Professional Documents
Culture Documents
Konstrukcja I Walidacja Skali Moralnego Włączenia/Wykluczenia Innych Grup (MIEG)
Konstrukcja I Walidacja Skali Moralnego Włączenia/Wykluczenia Innych Grup (MIEG)
Original Paper
Abstrakcyjne
Wykluczenie moralne definiuje się jako postrzeganie innych jako leżących poza granicą,
w której obowiązują wartości moralne i zasady sprawiedliwości. Natomiast proces integracji
moralnej obejmuje rozszerzenie sprawiedliwości społecznej na kilka grup społecznych. Tak
więc zarówno integracja moralna, jak i wykluczenie są kluczowym wymiarem w badaniu
nierówności społecznych. Chociaż koncepcja włączenia/wykluczenia moralnego ma ponad
20-letnią historię, w badaniach wciąż brakuje dokładnych instrumentów do jej pomiaru. W tym
artykule została skonstruowana i zweryfikowana pierwsza wersja skali mierzącej
włączenie/wykluczenie moralne. Dobra wiarygodność i wskaźniki korelacji stwierdzone w
próbkach sugerują, że MIEG jest dobrą miarą do wykorzystania objawów
wykluczenia/włączenia moralnego.
Wstęp
Chociaż społeczeństwa stają się coraz bardziej wielokulturowe i pluralistyczne, konflikty
między grupami społecznymi (Ferguson i Branscombe 2014; Opotow i in. 2011) oraz
utrzymywanie się nierówności społecznych (Laurin i in. 2013) są wciąż cechą stałą w różnych
kontekstach i na przestrzeni czasu . Wśród różnych wyjaśnień psychologia społeczna
wskazała, że nierówności społeczne są regulowane i usprawiedliwiane przez indywidualne
postawy i wartości kulturowe co do tego, jak należy traktować grupy społeczne, czy zasługują
na podobne prawa i obowiązki oraz czy należy je traktować zgodnie z te same standardy
TŁUMACZENIE 2
Wspólnota moralna jednostki może być albo wąska – odnosząc się tylko do kilku osób,
takich jak członkowie grupy – albo szeroka, odnosząc się do całej społeczności światowej.
Jak zauważył Opotow (1990b), psychologia sprawiedliwości – przynajmniej do 1990 r. –
badała głównie formy, jakie przybiera sprawiedliwość, ale nie to, czy sprawiedliwość odnosi
się do wszystkich grup społecznych. To założenie o równym włączeniu wszystkich grup
społecznych w sferę sprawiedliwości podważają postawy wykluczenia moralnego.
Wykluczenie moralne definiuje się jako wykluczenie innych jednostek lub grup z własnej
wspólnoty moralnej (Opotow 1990b). Innymi słowy, postrzeganie innych jako leżących poza
granicą, w której obowiązują wartości moralne oraz zasady sprawiedliwości i uczciwości. W
przeciwieństwie do tego, integracja moralna obejmuje rozszerzenie sprawiedliwości
społecznej na grupy, które wcześniej były wyłączone z zakresu sprawiedliwości.
Choć od sformalizowania teorii inkluzji i wykluczenia moralnego minęło wiele lat, a nawet
jeśli koncepcja ta została szeroko przyjęta w badaniach nauk społecznych, wiele otwartych
kwestii dotyczących jej pomiaru pozostało nierozwiązanych (np. Hafer i Olson 2003). . Celem
niniejszego opracowania jest przyczynienie się do wypełnienia tej luki poprzez
zaproponowanie narzędzia samoopisowego, które może wykryć postawy włączenia i
wykluczenia moralnego w sposób, który naszym zdaniem jest bliższy założeniom
teoretycznym Opotowa.
Zgodnie z naszą wiedzą, dotychczas potwierdzone zostały tylko dwa konkretne miary
włączenia/wykluczenia moralnego: skala zakresu sprawiedliwości Opotowa (1993) i skala
wykluczenia moralnego Passiniego (2005). Pierwsza ma mierzyć postawy dotyczące prawa
do sprawiedliwości członków innej grupy. Skala ma pewne ograniczenia, ponieważ naszym
zdaniem nie trafia dokładnie w te same symptomy wykluczenia moralnego, które identyfikuje
sama Opotow. Ponadto skala była zawsze stosowana w odniesieniu do jednej grupy. Zamiast
tego skala wykluczenia moralnego Passiniego (2005) zawiera 16 pozycji, które odnoszą się
do czterech skorelowanych wymiarów wywodzących się z niektórych objawów wykluczenia
moralnego Opotowa.
Skala MIEG
Wychodząc ze skali Passiniego, niektóre pozycje zostały wybrane i przeformułowane, aby
lepiej skoncentrować się na niektórych objawach specyficznych dla wykluczenia Opotowa
(1990b). W przeciwieństwie do opotowskiej skali zakresu sprawiedliwości, aby lepiej
podkreślić opozycję między pozycjonowaniem włączania i wykluczania, skala ta została
zaprojektowana jako seria dwubiegunowych pozycji: respondenci musieli wskazać swoje
preferencje między pozycjami wskazującymi na wykluczenie moralne po lewej stronie skali a
TŁUMACZENIE 5
tym samym pozycji, ale odwołując się do koncepcji włączenia moralnego po prawej stronie
skali. Ma to sens, biorąc pod uwagę, że respondent nie może mieć jednocześnie postawy
wysoce inkluzywnej i wysoce wykluczającej wobec określonej grupy. Ponadto użycie
przedmiotów dwubiegunowych zamiast jednobiegunowych przy wykluczaniu i włączaniu
pozwala na opracowanie stosunkowo krótkiego narzędzia.
Pozycje oparto na tych objawach, które można uogólnić na wszystkie rodzaje procesów
wykluczenia moralnego od bardziej do mniej dotkliwych i które stanowią podstawę procesów
wykluczenia/włączenia. W szczególności MIEG opierał się na derogacji (poniżanie i
dyskredytowanie innych poprzez traktowanie ich jako niższych form życia lub istot
podrzędnych, np. barbarzyńców, robactwa); dehumanizacja (odrzucanie cudzego
człowieczeństwa, godności, zdolności odczuwania i prawa do współczucia); lęk przed
zanieczyszczeniem (postrzeganie kontaktu z innymi jako zagrażającego dobremu
samopoczuciu). Pozostałe symptomy zidentyfikowane przez Opotowa (1990b) nie zostały
wzięte pod uwagę, ponieważ odnoszą się do działań przeciwko grupie obcej, a zatem
implikują istniejący proces wykluczenia moralnego (np. otwarte aprobowanie destrukcyjnych
zachowań; obwinianie ofiary).
Hipotezy
Celem niniejszych badań jest walidacja skali MIEG. W szczególności nasze cele to:
Pierwszy zestaw testowanych przez nas hipotez dotyczył tych zmiennych, z którymi MIEG
powinien być silnie powiązany. Drugi zestaw hipotez stwierdza, że MIEG powinna mieć
wartość predykcyjną oprócz skutków bliskich pojęć.
Uprzedzenie
Uprzedzenie jest klasycznie definiowane jako „awersyjne lub wrogie nastawienie do
osoby, która należy do grupy, po prostu dlatego, że należy do tej grupy” (Allport 1954, s. 7).
Ponieważ uprzedzenia odzwierciedlają wrogie nastawienie wobec obcych – a tym samym
odzwierciedlają tendencję do wykluczania niektórych innych grup – oczekujemy, że będą one
ujemnie skorelowane z MIEG.
Autorytarna uległość
Ponieważ autorytaryzm często popiera derogację innych grup przez instytucje, stawiamy
hipotezę, że inkluzja moralna jest ujemnie związana z „ślepą” akceptacją zaleceń władz.
Dlatego spodziewamy się znaleźć negatywną korelację między autorytarną uległością a
MIEG.
Wartości postmaterialistyczne
Wartości postmaterialistyczne (Inglehart 1977), takie jak wolność i równość, wiążą się z
wyższą tolerancją wobec różnorodności (Cohrs i in. 2005). Dlatego oczekujemy, że będą one
pozytywnie powiązane z MIEG.
Generatywność
Zgodnie z teorią rozwoju człowieka Eriksona (1963), generatywność odnosi się do
ogólnego poczucia odpowiedzialności za wspólnotę i przyszłe pokolenia. „Opisuje potrzebę
przyjęcia przez dorosłego obowiązków społecznych, zawodowych i społecznych, które będą
korzystne dla innych” (O'Hanlon i Coleman 2004, s. 48). Generatywność jest więc teoretycznie
związana z włączeniem we własne poczucie odpowiedzialności społecznej grup społecznych
w społeczności w czasie teraźniejszym i przyszłym. W związku z tym oczekujemy, że osoby o
wysokim poziomie generatywności będą bardziej skłonne do włączania w stosunku do
innych grup.
Próbki i procedury
Respondentów rekrutowano z populacji ogólnej, poszukując różnorodności pod
względem postaw społeczno-politycznych, płci, wieku i statusu społeczno-ekonomicznego.
Każda próbka miała pewien przedział wiekowy, a około połowa uczestników to kobiety.
Respondentom z Prób 1, 4 i 5 wręczono anonimową ankietę, którą zwracali wypełnioną. Z
respondentami w próbach 2, 3 i 6 kontaktowano się przez Internet (np. listy mailingowe,
grupy dyskusyjne) i odpowiedzieli na kwestionariusz online. Próbki 1, 2, 4, 5 i 6 pobrano we
Włoszech, a próbkę 3 w USA
Środki
odniesieniem do imigrantów rumuńskich. Przykładowe pozycje skali to: „To tylko kwestia
tego, że niektórzy ludzie nie starają się wystarczająco mocno. Gdyby Rumuni tylko bardziej
się starali, mogliby mieć taką samą sytuację jak Włosi” (subtelne, 5 pozycji), „Rumuni mają
pracę, którą powinni mieć Włosi” (rażące, 5 pozycji). Skala ta została zastosowana w próbach
1 i 5. Alfa Cronbacha wyniosły: 0,84 (Próba 1) i 0,85 (Próba 5) dla subskrypcji podskali; 0,84
(Próba 1) i 0,83 (Próba 5) dla rażącej podskali. W próbie 5 brakujące dane wynosiły zaledwie
0,6% w subtelnej podskali.
Współczesny rasizm
Aby zmierzyć współczesny rasizm, pięć pozycji na 7-punktowej skali (od 1 =
zdecydowanie się nie zgadzam do 7 = zdecydowanie się zgadzam) ze skali współczesnego
seksizmu (Swim i in. 1995) zostało dostosowanych do rasizmu wobec imigrantów (zob. Wohl
i Branscombe 2009). Przykładowa pozycja to „Dyskryminacja imigrantów nie jest już
problemem we Włoszech”. Skala ta została zastosowana w próbie 6 (0,2% brakujących
danych). Ogólny wynik antyimigranckiego rasizmu został obliczony przez uśrednienie pięciu
pozycji (a = 0,76).
Autorytarna uległość
Ten konstrukt był mierzony za pomocą 4 pozycji na 7-punktowej skali (od 1 =
zdecydowanie się nie zgadzam do 7 = zdecydowanie się zgadzam) opartej na prawicowym
autorytaryzmie (Altemeyer 1996) i potwierdzonej przez Passiniego (2008). Przykładowa
pozycja to „nasz kraj będzie świetny, jeśli zrobimy to, co każą nam władze”. Ta skala została
użyta w próbie 2 (a = 0,84), 3 (a = 0,73) i 4 (a = 0,69). Brakujące dane były tylko w Próbce 2:
1,2%.
Postmaterializm
Zastosowano 4-itemową skalę postmaterializmu Ingleharta i Abramsona (1999).
TŁUMACZENIE 11
Respondentom zadano dwa pytania typu rangowego, aby spośród czterech wartości (dwóch
materialistycznych i dwóch postmaterialistycznych) wybrać wskaźnik o najwyższym i
najbliższym priorytecie. Wartościami materialistycznymi były: (1) utrzymywanie porządku w
narodzie;
(2) walka z rosnącymi cenami. Wartości postmaterialistyczne to: (3) dawanie ludziom
większego głosu w decyzjach rządowych; (4) ochrona wolności słowa. Skonstruowano
wskaźnik postmaterializmu z punktacją 1 = dwie odpowiedzi materialistów, 2 = odpowiedź
materialistów (ranga 1) i postmaterialistów (ranga 2), 3 = odpowiedź postmaterialistów
(ranga 1) i materialistów (ranga 2) oraz 4 = dwie postmaterialistyczne odpowiedzi. Skala ta
została zastosowana w próbie 2 (1,2% brakujących danych), 3 (brak brakujących danych) i 4
(1,1% brakujących danych).
Generatywność
Wykorzystano 6-itemową skalę generatywności Morselli i Passini (2015). Przykładowa
pozycja to „Myślę, że jestem odpowiedzialna za zapewnienie dobrego samopoczucia
przyszłych pokoleń”. Indeks generatywności został obliczony jako średnia wszystkich sześciu
pozycji. Skala ta została użyta w próbie 6 (a = 0,80) i nie zawierała brakujących danych.
(1) posiadanie silnego lidera, który nie musi zawracać sobie głowy parlamentem i
wyborami;
stwierdzeń obejmujących różne cechy i poproszono ich o przypisanie punktacji (od 1 = „wcale
nie jest to istotna cecha demokracji” do 7 = „podstawowa cecha demokracji”) do każdej
cechy. Przykładową charakterystyką jest „Rządy nakładają podatki na bogatych i dotują
biednych”. Skala ta została użyta w próbie 2 (a = 0,84) i 4 (a = 0,79). W obu próbkach nie
brakowało danych.
Odległość społeczna
W oparciu o „skalę odległości społecznej” Bogardusa (1933) poprosiliśmy uczestników z
próby 1 o udzielenie odpowiedzi na 6 pytań dla 5 grup narodowych (Albańczycy, Francuzi,
Marokańczycy, Rumuni, obywatele USA). ''Czy akceptujesz posiadanie członka tej grupy jako
(1) współobywateli?;
(3) współpracownik?; (4) bliski przyjaciel?; (5) teściowie?; (6) współmałżonek?'' Wszystkie
pozycje zostały zmierzone na skali dychotomicznej, 0 = nie, 1 = tak. Rzetelności Cronbacha
wahały się od a = 0,77 (obywatele USA) do a = 0,89 (Rumuni). Wskaźnik bliskości społecznej
do różnych grup narodowościowych uzyskano za pomocą sumy sześciu pozycji (wskaźnik był
zatem na skali 0-6). Przeprowadzono analizę głównych składowych (PCA) z rotacją oblimin
na temat społecznej bliskości z różnymi grupami narodowymi. Wyodrębniono dwa czynniki
(rozkład wartości własnych: 3,19,2,49,.28,.17,.10). Zrotowane rozwiązanie czynnikowe
wyraźnie oddzieliło niektóre grupy, które są uważane za bardziej bliskie i bardziej podobne do
grupy (obywatele USA i Francuzi, bliskość z grupami są bardziej podobne), a inne grupy, które
są uważane za mniej bliskie i prawdopodobnie mniej podobne do grupy ( Albańczycy,
Marokańczycy i Rumuni, bliskość z grupami mniej podobnymi).
Samodzielna kategoryzacja
Uczestnicy wyrazili zgodę w 4-punktowej skali na dwie pozycje: (1) Uważam się za
obywatela świata;
Demografia i polityka
We wszystkich próbach uczestnicy wskazywali swój wiek, płeć, przynależność polityczną
(na 10-stopniowej skali, od 1 = skrajnie lewy do 10 = skrajnie prawicowy) oraz wagę
przywiązywaną do polityki (na 7-stopniowej skali, od 1 = nie w ogóle do 7 = bardzo).
Wyniki
W pierwszej kolejności przedstawiono eksploracyjną i konfirmacyjną analizę czynnikową
skali MIEG. Po drugie, obliczana jest wewnętrzna wiarygodność dla każdej próbki. Na koniec,
w celu przetestowania hipotez, przedstawiono korelacje i korelacje cząstkowe.
0,71 (pozycja 1), 0,85 (pozycja 2), 0,85 (pozycja 3) i 0,71 (pozycja 4). Ponadto zastosowano
procedurę modelowania wielogrupowego do jednoczesnego testowania CFA na różnych
próbkach. Wyniki pokazały, że ta sama jednowymiarowa struktura pasuje do danych we
wszystkich próbkach.
przyjąć, że skala MIEG w unikalny sposób trafia w zmienne brane pod uwagę w tym badaniu.
Dyskusja
Celem niniejszego artykułu było skonstruowanie i walidacja skali do pomiaru procesów
włączenia/wykluczenia moralnego, aby wypełnić lukę w wiarygodnym mierniku, którą
zauważył Opotow (1990b). Zdefiniowaliśmy moralne włączenie/wykluczenie drugiej grupy
(MIEG) jako miarę przekonań na temat grup społecznych kwalifikujących się do równego lub
nierównego traktowania w odniesieniu do wartości moralnych i sprawiedliwości. MIEG
została przeanalizowana jako ogólna orientacja postaw, aby uznać grupy społeczne warte
szacunku i należące do tej samej kategorii inkluzywnej (włączenie moralne) lub nie
uwzględniać niektórych grup na tym samym poziomie, co do cywilizacji, szacunku, wartości
moralnych i sprawiedliwości (moralne wykluczenie).
Wyniki testowały trafność skali. MIEG wykazała się bardzo dobrą rzetelnością i wysokimi
korelacjami item-total we wszystkich próbach badawczych. Ponadto rzetelność skali była
bardzo podobna we wszystkich próbach, pomimo odnoszenia się do różnych zestawów grup
społecznych. Stanowi to dowód na to, że procesy włączania/wykluczania są ogólnym
sposobem rozpatrywania rzeczywistości międzygrupowej i wspólnoty moralnej i
niekoniecznie są wywoływane przez określony kontekst lub przez określone grupy.
Rzeczywiście, nawet jeśli kontekst jest istotny, aby odnieść się do rzeczywistości, w której
żyją ludzie i podać przykłady, do których odwołują się respondenci, dążyliśmy do wykrycia
postaw włączenia i wykluczenia ze wspólnoty moralnej niezależnie od konkretnego
kontekstu. W tym sensie zoperacjonalizowaliśmy włączenie moralne jako zmienną ciągłą od
„włączenia wszystkich grup obcych” do „bez uwzględnienia grup obcych”. Tak więc skala
dyskryminowałaby tylko tych skrajnych ludzi, którzy uważają wartości moralne i
sprawiedliwość za jednakowo stosowane. do wszystkich grup społecznych bez różnicy.
Wręcz przeciwnie, skala dyskryminuje respondentów, którzy nie uważają żadnej innej grupy –
poza własną grupą – za zasługującą na tę samą zasadę sprawiedliwości i wartości
moralnych.
mogą mieć uprzedzenia wobec niektórych grup społecznych, jednocześnie wspierając ich
dostęp do równych procedur uczciwości i sprawiedliwości. Jednocześnie niektóre inne osoby
mogą nie być pozornie szkodliwe wobec niektórych grup obcych, a jednocześnie mogą
zgadzać się z pewnymi formami ich moralnego i społecznego wykluczenia. Zatem
teoretyczna implikacja analizy wykluczenia moralnego polega na pogłębieniu różnych
sposobów, w jakie ludzie są nietolerancyjni wobec różnych grup oraz ich związku z kwestią
sprawiedliwości i sprawiedliwych kontra niesprawiedliwych procedur. Rzeczywiście, w
czasach, w których w społeczeństwach zachodnich rażące formy dyskryminacji stały się
politycznie poprawnymi i niepożądanymi cechami, ale nie zostały wygaszone (Dovidio i
Gaertner 2004), istotne może być zbadanie, czy uprzedzenia są ukryte przez bardziej subtelne
formy wykluczenia moralnego (por. Passini i Morselli 2016).
Specyficzny projekt tej skali ma dla badacza kilka zalet. W porównaniu z poprzednimi
narzędziami, siedmiopunktowa dwubiegunowa struktura skali ma silniejszą moc
dyskryminacyjną, umożliwiając badaczom lepsze rozróżnienie między moralnymi postawami
włączającymi i wykluczającymi. Ponadto MIEG jest narzędziem stosunkowo krótkim, łatwym i
szybkim do napełnienia. W ten sposób można go zastosować w badaniach, w których
problemem jest ograniczenie czasu i przestrzeni, takich jak badania międzynarodowe. Jako
ograniczenie obecnych badań, przyszłe badania powinny rozważyć włączenie skali aprobaty
społecznej w celu oszacowania wpływu tego czynnika. Rzeczywiście, biorąc pod uwagę, że
włączenie/wykluczenie moralne jest tematem wrażliwym społecznie, stronniczość aprobaty
społecznej może mieć wpływ na MIEG. Jednak naszym zdaniem kwestia analizy
wykluczenia/włączenia moralnego w odniesieniu do więcej niż jednej grupy społecznej oraz
dwubiegunowej struktury skali powinny ograniczać wpływ nastawienia na atrakcyjność
społeczną (por. Friborg i in. 2006).
Badanie to miało również inne ograniczenia, które należy wziąć pod uwagę. W
szczególności wykorzystano próbki wygody, z których niektóre są raczej niewielkie. Jednak
replikacja tych samych wyników w sześciu próbach dostarcza dowodów na zewnętrzną
trafność skali, chyba że wszystkie sześć próbek wygodnych miało tę samą stronniczość, co
jest mało prawdopodobne w przypadku innego trybu kontaktowania się z respondentami i
oceny skali (pióro i papier , internet) oraz różne populacje (mieszkańcy Włoch i Ameryki). To
powiedziawszy, przyszłe badania powinny potwierdzić wyniki na większych próbach i
określonych substratach populacji. W związku z tym próbka 6 była większa niż inne, a wyniki
są spójne z tym, co zaobserwowano w pozostałych pięciu badaniach. Ponadto w przyszłości
inne badania powinny potwierdzić wyniki na dużej grupie populacji i krajów. W tym badaniu
podobieństwo wyników na respondentach włoskich i amerykańskich sugeruje dobrą trafność
skali przynajmniej w kontekście zachodnim, ale dalsze badania są potrzebne w przypadku
społeczeństw o innym pochodzeniu kulturowym i wartościowym. Rzeczywiście, nawet jeśli
spodziewamy się, że pojęcie włączenia/wykluczenia moralnego powinno podobnie
charakteryzować ludzi w różnych krajach, możemy również spodziewać się możliwego
TŁUMACZENIE 17
Podsumowując, chociaż siła konstruktu powinna być wykryta przez wiele zastosowań i
poprzez analizę wartości predykcyjnej skali na różnych koncepcjach, wyniki przedstawione w
tym artykule są obiecujące. Rzeczywiście, wyniki sugerują, że postawy
włączenia/wykluczenia są ściśle powiązane z uprzedzeniami, dominacją i postawami
antyegalitarnymi. Jeśli badania nad koncepcją włączenia/wykluczenia moralnego są mniej
rozwinięte niż inne koncepcje sąsiadujące (np. subtelne uprzedzenia, orientacja na dominację
społeczną), jest to częściowo spowodowane brakiem konkretnego narzędzia. MIEG wypełnia
tę lukę, dając naukowcom elastyczne narzędzie do badania poszerzenia wspólnoty moralnej
jednostki. Dobra wiarygodność i wskaźniki korelacji stwierdzone w próbkach rzeczywiście
sugerują, że MIEG jest dobrą miarą oceny objawów wykluczenia/włączenia moralnego. Takie
symptomy są wszechobecne w życiu codziennym i mogą uzasadniać systematyczną
dyskryminację i wykluczanie niektórych mniejszości, jak pokazał niedawny sukces polityczny
ksenofobicznych partii i ruchów prawicowych w Europie. W tym sensie MIEG może być
potężnym narzędziem dla socjologów, aby pogłębić swoje badania nad zrozumieniem
predyktorów agresji międzygrupowej. Identyfikacja przejawów wykluczenia moralnego może
rzeczywiście stanowić podstawę promowania procesów integracji moralnej i tolerancji
społecznej.
referencje
Allport, G. W. (1954). The nature of prejudice. Cambridge, MA: Addison-Wesley.
Altemeyer, B. (1996). The authoritarian specter. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Arcuri, L., & Boca, S. (1996). Pregiudizio e affiliazione politica: destra e sinistra di fronte
all’immigrazione dal terzo mondo [Prejudice and political affiliation: Left and right confronting
immigration from the Third World].
In P. Legrenzi & V. Girotto (Eds.), Psicologia e politica [Psychology and politics] (pp. 241–
274). Milano: Raffaello Cortina.
Barnea, M. F., & Schwartz, S. H. (1998). Values and voting. Political Psychology, 19(1), 17–40.
doi:10. 1111/0162-895X.00090.
TŁUMACZENIE 18
Bogardus, E. S. (1933). A social distance scale. Sociology and Social Research, 17, 265–271.
Construction and Validation of the Moral Inclusion… 1211
Cohrs, J. C., Kielmann, S., Maes, J., & Moschner, B. (2005). Effects of right-wing
authoritarianism and threat from terrorism on restriction of civil liberties. Analyses of Social
Issues and Public Policy, 5, 263–276. doi:10.1111/j.1530-2415.2005.00071.x.
Dovidio, J. F., & Gaertner, S. L. (2004). Aversive racism. In M. P. Zanna (Ed.), Advances in
experimental social psychology (Vol. 36, pp. 1–52). New York: Elsevier.
Duckitt, J., Bizumic, B., Krauss, S. W., & Heled, E. (2010). A tripartite approach to right-wing
authori- tarianism: The authoritarianism–conservatism–traditionalism model. Political
Psychology, 31(5), 685–715.
Erikson, E. H. (1963). Childhood and society. Revised edition. New York: Norton.
Ferguson, M., & Branscombe, N. R. (2014). The social psychology of collective guilt. In C. von
Scheve & M. Salmela (Eds.), Collective emotions (pp. 251–265). Oxford: Oxford University
Press.
Fine, M. (1990). ‘‘The public’’ in public schools: The social construction/constriction of moral
communities. Journal of Social Issues, 46, 107–120. doi:10.1111/j.1540-
4560.1990.tb00275.x.
Friborg, O., Martinussen, M., & Rosenvinge, J. H. (2006). Likert-based vs. semantic differential-
based scorings of positive psychological constructs: A psychometric comparison of two
versions of a scale measuring resilience. Personality and Individual Differences, 40, 873–884.
doi:10.1016/j.paid.2005. 08.015.
Hafer, C. L. (2000). Do innocent victims threaten the belief in a just world? Evidence from a
modified Stroop task. Journal of Personality and Social Psychology, 79, 165–173.
Hafer, C. L., & Olson, J. M. (2003). An analysis of empirical research on the scope of justice.
Personality and Social Psychology Review, 7, 311–323.
Haslam, S. A., Oakes, P. J., Reynolds, K. J., & Turner, J. C. (1999). Social identity salience and
the emergence of stereotype consensus. Personality and Social Psychology Bulletin, 25, 809–
818. doi:10. 1177/0146167299025007004.
TŁUMACZENIE 19
Hu, L., & Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis:
Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling, 6, 1–55.
doi:10.1080/ 10705519909540118.
Inglehart, R. (1977). The silent revolution: Changing values and political styles among western
publics. Princeton: Princeton University Press.
Laurin, K., Gaucher, D., & Kay, A. (2013). Stability and the justification of social inequality.
European Journal of Social Psychology, 43(4), 246–254.
Morselli, D., & Passini, S. (2015). Measuring prosocial attitudes for future generations: The
social gener- ativity scale. Journal of Adult Development, 22, 173–182.
Muthén, L. K. & Muthén, B. O. (1998–2010). Mplus user’s guide (6th ed.). Los Angeles, CA:
Muthén & Muthén.
O’Hanlon, A., & Coleman, P. (2004). Attitudes towards ageing: Adaptation, development and
growth into later years. In J. F. Nussbaum & J. Coupland (Eds.), Handbook of communication
and ageing research (pp. 31–69). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum.
Opotow, S. (Ed.). (1990a). Moral exclusion and injustice [Special issue]. Journal of Social
Issues, 46(1), 1–214.
Opotow, S. (1990b). Moral exclusion and injustice: An introduction. Journal of Social Issues,
46, 1–20. doi:10.1111/j.1540-4560.1990.tb00268.x.
Opotow, S. (1990c). Deterring moral exclusion. Journal of Social Issues, 46, 173–182.
doi:10.1111/j.1540- 4560.1990.tb00268.x.
Opotow, S. (1993). Animals and the scope of justice. Journal of Social Issues, 49, 71–85.
doi:10.1111/j. 1540-4560.1993.tb00909.x.
TŁUMACZENIE 20
Opotow, S. (2008). ‘‘Not so much as place to lay our head…’’: Moral inclusion and exclusion in
the American civil war reconstruction. Social Justice Research, 21, 26–49.
doi:10.1007/s11211-007-0061-9.
Opotow, S., Gerson, J., & Woodside, S. (2011). From moral exclusion to moral inclusion:
Theory for teaching peace. Theory into Practice, 44, 303–318.
Passini, S. (2015). Different ways of being authoritarian: The distinct effects of authoritarian
dimensions on values and prejudice. Political Psychology. doi:10.1111/pops.12309.
Passini, S., & Morselli, D. (2016). Blatant domination and subtle exclusion: The mediation of
moral inclusion on the relationship between social dominance orientation and prejudice.
Personality and Individual Differences, 89, 182–186.
Pettigrew, T. F., & Meertens, R. W. (1995). Subtle and blatant prejudice in western Europe.
European Journal of Social Psychology, 25, 57–75. doi:10.1002/ejsp.2420250106.
Pratto, F., Sidanius, J., Stallworth, L. M., & Malle, B. F. (1994). Social dominance orientation: A
personality variable predicting social and political attitudes. Journal of Personality and Social
Psychology, 67, 741–763. doi:10.1037/0022-3514.67.4.741.
Staub, E. (1989). The roots of evil: The origin of genocide and other group violence. New York:
Cambridge University Press.
Swim, J. K., Aikin, W. S., Hall, W. S., & Hunter, B. A. (1995). Sexism, and racism: Old-fashioned
and modern prejudices. Journal of Personality and Social Psychology, 68, 199–214.
doi:10.1037/0022- 3514.68.2.199.
Tarrow, S. (1996). Making social science work across time and space: A critical reflection on
Robert Putnam’s ‘‘Making Democracy Work’’. American Political Science Review, 90, 389–
397. doi:10.2307/ 2082892.
Turner, J. C., Hogg, M. A., Oakes, P. J., Reicher, S. D., & Wetherell, M. S. (1987). Rediscovering
TŁUMACZENIE 21
Wohl, M. J. A., & Branscombe, N. R. (2009). Group threat, collective angst, and ingroup
forgiveness for the war in Iraq. Political Psychology, 30, 193–217. doi:10.1111/j.1467-
9221.2008.00688.x. World Value Survey. (2005). WVS 2005: Codebook.
http://www.worldvaluessurvey.org.