HOMO SAPIENS

Homo sapiens, lloji të cilit i përkasin të gjitha qeniet njerëzore

moderne. Homo sapiens është një nga disa specie të grupuara në
gjininë Homo, por është e vetmja që nuk është zhdukur.
 Emri Homo Sapiens u aplikua në vitin 1758 nga babai i klasifikimit biologjik
modern Carolus Linnaeus. Dihej prej kohësh se qeniet njerëzore u ngjajnë
fizikisht primatëve më shumë se çdo organizëm tjetër i gjallë i njohur, por në
atë kohë ishte një akt i guximshëm klasifikimi i qenieve njerëzore brenda të
njëjtit kornizë të përdorur për pjesën tjetër të natyrës. Linnaeus, i shqetësuar
për ngjashmëritë në strukturën trupore, u përball vetëm me problemin e
dallimit të Homo Sapiens nga majmunët (gorillat, shimpanzetë, etj), të cilët
ndryshojnë nga njerëzit në shumë tipare trupore dhe vecorite njohëse.
(Traktati i Çarls Darvinit mbi evolucionin, rreth origjinës se specieve, do të
vinte 101 vjet më vonë.)
 Që nga koha e Lineus, është zbuluar një rekord i madh fosil. Ky regjistrim
përmban lloje të shumta të zhdukura që janë shumë më të lidhura me njerëzit
sesa me majmunët e sotëm dhe që me sa duket ishin më të ngjashme me
Homo Sapiens edhe nga ana e sjelljes. Ndjekja e paraardhësve të qenieve
njerëzore moderne në të kaluarën e largët ngre pyetjen se çfarë nënkuptohet
Kanita Begaj
 me fjalën njeri. Homo Sapiens është njeri sipas përkufizimit, ndërsa majmunët
jo.
 Por ç'të themi për anëtarët e zhdukur të fisit njerëzor (Hominini), të cilët
qartazi nuk ishin Homo Sapiens, por megjithatë ishin shumë të ngjashëm me
ta? Nuk ka përgjigje përfundimtare për këtë pyetje. Megjithëse evolucioni
njerëzor mund të thuhet se përfshin të gjitha ato specie të lidhura më ngushtë
me Homo Sapiens sesa me majmunët, termi human zakonisht zbatohet vetëm
për Homo Sapiens dhe anëtarë të tjerë të gjinisë Homo (p.sh., H. erectus, H.
habilis). Në sjellje, vetëm H. sapiens mund të thuhet se është "plotësisht
njerëzor", por edhe përkufizimi i H. sapiens është një çështje e debatit aktiv.
 Disa paleoantropologë zgjerojnë hapësirën e kësaj specie shumë larg në kohë
për të përfshirë shumë fosile anatomike të dallueshme që të tjerët preferojnë t'i
ndajnë në disa specie të ndryshme të zhdukura. Në të kundërt, shumica e
paleoantropologëve, që dëshirojnë të përputhin studimin e homininëve me atë
të gjitarëve të tjerë, preferojnë t'i caktojnë H. sapiens vetëm ato forma fosile që
hyjnë brenda spektrit anatomik të specieve siç ekziston sot. Në këtë kuptim, H.
sapiens është shumë i ri, pasi ka origjinën në Afrikë më shumë se 315,000 vjet
më parë (315 kya).

Kanita Begaj