1. Jatorrizkoak.

Definizioa 1.1
F (x), f (x)-ren jatorrizko funtzio
Z bat baldin bada F (x) + K adierazpenari f (x) funtzioaren integral
mugagabe deitzen zaio eta f (x)dx ikurraz adierazten da.

Z
f (x)dx = F (x) + K non F 0 (x) = f (x)

Integral mugagabearen propietateak:

Z Z Z
1. f (x) + g(x) dx = f (x) dx + g(x) dx
Z Z
2. α f (x) dx = α f (x) dx
µZ ¶0
3. f (x) dx = f (x)
Z
4. f 0 (x) dx = f (x) + K

1.1. Integral Berehalakoak

Z Z
n xn+1 1
a) x dx = + K (n 6= −1) b) dx = log |x| + K
n+1 x
Z Z
ax
c) ex dx = ex + K d) ax dx = +K
log a
Z Z
e) sin x dx = − cos x + K f) cos x dx = sin x + K
Z Z
g) tan x dx = − log | cos x| + K h) cot x dx = log | sin x| + K
Z Z
1 1
i) dx = tan x + K j) dx = − cot x + K
cos2 x sin2 x
Z Z
1 1 x 1 1 x
k) 2 2
dx = arctan + K l) √ dx = arcsin + K
a +x a a 2
a −x 2 a a
Z Z
x − sin x cos x x + sin x cos x
m) sin2 x dx = +K n) cos2 x dx = +K
2 2
Z Z
log x 1
o) log x dx = x log x − x + K p) dx = (log x)2 + K
x 2
Z Z
q) sinh x dx = cosh x r) cosh x dx = sinh x
Z √
1
s) √ dx = log(x + x2 ± a2 ) + K
x2 ± a 2
Z
1
t) arctan x dx = x arctan x − log(1 + x2 ) + K
2
1
 Z √
x√ 2 a2 √
u) x2 ± a2 dx = x ± a2 ± log(x + x2 ± a2 ) + K
2 2
Z √ ³x´
x√ 2 a2
v) a2 − x2 dx = a − x2 + arcsin +K
2 2 a
Z
xn+1 xn+1
x) xn log x dx = log x − + K (n 6= −1 denean )
n+1 (n + 1)2

1.2. Aldagai-Aldaketa
Z
f (x)dx integrala kalkulatzeko, aldagai-aldaketa hau egingo dugu x = g(t) non g(t) funtzioa eta
bere deribatua, jarraituak diren eta alderantzizko funtzioa duen, ∃g −1 , orduan berdintza hau betetzen
da: Z Z
f (x)dx = f [g(t)] g 0 (t) dt

Adibidea:
Z
x
dx
1 + x4

Aldagai-aldaketa: t = x2 , orduan dt = 2x dx eta

Z Z
x 1 dt 1 1
dx = = arctan t + K = arctan x2 + k
1 + x4 2 1 + t2 2 2

1.3. Zatikako Integrazioa

Z Z
0
u(x)v (x)dx = u(x)v(x) − u0 (x)v(x)dx

Teorema 1.1.
f eta g funtzioak [a, b] tartean jarraituak, eta f 0 , g 0 deribatuak [a, b] tartean integragarriak badira,
orduan Z b Z b
0
f (x)g (x)dx = f (b)g(b) − f (a)g(a) − g(x)f 0 (x)dx
a a

Adibidea:
Z
x2 log xdx
Z
x3 1
dv = x2 dx ⇒ v = x2 dx = eta u = log x ⇒ du = dx
Z 3 Z3 3 3
x
x 1 x x
x2 log xdx = log x − x2 dx = log x − +K
3 3 3 9

1.4. Funtzio Razionalen Integrazioa

Demagun P eta Q polinomioak direla, P -ren maila Q-rena baino handiagoa dela, eta Q-ren faktori-
zazioa (1. edo 2. mailako polinomioetan) ezagutzen dugula. Orduan,
Q(x) = M (x − a)n (x − b)m . . . ((x + c)2 + d2 )k . . . ((x + e)2 + f 2 )l

P (x) A1 An E1 x + F1 El x + Fl
= + ··· + n
+ ··· + 2 2
+ ··· + ;
Q(x) x−a (x − a) (x + e) + f ((x + e)2 + f 2 )l
2
 Z
P (x)
frakzio sinpleetan deskonposatuko dugu (Ai , Ei , Fi , . . .) konstanteak kalkulatuz gero , dx in-
Q(x)
tegrala ebatziko dugu, hurrengo integralak erabiliz:
Z
1
1. dx = log |x − a| + K.
x−a
Z
1 (x − a)1−n
2. dx = + K n 6= 1.
(x − a)n 1−n
Z
1 1 x+e
3. dx = arctan( )+K
(x + e)2 + f 2 f f
Z
x+e 1
4. 2 2
dx = log((x + e)2 + f 2 ) + K.
(x + e) + f 2
Z
x+e ((x + e)2 + f 2 )1−l
5. dx = .
((x + e)2 + f 2 )l 2(1 − l)
Adibidea:
Z
dx
(a) ; x2 − 5x + 6 = (x − 3)(x − 2) denez (erro erreal sinpleak )
x2 − 5x + 6

1 A B
= + ⇒ A = 1 eta B = −1
x2− 5x + 6 x−3 x−2
Z Z Z
dx dx dx
2
= − = log |x − 3| − log |x − 2| + K
x − 5x + 6 x−3 x−2
Z
5x2 + 20x + 6
(b) dx; x3 + 2x2 + x = x(x + 1)2 (erro erreal sinple bat eta bestea bikoitza)
x3 + 2x2 + x

5x2 + 20x + 6 A B C
= + + ⇒ A = 6, B = −1, C = 9
x3 + 2x2 + x x x + 1 (x + 1)2
Z Z µ ¶ ¯ 6 ¯
5x2 + 20x + 6 6 1 9 ¯ x ¯
dx = − + dx log ¯¯ ¯− 9 +K
3 2
x + 2x + x x x + 1 (x + 1) 2 x + 1¯ x + 1
Z
2x3 − 4x − 8
(c) dx; (x2 − x)(x2 + 4) = x(x − 1)(x2 + 4) ( erro erreal sinple bi eta erro
(x2 − x)(x2 + 4)
konplexu sinpleak)

2x3 − 4x − 8 A B Cx + D
2 2
= + + 2 ⇒ A = 2 , B = −2 , C = 2 , D = 4
(x − x)(x + 4) x x−1 x +4
Z Z
2x3 − 4x − 8 2 2 2x + 4 x2 (x2 + 4) x
dx = − + 2 dx = log + 2 arctan + K
(x2 − x)(x2 + 4) x x−1 x +4 (x − 1) 2 2
Z
8x3 + 13x
(d) ( erro konplexu bikoitzak)
(x2 + 2)2

8x3 + 13x Ax + B Cx + D
= 2 + 2 ⇒ A = 8 , B = 0 , C = −3 , D = 0
(x2 + 2)2 x +2 (x + 2)2
Z Z µ ¶
8x3 + 13x 8x −3x 3
dx = + dx = 4 log(x2 + 2) + +K
(x2 + 2)2 x2 + 2 (x2 + 2)2 2(x2 + 2)
3
1.5. Funtzio Irrazionalak
Aldagai-aldaketaren bidez integral irrazionalak razional transformatuko ditugu.
√ √
fZ funtzio razionalaren aldagaiak x bera eta n xm , · · · , s xr modukoak badira, hots,
³ √ √ ´
R x, x , · · · , x dx orduan f -ren integrala razionala bihurtuko dugu x = tk aldagai-
n m s r

aldaketaz,Zk = mkt {n, · · · , s} izanik.

dx
Adibidea: √ √ , x = t4 aldagai-aldaketa eginez.
x− 4x
r
n ax + b
f funtzio razionalaren aldagaiak x bera, eta modukoak badira, hots,
à r ! cx + d
Z
n ax + b ax + b
R x, dx orduan f -ren integrala razional bihurtuko dugu, tn = aldagai-
cx + d cx + d
aldaketaz.Z
√ √
Adibidea: x 1 + x dx, t2 = x 1 + x aldagai aldaketa eginez.

Euler-en ordezkapenak. Z √
Honelako integralak ebazteko erabiltzen dira R(x, ax2 + bx + c) dx.
Hiru ordezkapen mota daude:
√ √
• a > 0 badaZ ax2 + bx + c = ± ax + t;
dx √
Adibidea: √ dx, x2 − x + 3 = x + t aldagai-aldaketa.
x x2 − x + 3
√ √
• c > 0 badaZ ax2 + bx + c = xt ± c;.
dx √
Adibidea: √ , x2 + x + 1 = xt + 1 aldagai-aldaketa.
(1 + x) x2 + x + 1
• ax2 + bx + c = a(x
½ − s1 )(x − s2 ) eta s1 , s2 ∈ R bada
√ (x − s1 )t
ax2 + bx + c =
Z √ (x − s2 )t
√
Adibidea: 2x − x2 dx, 2x − x2 = xt aldagai-aldaketa.
Z
xm (a + bxn )p dx, n, m, p ∈ Q, hiru kasu daude:

n1 m1
• p ∈ Z tr = x aladagai-aldaketa, n = , m = , r = mkt{n2 , m2 }
Z n2 m2
dx
Adibidea: √
3
√3
, t2 = x aldagai-aldaketa eginez.
x (1 + x2 )
2

m+1 p1
• ∈ Z, tp2 = a + bxn aldagai-aldaketa, p = .
n Z p2
x3
Adibidea: √ dx, t2 = 1 − x2 aldagai-aldaketa eginez.
1−x 2

m+1 a + bxn p1
• + p ∈ Z, tp2 = n
aldagai-aldaketa, p = .
n Z x p2
2
dx 1 − x
Adibidea: p , t2 = aldagai-aldaketa eginez.
2
x (1 − x ) 2 3 x2
4
1.6. Aldagai-aldaketa Trigonometrikoak
√
1. a2 − x2 aldagaia
Z duen funtzioaren integrala badugu, orduan x = a sin t
dx
Adibidea: √ , x = 3 sin t aldagai-aldaketa eginez.
x2 9 − x2
√
2. a2 + x2 aldagaia
Z duen funtzioaren integrala badugu, orduan x = a tan t, ala x = a sinh t.
dx
Adibidea: √ , 2x = tan t aldagai-aldaketa eginez.
4x2 + 1
√
3. x2 − a2 aldagaia
Z √ 2 duen funtzioaren integrala badugu, orduan x = a sec t, ala x = a cosh t.
x −3 √
Adibidea: dx, x = 3 sec t aldagai-aldaketa eginez.
x
Z
4. sin x eta cos x aladagaiak dituen funtzio razionalaren integrala, R(sin x, cos x) dx:
µ ¶
x 2t 1 − t2 2
tan = t sin x = , cos x = , dx = dt
2 Z 1 + t2 1 + t2 1 + t2
dx
Adibidea:
1 + cos x + sin x
sin x eta cos x-ren berretzaileak bikoitiak direnean errazago:
µ ¶
2 t2 2 1 1
tan x = t sin x = 2
cos x = 2
, dx = 2
dt
Z 1 + t 1 + t 1 + t
dx
Adibidea:
2 + 3 cos2 x
5. sin mx cos nx funtzioaren integrala, m, n ∈ Z izanik: batuketa edo kenketa bihurtuz.
1
cos A cos B = [ cos(A − B) + cos(A + B)]
2
1
sin A sin B = [ cos(A − B) − cos(A + B)]
2
1
sin A cos B = [ sin(A − B) + sin(A + B)]
Z 2
Adibidea: sin 15x sin 10x dx

6. sinm x cosn x futzioaren integrala, m, n ∈ Z izanik:

a) |n| edo |m|Z bakoitiak direnean, orduan t = sin x, edo t = cos x.

Adibidea: sin3 x dx

1 − cos 2x 1 + cos 2x
b) |n| eta |m| bikoitiak direnean, orduan sin2 x = cos2 x = .
Z 2 2
Adibidea: sin4 x cos2 x dx

c) m = −n denean, orduan tan2 x = sec2 x − 1, edo cot2 x = csc2 x − 1 erabiliko dugu.

5
1. Kalkulatu ondorengo integral mugagabeak:
Z Z Z
1 (x2 + 1)(x2 − 2) 1
(a) √ dx (b) √ dx (c) dx
n
x 3
x2 2 + x2
Z Z Z
√ 1
(d) 2x dx (e) x2 1 − x dx (f) x
dx
e +1
Z Z Z
1 1 1
(g) dx (h) dx (i) dx
1 + cos2 x x log x e + e−x
x
Z
1
(j) √ √ dx
x+1+ x−1
2. Aldagai-aldaketak (t = f (x)):
Z Z
x sin x cos x
(a) q p dx, (b) dx,
1 + x2 + (1 + x2 )3 sin4 x + cos4 x
√
(t = 1 + 1 + x2 ) (t = tg2 x)
Z 2 Z √
x +1
(c) 4+1
dx, (t = x − x1 ) (d) x2 + 2 dx
Z x Z
1 1
(e) √ dx (f) dx
Z √(x2 + 1) 1 − x2 (x − 2x + 5)3/2
2

(g) 3 − 2x − x2 dx

3. Zatikako integrazioa:
Z Z Z
(a) log x dx (b) arcsin x dx (c) x cos x dx
Z Z Z ³ √ ´
(d) x2 e−x dx (e) sin x cos x log(tg x) dx (f) log x + 1 + x2 dx
Z Z Z
√ √
x x2
(g) x sin x dx (h) e dx (i) dx
(x2 + 1)2
4. Funtzio razionalak:
Z Z
dx 1
(a) (b) dx
Z (x + a + 1)(x + a) Z + 2xx3
2+x
4
x 1
(c) 4
dx (d) 3
dx
Z x −1 Z x +1
1 1
(e) dx (f) dx
(1 + x2 )2 4
x +1
5. Funtzio irrazionalak:
Z Z r
dx x−1
(a) √ (b) x dx
Z x + 1(x + 2) Z x+1
dx x+3
(c) √ √ (d) √ dx
x+ 3x 2
x 2x + 3
6. Trigonometrikoak:

6
 Z Z Z
4 2 4 1
(a) sin x dx (b) sin x cos x dx (c) 3
dx
Z Z Z sin(x/2) cos (x/2)
x 3 x
(d) tg + tg4 dx (e) sin5 x cos1/3 x dx (f) sin 3x cos 5x dx
Z 3 3 Z Z
cos x cos 2x 1
(g) dx (h) 4 dx (i) dx
1 + cos x sin x + cos4 x 2 sin x + cos x + 3