9.

5 Thảo luận về lý thuyết học tập và sự liên quan của chúng trong định hình
hành vi:

Hầu như tất cả các hành vi đều được học, vì vậy nếu chúng ta muốn giải thích, dự
đoán và ảnh hưởng đến hành vi, chúng ta cần hiểu cách mọi người học. Học xảy ra
mọi lúc và có thể được định nghĩa là bất kỳ thay đổi tương đối lâu dài trong hành vi
như là kết quả của kinh nghiệm.
Hai lý thuyết học tập giúp chúng ta hiểu được cách thức và lý do tại sao hành vi
cá nhân xảy ra, là điều hòa hoạt động và học tập xã hội.

1. Điều hòa hoạt động:

Lập luận rằng hành vi là một chức năng của chính hậu quả của nó. Hành vi của
người thực hiện là tự nguyện: Mọi người học cách cư xử để có được thứ họ muốn
hoặc để tránh thứ gì đó mà họ không muốn. Tăng cường củng cố một hành vi và tăng
khả năng nó sẽ được lặp lại. Sự thiếu hụt sẽ có tác dụng ngược lại.
2. Lý thuyết học tập xã hội:
Học thông qua cả quan sát và trải nghiệm trực tiếp.
Ảnh hưởng của những người khác (Cha, mẹ, thầy (cô), đồng nghiệp, người nổi
tiếng, nhà quản lý,…) là trọng tâm của quan điểm học tập xã hội và mức độ ảnh
hưởng của các kiểu mẫu này đối với cá nhân được xác định bởi 4 quá trình:
- Quá trình chú ý: Mọi người học hỏi từ những kiểu người làm mẫu khi họ nhận
ra và chú ý đến các nhận xét quan trọng.
- Quá trình duy trì: Ảnh hưởng của kiểu người làm mẫu sẽ phụ thuộc vào mức độ
cá nhân ghi nhớ hành động, ngay cả sau khi không còn người làm mẫu.
- Quá trình tái tạo động cơ: Sau khi một người đã nhìn thấy một hành vi mới bằng
cách quan sát mô hình, thì việc tiếp theo là thực hiện hành vi đó.
- Quá trình gia cố: Các cá nhân sẽ được thúc đẩy để bộc lộ những hành vi được
làm mẫu, nếu được tặng những ưu đãi tích cực và phần thưởng nào đó. Những hành vi
mà được củng cố để được chú ý, học hỏi tốt hơn và sử dụng một cách thường xuyên
hơn.
3. Định vị hành vi:
Tăng cường hành vi bằng cách tích cực
Tăng cường hành vi bằng cách tiêu cực
Trừng phạt
Triệt tiêu
Các nhà quản lý dạy cho nhân viên cư xử theo cách có lợi nhất cho tổ chức. Họ
làm điều này bằng cách hướng dẫn nhân viên trong các buổi thử việc, đó là hình thành
hành vi.
Có 4 cách để định hình hành vi:
- Tăng cường bằng cách tích cực là khi một hành vi được thực hiện đúng theo
yêu cầu thì theo sau đó sẽ là một khen thưởng nào đó. VD: Được khen thưởng khi
thực hiện tốt một công việc được giao.
- Tăng cường bằng cách tiêu cực là khi một hành vi được thực hiện không đúng
theo yêu cầu thì theo đó sẽ là một lời trách, hay là so sánh khó chịu. VD: Một nhà
quản lý nói với nhân viên A rằng anh ta đã giành được tiền lương của nhân viên B nếu
đi làm đúng giờ. Hành vi mà người quản lý muốn đó là nhân viên đi làm đúng giờ.
- Trừng phạt: Dùng phạt hình để xử lý một hành vi không mong muốn. VD: Đình
chỉ làm việc của một nhân viên trong 2 hoặc 3 ngày mà không trả lương.
- Triệt tiêu: Sự biến mất của một hành vi khi không củng cố.
=> Cả tăng cường bằng hành vi bằng cách tích cực và tiêu cực đều dẫn đến việc học
vì chúng tăng cường hành vi mong muốn và tăng xác suất lặp lại.
=> Cả hình phạt và triệt tiêu đều đến việc học, tuy nhiên chúng làm suy yếu hành vi
và có xu hướng giảm tần suất tiếp theo của hành vi.
4. Làm thế nào để nhà quản lý học tập có hiệu quả hơn?
Nhân viên sẽ học tập trong công việc. Các nhà quản lý sẽ quản lý việc học của họ
thông qua các phần thưởng và các ví dụ mà họ đặt ra.
- Xem những gì bạn thưởng? Nếu nhà quản lý muốn có hành vi A nhưng lại khen
thưởng cho hành vi B, khi đó sẽ không ngạc nhiên nếu nhân viện lại học tập cách làm
hành vi B.
- Xem những gì bạn làm? Nhà quản lý luôn mong muốn nhân viên sẽ xem họ như
một kiểu mẫu và làm được giống như họ.