurapere inccepissent, burgensos iterurn
rum afficientibus, semper in patientia, ne dicam eonsiliuminierunt.eteosextravillair.ejiciendos(93),
quod quidam, duritia et silentio perseverabat, et ctibi diligentius reponendosesse decernunt. Neque
fere usque ad ipsam mortem psalmos indesinenter enim a tormentis vol mortuorum etirrisionibusabs-
ruminabat.In patibulo (89) igitur collo el brachiis tinore poterant.quorum perfidia tali patreetdomino
suspensus,et multa ferientiura caede mactatus, lali se orbatos esse plangebant. Itaque arborera excel-
ad ultimum exitu est examinatus. De quo hic silen- sam erexerunt, et rota plaustri desuper imposita,
dumnon censeo, quod quandiu in prosperitate fuit coriis boum quo diutius servari possent insutossu-

(87) Diftiduciare est inimicitias aut hostilitalem D Reninga in agro Iprensi vulgo Reningeh de
(91) :

inducere.Sunt usiea voce Ivo Carnotensis.Matthieus eo egimus 2 Februarii ad Vitam S. Adalbaldi ducis,
Parisius, Thomas Walsingamus citati a Vossio De § 3. Diplomati Theoderici comitis pro Loensi mona-
\ itiis linguae pag. 679. storio subscripsit anno 1130 Lambertus de Rinen-
(88 MalmesbunengisDe gestis ponlificum Anglise ghellescum AnselmoetBaldewinofratresuo.Miraeus
lib i. « Rex episcopatum saisivit,» id est invasit.ma- cap.130. Ms.nostruin habet hic Rinnirigas.
num injecit, et passim alii. Lernutius ex dictis facellis ait « Guidonem
(92)
(89) Ex AnnalibiiB vernaculis etformula proclama- et decem cum
eo canonicos. S. Martini.quia inter-
tionis ista Bcrfpsit crediditque Lernutius. « Per no- fuerant consiliisaGuilielmoLojo ex merito punilos,
ctom avectus lpra in salvam fuit milliari distaniem ab Goidonem capitis dainnatum,JLissuirique intcifici,
urbe, corio exenterati bovis insutus.et vivus inter canonioos in carcerem compactos.pane etaquatra-
desertaabinteliciarboreperpendit,diequartoinven- xisse vitam in pudore et mcerore atri specus, sine
tusest exanimis. »Maluit Mejerus Gualterum sequi, spe ulla lucis videndae; ex his latomiis episcopa-
qnod is eic ore clerici.quiBerthuIpho id roganiiud- libus,quinque apudTornacum,toliden Teerenburgi
fuerat, descripserit. detentos.» Quod merum commentumest.
Gallica garcon adolescentem significat
(90) Vox : Ergoab initio non 6uspensus fuit Bertulphus
(93)
hinc garciones BespiuB habuimus. extra urbem, utfabella i.ndicat.
 033 VITA PRIOR. ATJCTORE GUALTERO. 934
per earn i II o=* invicem conjunctos, et quasi niutuo A Burchardusscelerigeui immanitatem parvipenditel
cornplexu colligatos,sedere fecerunt.Verum pauois ne gligil.quam lipnum insensibile exsecratur el re-
diebus evolutis.cadaveraeorum furtim inde sublata f'iigit.Na»icula modica robustorum validis impulsi-
f t tumnlala suqI (94j.O tremenda nimirum divinae busvirorura resistit.qura unius nianu pueii facile
districtifinis judiciaJQuisenim suspicaretur unquarr, moverietcircumduci consuevit.Verunhffc tua.Cbri-
utde Guidono laceam.Brugensem praepositum.hu- ste,suntopera,quierrantesad viam veritatisconver-
jua quiiiem svculi filium splendidissimum.etomni- tis^etsuperbieiitesad graliain humililatis inhYctis ;

bus istiusinundidivitiisaffluentissimum,etpostco- qui.ne in uiternun. damnes, plerumquetemporaliter

mitemsolu-n feretolius terrae hujus potentissimum, punis. Tu enira nunc per naviculae immobilitalem
ad taniam unquam miseriam esse deventurum, ut hunc virum iniquom,nt suam nequitatem recogno-
nec inhoneste viv.tp, nec houeste saltemei liceret 6ceret ettuam justitiam exp.wesceret monuisli
;
;

hanc vitam(inire?Sed quipotentes deponitde sede, qui olim perasinaeloqm lam prophetae Balaam insi-
et alta a longe cognoscit, ac discretissimo aequilatis pientiam corripuisti.
eua? judicio secundum operasua singulisrelribuit, 60. Miaer itaque ille hoc landom miraculo com-
ip>.e eorum celsitudinem dejicere, et potentiam ad punctus, el ad cor quandoque reversus, navigium
nihilum rodigere,quandoetquomodovoluit, 6ingu- deseruit, et in terram se prosternens,et reum pec-
lariter polens fuil.
n tus pugno percntiens.ac ubertim lacrymas fundens,
PARS X. reatus sui poeniludinem multo cum j:emitu gerere
Supplicium wfliclum Burchardo occis >ri B. Caroli. ccepit. namque euin hujus peccati nunquam
Prius
59. (Cap. xl). Porro Buchardus ille, quem pri- pcenituerat. Cumque post lamentum naviculam ite-
mum marchionis venerabilisCarolicaputpeicussis- rum movere tent=jsset,et eam ut prius immobilera
secommemuruviraus,cummultassustinuissctangu- vid sset,voluntate Dei certius jam comperta.coepit
;

8lius obsessus, humano quidem ad modicum usus desperarede temporali salute sua^t confestira tri-
auxilio fugit; sed divioo cceptis ejusobviante cod- stis et mceren8 consueta repetivit lalibula.

siho,effuger« minime
Nam,sicutposi ex ejus
valuit. 61. (Cap. xl.) Cum autem diversis in locia die-
claruit confessione, de turre ilia egressus, primura bus non paucis jara latuissel, etjuxta Insulam(97)
quidem aliquandiu latuit (95), ac deinde noclurno in quoddam fugurium ductu conjusdam servi sui

tempore sociis quibusdam itineris.quos sibi fideles casu divertisset.servum eumdemitinerissui ducem
non dabitabat,9ecu.uassumptis,fugam iniii consul- ad domum Bernardi avunculi &ui,ut pa em sibi,
tius arbitraluslonginquas petere regiones,ut inco- quo lamelicam animam refocillaret.peteret (e9urie-
gnitus apud extraneon securius se occullaret, et enim ) transmisil.Et ille quidem quod jubebat
bat
egenam ac miseram vitam sic saltem protrahendo C exsequi cupiens.mandato ejus libeuter obedivit,et
qualitercunque proielaret Gumigiturad aquam(96) ad eamdeiu perveniens domum.ad opus dominisui,
quamdara quam navigio eum transire oportebal,de- ut puta hominis deliciis assueti, delicalum panem
venisset, naviculam in ripa praeparatam iuvenit el petivit. Sed miro Omnipotentis judicio, qui domini

j ^m eain aseendit. Quauacum ut in ulteriorem diri- sui querebat salutem, invenit mortem,et esurienti
geret ripam.a terra repellere tentaret, illa occulto conferrecupiensquibueegebatalirr/enta^reo prapa-
divina; virtutis pondere pressa immobilis stelit, et ravit quae meruerattormenta.Hac etenira occasione
loco moverl non potuit. Quod ut sensit,tutis coepit praefatoBernardodominum 9uum,simpliciter tamen
viribus uti, et ut eam a ripa seduceret, quanto po- quamvis per alias personas prodidit; cui ut puta
tuit conamine niti. Cumque diu luctatusnihil por- avunculo.uepotem suum nequaquam occultandum
sus profecisBet, socios advocat,et ad auxilium sibi credidit. Justo autem Dei agebatur examine,ut qui
ferendum invitat. Quibus statiin cum admiratione dominum suum occidere non fuerat veritus,ipsum
accurrentibus,etad illam unam modicrimnavieulam quoque occidendum suus proderet dominum servus,
promovendam,omnes quashabebant vires impen- Beruardus98)veroHugoni fratri suo hoo idem pro-
dentibus, illa nihilominus velul murus immobilis tinus nuntiavit.Hugoergocomraunicatocura Iratri-
porseverat.quippe quam visdivinaomninoimmobi- n bussuisconsilio.licet nepotnmsuum servare magis,
lem fsciebat.Odctestandurn Burchardidementiam sitamen auderet.qnamproderemaluisset, Insulano

(94( « In monasterio dc Formisele, » Iperius, at (9T)Insulae primaria urbs Gallo-Flandriae intelli-

Leruulins « iu leuiplo b.Murlini. »
|95) Lernulius ex Ann^libus vernaculis.et for-
mula proclauiHtionis :«Boscardus Brugis iu inona-
sterium Quercetanum lugit cum famuhsaliquot:ibi
iu cubiculo canomci regularisquatuor diebus deli-
tuerunt.tecti alb;e veslismjectu.tonsura gra-idisin-
eigniri se curarunt, ta.iquam si monachi essent,ad
praescriptum viventes.ejusmodi schematesberantes
Brabantiam, et evadere persequentem Neme8in. »
Quse Mcjerus, sed omis.-is sociis, descripsit. Fides
sit penes eos.
(96) Lisam vocat Iperius, at Scaldim Mejerus, el
quidem propt Antuerpiam Lernuti
gitur.
(98) Lernutius ex consuetis fabellis remita ador-
nat :« In urbe Riselatres habuit avunculos, Hugo-
nem Alwenii toparcham, Bernardum dominum Ro-
baistumOliverium Baudevennii potentem.Cum venil
ad illos.pransuri simul convenerant utque adven-
tussuialiquam rationempranexeret honestam.dixit
se Cyprum cogitare, quo domicilium in ea insula
sibi eisedem figat.Antequam abiret in oras tam ro-
motas.venissese valedictururn propinquis.petiitque
certam pecuniae summam, qua i.umerata iter
illud longium quum perficere puBsei. » Haec ibi.
 :

93."> GUALTERUS ET GALRERTUS DL VITA BT MAUT. Ii. CAROLI BONI •j3o

tameu eaatallan l.urgensibus Burchardum se \ tusetdoloringensclericorum.muiiicliGt um.rusiico-

nuntiuvit, invenisse.et cito venireut.ao

tauti crimi rum.pauperumpostremoomnium in pace et tran-
nisrcum,ultione,quamdignamarbitrarentur,puni- quilitate degere etajquitutem servare et scrvaricu-

purcere volu.sset. pientium.Raptorcs uulem quilibet et iniqui, ut|

rent, maodavit. Col profaoto si

bauddubmmqaiuctipsemagnumsatuiissuaeperi- vinculia quibus tenebuntur diruplis soluti (mu^is

incnrris9Pt.
cnim,sicut ctiuiii ..unc evi Jcnter patuit,Caroli refrc-
culum
62. (Oip. xui).Insulini
vero, mandato Hugonis nati fucrant timore quam Dei), univeraa lurbaie,
perrexerunt, mercutorcs quosque etviateres rebus suisexspolia-
audito.cum magoo protinus tumultu
et Burchaniuscomprehensum Insulam duxerunl.et re.etipsosplerumqueligareetincurcerareccepTunt.
in loro ei patibulum
paraverunt.Verum illea3ternee Tunla uamque ppiversorumhominuin rubieset
fuit

forroidioe dumnationis.ut timerot e\citatuo

et bu- Dequitia,ut nec 8unctitemporis(nam<juadragesima

pemae intuitu miserationis ut speraret animatus, eral) eos cohibere vulerdt revercntia.

seipsum districte admodum accusare,etcunctisdi-

Verumomnipotentis Dei subveniente clemen-
i

pnumsuppliciiscmpitpublice inclamare. Denique

tia.inbrevi repressa est eorumdementia.Praefatus
manum suam dexteram.quae ineffasione smguinis enim Guillelmus.domini Caroliconsobrinus.mox ut
justi crueatum exhibuerat
ministcriurn,ob pcenam „
mortem comitis nuntio deferente cognovit. eadem
tanticriminisabluendam.et indulgentiam prome-
die sibi comitatum, frustra tamen, vindicavit, et
rpndamabocidi fla^itavit.Cumautem nemoessetqui
rpna.i.n.iuvwuiuia -*
Anam oppidum
rr munitissimam occnpavit.el oppi-
nociicerei.ipvCviui
lincficpret sa temeara amputanditaculta-
iD-<esibi = r ...».,., r •» n
dam.s omnessibi fidelitatem iurarefec:t.Cumqueet
tora postulavit concedi.Verum
utrumquesibi dene-
S. Venantium, Cusletum, Bellulam, Ipram,Bergen-
gari consentiensilorum ad
suiaccusationem,el su-
sem quoque et Furnensem terram pari modo sibi
perna? miserationis invocationcm
conversus est.
subegisset, motus raptorum in finibusillis cito re-
Rcatumergosuummanifpsteconfitendoetplugendo,
pressit, et pacem servari mandavit. Caeteri qaoque
etdivinae reepectum misericordiae
implorando,ac ad
baronesterrce invicem collocuti,l)eoinspirante,paci
hocipsumfidueialiussperandurarnisericordiasanti-
consenserunt,et singuli partes suas defensare stu-
quis pcccatoribus exhibitss commemorando,
om-
duerunt.
niumvisceraassistentium adpietatem et miseratio-
rcx Francorum
nem commovit.etad laorymarum effusionem univer- 65. (CAP.xLiv.)Porro magnificus

s..s pene lugubri sua

lamentalione coegit,et ut per Ludovicus, auditoquod consobrinus suus Carolua
temporalfscarnismolestiasveternasevaderetpcenas, inteiiisset et Guillelmus houorem sibi indebitum,
modis quibus poluitsategiLltaquemembraipsetor praesertim ipso non assentientes,invasisset,etgravi-
mentissponte aptavit.etrotae radiis intricatus(lOO), C ter tulit.et tam illum ea, quam usurpaverat.digni

et in oxceleo slipite exaltatus, in

eadem devotione, tate privare.quam amici mortem desiderans vindi-
confessioneet8upplicationeabhoradieinona,usque care.ad urbem Atrebalum circamediamQuadrage-
ad crepusculumdieisequentis.perseveransexspira- s imam venit.Quoetiam Guillelmum juvenem.dictum

vit (101). Northmanniae comitem, a palruo suo HenricoAn-

PARS XI. glorum rege,sicul initio hujus opusculi commemo-
De successore B. Caroli in comitalu Flandrix vanx ruvimus, impie exhaeredatum, qui reginas sororem
concerlationes. GuVlehnus Northmannus conttitutus.
(102) nuper duxerat uxorem, venire mandavit. In
Sed jam dignum est ut arlicu-
63. (Cap. xlui.) qua urbe cum diebus ferme quindccim commorati
lum adsuperioratempora convertamus, et ea qua? tuissent, et plures qui sibi comitatura terraj nosliae

prius quidera gesta,sed a nobishactenus suntprae- competere assererent, Arnulfus (103)scilicet nepos
termissa,referamus.Ncqueenimquaecumqueeodem domini Ciroli,BalduinusMontensis,et praefati Guil-
tempore contigerunl.eodem etiam terr> poredici po- lclmi, qui jain partem terrae nostrae praelibatam
tuerunt. Interfccto igitur Brugis.ut dictum est, violenter tenebat nuntii frequentes hoc ipsum expe-
marcbione.famamalitanticonfestimcircumquaque tentes ad regem venissent, tandem regina, Dei, ut
diffunditur,etipsaeadeir, die usquead triginta fere Q arbitror, occulta,sed tamcujusta dispositione prae
leugas extenditur.Ubiqueergoluetus.ubiquegemi- valuil,etanimisprocerumquorumdammultoingenio

(99) Is erat Rogerius.qui

sequenli rncnse Castel- Gualterum describere Mejerus .

lanus insulis,etRobertus filius ejussubscripseruut (102) Addit Lernutius : « Unus ex servorum fa-

litteris supra memoratis GuilielmiNorthmanni pro
Audoraarensibus.
(100) Lernutius fabellas consuetas ita proponit
« Rotae radiis insertus,totum corpus melleac favis
•perlitus sedit slipite in excelso, impolens
miliaribus Everardus, uudicns herumjam rapi &a
poenas, eripuit se fuga in Ardennam silvam ibique
in puteum ceciditlapsu non fortuilo,etn,ersusest.»
Htec ibi ex Annalibus vernaculis, quae aliternarrat
movere Mejerus « Servus aulem ejus Everardus, accepta
:

mpmbra Superistum densi exloco clathri arcendis Casleti anominibus doinini sui pecunia, fugii in
corvispositi aliisque carnivons volucribus, ne di- Arduennam,ubiin flumenquoddam exequo praeci-

scprperetur eorum rosiris,sed ..culeismorsibusque pitatus interiit. » Silent Antiquiores .

pateret muscarum, apium et crabonum qui cu- (102) Eaerat Joanna soror Adelaidis uxoris Lu-
tem carnemque viventis exederent,lancinantes eum dovici regis, de qua agit Vitalis Ordericus.lib. xn,
mimjtatim ad intima ossa. Duravit tormentum per Historife ecclesiasticae, foL 884.
sex diss et amplius. » Maluit, his tabellis rejectis, (103) Arnolaus Galbeito dicitur: nutus is eratin
93- VITA PRIOR AUCTORE GUALTBRO. 938
ad sibiconsentiendum inclinatis.sororio suo North A. °,ue illos homicidaa Brugenses, de turri, in quam
mauno comiti, decimo Kalendas Aprilis, comitatus conlugeranl, egredi, et sese dedere coegerat, et in
dominium obtinuit. carcerem et vincula universos retruserat. Quorum
66. (Caput xlv.) Cujus potentiam (-104) patruus narralione innotuit miraculum quod narro. Exquo
ejus ad sui detrimentum veritus crcscere eam tolis enim in eadem ecclesiae lurri obsessi morati sunt,
visceribus etartibus quibuspoleratcontenditimmi- nullo alimentorum, quorum non modicam illuc co-
nuere. Nepotem ergo suum Stephanum Blesensem, piam contulerant, sicut nec si terram gustarent,
(105) Boloniae (106) et Morilonii comitem (107), sapore delectati sunt sed poslquam sesededentes
;

tr.Kismittens, et peripsum etalios parlis suae lega- exierunt, continuo quem tanto tempore peniiderant
tos multa tribuens, et plura promittens, muliorum gustum receperunt. Cum enim Roberto sitienti de
animos polentium solliciUt, Flandriam suam haere- eodem, quo ibi inclusus bibere consueveral, vino
ditatem esse,etex purteRobertiCastelensisavunculi propinassent;optimumejussaporemlaudavil,seque
suisibi jurecompetere alfirmal,ethismotlis in suum ab ipsins initio obsidionis de bono vino non bibisse
eos favorem conciliat, ac ducem (108) Lovaniae juravit. Nesciebat quippe quod de hoc ipse quo sole-
socerum suum,et Montensem comitem, et Thomarn bat bibisset. Quod cum ei indicatum fuisset, opus
Codiciacensem, necnon et saepedictum Guillelmum, r» Dei in suorum casligatione peccatorum recognovit
sibi confcederat. Hos omnes el eorum auxiliarios re- et divinam cum
bonitatem collaudavit.
caeleris
giaj voluntati et ordinationi contraire, et profectus 69. Rex vero ecclesiam
S. Donatiani non solum
novi comitis modis omnibus impedire hortatur et san^uinis effusione.verum etiam eorum exsecrabili
instigat non tam ut ipse Flandriam, quod forsitan
;
etimmundahabitationemullipliciterpolluiam,cunc-
fieri posso jam desperabat, obtineal quam ut vires
; tis inde spurcitiis eliminatis purgari, corpusque ve-
comitis, quas sibi periculosas suspicabatur, enervet nerabile,quod ibi negligentius quam decebat tumu-

et destruat. latum fuerat, in aliam (110) ecclesiam praecepit de-

67. Rex autem cum comite Atrebatum civitate portari, quatenus funus ejus ibi diligentius curaretur
post aliquantum tempus egressus, primo insulam, et deinde congruo sibi honore in ecclesia rursus
dein.de Gandavum et Brugas, aegre tum (nam ubique humaretur. Quod el factum esl.
fere Anglieifautores plurimumimpediebant)recepit, 70. (Gaput xlvii.) Verum quid ibi miraculi divina
et obsidionem sua praesentia roboravit. Unde comes ostenderit dignatio, non videtur praelereundum si-
et post Pascha revcrsus per Insulam et Betuniam, lentio. Testati sunt enim mihi sciscitanti plerique
usque ad urbem nostramTarvennam pervenit,et ibi qui affuerunt, viri veraces et religiosi, quorum
cum maguo Cleri elpopuli gaudio susceptus biduo unum. Domnum scilicet Absalonem (U1)S. Amandi
mansit. Postea cum castrum, quod dicitur S. Audo- ^ Abbatem, pro suae sanctitatis merito dignum est hic
mari,Cistellano etburgensibus eum gratanter(l09), nominari quod, cura venerabile illud corpus, eo
;

conditionibus lamen quibusdam promissis, susci- in quo illud ante (1 12) quinquaginta tres dies repo-
pientlbus obtinuisset, et ibi paucis diebus raoram situm fuerat, monumento dirupto, detexissent, ad
fecisset, iterum Tarvannam transiens Insulam rever- gloriam Dei et Martyris sancti ostendendam, in
tilur. tantum a corruptione alienum inventum est, ut nec
PARS XII. tenuissima quidem modici foetoris nebula exinde
Ecclesia Brugensis reconciliata. Corpus B. Caroli ascenderet, quae nares circumstantium, sive idem
repositum. Miracula. Flandria pacata. funus contrectantium et curantium, vel in minirao
68. (Caput xlvi.) Interea rex Robertum reliquos- aliquatenus offenderet. Verumtamen cum quantum

Dania ex sorore B. Caroli, sive ea Ingerta fuerit, tem litterarum, qnibus Guilielmus comes ait Pe- : -<

sive Caecilia de quarum matrimoniis agit Pontanus

;
titioni burgensium S. Audomari contraire nolens,
1. v Rerum Danicarum. fol. 198 et seq. pro eo maxime quia meam de consulatu Flandrensi
Henricus I rex Angliae, qui patrein Guilietmi,
(104) petitionem libenli animo receperunt, etquiahone-
ut supra dictum, detinebat captivum. stiuset fidelibus ceteris Flandrensibuserga mesem-
(105) Nalus est Stephanus, postea rex Angliae n per se habuerunt lege seu consuetudines subscri- ;

matre Adela, sorore Henrici regis, et patre Ste-
phano comite Blesensi.
(106) Bolonia, sive Bononia, urbs Galliae Belgicee
ad mare Britannicum, cujus corailatum Stephanus
acceperal ob ductam in uxorem Mathildem,unicam
ptas perpetuo eis jure concedo, et ratas permanere
praecipio... Actum anno 1127, xvm Kalend. Maii,
ieria v die festo SS. Tiburtii et Valeriani, » Subsi-
gnarunt Osto Castellanus ejusdem urbis etGuiliel-
mu3 filius item Stephanus comes Bolonia?, et alii
;

filiam et haeredem Eustathii comilis Boloniensis.
(107) « Moretonium castrum inexpugnabile in
confinio Bnlanniae et Neustriae. » Ita Rigordus in
Gestis Philippi Augusti. Hujus comitatum, capto
ejus loci comite, dono llenrici regis acceperat Ste-
phanus leste Orderico 1. n, fol. 811. Neustria ibi
pro Normannia ejus parte accipitnr.
(108) Godejridum Barbatum, cujus filiam Alcidem
duxirat uxorem Henncus rex.
(109) Chesnaeus in Probationibus ad lib. n Fami-
liae genealogicae Betuniensis, pag. 20, allegat par-
quam plurimi a nobis hactenus citati.
(110) S.Christouhori ecclesiam in foro scribil Gal-
bortus num. 119.
(111) Absalon abbas suscripsil litteris Theodorici
comitis, quibus anno 1 135 contirmavit res Marchia-
nensis monasterii. De S. Amando et hac abbatia
late pgimus 6 Februarii, quo colitur.
(112) » Praetentis jam septem hebdomadis, » in-
quit Galberlus, die scilicet 22 Aprilis. Errorem
Lernutii, Mejeri cum suis vernaculis Annalibus et
formula proclamationis supra indicavimus.

Patrol. CLXVI. 30
 ;

yjy GUALTERUS BT 0ALBKRTUS DB VITA l,T MAIlT. b. CAROLl BONl.

di.uiiiu.sjum tfmpuiin monumoatoblh i t.s-icerat A. MOftUoi urtie cuiieosaccergierunt.et
vulneribus crudil Bt omnil :;ibu8 tractabile, port I rta eoBin op|idumBu8ce|jeiuut.
uc ii eodem dio ioierfeetoi foiotfti Tanta qaoqae Quibui prutiuus iotam villa n pirooraantibai
BUaviisimiodaril Cragoolia totum illum bunum divi- repioii uciucetidii*uuivi untibuB.Guiilclmus
nittits infodit ct inipltvit, ut nulli fore dubium vidc- daotitataffl *e tum dcmum pru -:enticns,riuod solum
i qaod Peus
tur, lideloui huuiii glorilieare voluerit. Ifbit, I . ripuit : «ed fu|
A Doarino luctum est isUni, etesl mirubilo iii oculis fuit. eua
. e 1 Tenremu
1 1 fnii.i I) niei
liuslris. Quod nimiruui 80 auiplius mirabile judicu- cooiecutas eom| lit, et ai Qtnm comiti
tur, quod humanorum cadaveribtis corporum vn Quillelmooaptivom reddidit. Ypru igitur eodem die a
aliijuul aliud icetidius a-stimamue. porta aeptaotrionali uiqui ud poriam auttrab:m
71. Ecclesia igiiur Domini
(113) Simouis Torna- spoliuta, et inccn>-a ac multitu dine militum inn<
censi opi minialerio, qui in hoc ipsum a re^e rabili comprebetiK.i, rcx et couji monu- .V: inas
de Frenoia lueiut accersitus, more ecclesia6tico re- lerium adeunl, Guillelmum captum secum adda-
cunciliata. Sed el memoratuni corpus numma re- cunt. Quem cum postera die eastellano lnsula» cu-
portatur cleri et populi dtvotione et roverentiu, ct stodiendum commendassent, Ariam perrexerunt, el
scptimo kulendas Maii in ecclesia media tumulatur, i, ea in dedilione recepla, Ca3letum et reliquam il
inexlremo examine resurrecturus in gloria lam intcriorem Flaudriam iacillime eubegerunt: et
72. (Caput xlviii). Quibus omnibus solemni- sic tandem ad ulciscendam honorandi Carolimor-
ter (114), et eo quodignum erat honore, adimpletis, teiu Brugai ilerum redierunt,
rex cum exercitu, quem congregare poterat. Ypram
contendit, et sequenti die, sexto videlicet Kalendas
PARS XIII.

Maii, oomite sibi ex coudicto cumexercilu ex parte lieliqui complices ciedis S. Caroli puniti ; duo fuyu
clapsi.
alia impigre occurrente, circa horam diei sextam
illuc usque invenit. Porro eaepe memoratus Guil- 74. (Caput l.) Fratrern quoque prtepoBiti Gud-
lelmus Philippi filius.regiae majestatis celsitudinem ricum, quem in mortem ejus coujurasse 6upra me-
minus quam oporteret reveritus, extraoppidum ei, moravimus, cum uliis fere viginti octo dcdilitiis e
multorum et fortium quos sibi confcederaverat vi- carcere produolia (115), de eicelsa turri praecipi-
rorum et armis fretus et animis, audacter occnrrit tare fecerunt : sicque homicidae illis condignis tanlae
et contra universum illum exercituum acerrime di- iniquilati cruciatibus interierunt. Qui quamvisnon
micare ccepit. Sed ille fortiler se agere arbitratus, omnes consiliovol facto peccaverarit aequaliter, ir.i-

dum hosiibus obsiinatissimae repugnat, dum in ad quituti tamen consentiendo, et iuiq.iis auxilium
versos aciem dirigit el instaurat, quae sibi infelici- C ferendo, paribus quudammodo iniquitatis nexibus
tatis temporalis et adversitatis fovea praeparatasit, so omnes obligfiverant. Et ideo, quorum non ab-
miser ignorat. Etenim jampridem aliqui burgenses, horruerant junt<i consortio, eorumdem non imme-
qui sacramentis ei non semel tantum, sed frequen- rilo sunt puniti supplicio. Robertum autem, quem
cum quibusdam aliis ho-
ter lidelitatcm fecer.tnl, el ipsum ex conjurulis fuisse supra ostendimus,
minibus ipsius de proditione ejus conspiraverant, quique itidem eo quod apopulo vehementerdiligere-
legatos indead Regem direxerant, seque ei portas lur, et modis quibusdamexcusabiliorcaeterisvidere-
aperturos, et Guilelmum tradituros juraverant. Vae tur, tute satis puniriposse non aestimabatur, secura
muudo a scandalis 1 imo, vae Flandriee a proditio- abducere decreverunt. Quem cum Casletuin usque
nibus Mirandum, nec minus miserandum, quod
I perduxissent,et ille reatussui multam pcenitudinem
terra infelix, cui domino suo per proditionem orbari gereret, extra oppidum cum capitis abscissione
conligerat, non aliter quam per proditionem alium animadverti fecerunl.
acjuirere vuleba Et hanc quidem pauci Ypren-
1
.
75. (Caput li.) Dum ea geruntur, Ingrasnus Es-
eium disposuerantfaciendam. Judicaveruntnaiuque nensis, unus ex praenominatis conjuratoribus, qui
commodius regias voluntati parere, quam imperiis patrui sui Theoderici Discamudensis praesidio fre-
Guillelmi, et sibi suspeclae potestati subjacere. Ne- D tus, usque in id tcmporis excusationes in peceatis
que fuerunt,quod ipsiuspersonam inaliquo
ideo, ut exeusaverat, et perfidiae suae tenebris obcaBcatus,
culparent:sed quorumdam affinium ejusdominium ipsius regis aspectibus et comitis impudenter se in-
intemperanlius futurum formidarent. gerere non erubuerat, et si quis eum super hoc cri-
(Caput xlix.) Itaque cum ab hora diei sexta
73. mine impetere auderet, viriliter sese defensurum
usque ad nonam utrinque diversis concursibus ab jactaverat, diffidere ccepit : et primum quidem apud
aquilonali parte et orieutali pugnatum fuisset, suos aliquandiu se latendo continuit, ac deinde
vexillo, quod in signum futura? prodilionis super opportunitatemtemporisnactus,omnibus postpositis
8ummum ecclesi;c S. Petri fastigium ex proposito suae saluti consulere gestiens e palria profugit, et

(H3) LTe Simone episcopo, fralre uterino uxoris pote cui tributa sunt omnia, quae hactenus praeclare
B. Caroli, supra § 1 actum. gesia, ut supra § 3 diximus.
(114j In Annalibus vernaculis Flandriaesequentia (115) Quod laclum est 5 Maii, et late describitur
de Ipra intercepta, et Guilielmo captosilentur : ut- a Galberto teste oculato num. 123.
941 VITA PRIOR AUCTORE GUALTKRO. 943

in terra nostra usque in h.-rc tcmpora, scilicet A evidcnterieclaravitillndreligionispropositiimquain

h.Tic scribente, nusquam
comparuit (116).
ultra Qctusarripaerit. Si eoim vinculum uxoris vinculum
76. (Gaput lii.) At Guillelmus Viroviucensis, el compellebat soivi religionis, eisquibus tanto abusus
ipse, sicut aliorum claruit confe&sione, conjurato- fuer.it tempore cur nou abstiuuit urinis '/Nunquii et

rum unus, (juem nimirum aliis attenlus, et finis hoc lex conjugii cogebat ? Nequaquam. Nam si vere
ip=dus exspectalione suspensus, intactum 1'ere reli- eum suorum realuum pceniteret, armis relictis,

queram, iniquitatem siuim nequaquam tandiu oc- uxori, cum tantum illa maritale debitum exigerct,
cultare valuit. Sed quod in occulto perpelravorat, adhasrere, et iti sudore sui vultus pane suo vesci,
indiciis continuo manifestis apparuil. Statim enim districto fatigalus jejunio debuisset. Nunc autem,
post comitis occisionem et thesauri ejus direplionem ut thulionim rclat.ione comperimus, iram Dei non
Viroviacum regressis, non minimam inde secum solum poenitendo non curat placare, sed corde ob-
attulit partem. Verum hoc suae nequitiae fructu in stinato excusationes in peccatis excusare, et Deum
longum laetari permissus non est. Gum enim de ad- magis irritans quam placans, peccatis pecata non
versario dejecto tripudiaret, et de damnis alienis veretur augmentare. Timendum estigitur ei, et pro
insolenter exsultaret, repentinus eumpavor invasit, eo eti'im nobis, ne quia tardat converti ad Domi-
cl terntum de Flandrise finibus exturbavit. Audito num, subito veniat ira Dei, et in tempore viudictae
B
namque qnod frater suus Lambertus (1 17), qui tan- disperdat eum. Forsitan et ideo ibi tamdiu aliis in-
tum, ut ex fine monomachiae, quam indo in curia vilis servatur, ut, si tempore sibi indulto non pce-

saepe fati Guillelmi inierat, claruit, innocens erat
super raorle comitis impeteretur, et quod ipse ab
eodem Guillelmo, cuijam per subreptionem homi-
nium fecerat, diffiduciarelur, timere caepit. Et pri-
mum quidem ad defensionem se paravit, se in cra- morlem comitis menses consummata sunt.
stino reae tantum stimulis conscientiae eum exagi-
tanlibus,cumnemoeum adhuc persequeretur,uxore
el paucis suorum, rebusque, quas evehere poterat,
secum assumptis, sexto post mortem comitis die
nituerit, et dono raisericordiae Dei superbe abusus
fuerit,justoD'3ijudiciogravius infine feriatur(llO).
Quod etiam depraefato Ingrasnonon absurde sentiri
potest. Et haecquidem omnia infro duos fere post
EPILOGUS.
78. Ecce voluntati vestrae, reverende Pater, imo
jussioni, ac fratrum meorum piae petilioni, prout
valui, parui et materiam mei modum ingenij
:

fugaese credidit. « Fugit nempe, ut Scriptura dicit, pariter et eloquii, ut in ipso apparet effectu, tan-
impius, nemine persequente (Prov.xxvm). » topere franscendentem vel contingere praasuraens,
77. Castell.inus autem Curtriacensis, qui antea ei mullorum rne leprehensioni simul et irrisioni ex-
exstiterat, inimicus, statim ul fugam ejus audivit, posui. Etenira stultus dum non loquitur,plerumque
armata multorum mihtum manu munitus, Virovia- C sapiens esse creditur. Silentium nempe ejus non
cum contendit et omnibus quaa ipsius fuerant mo- tam putatur sensus inopia, quam humilitatis custo-
;

bilibus direptis, munitionem totam evertit, et ne- dia. Unde et ego si omnino siluissem, sapiens qui-
mine resistente, in tantum ut nec ptipes in loco re- dem putari potuissem sed non eo amplius sapiens :

maneret, incendit. Ipse vero cum juxta Tornacum fuissem. Nunc autem, quia imperitiam meam scri-
ad villaraquamdam devsnisset, Tornacensibus eum bendo prodidi, sapientes, in quorum manus haec
ins^ctantibus, etcomprehendere ac puniretentanti- forte pervenerint, indignabunlur mihi et alii qui- :

bus, uxore et majore suorum parte, rebusque fere demcaluraniabunturinsipientem,aliisubsannabunt

omnibus amissis, vix equum nactus evasit, et in prfesnmptorem, alii iiJiotam, judicabunt, nonnulli
partes Nsrviorum (118), duobus tantum sociis con- quoquestultum meritoinclamabunt. Quid ergo erit,
tentus secessit. Ubi monasterium quoddam mona- Pater sancte, quod me tanta rerum evidentia con-
chorum adiit et timore magis, ut postea patuit,
: victum poterit excusare ? Possum equidem obe-
huraano quam divino compunctus, monachatus dientia?, vestra mihi auctoritate impositae, non in
tonsuram habitumque praesumpsit. Postea vero oc- congruam causam obtendere sed commodius arbi- :

casione uxoris, sine consensu cujus hoc fecisse tror calumnias hujusmodi (120), etiamsi quo modo
asserebatur, paucis evolutis diebus monachatum rj possem evadere, quam insipientiam meam pertina-
deseruit, et ad saeculum, et ad arraa derelicta sine citerexcusando, tanto meorum cumulo peccatorum
retractatione mox rediit. In quo quidem facto salis etiam fallaciam addere, fructumque mihi humilitatis

(116) De eo Lernutius ex Annalibus Flandriae : detinebantur in lurre S. Donatiani.

«Ingelramus Eeseneusabierat porro in Germaniam,
ethabitabat Moguntiaead Rhenum quoinoppido
controversia incidit ei cum cive quodam, cui inler
altercandura vulnus inflixil lethale, nam mors sub-
secuta est. Ob facinus ad pra>torem tractus, sacco-
que inclusus, et in flumen pro.jectus obiit, fato cri-
minibus suis debito. » Hsc lbi, quae crcdidit etde-
scripsii Mejerus, Fides sit penes illos.
(118) Nervios hos bene a Tornacensibus distin-
: gui, ct in Hannonia constitui debere, uti hic lit,
docuimus.
ali;is
(119)Mejerus et Marchantius tradunt « Guiliel-
mura Viroviacensemfugatumapra?fecto Cortracensi
ex Viroviaco, captum tandem esse in Germania,
atque apud Argentinam longis cruciatibus confe-
clum tixcrem ejusTornaci vivamdefossam. » Fides
:

(117) Forsan Lambertus ex Heddenburch, de quo sitpenes auctores.

similia narrantur cujus filius Walterus numen-.tur a (120) Videtur deesse tolerare aut aliquid simile.
Galberto num. 70 inter capita eorum, qui obsessi
 Gl M.TKItlJS ET GAUBEItTUS DE V.'TA ET MAIIT. B. CAROLl BONI. 9U
adinmre, et 'ii tistum me vanitutis inanitPr cxtol- A ro ruinosum Buperbo parere poterit, quod abeit, tu
Utiliasenim eetmihi, nt sciarinsipieni, qaod
lere. morem. Qucm cum omnibus uliis vitiorum w
Bom,quamut astimer sapiens,quod non enm. Ulud bus propitius a me dignetur uvertere, qui omucin
namqae non infructuosum humili timorem.istud ve- omnino superbiam raa damnavit humilitate. Aiueii.

VITA ALTERA
AUCTORE GALBERTO NOTARIO.
(Ex aliquol mss.)

PROLOGUS. g garrire et detrahere contendat, non multum curo.

1.Cuminterregnorumprincipesquoscircanosco- Sccurum me facit quod veritatem omnibus
eniin
gnovimus.summumgloriffiaclaudissibi adscribendi apertam,qui mecum eodcm percellebantur periculo,
studium per militiae facinora enituisset et eisdem : loquor, et eam posteris nostris memorandam com-
affectus consimilis ad bene regendum inesset mi- ; mendo. Rogo ergo et moneo, si cui bujus styli

noris potentiae et famae principabatur Imperator hujus opusculi cxiguus manipulus ad

ariditas, et
Romanorum Henrieus (121), qui, cum annos plu- nianus venerit, non derideat et conlemnat sed :

res sedisset, sinc hajrede diem obiit. Minoris quo- nova admiratione, quae scripta snnl et Dei oriina-
que famae ac virium rex Amilorum (122) sine liberis lione congesla, nostro soluramodo tcmpore admi-
degebatin regno, quam comesCarolus Flandriarum rctur, et non despiccre
discat polestates terrenas
marchio, naturalis nosier dominus et princeps; qui vel morti tradere, credendum est Deo
quas
quod mililiae fama, et generis nobilitalus regio san- ordinanto nobis esse praepositas unde aposlolus ; :

guine septennis in comitatu pater et advocatus « Omnis animaomni potestati subjecta sit, sive regi
Ecclesiarum Dei praeerat,erga pauperes largus, inter tanquam praecelienti, sivo ducibus tanquam a Deo
proceres suos jucundus ac honestus 9
advcrsus missis (lPetr. n,I3), » ^m^uamenim non estsimila-
hostes crudelis et cautus, qui etiam sine haerede a tivum, sed confirmativum tanquam vero dicitur
:
P
suis, imo nefandisaimis servis, traditus et occisus '
in Scriptura sancta pro eo quod vere esl sicut est :

projnstitiaoccubuit.Tanti quidem principis mortem tanquam sponsus, hoc est vere snonsus. Non
ibi,
descripturus, non elaboravi eloquentiae
ornatum, quidem promeruerant homicida? et potatores et
seu diversorum colorum distinguere modos, sed scortatores et omnium vitiorum servi nostrae terra?
rerum veritatem solummodo exsequi, quae quam- ut pr<pesset eis bonus princeps, religiosus et po-
quam stylo arido, tamen memoria; fidelium scri- tens, caiholicus, post Deum pauperum sustentator,
bendo coir.mendavi peregrinum mortis ipsius even- Ecclesiarum Dei advocatus, patriae defensor, et ta-
tum. Neque equidem locum et temporis opportuni- lis in quo terreni imperii rcliqua potestas bene re-
latem, cum animum in hoc opere intenderem, gendi 1'ormam et Deo serviendi materiam assumeret.
habebam ;
quandoquidem noster locus eodem tem- Videns ergo diabolus Ecclesia? et fidei Christianae
pore sollicitabatur metu et angustia, adeo ut sine profectum, sicut subsequenter audituri estis, rom-
aliorum exceptione tamGlerusquam populus indif- movit terrae, hoc est, Ecclesiae Dei stabilitatem, et
ferenti periclitabatur occasu et rerum suarum et conturbavit eam dolis, traditionibus et effusione
vitae. L-ritur iater tot adversa et angustissimos loco-
innocentium sanguinis.
rum fines, coepi mentem fluctuantem, et quasi io
Kuripo jactatam compescere, juxta
CAPUT PRIMUM.
et scribendi
modum cohibere. In qua animi mei exactione una 'llmtria in comilatu gesta B. Caroli. Imperium Ro-
charitatis scintillula, suo igne fota et exercitata, manum et regnum Hierosohjmitanum oblalum.
omnes virtutes spiritualescordis funditusignivit, et 3.Carolus itaquefiliusCuntionis regisDatiae (124)
subsequenter homiuem meum, quem aforis timor et niatre oriundus quae terrae Flandrensis comitum
possederat, scribendi quadam libertate donavit. de sanguine processerat ea affinilate cogcationis a
:

2. Super hoc igitur mentis studio, quod in tam puero in patria nostra altus est usque ad virile robur
arcto positus (123) vestroct omnium fidelium audi- corporis et animi. Postquam vero militire titulis
tui in communi commendavi, si quis quidquam ob- armatus est, egregium facinus in hostes arripuit,

(121)IntelligiturHenricus V, Ultrajecti anno 1125 (123) Videtur cives Brugenses alloqui.

mortuus, a Calisto II papa olim excommunicatus. (124) Cnut, Cnulo aut Canutus, promiscue reges
(122) Henricus I rex Angliae, de quo actum supra Daniae appellati horum pater B.CaroliS. Canutus
:

cap. 2. ejus nominis quartus fuit.

 ::

945 VITA ALTERA AUCTORE GALBERTO. 946

r&mam bonam etgloriam sui nominis pene ma- A bantur universia. Cumque, neque sic correcti sunt
gnorum potentes ohtinuit.Quem quidem per plures homines, lam Domini quam servi, venit repentinae
annos in principem peroptaverant procerea nostri, famis inedia.et subsequenter mortalitatis irruerunt
si 1'orte sicevenire potuisset. Igitur comes Baldui- flagella (126). Unde famem
in psalmo, « et vonavit
nus adolescens fortissimus moriendo nepoti suo superterram,et omne firmamentum paniscontrivit
Karolo regnum simul et princijiibus contradidit, (Psal. civ, 16). »Quo tempestate non poterat solito
et sub (idei securitate commendavit. more sesequiaqueciboetpotusustentare, sed contra
4. Ccepit utique majoris consilii prudenlia pius morem tantum panis insumpsit epulator semel in
comcs de pacis reformalione disponere, leges et prandio, quantum ante hoc tempus famis in di-
jura regni revocare,ita ut paulatim pacis statu un- versisdiebussumere consueverat.atque sic per inso-
decumque collecto. in quarto sui comitatus anno, lentiam est gurgitatus, et omnes naturales recepta-
per illum omnia florerent omnia riderent, omnia culorum meatus distenti nimietate repletionis cihi
justitiae et pacis securitate et multiplici jucundilate et potus. natura languebat. Cruditate quoque et
fruerentur. Tandem videns grati3m pacis omnibus indigestione labescebant homines et adhuc fame
jucundam,indixit perterminos regni,utsub quiete laborabant, donec spiritum exhalarent ultimum.
el securitate absque armorum usu communiter de- g Multi quoque inflati sunt, quibus cibus et potus
gerent.quicumque aut in foro aut infra castrama- fastidiebat quibus tamen utique abundabant. Quo
;

nerent et conversarentur : alioquin ipsis plecteren- tempore famis, in media Quadragesima, etiam ho-
tur armis, quae ferrenl. Sub hac ergo observantia mines terrae nostrae, circa Gandavum et l.egionem
arcus et sagittae et subsequenter omnia arma post (127) et Scaldum fluvios commorantes, carnes co-
posita sunl in forincesis locis, sicut et in pacifi- mederunt, eo quod panis eis prorsus defecisset
cis. Qua pacis gratia legibus et justitiis sese rege- quidam vero ipsoitinerecum transitum facerent ad
banl homines, omnia ingeniorum et sludiorura ar- civitates et castra, in quibus panem sibi compara-
gumenta ad componentes
placita ut in virlute et : rent, nondum semiperfecto transitu suffocati fame
eloquentia rhetorices unusquisque se defensaret, perierunt : circa villas et curtes divitum, et castra
cum impetilus fuisset vel cum hostem impeteret
: seu munitiones,pauperes cum ad eleemosynas mi-
qua colorum varietate oratorie fucatum deciperet. sero gressu devoluti venissent raendicando mortui
Tunc vero habuit rhetorica sua exercilia et per in- sunt. Mirabile dictu nulii iu terra nostra manserat
!

dustriam et per naturam erant enim multi illit-

'.
naturalis color, sed talis pallor affinis et proprius
terati, quibus naturaipsa eloquentiae modos et ra- mortis inerat universis. Languebant similer sani
tionabiles prnestiterat conjeclurandi et argumen- p etaegri,quiaqui sanus erat in compositionecorporis,
tandi vias, quibus nullatenus illi, qui diseiplinati aeger effectus est, visa miseria morientis.
erant «t docti artem rhetoricam, obviare vel aver- 6. Neque sic quidem correcti sunt impii, quieo-

tere poterant. Sed quia iterumsuis fallaciis minus dem tempore, sicut aiunt, in piissimi comitis Ca-
cautis fideles et oves Christi in placitis illiconvene- rolimortem conspiraverant. At comes egregius sata-
runt, Deus,qui omnia ab alto speculatur, corripere gebat omnibus modis pauperes sustentare, elee-
fallaces suos non despexit ut quibus eloquentiae
; mosynas largiriin castris et inlocis suis,etpraesens
bonum preestiterat ad salulem.ipsis per flagella insi- ipse et per ministros suos. Eadem tempestate cen-
nuaret,quiaeobonousisuntadpropriamperditionem. tum pauperes in Brugis omni die sustenlahat,
5. Immisil ergo Dominus flagella famis,et post- singulis illorum unum panem admodum grandem
modum mortalitatis,omnibus qui in regno degebant tribuens,ab ante Quadragesimam pradictam usque
nostro, sed prius terroresignorum revocare digna- in novas ejusdem anni messes. Similiter in aliis

batur ad poenitendum, quos pronos praeviderat ad castrissuis idem disposuerat. Eodem anno edixerat
malum.Anno ab IncarnationeDomini milleno cen- dominus comes quod, quicunque duas mensuras
teno vicesimo quarto, in Auguslo mense universis seminarent tempore sementis alteram mensu-
terrae
terrarum habitoribus in corpore solari, circa no- ram terraeseminarentfabaet pisa,eo quodhoc genus
namhoramdieiapparuil(l"25)eclipsis,etluminisnon " leguminis citius et tempestivius fructum proferret,
naturalis defectus.ita utsolis orbis orientalis obfu- unde pauperes citius sustentari potuissent,si famis
scatus,paulatim reliquis partibus ingereret nebulas miseria atque inedia anno non cessaret. Similiter
alienas,non simul lamen totum solem obfuscantes, per omnem comitatum suum praeceperat, per huc
sed in parte et tamen eadem nebula totum perer-
: in futuro consulens pauperibus quantum poterat
ravit solis circulum, pertransiens aborienle usque illosetiam exGandavo turpiter redarguit,qui passi
adoccidentemtantummodo incirculo solaris essen- sunt ante ostium domus suae mori pauperes fame,
tiae unde qui stalum pacis et placitorum injurias
: quos pavisse poterant. Cervisiam quoque interdixit
notabant, futurai iamis et mortis periculum mina- conficijUt eo levius el melius abundarent pauperes,

(125) Eclypsin hanc interalios astronomos anno- (126) Anno H25, biennio ante obitum B. Caroli,
tavit Sethus Calvisius ab Anglicis scriptoribus ob- uti indicat Gualterus.
servatam contigisse 17 Augusti, eamque accurate (127) Legio, aliis Legia et Lisa, Gandavi Scaldi
describit. immiscetur.
947 GUALTIIIUS DE GALB K'1TS DE VITA ET MART.
1
B. CAROLI BONI. <ii.v

ei a cnrvisiu oonfloL Merent lempore famie \ regem illurn lege praede<v.-«,orum Catholi-
u

oivei ct im liori coiuin imperatorum conslituerent.

JoeBit, ui -.-ilte.H iu paneel txquavitam conti luarent 8. Cimque legatio i xpo^tulatiot.eui audii-
peuperee.Vini quarUmaez pronommi pi«- set Curulus comes, consilium cum nobihbti» et l'u-
cepit, et non cariu.s,hleo ut cssarent negotiatores ribus 8uae terrasubiit, quid snper hoc ageret. At,
ub ubundautia et emptione vim, et nnrecs suas illi, qui ipsum justo amore, et dilectionis virtute
oommalarentpro oeceMitate famis, pro victuahbus dileterant, et ul putrern venerubuntur, crx-perunt
tiiie, quiblM levius ubundurent et fucilius pauperes dolere, et diceesnm ejus deflere, et ruinam putriae
susteuUrent. A iropria mensa sibi quidem subtra-
(. gruvem fore, si forte earn descren t. Tandem illi

xit quotidie victum, unde centum puuperes et tre- truditores pessimi, qui vitai ipsius inimicaliantur,
decim sustentabanlur indumenta insuper novu,
: conrfuluerunt ei, ut regnum et ejus bonores prae-
scilicet camisiam (128), tunicam, pelles, cappam, riperet inter Teutonicos, persuadentea ei qu.mtae
brucas, caligas, subtulares (I2'J), a pnncipio ilhus gloriaeet quunta; lamaesibi foret re^em Romanorum
Quaiiragesimee et dcvoti jejunii sui, in quo statiin esse. Laborabant miseri qua aslulia, quibus
illi,

traditus in Domino obdormivit, quotiaie uni pau- dolis carerent eo, quem postmodum, duraamovere
perumerogavitusque ad dicm quemobiitin Christo
R non polerunt, viventetn trudiderunt, pro le^e
atque dispensatione tali et misericordi ero^atione Dei et hominum cum ipsis Re- decertantem.
iu pauperes paructa, sic ibat ad ecclesiam, ubi in mansit itaque in comitatu suo Carolus comes
orationedecumbens psallebut Deo psalmos, ibique pro expostulatione suorum dilectorum pacem et ,

auditoexmore s.tcro denurios pauperibus di-tribuit salutem palriae, quantum in se erut, omnibus de-
sic Domino prostratus. mandans et constituens.Calbolicus, bonus.religio-
Cumquein comitutu suo Flandriarum marchio
7. sus, cultor Dei, hominumquc rector providus. Qui
Carolus pacis et gloriae dccore degeret (138), Hen- cum ssecularis militiae facinora aclurus foret, non
ricus imperator Romanus diem obiit, et desolatum habeb.it hostes circa terram suam sive in marchiis,
est regnuin imperii illius etsine haerede exhaereda- sive in confiniis et terminis suis : quia timebant
tum.Igitur8apientiores inclere etpopulo regni Ro- eum, aut pacis et dilectionis foedere conjuncti, po-
manorum et Teutonicorun. sutagebantornnibus tno- tius munera el donaria in invicem transmiserant,
dis, quem sibi ad Imperium regni providcrent, sed certamina militiae saecuiaris pro honore terrae
virum nobilem lam genere quam moribus. Igitur suae, et pro exercitio militum suorum apud aliquem
circumspectis terrarum et regnorum principibus, coriiituiii vel principum Northmanniae vel Franciae,
considerute inierunt consilium,quutenus illi sopien- aliquando vero ultra regnum Franciae arripuit,
tiores et polentiores in regno, legatos idoneos, C illicquecumducentisequitibustornationesexercuit:
scilicet cancellarium archiepiscopi (131) Colonien- qua in re famam suam, et comitatus sui potenliam
sis civitatis, et cum eo comitem Godefridum (132) acgloriam sublituavit.Quidquid ergo levitatis hujus
solemniter transmitterent ad consulem Flandriarum culpa deliquit, eleemosynarum multiplici redem-
Carolum pium, ex parte totius cleri et ex parte ptione apud Deuin emendavit.
totiuspopuliregnietimperiiTeutonicorum expostu- 9. Hujus quoque vitae temporecontigit (133)regem
lantes et obsecrantes potenliam et pietatem ipsius, Hierosolymorum in caplivitatem Saracenorum cu-
ut imperii honores et dignitates regias cum suis currisse, et desolata sedebat civilas Hierusulem
facultalibus pro sola charitate assumeret. Omnes absque rege suo: quem sicut didicimus, Christiani
enim meliores lamin cleroquani in populo cligen- nominis milites,qui militiae Christianae ibidem stu-
dum eum
juslissimo desiderio exspectabant,ut
sibi duerant, odio habebant, eo quod tenax et parcus
Deo donante ad ipsos dignaretur adscendere, coro- fuisset rex ille captus, neo bene rexisset populum
natione et Imperii exaltatione unanimiter sublima- Dei. Inierunt ergo consilium et communi consensu

(128) Camisia pro indusio usurpata olim in lege
Salica tit. 6, et apud Fortunatum lib. i Vita? S. Ra-
degundis. Unde poslea in lingua hodierna Franoioa, " n
quae illis lemporibus necdum erat, vox chemise ex-
orta. Forte olim cctma, uti jam Hispanis,in usu fuit
apud Gothos et antiquos Cermanos pro lecto.utoa-
misia dicta sit vestis in qua dormitur.
(129) Subtulares in antiquis codicibus, an subta-
lares substituendum, ut sint oalcei, quasi mb talis.
In Vita S. Gudiiae 8 Januarii num. 8 subtalares le?i-
tur, ubi Garneveltius subtulares arbitratur re?ti-
tuendum:sed mutata solum vocali facile vocesislae
possunt confundi.
ab anno circiter U00 aut paulo citius, usque ad
annum 1131, qui Lotharium Saxonem 23 Septemb.
hujus anni H25imperatorem Aqui?grani coronavit.
Abillo S.Norbertumsacrisordinibusinitiatumfuisse
tradit anonymus co;evus in hujus Vita.
(132) Comes Go:'efridus videtur esse Namurcensis,
frater S. Alberti episcopi Leodiensis, quem curn
dictus Fr«'dericusarchiepiscopusColoniensis contra
intru8um Alexandrum constituisset, Godelridus co-
mes armis defendit.
(133) Bnlduinus filius comitis de Reitesta, Bal-
duino Iratre Godefridi Bullonii unno 1118 morluo,
fact'i« est rex Hierosolymitanus, dein anno 123 1

(130) « Henricus Vanno 1125, feria quinta, in Pen- captus, at non dtu post liberaius. Scriptores expe-
tecosteUltrajecii vitatnrum regno amisit. » Anselmus ditionis terrae sanctae hunc satis laudant, ut videan-
Gemblacerisis in Chronico.Biduo post aliqui obii«se tur hic ex fama publica de rebus procul a Flandria
passerunt. geslis nonnulla relata.
(131) Coloniensis archiepiscopus erat Fredericus,
 9-49 VITA ALTFRA AUCTORE GAI.BERTO. 930
litteras direxerunt comiti Carolo,ut ascendens Hie- A Dei, W«ttt ipsura condecuit. Soiebat enim C38e do-
ri» j olymam,regnum Jndeae assumeret, et in loco et minus, pater.advocatus, pius, mitis, exorabili», ad
in SHiicta civitateimperiicatholiei coronam dignila- honorem Dei et decorum Ecclesi* idoneus, quod
temi|ue regiam possideret. Noluit igitur,super hoc vere satis probabile est,quiapost mortem tanti viri
accepto fldelium suorum consilio.desercre paliiam potestati sunl super ipsius moritis omncs,et amici
Fiandriarum.quarn vitacomite bene recturus foret, et inimici, extranei ct vicini, nobiles et ignobiles,
et satis melins quam mlhuc rexisset.nisi traditores ct cujuscuuqne terrae habitatores, qui saltem egro-

illi pessiini pleni daemonio, dominum et patrsm gium famam do ipso audierant, quanti meriti Poret
plenum spiritu pietatis et consilii Bt fortitudinis credendusapudDeum ethomines,qui propterjusti-
enecassent. quod tantum virum ab
Proh dolor I tiam Dei exaequt-ndam, et propter salutem eorum
Ecclesia Dei tollerent, de quo regem Eeclesiao et quos regebat, more Christiani Hectoris oceuliuit.
populus Orientalis imperii ei Hierosolymorum Quem humines suaepacis supor illum magnilicantes
civitas sancta siuiul cum populo Christianorum supplanUtioneslrud:derunt,ut inpsalmo, « Etenim
peroptaverat et disposueral, simul expostulaverat homo pncis me<p,quiedebat panes meos,magnifica-
constituere. vit super me supplanlationes [Psal. xl, 10). »
CAPUT II. n tl.Postquam igiturclementia Dei flagella subtra-
Odii in S. Carolum concitati occasic. xerat,et molestiam temporisprorsus remotara frus-
quidem mihi vires anima^, et ejus
10. Deficiunt traverat, coepit suae dignationis copiam terris com-
memoria simulquemajor vis in anima.seilicet ratio modare^etjussitvegetabililalofriigumhorreareplcri,
ad laudandum bonum consulem Caroluni cujus :
vino et caeteris victnaliis mundum redundare, et
meritis impares omnesestisvosterrarum principes, quadam amoenitate temporum, jussu divino tota
minus potentes, imperiti, indiscreti, incompositi terra reflorui'. .Volens itaquecomes plus iterum in-
moribus.Nam talis erant comes Carolusin finevitoe vocare honestatemregni,perquisivit,qui fuissentde
apud religiososfiliosEcclesice,qualis in meritissuis pertinentiasua proprii,quiservi,quiliberi in regno,
praBcellebat rectores et plures philosophos fidei bum placitorum negotia agebantur, saepe comes
Christianae : et quamvisolim peccator et crirainosus prapsens aderat, audiens de disceplatione libertatis
fuerit,in fine vitsebonaeex pccnitentiae fructuomnia saeoularis et condilione servorum, scilicet quod in

cooperabantur ei iu bonum et salutem animse per- magnisnegotiisetgeneralibuscausisliberiresponsa

petuam. Unde et ille ait : non dignabunlurreddereservis.Quos quidem comes
dicique beatus, de pertinentia sua perquirere poterat,sibi vindicare
Ante obiturn nemo supremaque tunera debet. p
laborabat.Unus praapositus Bertulfus Brugensis.et
(Ovid. Melam. m. 130.) fraterejusCastellanusinBrugis.cum nepotibussuis
Et apostolus « ScimusquoniamdiligentibnsDeum
: Bordsiardo, (136) Roberto, (137) Alberto,et caeteria
omnia cooperantur in bonum his qui secundum de illa cognatione praecipuis, elaborabat omni as-
proposilum vocati sunt sancti [Rom. vm, 28). » tutia el ingenio, quomodo aservitute ct pertinenlia
In sacro loco igitur, et in sacris orationibus, et in comitis sese absentaret et sublerfugeret : nam et
saera cordis dovotione, et in sacro Quadragenarii ipsi de comitis perlinentia erant conditione ser-
tempore.et in sacra eleemosynarum largitione,(134) vili.

et ante sacrum altare, et inter sacras r^liquias 12.Acceptotandemconsilio prajpositus ille neptes
S.Donatiani archiepiscopi Remorum et (135) B.Ba- suasnubiles,quas educaveratin domo sua,mililibus
silii Magni et S. Matimitrium mortuorurn suscita- liberisinconjugium tradilit ;utquasi occasioneilla
toris.canes immur.di,d33moniopleni,servidominum nubendi ac liberiatemsaeoularem quodammodo ac-
suum jugulaverunt.Nemo quippe ita est absurdus, cederent ipse et sui. Sed contingit quod miles,qui
ita hebes,itastolidus,qui nonadjudicaret traditores neptem pramositi duxerat in uxorera, ad singulare
illos pcenis infiinis et inauditis ;
qui inaudita tradi- bellumiliumquemdam in praesentiacomitisappella-
tione dominum suum, ipsiservi, quiobservassede ret militem qui secuudum suae cognationis propa-
buerant, disperdiderunt. Igitur miraudum erat et D gationem libererat : at appellaius indignationis sibi
singularitermemorandum.quodetmultos viderimua repulsa viliter respondit :scilicetse non fuisse de
imperatores,reges,ducesac consulares viros,nullum servili conditione,irao liberae dignitalis, secundum
vidimus vel audivimus adhuc, quem ita deceret lineas sui generis propagatum.et obhocad bellum
fuisse dominum ac patrem,advocatum Ecclesiarum singulare non se fore parem appellanti congressu-
(134; Servantur etiam nunc reliquiae horum san- duo ossa brachii, et quinque ossa digitorum. Ita
ctorum Brugis in summa
veneralione et argenteis Sanderus lib.u Brugarum. Colitur S. Maximus,
inausoleisantcapitibusinclusae,quasipsiibidem non 27 Novemb. S. Basilius, \k Junii.
absque admiratione e.timii splendoris intuiti su- (136) Robertus frater Borsiardi, infra num. 26
mus.S.Donatianus est urbis et disecesis totius pa- dicitur in velilatione occisus.
trnnns.eique templum catbedrale sacratum. Feslus (136) Albertus in Vita per anonymum Danumdi-
illi dies etiam in populo est vil Oclobris,quandode citur filius Roi>9rti Castellani, ergo Borsiardi et
translatione ejus corporis agemus. dicti Roberti patruelis. De eo nulla amplius nun-
(134; S. Bas>lii pars magna spinae dorsi,ut nobis tio fit.
dictum, adversatur. At S. Maximi duae costae, crus,
 :

931 GUALTl.lil 5 DE GALBERTUS DB VlTA BT MAHT. H. CAHM.I l:«

rum.Quicunque enira secundum jus comitis ancil- A quidem ad omnia nefaria animaverat. In congres-

lam libcr in uxorem duzissel, postquam annuitim eion«' c r-u [jiajdictautririqufcccideiunteodiepluri-

Mm obtinuisset, non erat liber : B©d fljusdem con- mi vulnerati elmortui.Quod uum intelloxifltot prtspo*
ditiooifl erat cllectus, cujus et uxor ejus. lndoluit situs quod jam congressio liiret.ipsemet descendil

ergo miles ille,qui propteruxorem suim libertatem ad carpentariosquiinclaustiohalrum operabantur,

amiserat, per quam libcriorem se fore orodiderat, etjiissit ferrameuta eorum, scilicet secures, illuc
cuiii sam acecpissct.Indoluitergo praepositus et sui dcferri, quibus detruncarent turrem et pomeria et

et ideo enitebanlur omnibus modis se subtraherea ilomos inimicorum suorum.Misit ergoper singulas
servitute comitis. Igitur cum veritatis indicio et domos insuburbioad colligendas secures.quae illuo
seniorum regni relatu, comes intellexissct, quod citissime delataj sunt. Cumque in nocte rediissent
sibi sine cunetatione pertinuissent,conabaturipso9 nepotes ejus cum quingenlis militibus aimigeriset
suas Bervituti vindicare : ettamen quia pra?positus podUibUfl infinitis, induxit eos in claustrnin ei Ira-

et cognati ejus acomitispraedecessoribws.usque ad trum refectorium, in quo relecit universos,dh

hoc tempus de servili conditione non interpellatus ciborum et poluuin apparatu,et super hoc Uetus et
necpulsalus ruit,quasisoplitumetmultistenij.oribus gloriosus erat.Dumqueassidue sic alfligeret inimi-
neglectum foret, omniumoblivioni tradebatur.nisi t> cos, et maximam in eis expensam faceret.qui ne
in praedicta belli appellatione ad recordationis veri- potes suos juvarent cooperunt primo armigen,
;

tatem revocatum fuisset. postea milites depraedari rusticos.adeo ut pccudes

13. Caeterum praepo*itus cum nepotum suc-
tota et armata villicorum raperent et devorarent. Quid-
cessione post comitem in regno potentior, et fama quid in suum usum possederant rustici,hcc nepotes
alque religione gloriosior, se liberum fuisse et co- praepositi violenter rapiebanl et suorum sumptui
gnatiouis tam antecessores quam successores suos deputabant.Sed a principio regni nullus comitum
confirrnabat, etquadam superstitione et arrogantia perpessus est rapinam fieri in regno,eo quod maxi-
sic secontendebat.A comitis igitur mancipatione et nia mors et pugna inde contigisset.
pertinentiase etsuos subtrahereconsilio et potentia 15.Audierunt ergo rusticicomitem venisse apud
laborabat, et ideo saepe improperabat comiti sic : Ipram,ad quem nocleetclanculo usque adducentos
Iste Carolus de Dacia nunquam ad comitatumcon- transierunt,pedibusqueipsiu9convolutiobsecrantes
scendisset, si ego voluissem. Nunc ergo, cum per paternum et consuetum ab eo auxilium, ut res
me sitcomes effectus, non recordatur quod bene ipsorum reddi juberet, scilicet pecudes et armenla,
sibi fecerim, imo laborat prorsus me cum toto ge- vestes et argentum,insuper omnem caeteram supel-
nere meo retorquere
servum.perquirensa senio-
in -, lectilem domura suarum, quae omnia rapuissent
ribus utrum simusejusservi sed quaeratquantum ; nepotes pra?positi,et illi qui in expeditionem illius
velit, nos semper erimus et sumus liberi, et non obsidionis cum illis et nocte et die pugnassent.
est horao super terram qui possit non congtituere Quas proclamorum conquestiones comes graviler
servos. Frustra tamen jactanter loquebatur : nam ferens,convocavit consiliatoressuoset plures etiam,
consulprfficautusdetractationempraepositietsuorum qui de cognatione praepositi fuere,perquirensab eis
etfraudemsimul et traditionem audie-
inteliexerat, qua vindicta etquorigorejuslitiae hoc facimusjusti-
rat.Quandoquidem defensionissuae effectum habere ficaret.At illi consilium dederunt ut sine dilatione
non poterat prspositus et sui, quin libertate sibi domum Borsiardi incendio destruerel.eo 'i,uod ra-
usurpata caierent; maluit ipse cum tota nepotum pinam in rusticos comitis excercuisset :atqueideo
successione perire quam servitute comiti9 manci- maxime consiliati sunt domum praefatam destrui,
pari.Perverso tandem etnefandiconsiliidolo ccepe- quae quandiu staret.tsndiulites etrapinas Borsiar-
runt de morte piissimi consulis seorsum tractare, dus insuper et homicidia perageret,et sic viciniam
et tandem locum et opportunitatem occidendi illam prorsus vastaret. Descendit ergo super hoc
illum praetendere. consultus consul, et incendit domum el funditus
14. Laetus ergo praepositus erat, quod lites et se- mansionem ejus destruxit. Tunc ille Borsiardus et
ditiones ortas inter nepotes suos et Thancmarnm, D praepositus et ipsorum complices ultra modum in-
cujus parti justeecomes favebat,occasiones haberet doluerunt, tum quia comeg in hoc facto videbatur
tradendicomitem: nam universosmililes provinciae consensum et auxiliumprastitisse iuimicis eorum;
nostrae, lum tum potentia,tum petitione ac-
pretio, tum quia coraes quotidie ipsos deservili conditione
civerat in auxilium nepotum suorum contra Than- pulsarel, etad sibi mancipandos omni modo labo-
cmarum.Quemquidemobseditcircumquaqueinloco raret.
quo se vallaverat, et tandem collecta manu invasit 16.Sicque domo conflagrata,comesBrugas ascen-
validissimeobsessos, et claustraportarum confrin- dit.Concessa igiturdomo cumconcedisset venerunt
gens detruncavit pomeriaet sepesinimicorum suo- ad eum qui familiareg erant ei et praecautum red-
rum.Absens tamen,et quasi nihil lecisset, consilio diderunt dicente3 quod nepoles praepositi eum tra-
etdolo omnia fecit, orancm benevolentiam a foris derent, eo quod jam occasionem aptam praetende-
praelendebat : el inimicis dicebat, sese dolere quod rent a conflagratione domus praefatae, qnanquam,
nepotes sui tot liles,tot homicidia peragerent.quos etsi hoc non fecisset, comes, non minus tamen ab
953 YITA ALTERA AUCTORE GALBERTO. •JfM

illis Postquam vero comes ccenaverul,

traderetur. A etcum adhuc cogerent illum, subtrahens se exire
ascenderunt coram eo intercessores ex parte prae- januum festinabat. Sed Isaac etWillelmus etcaeteri
positi et nepotem ipsius qui exorarent comitem ut proclamabant praeposito, qui tunc janitorerat, ne
indignationem suam ab eis averteret, et sub ami- Robertum exire permitteret, donecjussu ipsiusco-
citia sua miseratuseos reciperel. Al consul omnia actus, quod ab eo postulassent, perugeret. Statim
justa eecum illis acturum et misericorditer etiam praeposili blanditiis et minis juvenis circumventus
respondit, si lites et rapinas postponere deinceps rediitel dedit sub eorum conditione dexteram,igna-
voluissent, et meliorem domum insuper reBtituere rus quidem quid cum illis aoturus foret et statim
Borsiardo se debere promisit. tamen,in In loco conlirmalus cum traditoribus requisivil quid fecis-
quo domus combusta comilatum ob-
esl,jurabat,se set. At illi : Comes iste Carolus laborat omnibus
tinente,amplius Borsiardum nullam possessionem modis ad deslructionem nostram, et ut in servos
obtenturum,eoquod usque luncjuxtaThancmarum sibi nos vindicet, festinat : cujus traditionem jam
manens, nunquam nisiliteset seJitionesin hostes conjuravimus ; et debesamodo nobiscum eamdem
etin cives cum rapina et caede ageret. Qui vero in- traditionem tam consilio quam opere peragere.
tercessores fuere partim conscii Iraditionis, non 18.1gitur territus pueret totusin lacrymasfusus,
mnltumsuper reconciliandis vexabant comitem,et g ait : Absit a nobis ut dominum nostrum tradamus
qnando propinatum ibant ministri,rogabantcomi- et patriaeconsulem.Imorevera,si non desislitis,ego
tem ul de vino meliore afferri juberet. Quod cum vadam traditionem vcstram comiti et uni-
tt aperle
ebibissent,sieut potoressolent.rogabant semel sibi versis eloquar, nec super hoc pacloconsilium vel
prcpinari et abundanter adhuc.ut posteriore liccn- auxilium, volente Deo, unquam praestabo.At illum
tia et ultima aconsuleaccepta,quasidormitum abi- fugieutem ab eis, violenter retinuerunt, dicentes :

rent : etjussu comitisabundanter propinatum est Audi, araice, quasi serio facturi essemus praefatam
omnibus illis qui aderant, donec accepta licentia traditionem, jam eam intimavimus ;ut per hoc pro-
ultima ipsi abiiasent. baremus,utrum in aliquo gravi facto nobiscum velis
CAPUT III. permanere.Est quidem aliudquiddam,quod adhuc
Consi>iralio noclurna in cxdem S. Caroli. Hujus tibi celaviraus, causa cujus obligatus es nobis flde
enorme scellus ponderatum. et taxatione, quod in futuro dicemus : et quasi in
17 (138). Igitur Isaac el Borsardiuset Willelmus risura,conversi,dissimulabant traditionem.Descen-
ex Wervi, Ingrannuse* eorum complices, accepto dit utique in locum suum unusquisque illorum,
assensu a praeposilo, quod nec necessitate divinse exeuntes a camera.(140)Isaaccum tandem domum
ordinationis perliberam voluntatem quidem facturi p venisset,quasidormitum ibat (expectabat enim si-
erant.accelerabant :nam slatim hi, qui mediatores lentium noctis)et raox conscenso equo rediit in ca«
et intercessores erant inter comitem et nepotes prae- strum descendens in hospitium Borsiardi et evo-
positi, conoessa domo ejusdem praepositi denun- cans eum caeterosque quos voluit.seorsum descende*
tiaverunt responsum comitis; scilicet quod nullam runt in aliud hospilium, scilicet Walteri militis.Et
gratiam potuissent acquirere autnepotibusant eo- cumintroissent,ignem prorsusquiin domoeratexs-
rum fautoribus praedictis,sed hoc solum cum eis age- linxerunt,ne forte per ignem accensum innotesce-
ret,quod jnstitiae districtionecensura primatum ter- retexpergefactis in domo, qui essent.et quid nego-
raeconstituisset.Tunc praepositusefsui nepotes intro tii contramorem illa noctis lempestate agerent.Se-
cameram abeuntesjaccitis quos voluissent, custo- curi igitur in lenebris consiliabantur traditionem
diente inso prreposito cameree januam, dederunt fieri tatim in mane.eligentes de familia Borsiardi
dexteras in invicem ut traderent consulem.et ad et sponde-
animosiores etaudaces ad hoc facinus,
hoc facinus advocaverunt(179) Robertum puerum, bant eis divitias multas.Militibus vero qui interli-
convenientesillum ut daretdexteram,ididemsimul cerent comitem(141) marcas quatuor, servientibus
cum ipsis peracturus.quodet ipsi peractum irent, qui idem agerent marcas duasobtulerunt,et confir-
pro quo et dexteras in invicem contradidissenl. At mverunl sesenequissimarerum taxatioue.Ueversus
puer nobilis animi virtute praecautus aniroadverte- " esl itaque Isaac in domum suam circa crepusculum
bal grave fore, pro quo ipsum urgerent reslitit diei, postquam suo consilio caeleros animaverat et
:

nolensignoranterintaxationemillorum subdici,nisi promptos ordinaverat in tantum scelus.

praesciret quid rerum acturos sese confirmassent, 19. Igitur cum dies obvenisset obscura valde et

(138) Ut narralio praecedentis et hujns capitis Annalibu8aliiisque fabellis.Contra Mejero cumfilio

plane congruit cum iis quae Gualtero,imo et Suge- etiam patrem Robertum sed ante 12 aut plures ;

rio descripta retulimus, ilatotoccclo discrepantab annos mortuum,ut ex supradictis constat.

iis, quae in Annalibas vernaculis Flandriae, in For-
mula proclamationis Brugensis.et
Lernutii congesta sunt. Nonnulla in Coramentariu
praevio attigimus.
(139)Robertus puer, filius Roberti Gastellani,fra-
tris Bertulphi Praepositi. Ao cognomen illi patrique
(140) Lernutius hanc conspirationem Ipris factam
in Commentario ait die S. Vincentii 22 Januarii,et ha3C ex fabulosis
Annalihus.
(141)Quomodo marca debeat aestimari.non facile
statui potest. Matthaeus Parisius in Historiaad an-
num 1235 asseril co putari quamlibet marcam 13
;

Puer, seu Belgice Kindt, datum,quo agnomine va- solidis et4 sterlingis.Sed variaapud singulas genles
riae familiaeappellaatur?Neutrius mentiofitin dictis videtur asstimatio iuisse.
 ,

93.1 GUALTEHUS DE QALBERTDS HE VITA ET MAUT. B. CAHOLl BONl. 050

Debalosa, ila ut battas longitodine nullus a se di- A terri,9»cundo die posteacirca prlmam dlel perculit

aliqaam elaneoloeervoMHqoot
.
ctves, etcirca veeperam ejuedera •eeni
u Bortlardui in curtem comitie pra*cavert Landunenses turbavit.qui in Krancia a nobis longe
tumejue ad eoeleeiam. Sarrexeret quide n ei remoti sunt.Sicut didicimus perscholares nostros,
moltomane,etdi8triboeratpaoperil it consuc- qui eoilem tempore Lauduni studucrunt.sic etiam
verat,in propriadomo,eteioad ocelesiam ibat.Sed s!- per nogotiatorcs noslros intelleximus.qui eodem die
cutreferebant c.ipellani ejus,nocte cum in lectum Londoniae mercaturae intenti lu«ere.Ir.tervallaergo,
secoui[)Osuisset ad ilormiendum.quadam vigilantia vel temporum \vl locorum praedictorum nec eqno,
eollicitadine laborabat, mente quidem confusa et nec navigio quisquam transiisse tam velocitor po-
turbata,itaut multiplici rerum moditatione pulsatus terat.
modo in altero cubans latere.modo residens in stra- 22. Adhoc quoque traditionis facinus peragen-
tu,totu8languldoB sibi ipslvideretur.Cumque in iti- dum, dispensatumest a Deout audaoes et praesum-
nere versus ecclesiam B.Donatianiprocessisset,9er- pluosi desanguinepraedecossorum praepositi Bertu-
vi qui jusexitumpraecavebant recurrentes, denun-
i
lfi relinquerentur,cffiteris morle praeventis; qui po-

tiaverunt traditoribus consulem in solaiium eoole- tentes in patria dum viverent.fuorunt personae gra-
siae conscendisse cum paucis. Tunc ille furibundus
P veset divitiisalfluebant.sed praedictuspraepositusin
Borsiardus etmilitesetservientosoju?,simul accep- clero severitate gravissima degobat et non modice
liegl idiisnudissubpalliis,porsequebanturcomitem superbus. Nam sui moris erat cum in praesentiatn
in eodem solario : dividentes se in duas partes,ita ejus aliquis accessisset, quem optime novisset, ut
ut ex utraque via solarii nullus eorum aufugeret superbia animi sui dissimulanle,ex indignatione
quos tradere voluissent:ct eccecomilem proslratum juxtase sedentes inlerrogarot.quisnam esset:at tunc
suo more juxta allare in humili Boabello viderunt, primumsi placuissetei, accitum salutaret.Cum vero
ubi Deo psalmos decantabal et orationes devotos, alicui pra bendulam vendidissel canonicam, nulla
simul pauperibus denarios erogabat.
et eleclione canonica, ;
mo violenter illi investituram
sciondum quam nobilem virum elegregium
20. Et dedit.Non enim aliquis canonicorum suorum aude-
coosularem tradiderunt servi impiissimi et inhu- bat vel tacite ipsurn redarguere vel aperle.In pras-
mani.Meliores et potentioresquia principio sanctoe dicto fratrum loco ecclcsiae B. Donatiani ca :onici
Ecclesiae, sive in Francia,sive in Flandria, sive in valde religiosiet perfecte litterali olim,scilicet in
Daoia,sive tandem sub Romano imperio floruissent, principio praeposituraehujusarroganlisgiroi praelati
progenitoresejus fuerunt.de quorumtraduce comes fuerunt.qui ejus superbiam reprimenles,consilio et
pius nostrotemporc consecratuset in virum perfec- doctrina catholica constrictum tenebant, ne quid
tum a puero educatus,nunquampaterPos et regios C inhonestumin Eoolesist praasumeret.Poslquam vero
excessitnobiles moreset naturalesvitae honestate9. in Domino obdormierunt,relictus3ibi ille praeposi-
Cumque ante comitatum multainsignia et ejrregia tus,ad quidquid sibi videbatur etquo eum impeius
fecisset, arripuit viam
sanctai peregrinalionis arrogantioe impulit.ferebaiur. Siquidem cum es?et
Hierosolymorum, atque maris profunda transnavi- caput sui ^eneris.nepotes suosadmodum enutrit09
gando, tandem post mulia pericula et vuinera pro et tandem militiapraecinclos omnibus in patria prae-
amore Christi saepe perpessa, voto peroptato et lae- ferre sluduit, et ut fama eorumdem ubicunquc in«
tissimo, in Hierusalem ascendit, ubi etiarn contra notesceret, laboravit unde ad lites et seditionos
:

hostes Christianae fidei strenue dimicavit, et sic, cognatos suos armavit,hostes eisquos impugnarent
veneranter adorato Domini sepulchro, repatriavit. opposuit, ut sic farra per universos volaret, scilicet
In qua peregrinationis necessitate etangustia didi- quantae potentiae ac virium ipse et nepotes ejus fuis-
citpiua Domini vernaculus,sicutincomit.itu sedons sent, cui nullusin rogno resisteret vid praevalorct.
saepe relulit, quanta egeslate pauperes laborarent, Tandemde servorumconditione pulsatusinpreeson-
qua superbia divites extollerentur.et tandem quota tia comitis,et simul acomitead hoc elaborante, ut
lotusmundus miseria concuteretur undeconde- : probaret eum cum tota successione servumfuisse,
scendere solebat cgentibus,et fortisfieri inadversis, D sugillatus,sicut praedictum est; satagebat qua fuga
non elevari in prosperis, et sicut Psilmista docei: et qua astutia se3e servituti opponeret,et qua vir-
« Ilonor regentis judicium xcvm) »
diligit {Psal. ; tute libertatem usurpatam conservaret.El cum alis
judicio principum et viror prudentium comilatum ter obstinatus non posset, tradiiionem, quam diu
rogebat. detractaverat, taminfer suos quam inter regni pa-
2t.Cumquetam gloriosi princinis martyrium vita res nefando exitu consummavit per se et per suos.
suscepisset.terrarum universi habitatores intamia 23. Sed piissimus Deus iterum suos re\ocaredi-
traditionis ipsius perculsi,nimis inrloluerunt,et mi- gnatus estperterrorem signorurn nara circa vici-
:

rabile dictu, occiso consule in castro Burgensi in niamnostram infossitisaquae cruentae apparuerunt
mane unius diei scilicet feriae quartae fama impiae in signum futurae caedis.per quodasuo scelere evo-
n.ortis ejus in Londonia civitate, queeest in Anglia cari poterant, si indurato cordis zelo non conspi-

(142)Laudunurnin Picardiasuperiore ad confinia vulgo I.aon. Procul inde an confluentiam Arari et

Campaniae est dicitur etiam Lugdunum Clavatum
: Rhodani est emporium nobilissimum Lugdunum.
 :

957 VITA ALTERA AUCTORE GALBERTO. 058

rapsent in tradendo comitem.Insuper seepiusconfe- A a poccatis abluto, et in oporibus bonis vilas cursu
rebanl, comitem interficerent, quis eum vindica-
si terminato,martyrum palma Deus comitem donavit.
ret ;et quamvis ignorarent quid dicerent. Quis? In supremo ergo urliculo vilee et mortis accessu
inlinitum nomen, infinilos,et qui sub certonumero vultum dignissime alque regales ad ccelum manus
non adscriberentur, notavit quandoquidem rex ;
inter tot verbera, ictus gladiatorum, quantum po-
Franci;ecum gravi exercitu et simul principes terrne tuit, converter.it, sirquesuum Domino univcrsorum
nostrae cum vindicandam
infinila multitudine, ad spiritum trudidit.et scipsum Deo obtulitsacrificium
consulis piissimi mortem, convenerunt. Sed adbuc matulinum.Jacebat quidem corpus cruentum tanti
nondum hujus fati miseria devoluta est ad finem : viri et principis solum, sine veneratione suorum et

quin dedieindiem nondesinant vindiearcpraefatam debila revcrentia servorum. Unde quicumqueeven-

comitis mortem,in omnes suspectos et reos et ubi- tum ejusmortisuudierunt,miserandum funus lncry-

cunque profugos et exules. mis exsecuti, tantuin principem illo martyrii fine
24. Nos itaque lerra; Flandriarum incola;, qui functum Deo comrncndaverunt defletum.
consulis et magni principis mortem deflemus, vitae 26.0cciderunt quoquecastellanumex Brudburch,
ejus memores obsecramus,monemus etrogamus,ut prius ad mortem vulneratum, postea per pedes a
audita vera et certa descriptionc et vit.-e et mortis n solario, in quodconscenderat comes et ipse, vihter
ipsius,quicunque audiveritis,
'itis.deposcatisanimae ejus detractum.in januis ccclesiae foras gladiis dismem-
vitre aeternae gloriam et beatitudinem cum Sanctis brabant.Ilic tamen castellanus confessionem pecca-
perennem. In hac passionis subscriptione conse- torum suorum presbyteris ecclesioe ipsiusconfessus,

quenterinvenietlectordistinclionesdierum etgesto- corpori et sanguini Christi communicatusest more

rum,quae in ipsis facta suntdiebus,usquead vindic- christiano. Nam statim occiso comite, gladiatorcs
tam subnotatam in fine opusculi, quam solus Deus illi, relicta comitis gleba, et ad mortem castellano
exercuit in principes terrae,quos ab hoc saeculo mor- isto reducto in solario,excursum fecernnt iri hostes
tisdistrictioneexterminavit.quorumconsilioet auxi- illos qui eranl prcesentes de curia comitis, ut eos
lio traditio incepta est et ad finem usque perducta. vagantes in cas-tro interfieorent, sicut vellent.Hen-
C\PUT IV. ricum militem quemdam,quem suspectum hubebat
Coties S. Caroli et quatuor aliorum. Aliquorum fuga, Borsiardus de morte fratris sui nomine Roberti fu-
aut captivitas. gabantindomum comitis.Qui prostratus estpedibus
25. Anno milleno centeno vicesimo septimo,(143) caslellani (145) Haket, qui et ipse in eamdem do-
sexto Nonas Mirtii, secundodie scilicet post introi- mum cum suis conscenderat ad eam obtinendam,
tum mensis ejusdem, praeteritis duobus diebus de suscepitque Henricum etsimulcum eo fratrem Wal-
secunda hebdomade Quadragesimee, feria quarta ^ teri ex Locris, et ab invadentibus illos vitae conser-
subsequenter lucescente, (144) Concurrente quinto, vavit.
opacta sexta, circa mane ; dum pius comes Brugis 27. Ipso momento prodili sunteisdem gladiatori-
in ecclesia B. Donatiuni, Remorum quondam ar- bus duo filii castellani ex Brudburch, interim in
chipreesulis, in oratione decumberet, ut matutina- solarioccclesia-peccatasuasaeerdotibusconfitentos:
lem missam audiret ; ex pia consuetudine eleemo- quorum scilicet filiorum militia bene apud omnes et
synarum suarum largitiones pauperibus erogabat, simul eorumconversatio commendab;itur. Walierus
fixis ooulis adpsalmos et manu dextra
le<jendos et Giselbertus dicli sunt, fratres genere.militia pa-
porrecta eleemosynarum
&d largitiones plures : omni-
res,eU-i;antiuris fonnee nobililate digniut ab
enim denarios capellanus suus, qui hoc procurabat bus amarenturqui eos agnovissent.Qui moxaudita
officium,comiti npposuerat,quos inorationisactione caedein comitem et patrem, suffusrere satagebant
p.iuperibus distribuobat.Prima? horae quoque obse- sed iilos apud (l46)Harenas in exitu suburbii per-
quium finitum erut, et de Tertia hora responsum sequebantur equo excurrentes post illos traditores
quando Pater noster oratum est, quando
finituin, pessimi. Quornm alterum fratrem, Eric nomine,
comes more suo officiose et aperte legendo orabat, nefarius miles, unus quidem illorum qui comitem
tunc tandem post totconsilia etjuramenta et secu- D tradiderant, ab equo, quo insidens fugeret, dejecit,
ritates inter se factas, primum corde homicidae
in et dejectum simulcum persecutoribus interfecit.Al.
et traditorcs possimi comitem devote orantem et terum quoque fratrem,in ostio hospitii sui in fugam
eleemosynas dantem, divinae majestali suppliciter prosilientem, ex opposito et occursitantes gladiis
prostratum.gladiisconfossum etsaepius transverbe- Irajecerunt. civium nostrorum,nomine
Quem unus
ratum, mortuum dimisere: sic sui sanguinis rivulis Lambertus Berakin, cadentem securi sua quasi li-

(143) Neglecto hoc accurato calculo,in Annalibus Consuli potestPeUvius de Doctrina temporum lib.
vei naculis.Formula proelamationis et Lernuliiscri- 6, cap.28.
pto, dicitur occiaus die 3 Martii, feria 6 post diem (14 NullaOakelli mentioest in dictis Annahbus
)

Cinerum.Paulus ^"lilius aliique.ipso Cinerum die : aliisque.seJ ejus loco substituitur Lambertus pater
sed non indigent retutalione. Borsiurdi sed jum aute vita functus.
;

(t'i4) Loco septem Concurrentium assumptae sunt Vereris

(146) Harcnae locus vulgo jam forumdiei
7 litterse Alphabeti scilicet F, E, D, C, B, A, G. appellalur.
Brgo concurrente quinta erat littera Dominicalis B.
 :

959 GUALIKHUS KT GALBERTU8 DK VITA UT MAKT. 13. CAItoLI BONI. 91 U

gnum ali'|iiuil detruncuvit : sicque illoi fratresocci- A. consilio comitia fuit.et nocivus eis io omnibua,qui
sos beatiludini MDOUB,qoa in super<Lelesti vitac cst, instigaverat ad hoc comitem ut inaervoasibi 6ubjU'

transmiaerunt. garet tolam illam cognationem pramositi. At idera

28. Caterom Itiquardumex (147; Woldmanilliua Wallerus quoque perraolus ungustia, Be in organi-
oppidiviruiu potentem (cujus liliam nepos duxerat stro.scilicet in domicilio quodam organorumeccle-

Thancmun,contra quem liteset seditiones hnctenus siae in eodem solario, quo occisus jacebat consul,

pr;L'pusitusetnoj)otedeju3exeri:itaverant)perleuga:ii occultaverat ab eo terapore, quo inlerficiebalurco-

unam persequebantorfogientem,qui cum suis mili- mea, usque ad reversionem nefandorum illoruinin
tibus ad oomitia curiam ascenderat, sicut plures custrum, scilicet quando post fugatos hostes suos
piincipum qui eodem diesese praeparabant ad cu- circe. meridiem redieiunl.Iirueruntigiturper januua

riam ituros.In qua persecutioue frustrati proditores, intra templum.ct discursitantes nudiagludiiaet ad-
redierunt usque in castrum.in quod clerusetpopu- huc cruentis, clamnre maxirao et armorum fragore
lus loci nostri confluxerant, et attonili quidem pro circa scrinia et subsellia fralrum ecclesiae rcquire-
eventu rerum vagabantur. Qui vero in comiti ami- bant, Walterum exnomine vociferantes,et invene-
citia prius, scilicet dum viveret, constiterant, lime- runt castellanum ex Brudburch, quem in solario

bant proculdubio ct ad horam latitantes abaspectu r» vulneraverant ad mortera, adhuc spirantem. Hunc
illorum traditorum declinubant. Qui vero de curia perpedes abatractum.tunc tandem in januis eccle-
comitisabamicitiuejuspendebant,in fugamceleriter siaeocciderunt. Cujus annulum Abbatissa ex (149)
conversi, interim dum tumultuabut populus, fuge- Auriniaco ab eo in aolario dum ypiraret eo dante
runt. Gervasius cumerarius comitis, quem priorem susceperal, quatenus deferret uxori suec in signum
ad vindicandum domini sui mortem dexteraDei ar- signum omnium eorum, quae per
suse mortis etin
mavit, interim versus Flandrenses cognatos suos Abbatissam demandasset uxori et liberis, quorum
equo aufugit. Joaunes quidam serviens comitis,qui mortemipse nisi post mortem suam ignorabat.
cameram observare consueveral.etquem praeservis 30. Interea per loca et intra et extra ecclesiam
dilexerat comes, fugit a mane equo currendo per requirebatur Walterus ex Locris. Unus vero excu-
devia usque in meridiem, et eo tempore meridiei stodibus templi occullaverat illum, cui et ipse pal-
pervenitin lpram,divulgans ibidem morlem comilis lium dimiserat.Sed de loco in quo latuit.dum stre-
et suorum.Quo tempore negotiatores omnium circa pitum armorum audiret, et se ex nomine vocifera-
Flaudriam regnorum ad Ipram confluxerant in Ca- tum, angustia moitis confusus, putans in ecclesia
thedru S. Petri, ubi forum et nundinae universales melius salvari,excurrit,et deorsumabaltatestudine
feriabantur :qui sub paceet tutela piissimi comitis scholarumsaltans,intermedio$inimidosfugit,usque
Eodem tempore
c;infrachorum templi, magno et miserando clamore
securi negotiabantur. ex Longobar-
dorum regno mercatores descenderant ad idem fo- interpellans Deum et Sanctos.Quem ad manusper-
rum, apud quos comes argenteam (148) kannam secuti sunt miser Borsiardus et (150) Isaac.scr-
ille

emerat marcis viginti una,quae miro opere fabricala, vus et camerarius simul et homo comilis Caroli,
suis spectatoribus potum, quem in se continebat, furentes in sucro locoextractis gladiis ethorribiliter
furabatur;incujus foriconfluxu,cum famauniversos cruentatis.Erant quippe valde furibundi et ferocis-
et diversis locis percelleret, accinctis rebus suis,et simi vultus,grandes in stalura et torviet talesquos
die et nocte fugerunt,secum infamiam nostra? terrae sineterroreaspicere nemopoterat.Borsiardus igitur
ferentes et ubicunque divulgantes. crinecopitis arreptum.et vibrato gladio se extende-
29. Planxit ergo illum consulem paciset honoris rat ad percutiendum.et nullo intervallo differre hoc
omnis homo, quicunque vel famam ejus audierat. voluit, eo quod tam optatum hostem in manus le-

Sedin castro nostro,in quooccisus jacebatdominus neret. Tamen clericorum interventu distulit ejus
noster et puter piissimus Carolus, nullus audebat mortem, donec sicut ipsum arripuerat, educeret ab
aperte deflereeventum mortis ejus :quasi ignolum, ecclesia. At ille captivus et roortis securus,ibat cla-
suum inspicienles dominum, et quasi peregrinum, mitans Miserere mei.Deus.Cui illi responderunt
:

suum videnles patrem, dolores et suspiria sine la- D Talem tibi rependere debemus misericordiam,qua-
crymis reprimebantjquos tamen dolores tanto gravius lem e"ga nos promeruisti; et a se propulso cum in

intustolerabant, quantosibi perlacrymasetejulatus curte castri eduxissent,illura servis suis interficien-

mederi non audebant.Nam nepotes praepositi etille dum projecerunl. At servi quam citisiime morli
sceleralissimushominum Borsiarduscum complici- tr&diderunt gladiiset fustibus et claviset lapidibus
bus suis,statim post fugam inimicorum suorum in obrutum.
castrum reversus,Walterum ex Locris requirebant 31.1nterim recurrentesinsanctuariurncircaaltare
sui milites et ipse, quem maxime oderant.Nam de requirebant si quis latitaret, quem interficiendum

(!47)WoIdman,sive Woman, pagus circa Dixmu- (149) Auriniucum monasterium Flandriaeocciden-

dam. talis, iterum num. 66 refertur.
(148) Kanna vox Belgis et Germanis notissirna, (150) Hoc fundamentum comroenti aliorum est,
idem quod Latinis et Graecis, Cantharus, poculum, quod 25 SenatoresautPrincipis minislros suamanu
iufra num. 100 argentarium vas vinarium dicitur. occidissel verba Lernutii supra dedimus.
:
961 VITA ALTERA AUCTOHE GALBEHTO. U62
praejudica9sent, et servienles intromiserunt qui re-
A secrans, ut nepotis sui vitam defensaret. At ille tan-
quirerent illud. Erant in priori! sancluario latitantes dem misit nuntium, qui inlerdiceret nepotibus suis
juxtu altare Balduinus capellanus et sacerdos, et Go- ne Eromoldum junioremlaederent. Atilleaudilo nun-
debertus comitis clericu?, qui solo timore angustiati tio remandaverunt, hoc non posse fieri, etsi praesens
sic permanserunt confidentes ad altare. Insecundo adesset. Quo relatu audito, interim senior ille pro-
vero sanctuario subterfugerant Odgerus clericus et cidit ad genua expostulando ut ipsemct
praepositi,
Fromoldus junior notarius,et caeteris decuria fami- descenderetad salvandum illum,etibatquidem non
liarir comiti Carolo, et idcirco magis suspectus erat celeri gressu, sed nimis tardo, utpote ille qui parum
praeposito et suis nepotibus, simulquecum Ar-
illis deillo curaret.quem valdesuspeclum habebat. Tan-
noldus camerarius comitis latuit. Nam Odgerus et dera pervenit in sanctuarium, in quonihil sanclum,
Arnoldus sub tapete uno sese cooperuerant, et Fro- sedomnia perversa agebantur. Rogatu ergo clerico-
moldus subtus palmarum manipulos latibulum sibi rum insuum ducatumsuscepit omnesibidemcapto9;
composuerat,atque sic mortem exspectabant. Tunc subhacconditionetameD, ut quandolsaacetnepotes
9ervi, qui intromissi erant, perquirentes et revolven- ojus requirerent commendalos sibi, ipse praepositus
tes omnes cortinas, pallia, libros, tapeta et palmas, redderet captivos ilios.
quas ramis palmarum annuatim fratres detule-
in
g 34. Reversus est ergo praepositus et in suum du-
rant, invenerunt primo Odgerum et Arnoldum, fra- calum corr.mendatas, in cameram domus suae in-
trem quoquc Walteri ex Locris Eustachium clericum duxit, obgervavitque illos cautissime, aitque Fromol-
invenerant prius cum Balduino et Godeberto seden- do, quem captum abduxerat Scias, Fromolde, te in :

tem, ignorantes quis esset. Perquirentibus gervis proximopaschapraeprosituram meam nonpossessu-

illis spoponderant, qui inventi erant pecuniam se rum, sicut sperabas neque hoc apud te promeru-
:

daturos postea, si per eos celarenlur. eram, ut sic detraheres mihi, et ille se innocenler
32. Cumque tandem rediissent in chorum ad Bor- egisse jurabat. Verumtamen
quod nullus de fuit,
stardum et Isaac et ceteros, hi qui intromissi erant curia comiti ita familiaris esset viveret, neque cum
adjuraverunt illos ut accusarent si quos reperissent, ila carus sicut praefatus Fromoldus. Nam domum
et facta revelatione, commotus est Igaac vehemen- regali aedificio funditus post combustionem sui re-
tissime in Fromoldum juniorem furore repentino et aedificavit meliori et decentiori compositione, quam
gravi, ita utjuraret Deum et Sanctos, vitam eju3 unquam constitisset prius.Comparatione quoque il-
non posse redimi auro tantae quantilatig quantaeip- lius, nulla aestimabatur in mundo melior vel ulilior.
sum templum fuisset. Omnium quoque furorem in Igitur cum intus clausi et obserati in captivitatem
Fromoldum illum convertit clamando neminem custodirentur, habuerunt saltem locum et tempus
:

magis praeposito et nepotibus suis apud comitem ^ deflendiconsulem pium, non dominum,sed patrem,
detraxisse. Tunc discussis foribus irruperat gtatim et in familiariiate sibi ipsis parem, migericordem,
Isaar, et arripuit Fromoldum cominus, et educere humilem, mansuetum, divitibus et pauperibug in
disposuit. Quem cum vidisset, non credebat se ab regno utilem. Loqui ergo ad invicem captivi illi non
Isaac capi, sed per illum a morte redimi, et ail : poterant prae dolore, nisi suspiriis et singultibus,
Amice mi Isaac, te obsecro per eamdem quae hacte- quos a profunda tristitia mentis trahebant. Miseran-
nus fuit inter nog amicitiam,obgerva vitam meam et dum facinus in quo non licuit servis cum domino et
liberis meis, gcilicet tuig nepotibus,per me conser- patre suo mori ; sed ad majorem miseriam post ipsum
vatum consule, ne forte me occiso, ipsi fiant sine vivere, cum quo egregia et honestissima morte erga
:IUam habiluruses veniam,
tutore. Atille respondit
Deum erga homines a saeculo melius transissent,
et
quam detrahendo apud comilem nobis promeruisti. quam cum dolore mortis domini sui viverent, et sub
Interim quidam sacerdotum seorsum venit ad Fro- alio praesidente consule, quod absit, traditores flo-
moldum, consulens ei, ut confessione peccatorum rere viderent. Et dum
hoc mentis languorecon-
in
suorum Deo et sibi profiteretur. Quod cum fecisset, sternarentur, nullus amicorum audebat vel latenter
extraxit annulum aureum a digito suo, vitae despe-
i-v accedere illis, qui consolationis verba faceret, imo
rans, et per sacerdotem mandavit eum filiae suee.
si qui9 accessit, a vita degolabatur.
Interim consiliabatur Isaac cum Borsiardo, quid me-
lius faceret, utrum ibidem occideret, anvitaeadhuc CAPUT V.
reservaret,donec extorquerent ab eoomnem comitis Seputtnra B. Caroli et aliorum. Miracnlum claudi
thesaurum siraul et ab Arnoldo camerario, quem sanati. Direpliones bonorum.
praesentem captivaverant. 35. Inter haec cadavera occisorum, scilicet castel-
33. Interea canonici cucurrerunt ad
Joci illius lani et Walteri ex Locris, e castro efferebantur, et
AvunculumilliusFromoldijuniorisconsulentegetut simul navibus imposita sunt castellanus et dilectis-
praeposilum conveniret pro vita nepotis sui, quera simi filii ejus et devehebantur ad proprias et domus
infra mortis actionem positum viderant, cujug mor-
el cagtra. Prspogitug vero in domo sua cum canoni-
tem Isaac adjurasset. Tunc ille senior properando ad cig suis deambulabat, excusansse verbis quantum
praepositum in domum ipsius conscendit cum fratri- potuit, quia nihil hujug traditionig praenovisset. Eo-
bus ecclesiae, provolutus pedibus ejug rogans, etob- dem die excursum fecerunt traditores illiin hostes
003 GUALTKUI B ET OALBERTUS UE VITA ET MAHT. B. CAROLI RONI. Ufi4

8UOs,scilice'. contraThangmurum ct suoBflpml 151) A chori in leretro poiilum.debita venerationecompo-

8traten, et repererunt oppide eoram veoui et ourtei euit, appfisitibque cercisquatuor, sicutmos nuuter
\ iiii eudito *oelt)re quod Octutn eet in- eet, accurate et de eetero lollicitabatur. Quud funus
cooi lia, timuerunt sibi muxime, eo quod <le- mulieres solai circutiiredenles piu lumentutione per
ii euum perdidieeeat ; et si lorie obeidione illum diem subsecutum uoctem vigilauter obaer-
eugueti includereoture troditoribus, nullus (oret
iti vabant. Infereatraditores illi inierunt conbiliumeum

ipsisadjutor, cum tandem intellexissentomnesregni pr.eposilo el castellano suo, quu u?tutia corpue cos •

Parea in tredendo assensnm praestitisse. (Jredebunt mitts asporlaretur.neopprobiium ipsismoverei -

eniin niulto gruviora pericula in lututo et sibi el toti piternum corpu», quod in pra?sentia eorum luissel

DO iinnnnere, nihil possessiones buu9 curantes, humatum : et habito callide consilio, miserunt pro-
sed huc soium repulantes, si vitam propriam con- pterAbbalein inGaaduvum, quicomiliscorpusaloco
ervarent, atque ad tutiora loca fugerunt. Tunc tru- nostroaulerret.et in Gandavumtranslatum humatct
ditoresilli invudenios tmi oppiilum quain curtem et ?ic cluusus est ille dies plcnus doloris et mieeria-
Tbangmari, omnia arma et supellectilem intro diri- rum, in quo materia totius oa*li el pcrturbalionia re-
pientes simul cum maxima rapina pecudum et vos- guorum eirca nos factteetmaxin .efuturffiemerecrut.
tium rusticurum villac illius, atque sic rapinu exer n 38. Nocte vero subsequente jussit praepositus ec-
cituia per tolum diem in vespera redierunt. Et non clesiam undique arrais et vigiliis prajmuniri, sola-
soluinmodo isti circu vicinium nostram rupinam te- rium et lurrim templi in ijuae loca si forle acivibu8 ;

cerunt.sed pluresqui traditionem praesciverant.sta- insultus fieret.sese reciperent ipseetsui. Et introie-

tim praeeurrentes ud Iransitus mercatorum, qui ud ruut illa nocte milites ex praecepto praepositi in so-
forum in Ipra feriulum ibant, ipsos simul cum one- larium ecclesiae armali praemunientes turrim et
ribus suis rupuerunt. Audita quoque mortis tnidi- exilns ejus conlinnis vigilis, timentes impetum et
tione, WiUelmue ex Ipra obtinere comilatum se incur.>>um civium forc contra se die sequenti ct de-
cre' lidit deinceps, et universos negotiatorcs cuju- inceps. Dominica post morlem consulis prapoaitue
scunque loci fuissenl, securitatem ct lidelilatenisibi transmisit episcopo nostroSimoniNoviotnensissedis
et suis jurare coegit, quos in foro capere potui6set. salutem. Lator ergo litterarum RadulfusiI52) mnna-
Alioquin a se recedere non permisit, sed tam diu chus S. Trudonis erat, in quibus obsecrabat episco-
ciptivavit donec omnia et securitates sibi peregis- pum illum ut Deo reconciliaret ecclesiam, in qua
sent, et hoc totum fecitconsilio praepositi et tradito- comes traditus co ignorante jaceret.Obtulit quoque-
rum nepotum ipsius. excusationi3 suae argumenta, quibus canonice inno-
36. Jam eodem declivo ad vesperam com-
ex p centiam suam coratn universo clero etpopulopro-
die,

muni consilio pr*positi et nepulum ejus et compli- baret. Igitur lator ille caplus etabjumentojactatus,
cum suorum, cl.ives de thesauro comilis a Fromoldo non pervenit ad episcopum. Quod audiens proeposi-
juniore, quem captivum tencbant, requirebant, et tus valdetimuit sibi. Fena quarta,et quinta praepo-
similiter claves o.nnes de domo, sive descriniiset situs mandavit per quemdam garcionem Waltero ex
cistis, quae in domo erant, violenter extorserunt. Frorerdesto (153),utperfidemquamsibietnepotibus
Qaas quidem Borsiardus et castellanus llakel el suisdederatadjuratus,inauxiliumsibicum potentia
"Walterus filius Laiberti ex Reddenburch in suam suafestinaret .-ettranemii-it ei quadringentas niarcas
potedtatem susceperunt. argenti. At acceptapecunia sitr.ulabat se ventu-
iile

37. De corpore quidem comitis (animae cujus com- rum, et nunquam venit, nisi ut ei et suis nepotibus
mendationemsacerdoteseotemporefecerant.quando noceret. Episcopus vero Simon qui (154) frater erat
et castellanum ejusChristocommunicabant,latenter uxoris comitis Caroli, persequebatur ecclesiam Bru-
tainen) nihil interim actuin est quiacorpusejusad- :
gensis castelli, gladioque anathematis sacriiegos et
huc in ipsa occisiouis positione cruentum et solum traditores illos percussit ; ne quis fidelium in eo-
et,

jacebat. Tractabunt ergo fratres ecclesiae sollicite rum coospirationem et auxilium declinaret prorsus
quid inde agerent, et quas sibi essequias praepara- prohibuit: sin vero, sub aijathemateomnes adjuto-
rent,cumin eadem ecclesiadivinum ofiicium nullus D res eorum malo praefato damnavit.
in
auderet vel latenter agere, in qua tanta caedes et 39. Quinto Nonas Martii feria quinla (155)abbas.
facinus factum fuis:-e constabat. Tandem acceptali- ille, pro quo transmiserant in Gandavo, tota nocte

ceutii a praeposito, ex consensu fraluni, Fromoldus equitando summo mane venit in castrum ad praepo-
senior, linteo corpus nobile involutum, in rnedio situm et nepotes suos,exspostuluns comitis corpus,

(151) De Stratano loco, et progenie actum supra patronus, colilur 23 Novemb.

§4
(152) S. Trudonis monasterium, fuitolim in vico
de Oedeghem, ubi nunc sanctimoniales degunt inde
in urbem ad locum Quercetum dictum, est transla-
tum,itbietiamnum abbatiacanonicorumregularium
exstat. Mifaeus lib. 1 Douationum Belgicarum cap.
51 exhibet litteras donationis huic monasierio anno
1130 a Theodericocomitae factee S.
(153) iMS. Brugense, Forerdeslo. Videtur esse
Uluerslo, prope Dixmudam.
:
(154) Frater uterinus, uti supra explicatum.
(155) Lernutius ex suis narrationibus asserit prae-
sulem S. Petri, sive Blandiniensem, cum aliis nobi-
libuscorpusin forum ad aedemS.Christophori trans-
tulisse et eepelivisse : ac dein proditores obsedisse,
Trudo, locihujus
905 VITA ALTERA ATJLTORE GALBERTO. U60

eicut ei epoponderant.Exiverat ergo praepositus, et A circumierunt feretrum comitip, parati ad resislen-

convocatis castellanoet nepolibus ipsius, quicomi- dum, si quis auferre molirelur.
tem tradiderant, consilium habebat cum eis, qua 41. Cumque tumuHus fiorel et intra et exlra ec-
nstutia tumultu abbas auferret corpus.Statim
siric clesiam, voluitdivinnmisoricordiasodaro filios buos
ver. ipauperes,quieleemosynasexspectabantproani- ab insania et slrepitu armorum. Num cum subtuB
ma comitis distribuimdas a praeposito (qui citius feretrum debiles et claudi jaeerent,in ipsotumultu
consilium inlellexerant, eo quod praeter pauperee claudns.cui pes ad nates cohieserat, ccepit clamarc
nulluscivium eumeis vellet ire, veleosampliusfre- et benedicereDeum, qui naturalemeundi motumpro
quentare) cor-perunt diff.imare quod idcirco abbas meritis piicomitis reddiderat sibi in conspoclu om-
venisset subdole et consilio traditorum, ut asporta- nium astantium. Igitnr fama illiusmir.iculisedavit
ret funus. Fecerat is parari feretrum, in quod po- universos.At praepositus ''t caslell.inu- et traditores
nendumerat corpus,efequistransferendum.Interea illi conscenderant in domum comitis limontes tu-
pfnuperesinsequebaiiturprfflpositum,quocunqueibat mullum, et mandabunt civibus, quod contra vello
clamantes : Domine, ne flal unqtiam,ut palris no- eorum nihil agerent de tollendo corpore. Reversus
stri, et tam gloriosi martyris gleba a loco nostro est ergo abbas ille, hetusquod evasisset.Pracpositus
auferaiur : quia si hoc fueritjoous et ffldificioejus n vero ibat et redibat consulens cum traditoribus et
sine miscratione posthac destruentur.Aliqiiid enirn disponensquid acturi essent secundumreieventum.
pietatiset miserationis habebunt hosteset persecu- Etcontinuo fratres ecclesiacrequirebant arlifices et
tores, qui supervenient huic castro,ne prorsus de- operarios, qui scirent pro arliculo temporisque ne-
struantecclesiam,inquafueritcorpus beati consulis cessitale speluncam sepeliendi comitem construere

venerabihler sepultum. Et exivit rumor maximus in loco illo,quo marlyrii palmam assumpserat. Et
intercives de aulereudo corpore. Festinabat quidem ad hocfaciendumfestinabantmodissuperhocexsqui-
prfflpositusetabbasille.antequam rumorexcilaretur ne forte per aliquem dolum subriperetur eis
sitis,

in urbe,etfecit leretrum novum etnuperrimefactum corpus adhuc inhumatum etadhucrnagis habilead

ad oblationem funeris usque ad ostium ecclesiae af- to!lendum,Glausus est ergo illedies plenus turba-
ferri.Introierant quidem milites,qui illud feretrum, lionum et dolositalis pro auferenda gleba miserandi
quodin niedio choristabat,cum consulesulilevarent, funeris.

etinalterum feretrum,quodari«ostium stabat, tran- Quarto Nonas ejusdem mensis, sexta feria,
42.

sponerent. canonicielpraepositusad explendas de morefuneris

40. Tunc canonici loci ejus
reposueruntferetrum chori,dicentes seprius audire C lium defunctorum pro anima pii comitis
a praeposito qua de causa hoc jussisset. Et exierunt
in castrum ubi stabat praepositus et nepotes sui, et
simul maxima civium turba cum eis, qui audierant
rumorem tollendi corporis, et loquebatur unus se-
niorum coram oinni populo. Domine praeposite, sic
juste volebatis egisse,non sine fratrum consensuet
consiliodedissetistam pretiosum martyrem,tantum
regni rectorem.tantum ecclesiae nostne tbesaurum,
quem nobis divina misericordia et dispensatiocon-
cessit martyrem. Nulla ergo ratio est quare debeat
exsequias, el sepulcro jam praeparato, in ecclesia
accurrentes,violentcr
S. Petri extra rnuros convenerunt, ubi missa fide-
est cele-
brata; ubiadmodum pauci praetercanonicos offere-
bant, nam de curia nullus obtulit, nisi Balduinus
capellanus,Odgerus junior etGodebertus clerici co-
mitis. Redierunt postea et praepositus et fratres in
ecclesiam. B. Donatiaui ubi funus aderat, etintro-
missis pauperibus in ecclesiam Fromoldus senior
dispersit denarios.per raanus tamen praepositi,om-
nibus, qui volebant recipere, egentibus pro salute
animae Caroli pii consulis. Quod quidem non sine
lacrymis ille senior Fromoldus fecit imo plures :

a nobis auferri, inter quos maxime et nutritus et impendit pietatis lacrymas quam denarios. Quippe
conversatus est, et inter quos Deo ordinante pro maximuspauperumeratconventus^quielee.mosynas
justilia traditus est, imo si auferatur timemus de- susceperunt.Distributionevero eleemosynarum con-
structionem et loci et ecclesiae. Ipso enim inlerve- summata,corpusnobilein solario transportalum est,
niente parcet Deus cobis et miserebiturnoslri; ne
fj e t prssens juxta monumentum consietens praposi-
forte ablatoeo a nobis.sine omni miseratione Deus tus, deflebat tunc tandern consulem,quem rationis
vindicettraditionem inter r.os factam. At praspositus ductu recognovit patrem fuisse universae regiouis
ettraditoresinindignationemconversijusseranttolli Flandriaruin,et talem illum planxit,qualem quidem
corpus. Igitur clamore magno irruerunt fratresec- recognoscereobstinato animo indignabalur: et clau-
clesiaead fores templi,vociferantes non se dimissu- sus estin sepulcro pro necessitate illius temporis
ros corpus piissimi Caroli consulis et martyris, costructo et si non sicut decebat, lamen conse-
;

quamdiu viverent quin potius ibidem morerenlur,

; quente opere et artificio infra posilus claudebatur.
quam permitterentauferri.Tunc quidem poteras vi- Nirnirumanimaejus,martyriipurgatapcenis, suorum
disse clericos armatos tabulis et scabellis et cande- meritorum pr;pmia possidet penesipsum, qui sibi
labris et omnibus ulensilibus quibus repu- ecclesiaa, hoc oriiine seculo mori dispensavit, et vivere in Co-
gnarepoteranl.Loco ergo tubascampanaspulsabant, mitatu superno cum ipso Deo ac Domino.cui impe-
ct sic evocaverant omnes cives loci : qui cum rem rium,lau8,honor, et gloria per infinita seecula saecu-
intaliexissent, armati accurrentee, extracti» gladiis lorum. Amen.
 :

967 01 Al.TKItlJS BT GALBERTU8 DE VITA BT IIART. B. CAROLI BONI.

CAPUT VI. A culio sapientes et qui conjecturas coinponebant.no-

Insolentiu prodilorum -iccrescens,
GerwuiO Camerurio comitts.
43. Tcrtio Nonas Martii sabbato dimissus est
Fromoldua junioracaptivitate.circa diei illiusves-
perani.Alque hoc factum est maxirao labore inter-
cessorum pro eo upud prr-positum ejusque nepotes.
Dimiseruut tundem sub oonditiooe tali, quutenus
infra oclodiesposl exitum acaptioneproximos, aut
recor:ciliaretur nefariis,in quorum manusinci-
derat, aut patriam abjurulurui deinceps exsularel.
Deaoandit quidem in domum suam cumamicis etfa-
cxpta reprimi a labant traditionis nota Willclmum, qui traditores
loci nostri in maturitate sceleris sui salutasset, et
cum tota potentiasua ipsis auxilium promptir-simum
fideet scripto et securitate obtulissfct.Cum ergore-
versus est nunlius.captivati sunt mercatores Flau-
driae,dequocuraque loco apud forum convenissent
in Ipra,ct constricti ut in Willelmo lidem.securita-
tem et hominia facerent, et sic in comitem sibias-
sumerent.Quod quidem consilio pra:positietsuorum
factum erat.speranles se sic frustra (156; tradidisse
pium comitem Carolum etquidei.i in consulatum
:

milia sua quae super quara dici possil dolorc et

: sublimatus fuissel Willelmuseodem tempore.si sta-
timore moriis fatigata erat pro illo el pro Beipsa. tim Brugas descendisset ad faciendam vindictani
Nampriusquamcaptusesl.servientes ejusnusquam domini sui el nepotis tradidi consulis. Bed quia
prodire ausi sunt,quin se statim persequendosfore non s c era t a Dornino dispositum, necesse erat
i

crederent, quia de ejus familia erant. Epulubatur divinam sequi ordinalionem tara principes aiios
igitur cum amicissuis et familia.reputans procerto quam populum terrae, et unanimes omnes fieri ad
sepatriamabjuraturum,priusquam in captivitatem ulciscendam mortem consulis piissiiui. Adhuc su-
traditorumreversurum,quiDominumsuum proa ce- burbani nostri loci aporte introierunt ad consilia
teris se diligentem, et quem ipse prae seipso fere dominorum illorurn, praepositi scilicet et castellani
diligebat, tradiderint.In eoruin ergo amicitiaante- et nepotumsuorum nefandorum,et secretaconsilio-
quam te exsilium perpetuum
unquam componeret, rum suorum perquirebant.ut sicastute rescitiseo-
sibi delegisset. Gravissimum enim est viro cumini- rumdem dolis et machinatiouibuscautiores in poslc-
mico concordem esse, et contra naluram, cum om- rum forent. Quo ternpore non cessabat praepositus
nis creatura sitii inimica, si possit, efTuinat. Cum et sui consulere et circumvenire quoscunque.ut sibi
utique ccenassetjdisposuit domui et rebus suis, et faverent,dando et promittendo plurima. N-im man-
licentia a singulis accepta, frumentum, caseos et davit Willelmo comitatum se donaturum, et ideo
carnesservienlibus distribuiladse sustentandosper hominia et securitates exhortatus est illum ub omni-
tempus, in spo habens, quod adhuc omnia, quse bus accipere Flandrensibus, quos autvi aut pretio
modo pree necessitate relinqueretet prs dilectione cogere potuisset.Transmandavit Furnensibus pra^-
piissia;iconsulis,dispensanteDeogaudensetsecurus C posilus,qui in ejus amicitia stelerant,ut securo3 et
possideret. Et abscessit cum socero suo extra ca- homines sese Willelnio constituerent.
strumet exlra suburbium,in quobactenus habitavc- 45.Maudavit quoqueepiscopoNoviomensi lileras,
rat quem quidem amici ejus etplanctu ellacrymis
: quibus excusationem suam obtulit, quod in tradi-
Deo comraendatum.quantum liceret, persequeban- tione comitisnihilconsciusfuissetconsiliovel facto,
tur.Eadem tempestate illi praefati traditores obsli- quin et summa dilectionefiliis ecclesiae sibiscilicet
natissimiin omnenefas,excursum a^ebantin hostes et canonicis suis consulendo succurreret, reconci-
Thancmarumetsuos.ubivilissimamrepulsam passi, liando ecclesiae loca,et adcelebranda divina officia
cum timore etverecundiain castrum redierunt. sui pontificatus auctoritate el praesentiaipse celeri-
44. Priore die ante Nonas primi mensis Dominica, ter adventaret.Subeodemtenore litteras direxitepi-
Godescale Thaihals ab Ipra internuntius ad praepo- scopo Morinorum Joanni. Apud (i56 ) Kerseca Ro-
-

situm Brugas venit in haec verba « Dominus meus : berto,qui neptem lpsius praepositi duxerat, manda-
et intimus amicus vester(155*) Willelmusex Ipra vit,ut domum et loca sua firmissime praemuniret,
salutem et amicitiam.atque in omnibuspromplissi- donec constituisset WMllelmum Iprensem in comi-
mum auxilium, quantum in se est, vobis et vestris tem.Erat autem ille Robertus miles liber,antequam
aperte demandat. » Ccetera vero, quae pudor erat D uxorera accepisset neptem pra?positi,sed postquam
palam referre; postquam omnes ei applausissent, annuatimillam lenuisset,secundum legemcomitem
introductus in cameramdenudavit praepositoetWil- Flandrias,servili conditionead comitem pertinebat
lelmo ex Wervi et Borsiardo et eis quos intro ad se unde conflictus inter comitem Carolum piura, et
asciverant paucos, unde tota domus laeta deinceps praepositum et suos de servituteellibertatemexorus
fiduciam obtinebat in Willelmo, adeo ut comitem est perniciosissimus. Mandavitque idem proFkn-
eum vocaret et assumeret. In quo mandationisoc- drensibus illis,qui circa mare sibi vicini inanerent

(155*) In annalibus vernaculisel formulaprocla- seca in Wasia ditione ? Hujus loparcha Hugo de
mationis, unus et feresolus sua auctoritate contra Kemseca memoratur in litteris Phlhppi Alsatii co-
proditores quam recte, hinc et ex sequentibus
: mitis ad annum 1166 apud Sanderum in Wasia,
constat, Suggessitnon nemof'orsanleyendumKac8kercka,vel
(156) Id est, impune. Kacsikinskercka, nomen pagi circa Uixmudain,na-
(156*) Kerseka,etiaraKaseka legilur.Quidsi Kem- tura loci ad quamlibet munitionem apti.
9G9 VITA ALTERA AUCTOUE GALBERTO. 970
utcum sua potenta, sibi et nopotibus suis in auxi- A se crediderant, et omnes in regno vel inforiores se
lium venirent, si forte in re.gno el conriitatu aliquis vel amicos putabanl, non erant praecauti de incur-
ac! vindicandum insurgeret. sione aliquorum conlra se : ct ideo cum Gervasius
46. Praecepit potenter civibus noslris.ut loca sub- incursumageret apud Ravenschot, maximam prae
quatcnus
urbii circumsepirent fossatis et sepibus, dam exercuit. At illi, qui obsessi fuere, ex inopi-
contra quuscumque sese defenderent.Consepserant nato incursu intercepti valde attoniti, eo muxime
tempore eodem suburbium cives quidem, sed pror- quod pauci fuissent,qui contra tot millia se defen-
sus alia intenlione,quam ipsis et consultum et im- sarent, desperantes vitee suae, sese statim reddide-
peratumfuisset, sicut postmodum fuit manifestum. runt Gervasio, ea condilione ut sua vila et membris
Igitur sepesetlignacomitis occisietFromoldi junio- salvisabirent.Irruerunt itaque expulsis illis,equites
ris(qui proscriptione suarum rerum exsilium suum et pediies qui obsederant oppidum, ct vastabant

exspectabat) extrasuburbiain, et fnsuper universa quaecunque intro repererant. At illi qui sese reddi-
qme ad opus sepiendi utilia sibi videbantur,castel- derant in obsidione, homines scilicet traditorum,
lano duce, diripiebanl cives, et fabricabantur ad aufugi nocte usque ad nos fugerunt.narranteseven-
liolfnsionem communem turres et propugnacula et unde deinceps timore
tuiri rei praiposito et suis :

exitus contra hostes.In quo ergo perficiendo omnes ~ tirnuerunt assidue,statum menlis mutantcs abilla
festinabant.tam clerusquam populus. Itaquenulla superbia ct tumiditate, qua usquc ad hoc tempus
fuit requiesnocte in vigilando et die operando,do- feroces et sine modo et sine humilitate paruerant.
nec consummato opere circumsepiendi suburbium, Robertus puer.cujus oppidura destruendum igne et
custodes ordinarent ad singulas portas et turres el ferro fuerat in brevi spatio, conabatur cum paucis
propugnacula, quatenus nemoexiret nisi cognitus, excurrere contra obsidentes.sed cumtantam multi-
et nemo intromitteretur nisi civis. tudinem praescivisset,omisit incursum.Quanto ergo
47. Nonas Martii feria secunda, divinee ultionis timore et dolorc laborarent traditores illi, et econ-
gladios evaginavit contra inimicos ecclesiae suoe traquantogaudio exsultarent praetereosdem omnes
Deus, et commovit cor cujusdam militis Gervasii alii, supersedere longum erat, eo qi.od pari inten-
in exercendam vindictam acrius et celerius, quam tione Deuraipsum incoepisse vindictamomui expar-
eo tempore 82stimabatur,et sic collectaira sua,cum te intellexissent.
tota polentice manu miles ille saeviebat contra sce- 48. Oclavo Idus Martii feria tertia,Ravenschotop-
leratos illos,qui optimum principem pium et justum pidum conflagratumest,et destructum igne et armis,
in servitio Dei ad venerationem sui et sanctorum et juxta Brugas domus (158) Wulfrici Cnop fratris
suorum prostratum humiliter, in sacro tempore prsepositi.qui mortem comitisjuraverat, combusta
Quadragesima3,et in sacro loco,et in sacra oratione est.Proinde accessum fecit Gervasius cum potentia
dominum suum pessimi servi tradiderunt morti.in- sua versus caslrum,in quo sese praeraunierant tra-
tra quos tutum se semper fore crediderat. Gervasius ditores, circumiens excursus, et praeveniens trans-
igitur,qui familiaris eratet fidelis domino suo piis- itus illorum circa suburbium castri. Burgenses
simo Carolo, utpoto qui camerarius exstiterat, et igitur nostri, audito quod Deus vindictam tam cito
ud ejus consilia et dispositiones secreto et aperte inccepisset,in sola conscientia gaudebant,nunquam
accesaeratjMro mortecharissimi sui domini dolenset ausi aperte congratulari vindicantibus proptertra-
iratus, cum pi>ditum exercitu truculento et militum ditores.qui adhuc securi el potenter inter illos ibant
corona et armorum densitate succinctus, circum- et revertebantur. Seorsim vero gratias Deo refere-
vallavit se contra hostes Dei, et accurrens obsedit bant, qui lnisericordiae suaj oculis dignabatur revi-
oppidum, quod in defensionem traditorum stabat sere fideles suosin loco horroris et confusionis.qui
praemunitum valde,nomine (157) Ravenschot :quod etexterminare festinabat homicidas pessimos, qui
quidem et ex loci difficultate et ex ipsa munitione hactenus flagellaveranl populum Domini rapina,in-
invincibile fuitet inaccessibile : et accepit praedam cendiis, vulncribus, omnisraodi perturbationibus.
magnaua pecudibus castri illius et
in Submiserunt autem secrelos internuntios ad Ger-
vicinorum.
Nam eodem tempore securi degebant universi, qui D vasium et suos, componentes de fide et amicitia et
ad illos sceleratos pertinuissent,credentesneminem fidissima securitatein invicem.fnsuper conjurave-
in toto mundo vel velle vel posse insurgere contra runt vindiclam comitis sui, et ut die subsequenti
dominos suos, eo quod tantae audaciaj facinus illi intromitterent exercitum Gervasii ad se infra sub-
miseri in dominum suum comitem peregissent.Ex- urbiuns, et reciperent eos sicut fratres intra muui-
caecaverat enim illos Deus, ita ut nibil ralionis et tiones suas. Auditaergo legatione Gervasiuset sui,
consilii obtinerent,sed praecipitati in omne malum, quam animo susceperunt intcr-
laetiore et justiore
ira et furore debriati, timore et pavore errarent, nuntiorum verba non potero explicare,scientes dis-
tam illi qui tradiderant comitem,quam omues qui pensatum a Deo fuisse,quidquid in vindicando age-
iu eorum auxilio manerent.Quandoquidem secuios rent. Conjuraverunt equidem Gervasius et sui cum

(157) Est Ravenscot in agro Brugensi, seu Fran- et jam igne et armis destructus desiisse.
conatu prope Liiiam fluvium e rej;ione Ekeloi. "Ve- (15SJ tlujus Wulfrici Cnop nulla etiam mentio fit
rum videtur hiclocus urbiBrugensi vicinior fuisse, in Annalibus citatis aut formula promulgutionis.

Patrol. CLXVI.
 :

971 GUALTERUS ET GALBERTUS DE VlTA II MAHT. B. CAROLI BONI. tna

iulernuntiisciviuin nostrorum,etcompo9iti suntsub A verant pactum : alii quibus res fuerat nota irrue-
eodem sucramenta fidei eteecuritatis,in vindicando runt cum Gerva9io totia viribuB et fugabant illoa

dominum suum et «equissimum consulem terrae traditorea fugienlea in castrum.Cumquo inter |

nustra;. Hoc totum latebat traditores illos, et pluri- res est manifestaia de compositione et fide et jura-
mos civium nostrorum prorsua, preeter paucos sa- mento Gervasii jd ipsos tunc prirnum simul irruc-
;

pientiores loci.qui BOorsum et uoctecompo6uerunt runt per pontem ca>tri super illos, qui in parte
hujusmodi cousilium salubre uuiversis. sceleratorum e castro ad pugnam resistebant. ln
CAPUT VII. alio quodam ponte, qui versus domum praep
dirigebatur, raagnus conflictus pugnae fuit, in quo
Obsidio castri Brugensis ccepla .Copise militures adjun-
ctx. De aliquot proditonbus captis supplicium cominus pugnabant lanceis et gladiis.In tertiovero
sumplum. ponte,qui in orientali parl3 jacebat a castro et usque

49.Septimo Idus Martii die quarta quando octava ad portas caetri setenebat, fortissimus eongres-us

dies illius illuxerat beati consulis, qui ad veram fiebat, adeo ut non tolerantes pugnac acerbitalem,
octavam e terris transmigraverat; Gervasius ex con- illi, qui intro stabant frangerent pontem, et portas

dicto a civibus suburbium susceptus

nostris infru super se clauderent. Ubicunqur: ergo cives ac-
est, apud Harenas versu9 occidentem castri, quod g cessum habucraut a<J castrenses,fortissime pugna-
illis Iraditoribus maximus occasus eral futurus.Sed
tum est,iiuoad usquo illi non poterant sustinere.eo
ante hoc per domorum iucendia terruerat eodem quod intercepti et a civibus traditi essent, vellent
die Borsiardum et Robortum puerum et complices nollent quidem, agitati surt infra castrum miseri

eorum, qui visis douiorum couflagrationibus undi- illi,quorurn magna pars vulnerata esl, et simul
que exiverant a castro, ut perspicerent incensores exanimati metu et dolore, atque lassitudine pugrae
illos, si forle invadere possent. Namque oriontem defatigali.

versus castri, tres domus altiores incensae vibran- 51. Inlerim Isaac in principio incursus Gervasii
tibus flammas ventis ardebant, et ad spectandum in suburbium fugiens a loco,in quo consiliabantur,
cives simul cum Borsiardo et militibus suis igno- recepit se in domum suam fortern satis.Etcum pon-
rantes compositionem factam inter Burgenses et tem transisset, qui jacebat a suburbio ad domum
Gervasium, excursitabant et eorum par9 plurima ipsius, disjecit pontem et fregit, ne quis perseque-

armata manu cum neiariis illis. Isaac quoque, qui retur eum fugien'.em. Qua tempestate interceptus
vivente Carolo pio consule camerarius et de consilio est Georgius miles tra^iitorum maximus.qui etipse

et lamiliaritate comitis exstiterat, qui caput tradi- simul cum Borsiardo occiderit comitem, quem
tionis erat,in excursu cum Desiderius miles, frater Isaac traditoris.equo deie-
militibus auis ferebatur
C cit
^
equo.Tandem cum sibi ad invicem approximassent et ei utrasque manus truncavit. Hic Desiderius

ex utraque parte milites,tradilores videntes se non quamvis frater traditoris fuisset (159), non tamon
posse continere contratanium exercitum, eo quod conscius traditionis fuerat.Fugerat truncatis mani-
paucissimi essent,convertebantur in fugam. Al per- bus in locum ille miserrimus Georgius, in quo se
secutores illorum extentis cnrsibus insecuti usque sperabat latere, sed statim accusatus cuidam Wal-
in castrum profugos reddiderunt. Cum tandem in tero militi Gervasii extrahitur. Nam sedens in e>}iio
suburbium devenissent, Borsiardus et sui ante do- miles ille praacepit cuidam juveni gladiatori ferocis-
mum Desiderii fratris Isaac restiterant paulisper, simo, ut occideret. At ille irruens in Georgium.per-
consilium perquirentes quid jam agerent. Interim cussit gladio et dejeciteum in terram deinde per :

Gervasiu9,violenter persequens illos.venit occiden- pedes in cloacarium projectum subraergi ex malo

tem vcrsus ad portas suburbii et ibi,fide data et ac- merito suo .dadiator ille coegit.Interceptus erat et
cepta a civibus, irruit infra cum validissima manu. quidam cx curte castellani Haket, nomine Robertus,
Adhuc cives quiete solita in domibus suis substite- cursor et serviens ejus et occisus in medio fori in
rant.Nam circa vesperam erat et consederant cives paludes trahebatur.Interceptus estquoque quidam
plurimi ad prandium, quibus non eiat nota haec nefandissimus servorura Borsiardi Froroaldus no-
aclio. D mine, qui fugiens latuerat inter duas culcitras, in-
50. Cum igitur traditores illi consulerent sibi et dutus superpellicium mulieris, quo se dissimularet.
de fuga sua starent perturbati, minus prospiciunt At inde retractus,ductus estin raedium fori,inspe-
lrruere persecutores suos per piateas, qui hastis et ctantibus universis, suspensus est, fuste transfixo
lanceis, eagittis et universis armis impetebant illos. per suffragincs et crura capite dejecto deorsum,ita
Porro tumultus maximus et armorum fragor et cla- ut verecundiora adverterentur versus custrum ad
mnrum tonitruaomnes conturbaverant cives,qui ad dedecuset ignominiam illorum lraditorum,qui &b-
arma ruentes parabant se; alii ut defenderenl locum sessi stabant ad (160) lobium comitis el ad propu-
et suburbium contra Gervasium,qui prorsus ignora- gDacula, inspectantes hoc fieri sibi ipsis in oppro-

(159) Laudalur etiara a Gualtero Desiderius (160) Lobium estexstan? pars domu9 ultra murum
inusta taraen illi aliqua notainfra num.73 e verbis aut parietem infra tectum.
RuLerti Pueri. At num. 137 dicitur mortuus 17
dccemb. et conscius conjurationis.
 073 TITA ALTERA AUGTORE OALRERTO. 074
brium.Non intorim cessabant (161) traheresagitlas A rcliqnerunt.Quo auditosumrao manc Caslollanus ex
ad invicem et jacere lapides et contorquere jacula Ghendt, Iwan cum multitudineobsidionis irrue-
et
a mnris. rant, diripientes omnia quae usui suo ad asportan-
52. Tandem clauso d''e, noctis tcmpore metus ct duminvenerant.Tandem faculisigneis tectis suppo-
vigiliaa utroi)iqucagebanturelins dial)antur ;

sibi, si sitis (163) incenderunt domus et curtes et qusecun-

quisquam se f'urarelur,ut fugeret ab ohsessis, vel que igne consumi poterant ibidem reperta. Quae
aliqois latenter per muros illaberetur ad obsessos quam citissime omnia conflatione et ventorum
in eorum auxilium.Proindo per omne teropusobsi- fomentis, et insanii tempestatis ignis dcstructa
dionis utrobique vigilia? et insidiae agebanlur. S&- sunt, et omnia admiratione testilicatum est.scilicet,
pissimevero invasionem fecerunt, obsessi singulis nihil trinti a?dificii et lignorum tam celerem
passum
noctibusobsidentibu=<fortissimoeongressu,et acrius fuisse adnibilationem.
pngnatum est nocte quam die, eo quod ob turpe 54. QuintoidusMartii feria sexla, Danielunus de
facinus sese in non auderent manifesUire ob-
die paribus regni, qui
ante traditionem comitis in
sessi.qui quoquo modocelari et evadere posse spe amicitia alte fueratcum prappositoet nepotibusejus,
rabant, ot, si nemo de eis crimen
forte evaderen', acceleravit ad obsidionem, simul et Riquardus ex
traditionissnspicaretur,etideo in nocte pugnabant Woldman, Theodoricus cnstellanus
ft
Dikasmuti7op
acrius, quanto se crediderant per principes " pidi, Walterus Butelgir (164) comitis. Unusquisqu.
obsidionis.qui eis assensum annuerant.forte post- itaque islorum principum cum tota sua potentia ve-
modum exire et a criminefaciliter purgari.At prin- nerat ad vindicandam mortem comilis et domini
cipes non curabant quid obsessis promitterent, et sui. Qui quidem omnes convenerant, cum civibus
quota juramentafacerent,solummodo ul pecuniara quoque omnibus in obsidione pri-
nostris, accitis
etthesanrum boni comitis ab eis extorquerent. Et matibus, conjuraverunt, antequr.m permitterentur
jure quidem siefeceruntaccipientes ab obsessis the- introgredi in suburbium, sese inviolabiliter obser-
saurum comitis et insuper donaria multa, quando- vare loca ct possessiones suburbii ad salutem et pro-
quidem nullafides et juramentanullaillis debebant fectum civium nostrorum deinde uno animoimpe-
:

observari, qui legitimum et naturalem dominum tuque adversarios et homicidas impiissimos aggre-
suum impiissimi servi tradiderant. Et nimirum ab expugnare et Deo volenle evincere, et nulli
di,
inimicis suis fidem et juramenta,qu« nulla illisde-
reorom parcere ad vitam, nec aliquo suo ingenio
bebant, qursrebant sibi snlubriter observari, qui educereet salvare reos.sed disperdere et communi
dornino suo flt patri totius comitatus mortemintu- procernm judicio agere ad bonorem repmi et ad
lerant. Justius ergo ii, qui consulem dilexerunt, »umn,uiuuuiiuunum
salutem babitantium in
- * > eo.simul uuiiuriiiaveruni
iii ru,ciiiiui confirmaverunt :

etiam in morte, quid ad vindictam convencrant

et C salvis quidem rebus civium el suis,el salvaomnium
et ibi suslinuerunt metus, vigilias, vulnera,agres re, qui in obsidione laborarent pro morte consulis
sus omnia quaa in obsidione perpeti solent ad-
et vindicanda.
versa; justius inquam, obtinuissent castrum et 55. Quarto
Idus Mirtii Sabbato, edictum exiit a
thesaurum et comitialia post domini sui mortem, principibus, ut castrum ex omni parte, qua acces-
quam traditores pessimi.qui utrumqueet locum et sum haberent, invaderent omnes, qui in obsidione
ciiviliaa loci destruxerant. Hujusmodi ratione seepe conssdissenl : etquidemcircameridiem armaverant
colloquebantursibi obsidenteset obsessi.Atobsessi se milites simul cum civibus,et circuibant impeten-
solamin responsalibus suis excusationem traditio- tes igne portas castri. In qno aggressu posticum,
nis prsetendebant. quod juxta domum praepositi stabat, incenderunt.
53. Sexlo Idus Martii.feria quintaad obsidendum Cseterum cum ma.jores
portas castri invaderent,
accucurril castellanus (163)ex Ghendt cum suapo- subducta feni et st.ipularum aridacongerie,et accito
tentia et frater Baldevini ex Alst, nomine Ivvan. milite.qui ignem s'ipnlisingereret,abintus castrum
Nocte igitur praeterita ejusdem feriae quintae, quia lapidibus, sudibus, la-iceis, sagittis obruti sunt hi
Isaac se conscium sceleris sciebal et damnabat qui aggrediebantur ilaut quasi molaribus petris
:

(urgebatenimoumtimormortis)cum solo armigero D apropugnarulis dejecti innumeri laesi etconnuassa

o.,«„,,P....:i.
suo aufugit, _:„.,!
simnl „i
et
,:.__
uxor ejus _i : ..
et «ervi et
,-
pedisse-
...
galeas
. .

et scuta.vix a
ti portarum testudine,sub qua
quoe universaque familia ipsius.et uhi contigit eos latitabant ut incendia administrarent, cum salute
manere in tam arcto noctis autugio latuerunt do- : vitae aufugerent.Quemcunque igitur persequebatur
mum quidem et curtem et mnjorem supellectilem et lapisabalto dejectus,quarta3cunque fuisset virtutis
reliquas res,quas bactenus polenter etlibere posse- el virium,passus est sui ruinaro gravissimam.itaut
derant,desertas et sine consilio in praedam hostihus totus prostratuset confractus.moribundus et exani-

(16l)Idest jaculari, phraai Gallica tirer. Ita et

can. S, n. 61.
(162) Stjmis Castellanus Gandensis litleris dona-
tionum B. Caroli subsignavit.
(163) Gualterus n.49 tradit domum Isaaci a pro-
prio fratre Desiderio incensam, scilicet adjuto ab
his militibus in ejustutelam advocatis.
(164) Butelgir Belgis bulelier, Francis boutilier,
vos a butone seu bultono deducta.Apud Anastasium
Bibliothecarium « Leo III papa ferit buttonem ar-
genteum cum canistro suo.» Hinc buticaelbuticula,
uli etiam Inifellarius et buticutariu*, qua voce Binc
marus aliique sunt Uii e-t significatur ceconomus,
promus-condus,seu pincerna,ut mox patebit.
 ;

!)73 (iUALTERUS ET 8ALBBKTU3 DE VIT A BT MART. B. CAROLI BONI. 976

mis cadcret. Qua infestalione armiger unua aforia X justissimc dolens pro morte domini sui conBulis
sagittu traiectus cor cxpiravil.Tumultus et clamor cum sua potpntia ad ob«idionem.

utrinque grandis, ct gruvisaimus congreesus.fuit, 57. Septimo decimo die unte Kalendas ApriKs,
Itridor quoquearmorumetfragor in altioriaeris re- feriaquarta (160) cum sanctilicutus, in nocte S.
perctitiebaturconcavitutc.lnferebulurtandero|pugna Gertrudis (167).comitissa Hollandeusis ad obsidio-
vespei tinotempore et cum nihil praeter mortem et
; nera accessitcum (iliosuo,etmultarnullitudiiiecum
damnura obtinuisscnt aforis, substraxerunt se a ipsa. Sperabat enim omnes obsidionis priDcipes
muriscl propugnaculiscastri.ct collecla mullitudi- electuros filium ejua in comitem, eo quod illud ei
nis suee parte.de futuro noctis periculosollicitaban- civea nostri et plures principum suggessissent.

tur,de quo aggressu obsessi magis etmagisanimati Habebat quippe magnas gralias eis comitissa, et

sunt, co quod invasores suos,tot ruiniset vulneri-

laborabat omnium procerum animos convertere in

amicitiam sui,dando et promitlendo uiulta.Qua die

bus infcctos, a muris propulsos vidissent.
Froolsus et Bolduvinus ex Somerenghem milites
CAPUT VIII.
quasi a Willelmo Iprensi se venisse simulabant
V ires obsidentium auc/x.Accessus comitissse Hollan-
dix. Reliquiae etemplodelatx.Caslrum ab obsessis denuntiantes principibus obsidionis regem Francia;
munitum. n dedisse comitatum ipsi Willelmo lprensi, etsuper
56. Tertio IdusMartii Dominica eub specie pacis hoc universossollicilos reddidit.qui filium comilis-
utrobique observabatur.Priore die ante IdusMarlii saj praefata^ eligendum spoponderant. Astute ergo

feria secunda et feria lcrtia postea convenerunt hujusmodi mendaeium etsimulute milites illi pro
Burgenses exGhend.et avidissima turba praedonuin veritate annuntiaverunt, ut ea astucia differrent
simulcum ipsis ex ciicasibi adjacenlibus villisad concessionem principum obsidionis de suscipiendo
obsidendum.Nam proipsismaudaverat Castellanus filio pra;dictae comitissae in comitem. Quo audito,
ipsorum, ut collecta virlule et comuiuuione sua, principes indigne ferebant, si forteverum fuisset.
armati et ad pugnandum insultum facerent ad cas- Willelmum Iprensem coinitatu a rege donatum.
trum singulariter et pcr se, utpote viri gloriosi in Conjurabant ergo et fide sese taxabant nunquam,
cerlamine etpugnae habentes scientiara demoliendi sub illo comiteFlaudriae manente,sese militaturos:
obsessos. Cumque sese singulariter in obsidione nam omnibus suspectus erat et notatus intraditio-

insultum facturos audissent, associaverunt sibi nem domini consulis.

universos sagittarios et ingeniosos operum arti- 58. Sexlo decimo Kalendas Aprilis feria quinta,

fices et audaces raptores, homicidas, latrones et canonici S. Donaliani in meridionali parte castri
quoscunque praesumptoreB in omne belli nefas, per scalas muro9 conscenderunt, in qua parle
atque triginta plaustraoneraverunt armis;pedeset ^ sanctorum et reliquiarura suarum
scrinia.el feretra
equo accurrebanl,sperantesseobtenturos maximum emiserunt,accepla principum super hoclicentia et
pecuniam. si forte se sibi redderent obsessi. Erat consensu, traustuleruntque iu ecclesiam B. Chri-
quippevalidus et infinitusexercitus eorum.Quicum stophori, quas inmedio fori consita est.cortinas et
juxta portas suburbiiaccesissent, violenter ingredi auleariaquoque tapeta.cappas palliatas et sericas,
ausi sunt:sed in faciem restitit eis omnis obsidio- vestes sacras, et librorum aggerem et utensilia
nis, quue iutro occurrobat, multitudo, et pene templi,et caetera quae depertinentia ecclesiae erant,
pugnatum fuisset undique, nisi quod sapientiores elala sunt.De redditibus comitis brevia et notatio-
sese composuissent in utraque acie.Nam datisdex- nes, quae praepositus sibi et suo conscrvaverat
tris el acceptis, fide et sacramento juramenti sese Wiilelmo Iprensi, quia fortunam suam prorsus
taxabant, quatenus eadera intentione eisdemque mutatam vidit.intervenlu Froraoldi sunioris efferri
armis, et eodem consilio in obsidione cum ipsis perpessus est, sicut omnia sanctorum scrinia et
jungerentur,salvo loco etrebus nostrorum civium, armamenta templi invitus permisit auferri. Stabat
atque vernaculos etsagaces inpugnasecum tantum igitur ecclesia S. Donaliani sola el deserta tandem
retinerent, alios vero retrorsum remandarent. In- relicta traditoribus, qui in ea scortum haberent et
gressi sunt ergocum maxima multitudineGenden- D cloacaria sua, et coquinas, et furnos et omn la ;

ses illiet compleveruntlocum circacastruin.Deinde immunda imraundi agerent. Jacebat quoijue

paraverunt operatores et artifices eorum scalas, ipse piissimus et Dei servus Carolus comes solus
quibus muros conscenderent. Eodem temporc rever- adhuc in loco,quo martyrium susceperat, relictus
sus esl (165) Razo Butelgir a S. ^Egidto, et venit suis traditoribus.Igitur postquarn elata sun: omnia,

(165) Hicest Razo de Gavera, qui plurimis diplc-
matibus B. Garoli et successorum comitura subs-
scripsil,etiam subinde Razo butellarius et Razo yin-
cema. Est Gavera in agro Alostano.
(166) Hoc est initium ruissaj feriaiv post Domini-
cam 4 Quadragesimae, quae feria x anno in noctem,
ut hic dicitur,sive vUjiliam sanctxGertrudis incidit,
(167) Uaec est Potronilla, ducis Saxoniae filia.nu-
pta Florentio II, comiti Hollandiae, cognomento
Crasso.quo in flore a?tatis anno 1122 mortuo, ha3C
vidua pro suo Diedenco VI,regimen comitatus
filio
sibi crediti,tulorionomine,strenue acsuprasexum
adminislravit. A morte :n monasterio Heinsburgenei
a se constructo, honorifice anno 1144 sepulta.Silet
Mejerus de accessu hujus comiiissai de quoerrore ;

id est 16 Martii. reprehenditur a Scriverio.

 977 VITA ALTERA AUCTORE GALBERTO. 978

quae permissa sunt efferri, canonici flontes, et sinc A. videbatur fuisse plures.qui tot ab intro vulneribus
consucta veneratioae portabant reliqnias sanctorum icficeret, et nunquam cessaret. Cumquc ipse ad
in dolore et suspiriis et planclu. Nullusque prreter obsidentes traheret,tractusipsiusdiscernebatur ab
olerum,et paucos in efferendo ea sucra permissus omnibus, quia vel perculeret gravi vulnere nudos,
est ad muros ecclesiae : utrobique enim slabant vel ,jactatasagilta,quos persequebatur armatos sine
armati pracavenlcs sibi, et intcr tot urma tamen vulnere contusos, stupefactos in fugam vertcbat.
sanctos venerali sunt. pacem et viamen latoribus Adfuit etiam cum reisillis miles Weriot,qui a tom-
sanctorum offerendo.Extranea fuit qasdam et rara porc juventaesuaj furetlatro mansorat.hicstragem
valde talis processio, in qua Algerus camerarius maximaminterextra mnrosinsulturn facientesfece-
praepositi cappamjuxla morem clerici indutus, rat in obruenda et dejiciendo lapides, qui sola
crucem ferebat.Nam cura vitae desperaret.tali dis- manu sinistra utebantur.Ad hoecvero nefanda inli-

simulatione cvasit.Indoluerunt ergo omnes boni et coadjutorum infra muros nu«

nitus erat reorum et

universi civium detali rerum eventu: laeti quidem merus, die ac nocte vigiliis, pugna, insultibus,
quod reliquias sanelorum obtinuissent.qui in prae- iabore quoque diverso desuJantium. Nam portas
dam inimicis et raptoribus loci relictae in ecclesia castri terrse et lapidum etfimorum comportalioni-
fuissent.si remansissent, sicut cum captione castri g bus introrsum humaverant ab imo usque ad sum-
et invasione ecclesia? postmodum apparuit. mum ne exustione et incendio portarum factoad :

59. Et notandum quod inlanto tumultu rerum et eos forteingrederenturaforis.Uliqueappositis igni-

tot domorum incendiis, quae per ignitas sagittas bus in parte orientis, porloe grandes pene perustee
nocte lectis suburbiorum injecerant ab inlus, et fuerant, ita ut foramen maximum patuieset, nisi
otiam latrunculi exterius,ut sibi aliquid furarentur praedicta materiarum mole obserassent. Tandem
et inter totnocliuni pericula ct tot dierum certa- cum intrinsecus exitusportarumlapidibus ot terrae
mina.cum iocum scribendiegoGalbertusnon habe- aggerious obruissent,aforis destruxerant utrobiquc
rem, sumrnam rerum in tabulis notavi, donec ali- pontes, tam obsessi quam obsidentes; qui ad cas-
qua noctis vel diei cxspectata pace, ordinarem trum directi olim fuerant.etita nuilus adilus relic-
secundurarerumeventumdescriptionemproesentem, tus est inimicis, vel exitus obsessis.
et sic secundum quod videtis et legitis, in arcto 62. Igitur cum securos fecissent se obsessi in
positus fidelibus transcripsi neque quid singuli : exitibus suis, instabant obslruere fores templi ad
agerent prae confusione et infinitatione notavi,sed meridiem domus comitis, quae exibant in
et fores
hoc solum intenta mente notavi,quod in obsidione castrum, foresque quae a claustro se porrexerant in
communi ediclo et tacto adpugnamet ejus causam -, castrutn: ut si aliquo3Uo inforlunio curtemoomitis
_ __. .. „j I ;. _i (j J.J. • .• J •••
congestum
.

est,
.

atjue ad hoc quasi ;

me ;
invitum, ut l
perdidissent.sese reciperentin domum comitiselin
scripturs commendarem, coegi. domum praepositi.simulque in refectorium etclau-
60. Scalajigiturstructura taliserat.Primum lalior strum fratrum et infra ecclesiam. Slabalautem
seala cum suis claviculis fabricata est,juxta altitu- ecclesia B.Donatianiaedificata in (169) rotundumet
dinem murorum castri.Adextris et a sinistris vero altum,contectafictitioopere,olli3 et lateribus cacu-
conseptae sunt virgajtenacissims ad modum parie- minata.Namolimtegumenecclesiaslignorumcompo-
tis.In fronte vero scalae consimilis paries consertus silione astruebaturet elevatamateriacampanariiin
est, super qu;\m scalam altera scala strictior et altitudinem artificiosum opus eadem susceperat
longior simili opere constructa super imposita e3t basilica. Undede honeslatissuas fulgore praeemine-
jacendo, ut post erectionem scala? majoris minor bat.velut regni sede3,et in medio patria^ securitate
scala inframurum laberetur,atquepariete3dextror- et pace.jure et legibusundique terrajpatribussalu-
sum et sinistrorsumet in fronte conseptLin defen- tem et justitiamdemandans.Quippeignisdiapendio,
sionem ascendentium undique starent. omnis liguorum materies consumpta est olim, et
61. Hic non est praetereundum, quod plures in- ideo contra ignis molestiam lapideum et tale opus
clusi fueraat intra castrum, qui in morte comitis confinxerant ex ollis et lateribus, quod elementum
rei non fuere opere vel consensu,sed vel intercepti D igneum esurere non potuisset. In parte quoque
erant simul cum reis, eo die quo clausi sunt infra ejusdem lemplioc^identem versus,turris forlissima
muros primum. Itemque plures erant, qui sponle in eadem templi essentia altiore statura eminebat,
introierant simul cum sceleratis, qui licet in opere in supremis dividens se in duas turrea acutiores.
etmaterialioccisionenon adfuissent.assentiebantur Murus quidem circumcinxeratetdomum pra^positi
tamen reis. Ilemque plures et in prima et subse- et dormitorium fratrum et claustrum et pariter
quentibus obsidionis ingressi erant diebus causa omne illud castrum,atqueille murus,quem tandem
pretii et lucri. Interquos immanis et in sagittando obtinere sibi praesumpserant, propugnaculiset cir-
sagax et velox tirunculus unus, nomine (160) Ben- cumcursu ad extrapugnandumaltior et fortiorsta-
kin, aderat.Hio circumibat muros pugnando,modo bat.Et quanquam in se murus fortis.et ascensoria
hac modo illac discurrens, quandoque solus ipse lirma fuissent,elaborabant nocteet diesese tutiores

(168) Infranum. 117 et -119 CoCerellus cognomi- (169) Cura scilicet posterior pars templi necdum
natur,ubi deejus fuga et supplicio agitur. esset adjuncta.
«79 i,i Al.i, RUfl ll' OALBBRTUfi DE VII A l/l MART. B. CAROLl BONI. ubu

inlrinsecus reddere, qui pu^nbiuros ee iuie oOBtn A tioera libeitatem jam u castro.et deinde, instituta
univeraum mondum auiodo intellexerant. eis pnna pro tum immani facinore ;'b epiaoopoet
magistratibus.abeant inexeiliurn rpetuum.ut sic p,
LPUT ix quoquo modo incilicio et paniLeutiaDeomereantur
CoUoijuui inUr /itirtes de COmposUione irrila hiterce- reconciliari, quem frraviter nftcnderunt. Nos vero,
ptum catlrum Fuga absessorum in lemplum. ego et prajpofcitus.el Robertoa puer,cum hominibus
63. Tuuc landem raminiaci poterant proverbii noslris parati sumus secundum universi gcneris
sui : m Siiuterfeceiimus Cuioluui.quis vind.eaturus judioinm Sdlisfacer.;: omniboe, quod innocentes su-
veniet illorom ? » l^t vereinflniti eorumad
erunt.et inus ab opere et consensu traditionis, et super hoc
vindicandnm venientium ineertue hominum praeter innucentiain nueirum probareomnimodo parati su-
Dcuiu numerus crat, et ideo, quis, nouicii ioterro* mus, si quis sub ccRlohominum dignelur suscipcre
gutivjmet iutiiiitumii) provcrijioeorum vim rectam probationis nostraeargumcnta.Dominus meusprae-
el plenam oblinuit.Et sciendum quia miliLes illi positus coram universo clerosu.fi innocentiaeproba-
atienui intuBquidemcum reia l'uere,quibua semper uonein quantumcunquegravem se facturum olfert,
aaiinus cxeundi velexiraa muiu cadendi et labendi eoquoti conscientiam suam mundam testetur. Re-
erat promptior,si forle lucum babuiesent; eo quod quiriinus iteruin u vobis ut salva vita el membris
communiter suh nota tradituruin ascriberentur, suis permittatis nepotibus reis et in traditione no-
quicunque obsessi iuul cum rcis.Quo iescito prin- tulis habere in exsilium eundi libertatem, et nobis
ciucs ubsidioni»,culiccLiscoii£iliariis et oplimalibus verae probaliouis senteutiapurgari,militibussecun-
majoriprudentioe.accesseruut ad muros,et i.si sunt dum jus saeculare,clericis secundum scripla divina
colloquio cum omnibus iutro obsessis. Jusserunt examinari liceat. Quod si fieri abominaveritis, vo-
igitur bibi ad sptctaculum murorum evocari illos lumus melius sic obsessi simul cum reis vivere,

obsessos qui rei loii fuerunt,etobLulerunteis iicen- quam ad vos exire et turpiler mori. »
tiam et potestalem, si vel!ent,exeundi ab obsessis, 65. Cumque complesset orationem castellanus
salva vila et membriscorum,quorumquidem aperta Hukel.exorsus est quidam militum obsidionis, no-
foret innocentia. Caeieruro praeter reos, si aliqui mine Walterus, respundere praedictis « Nullius :

exire vellentetprobaieiunucentiamsuamsecundum beneliciimemores essevestri,nuliiusque dilectionis

judicium principuui, eudem hbertate exirent. Reis
vero nulla dispeusatione subvenirelur, qui tantum
facinus.el aute hoc inauditum perfeeerant crimen,
imo inuudito plectcrcutur externiiniu, et ante hoc
inaudita iiiurieudi ucerbitale. Igitur secundum edi- C regni, et regalem aulam ipsius injuste possidetis,
ctum et paclumhujusmodi exierunt perplures,quia
eorum erat apertu innocentia, aut parati fuerunt,
quibus minus credebatur, probare innocentiam.
64. Tandem pramositus vullu trisliore et omis?o
majestalis suoc rigore el superbia,
antiqure ve=tigia jure observaredeinceps dcbemus,
quidominum comitem traditum, a nobis sicut di-
gnum iuit tumulandum et deQendum,violenter se-
clusistis,simulquecum reisparticipastis thesaurum
impiissimi traditores doroini vestri,ad quos amodo
nihil pertinet de regno et comitalu. Omnia euim
tam viiam propriamquam rem extrinsecaminjuste
possidetis, quoniam quidem sine fide,sine lege vos
mente conster- iecistis ldcircoomnesChristianinominis profes-
; et

natus accessit adcolloquium,etfrater ejus castella-
nus Haket usi sunt humili ratione in verhis hujus-
modi. Responsalis quidcm praepositi et omnium
obsessorum erat castelianus Haket, qui solus pro
omnibus loquebatur, et respondit ila principibus
« Domini et oimici nostri, qui nostri miserentur, si
ahter nobis accidissetaliquo vostigiodilectionis an-
tiquce, debent pielatis officia erga nos exhibere,
quantum poterunt, salva honore suo et facultafe.
Rogamus ergovoset obsecramus, principcs tcrrae
hujus,et mementote quanlae diieclionisbonu cunse-
culi iueritis a nobis: miseremini nostri,qui mortem
dumini comilis vobiscum conquerimur, deflemus,
reos damuamus, et piorcus expelleremus a nobis,
nisi quod nostri sanguinis propinquitatem inviti
quidem servaruusinipsis.Tamenobsecramus poten-
tiaui vestram, audite nos super nepotes nostros,
quos reos dicitis : ut liceat eis per vos
sorescontra vos armastis,quouiam principem terrae
hujuspro justitiaDei ethominumtradidistisinsacro
Quadragenario, in sacro loco,in sacris orationibus
Deo prostratum.Itaque deinceps fidem et hominia,
; quashactenus vubisservavimus, exlestucamus\f /U),
damuamus, abjicimus. » AderaL huic collocutioni
lotios obsidionismullitudo,quistatim tinita respon-
sione ista.irreptis fesLucisexfestucaverunt illorum
obsessorum hominium, fidem et securitatem, et
rj separali sunt ab invicem colloq^entes sibi animo
irato et obstinato,utrobiquehinc adexpugnandum,
illinc ad resistendum.
66. Eudem die ab armigeris abbatissae Aurinia-
censis ccenobiiaudivimuseventumlsaac,quieadem
nocte qua fugerat,cum se credidisset venisse Gan-
davum, venerai juxta lprum.Fugit ergo inde usque
in Steenvordam viilam Widonis generi sui (171),
exeundi ob- ubiacceploconsilio,nocte Tervanniamdescendit, et

(170) Exfesfucare, abdicare jus, possessionem, (171) sororii, quia ut infra num. 94 dicitur
Imo :

aut dominium,virga? aut festucae arreptione,ut mox « Wido duxerat uxorem, sororem Isaaci, neptcm
dicitur, et traditione sive abjectione.ut dixuuus vi praepositi. » Consentit Gualterus num. 49.
Februarii «d Acta B. Hildegundis pag. 9Z0.
981 VITA ALTERA AUCTORE GALBERTO. 982

lolenter et furtim raonachicum habitum assumpsit. A utrosque a pugna.et multa laesioneaccepta Genden-
Caelerum rurnor et requirentia universorum perse- ses exspectabant diem crastinum, quando universa
quebatur fugientcrr. ut nullatenus laterel, quin simul cum ipsis obsidio.violenter ereclis majoribus
statim veritatem rescirent.Igitur advocati Tervan- scalis, ingrederentur ad obsessos.
nia; tilius (172), cum Isaac resciret, irruit in clau- 68. Quarto decimo Kalendas Aprilis,Sabbato,cum
slrum fratrum, et reperit in cuculla latenlem in luce^eente rnane obsessi in diversa vexati parto ca-
psalmos ruminantem. Cuinque
ecclesia, et quasi stri, pugnas quotidianas membra dedissent
posl
captum eduxisset Isaac, virgis et vinculis coaclum quieti et cum paulispcr securiores forent, quod
;

flagelhtum constrinxit ; et ita extorsit ; ab eo, ut hesterno die egregie pugnussent contra forinsecos
rcos in comitis traditione proderet. Et rcspondit Gendenses (namque eu securitate vigiles inurorum
confiten3de se,et aliis notninntim reis,superaddens praeconalo die introierant in doraum comitis ad
plures fuisse,qui conscii sccleris et administratores ignem tepefacere se propter asperitalem frigoriset
fuissent reorum, tradenlium actualiter comitem, ventorum, in vacuum relicta curte castri), civcs
B 'hicet gladio maleriali. Subjunxit qucque de con- noslriiu meridionalipurte.qua sanctorum reliquiae
juratioae proditionis sme cum Bosiardo et Willelmo elatae fuerant, intro conscenJerunt per subtiles sca-

ex Wervi, Ingranno de Esna et Roberto Puero, las et latrices,quas solus homo ferret.Intus quippe
R
Wlfrico fratre praepositietpaucis9imulannumeratis sine sonitu et clamore sese collegeruut in magnas
homieidis pessimis. Et retulerunt aliqui dixisse acieset praamunilas ad pugnaudum.Stalinique ordi-
Isaac, in suffossione unius quercus in porrerio,do- nabant ruinores inter se ituros ad portas majores,
mui suoe adjuncto, pecuniam radicitus abscondisse, ut tcrraj et simul lapidum congeriem sustollerent a
quam milites loci nostri perscrutando et circum- porlis el introitum fucerent extra consistentibus uni-
quaque fodiendo usque in viscera lerrae ibant fru- versis, qui hoc factum adhuc ignorabant. Portam
strati. quoque unam castri in parte occidenlis repererant
67. Quinto decimo die ante Kalendas Aprilis, clausam firmiter clavis et sera ferrea,nullaque lerra?
sext.i feria, adductae sunt scalae adversus muros et et lapidum objectione obrutam quara ideo liberam ;

impotebant utrobique sese sagittis et lapidibus. Illi observaverant.ut per illam reciperent et emitterent
vero qui scalas adduxere, clypcis defensi et loricas quos vellent traditores illi. Quam statim ipso ac-
induti progrediebantur. Multi equidem conseque- cessu gladiis et securibus nostri Burgf-nses aperue-
bantur ad spcctandum, quomodo erigerentur ad rnnt, ei, circa concitato clamore et strepitu armo-
muros scalae, eo quod ex viredine et humiditate rum,intrinsecus in turaultum el concursum contur-
graves essenl, ponderis magni, in altitudinem
et baverunt exercitum in circuitu castri.Igitur irruerat

habentes circamensuras sexaginta pedum hominis, G gravissima obsidionis manus intra castra ; alii ut
et in latitudinem pedum duodecim scala inferior,et pugnarent; alii ut raperent qusecunque infra reperi-
Bcala supcrior aimodum strictior, sed longior pa- rent ; alii ut intra ecclesiam ingresssi corpus B.
rumperexsMtit.Cumque trahebantur scalae, juvabat comitis Caroli obtinentes Gandavum transfcrrent.
manus, vox et clamor trahentium, et resonabanl 69.Tunctraditores illi,qui indo/no comitis gravi
clamores in aore altiori. Tunc Gendonses armata sopore soluti jacebant, terrore et clamore infinito
manu protegebant illosclypeis qui scalastraherent. rerum eventus, discurrebant
exspergofacti, ignari
Nam audito et viso tractu, obsessi supcr muros visum quidnam clamorum causa foret. Et cum re-
ascenderunt,etad propugnacnla prodibant,obruen- rum peticula sibi imminere cognovissent, prosi-
tes lapidura infinitos jactus et sagiltarum densitatem lientes ad arma instabant prae foribus exspectantes
cnntra scalarum attrectatores. Caeterum animosi congressum. Quidam ex ipsis in ingressu civium
juvenes et audaces, appositis parvulis scalis, quas nostrorum inter caslrum intercepti sunt ad unara
decem hominos solcbont ferre, volentes praevenire portarum, milites quidem plures quibus custodia
iniultum majorum scalarum,asconderuntad murum earumdem portarum deputata fueratin parteorien-
unus postalium sed cum aliquis in summitatem
; tis.qui cumingressis civibusluraultum subeuntes,
ascensum et super murum intentaret, illi qui ab j) cum nihil ulterius possent,sese reddideruutmiseri-
intus latitabant, insidiantes ascensoribus, hastis et cordiae et pietati captivantium. Quidam vero eorura
conto et telis dejeccrunt heerentera in scala, ita ut diffidentesvitoe suee,sia eivibus