DENEY –III

DENEYİN ADI: SERİ ELEKTRİK DEVRESİNDE AKIM - GERİLİM

DENEYİN AMACI: Seri elektrik devresinde toplam akım ve toplam gerilimi kavrama
ARAÇ VE GEREÇLER: Güç kaynağı ,bağlantı kabloları, 5 adet ampul, 5 adet duy, ampermetre,
voltmetre, avometre, reosta.

DENEY BİLGİSİ:

V V V
1 2 3
K I1 I2 I3 L
A A A
1 2 3

IT
V

A
IT
VT

Şekil III - 1
Seri bağlı elektrik devresinde devreye pilden kaç amper akım şiddetti verilirse bütün devre
elamanlarının üzerinden geçen akım şiddeti de buna eşittir. Çünkü bütün elamanlar aynı kol üzerinde
bağlıdır ve devreyi dolaşan akım pilden salınan akımdır. Kısaca A Ampermetre’ sinden okuduğumuz
I değeriyle A1, A2 ve A3 Ampermetrelerinden okuduğumuz değerler birbirine eşittir. Bu bilgilerden
faydalanarak ;

İ: IT = I1 = I2 = I3 ……… eşitliğini yazabiliriz.

Bir elektrik devresinde kullanılan elemanlar harcadığı enerjiden dolayı elektriğin voltajında
kullandıkları enerji kadar bir düşüşe sebep olurlar. Bunu evinizde çeşitli elektrikli ev aletlerini
kullanarak gözlemleyebilirsiniz. Şekilde üç ampulün birlikte harcadığı voltaj pilden verilen voltaja
eşittir.
Voltmetrenin kolları arasında kalan kısmın voltajını ölçtüğünü biliyoruz.buna göre;
Şekil III-I deki V voltmetresinin göstermiş olduğu değer hangi noktalar arasındaki voltajdır?
Eğer pili görmeden sadece üst kola bakarsak V voltmetresi K-L noktaları arasındaki üç ampulün
voltajını ölçüyor diyebiliriz. Ampulleri görmezsek V voltmetresinin kolları arasında sadece pil
bulunur. Bu durumda voltmetremiz pilin voltajını gösteriyor. Peki sizce bu değer ampullere mi ait
yoksa pillere mi?
Bu değer her iki kolunda voltaj değeridir.
Yani
İİ: VT = V1 + V2 + V3 ……… eşitliğini yazabiliriz.
Şimdi İ ve İİ no lu denklemlerin doğru olduğunu deneyle ispatlayalım.

DENEYİN YAPILIŞI:

Bölüm-1:
Şekil III-1 deki devreyi kurunuz. Güç kaynağının anahtarını 12 volt konumuna getiriniz.
Reosta yardımıyla devreye akım veriniz. Elinizde yeterli sayıda voltmetre ve ampermetre yoksa bu
aletleri sadece ölçümlerinizi yapacağınız zaman devreye ilave ediniz. Ampermetrenizle IT , I1 ,I2 ve I3

1
akımlarını ölçünüz. Bu değerleri İ denkleminde yerine yazarak eşitliğin doğru olup olmadığını kontrol
ediniz.

İ: IT = I1 = I2 = I3

= = =

Bu deneyle seri devrede akım şiddetinin değişmediğini ispatlamış oldunuz.

Aynı deneyi reosta yardımıyla akım şiddetini değiştirerek tekrarlayınız. Ölçümlerinizi Tablo
III-I not ediniz.

= = =
= = =
= = =
= = =
= = =
Tablo III-1
Bölüm-2:
Bölüm-1 de kurmuş olduğunuz devrede pilden verilen V gerilimi ölçünüz. Bu sizin devrenizi
besleyen toplam voltajdır. Bunu güç kaynağının çıkışlarından veya Şekil-III-I deki V voltmetre
sinden de ölçebilirsiniz. Sonra voltmetrenizi kullanarak V1 , V2 ve V3 gerilimlerini ölçünüz.
Bulmuş olduğunuz verileri İİ denkleminde yerine koyarak eşitliğin doğruluğunu kontrol ediniz.

İİ: V T = V1 + V2 + V3

= + +

Eşitlik doğrumu eğer fark varsa bunun sebebi ne olabilir.

Deneyin bu bölümünde de seri bağlı devrede VT = V1 + V2 + V3 ……… olduğunu ispatlamış
oldunuz. Aynı deneyi reosta yardımıyla voltajı değiştirerek tekrarlayınız. Verilerinizi Tablo III-2 ye
yazarak karşılaştırınız.

VT = V1 + V2 + V3

= + +

=
= + +

= + +

=
Tablo III-2

Fizik Öğretmeni
Özcan DÜZENLİ
HENDEK LİSESİ 2002-2003 Ö.Y.