VIÊM KHỚP

DẠNG THẤP
Bs Nguyễn Ngọc Thương
BM Bệnh học lâm sàng –
Khoa ĐD KTYH
MỤC TIÊU

1. Hiểu được định nghĩa và yếu tố nguy cơ của

bệnh viêm khớp dạng thấp
2. Nắm được các triệu chứng lâm sàng và cận
lâm sàng bệnh viêm khớp dạng thấp
3. Nắm được các tổn thương ngoài khớp và di
chứng của bệnh
4. Vận dụng được tiêu chuẩn đánh giá viêm
khớp dạng thấp theo ARA
Định nghĩa

Vieâm khôùp daïng thaáp laø beänh lyù vieâm moâ hoaït dòch ôû
khôùp keùo daøi gaây aên moøn xöông, phaù huûy suïn vaø maát
toaøn boä caáu truùc cuûa khôùp.

Tiến trình viêm:

Sưng
Nóng.
Đỏ.
Đau
Mất chức năng
VIÊM KHỚP DẠNG THẤP

ĐỐI XỨNG
MẠN TÍNH
KHÔNG BiẾT NGUYÊN NHÂN

Bệnh đặc trưng bằng sự thay đổi màng bao hoạt

dịch  kết quả gây biến dạng và mất chức năng
khớp.
Dịch tể học
Bệnh phổ biến trên thế giới

Nữ > Nam 3:1

Tuổi khởi phát : đỉnh 30 – 50 tuổi.

Có thể xảy ra ở trẻ con và người già.

Khoảng 1% dân số người lớn (UK/US)

Trong vòng 3 năm sau khi chẩn đoán,

nếu không điều trị , bệnh sẽ gây ra tàn phế vĩnh viễn
YẾU TỐ NGUY CƠ
Nöõ giôùi.
Tieàn söû gia ñình coù ngöôøi bò vieâm khôùp daïng thaáp.
Lôùn tuoåi.
Tieáp xuùc vôùi silic.
Huùt thuoác laù.
Uoáng caø pheâ nhieàu hôn 3 ly moãi ngaøy.
Di truyền
NHỮNG YẾU TỐ GIẢM BỆNH
 Söû duïng vitamin D.

 Uoáng traø.

 Söû duïng thuoác ngöøa thai.

 Khoaûng 75% tröôøng hôïp phuï nöõ bò beänh coù caûi thieän
trieäu chöùng quan troïng trong thai kyø, nhöng thöôøng taùi
phaùt trieäu chöùng sau khi sinh.
BIỂU HIỆN LÂM SÀNG
- Beänh khôûi phaùt töø vaøi tuaàn ñeán vaøi thaùng vôùi
nhöõng trieäu chöùng baùo tröôùc nhö : aên khoâng
ngon, yeáu, meät. Moät soá tröôøng hôïp ( khoaûng
15%) beänh khôûi phaùt raát nhanh.
 Ñau vaø cöùng khôùp ôû nhieàu khôùp. Khoaûng 1/3
tröôøng hôïp beänh nhaân chæ khôûi ñaàu beänh ôû 1
khôùp hay coù theå ñau ôû vaøi khôùp raûi raùc.
 Khôùp thöôøng bò beänh nhaát laø khôùp coå tay, khôùp
lieân ñoát gaàn, khôùp baøn ngoùn. Khôùp lieân ñoát xa
vaø khôùp cuøng – chaäu thöôøng khoâng bò beänh.
Biểu hiện lâm sàng
- Khôùp bò beänh thöôøng söng, ñau khi sôø, noùng
nhöng khoâng bò ñoû da vuøng khôùp beänh.
 - Coù theå coù noåi haïch ôû vuøng treân roøng roïc, haïch
naùch hay haïch coå.
 - Teo cô , yeáu cô nôi khôùp bò beänh.
 - Cöùng khôùp vaøo buoåi saùng, keùo daøi ít nhaát
khoaûng 45 phuùt sau khi baét ñaàu cöû ñoäng khôùp.
 - Beänh nhaân thöôøng giöõ khôùp gaáp nheï ñeå giaûm
ñau do caêng bao khôùp.
 - Coù theå coù soát nheï, meät mỏi.
TRIỆU CHỨNG
 Sưng khớp
 Cứng khớp vào buổi sáng
 Có tính đối xứng

 Lệch trục
 Bán trật khớp
 Biến dạng
 Biến dạng hình chữ Z ngón tay cái
Các khớp thường bị bệnh
Khớp thái dương hàm 20-30%
Cột sống cổ 40-50%
Vai 50-60%
Khuỷu tay 40-50%
Cổ tay 80-90%
MCP 90-95%
PIP 65-90%

Hông 40-50%
Gối 60-80%
Cổ chân 50-80%

MTP 50-90%
CẤU TRÚC KHỚP BÌNH THƯỜNG
VIÊM KHỚP DẠNG THẤP
Normal knee Damaged Knee
Yếu tố thấp RF
Yếu tố thấp dương tính khoảng 80% trường hợp
Ngoài ra có thể hiện diện trong nhiều bệnh khác  độ
đặc hiệu không cao
Anti-CCP

 Độ nhạy (65%) & độ chuyên biệt (95%)

 Giúp tiên lượng bệnh

 Mức độ nặng
 Biến đổi ăn mòn xương trên phim X quang
 Dự hậu xấu
Anti- CCP
Specificity Sensitivity

RF + 75% 60%

Anti-CCP + 96% 75%

Anti-CCP + RF + 99% 80%

Linn-Rasker SP, et al. Ann Rheum Dis 2006;65:366-71

Biểu hiện ngoài khớp
 Thiếu máu
 Sicca syndrome
 Viêm màng ngoài tim
 Viêm màng phổi / xơ hóa phổi
 Nốt dưới da
 Viêm mắt
 Bệnh lý về thần kinh.
 Viêm mạch máu
 Lách to (5% - 1% là hội chứng Felty)
Nodule
Normal Lungs Severe Pulmonary Fibrosis
Hậu quả

Đau

Tàn phế

Mất hoàn toàn chức năng

Tử vong
TIÊN LƯỢNG

Tăng nguy cơ NMCT và bệnh lý mạch

máu não gấp 2 lần.
Tăng nguy cơ nhiễm trùng
Tăng nguy cơ bệnh lymphoma gấp 3
lần.
TỬ VONG
 Bệnh có thể giảm tuổi thọ 10 – 15 năm.

± 50% trường hợp tử vong sau 5 năm khởi bệnh (nếu

diễn tiến nặng)

 BN có biểu hiện triệu chứng ngoài khớp  tử vong có

thể tăng gấp 2 lần so với BN chỉ có biểu hiện tại khớp.

 Bệnh đồng phát và độc tính của thuốc có thể góp phần
làm tăng tỉ lệ tử vong ( là 1 trong những nguyên nhân
chính gây tử vong)
BỆNH TIM VÀ RA
 Tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim
TRẦM CẢM
# 40% bệnh nhân có trầm cảm
Đánh giá giai đoạn
 Sớm
 <3 months

 Kéo dài, mạn tính

 6-12 months

 Giai đoạn cuối

 Phá hủy cấu trúc khớp
 Mất chức năng
TIÊU CHUẨN CHẨN ĐOÁN VIÊM
KHỚP DẠNG THẤP 1987 THEO
ARA (American Rheumatism Association )

1. Cứng khớp vào buổi sáng

2. Viêm  3 khớp.
3. Viêm các khớp bàn tay
4. Viêm khớp đối xứng.
5. Nốt dạng thấp.
6. Yếu tố dạng thấp (RF) trong máu (+).
7. Thay đổi trên phim X quang.
TIÊU CHUẨN CHẨN ĐOÁN VIÊM KHỚP DẠNG THẤP 1987 THEO
ARA (American Rheumatism Association )

Chẩn đoán RA khi

 có ít nhất 4 tiêu chuẩn trên ,
 và các tiêu chuẩn phải kéo dài ít nhất 6 tuần.
TIÊU CHUẨN CHẨN ĐOÁN VIÊM KHỚP DẠNG THẤP 1987 THEO
ARA (American Rheumatism Association )

1. Cứng khớp vào buổi sáng

Cứng khớp vào buổi sáng và vùng chung

quanh khớp kéo dài ít nhất 1 giờ.
TIÊU CHUẨN CHẨN ĐOÁN VIÊM KHỚP DẠNG THẤP 1987 THEO
ARA (American Rheumatism Association )

2. Viêm  3 khớp.
Ít nhất 3 khớp bị viêm cùng lúc
được khám thấy trên LS.
14 vị trí khớp thường gặp cả 2 bên phải và trái
là: khớp bàn ngón tay, khớp liên đốt gần, khớp
cổ tay, khớp khuỷu, khớp gối, khớp mắt cá,
khớp bàn ngón chân.
 TIÊU CHUẨN CHẨN ĐOÁN VIÊM KHỚP DẠNG THẤP 1987 THEO ARA
(American Rheumatism Association )

3. Viêm khớp bàn tay

Ít nhất có 1 vùng khớp bị sưng ở

khớp cổ tay, khớp liên đốt bàn
tay hay khớp bàn - ngón tay.
TIÊU CHUẨN CHẨN ĐOÁN VIÊM KHỚP DẠNG THẤP 1987 THEO ARA
(American Rheumatism Association )

4. Viêm khớp có
tính đối xứng
TIÊU CHUẨN CHẨN ĐOÁN VIÊM KHỚP DẠNG THẤP 1987
THEO ARA (American Rheumatism Association )

5. Nốt dạng thấp.

Những nốt dưới da,

nằm trên vùng xương
hay ở phía mặt duỗi,
hay vùng gần khớp.
TIÊU CHUẨN CHẨN ĐOÁN VIÊM KHỚP DẠNG THẤP 1987 THEO
ARA (American Rheumatism Association )

6. Yếu tố dạng thấp (+)

TIÊU CHUẨN CHẨN ĐOÁN VIÊM KHỚP DẠNG THẤP 1987 THEO ARA
(American Rheumatism Association )

7. Thay đổi trên phim

X quang khớp

Hình ảnh ăn mòn xương, loãng

xương, hẹp khe khớp, lệch trục.
HẾT