John Lloyd O.

Canones
AFL906M

Bulong, Imik at Sigaw sa Mundong Labis ang Ingay

Matagal na panahon nang pinatatahimik ng isang kumbensyunal na paniniwala, mga

gawing panlipunan na siyang madalas magdikta sa kung ano ang tama, katakot-takot na

kinabukasan ang nakaabang sa isang bansang ang mga kabataan ay hindi nabibigyang kalayaan,

naturingang may kakayahan ngunit may maliit na espasyo lamang sa lipunan. Sa muling pagtipa

ng panahon, sa bawat araw na lumipas, ano kaya ang hinaharap ng tinig na dala ng isang kabataan.

Mananatiling tahimik pa rin kaya, o buong lakas ng loob na ring sisigaw para sa kanilang papel sa

lipunan.

Bulong: Ang Nakalipas na Papel na muling babasahin

Dala ng mga paniniwalang panlipunan ang sistema ng pagbibigay galang sa mga

nakatatanda, isang gawaing bagamat hindi tuwirang itinuturo ng nakatatanda ngunit kusa o

sadyang may kaparaanan upang matukyan. Lumaki tayong nabubuhay sa isang lipunang ang

nanaig na boses ay mula sa mga nakatatanda; desisyon, pagpapasya at maging kinabukasan ay

madalas sa kanila nakaasa. Ang mga tala ng kasaysayan ay isang buhay na pagpapaala sa kung

papaanong walang tiwala at walang karapatan magsalita ang isang kabataan. Isang kawalang

galang sa nakatatanda ang pagsagot, karanasan marahil nga daw nila ang makapagsasabi sa kung

ano ang kanilang ikinikilos at itinuturo kaya nga madalas maririnig sa kanila ang kasabihang

"Papunta ka pa lamang, pabalik na ako". Maiuugnay ang kasabihang ito sa kung papaanong paraan

madalas nawawalan ng kapangyarihan ang isang kabataan na makapagpahayag ng kanyang

sariling saloobin. Kung iuugnay ito sa mas maliit at pampersoanl na konteksto sa loob pa lamang
ng tahanan umiiral na ang ganitong uri ng pamamalakad. Ngunit, sa kabila ng usaping ito bagamat

marami ang napagkaitan may ilan pa ring lumaban at handang ipagtanggol ang prinspiyong nais

umiral. Maaring gamiting halimbawa kung sa papaanong paraan binigyang buhay ni Rizal sa

kanyang nobelang “El Filibusterismo” ang mga kabataan, na kung saan ay sa kabila ng mga

nakaabang na panganib at pagsubok, buong tapang at lakas nilang ipinaglaban ang kanilang

naisin—magkaroon ng isang Akademya ng WIkang Kastila, na kung saan ay pinaniniwalaang

magmumulat sa karamihan sa realidad ng sitwasyon at siyanag maging hakbang upang magkaroon

ng kamalayan ang mga Pilipino. Bagamat ang konteksto ay batay sa isang kwento, hindi

maitatangging marahil ito ay batay sa pansariling karanasan o ‘di kaya naman ay kung ano nga ba

ang nagaganap sa lipunang kinalakhan at pinamuhayan ni Rizal; isang lipunang walang espasyo

ang mahihina, lipunang pinaghaharian ng mga ideolohiyang makaluma at may makitid na pagtigin

sa kung ano ang nararapat. Ang mumunting bulong nang pagdurusa at pagmamalasakit sa kapwa

ang siyang naging daan upang maniwala ang ating pambansang bayani na “Ang kabataan ang pag-

asa ng bayan”, makalumang paniniwalang minana at patuloy (tiyak) mamanahin ng mga susunod

pang henerasyon. Ang kaisipang nanahan sa mga kabataan ay isang diwang may hangarin ng

pagbabago at pagkukusa, mga bulong na bagamat hindi naririnig o nais iparinig sa iba ngunit

maaring magsilbing ingay sa lipunang matagal nang nagbibingi-bingihan.

IMIK: Ang Pakikipagdigma para sa Espasyo

Lipas na ang panahong mananatiling kumbensyunal ang lahat ng bagay, na ibabatay ang

desisyon at kahihinatnan ng tao sa kung ano ang palagay ng mas nakatatanda; hindi ito isyung

kaakibat ng bawat henerasyon ngunit isang hakbang na siyang matagal na dapat nasimulan.
Panahon na upang kahit papaano ay marebisa at muling gumawa ng pag-aanalisa sa kung ano ang

nararapat, dahil hindi naman lahat ay may iisang daaanang nilalakaran, may kanya-kanyang tayong

landasin at sapin sa pang simbolismo ng ating pagkakaiba; pananatili ng hirarkiyang panlipunan.

Nang yakapin nating mga Filipino ang sistema ng edukasyon, at nang ito’y maging bukas sa

nakararami, naging mitsa ito upang magkaraoon ng espasyo ang mga kabataang makapagsalita,

makapagbahagi ng kani-kaniyang opinyon. Ito ang kapangayrihang dala ng edukasyon, hindi

lamang nito nilalayong hubugin ang isang magandang kinabukasan ngunit gumawa ito ng lugar na

maaring maging pook bahaginan. Kaalinsabay ng samo’t saring pagyakap sa modernisasyon ay ang

kinikilalanag malaking ambag ng mga kabataan sa bawat erya ng lipunan, kaakibat marahil ito ng

kakayahan ng mga kabataan na pagiging “mapaghangad”, hindi titigil hangga’t hindi nakukuha ang

gusto, pilit na hahanapin ang sagot sa isang katanungang maaring bumabagabag hindi lamang sa

kanya ngunit maging sa ibang tao. Ang kondisyong ito ang nagbigay pagkakataon sa mga kabataan

upang maging mulat at kritikal sa maraming bagay, ang pumuna sa kamalian at gamitin ang

dunong upang makalikha ng kontribusyon sa lipunan. Bukod sa edukasyon, malaking espasyong

maituturing rin ng mga kabataan ang pagsulpot ng teknolohiya; social media, bagamat itinuturing

na isang birtwal na mundo ang nililikha nito, malinaw ang adhikain at impak na dala nito sa lipunan.

May kakayahan itong makapagpabago, makapagbigay –kabatiran at maging makapanlinlang. Dala

ng espasyong ito ang hindi lamang kapangyarihan na makapagsalita ngunit may kaabibat rin na

kapahamakan at obligasyon. Doon papasok ang ugnayan ng pagiging kritikal na siyang madalas

namang malimot ng nakararami. Hindi dahil may kalayaan, nararapat nang gawin ang lahat ng

bagay; sapagkat ang tunay na kalayaan ay iyong may kakayahang magpakatotoo sa tunay nitong

layunin at ito ay sumasalamin dapat sa panghalahatang danas ng isang lipunan. Ang usaping ito
ang marahil napapasawalang bahala, marami ang nabubulag sa mga tinig na bagamat naririnig ay

nakapanlinlang, maraming nadadala at umaabuso sa kapangyarihan. Ngunit isa lamang ang

malinaw, kung ang lahat ay makapagsasalita (umiimik) saan pa kaya lulugar ang pakikinig; ang

usapin ng komunikasyon ay hindi isang daan lamang na proseso, kinakailanagan may tumatanggap

ng mensahe at maiisakatuparan lamang ito kung mayroong makikinig. Hindi sagot ang walang

humpay na pagsasalita upang makapagbago, tandaang mas mainam na may pagkilos sapagkat ito

ang kinaiba “dapat” natin sa nakakarami—gaya na lamang ng mga pulitiko, na kung saan ay

madalas umaabuso sa kapangyarihang makapagsalita; makapanlinlang, ngunit nagkukulang

naman sa gawa.

SIGAW: Ang Pag-unawa sa Kapangyarihan, at ang Paglikha ng Pagbabago sa Lipunan

Malinaw ang layuning ipinaglalaban ng bawat grupong bumubuo sa lipunan; bawat isa ay

may tinig na nais ipaglaban, ngunit kagaya nang unang pagtalakay iilan lamang ang naririnig nang

pihikang tainga ng tumatayong Panginoon sa lupa. Ang usapin ng pagsasalita ay hindi “kailanman”

magiging sapat kung wala ang gawa, kung marami ang hindi na nagbibingi-bingihan ngunit unti-

unti na talagang nawawalan nang pandinig—kailangan at patuloy ang pangangailangan ng Pilipinas

ng sigaw (ang inaasahang gigising sa karamihan). Ang “Republic Act 7160” na mas kilala ng

nakararami bilang batas na naglalayong bigyang oportunidad ang mga kabataan na

makapaglingkod at makisangkot sa mga usaping politikal sa isang bayan o lugar ang isa sa

kinikilalang hakbang upang kahit papaano ay maging bukas ang gobyerno sa opinyon at pag-iisip

na mayroon ang isang kabataan. Naging malaking isyu ang hakbang na ito dahil sa usaping isa

lamang itong palabas at ika ng ng iba “training ground” upang kahit bata pa ay matuto nang
mangurakot dahil sa maaring impak ng umiiral na sistema. Binabangga ito ng paniniwala ng iba na

marahil ang pagpapatigil dito ay isang hakbang upang muling itikom ang bibig ng mga kabataan sa

pakikisangkot. Ang usaping ito ay isang malinaw na banta nang hindi pagkakaunawaan, banta ng

kapahamakan at pangigipit sa kakayahan at kapangyarihan ng mga kabataan; ito ay maaring

iugnay sa usapin ng gobyerno laban sa mga kabataan (estudyante) ng UP. Kasabay ng kinakaharap

na problema ng bansa (pandemya) nagawa pang isingit nang kasalukuyang nanunungkulan ang

isyu ng “terorismo” na ibinibintang sa UP at maging mitsa ito nang pagsasawlang bahala sa “three-

decade old agreement accorded to UP”, tunay nga kayang ang kabataan ang kalaban ng gobyerno

o may banta o “takot” kayang bumabagabag sa mga naunungkulan at maging ang kapwa mga

Pilipino ay ituturing na “terorista” ng kanilang sariling bansa. Ito ay isang malinaw na indikasyong

nagpapakita na “mayroong” kapangyarihang mula sa mga kabataan ang kinakatukatan ng mga

nakapwesto, na hindi na lahat madadaan sa pagpapaigting sa makalumang paniniwala nang

pagsunod sa nakatatanda—dahil sa panahon ngayon (lalo pa ngayon) kailangan ng Pilipinas nang

maayos at may malasakit na pinuno. Ang sigaw ng kabataan ay tunay na may magagawa at

mababago, kaya naman mainam lamang na ito ay pag-ibayuhin at pagyamanin. Hindi ito isang

digmaang tinaguriang tunggalian ng bawat henerasyon bagkus ay ito ang opurtunidad upang may

madatnanang maayos at nararapat ang susunod na henerasyon. Kung ang pagsigaw at

pakikipaglaban ang magbubungsod nang pagbabago, huwag o kailanman mangangamba sa

pagpakapaos, sapagkat hangga’t hindi nagigising ang natutulog na diwa nang pagiging makabayan,

nararapat nating panghawakan ang ating kapangyarihang maaring dekada na ang nagpatatag.

Sabay-sabay nating isigaw ang liriko ng ating pambansang awitin na… “Lupa ng araw ng luwalhati’t
pagsinta,buhay at langit sa piling mo, aming ligaya nang pag may mang-aapi, ang mamatay ng

dahil sayo.”

Sanggunian:

CNN Philippines (2021). UP accord terminated to protect Filipinos vs ‘enemies of the state—Lorenzana.

https://cnnphilippines.com/news/2021/1/19/UP-DND-accord-police-military-Duterte-red-

tag.html?fbclid=IwAR06EKG8lKDv4l4NTO1B7IsttoggFvuEkOfnPTsdHDlnVE8cvy3B-w5EqDg

National Youth Commission. Sangguniang Kabataan. Local Government Code of 1991 (Republic

Act 7160) https://nyc.gov.ph/sangguniangkabataan/