TÜRK STANDARDI

TURKISH STANDARD

TS 13078
Mart 2004

ICS 03.080.10

İŞ YERLERİ - SANAYİ SEKTÖRÜ İÇİN DANIŞMANLIK

HİZMETLERİ – GENEL KURALLAR

Work places - Consultancy services for industry – General

rules

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA
− Bugünkü teknik ve uygulamaya dayanılarak hazırlanmış olan bu standardın, zamanla ortaya çıkacak
gelişme ve değişikliklere uydurulması mümkün olduğundan ilgililerin yayınları izlemelerini ve standardın
uygulanmasında karşılaştıkları aksaklıkları Enstitümüze iletmelerini rica ederiz.

− Bu standardı oluşturan Hazırlık Grubu üyesi değerli uzmanların emeklerini; tasarılar üzerinde görüşlerini
bildirmek suretiyle yardımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kuruluşları ile kişilerin değerli katkılarını
şükranla anarız.

Kalite Sistem Belgesi

İmalât ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren kuruluşların sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite
Standardlarına uygun olarak kurmaları durumunda TSE tarafından verilen belgedir.

Türk Standardlarına Uygunluk Markası (TSE Markası)

TSE Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin ilgili Türk Standardına uygun
olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü’nün
garantisi altında olduğunu ifade eder.

TSEK
Kalite Uygunluk Markası (TSEK Markası)
TSEK Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin henüz Türk Standardı
olmadığından ilgili milletlerarası veya diğer ülkelerin standardlarına veya Enstitü tarafından kabul edilen
teknik özelliklere uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk
Standardları Enstitüsü’nün garantisi altında olduğunu ifade eder.

DİKKAT!
TS işareti ve yanında yer alan sayı tek başına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standardına uygun
üretildiğine dair üreticinin beyanını ifade eder. Türk Standardları Enstitüsü tarafından herhangi bir
garanti söz konusu değildir.

Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geniş bilgi Enstitümüzden sağlanabilir.

TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.

ICS 03.080.10 TÜRK STANDARDI TS 13078/Mart 2004

Ön söz
− Bu standard, Türk Standardları Enstitüsü’nün Hizmet Standardları Hazırlık Grubu’nca hazırlanmış ve TSE
Teknik Kurulu’nun 30 Mart 2004 tarihli toplantısında olarak kabul edilerek yayımına karar verilmiştir.

− Bu standardın hazırlanmasında, milli ihtiyaç ve imkanlarımız ön planda olmak üzere, milletlerarası

standardlar ve ekonomik ilişkilerimiz bulunan yabancı ülkelerin standardlarındaki esaslar da gözönünde
bulundurularak; yarar görülen hallerde, olabilen yakınlık ve benzerliklerin sağlanmasına ve bu esasların,
ülkemiz şartları ile bağdaştırılmasına çalışılmıştır.

− Bu standard son şeklini almadan önce; bilimsel kuruluşlar, üretici/imalatçı ve tüketici durumundaki
konunun ilgilileri ile gerekli işbirliği yapılmış ve alınan görüşlere göre olgunlaştırılmıştır.
ICS 03.080.10 TÜRK STANDARDI TS 13078/Mart 2004

İçindekiler
0 Konu, tarif, kapsam .................................................................................................................................. 1
0.1 Konu .................................................................................................................................................... 1
0.2 Tarifler ................................................................................................................................................. 1
0.2.1 Danışmanlık hizmetleri................................................................................................................. 1
0.2.2 Genel tanı çalışması .................................................................................................................... 1
0.2.3 Kapsam ........................................................................................................................................ 1
1 Genel kurallar............................................................................................................................................ 1
1.1 Yapısal özellikler ile ilgili kurallar......................................................................................................... 1
1.2 İşletmecilik ile ilgili kurallar .................................................................................................................. 1
1.3 Çalışanların özellikleri ile ilgili kurallar................................................................................................. 5
2 Çeşitli hükümler........................................................................................................................................ 6
Yararlanılan kaynaklar..................................................................................................................................... 6
ICS 03.080.10
TS HD 384.5.51 S2/Kasım 2001
TS 4156/Nisan 1995
TS 8357/Ocak 1999
TS 12361/Mart 2002
TS 13077/Mart 2004
TS 13081/Nisan 2004
TS IEC 60364-4-41/Nisan 2000
TÜRK STANDARDI TS 13078/Mart 2004
Atıf yapılan standardlar
References
“Binalarda Elektrik Tesisatı - Bölüm 5: Elektrik Donanımının
Seçilmesi ve Montaj - Gurubu 51: Ortak Kurallar”
“Electrical installations of buildings - Part 5: Selection and erection of
electrical equipment - Chapter 51: Common rules”
“Yangın Önleme - Umumi Yerlerde - Gruplandırma, Ekipman ve
Sistemler – Genel”
“General Rules for Fire Protection in Common Places Grouping,
Equipment and Systems”
“Halka veya Müşterilere Açık Tuvaletler (WC'ler) - Sınıflandırma ve
Genel”
“The Classification and General Rules of Public Lavatories”
“Yetkili Servisler - Genel Kurallar”
“Competent services - General rules”
“Danışmanlık hizmetleri - Sanayi sektörü için - Terimler ve tarifler”
“Consultancy services for industrial sectors – Terms and definitions”
“Danışmanlık Hizmetleri – Hizmet Sektörü İçin – Terimler ve
Tarifler”
“Consultancy services for service sectors – Terms and definitions”
“Binalarda Elektrik Tesisatı - Bölüm 4: Güvenlik Korunması -
Grup 41: Elektrik Çarpmasına Karşı Korunma”
“Electrical ınstallations of buildings - Part 4: Protection for safety -
Chapter 41: Protection against electric shock”
ICS 03.080.10 TÜRK STANDARDI TS 13078/Mart 2004

İş yerleri - Sanayi sektörü için danışmanlık hizmetleri - Genel kurallar

0 Konu, tarif, kapsam

0.1 Konu
Bu standard, sanayi sektörüne danışmanlık hizmetleri veren iş yerlerinin genel kurallarına dairdir.

0.2 Tarifler

0.2.1 Danışmanlık hizmetleri

Tarifi TS 13077‘de verilmiştir.

0.2.2 Genel tanı çalışması

Tarifi TS 13081’de verilmiştir.

0.2.3 Kapsam
Bu standard, sanayi sektöründe danışmanlık hizmeti veren iş yerlerinin yapısal özellik, işletmecilik ve
çalışanların özellikleri ile ilgili kuralları kapsar.

1 Genel kurallar
1.1 Yapısal özellikler ile ilgili kurallar

1.1.1 İş yerinde, gerektiğinde mülâkatın da yapılabileceği bir eğitim odası, iş yeri yöneticisine ve uzmanlara
ait ayrı çalışma mekân veya mahalleri ile müşterek veya münferit kullanım özelliğinde TS 8357’ye uygun
WC ve lâvabo bulunmalıdır.

1.1.2 İş yerinde, yangına karşı TS 4156’ya uygun tedbirler alınmalı, elektrik tesisatı TS HD 384.5.51.S2’ye
ve tesisatın güvenlik koruması TS IEC 60364-4-41’e uygun olmalıdır.

1.1.3 İş yeri, uygun bir sistemle ısıtılmalı ve ısıtmada yetkili makamların uygun gördüğü yakıt kullanılmadır.

1.2 İşletmecilik ile ilgili kurallar

1.2.1 Üniversiteler ve kamu kuruluşları hariç olmak üzere; iş yerleri, serbest meslek (serbest danışman)
veya şirket (danışmanlık şirketi) statüsünde tüzel kişiliğe sahip olmalı ve şirket ana sözleşmesinde
işletmelere danışmanlık hizmetleri verileceği belirtilmeli ve bu husus Ticaret Sicili Gazetesinde yer almalıdır.

1.2.2 İş yerinde, ön bilgi almak üzere yapılan başvuruların değerlendirildiği bir sistem bulunmalı ve bu
sistemin sorumlusu belirlenmiş olmalıdır.

1.2.3 İlk başvuru sırasında müşterinin ticarî unvanı, iş yerinin adresi, iletişim kurulacak yetkilisi vb. bilgileri
bilgisayar ortamına kaydedilmeli ve ayrıca;
- Talep edilen danışmanlık hizmetinin tanımı ve süresi,
- Danışmanlık hizmetinden beklenilen sonuç,
- Daha önce alınan danışmanlık hizmetleri,
ihtiyaç duyulan diğer bilgiler alınmalıdır.

1.2.4 Genel tanı çalışması, müşterinin kabul etmesi hâlinde yapılmalı, bu çalışma ile ilgili olarak mutabakata
varılması halinde, ulaşım, yol, konaklama ve varsa tanı bedeli müşteriye bildirilmelidir.

1.2.5 Genel tanı çalışması için, verilecek hizmet alanı ile ilgili en az iki uzman görevlendirilmeli; hizmet talep
edenin üretim konusu, müşteri özellikleri, cirosu, çalışanlarının sayısı ve eğitim durumu, kuruluş çalışmaları
ve olası sorun sahaları ile ihtiyaç duyulan diğer bilgiler, kuruluş adresinde araştırılarak belirlenmelidir.
1)
Bu standard metninde atıf yapılan standardların numaraları, yayım tarihleri, Türkçe ve İngilizce isimleri
metnin başında verilmiştir.

1
ICS 03.080.10 TÜRK STANDARDI TS 13078/Mart 2004

1.2.6 Genel tanı çalışması sonucunda hazırlanan raporun bir örneği hizmet talep edene verilmeli, bir örneği
talep dosyasında muhafaza edilmelidir.

1.2.7 Genel tanı çalışması istenen faaliyetler için hazırlanan rapordan sonra veya genel tanı çalışması
istenmeyen başvurularda talepten sonra, potansiyel sorun sahalarına yönelik çalışma plânı yapılmalıdır. Bu
aşamada alternatif çözümler belirlenmeli, müşteri ile varılan mutabakata uygun teklif hazırlanmalı ve teklifte,
sözleşmenin imzalanması ile oluşturulacak proje ekibinin kaç kişiden oluşacağı ve bu kişilerin özellikleri
belirtilerek, danışmanlık sürecine ait iş akış diyagramı müşteriye verilmelidir.

İş yerince, talebe uygun olarak verilecek danışmanlık hizmeti ile ilgili teklif belgesi, elektronik posta
vasıtasıyla veya yazılı olarak müşteriye sunulmalıdır.

1.2.8 Müşterinin, iş yerinin teklifini kabul etmesi hâlinde, iş yeri ile müşteri arasında bir sözleşme yapılmalı
ve bu sözleşmede danışmanlık hizmetinin;
- Konusu, beklenilen sonucu, süresi, sağlanacağı adres,
- Danışmanlık hizmeti verecek kişilere ait bilgiler,
- Hizmet alanın, unvanı adresi ve diğer erişim bilgileri ile danışmanlık hizmetinden beklediği fayda,
- Hizmet alanın danışmanlık hizmetinden beklediği fayda,
- Karşılıklı sorumluluklar,
- Teslim edilecek raporlar ile raporların hangi tarihte kime teslim edileceği,
- Danışmanlık hizmeti sonucunda alınan kararın müşteri tarafından uygulanması hâlinde, bu kararın
etkilerinden dolayı tarafların sorumlulukları,
- Müşterinin rakiplerinden herhangi birinin de hizmet talep etmesi hâlinde, aynı konuda danışmanlık hizmeti
verilip verilmeyeceği ile verilmemesi halinde süresi,
- Sözleşme imzalayacakların isimleri ve yetkileri,
- Anlaşmazlıklar hâlinde uzlaşma makamları,
- Hizmetin ücreti,
- Önceden beklenmeyen sorunlar ve engeller ile karşılaşıldığında ne gibi işlemler yapılacağı,
- Bulunmasında yarar görülen diğer bilgiler
yer almalıdır.

1.2.9 Dış danışman kullanılması hâlinde, dış danışmanla ilgili sorumluluğun iş yerine ait olduğu sözleşmede
belirtilmelidir.

1.2.10 Sözleşme, her iki tarafın kabulü ile internet üzerinden, ses kayıtları ile faks aracılığı vb. yollarla
gerçekleştirilebilir.

1.2.11 İş yeri, başvuruyu kabul etmemesi hâlinde, gerekçesi ile birlikte başvuru sahibine bildirmelidir.

1.2.12 İş yeri, süresi bir aydan az olan danışmanlık hizmetleri için en az bir kez; bir aydan fazla olan
danışmanlık hizmetleri için ise aylık olarak, verilen hizmet hakkında müşterinin bilgi alabileceği bir raporlama
sistemi oluşturmalı ve bu faaliyet izlenebilmelidir.

1.2.13 İş yerinde, müşteri istek ve beklentilerini karşılayan bir hizmet yapısı oluşturabilecek (müşteri
odaklılık) ve verilen hizmetlerdeki memnuniyeti ortaya koyabilecek (müşteri memnuniyeti) bir sistem
bulunmalı ve bu uygulamalar izlenebilmelidir.

1.2.14 İş yerinde, gerçekleştirilecek eğitim faaliyetleri için gerekli eğitim araçları ile uygun bir eğitim ortamı
bulunmalıdır.

1.2.15 İş yerinde, iş etüdü, zaman etüdü vb. işlemlerin gerçekleştirilmesinde kullanılacak ölçme araçları
bulunmalı, bu araçlar TS 12361’e göre kalibre edilmiş olmalı ve bu kalibrasyon faaliyetleri izlenebilmelidir.

1.2.16 Danışmanlık hizmetleri veren firmalar genel olarak aşağıda belirtilen hizmetlerden bir ya da birkaçını
verebilmelidir;

- Yatırım projesi,
- Yeni yatırım projeleri,
- Tevsi projesi,
- Yenileme ve idâme projesi,

2
ICS 03.080.10 TÜRK STANDARDI TS 13078/Mart 2004

- Yatırım projesi analizi,

- Yapılabilirlik (fizibilite) etüdü,
- Pazar şartları analizi,
- Tüketici analizi,
- Rekabet ortamı analizi,
- Pazar büyüklüğü tahmini,
- Pazarlama stratejisinin belirlenmesi,
- Pazar payının tahmini,
- Teknik analiz,
- Ürünün teknik tasarımının belirlenmesi,
- Kuruluş yeri seçimi,
- Teknoloji seçimi,
- Finansal analiz,
- Finansal değerlendirme,
- Proje riskinin belirlenmesi,
- Enflasyon ortamında proje değerlendirme,
- Hukuksal analiz,
- Üretim yönetimi,
- Üretim plânlaması,
- Uzun dönemli plânlama,
- Orta dönemli plânlama (ana plânlama),
- Kısa dönemli plânlama (ayrıntılı plânlama),
- Makina ve insan gücü plânlaması,
- Malzeme plânlaması,
- Sistem analizi,
- Sistem tasarımı,
- Üretim sistemleri,
- Siparişe göre üretim,
- Parti üretim,
- Sürekli (seri) üretim,
- Kesikli seri üretim,
- İş yükleme,
- Üretim kontrolü,
- Kurumsal kaynak plânlaması,
- Malzeme ihtiyaç plânlaması,
- Ana üretim çizelgesi,
- Üretim kaynakları plânlaması,
- Tam zamanında üretim,
- Yönetim bilgi sistemi,
- Dağıtım kaynakları plânlaması,
- Kaba kapasite plânlanması,
- Kapasite ihtiyaç plânlaması,
- Kanban sistemi,
- İş etüdü,
- Metot etüdü,
- İş yeri yerleştirme düzeni,
- İş yerinde işçi hareketlerinin düzenlenmesi,
- İp diyagramı,
- İş akım şeması,
- İşçi tipi süreç akım şeması,
- Malzeme tipi süreç akım şeması,
- Donatım tipi süreç akım şeması,
- Çoklu etkinlik şeması,
- Gezi şeması,
- İki el süreç şeması,
- En küçük hareket etüdü,
- Simo şeması,
- Etkinlik etüdü
- İş ölçümü,
- İş örneklemesi,
- Zaman etüdü,
- İş devresi,
3
ICS 03.080.10 TÜRK STANDARDI TS 13078/Mart 2004

- Devre süresi,
- İş bölümlemesi,
- İş belirlemesi,
- İşin öğelere ayrılması,
- Ayırma noktası,
- Zamanlama,
- Derecelendirme,
- Standard performans belirleme,
- Temel zaman,
- Standard zaman,
- İşin paylara ayrılması,
- Makina işleri için zaman standardları,
- Fabrika ve makina denetimi,
- Önceden saptanmış zaman standardları,
- Fabrika akış analizi,
- Hat analizi,
- Grup analizi,
- Takım sağlama analizi,
- Üretim akış analizi,
- Fabrika yerleştirme düzeni,
- Grup yerleşim düzeni,
- Hat yerleştirme düzeni,
- Sürece göre yerleştirme düzeni,
- Ürüne göre yerleştirme düzeni,
- Rotalama,
- İstatistiksel süreç kontrolleri,
- Standardlaştırma,
- Kalibrasyon,
- Çevresel etki değerlendirmesi,
- Ürün imâlat ve montaj resimleri,
- Lojistik,
- İş değerlendirme ve ücretlendirme,
- Katılımcı performans değerlendirme sistemi,
- Maliyet muhasebesi,
- Bütçe denetimi,
- Satın alma danışmanlığı,
- Bilgi teknolojileri yönetimi,
- Bilgisayar destekli tasarım,
- Bilgisayar destekli üretim,
- Bilgisayar destekli süreç kontrolü,
- Otomatik malzeme taşıma,
- Kalite,
- Kalite politikası,
- Kalite kontrol,
- Kalite yönetim sistemi,
- İstatistikî kalite kontrol,
- Muayene,
- İzlenebilirlik,
- Ürün güvenliği,
- Ürün sorumluluğu,
- Kusurlu ürün giderme,
- Üçüncü taraf belgelendirmesi,
- Temel gereklerin belirlenmesi,
- Ürün araştırma,
- Ürün geliştirme,
- Sermaye kaynakları kullanımının geliştirilmesi danışmanlığı,
- Malzeme ihtiyaç plânlaması,
- Belgelendirme işlemleri,
- AQAP belgelendirme işlemleri,
- Çevre yönetimi – Çevre yönetim sistemleri belgelendirmesi,
- Tehlike analizi ve kritik kontrol noktalarına göre gıda güvenliği yönetim sistem belgelendirmesi
- Kalite yönetim sistemi belgelendirmesi,
4
ICS 03.080.10 TÜRK STANDARDI TS 13078/Mart 2004

- İş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemleri,

- CE İşareti,
- Elektronik ticaret (E-ticaret),
vb. danışmanlık hizmetleri.

1.2.17 İş yerine ait bilgi sistemlerinde;

- Basit, ölçme ve geliştirme uygulamaları,
- Web tabanlı eğitimler,
- Çalışma hukukuna yönelik bilgi sistemi ve mevzuat veri tabanı,
- Kurumsal başvuru sistemi,
- İş yerinin, uzmanlık alanları, hizmetleri ve hizmet politikaları, çalışanların öz geçmişleri ile yaptığı
danışmanlık hizmetlerinin listesi ve bunlara ilişkin referans adreslerini içeren firma bilgileri,
- Çalışanlarının çeşitli seminer, panel ve konferanslarda verdikleri bildiriler, gazete ve dergilerde
yayınlanan yazıları,
- Verilecek eğitim programları, düzenlenen seminer, toplantı vb. duyuru ve ilânlar,
- Bulunmasında yarar bulunan diğer bilgiler
yer almalıdır.

1.2.18 İş yerinin, internet üzerinden kurumsal ve bireysel hizmet vermesi hâlinde, her kullanıcı için bir
kullanıcı adı ve şifresi üretecek bir sistem oluşturulmalı ve bilgilerin güvenliği için gerekli önlemler alınmalıdır.

1.3 Çalışanların özellikleri ile ilgili kurallar

1.3.1 İş yeri yöneticisi, mühendislik dalında yüksek öğrenim görmüş olmalıdır.

1.3.2 İş yerinde çalışan uzmanlar, çalışma alanlarında en az 4 yıllık yüksek öğrenim görmüş ve ilgili meslek
kuruluşlarının düzenlediği eğitimlerden en az birini tamamlamış olmalıdır.

1.3.3 Verilen danışmanlığın eğitim ve mülâkat hizmetlerini gerektirmesi hâlinde, eğitmenler ve mülâkat
işleminde görev alacak elemanlar, en az 4 yıllık yüksek öğrenim görmüş ve insan kaynakları yönetimi
hakkında, ilgili meslek kuruluşlarının düzenlediği eğitmenlik eğitimlerini tamamlamış olmalıdır.

1.3.4 Çalışanlar yetki, görev ve sorumlulukları hakkında bilgilendirilmelidir.

1.3.5 Eğitmenler ve mülâkat sırasında görev alacak personel ile iş yeri yöneticisi yılda bir kez psikolojik
değerlendirmeden geçmeli ve alınan sonuçlar saklanmalıdır.

1.3.6 İş yeri, hizmet personeline ait bilgilerin doğruluğundan ve müşteriye ait bilgilerin gizliliğinden
sorumludur. İş yerinde, personele ait bilgilerin doğruluğunu denetleyen bir sistem bulunmalıdır.

1.3.7 İş yeri, sözleşmede plânlandığı gibi, hizmetin devamlılığını sağlayacak sayıda ve özellikte personel
bulundurmalıdır.

1.3.8 İş yeri, personelleri için hizmet içi eğitimler düzenlemeli, hizmet içi eğitimler ile ilgili eğitim dokümanları
hazırlanmalı, her yeni istihdam edilen personel bu eğitimlere katılmalıdır. Eğitime katılım belgesi ve eğitim ile
ilgili personel gelişim raporu muhafaza edilmelidir.

1.3.9 Eğitim faaliyetlerinin konuları, süreleri, hangi eğitmenler tarafından verileceği plânlanmalı ve
gerçekleştirilen faaliyetlerin etkinliğinin değerlendirilmesi ve izlenebilmesini sağlayacak bir sistem
bulunmalıdır.

5
ICS 03.080.10 TÜRK STANDARDI TS 13078/Mart 2004

1.3.10 Çalışanların;
- Kişisel bilgileri,
- Diploma ve belgeleri,
- Periyodik olarak yapılan psikolojik değerlendirme sonuçları,
- Hizmet içi eğitim sonuçları,
- Daha önce çalıştığı kuruluşlar ile referans bilgileri,
- İş yeri tarafından yapılan denetim sonuçları,
- Personel ile iş yeri arasındaki sözleşme örneği,
- Bulunmasında yarar bulunan diğer bilgiler
bilgi işlem ortamında yer almalıdır.

2 Çeşitli hükümler
Sahibi veya işletmecileri, bu standardda belirtilen iş yerleri için, istendiğinde standarda uygunluk
beyannamesi vermek veya göstermek mecburiyetindedir. Bu beyannamede iş yerinin Madde 1’deki kurallara
uygun olduğunun belirtilmesi gerekir.

Yararlanılan kaynaklar
− Çeşitli danışmanlık hizmeti veren firmaların faaliyetlerinin incelenmesi
− KOSGEB Danışmanlık Destekleri Yönetmeliği
− Verimlilik Yönetimi -Joseph Prokopenko /Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları:476
− Danışman ve Danışmanlık Hizmetlerine Genel Bir Yaklaşım –Mesut ODABAŞI/MPM Teknik Müşaviri
− Verimlilik ve Verimlilik Danışmanlığı / Yayımlanmamış Notlar