Chủ đề 3. §êng th¼ng vu«ng gãc.

§êng th¼ng song song

Thời gian thực hiện: 3 tuần( từ tuần 10 đến tuần 12), số tiết: 9 tiết( từ tiết 16 đến tiết
24).

I. KiÕn thøc cÇn nhí:

1. Hai gãc ®èi ®Ønh:
* §Þnh nghÜa:
- Hai gãc ®èi ®Ønh lµ hai gãc mµ mçi c¹nh cña gãc nµy lµ tia ®èi cña mét c¹nh gãc
kia.
* TÝnh chÊt:
- Hai gãc ®èi ®Ønh th× b»ng nhau.
2. Hai ®êng th¼ng vu«ng gãc.
* §Þnh nghÜa:
- Hai ®êng th¼ng vu«ng gãc lµ hai ®êng th¼ng c¾t nhau vµ trong c¸c gãc t¹o thµnh
cã mét gãc vu«ng.
* TÝnh chÊt:
- Cã mét vµ chØ mét ®êng th¼ng ®i qua ®iÓm O vµ vu«ng gãc víi ®êng th¼ng a
cho tríc.
* §êng trung trùc cña ®o¹n th¼ng:
- §êng trung trùc cña ®o¹n th¼ng lµ ®êng th¼ng vu«ng gãc víi ®o¹n th¼ng t¹i trung
®iÓm cña nã.
3. Hai ®êng th¼ng song song.
* §Þnh nghÜa:
- Hai ®êng th¼ng song song lµ hai ®êng th¼ng kh«ng cã ®iÓm chung.
* DÊu hiÖu nhËn biÕt hai ®êng th¼ng song song:
- NÕu mét ®êng th¼ng c c¾t hai ®êng th¼ng ph©n biÖt a vµ b mµ trong c¸c gãc t¹o
thµnh cã mét cÆp gãc so le trong b»ng nhau hoÆc mét cÆp gãc ®ång vÞ b»ng nhau
th× a vµ b song song víi nhau.
* Tiªn ®Ò ¥-clit:
- Qua mét ®iÓm ë ngoµi mét ®êng th¼ng chØ cã mét ®êng th¼ng song song víi d-
êng th¼ng ®ã.
* TÝnh chÊt:
- NÕu mét ®êng th¼ng ¾t hai ®êng th¼ng song song th×:
+ Hai gãc so le trong b»ng nhau.
+ Hai gãc ®ång vÞ b»ng nhau.
+ Hai gãc trong cïng phÝa bï nhau.
* Quan hÖ vu«ng gãc, song song:
- Hai ®êng th¼ng ph©n biÖt cïng vu«ng gãc víi mét ®êng th¼ng thø ba th× chóng
song song víi nhau.
- Mét ®êng th¼ng vu«ng gãc víi mét trong hai ®êng th¼ng song song th× nã còng
vu«ng gãc víi ®êng th¼ng kia.
- Hai ®êng th¼ng ph©n biÖt cïng song song víi mét ®êng th¼ng thø ba th× chóng
song song víi nhau.
4. §Þnh lÝ:
* §Þnh lÝ lµ mét kh¼ng ®Þnh suy ra tõ nh÷ng kh¼ng ®Þnh ®îc coi lµ ®óng.
* Th«ng thêng ®Þnh lÝ ph¸t biÓu díi d¹ng " NÕu …th×…"
* Chøng minh ®Þnh lÝ lµ dïng lËp luËn ®Ó tõ gi¶ thiÕt suy ra kÕt luËn.
II. C¸c d¹ng to¸n:
Bµi 1: Cho 5 ®êng th¼ng ph©n biÖt c¾t nhau t¹i mét ®iÓm.
a) Cã bao nhiªu gãc trong h×nh vÏ.
b) Cã bao nhiªu gãc kh¸c gãc bÑt trong h×nh vÏ.
c) Cã bao nhiªu cÆp gãc ®èi ®Ønh trong h×nh vÏ.
d) Chøng minh r»ng tån t¹i Ýt nhÊt mét gãc nhá h¬n hoÆc b»ng 360, Ýt nhÊt mét
gãc lín h¬n hoÆc b»ng 360.
HD:
a) Vì 5 đường thẳng cắt nhau tạo thành 10 tia chung gốc, mỗi tia tạo với 9 tia còn
lại thành 9 góc nên 10 tia tạo với các tia còn lại thành 9.10 = 90 góc. Nhưng
mỗi góc đã được tính hai lần. Vậy có 90:2 = 45 góc.
* TQ: Tổng quát với n đường thẳng cùng đi qua 1 điểm O, ta có số góc là:

b) Vì có 5 đường thẳng nên có 5 góc bẹt. Do đó các góc nhỏ hơn góc bẹt trong
hình có 45 – 5 = 40 (góc). Mỗi góc trong 40 góc này có một góc đối đỉnh với
nó và chúng tạo thành một cặp góc đối đỉnh. Vậy có 40:2 = 20 (cặp góc đối
đỉnh).
* TQ: Tổng quát với n đường thẳng, ta có cặp góc đối đỉnh
nhỏ hơn góc bẹt. Nếu kể cả cặp góc bẹt đối đỉnh thì có n2 cặp.
c) Vì 5 đường thẳng cắt nhau tại 1 điểm tạo thành 10 góc không có điểm trong
chung, tổng của chúng bằng 3600. Nếu mọi góc đề nhỏ hơn 360m thì tổng của
chúng nhỏ hơn 3600, vô lí. Vậy phải tồn tại 1 góc lớn hơn hoặc bằng 360.
Bµi 2: Cho n ®êng th¼ng ph©n biÖt c¾t nhau t¹i mét ®iÓm.
a) Cã bao nhiªu gãc trong h×nh vÏ.
b) Cã bao nhiªu gãc kh¸c gãc bÑt trong h×nh vÏ.
c) Cã bao nhiªu cÆp gãc ®èi ®Ønh trong h×nh vÏ.
Bµi 3: Hai ®êng th¼ng xx' vµ yy' c¾t nhau t¹i O. Gäi Om lµ tia ph©n gi¸c cña gãc
xOy, On lµ tia ®èi cña tia Om. Chøng minh r»ng On lµ tia ph©n gi¸c cña gãc x'Oy'.
Bµi 4: Chøng minh r»ng hai tia ph©n gi¸c cña hai gãc ®èi ®Ønh lµ hai tia ®èi nhau.
Bµi 5: Chøng minh r»ng hai tia ph©n gi¸c cña hai gãc kÒ bï vu«ng gãc víi nhau.
Bµi 6: Cho hai gãc kÒ bï xOy vµ yOz. Gäi Om lµ tia ph©n gi¸c cña gãc xOy. VÏ tia
On vu«ng gãc víi Om ( On n»m trong gãc yOz). Chøng minh r»ng On lµ tia ph©n gi¸
gãc yOz.
Bµi 7: ë miÒn trong gãc tï xOy, vÏ c¸c tia Oz, Ot sao cho Oz vu«ng gãc víi Ox, Ot
vu«ng gãc víi Oy. Chøng minh r»ng:

Bµi 8: ë miÒn ngoµi gãc tï xOy, vÏ c¸c tia Oz, Ot sao cho Oz vu«ng gãc víi Ox, Ot
vu«ng gãc víi Oy. Gäi Om, On lÇn lît lµ tia ph©n gi¸c cña c¸c gãc xOy, zOt. Chøng
minh r»ng Om vµ On lµ hai tia ®èi nhau.
Bµi 9: Cho tù. Trong góc này vẽ hai tia OC và OD lần lượt vuông góc với OA
và OB.
a) So sánh .
b) Vẽ Om là tia phân giác của . Tia OM có phải là tia phân giác của
không?
HD:
C
M
B

O
A

Bµi 10: Cho hai tia Ox, Oy vuông góc với nhau. Trong góc xOy vẽ hai tia Om, On
sao cho . Vẽ tia Oz sao cho tia Oy là tia phân giác của góc mOz.
Chứng tỏ rằng:
a) Tia Om là tia phân giác của góc nOx.
b) On vuông góc với Oz.
n
y

O x

Bµi 11: Cho . Vẽ góc yOz và xOt kề bù với góc xOy. Chứng tỏ rằng:
a) Hai góc yOz và xOt là hai góc đối đỉnh.
b) Hai phân giác của hai góc yOz và xOt là hai tia đối nhau.
Bµi 12: Cho hai góc kề nhau xOy và yOz có tổng bằng 1600 và
a) Tính .
b) Trong góc xOz vẽ tia Ot vuông góc với tia Oz. Tia Ot có phải là tia phân giác
của góc xOy không?
Vẽ tia Oz’ là tia đối của tia Oz. So sánh .
Bµi 13: Cho ®o¹n th¼ng AB. Trªn cïng mét nöa mÆt ph¼ng bê AB, vÏ c¸c tia Ax vµ
By trong ®ã . TÝnh ®Ó Ax // By.
Bµi 14: Cho , ®iÓm A n»m trªn tia Ox. Qua A vÏ tia Am. TÝnh sè ®o gãc
Oam ®Ó Am // Ox.
Bµi 15: Tam gi¸c ABC cã tia ph©n gi¸c cña gãc B c¾t AC ë D. Qua A kÎ ®êng
th¼ng song song víi BD, ®êng th¼ng nµy c¾t ®êng th¼ng BC ë E. Chíng minh
r»ng .
Bµi 16: Chøng minh r»ng nÕu hai ®êng th¼ng song song th× c¸c tia ph©n gi¸c cÆp
gãc ®ång vÞ b»ng nhau.
Bµi 17: Cho 4 ®êng th¼ng trªn mÆt ph¼ng trong ®ã kh«ng cã hai ®êng th¼ng nµo
song song.
a) Cã bao nhiªu gãc trong h×nh vÏ.
b) Cã bao nhiªu gãc kh¸c gãc bÑt trong h×nh vÏ.
c) Cã bao nhiªu cÆp gãc ®èi ®Ønh trong h×nh vÏ.
d) Chøng minh r»ng tån t¹i Ýt nhÊt mét gãc nhá h¬n hoÆc b»ng 450.
Bµi 18: Cho . Trªn tia ®èi cña tia Ax lÊy ®iÓm B, kÎ tia Bz sao cho tia Ay
n»m trong gãc xBz.
a) TÝnh ®Ó Bz//Ay.
b) KÎ tia AM, BN lÇn lît lµ tia ph©n gi¸c cña c¸c gãc xAy vµ xBz. Chøng minh r»ng
AM//BN.
Bµi 19: Cho . Trªn tia Ox lÊy ®iÓm A råi kÎ tia Az n»m trong gãc xOy sao
cho . KÎ tia Az’ lµ tia ®èi cña tia Az.
a) V× sao zz’//Oy.
b) Gäi OM, AN lµ c¸c tia ph©n gi¸c cña gãc xOy vµ OAz’. Chøng tá r»ng AN//OM.
Bµi 20: Cho hai ®êng th¼ng AB vµ CD. §êng th¼ng MN c¾t AB ë P vµ c¾t CD ë
Q. BiÕt vµ . Chøng tá r»ng AB // CD.

A B

Bµi 1: Cho h×nh vÏ. BiÕt:

AB // DE; C

TÝnh .
E D

HD: A B

Trªn nöa mÆt ph¼ng bê BC chøa tia

BA, vÏ tia CK // BA. C K

E D

Bµi 2: Cho h×nh vÏ. BiÕt: B A

AB // DE;
TÝnh .
C

E D

HD:
Trªn nöa mÆt ph¼ng bê AC chøa tia B A

BA, vÏ tia CK // BA.

K
C

E D
Bµi 3: Cho h×nh vÏ. BiÕt: A B

Chøng minh r»ng: AB // DE. C

D E

HD: A B

Trªn nöa mÆt ph¼ng bê AC chøa tia

AB, vÏ tia CK // AB. K
C

D E

Bµi 4: Cho h×nh vÏ. BiÕt: A B

.
Chøng minh r»ng: AB // DE. C

D E

A B

K C

D E
 x A

B y
Bµi 1: Cho h×nh vÏ, biÕt:

Chøng minh r»ng: Ax // By.

x A

HD: Trªn nöa mÆt ph¼ng bê AC kh«ng

chøa tia Ax, vÏ tia Ct // Ax t
C

B y

A x
Bµi 2: Cho h×nh vÏ, biÕt:
; Ax // By.
C
Chøng minh r»ng: .
y B

A x

HD: Trªn nöa mÆt ph¼ng bê AC kh«ng

chøa tia Ax, vÏ tia Ct // Ax t
C

y B

x A

Bµi 3: Cho h×nh vÏ, biÕt:

B
y
Chøng minh r»ng:
t

x A

Bµi 1: Cho h×nh vÏ, biÕt:

B
y
Chøng minh r»ng:
t

C
 A x

Bµi 2: Cho h×nh vÏ, biÕt:

B
Ax // By; By // Ct. y

Chøng minh r»ng:

t

17. Cho h×nh vÏ. Chøng minh r»ng: A a

a) a // c.
1200

b) b // c.
1200
c 800
B 1600
b

18. Cho h×nh vÏ. Chøng minh r»ng: A B

a) AB // OC. 1300

b) DE // OC. C O
1400

D E

19. Cho h×nh vÏ, biÕt: A x



1800 - 

B m
Chøng minh r»ng:
a) Ax // Bm. 
C y
b) Cy // Bm.

20. Cho h×nh vÏ, biÕt: E

500 B

Chøng minh r»ng: D A

a) AD // CF. 1400
b) AD // BE.
400
F C

21. Cho h×nh vÏ, biÕt: A x

Chøng minh r»ng: Ax // By. C

B y
22. Cho h×nh vÏ, biÕt: Ax // By A x

Chøng minh r»ng: .

C

B y

23. Cho h×nh vÏ, biÕt: A x

Chøng minh r»ng: C

B y

24. Cho h×nh vÏ, biÕt: A x

Chøng minh r»ng: C

B y

25. Cho h×nh vÏ, biÕt: x A

B
Chøng minh r»ng:
y

26. Cho h×nh vÏ, biÕt: x A

B
Chøng minh r»ng:
y

27. Cho h×nh vÏ, biÕt: A x

Chøng minh r»ng: C

B y
28. Cho h×nh vÏ, biÕt: A x

Chøng minh r»ng: C

B y

29. Cho h×nh vÏ, biÕt: A x


C

Chøng minh r»ng: Ax // Cy. +


B y

30. Cho h×nh vÏ, biÕt: A x

Chøng minh r»ng: B

31. Cho h×nh vÏ, biÕt: A x

Chøng minh r»ng: B

32. Cho h×nh vÏ, biÕt: c

A
a
1 2
Chøng minh r»ng: a // b.

b B

1 2

Bµi 33: Cho h×nh vÏ, biÕt: x A

Chøng minh r»ng: Ax // By. C

B y
 x A

t
C

B y

Bµi 34: Cho h×nh vÏ, biÕt: A x

; Ax // By.
Chøng minh r»ng: .
C

y B

A x

t
C

y B

Bµi 35: Cho h×nh vÏ, biÕt: x A

TÝnh C

y B

x A

C
t

y B

Bµi 36: Cho h×nh vÏ, biÕt: x A

TÝnh C

y B
 x A

t
C

y B

Bµi 37: Cho h×nh vÏ, biÕt: A x

Chøng minh r»ng: Ax // By. C

B y

A x

t
C

B y

A B

Bµi 1: Cho h×nh vÏ. BiÕt:

AB // DE; C

TÝnh .
E D

HD: A B

Trªn nöa mÆt ph¼ng bê BC chøa tia

BA, vÏ tia CK // BA. C K

E D

Bµi 2: Cho h×nh vÏ. BiÕt: B A

AB // DE;
TÝnh .
C

E D

HD:
Trªn nöa mÆt ph¼ng bê AC chøa tia
BA, vÏ tia CK // BA. B A

K
C

E D

Bµi 3: Cho h×nh vÏ. BiÕt: A B

Chøng minh r»ng: AB // DE. C

D E

HD: A B

Trªn nöa mÆt ph¼ng bê AC chøa tia

AB, vÏ tia CK // AB. K
C

D E

Bµi 4: Cho h×nh vÏ. BiÕt: A B

.
Chøng minh r»ng: AB // DE. C

D E

A B

K C

D E

x A

Bµi 1: Cho h×nh vÏ, biÕt:

C
Chøng minh r»ng: Ax // By.
B y
 x A

HD: Trªn nöa mÆt ph¼ng bê AC kh«ng

chøa tia Ax, vÏ tia Ct // Ax t
C

B y

A x
Bµi 2: Cho h×nh vÏ, biÕt:
; Ax // By.
C
Chøng minh r»ng: .
y B

A x

HD: Trªn nöa mÆt ph¼ng bê AC kh«ng

chøa tia Ax, vÏ tia Ct // Ax t
C

y B

x A

Bµi 3: Cho h×nh vÏ, biÕt:

B
y
Chøng minh r»ng:
t

x A

Bµi 1: Cho h×nh vÏ, biÕt:

B
y
Chøng minh r»ng:
t

A x

Bµi 2: Cho h×nh vÏ, biÕt:

B
Ax // By; By // Ct. y

Chøng minh r»ng:

t