5 ISI ve SICAKLIK -1 TYT Fizik /@notbudur

8 Temiz notlar, kaliteli içerik!

SICAKLIK 1. Sıvılı Termometre

Sıcaklık maddenin moleküllerinin ortalama kinetik enerjilerinin bir
ölçüsü olarak tanımlanabilir. Maddenin sıcaklığı arttıkça moleküllerin
titreşim hızı artar. Sıcaklık azalırsa titreşim hızı azalır.
ISI
Sıcaklık farkından dolayı aktarılan enerjiye ısı denir. Isı akışı sıcak
maddeden soğuk maddeye doğrudur.
Isı birimi olarak kalori (cal) ya da joule (J) kullanılır.
Sıcaklık değişimine bağlı olarak sıvının genleşme özelliği kullanılır. Sıvı
olarak cıva ya da alkol kullanılır. Ölçeklemede suyun donma ve kaynama
sıcaklığı baz alınır.
2. Katı (Metal) Termometre
Hal değiştirme sıcaklıkları yüksek olan metallerin genleşme özelliğine
dayalı olarak yapılan termometrelerdir. Bu nedenle yüksek sıcaklıkları
ölçmek için tercih edilir.
3. Gazlı Termometre
Sabit hacimli bir kabın içindeki gazın sıcaklığı arttırılırsa basıncı artar. Bu

om
İç Enerji basınç artışı, sıcaklık skalasına bağlanıp yapılan düzeneklerdir.
Maddenin atom ve moleküllerinin öteleme, dönme ve titreşim enerjieri
4. Dijital Termometre
ile moleküller arası potansiyel enerjilerinin toplamına iç enerji denir.
Bir maddenin iç enerjisi ısı alışverişi ile değiştiği gibi iş yapılarak da Maddelerin elektriksel iletkenliğinin sıcaklıkla değişimine bağlı olarak çalışır.
değişebilir.
SICAKLIK DEĞİŞİMİ VE ÖZ ISI
Sıcaklığın Ölçülmesi
Isıca yalıtılmış ortamda bir maddeye ısı verildiğinde ya da maddeden ısı
Maddenin sıcaklığı termometre ile ölçülür. TSıvılı termometreler sıvının alındığında sıcaklık değişimini etkileyen iki faktör vardır. Bunlar maddenin
genleşmesi, katı metal termometreler ise metalin genleşme özelliğine kütlesi ve maddenin türüdür.
dayanarak geliştirilmiştir.
Öz ısı

.c
Termometrelerde en çok kullanılan sıcaklık ölçü birimleri için belli
Bir maddenin 1 gramının sıcaklığını Öz ısı
başlı üç sistem kullanılır. Madde
1 ºC değiştirmek için maddeye J/kg . oC cal/kg . oC
Celcius (ºC): Suyun donma sıcaklığını 0ºC, suyun kaynama sıcaklığını verilmesi ya da maddeden alınması Su 4186 1
100ºC olarak kabul eder. gereken ısı miktarına öz ısı denir. Buz (-5 oC) 2090 0,5
Fahrenheit (ºF): Suyun donma sıcaklığını 32ºF, kaynama sıcaklığını Öz ısı maddenin ayırt edici
Su Buharı (100oC 2010 0,48
ur
212 ºF olarak kabul eder. özelliklerinden biridir. c ile gösterilir.
Kelvin (K): Tüm sıcaklık değerlerini pozitif gösterir. Suyun donma Cıva 140 0,033
Öz ısı birimi olarak J/kg . oC ya da
sıcaklığını 273 K, kaynama sıcaklığını 373 K olarak kabul eder. cal/kg . oC kullanılır. Demir 448 0,1

Isı Sığası
100 212 373
Suyun kaynama
sıcaklığı
Bir miktar maddenin sıcaklığını 1 oC değiştirmek için maddeye verilmesi
ya da maddeden alınması gereken ısı miktarıdır. C ile gösterilir. Maddenin
ud

100
ºC
180
ºF
100
K kütlesi ile öz ısısının çarpımına eşittir.
ºC ºF - 32 K - 273
Suyun donma
C = mc Isı sığası birimi olarak cal/oC veya J/oC kullanılır.
0 32 273 sıcaklığı

Kütlesi m, öz ısısı c olan bir maddenin sıcaklığını ΔT kadar değiştirmek için

Sıcaklık birimleri arasındaki dönüşümler: maddeye verilmesi veya maddeden alınması gerekli ısı miktarı:

ºC ºF - 32 K - 273 Q = m . c . Δt şeklinde ifade edilir.

tb

= =
100 180 100
Öz ısı ayırt edici bir özelliktir. Isı sığası ayırt edici bir özellik değildir.
Mutlak Sıcaklık: Yapılan çalışmalar sonucunda ölçülebilecek en düşük
Eşit koşullarda öz ısısı büyük olan maddelerdeki sıcaklık artışı veya
sıcaklık -273 ºC’dir. Hiçbir madde bu sıcaklıktan daha düşük sıcaklığa
sıcaklık azalması öz ısısı küçük olan maddelere göre daha uzun sürer.
sahip olamaz. Bu sıcaklığa mutlak sıfır sıcaklığı denir. Kelvin ölçeğinde
Bundan bolayı bu maddeler geç ısınır ve geç soğur denir.
sıcaklık T ile gösterilir. Celcius (Tc) ile arasındaki ilişki aşağıdaki gibidir.
no

Sıcaklık (ºC) Şekildeki grafiğin eğimi:

T2
T (K) = Tc (ºC) + 273 1 ΔT
T1 Eğim: =
Maddeye Isı sığası Q
0
Bir Termometrenin Duyarlılığı: Sıvılı bir termometrenin duyarlılığını Q verilen ısı (cal)
arttırmak için,
Isı alışverişi
Kullanılan sıvının genleşme katsayısı yüksek olmalıdır. Isıca yaılıtılmış bir ortamda sıcaklık farkı olan iki cisim arasında ısı alışverişi
Kullanılan kılcal borunun kesit alanı yeteri kadar küçük olmalıdır. olur. Denge sıcaklığına kadar alınan ısı verilen ısıya eşit olur.

Sıvının toplandığı hazne yeteri kadar büyük olmalıdır. Sıcaklık (ºC)

Qalınan = Qverilen
ısı T2
Bölme sayısı fazla olmalıdır. m1.c1.ΔT1 = m2.c2.ΔT2
Termometre Çeşitleri T2 oC T1 oC m1.c1.(Tdenge - T1) = m2.c2.(T2 - Tdenge)
T1
T2 > T1 0 Zaman
1. Sıvılı termometre
2. Katı (metal) termometre) AUTO
OFF

3. Gazlı termometre 35
36

37
38

39
40

41
42

Isı, daima yüksek sıcaklıktaki cisimden düşük sıcaklıktaki cisme doğru

4. Dijital termometre akar.
İki cismin ısı sığaları eşit ise, denge sıcaklığına kadar sıcaklık değişimleri
eşit büyüklükte olur.