Maatschappij

Belgische elektriciteit wordt een van de vuilste in

Europa
België zal in 2030 de enige Europese lidstaat zijn die meer elektriciteit uit
fossiele brandstoffen haalt dan nu. Het aandeel van de fossiele brandstoffen
gaat in ons land met ruim 20 procentpunten naar omhoog. België zal daardoor
één van de schadelijkste elektriciteitsparken hebben voor het klimaat. Dat blijkt
uit een studie van de Britse klimaatdenktank Ember die onze redactie kon
inkijken en in de krant De Tijd staat. Ember vergeleek de klimaatplannen van de 19
grootste EU-lidstaten. Alle landen verminderen het aandeel van steenkool en gas
in hun stroomproduct. Alleen in België gaat het de verkeerde kant uit.

Luc Pauwels
vr 13 nov 11:05

Het zijn sombere cijfers die de Britse klimaatdenktank Ember destilleerde uit de
vergelijking van de Nationale Energie- en Klimaatplannen 2021-2030 van de 19 grootste
EU-landen (die samen goed zijn voor ruim 97 procent van de totale EU-
stroomconsumptie). De lidstaten moesten die plannen voor 2020 indienen bij de EU om
duidelijk te maken hoe ze de Europese klimaatdoelstellingen voor 2030 wilden bereiken
Uit de vergelijking blijkt dat het met de klimaatvriendelijkheid van de Belgische
elektriciteitsproductie helemaal de verkeerde kant uit gaat. De cijfers zijn opmerkelijk.
Ember berekende dat we in 2018 37,84 procent van onze elektriciteit uit fossiele
brandstoffen haalden. Dat was niet zo slecht. België scoorde beter dan het Europese
gemiddelde (41,53 procent) en zat bij de top 10 van de meest klimaatvriendelijke
stroomproductieparken in Europa.

Van de kop naar de staart van het peloton

Maar in 2030 zal het plaatje er helemaal anders uitzien, zo concludeert Ember. België za
dan niet minder, maar méér elektriciteit uit fossiele brandstoffen halen (vooral uit
aardgas) en dus ook meer CO2 uitstoten.

Daarmee vaart ons land een totaal andere koers dan de overige lidstaten. Die doen er
soms tientallen procentpunten af. Zo vermindert Nederland zijn aandeel tegen 2030 me
ruim 50 procentpunten, Griekenland met bijna 35 punten, Ierland doet er 30 af, Spanje 2

België is slechts 1 van de 2 EU-landen waar de

emissies van de energiesector dit decennium zullen
stijgen
Charles Moore, projectleider Ember

België doet net het omgekeerde: 59 procent van onze stroom zal in 2030 aangeleverd
worden via fossiele bronnen. Dat is 20 procentpunten meer. En dat heeft zo zijn gevolge
Zo verliest België zijn plaats in de kop van het peloton en tuimelt het helemaal naar de
staart. We zullen in 2030 op de voorlaatste plaats staan van de grotere landen in de
Europese Unie. Alleen Polen zet nog meer in op fossiele brandstoffen. Daar blijven
steenkool en aardgas bijna goed voor 66 procent van de Poolse stroommix.

De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat er nog één land is dat het aandeel fossiel lichtjes z
toenemen: Zweden. Dat haalde in 2018 2,24 procent van zijn elektriciteit uit fossiele
brandstoffen. In 2030 zal dat 2,27 procent zijn. Maar de Zweden zijn sowieso al de
kampioenen van de groenestroomproductie in Europa: geen enkel land doet beter.
Charles Moore, projectleider bij Ember stelt vast: "België is slechts één van de twee EU-
landen waar de emissies van de energiesector dit decennium zullen stijgen."

Zweden en België hebben nog een ding gemeen. De oorzaak van de achteruitgang is
vermoedelijk dezelfde: het wegvallen van de kerncentrales.

Kernuitstap en te weinig hernieuwbare energie oorzaak van de achteruitgan

Ember wijst erop dat België het volgens zijn huidige klimaatplannen in 2030 zonder
nucleaire energie zal doen. Ook de Zweden zetten veel minder in op kernenergie. Net al
de Duitsers, die over een paar jaar al hun kerncentrales zullen sluiten. Ook in Spanje en
Frankrijk vermindert het aandeel kernenergie.

Maar in België zullen die kerncentrales hoofdzakelijk worden vervangen door

gascentrales. Die stoten omgerekend 40 keer meer CO2 uit dan een kerncentrale. Dat
probleem is in België blijkbaar veel moeilijker onder controle te krijgen dan in de andere
lidstaten.

(lees verder onder de foto)

Sluiting kerncentrales betekent meer CO₂-uitstoot

imago/Jochen Tack

De deskundigen van Ember wijzen erop dat België van de 19 landen pas op de 10e plaats
komt met de verdere uitbouw van zijn wind- en zonneparken. De Duitsers, de Spanjaarde
en de Fransen doen veel grotere inspanningen en slagen er zo in de afbouw van hun
nucleaire park beter te compenseren. "Gasland" Nederland zet zo sterk in op wind en zo
dat het in 2030 zelfs minder gascentrales zal moeten open houden.

De groei van de hernieuwbare energie in België is te beperkt om het gat van de

weggevallen kerncentrales op te vullen, zo stippen de onderzoekers van Ember aan.

En veel ruimte hebben we niet. Een voorbeeld is de windenergie op zee. Tegen 2030 zijn
weliswaar nieuwe windmolenparken voor onze westkust voorzien, maar daarna wordt h
moeilijk. Het Belgische stuk van de Noordzee is namelijk al zo in beslag genomen door
andere activiteiten en bestemmingen (visvangst, scheepvaartroutes,
zandwinningsgebieden, natuurzones en allerlei nutskabels op de zeebodem) dat er
amper nog windturbines kunnen worden geplaatst.
Het zal dus van de gewesten moeten komen: die tekenen voor het merendeel van de
hernieuwbare energie in ons land. Windmolens op land, zonnepanelen: het is de
bevoegdheid van Vlaanderen, Brussel en Wallonië. Maar vooral Vlaanderen blijft daar
achter, iets waar de federale regering weinig vat op heeft.

Energiebesparing ontoereikend

Daarnaast wijst Ember er ook op dat ons land een groot probleem heeft met zijn energie
efficiëntie. Minder stroom verbruiken is de beste manier om de extra CO₂-uitstoot van d
gascentrales onder controle te houden. Stroom die je niet consumeert moet je ook niet
maken. Zeker wanneer die stroom door klimaatonvriendelijke gascentrales wordt
gemaakt, kan dat een flinke slok op de borrel schelen.

Maar België slaagt er blijkbaar niet voldoende in om zijn stroomverbruik aan banden te
leggen. Dat heeft onder meer te maken met de omslag in het energielandschap.
Elektriciteit wordt almaar belangrijker als energiebron ten nadele van fossiele
brandstoffen (bijvoorbeeld in het autoverkeer). Ook de economische groei doet de
stroomconsumptie stijgen.

Ons stroomverbruik stijgt tegen 2030 met 10

procent, in Duitsland en Nederland daalt het met 1
procent
Zo wijst Ember erop dat de hele Europese Unie tegen 2030 5 procent meer stroom zal
verbruiken tegenover 2018. De sterkste groei wordt verwacht in de Oost-Europese
landen, zoals Bulgarije, Polen en Roemenië. Vooral omdat die landen er economisch een
flink stuk op vooruit zullen gaan.

Maar de experts van Ember zien ook grote stijgingen in Denemarken, Ierland en Portuga
en in mindere mate in Oostenrijk en België. Bij ons zou de stroomconsumptie met 10
procent toenemen. Niet door een economische groei, maar "door een structurele
verandering in de manier waarop elektriciteit wordt gebruikt" zo stipt de studie aan.

Opmerkelijk is dat andere landen er blijkbaar wél in slagen hun honger naar elektriciteit
onder controle te houden. Volgens de cijfers van Ember zouden Nederland en Duitsland
tegen 2030 1 procent minder elektriciteit verbruiken. In Frankrijk stagneert het
stroomverbruik. In Zweden en Italië gaat het amper 2 procent naar omhoog.

Nog veel werk aan de winkel

We hebben dus nog behoorlijk wat werk voor de boeg om onze elektriciteitsproductie
schoner te maken. De experten van Ember wijzen erop dat Europa de
klimaatdoelstellingen nog verder wil aanscherpen. Zo heeft het Europees parlement de
ambitie uitgesproken om de CO₂-uitstoot tegen 2030 met maar liefst 60 procent te
verminderen tegenover 1990.

Maar door de kernuitstap wordt onze elektriciteit alleen maar vuiler, zo berekende Emb
In 2030 behoort de Belgische stroom tot de meest CO₂-vervuilende van de EU. Alleen
Polen, Tsjechië, Bulgarije én Duitsland doen het nog slechter. Allemaal landen die ook in
2030 afhankelijk blijven van bruin- en steenkool.

De nieuwe federale minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) zal dan ook de
handen vol hebben om dat tijdig recht te trekken. Van der Staeten blijft vasthouden aan
de kernuitstap, wat de uitdaging alleen nog maar moeilijker maakt.

Terwijl zijn EU-buren het gebruik van fossiele

brandstoffen afbouwen, ligt België op schema om
een van de meest vervuilende elektriciteitsnetten te
hebben tegen 2030
Charles Moore, projectleider Ember

De weggevallen stroom uit de kerncentrales kan niet opgevangen worden zonder extra
gascentrales aan te zetten. Dat kunnen er nieuwe zijn of oudere bestaande, maar ze
zullen ontegensprekelijk de CO₂-uitstoot van ons elektriciteitspark naar boven duwen.

En de speelruimte van Van der Straeten is dus ook letterlijk beperkt. De federale regerin
zelf kan alleen maar hernieuwbare energie leveren vanop zee. Enkel aan de westkust is
nog voldoende ruimte voor een toekomstig groot windmolenpark. Dat park is trouwens
in het bestaande energie- en klimaatplan verrekend. Veel zoden brengt het dan ook niet
aan de dijk.

(lees verder onder de foto)

Belgische offshore windmolenparken: er komen er bij, maar niet genoeg

"Dit rapport houdt nog geen rekening met de ambities van deze regering, maar
onderstreept wel hoe belangrijk die ambities zijn", reageerde Van der Straeten in "De
ochtend" op Radio 1.

Van der Straeten zal het huidige plan moeten aanpassen, zeker wanneer Europa nog zij
ambities verhoogt. Dat betekent een heronderhandeling met de gewesten. Zoals gezeg
Vlaanderen, Walllonië en Brussel leveren het leeuwenaandeel van de hernieuwbare
energie en zijn ook bevoegd voor energiebesparing.

Maar Vlaanderen lag al bij het vorige plan dwars. Nieuwe investeringen in hernieuwbare
energie of energiebesparing moeten vooral "haalbaar en betaalbaar" zijn, zo benadrukt
de Vlaamse energieminister Zuhal Demir (N-VA). Vlaanderen verlaagde zelfs al zijn
groeipad naar 2030 voor hernieuwbare energie. Het worden dan ook geen makkelijke
onderhandelingen voor Van der Straeten.

Zolang de gewesten en de federale overheid de neuzen niet in één richting krijgen,

stevent ons land af op een almaar meer vervuilend elektriciteitspark. Projectleider
Charles Moore van Ember concludeert: "Terwijl de buurlanden het gebruik van fossiele
brandstoffen afbouwen, ligt België op schema om één van de meest
vervuilende elektriciteitsnetten te hebben tegen 2030, als het er niet in slaagt de
investeringen in hernieuwbare energiebronnen te verhogen.”

Het volledige rapport van de Ember klimaatdenktank is hier terug te vinden

<https://ember-climate.org/project/necp7/> .