9.

GAIA:GERRA HOTZA
1.- ATAZA

○ Zer da Gerra Hotza? Unax, Naiara

1947tik 1991ra arte nazioartekoen harremanetan bizi izandako tentsio-egoera

Gerra Hotza deritzo. Gerra Hotzaren hasiera Bigarren Mundu Gerraren
amaierarekin lotuta dago. Urte hauetan zehar, mundua bi bloketan banatu
zen, bata bestearen aurka. Bloke bakoitza superpotentzia batek zuzentzen
zuen: Estatu Batuak eta Sobietar Batasuna.

Blokeek politika eredu eta ekonomia eredu bat zuten: ?

- Mendebaldeko blokeak(Estatu Batuak buru zela): sistema
politiko demokratikoa eta ekonomia kapitalista zituen.
- Bloke komunistak(SESBk buru zela): sistema politiko
totalitario marxista eta ekonomia planifikatua zituen.

1946an,denuntziatu zen Churchillek Burdinazko hesi sortzen hasi zen.

Hesia Europa zatitzeko erabili zen, bi blokeak zein ziren argi geratzeko..
Gainera, horrek adierazten zuen SESB eragin handia hartzen ari zirela
Europako erdialdean.

1947an, hasi ziren Superpontenztien arteko tentsioak: Iran eta Turkiaren

arteko krisia, Greziako Gerra Zibila… Horrexegatik esaten da 1947an hasten
dela Gerra hotza

1989an, Berlingo harresia erori eta gutxira George Bush (AEBko presidentea)
eta Mikhail Gorbachov (SESBren buruzagia) bildu ziren eta iragarri zuten bi
superpotentzien tentsioaren amaiera. Superpotentzia bakarra geratu zena
munduan Estatu Batuak izan zen.
1.- ATAZA

Gerra Hotzare ezaugarriak

Ezaugarriak Markel, Alexander S
 1. Sistema bipolar bat eratu zen: Munduan “Gerra Hotza” delakoan urte askotan egon
zen sistemari egiten dio erreferentzia. Bipolarra deitzen zaio, bi nazio izan zirelako
protagonistak edo bi potentzia bakarrak mundu osoan: Estatu Batuak eta Sobietar
Errepublika Sozialisten Batasuna (SESB)

2. Arma-lasterketa guztiz garatu zen. Ondorioz, bi superpotentzien suntsitzeko

ahalmena, esaterako, armekin: (arma atomikoak, hidrogeno bonba, distantzia luzeko
misil kontinentalak, arma kimikoak...) izugarri handitu zen. Errusia ere espaziora
zabaldu zen.

3. Superpotentziek beren eragin-eremua mugatu zuten. Eremu horietako bakoitzean

estatu batuarrak ta sobietarrak ahalegindu ziren beren eragin- eremuaren barruan
zeuden herrialdeak ez zitezen desbideratu superpotentziaren helburuetatik. Gainera,
oso gogor deuseztatu zuten disidentzia oro.

4. Pertsuasio propaganda: 2 superpotentziek propaganda erabiltzen zuten beren

eragin-eremu zendotzeko eta batzeko. Komunikazio honen helburuak herritarrek
egia ikastea eragoztea edo kamuflatzea da.

5. Gerra pizteko beldurraren politika: Tentsio handiko uneak, superpotentziako batek,

edo aliatuen batek segurtausn-eremuaren mugak zeharkatzen zuenean. Eta une
lasaiak, segurtasuna bermatzeko edo armak ez ugaritzeko hitzarmena sinatzen
zituztenean.
6. Intentsitate txikiko gatazkak:Tokian tokiko gatazkak ziren baina ez zuten munduaren
segurtasuna arriskuan jartzen.
7. Espioitza eta serbitzu sekretuak garatu ziren, CIA Estatu Batuetan eta KGB sobietar
batasunean.
8. Gerra nuklearra pizteko beldurraren politika erabili zuten biek, negoziazioak
bultzatzeko.

2.- ATAZA

Mendebaldeko blokea edo bloke kapitalista

Europako herrialde gehienetan Estatu Batuak nagusitu ziren. Haietan (Espainia eta Portugal
izan ezik) :
- sistema politiko demokratikoak ezarri zituzten (baina diktadura sustatuko dute
antikomunistak baziren. Ad: Franco Espainian…)
- ekonomia-eredu kapitalista edo merkatu-ekonomia ezarri

Hiru ardatz nagusi zituen:

● Truman doktrina (euspen-doktrina): 1947an, Bigarren Mundu Gerraren ondorioak

oso larriak ziren Mendebaldeko Europan (ekonomian, giza galeretan, azpiegituretan,
politikan…). Estatu Batuak pentsatzen zuen egoera horri eusten bazuten, Europako
inguru horretan komunismoa sartuko zela. Horregatik, H.S Trumanek (Estatu
 Batuetako presidentea) komunismoari eusteko programa bat jarri zuen martxan,
laguntza ekonomikoko programa batekin ere.
● Marshall Plana: Europako ekonomia suspertzeko laguntza-plana bat izan zen.
Horrek, Europako 17 herrialdei eman zien laguntza. Baina Espainia Marshall Planetik
kanpo geratu zen, erregimen demokratikorik ez zuelako.
● Ipar Atlantikoko Itunaren Erakundea (NATO): 1949an, Washingtonen sinatutako
ituna izan zen hainbat herrialden artean, nola, Estatu Batuak, Frantzia, Portugal,
Erresuma Batua… besteak beste. Itunaren helburua, defentsarako aliantza militrarra
eratzea zen, Ekialdeko blokea Mendebaldekoari egin ditzaken erasoetatik
babesteko.

○ Ekialdeko blokea edo bloke komunista, mapa aztertu, Olatz, Adrián

Bigarren Mundu Gerra eta gero, Stalin desnazifikatutako herrialdeak herri-demokrazia

ezarri zuen, alderdi bakarreko diktadurak ziren, ez zituzten herritarren oinarrizko eskubide
eta askatasunak errespetatzen eta gogor zapaltzen zen edozein aurkaritza mota.

Hori eta gero Europa bitan zatituta geratu zen burdin hesi batekin non ekialdean armada
gorria zegoen. Alemania eta Berlin bitan zatituta geratu ziren non ekialdean (Armada gorria)
Alemaniaren Errepublika Demokratikoa (AED) sortu zen. Ekialdeko partea, SESB buru,
bloke komunista sortu zen 1949an eta AED, Jugoslavia, Albania, Errumania, Txekoslovakia,
Polonia, Hungaria eta Bulgaria osatzen zuten.

Herrialde horien gaineko nagusitasuna sendotzeko, SESBek taktika ekonomikoa eta militar
bikoitza erabili zuen:

- 1949an, COMECON sortu zen. Helburu nagusia herrialde kideen

ekonomia planak koordinatzea eta elkarri laguntzeko sistema bat adostea
zen.

- NATOri erantzuteko, eta babes militarra bermatzeko,

1955. urtean Varsoviako Ituna sinatu zuten, SESBek eta Europako
herrialde sobietarrek mendebaldetik etor zitekeen edozein erasotatik
babesteko. Itun militar hori bloke komunistaren barruan ordena jartzeko
erabili zen, sortu zeneko helburuak betetzeko baino gehiago.
Jugoslaviak eta Albaniak ere erregimen komunista ezarri zuten, baina uko egin zioten.
Europatik kanpora, komunismoak gora egin zuen (Txina, Korea eta Vietnam).

3.- ATAZA
1947-1953:
Azaldu:

Berlingo blokeoa (1948) Ibai, Ainhoa

1948an, Bigarren Mundu Gerraren ostean, herrialde garaileak (Estatu Batuak,
SESB, Erresuma Batua eta Frantzia) Alemania lau sektoretan banatzea
hitzartu zuten, eta bakoitzak alderdi bat kudeatzea. Berlin ere lau okupazio-
eremutan banatu zuten. Londresko Konferentzia, Mendebaldeko aliatuek
Alemania estatu bakar batean bateratzea adostu zuten. Horri erantzuteko,
Stalinek Berlin lurrez blokeatu zuen. Blokeoari aurre egiteko estatubatuarrek
aireko zubi bat antolatu zuten hornikuntza bermatzeko. 1949an sobietarrek
blokeoa kendu zuten. Krisi horren ondorioz, 1949an, Alemania bi estatutan
banatuta geratu zen: Alemaniako Errepublika Federala (AEF), Mendebaldeko
blokearen eragina zuen, eta sistema politiko demokratikoa; eta Alemaniako
Errepublika Demokratikoa (AED), ekialdeko blokearen eragina zuen, SESBek
zuzentzen zuen eta erregimen komunista zuen.

○ Koreako Gerra (1950-1953), Javi, Dani, Arce

Bigarren mundu gerraren aurretik, Korea japoniako inperioaren parte zen.
1945 ean, japoniarrek porrota jaso ostean, Korea bi estatutan banatu zen.
Ipar korea: gobernu komunistak SESB begiko zuena, Kim II Sung zuen
izena.
Hego korea: mendebaldeko blokearen aldeko estatua, baina autoritarioa zen
eta Estatu Batuen babesa zuten. Syngman Rhee buru zuen.
1950an Ipar Koreak Hego korea inbaditu zen, NBEk inbasioa kondenatu eta
Kasko Urdinen parte hartzea onartu zuen. Nazio Batuen koalizioak EEBB
buru Hego Korea konkistatzeari ekin zion eta iparraldean ere sartu zen
Txinako mugetik gertu. Txinak babesa eman zion Ipar Koreari McArthur
estatubatuarrek bonba atomikoa erabiltzearekin mehatxu zuen eta Txinako
buruzagia Mao Zedongek atzera egin zuen 1953.
 Panmunjomeko armistrazioa sinatu zuten, NBE kontrolatuko segurtasun zerrenda
bantu zuten. Hego Korea erregimen demokratiko du eta merkatu ekonomia Ipar Korea
estatua sortu zuten diktadura komunista bat. Gaur egun ere Korea bitan banatuta jarraitzen
du. Hego Koreak erregimen demokratikoa du eta merkatu ekonoia eta Ipar Korea estatua
sortu zuen familiak gidatutako diktadura komunista bat.

**

4.- ATAZA 1953-1963 Azaldu:

○ Berlingo Harresia (1961) Erik Pablo Alex

Bi Alemaniak eratu ostean Berlin bi sektoretan banatuta geratu zen :

·Mendebaldekoa , Alemaniako Errepublika Federalaren eremua.

·Ekialdekoa , Alemaniako Errepublika Demokratikoko hiriburua.

Mendebaldeko eremuko ekonomia Ekialdekoa baino hobea zen , eta haien biztanleek
askatasun gehiago zeukaten , horrexegatik Ekialdeko pertsona asko Mendebaldera saiatu
ziren sartzen. Agintari komunistek hori gelditzeko , harresi bat eraiki zuten Berlinen 1961an ,
hiria ia 30 urtez egon zen harresi horren bidez banatuta 1989ra arte.

○ Kubako Misilen Krisia (1962), Hector, Iker G

-Kubako misilen krisia Ameriketako Estatu Batuen, Sobietar Batasunaren eta Kubaren
arteko gatazka da, 1962ko urrian sortua, Estatu Batuek jatorri
sobietarreko misil nuklearren baseak aurkitu zituztelako Kubako
lurraldean.
-1959an, Kuban, Fidel Castrok ,Batista diktadorea kargutik kendu eta boterea eskuratu
zuen. 1961ean, erbesteratu kubaterrek Estatu Batuen
babesarekin Kubako hego-mendebaldeko kostaldean
dagoen Cochinos badia inbaditzen sahiatu ziren
erregimen castrista boteretik kentzeko, inbasioaren
porretaren ondorioz Castro SESBera hurbildu zen.

1962 misilen krisia hasi egin zen Kuban. Estatu Batuak

hegazkin espioak bidali zuen Kubara eta ikusi zuten nola
sobietarrek hasi ziren ipintzen Kuban misil nuklearrak
jaurtitzeko -arrapalak . Kennedyk, Estatu Batuen
presidentea, Kubaren itsas blokeoa agindu egin zuen,
hau da, Kuban ezin ziren beste lurraldeko itsasontziak
sartu, kanpoko hornidura ostopatzeko. Estatu Batuarrak
SESBi mehatxu egin zion uhartea inbadituko zuela
misilak kentzen ez bazuten. Ontzi sobietar bat sartu nahi
zen uhartean. hornigaiak eramateko Kubara baina
estatubatuarrek bere blokeo eremuarekin ez zion utzi
zeren eta eraman al zutena izan liteke misilak edo beste
armamentu desberdinak estatubatuaren kontra
erabiltzeko, hori izan zen unerik larriena. Azkenean itsasontzi sobietarrak erretiratu eta misil-
arrapalak desengingo zituela agindu zuen Sobiet Batasuneko Khrutxev agintariak. Dena
dela, Estatu Batuek Kubako gaineko presioari eutsiko zion.

5.- ATAZA 1963-1973 Azaldu

○ Pragako Udaberria (1968), Aitor E Ander S

1968ko Udaberrian, Txekoslovakiako Alderdi Komunistaren
burua Alexander Dubcek, zenbait aldaketa egin zituzten
politikaren eta ekonomiaren arloetan adibidez askatasunak
aitortu zituzten eta zentsura kendu zen. Txekoslovakian
erreforma eta liberalizazio politikoa lortzeko saiakera baketsua
izan zen. Horregatik itxaropen handiak piztu zituen herrialdean
eta giza aurpegiko sozialismoa eraikitzeko aukera baitzegoen
ikusi zen.

SESBek ez zuen halakorik onartu. Abuztuan,

Varsoviako Itunak Txekoslovakia inbaditu zuen eta
Sobietar Batasunak behartu egin zuen
Txekoslovakiako gobernua Moskuk ezarritako
norabide politikora itzultzera.
 ○ Yom Kippur Gerra (1973),Naia eta Aitor M
Israelek 1948an sortu zenetik, etengabe egon ziren gatazkak inguruko herrialde
arabiarrekin, petrolio-hobiak zirela eta garrantzi estrategiko handia zuen eremu batean
1973an Yom Kippur Gerra piztu zen, Egiptok eta Siriak Israeli eraso egin zuenean. Herrialde
arabiarrek lurraldeak lortu izan zuten baina Israelek galdutako lurraldeak berreskuratu zuen
eta Suezko kanaleko mendebaldeko ertzeraino iritsi zen.

Estatu Batuak eta Sobietar Batasuna ez ziren zuzenean sartu

gatazkan, baina estatubatuarrek israeldarrei eman zieten
babesa. Beste aldetik sobietarrek arabiarrei babesa eman
zieten. Gainera NBE presionatzen zuten, gatazkaren bitartekari
moduan hartzen zuten, bitartekari-lanak egin zitzan NBE-k.
Azkenean, su-etena adostu zuten, baina gerra honek epe luzeko
ondorioak ekarri zituen. Petroleo-ekoizleak ziren herrialdeak
salmenta blokeatu eta ekoizpena gutxitu zituzten. Horrek guztia
ekonomia krisialdi handia piztu zuen nazioartean.

○ Vietnamgo Gerra (1955-1975), Izaskun, Nahia

Vietnam, Indotxinan kokatuta dagoena, Frantziako kolonia bat zen 1954. urtera arte. Urte
horretan, Frantzia erretiratu zen, eta bitan banatu zen herrialdea:
- Ipar Vietnam, Ho Chi Minh buru zena eta erregimen komunista bat ezarri zen.
- Hego Vietnamen, erregimen diktatoriala ezarri zen, AEB-ren aldetik.

Hego Vietnamen gerrilla komunista bat zegoen, Vietcong deituta, Ipar Vieitnamgo
erregimenak babesa ematen zion.
AEB-ek, komunismoa Vietnam osotik hedatzen ari zela ikusiz, (zeukan meatze-
aberastasunen kontrola galtzeko arriskuaren beldur), hegoaldetik sartzen joan zen bere
aholkulari militarrak bidaliz eta geroago, 1964. urtetik bere tropa militarrak ere bidali zituen.

Nahiz eta Estatu Batuak material eta armada onak izan, ez zuten Ipar Vietnamen
komunismo kendu, haien gerrilla taktika eta herriaren babesa zeukatelako.

Gainera, Mendebalde osotik eta AEB osotik zehar zabaldu zen gerraren kontrako jarrera,
gerrako irudi izugarriak agertzen baitziren telebistan.
1969. urtean, Richard Nixon, AEB-ko presidente bihurtu zen eta gerra amaituko zuela zin
egin zuen. 1973. urtean, su-eten akordio batera iritsi ziren, herrialdeak atzera batzea erabaki
zuten. Hala ere, iparraldeko eta hegoaldeko lehiak jarraitu zuten.
1976. urtean, Vietnam batu eta Vietnamgo Errepublika sozialista sortu zen, bloke
komunistan sartuz.

Vietnamgo gerraren ondorioz, pertsona asko hil ziren eta miloika zauritu egon ziren, konpon
ezinezko ondorioekin batera. Bestaldetik, AEB-rentzat gerra porrota izan zen, eta hori
gainbeheraren sintomatzat hartu zen, horren ondorioz nazioartean zalantzan jarri zen AEB-
ren nagusitasuna.

6.- ATAZA 1973-1991

Tentsioa berpiztea
Vietnamgo Gerrak ahuldu egin zuen Estatu Batuek munduan zuten posizioa. Horren aldian,
elkar-ulertzeko fase bati ekin zioten.

Adizkidetasun ahul hori laster jarri zen zalantzatan 1979ko krisia zelako; izan ere, gertaera
asko jazo ziren urte hartan:
- Sobietarren inbasioa Afganistanen gertatu zen, zeren eta SESBek Asian inguruan
eragin handiagoa edukitzeko.
- Nikaraguako iraultza sandinista, diktadura kontserbadorea boteretik kendu zuten
eta komunismoaren antzeko erregiman bat ezarri zen. Estatu Batuek iraultzan parte
hartu, erregimen berria kendu nahi izan zuten.
- Irango iraultza islamiarra, Xah-ren erregealdia, Estatu Batuen aliatua, amaitu egin
zen. Hortaz, etsaisun-etapa bi herrialdeen artean. Momentu larrienetarikoak izan
ziren, Teherango enbaxada estatu-batuarrari eraso ziotenean gertatu zen, hain
zuzen ere, enbaxadan hainbat estatubar bahitu zituzten, eta haiek askatzeko
saiakerak porrot egin zuen.

1977-1985ko urteen artean munduan aregotu egin zen armamentu-norgehiagoka. 1980ko

hamarkadaren hasieran SESB armategi nuklearra ugaritu. Estatu Batuetan, Gerra Hotza
berriz piztu egin zen garaian, Ronald Reagan hauteskundeak irabazi zituen. Geroago,
Defentsa Estrategikoko Ekimen jarri zen martxan, hau galaxietako gerra. Ekimenaren
helburua espazioko ezkutu bat sortzea, eraso nuklear bat izanez gero misil sobietarrak
suntsituko lituzkeena Estatu Batuetan lehertu baino lehen.

SESBek ezin izan zion erantzun halako erronka handi bati; sobietarrek krisi ekonomiko eta
politiko sakonean zegoen. Sobietar Batasuneko ekoizpen-sistemak neurriz gaineko
inbertsioak egin zituen gerra-industrian eta industria astunena, eta ez zuen kontuan izan
kontsumorako ondasunen ekoizpena. Horrek ekarri zuen krisialdia.

1980ko hamarkadaren hasieran, Gerra Hotzeko une gogorretan pareko tentsio-militarra iritsi
ziren. Hala ere, 1985az gero, bloke komunista krisi larri batean hondoratu zen eta banaketa-
prozesu batean sartu zen. Horrek ekarri zuen Gerra Hotzaren amaiera.

○ Gerra Hotzaren amaiera Irune, Aimar, Beñat

 ● Mikhail Gorvatxov, Sobietar Batasuneko buruzagi berria, 1985ean boterera iristean,
agerian geratu ziren SESBek zituen zailtasun handiak:
Estatu Batue-kiko harremanetan tentsio handia.
Gorvatxov presidenteak hainbat erreforma ezarri zituen
herrialdean, perestroika eta glasnost izenez ezagunak,
eta hurbiltze- eta elkarrizketa-politika jarri zuen martxan
AEBrekin.
● Garrantzi handiko beste gertakari batzuek ere lagun
zuten Gerra hotzaren amaierarekin. Komunismoak ez du
funtzionatzen eta SESB bere amaierara iritsi zen, 89an
Berlingo harresia erori zen. Maltako goi-bilera gertatzen ari da, non Bush
Gorbatxovekin eta horrela amaitzen da Gerra Hotza.
11. GAIA:
5.- ATAZA Bloke komunistaren desagerketa Ander I, Iker F

1985an, Mikhail Gorbatxov Sobietar Batasuneko presidente izan zen. Garai hartan,
herrialdeak arazo larriak zituen:

- Lehenengo kontsumo-ondasunen industriak eta nekazaritza ez ziren nahikoa

biztanleria hornitzeko.

- Ekoizpen militarrari emandako lehentasunaren ondorioz, beste sektore ekonomiko

batzuk ezin izan ziren garatu.

- Informazioaren teknologiaren erabilera mugatuta zegoen, zentsura zuelako eta

SBAKek kontrolpean zuelako.

Gorbatxovek hainbat neurri aplikatu zituen arazo horiek konpontzeko, baina ezin izan zuen
saihestu egoera ekonomikoak okerrera egitea Politikaren arloan, Gorbatxovek bi jardueratan
jarri zuen arreta:

- Perestroika: Erregimena demokratizatzeko eta irekitasun politikoa lortzeko egindako

erreformen multzoa zen.

- Glasnost: Informazio-gardentasunaren politika izan zen. Neurri horien eraginez,

SBAKen monopolioa desagertu egin zen, eta talde politiko berriek sartzeko aukera
izan zuten. Biztanleen eskubideak eta askatasunak gehituz joan ziren. 1988. urtean,
hauteskunde libreak egon ziren eta autonomia handiagoa eman zitzaien sobietar
errepublikei. Politika horiek sentimendu nazionalistak eta independentistak piztu

1991n, SESBen desegitea sinatu zen 15 errepubliketan, eta batzuk EBEN (Estatu
Burujabeen Erkidegoan) bildu ziren. Errusiar Federakundea zen garrantzitsuena.

○ Ekialdeko Europako iraultza demokratikoak eta demokraziarako trantsizioa

Demokraziarako Trantsizioa
Demokraziarako trantsizioa ez da berdina izan garai bateko Ekialdeko Europako herrialde
guztietan:

-Ekialdeko Europako herrialde gehienak demokratikoak dira. Herrialde horietako asko

5gainera, NATO erakundeko kide dira

-Zailtasun handienak izan dituzten herrialdeak garai bateko Sobietar Batasuneko

errepublikak dira. Horietan, erregimen autoritarioak dituzte, eta ekonomia atzeratuagoa da
haietan.

Ekialdeko Europako iraultza demokratikoak.

-1980ko hamarkadaren amaieran,Ekialdeko Europako herrialdeak kirisi larrietan zegoen.
Gorbatxoven erreformak oposizio muguimenduari antolatzeko eta agintari komunistei
komunistei kritikatzeko aukera eman zieten.

-1989an haimbat iraultza egon ziren,Polonian eta Hungarian hasi eta geroago Alemaniako
Errepublika Demokratikoan,Txekoslovakian,Bulgarian eta Errumanian.Iraultza hauek
komunismoaren amaiera ekarri zuten.
Iraultza hauek Europako mapa politikoa aldatu:
-1990an bi Alemaniak bateratu egin ziren estatu bakar bat osatzeko.
-1991an komunismoaren amaierak Jugoslavia desegitea eragin zuen.Tentsio
independentistek gatazka armada larria eragin zuten eta 2001 arte iraun zuen.
-1992an,Txekoslovakia banatu egin zen:Txerkia eta Eslovakia sortu.

○ Erik, Pablo Alex G