8 Kasım 1942'de Britanyalı ve ABD güçlerinden oluşan bir görev kuvveti Fas ve

Cezayir kıyılarına bir çıkarma yaptı. 6 Ağustos 1942 günü başlayan İngiliz taarruzu
karşısında (II. El Alameyn Savaşı), geri çekilmek zorunda kalan Rommel, bu çıkarma
harekâtı sonucu iki ateş arasında kalmış oluyordu.

General Montgomery komutasındaki Britanyalı 8. Ordusunun ileri Harekâtı, Rommel'in

döşemiş olduğu onbinlerce mayın dolayısıyla ağır aksak ilerleyebiliyor.

Böylece Britanyalı 8. Ordusu, 13 Aralık 1942'de Tobruk’a ulaşabiliyor. 1943 yılının

ocak ayı sonunda ise Libya tümüyle Rommel’in kontrolünden çıkmıştır. Artık Kuzey
Afrika’da durum tümüyle ABD ve İngilizlerin kontrolü altındadır.

İtalya Cephesi
Ana madde: İtalya Cephesi (II. Dünya Savaşı)

Monte Cassino enkazları

10 Temmuz 1943 ve 2 Mayıs 1945 tarihleri arasında Britanyalı ve Amerikalı
donanmalarının Husky Harekâtı ile Sicilya'ya yapmış olduğu çıkarmayla açılmış olan
cephedir.

Müttefikler, Kuzey Afrika’daki Alman askeri varlığını ortadan kaldırdıktan sonra

İtalya'ya yöneldiler. İtalya'ya bir çıkarma yapılmasından önce Sicilya adasındaki
Alman askeri gücünün de kırılması gerekmişti. İtalya topraklarına Müttefik
çıkarması iki noktadan yapılmıştır. General Montgomery’nin 8. Ordusu, Sicilya’dan
hareketle dar Messina boğazını geçerek İtalyan çizmesinin parmak ucuna çıkmıştır.

İkinci çıkarma operasyonu olan Salerno çıkarması ise, Salerno'nun güneyindeki iki
plaja, bir İngiliz, bir Amerikan kolordusu tarafından yapılmıştır. Çıkarmanın
üçüncü gününde Müttefik harekâtı durdurulmuş; ancak ilerleyen günlerdeki takviyeler
ve ağır bombardımanlar sonucu sağlam bir köprü başı oluşturulabilmiştir.

Aynı gün İtalya, Müttefikler'le bir mütareke imzaladı, fakat bu mütareke Salerno
çıkarmasına kadar gizli tutuldu. Çıkarma birlikleri esas hedefleri olan Napoli'ye
Harekâtın üçüncü haftasında ulaşıyorlar.

22 Ocak 1944'te Müttefikler Roma'nın 40 km güneyinde, Anzio’ya bir çıkarma daha

yapıyorlar.

Çok çetin çatışmalarla geçen İtalya Cephesi, 29 Nisan 1945'te İtalya

topraklarındaki Alman birliklerinin Müttefikler'e yenilmesi ve İtalya'nın kayıtsız
şartsız teslim olması ile cephe kapanmıştır.

Doğu Cephesi II
Kursk Savaşı
Ana madde: Kursk Savaşı
Kursk Savaşı (Almanya'nın verdiği kod adı: Unternehmen Zitadelle/Hisar Harekâtı),
II. Dünya Savaşı sırasında Doğu Cephesi'nde, Alman kuvvetlerinin Kursk çıkıntısına
karşı 1943 Temmuz ve Ağustos aylarında giriştikleri genel taarruzdur. Bugüne kadar
yapılmış en büyük tank çarpışmaları ve bir günde en fazla kayıp verilmiş hava
çatışmaları bu muharebede gerçekleşmiştir. Almanların Doğu Cephesi'nde
gerçekleştirdiği son stratejik taarruzdur. Sonucundaki Sovyet zaferi, Doğu
Cephesi'nde inisiyatifi Sovyetlere vermiştir ve savaşın sonuna kadar da öyle
kalmıştır.

Kursk çıkıntısı, Almanların Stalingrad'daki yenilgisi sonrasındaki Sovyet taarruzu

ve Alman karşı saldırısı sonucu oluşmuştu. Almanlar, çıkıntıyı kuzey ve güney
kanatlarından keserek cepheyi kısaltmayı ve Kızıl Ordu birliklerini çembere alarak
yeni bir büyük zafer elde etmeyi umuyorlardı. Ancak Sovyetlerin, Hitler'in planları
hakkında iyi bir istihbaratı vardı. Bu ve Almanların yeni silahları, özellikle de
Panter tankını bekleyerek taarruzu sürekli ertelemeleri Kızıl Ordu'ya derin bir
savunma hattı oluşturmak ve karşı saldırı için stratejik rezervleri uygun yerlere
konuşlandırmak için yeterli zamanı verdi.

Almanlar derin savunma hatları içinde tamamen yorulduktan sonra Sovyetler kendi
karşı saldırılarını yaparak 5 Ağustos'ta Orel ve Belgorod'u ve 23 Ağustos'ta da
Harkov'u geri alarak Almanları geniş bir cephede geri attılar. Bu savaş 2 yıldır
işgal altında kalan Kiev'in 2 Kasım 1943'te kurtarılmasının önünü açmıştır.

Sovyetler daha önce kış harekâtlarında başarı elde etmişlerse de bu, Sovyetlerin
savaştaki ilk başarılı stratejik yaz harekâtıydı. Bu stratejik operasyon daha sonra
harp akademileri derslerinde yer aldı. Kursk Savaşı, bir yıldırım savaşının düşman
hatlarını yaramadan yenilmesiyle sonuçlanan ilk muharebedir.

Kızıl Ordu askerleri, Dinyeper Nehri'ni geçişini hazırlarken

Bagration Harekâtı
Ana madde: Bagration Harekâtı
Normandiya Çıkarması'ndan 16 gün sonra ve Almanya'nın Sovyetler Birliği'ne savaş
ilan ettiği günün üçüncü yıldönümünde, Alman hatlarının merkez bölümünde, 22
Haziran 1944 günü geniş kapsamlı bir Kızıl Ordu taarruzu başlatılmıştır. Stalin,
harekâtın kod adı olarak prens Bagration’un adını seçmiştir. Napolyon savaşları
sırasında, çağın en üstün taktik kumandanlarından biri sayılan Bagration, 1812 de
Napolyon ordularına karşı Borodino’da verilen savaşta ölmüştü.

Ruslar, 124 tümende 1,2 milyon asker, 5.200 tank, 30 bin top ve 6 bin uçağı bu
cepheye sürmüşlerdir. Almanlar bu saldırıya, eksik kadrolu 63 tümende 350 bin
dolayında asker, 900 tank ve 10 bin topla göğüs germek durumundaydılar.

Taarruzun ilk günü bitmeden Alman hatları iki cephede yarıldı ve 53. Kolorduyla
birlikte Vitebsk kenti kuşatıldı. Aynı gece Luftwaffe, Ukrayna’daki Poltava
Amerikan üssüne bir hava akını düzenledi. 44 adet B-17 ağır bombardıman uçağı
pistte imha edildi. Üsteki yarım milyon galonluk akaryakıt da kullanılamayacak
duruma getirildi.

Alman 53. Ordu’sunun yarı mevcudunu oluşturan 5 tümen için 25 Haziran'da Hitler,
çekilme emrini verdi ama 28 Haziran'a gelindiğinde 53. Kolordu’dan geriye pek bir
şey kalmamıştı. 53. Kolordu’nun 5 tümeninden sadece biri, ağır kayıplarla Rus
kuşatmasından kurtulabilmiştir.

Aynı gün mareşal Rokossovski emrindeki Sovyet kuvvetleri Minsk’in hemen güney
doğusundaki Bobruisk kentini ve dolayısıyla Alman 9. Ordusu’nu kuşatırlar. Kuşatma
altındaki bu ordudan sadece 15 kişi kurtulabilecektir; Kızıl Ordu 70 bin tutsak
alır.

2 Temmuz 1944'te Rokossovski’nin öncü birlikleri, Minsk’in 60 km batısında, Varşova

bağlantısını sağlayan kara ve demiryolunu keserler. Kızıl Ordu birlikleri bir
haftada 225 km yol kat ederek Alman tümenleri, kolorduları arasından geçip Merkez
Ordular Grubu’nun geri bağlantısını kesmiştir.

Merkez Ordular Grubu’ndan arta kalan 4. Ordu 3 Temmuz'da Berezina Nehri'nde kalan
tek köprüden batıya geçerek imha olmaktan kurtulur. Nehri geçmişlerdir ama Berezina
Savaşı Alman 4. Ordu’su için çok ağır kayıplarla sağlanabilen bir geçiş olmuştur.
Ne var ki Berezina Nehri'nin batısında tutunmak da mümkün olamaz. Zaten aynı gün
Minsk’in Rusların eline geçmesiyle de 4. Ordu kuşatılmış duruma düşmüştür. Havadan
ikmal girişimleri de başlar başlamaz başarısızlığa uğrar. 11 Temmuz 1944 günü, 4.
Ordu’dan sağ kalanlar da teslim oldular. Böylece 1941 yazında Alman işgaline giren
Belarus bu harekâtla kurtarıldı.
12. Kolordu komutanı general Müller, direnmenin intihardan farksız olacağını
anlayarak elindeki tüm kuvvetlerle 8 Temmuz 1944'te teslim olmuştur. Berezina
bataklıklarını geçip uçsuz bucaksız ormanlarda birkaç kola ayrılan 27. Kolordu,
çemberden çıkmak için çabalamaktadır şimdi. 13 temmuzda Vilna kenti Rus'ların eline
geçer ve kenti savunan Alman tümeni imha edilir.

Merkez Cephede yaşananlar tam bir bozgundur. Üç haftadan kısa bir sürede Kızıl
Ordu’nun başardığı bu dev kıskaç harekâtıyla Merkez Ordular Grubu, neredeyse
tümüyle savaş dışı kalmıştır. Almanlar, 200 bin asker ve subay ile 22 generalin
içinde bulunduğu toplam 55 tümenini kaybetmiştir. Bazı kaynaklarda ise Alman
kayıplarının 400 bini bulduğu belirtilmektedir.

Stratejik bombardıman
Ana maddeler: Dresden Bombardımanı ve Tokyo Bombardımanı
II. Dünya Savaşı’nın özelliklerinden biri, gerek cephede olsun, gerekse cephe
gerisinde, hava unsurlarının yoğun olarak kullanılmasıdır. Cephe gerisine yönelen
hava taarruzları, lojistik hedeflere yönelmiştir, silah sanayi tesisleri, destek
sanayi tesisleri, enerji santralleri, petrol depolama ve rafineri tesisleri,
iletişim ve ulaşım hatları bombardımanın hedefleri olmuşlardır.

Britanya Savaşı'nın son bulması ve Doğu Seferi'nin başlamasıyla Alman hava

kuvvetlerinin önemli bir bölümü Rusya'da bulunmaktadır. Dolayısıyla Alman hava
kuvvetlerinin Batı'daki faaliyetleri, önleme faaliyetleri olarak kalmıştır.

Böyle olunca Stratejik Bombardıman, esas olarak Müttefik bombardıman filolarının

Alman tesislerine yönelik bombardımanlarıdır. Ne var ki, zaman zaman sivil hedefler
de bu bombardımana hedef olmuştur. Köln, Essen, Bremen, Hamburg gibi Alman
kentlerine yoğun hava saldırıları düzenlenmiştir.

"İkinci Cephe"