Professional Documents
Culture Documents
2- Lịch sử ngành dược
2- Lịch sử ngành dược
2- Lịch sử ngành dược
8/10/2022
Nguyễn Thị Thanh Hương - HUP
2. Vắc-xin đậu mùa (bệnh "đậu bò“)
5
Bệnh đậu mùa đã được biết đến như là một trong những
mối đe dọa tồi tệ nhất mà nhân loại đã từng phải đối
mặt, gây nên cái chết cho hơn 10% dân số (ở các thị
trấn và thành phố đông dân cư, con số này là 20%).
Người đầu tiên phát triển vắc-xin đậu mùa vào năm
1796 là bác sĩ Edward Jenner, người Anh.
Tới đầu những năm 1800, việc tiêm chủng vắc-xin đậu
mùa được tiến hành rộng rãi. Nhờ sự phát triển của vắc-
xin trong thế kỷ 19, đậu mùa là một trong những bệnh
đầu tiên bị xóa sổ khỏi hành tinh. Ngày nay, chúng ta
vẫn tự hào nói rằng “diệt trừ bệnh đậu mùa là một trong
những thành tựu lớn nhất của nhân loại”.
8/10/2022
8/10/2022
Từ khi có
morphin,
bệnh nhân đã
giảm được
đau trong
điều trị bệnh
8/10/2022
Nguyễn Thị Thanh Hương - HUP
5. Aspirin
8
Thuốc đầu tiên được chứng minh hiệu quả chống lại ung
thư là methotrexat. Năm 1950, methotrexat (sau đó được
gọi là amethopterin) đã được đề xuất như là một thuốc điều
trị cho bệnh bạch cầu. Tới năm 1956, methotrexat đã chữa
khỏi một dạng khối u hiếm gặp là choriocarcinoma (còn gọi
là ung thư biểu mô rau hay ung thư nhau thai). Trong vài
thập kỷ sau đó, những tiến bộ trong hóa trị liệu đã được
hiện thực và nhiều loại thuốc với cơ chế hoạt động khác
nhau mang đến những cải tiến đáng kể trong tỷ lệ sống
còn của bệnh nhân và giảm tỷ lệ tử vong. Tỷ lệ sống còn
sau ung thư tăng lên hiện nay là kết quả của sự phát triển
nối tiếp các phương thức hóa trị liệu cũng như các chương
trình phát hiện sớm ung thư được thực hiện bởi nỗ lực của
hệ thống y tế toàn cầu.
Các triệu chứng bệnh được ghi trên đất sét bởi
các giáo sĩ có từ khoảng 2600 TCN và đã có sự
phân biệt người bào chế thuốc và người chữa 8/10/2022
bệnh. Nguyễn Thị Thanh Hương - HUP
3. Dược học dưới thời
20
Trung Quốc cổ đại
Dược học Trung Quốc, theo thần thoại, bắt nguồn từ Thần Nông (khoảng
200 năm trước CN), vị vua cổ đại huyền thoại đã tìm ra và nghiên cứu tác
dụng của hàng trăm thảo dược. Ông nhận dạng chúng, rồi biên tập và
dược tính của chúng trong Thần Nông bản thảo kinh. Thần Nông đã tự
mình nghiên cứu bằng cách nếm nhiều loại thảo mộc, vỏ, rễ cây mà ông
mang về từ ruộng, đầm lầy, trong rừng và những thảo mộc, vỏ, rễ cây ấy
vẫn được công nhận là vị thuốc đến ngày nay, bởi lẽ vậy mà ông được tôn
kính như là ông tổ của y học Trung Hoa. Dựa trên “Bát quái”, hình ảnh
tượng trưng cho mọi hiện tượng, sự vận hành của vũ trụ. Các cây thuốc
có thể kể đến ở đây như là Cước điệp, Đại hoàng Chưởng diệp, Nhân
sâm, Cà độc dược lùn (Mạn đà la), Vỏ quế và Thảo ma hoàng.
8/10/2022
Nguyễn Thị Thanh Hương - HUP
Thần nông bản thảo: lịch sử
24
Trong lịch sử y học, cùng với sự phát triển của Đông y, Bản
thảo học cũng song hành tồn tại, trong đó Thần Nông bản thảo
kinh xuất hiện từ thời Hán, được xem là tác phẩm Dược học
sớm nhất còn được bảo tồn ở Trung Quốc hiện nay.
Sách Thần Nông Bản Thảo có lẽ được hoàn tất vào thời kỳ
Tần (221 – 206 TCN), Hán (203 – 220 TCN (có thuyết cho
rằng vào thời Chiến Quốc 475 TCN). Sách trước đó đã bị thất
truyền, chỉ còn được dẫn lục và bảo tồn trong cuốn ‘Chứng
loại bản thảo’… Sau đời Minh sách được in với nhan đề ‘Thần
Nông bản thảo kinh’.
Trong sách, ghi 365 loại dược vật, chia làm 3 loại là
Thượng, Trung và Hạ phẩm. Giới thiệu 365 loại dược
vật, chia làm 3 loại là:
– Thượng phẩm, 120 loại.
– Trung phẩm, 120 loại.
– Hạ phẩm, 125 loại.
– Thực vật 252 loại.
– Động vật 67 loại.
– Khoáng vật 46 loại.
Nguyễn Thị Thanh Hương - HUP 8/10/2022
Thần nông bản thảo: bố cục sách
26
Quyển một. Tự lệ
Quyển hai. Thượng phẩm: tổng cộng 120 loại thuốc quý,
có thể gọi là thảo dược không độc, chủ yếu nuôi dưỡng cơ
thể, tăng cường sức khỏe…
+ Kim thạch 金石部 (18): Đan sa, Vân mẫu…
+ Bộ thảo 草部 (73): Xương bồ, Nhân sâm…
+ Bộ mộc 木部 (20): Phục linh, Câu kỷ tử…
+ Bộ nhân 人部 (1): Phát (tóc) tu (râu)…
+ Bộ thú 兽部 (6): Long cốt, Ngưu hoàng…
+ Bộ quả 果部 (5): Đại táo, Bồ đào…
Quyển ba. Trung phẩm: gồm 120 vị thuốc có thể làm thần
dược, dược phẩm không độc hoặc có độc. Chủ về bổ dưỡng,
trong đó có vị có thể bổ hư, bồi bổ cơ thể như long nhãn,
đương quy, bách hợp…; có vị có thể trừ tà kháng bệnh như
hoàng liên, hoàng cầm, ma hoàng, bạch chỉ…
Bức tranh lịch sử về chuyến du ngoạn thu hái cây thuốc của triều đình Nhật Bản do Hoàng hậu Suiko chỉ huy.
“Masters, Wanders and the Society of the Art and Mystery of the Apothecaries of
the City of London” là hiệp hội đầu tiên của Dược sĩ trong Anglo-Saxon.
Ý tưởng về Dược điển chính thức mà được tham khảo bởi tất cả dược sĩ,
bắt nguồn từ Florence. Cuốn “Nuovo Receptario”, ban đầu được viết bằng
tiếng Ý, được xuất bản và trở thành tiêu chuẩn hợp pháp cho toàn thành
bang vào 1489. Đó là thành quả của hợp tác giữa Hiệp hội Dược sĩ và
Cộng đồng Y khoa – một trong những hành động mang tính biểu tượng,
xây dựng của các chuyên gia
41 8/10/2022
Nguyễn Thị Thanh Hương - HUP
42
TK 17, Dược trở thành 1 nghề độc lập với đại diện
là các nhà thuốc hoạt động như hiện nay.
Một trong những nhà nghiên cứu thành công trong việc
phát triển các hợp chất hóa học mới được tạo ra đặc
biệt để chống lại các sinh vật gây bệnh trong cơ thể là
dược sĩ người Pháp, Ernest Francois Auguste
Fourneau (1872-1949), người đã 30 năm đứng đầu các
phòng thí nghiệm hóa học trong viện Pasteur (Paris) nổi
tiếng thế giới. Công trình ban đầu của ông với các hợp
chất bismuth và asen đã nâng cao việc điều trị bệnh
giang mai. Ông đã tìm ra bí mật của người Đức đằng
sau một loại thuốc đặc trị cho bệnh ngủ; mở đường cho
nghiên cứu các hợp chất sulfonamide có khả năng cứu
người; và từ các phòng thí nghiệm của ông ấy đã ra đời
nhóm hóa chất đầu tiên có đặc tính kháng histamin
được công nhận. Công trinh nghiên cứu của ông đã đưa
các nhà nghiên cứu khác đến với các lĩnh vực nghiên
cứu hóa trị liệu rộng lớn.
44 Nguyễn Thị Thanh Hương - HUP 8/10/2022
12. Ngành
nghiên cứu
dược phẩm
Nghiên cứu dưới một hình thức nào đó đã tồn tại song hành với sự phát triển của ngành
Dược qua các thời đại. Tuy nhiên, sự tổng hợp hóa học của antipyrine vào năm 1883 mới
tạo động lực và nguồn cảm hứng cho việc tìm kiếm chuyên sâu các hợp chất hữu ích trong
điều trị. Được khởi xướng bởi người Đức, những người thống trị lĩnh vực này cho đến Thế
chiến thứ nhất, những người dẫn đầu trong lĩnh vực nghiên cứu dược phẩm mà sau đó linh
vực này được “chuyển giao” cho Hoa Kỳ. Lĩnh vực nghiên cứu dược phẩm ra đời vào cuối
những năm 1930 và đầu những năm 1940; phát triển ổn định kể từ đó và được hỗ trợ bởi
các nhà sản xuất dược phẩm, các trường đại học và chính phủ. Ngày nay, lĩnh vực này yêu
cầu, sử dụng các kỹ thuật và nhân viên được đào tạo từ mọi ngành khoa học để tìm kiếm
không ngừng các sản phẩm thuốc mới có thể cứu sống và mang lại sự sống.
45
8/10/2022 Nguyễn Thị Thanh Hương - HUP
13. Sự ra đời của
ngành Công
nghiệp Dược
50 8/10/2022
Nguyễn Thị Thanh Hương - HUP
Vua Mithridates VI – Vị độc chất học hoàng gia
51 8/10/2022
Bức họa của Jaques Louis David năm 1787 mô tả người thành Athen phạt tử hình một triết gia
nổi tiếng bằng cách uống một tách nước độc cần.
- Nọc rắn
- Thạch tín
- Phụ tử
- Hỗn hợp thạch tín, cà dược, phụ
tử, thuốc phiện – thứ độc hắc ám
Damian (dược sĩ) và Cosmas (bác sĩ) - Cặp sinh đôi trong ngành Y-Dược
2 anh em sinh đôi người gốc Ả Rập, theo đạo Chúa, đã mang lại đồng thời niềm an ủi cho
tôn giáo và kiến thức về bệnh tật đến cho những người bệnh đến với họ. Sự nghiệp của họ
đã chấm dứt vào năm 1030 do Tử đạo.
Trong hàng thế kỉ, họ được chôn cất ở 1 ngôi đền ở thành phố Syrian ở Cyprus. Nhà thờ
được xây dựng nhanh chóng ở khắp Rome và các thành phố khác nhằm tôn vinh họ. Sau khi
được phong thánh, họ trở thành vị thánh đỡ đầu của ngành Y và Dược.
Chỉ trong vài năm ngắn ngủi, Carl Willhelm Scheele đã công bố
cho thế giới những phát hiện mà mang lại cho con người những
lợi ích tuyệt vời. Tuy vậy nhưng ông chưa bao giờ quên rằng ông
xuất phát là 1 người dược sĩ. Được ủng hộ bởi những thầy giao
tài hoa, tất cả những phát hiện của ông đều được thực hiện ở
nhà thuốc ở Köping, Thụy Điển, nơi ông làm việc từ một người
học việc, một thư ký và đến tận khi ông là chủ nhà thuốc. Với tài
năng thiên bẩm hiếm có, ông đã thực hiện hàng ngàn thí nghiệm,
phát hiện ra oxygen, chlorine, nitroglycerin, glycerin, prussic
acid, tartaric acid, tungsten, molybdenum, và nhiều hợp chất
hữu cơ khác mà xuất hiện ở trong ngành công nghiệp, sức khỏe
và trong nhu cầu của con người hiện nay.
Tượng của Carl Wilhelm Scheele tại 8/10/2022