คู่มือประกอบสื่อการสอน วิชาคณิตศาสตร์

เรื่อง
ฟังก์ชันเลขชี้กาลังและฟังก์ชันลอการิทึม
(เนื้อหาตอนที่ 2)
ฟังก์ชันเลขชี้กาลัง
โดย
รองศาสตราจารย์ เพ็ญพรรณ ยังคง

สื่อการสอนชุดนี้ เป็นความร่วมมือระหว่าง
คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย กับ
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.)
กระทรวงศึกษาธิการ
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

สื่อการสอน เรื่อง ฟังก์ชันชี้กาลังและฟังก์ชันลอการิทึม

สื่อการสอน เรื่อง ฟังก์ชันชี้กาลังและฟังก์ชันลอการิทึม มีจานวนตอนทั้งหมดรวม 16
ตอน ซึ่งประกอบด้วย

1. บทนา เรื่อง ฟังก์ชันชี้กาลังและฟังก์ชันลอการิทึม

2. เนื้อหาตอนที่ 1 เลขยกกาลัง
- เลขยกกาลังที่มีเลขชี้กาลังเป็นจานวนเต็ม
- เลขยกกาลังที่มีเลขชี้กาลังเป็นจานอนตรรกยะ
- เขยกกาลังที่มีเลขชี้กาลังเป็นจานวนอตรรกยะ
3. เนื้อหาตอนที่ 2 ฟังก์ชันชี้กาลังและฟังก์ชันลอการิทึม
- ฟังก์ชันเลขชี้กาลัง
- กราฟของฟังก์ชันเลขชี้กาลัง
- สมการเลขชี้กาลัง
4. เนื้อหาตอนที่ 3 ลอการิทึม
- ฟังก์ชันลอการิทึม
- กราฟของฟังก์ชันลอการิทึม
- สมการลิการิทึม
5. เนื้อหาตอนที่ 4 อสมการเลขชี้กาลัง
- ทบทวนสมบัติที่สาคัญของเลขยกกาลัง
- สมการและอสมการของเลขยกกาลัง
- ฟังก์ชันเลขชี้กาลังในชีวิตประจาวัน
6. เนื้อหาตอนที่ 5 อสมการลอการิทึม
- ทบทวนสมบัติที่สาคัญของลอการิทึม
- สมการและอสมการลอการิทึม
- ปัญหาในชีวิตประจาวันที่เกียวข้องกับฟังก์ชันเลขชี้กาลังและฟังก์ชัน
ลอการิทึม
7. แบบฝึกหัด (พื้นฐาน 1)
8. แบบฝึกหัด (พื้นฐาน 2)
9. แบบฝึกหัด (พื้นฐาน 3)
10. แบบฝึกหัด (พื้นฐาน 4)
11. แบบฝึกหัด (ขั้นสูง)

1
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

12. สื่อปฏิสัมพันธ์ เรื่อง กราฟของฟังก์ชันชี้กาลังและฟังก์ชันลอการิทึม

คณะผู้จัดทาหวังเป็นอย่างยิ่งว่า สื่อการสอนชุดนี้จะเป็นประโยชน์ต่อการเรียนการ
สอนส าหรั บ ครู และนั ก เรี ย นทุ ก โรงเรี ย นที่ ใ ช้ สื่ อ ชุ ด นี้ ร่ ว มกั บ การเรี ย นการสอนวิ ช า
คณิตศาสตร์ เรื่อง ฟังก์ชันชี้กาลังและฟังก์ชันลอการิทึม นอกจากนี้หากท่านสนใจสื่อการสอน
วิชาคณิตศาสตร์ในเรื่องอื่นๆที่คณะผู้จัดทาได้ดาเนินการไปแล้ว ท่านสามารถดูชื่อเรื่อง และ
ชื่อตอนได้จากรายชื่อสื่อการสอนวิชาคณิตศาสตร์ทั้งหมดในตอนท้ายของคู่มือฉบับนี้

2
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

เรื่อง ฟังก์ชันเลขชี้กาลังและฟังก์ชันลอการิทึม
หมวด เนื้อหา
ตอนที่ 2 (2/5)
หัวข้อย่อย 1. ฟังก์ชันเลขชี้กาลัง
2. กราฟของฟังก์ชันเลขชี้กาลัง

จุดประสงค์การเรียนรู้
เพื่อให้ผู้เรียน
1. เข้าใจความหมายและสมบัติของฟังก์ชันเลขชี้กาลัง
2. สามารถบอกได้ว่าฟังก์ชันเลขชี้กาลังที่กาหนดให้เป็นฟังก์ชันเพิ่มหรือฟังก์ชันลด
3. มีความเข้าใจเกี่ยวกับกราฟของฟังก์ชันเลขชี้กาลังได้

ผลการเรียนรู้ที่คาดหวัง
ผู้เรียนสามารถ
1. บอกสมบัติของฟังก์ชันเลขชี้กาลังและนาไปใช้ได้
2. ระบุได้ว่าฟังก์ชันเลขชี้กาลังที่กาหนดให้เป็นฟังก์ชันเพิ่มหรือฟังก์ชันลด
3. เปรียบเทียบเลขยกกาลังสองจานวนที่มีฐานเท่ากันได้
4. เปรียบเทียบเลขยกกาลังสองจานวนที่มีเลขชี้กาลังเท่ากันได้
5. อธิบายและร่างกราฟของฟังก์ชันเลขชี้กาลังที่กาหนดให้ได้

3
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

เนื้อหาในสื่อการสอน

4
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

5
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

1. ฟังก์ชันเลขชีก้ าลัง

6
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

1. ฟังก์ชันเลขชี้กาลัง

จากสื่อนักเรียนจะพบว่า กราฟของฟังก์ชัน f (x ) 2x เมื่อ x D โดยที่ D เป็น

เซตของจานวนจริงเต็ม ต่อไปขยายเป็นเซตของจานวนตรรกยะ และท้ายสุดเป็นเซตของจานวนจริง
กราฟของฟังก์ชัน f ที่ได้จะเพิ่มความละเอียดขึ้นเรื่อยๆ จนในที่สุดก็เป็นกราฟที่มีความต่อเนื่องไม่
ขาดตอน และมีลักษณะเด่นคือเป็นฟังก์ชันเพิ่ม คือเมื่อ x มีค่าเพิ่มขึ้น ค่าของฟังก์ชัน f ก็จะ
เพิ่มขึ้นด้วย ซึ่งต่อไปเราจะเรียกฟังก์ชันแบบนี้ว่า ฟังก์ชันเพิ่ม ให้นักเรียนดูสื่อต่อไป
ตัวอย่างต่อไปจะเป็นการพิจารณากราฟของฟังก์ชัน g(x ) 3x

7
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

จากฟังก์ชัน f (x ) 3x เมื่อ x D เมื่อพิจารณา D ในทานองเดียวกันกับฟังก์ชัน

x
f (x ) 2 ก็จะพบว่า มีลักษณะคล้ายกันคือ เป็นฟังก์ชันเพิ่ม เมื่อนักเรียนได้เห็นตัวอย่างทั้งสอง
x
ตัวอย่างแล้วผู้สอนอาจชี้ให้นักเรียนสังเกตว่า ฟังก์ชันทั้งสองอยู่ในรูปแบบ f (x ) a โดยที่

ตัวอย่างแรก a 2 และตัวอย่างที่ 2 a 3 ซึ่งขอเรียก a ว่า “ฐาน” จะเห็นว่า ฐานเป็น

จานวนบวกที่มากกว่า 1

ครูลองตั้งคาถามเพื่อถามนักเรียนว่า แล้วถ้าฐานเป็นจานวนบวกที่น้อยกว่า 1 กราฟจะเป็นอย่างไร

จะยังเป็นฟังก์ชันเพิ่มหรือไม่ และถ้านักเรียนยังนึกภาพไม่ออกก็ขอให้ดูสื่อต่อไป

8
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

x
1
จากฟังก์ชัน f (x ) นักเรียนจะเห็นว่า ฐานเป็นจานวนจริงบวกที่น้อยกว่า 1
2
กราฟที่ได้เป็นฟังก์ชันลด เพื่อให้ผู้เรียนได้เห็นภาพชัดยิ่งขึ้น ผู้สอนอาจยกตัวอย่างเพิ่มเติมโดยให้
x
1 1
a ซึ่งก็คือ f (x ) ก็จะเห็นว่าเป็นฟังก์ชันลดเช่นเดียวกัน และทั้งสองกราฟมีจุด
3 3
ร่วมกัน 1 จุด คือจุด (0, 1)

9
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

x x x
1 1 Y y 3
y y
3 2

(0, 1)

x
x x 1
เราได้ข้อสรุปเบื้องต้นว่า ทั้งสามตัวอย่าง y 3 ,y 2 , และ y อยู่ใน
2
x
รูปแบบ y a และ a เป็นจานวนจริงบวก แต่ละตัวอย่างมีฐานไม่เท่ากัน แต่มีโดเมนเดียวกัน
คือ
นักเรียนอาจสงสัยว่า แล้วค่าของฐานซึ่งคือ a เป็นลบได้หรือไม่ ให้นักเรียนดูสื่อต่อไป จะมี
คาอธิบายว่าทาไมเราจึงไม่สนใจในกรณีที่ a เป็นลบ

10
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

เพื่อให้นักเรียนได้เห็นตัวอย่างในกรณีที่ a 0 เพิ่มขึ้น ผู้สอนควรยกตัวอย่างเพิ่มเติม

3
โดยให้ a 3, 5,
2

11
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

1
1 x
เมื่อ a 3 และ x จะได้ a ( 3) 2

2
1
1 x
a 5 และ x จะได้ a ( 5) 2

2
1
3 1 x 3 2
a และ x จะได้ a
2 2 2
x
ดังนั้น ในกรณีที่
a 0 จึงไม่น่าสนใจ เพราะมีปัญหาในการหาค่า a สาหรับบางค่าของ x เรา
จึงสนใจจานวนจริง a เฉพาะเมื่อ a 0 เท่านั้น ต่อไปเราจะพิจารณากรณีที่ a 0 และ a 1

12
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

13
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

สรุปได้ว่า ฐาน a เป็นจานวนจริงที่มีข้อจากัดดังนี้

1. a ต้องเป็นจานวนจริงบวก (a > 0)
และ 2. a  1
a
นั่นคือ 0 a 1 หรือ a 1 0 0
0 1

หรือเราแบ่ง a เป็น 2 ช่วงคือ a (0, 1) และ 0( )0(

0 1
a (1, )

ในช่วงต่อไปเราจะนิยามฟังก์ชันที่มีรูปแบบเหมือนฟังก์ชันที่นักเรียนได้ดูจากสื่อไปแล้ว
และให้ชื่อว่าฟังก์ชันเลขชี้กาลัง หรือฟังก์ชันเอกซ์โพเนนเชียล โดยจะเพิ่มรายละเอียดโดยพิจารณา
จากฐานของฟังก์ชันเลขชี้กาลัง ซึ่งเราแทนด้วย a โดยแบ่งการพิจารณาฐาน a เป็น 2 ช่วง คือ
0 a 1 และ a 1

14
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

15
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

x
จากสื่อนักเรียนได้เห็นกราฟของ y a เมื่อ 0 a 1 และได้ข้อสรุปร่วมกันว่า
x
1. y a เป็นฟังก์ชันลด
2. ทุกกราฟผ่านจุด (0, 1) (และไม่ตดั แกน X )
3. ทุกกราฟมีจุดร่วมกัน 1 จุด คือ (0, 1) (กราฟตัดแกน Y ที่จุด (0, 1) )
x
4. y a เป็นฟังก์ชันหนึ่งต่อหนึ่งจาก ทั่วถึง
(ค่าของ a x เป็นบวกเสมอ ไม่ว่า x เป็นจานวนจริงบวกหรือลบ หรือเมื่อ x )
เพื่อให้นักเรียนสามารถนาข้อสรุปข้างต้นไปใช้ประโยชน์ได้ ให้ผู้สอนลองให้นักเรียนทาแบบฝึกหัด
สั้นๆ ต่อไปนี้

16
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

แบบฝึกหัดย่อย

1. จงเติมเครื่องหมาย >,< ลงในช่องว่าง

4 5 3 5
1 1 1 1
1.1 1.2
3 3 3 3
3 3 1
4
1 2 1 1 2 1 4
1.3 1.4
3 3 3 3
1 4
3 4
1 1 1 7 1 3
1.5 1.6
3 3 3 3
1 2 4
(เมื่อนักเรียนตอบได้ถูกต้องแล้ว ผู้สอนลองเปลี่ยนโจทย์ใหม่ โดยให้ a , , แทนที่
5 3 3
1
a แล้วให้นักเรียนตอบคาถามในข้อ 1. ใหม่ โดยเน้นย้านักเรียนว่า ควรพิจารณาเมื่อ
3
ฐานของเลขยกกาลังเท่ากัน และฐานมีค่ามากกว่าศูนย์และน้อยกว่าหนึ่ง)
2. จงหาค่า x ที่สอดคล้องกับสมการที่กาหนดให้ต่อไปนี้
x
1
2.1 1 แล้ว x =
4
x
2.2 (2.5) 1 แล้ว x =
x x
1 1
2.3 แล้ว x =
3 5
x
1
2.4 256 แล้ว x =
2

คาตอบ 1. 1.1 > 1.2 < 1.3 > 1.4 >

1.5 > 1.6 <

2. 2.1 0 2.2 0 2.3 0 2.4 16

17
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

18
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

x
y a Y
x
y b

P
o o
Q 0 a b 1

(0, 1)


x 0 X

x
y a
Y

x
y b
P o o
0 a b 1
Q

(0, 1)


x 0 X

พิจารณา กราฟของ y a x และ y b x โดยที่ 0 a b 1

ถ้า x ( , 0)
ที่จุด P (x, a x ) และ Q(x , b x ) นักเรียนจะเห็นว่า ความชันของเส้นสัมผัสที่จุด P และ Q
นั้นมีค่าเป็นลบเสมอ และ
ถ้าให้ความชันของเส้นสัมผัสที่สัมผัสกราฟของ y a x ที่จุด P มีค่าเท่ากับ mP
และความชันของเส้นสัมผัสที่สัมผัสกราฟของ y b x ที่จุด Q มีค่าเท่ากับ mQ แล้ว
mP mQ 0

และเมื่อ มีค่าเข้าใกล้ 1 ก็จะเห็นว่า ความชัน mQ มีค่าเข้าใกล้ 0

b
ในส่วนนี้ คุณครูผู้สอนอาจอธิบายในลักษณะที่ว่า ความชันของเส้นสัมผัสกราฟที่จุด P จะ
มีค่าติดลบมากกว่าความชันของเส้นสัมผัสกราฟที่จุด Q

19
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

สรุปง่ายๆ ก็คือ กราฟของ y a x อยู่เหนือกราฟของ y b

x
เมื่อ 0 a b 1
เฉพาะ x ที่อยู่ทางด้านซ้ายของแกน Y ซึง่ ก็คือ x 0

Y
y=b x y = ax

(0, 1)
y=1

x
สาหรับ x ที่อยู่ทางด้านขวาของแกน X ซึ่งก็คือ x 0 กราฟของ y b จะอยู่เหนือ
กราฟของ y a x และทั้งสองกราฟส่วนที่ x 0 จะอยู่ใต้เส้นตรง y 1

(0, 1) y=1
y = bx
y = ax
X

x
และถ้า b มีค่าเข้าใกล้ 1 มากเท่าใด กราฟของ y b จะยิ่งเข้าใกล้กราฟของ y 1 แต่อย่าลืม
ว่า กราฟของ y b x จะไม่ตัดแกน X เป็นอันขาด

20
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

x
1 Y
y
7
x x
6 1
y
7 7

(0, 1)
 y=1

กราฟส่วนที่ x 0

x
6
y
(0, 1) y=1 7


x
X
1
y
7

กราฟส่วนที่ x 0

เพื่อให้มองได้ชัดเจนขึ้น ผู้สอนอาจแยกส่วนของกราฟให้นักเรียนดู โดยแบ่งการพิจารณา

เป็น 2 ส่วน คือ เมื่อ x 0 หรือ x ( , 0 ] และส่วนที่ x 0 คือ x [ 0, )
เมื่อมองภาพได้ชัดเจนทั้งสองส่วนแล้ว จึงค่อยนาภาพมาต่อกัน หรือรวมกันทั้งสองส่วนก็จะ
ได้กราฟต่อเนื่อง นั่นคือ พิจารณากราฟทุกค่าของจานวนจริง x

21
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

และเพื่อให้เห็นภาพได้ชัดเจนยิ่งขึ้น เรามองภาพเจาะลึกในแต่ละส่วน เมื่อ x 0 และ x 0

โดยมีตัวแทน x ส่วนที่ x 0 กาหนดให้เป็น x1 ดังนั้น x1 ( , 0) นั่นเอง และในส่วนที่
x 0 เรากาหนดให้เป็น x 2 ดังนั้น x 2 (0, )

x1 x x2
a
  )|(
0 1 0

เมื่อเรามีตัวแทนในแต่ละส่วนแล้ว ให้นักเรียนดูรายละเอียดในสื่อต่อไป

22
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

23
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

เมื่อนักเรียนดูสื่อในส่วนนี้เสร็จแล้ว ผู้สอนลองให้นักเรียนทาแบบฝึกหัดย่อยเพิ่มเติมดังนี้

แบบฝึกหัดย่อย

1. จงเติมเครื่องหมาย >,< ลงในช่องว่าง

1 1
2 2
1 2 1 3 2 3
1.1 1.2
3 3 3 3
2 2 3 3
3 4 3 4
1.3 1.4
4 5 4 5
1 1
5 2 4 2
1.5 1.6 0.25
0.2
0.75
0.2

6 5

1.7 0.5 0.5

0.75
0.2
1.8 0.6
0.5
0.2
0.5

4 2
1 2
1.9 0.5 3
0.75
2
1.10
3 3
1 1
4 2
1 3 2 4 1 2
1.11 1.12
3 3 3 3

24
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

2. จงเติมเครื่องหมาย >,,<,,= ลงในช่องว่าง เมื่อกาหนดให้

x
1
2.1  1 แล้ว x 0
2
2.2 3
x
> 1 แล้ว x 0
x
1
2.3  1 แล้ว x 0
5
x
3
2.4 > 1 แล้ว x 0
2
x
1
2.5 < 1 แล้ว x 0
2
x
1
2.6 3
 1 แล้ว x 0
5
x x
1 1
2.7  แล้ว x 0
3 2
x 3x
2.8 3 > 2 แล้ว x 0

คาตอบ 1. 1.1 > 1.2 > 1.3 > 1.4 <

1.5 < 1.6 > 1.7 > 1.8 <

1.9 < 1.10 < 1.11 < 1.12 >

2. 2.1  2.2 < 2.3  2.4 <

2.5 > 2.6  2.7  2.8 >

25
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

x
เราได้พิจารณากราฟของฟังก์ชันเลขชี้กาลัง y a เมื่อ 0 a 1 ไปแล้ว และ
ได้ทาแบบฝึกหัดย่อยประกอบความเข้าใจ นักเรียนคงมีความมั่นใจเพิ่มขึ้นว่า ถ้าจะถามค่าของเลข
ยกกาลัง 2 จานวน ที่มีฐานเท่ากันและอยู่ในรูปจานวนตรรกยะ a p ซึ่งมีค่ามากกว่าศูนย์และ
q
น้อยกว่าหนึ่ง โดยเลขชี้กาลังต่างกันแล้ว สามารถบอกได้ว่าจานวนใดมีค่ามากกว่ากัน

x
สื่อส่วนต่อไปจะเป็นการพิจารณากราฟของฟังก์ชันเลขชี้กาลัง y a เมื่อ a 1

x
ข้อสรุปสาหรับฟังก์ชันเลขชี้กาลัง y a เมื่อ a 1 หรือ a (1, )

1. y a x เป็นฟังก์ชันเพิ่ม
2. ทุกกราฟผ่านจุด (0, 1) (และไม่ตัดแกน X )
3. ทุกกราฟมีจุดร่วมกันเพียง 1 จุด คือ (0, 1) (กราฟตัดแกน Y ที่จุด (0, 1) )
4. y a x เป็นฟังก์ชันหนึ่งต่อหนึ่งจาก ทั่วถึง
(ค่าของ a x เป็นบวกเสมอ ไม่ว่า x เป็นจานวนจริงบวกหรือลบ หรือเมื่อ x )

26
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

เพื่อให้นักเรียนสามารถนาข้อสรุปข้างต้นไปใช้ประโยชน์ได้ ให้ผู้สอนลองให้นักเรียนทา
แบบฝึกหัดสั้นๆ ต่อไปนี้

แบบฝึกหัดย่อย

1. จงเติมเครื่องหมาย >,< ลงในช่องว่าง

1 1
3.5 2.5
1.1 2 2 1.2 2 3
2 2

4 1.5 4 3
1.3 2 2 1.4 2 2
1 2
3 2 1 1
1.5 2 2 1.6
2 2

เมื่อนักเรียนตอบได้ถูกต้องแล้ว ผู้สอนลองเปลี่ยนโจทย์ใหม่ โดยแทนที่ 2 หรือ 2 ด้วย

3, 3 , 5 , 5 , 7 , 7 แล้วให้นักเรียนตอบคาถามในข้อ 1. ใหม่

2. จงเติมเครื่องหมาย >,,<, ลงในช่องว่าง เมื่อกาหนดให้

x
3
2.1  1 แล้ว x 0
2
x
4
2.2  1 แล้ว x 0
3
x
1
2.3  1 แล้ว x 0
5
x
3
2.4 > 1 แล้ว x 0
2
x
b
2.5  1 , b 1 แล้ว x 0
b 1

คาตอบ 1. 1.1 > 1.2 > 1.3 < 1.4 <

1.5 < 1.6 <

2. 2.1  2.2  2.3  2.4 >

2.5 

27
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

ข้อสรุปสาหรับ ฟังก์ชันเลขชี้กาลัง y a x ในกรณีที่ a 1 เราทราบแล้วว่า เป็น

ฟังก์ชันเพิ่ม และเพื่อให้เห็นภาพได้ชัดเจนยิ่งขึ้นเรามองภาพเจาะลึกในแต่ละส่วน เมื่อ x 0 และ
x 0 โดยมีตัวแทน กาหนดให้เป็น x1 และ x 2 โดยที่ x 1 0 และ x 2 0
x x
ในหัวข้อนี้เราจะเปรียบเทียบ ฟังก์ชันเลขชี้กาลังสองฟังก์ชันคือ y a และ y b ซึ่ง
ทั้ง a และ b มีสมบัติดังนี้
x x
1 a b และ x เราพิจารณา y a และ y b

โดยแบ่ง x เป็น 2 ช่วง คือ x 0 และ x 0

x
เมื่อให้นักเรียนดูสื่อต่อไป นักเรียนจะพบกับการเปรียบเทียบกันระหว่าง y a และ
x
y b

28
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

ตัวอย่าง เพื่อให้เห็นภาพชัดเจนในการแสดงการเปรียบเทียบ เรากาหนดค่าของ a และ b ที่

ชัดเจนและสอดคล้องกับเงื่อนไข 1 a b โดยกาหนดให้
3
a 3 ,b 5 และ x1 4, 3, , 1, 2, 0.075
2
3 1 5
x2 , , , 2, 3 , 0.7
4 2 4

จากข้อมูลของ a, b, x1, x 2 จะสรุปได้ดังนี้

3 3
4 4
3 > 5 และ 3
4
< 5
4

1 1
3 3
3 > 5 และ 3
2
< 5
2

3 3 5 5

3
2
> 5
2
และ 3
4
< 5
4

1 1
3 > 5

2 2 2 2
3 > 5 และ 3 < 5

0.075 0.075 3 3
3 > 5 และ 3 < 5
0.7 0.7
3 < 5

29
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

จากข้อมูลข้างต้น เราสามารถสรุปเป็นผังการเปรียบเทียบได้ดังนี้
(ครอบคลุมทั้งกรณีที่ 0 a b 1 และ 1 a b )

a b

เลขชี้กาลังเท่ากัน

เลขชี้กาลังเป็นลบ x 0 เลขชี้กาลังเป็นบวก x 0

x x x x
a b a b

30
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

แบบฝึกหัดที่ 1

1. จงพิจารณาว่าฟังก์ชันเลขชี้กาลังที่กาหนดให้ต่อไปนี้เป็นฟังก์ชันเพิ่มหรือฟังก์ชันลด
x
5 x
1.1 y เป็นฟังก์ชัน.......... 1.2 y 2 เป็นฟังก์ชัน...........
7
x x
1 3
1.3 y เป็นฟังก์ชัน.......... 1.4 y เป็นฟังก์ชัน..........
2 2
x x
1 4
1.5 y เป็นฟังก์ชัน.......... 1.6 y เป็นฟังก์ชัน............
8 3
x
a
1.7 y ,a 0 เป็นฟังก์ชัน............
a 1
1.8 y e x
เป็นฟังก์ชัน............
x
4x
1.9 y e3 เป็นฟังก์ชัน............... 1.10 y 3 เป็นฟังก์ชัน..........

2. โดยอาศัยสมบัติที่ฟังก์ชันเลขชี้กาลังเป็นฟังก์ชันหนึ่งต่อหนึ่งจาก ไปทั่วถึง
จงหาค่าจานวนจริง x ที่สอดคล้องกับสมการที่กาหนดให้ต่อไปนี้
x 2x 1
2.1 3 = 3 แล้ว x =

x 1
2.2 9 = แล้ว x =
27
x
1
2.3 = 729 แล้ว x =
3
2
y 1
2.4 7 = แล้ว y =
343
y y
2.5 2 = 4 แล้ว y =
y

2.6 2.5 2
= 3.5
3y
แล้ว y =
x 1 1 2x
2.7 9 = 243(3 ) แล้ว x =

31
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

3. จงเติมเครื่องหมาย >,< ลงในช่องว่าง

1 1
3 2
3 3
3.1
5 5
1 1

3.2 2
4
2
2

3 3
3.3 2 3
2 2
2 1 3
3.4
2 4
2 2
b 1 a
3.5 เมื่อ 0 a, b 1
b a 1

32
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

2. กราฟของฟังก์ชันเลขชี้กาลัง

33
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

2. กราฟของฟังก์ชันเลขชี้กาลัง

เราได้เรียนรู้ลักษณะของฟังก์ชันเลขชี้กาลังที่อยู่ในรูป y a x เมื่อ a เป็นจานวนเต็มที่

มากกว่าศูนย์และไม่เท่ากับ 1 มาแล้ว ในหัวข้อนี้เราจะพิจารณากราฟของฟังก์ชันเลขชี้กาลังใน
รูปแบบต่างๆ ซึ่งต้องอาศัยกราฟต้นแบบที่นักเรียนคุ้นเคยแล้ว เพิ่มเรื่องการเลื่อนขนานกราฟเดิมไป
ตามแนวนอนหรือตามแนวดิ่ง(แนวตั้ง) โดยอาศัยการพิจารณาจากรูปแบบของฟังก์ชันเลขชี้กาลังแบบ
ต่างๆ ให้นักเรียนดูได้จากตัวอย่างในสื่อต่อไปนี้

จะเห็นว่ากราฟของ y 3x 2 มีลักษณะคล้ายกราฟของ y 3x เพียงแต่เลื่อน

ขนานกราฟของ y 3x ขึ้นบนตามแนวดิ่ง 2 หน่วย ผู้สอนอาจให้ตัวอย่างเพิ่มเติมในลักษณะที่
คล้ายเดิม เพียงแต่ให้เลื่อนขนานกราฟของ y 3x ลงล่างตามแนวดิ่ง 3 หน่วย กราฟที่ได้ก็จะ
เป็นกราฟของ y 3x 3 ดังภาพ

y
14

y 12

12

10

10
8

8
6

6 4
x
y=3 +2
4 2

y = 3x + 2
(0, 3)
y=3 x x
2 -4 -2 2

y=3 x
(0, x y = 3x – 3 -2

1)
-4 -2 2

34
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

x 1
ผู้สอนลองถามนักเรียนว่า กราฟของ y 3 จะมีกราฟเป็นอย่างไร ให้นักเรียนลองร่างกราฟดู
2
หลังจากนั้นผู้สอนอาจสรุปในเบื้องต้นว่า

x x
กราฟของ y a k หรือ y k a เมื่อ k 0

ลักษณะของกราฟที่ได้ จะเป็นการเลื่อนขนานกราฟ y a x ขึ้นตามแนวดิ่ง เป็นระยะ k หน่วย

(ถ้า k 0 จะเป็นการเลื่อนขนานขึ้นตามแนวดิ่ง และถ้า k 0 จะเป็นการเลื่อนขนานลงตาม
แนวดิ่ง)
ตัวอย่างต่อไปจะเป็นตัวอย่างของกราฟที่ได้จากการเลื่อนขนานกราฟของฟังก์ชันเลขชีก้ าลัง
เดิมไปตามแนวนอน (ทางซ้ายหรือทางขวา) ซึ่งจะมีสมการที่เราสังเกตได้ชัดเจน ให้นักเรียนดูจาก
ตัวอย่างในสื่อต่อไป

x
จากสื่อ นักเรียนคงพอมองเห็นภาพของการเลื่อนขนานกราฟ y 3 ไปตามแนวนอน
ทั้งทางซ้ายและทางขวา โดยดูจากสมการ y 3(x m ) ถ้า m เป็นจานวนบวก กราฟของ
x x
y 3 ก็จะเลื่อนไปทางขวา m หน่วย และถ้า m เป็นจานวนลบ กราฟของ y 3 ก็จะ
เลื่อนไปทางซ้าย m หน่วย
x 1 x 4

ผู้สอนลองถามนักเรียนว่า y 3
2
กราฟที่ได้จะมีลักษณะอย่างไร หรือ y 3
3

กราฟที่ได้จะมีลักษณะอย่างไร

35
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

เมื่อผู้สอนแน่ใจว่านักเรียนเข้าใจอย่างดีแล้ว ให้ลองเปลี่ยนฐานของเลขชี้กาลัง โดยให้

x 2
1 1 1
a , m 2 ก็จะได้ y ซึ่งจากที่ได้ศึกษามาแล้ว เมื่อ a 1 กราฟของ
3 3 3
x
1
y จะเป็นฟังก์ชันลด และผ่านจุด (0, 1)
3
x 2
x Y 1
กราฟของ จะเป็นกราฟที่
y =  1 
y
3
12

3 1
x
10 ได้จากการเลื่อนขนานกราฟของ y
3
8 ไปทางขวา 2 หน่วย
6
เพื่อให้ง่ายต่อการสังเกต ให้ผู้สอนชี้ให้
นักเรียนมองจุด (0, 1) ซึ่งอยู่บนกราฟ
x
4
1
y
3
2
(0, 1) จุด (0, 1) จะเหมือนถูกเลื่อนขนานไป
 (2, 1) X

-2 2 4 ตามแนวนอนทางขวา 2 หน่วย ซึ่งก็คือจุด

(2, 1)
x Y x 2
 1 ดังนั้น กราฟ 1
จะผ่านจุด
y=  
12
y
3 3
x
1
และทุกๆ จุดบนกราฟของ y
10
(2, 1)
3
8
ก็จะถูกเลื่อนขนานไปตามแนวนอน 2 หน่วย
x-2
6 y =  1  เช่นเดียวกับกราฟที่ได้จากการเลื่อนขนาน
3 1
x
y ก็จะกลายเป็นกราฟของ
4
3
x 2
1
2
(2, 1) y นั่นเอง
X 3
(0, 1) 
-2 2 4

36
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

x 4
x Y 1
กราฟ จะเป็นกราฟที่ได้
y =  1 
10
y
3
3 1
x
8
จากการเลื่อนขนานกราฟของ y ไป
3
x-2 ตามแนวนอนไปทางซ้าย 4 หน่วย (หรือไป
y =  1 
6

3 ตามแนวนอน 4 หน่วย)

x +4
y= 1
4

3 2

(4, 1) (0, 1) (2, 1)

   X
-5

ตัวอย่างต่อไปจะเป็นตัวอย่างของกราฟที่ได้จากการสะท้อนกราฟของฟังก์ชันเลขชีก้ าลังเดิม
โดยมีแกน X เป็นแกนสมมาตร

ผู้สอนลองให้นักเรียนร่างกราฟของ
x
1. y 5
x
1
2. y
4
x
3. y 3 2

37
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

x
ต่อไปเรามาพิจารณากราฟของ y a เมื่อ a 1 และกราฟของ
x
y a เมื่อ 0 a 1

ตัวอย่าง
x
x 1 x
y 3 = จะมีกราฟเหมือนภาพสะท้อนของ y 3 เทียบกับแกน Y
3
(มีแกน Y เป็นแกนสมมาตร)
x
x 1 x
y 5 = จะมีกราฟเหมือนภาพสะท้อนของ y 5 เทียบกับแกน Y
5
(มีแกน Y เป็นแกนสมมาตร)

ตัวอย่าง
x x
1 1 x x 1
เพราะว่า y 3 3 ดังนั้น กราฟของ y จะมีกราฟเหมือน
3 3
x
y 3
x x
1 x 1
เพราะว่า y 5 ดังนั้น กราฟของ y จะมีกราฟเหมือน
5 5
x
y 5

x
ดังนั้น กราฟของ y a เมื่อ 0 a 1 หรือ a 1 จะเป็นภาพสะท้อนของ
x x
y a เทียบกับแกน Y หรือกราฟของ y a จะเหมือนกับกราฟของ
x
1
y
a
x x
กราฟของ y m a เมื่อ m {0} จะมีลักษณะคล้ายกราฟของ y a

x
เสมือนเรายืดหรือหดกราฟของ y a และกราฟจะตัดแกน Y ที่จุด (0, m)

ตัวอย่าง y (0.3)4
x
จะตัดแกน Y ที่จุด (0, 0.3)
x
y 5 3 จะตัดแกน Y ทีจ่ ุด (0, 5)
1 x 1
y 5 จะตัดแกน Y ที่จุด (0, )
4 4

38
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

เราสรุปกราฟได้ตามผังที่ 1 และ 2.1 และ 2.2 ในหน้าต่อไปดังนี้

ผังที่ 1

x
y a ,a 0 และ a 1

0 a 1 a 1

เป็นฟังก์ชันลด เป็นฟังก์ชันเพิ่ม

x x m
y k a ,k y a ,m
x
เลื่อนขนานกราฟ y a เลื่อนขนานกราฟ y a x
ตามแนวดิ่งเป็นระยะทาง k หน่วย ตามแนวนอนเป็นระยะทาง m หน่วย

x m
y k a , k, m

เลื่อนขนานกราฟ y a x ตามแนวนอนเป็นระยะทาง m หน่วย

และเลื่อนขนานตามแนวดิ่งเป็นระยะทาง k หน่วย

หมายเหตุ ถ้า k 0 จะเป็นการเลื่อนขนานตามแนวดิ่ง (แนวตั้ง) ขึ้นบน

และถ้า k 0 จะเป็นการเลื่อนขนานตามแนวดิ่ง (แนวตั้ง) ลงล่าง
หมายเหตุ ถ้า m 0 จะเป็นการเลื่อนขนานไปทางขวาตามแนวนอน (แนวราบ)
และถ้า m 0 จะเป็นการเลื่อนขนานไปทางซ้ายตามแนวนอน (แนวราบ)

39
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

ผังที่ 2

x
y (a )

0 a 1 a 1

x
Y Y
y a 4 4 x
y a

2 2

-2 2
X -2 2
X

x
y (a ) x
-2 -2
y (a )

-4 -4

x
x 1
y a
a

0 a 1 a 1

x
10
Y x x
10
Y x
y a y a y a y a
x x
y a 8 8 y a

6 6

4 4

2 2

-5
X -5
X

40
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

แบบฝึกหัดที่ 2

1. ข้อใดต่อไปนี้มีลักษณะตรงกับกราฟของ y (.5)x 2

x
1
1. เป็นกราฟที่สมมาตรกับกราฟของ y โดยมีแกน X เป็นแกนสมมาตร
2
x 2
1
2. เป็นกราฟที่เกิดจากเลื่อนขนานกราฟของ y ตามแนวนอนเป็นระยะทาง
2
2 หน่วย
3. เป็นกราฟที่เกิดจากเลื่อนขนานกราฟของ y (.5)
x
ตามแนวดิ่งเป็นระยะ 2 หน่วย
4. เป็นกราฟที่เกิดจากเลื่อนขนานกราฟของ y (.5)
x
ตามแนวนอนเป็นระยะ 2 หน่วย
4 x
1
2. ข้อใดต่อไปนี้มีลักษณะตรงกับกราฟของ y
3
1. เป็นกราฟที่เกิดจากการเลื่อนขนานกราฟของ y 3
x
ตามแนวนอนเป็นระยะทาง 4
หน่วย
2. เป็นกราฟที่เกิดจากเลื่อนขนานกราฟของ y 3
x
ตามแนวนอนเป็นระยะทาง 4
หน่วย
x
1
3. เป็นกราฟที่เกิดจากเลื่อนขนานกราฟของ y ตามแนวนอนเป็นระยะทาง 4 หน่วย
3
x
1
4. เป็นกราฟที่เกิดจากเลื่อนขนานกราฟของ y ตามแนวนอนเป็นระยะทาง 4
3
หน่วย
3. ข้อใดต่อไปนี้มีลักษณะตรงกับกราฟของ y 4
x

1. เป็นกราฟที่สมมาตรกับกราฟของ y 4
x
โดยมีแกน X เป็นแกนสมมาตร
2. เป็นกราฟที่สมมาตรกับกราฟของ y 4
x
โดยมีแกน Y เป็นแกนสมมาตร
x
1
3. เป็นกราฟที่สมมาตรกับกราฟของ y โดยมีแกน X เป็นแกนสมมาตร
4
x
1
4. เป็นกราฟที่สมมาตรกับกราฟของ y โดยมีแกน Y เป็นแกนสมมาตร
4

41
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

2x 1
1
4. ข้อใดต่อไปนี้มีลักษณะตรงกับกราฟของ y
3
1. เป็นกราฟที่สมมาตรกับกราฟของ y 3
x
และเลื่อนขนานตามแนวดิ่งเป็นระยะทาง 1
หน่วย
x
1
2. เป็นกราฟที่เกิดจากการเลื่อนขนานกราฟ y ตามแนวนอนเป็นระยะทาง 1
3
หน่วย
2x
1
3. เป็นกราฟที่เกิดจากการเลื่อนขนานกราฟ y ตามแนวนอนเป็นระยะทาง 1 หน่วย
3
1
4. เป็นกราฟที่เกิดจากการเลื่อนขนานกราฟ y 9
x
ตามแนวนอนเป็นระยะทาง
2
หน่วย
x
5. ข้อใดต่อไปนี้มีลักษณะตรงกับกราฟของ y 4 3 2

x
1. เป็นกราฟที่เกิดจากการเลื่อนขนานกราฟ y 3 ตามแนวดิ่งเป็นระยะทาง 4
หน่วย
x

2. เป็นกราฟที่เกิดจากการเลื่อนขนานกราฟ y 3
2
ตามแนวนอนเป็นระยะทาง 4 หน่วย
x
3. เป็นกราฟที่เกิดจากการเลื่อนขนาน y 3 ตามแนวดิ่งเป็นระยะทาง 4 หน่วย
x
2
4. เป็นกราฟที่เกิดจากการเลื่อนขนาน y 3 ตามแนวนอนเป็นระยะทาง 4 หน่วย
(x 1 )
6. ข้อใดต่อไปนี้มีลักษณะตรงกับกราฟของ y 3 2 3

1. เป็นกราฟที่สมมาตรกับกราฟที่เกิดจากการเลื่อนขนานกราฟของ y
x
2 ตามแนวดิ่ง 3
1
หน่วย และเลื่อนขนานตามแนวนอน หน่วย โดยมีแกน X เป็นแกนสมมาตร
3
2. เป็นกราฟที่สมมาตรกับกราฟที่เกิดจากการเลื่อนขนานกราฟของ y
x
2 ตามแนวดิ่ง
1
3 หน่วย และตามแนวนอน หน่วย โดยมีแกน X เป็นแกนสมมาตร
3
x 1

3. เป็นกราฟที่สมมาตรกับกราฟที่เกิดจากการเลื่อนขนานกราฟของ y 2
3
ตามแนวดิ่ง
3 หน่วย โดยมีแกน X เป็นแกนสมมาตร
x 1
4. เป็นกราฟที่สมมาตรกับกราฟที่เกิดจากการเลื่อนขนานกราฟของ y 2
3
ตามแนวนอน
3 หน่วย โดยมีแกน X เป็นแกนสมมาตร

42
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

43
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

44
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

45
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

46
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

สรุปสาระสาคัญประจาตอน

47
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

สรุปสาระสาคัญประจาตอน

48
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

49
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

50
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

ภาคผนวกที่ 1
แบบฝึกหัด/เนื้อหาเพิ่มเติม

51
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

แบบฝึกหัดระคน
x
x
3 3 3
1. กาหนดให้ ก. y ข. y
4 2
x 1
1 x 2
ค. y ง. y 2
3
ข้อใดเป็นเท็จ
1. ข้อ ก. เป็นฟังก์ชันเพิ่ม 2. ข้อ ข. เป็นฟังก์ชันเพิ่ม
3. ข้อ ค. เป็นฟังก์ชันลด 4. ข้อ ง. เป็นฟังก์ชันเพิ่ม
2. จากข้อ 1. ข้อใดเป็นฟังก์ชันลด
1. ข้อ ก. และ ง. 2. ข้อ ค. และ ง.
3. ข้อ ข. และ ค. 4. ข้อ ก. และ ข.
3. ข้อใดต่อไปนี้เป็นจริง
2 3 1 1
3 3
1. 2. 2
2
3
3

4 4
1 1
2 4 2 3
1 1
3. 4. 3
3
5 2

3 2

4. กราฟของสมการในข้อใดไม่ตัดแกน X
x 2
x
1. y 3 4 2. y 3
2

x x
3. y 5 2 2 4. y 3 2

5. ข้อใดต่อไปนี้เป็นเท็จ
x
3
1. ถ้า y และ x มีค่าลดลง แล้ว y จะมีค่าลดลง
2
x 3

2. ถ้า y 5
2
และ x มีค่าเพิ่มขึ้น แล้ว y จะมีค่าเพิ่มขึ้น
x
3. ถ้า y ( 3) และ x มีค่าลดลง แล้ว y จะมีค่าลดลง
x x
4. ถ้า y 34 2 และ x มีค่าลดลง แล้ว y จะมีค่าเพิ่มขึ้น

52
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

1
x
(2x 1)
6. ถ้า 20 3 2 4 2
แล้ว x จะเป็นสมาชิกของเซตใด
1 2 2
1. , 2. 1,
2 3 3
3 3
3. , 2 4. ,2
2 2
2
3x 4 2 5x
7. ถ้า 3 2 3 2 แล้ว x จะเป็นสมาชิกของเซตใด
1 1
1. , 1, 2 2. , 1, 2
3 3
1 1 1
3. , 1, 2 4. , , 2
3 3 3

8. ฟังก์ชันในข้อใดมีกราฟตรงกับกราฟที่กาหนดให้

Y x 1
20
1. y 3
18

x
2.
16

y 2 3
14

x
12

1
10
3. y 1
8
3
x 1
4.
6

y 2 3
4
(0, 3)
2

X
5

9. ฟังก์ชันในข้อใดมีกราฟตรงกับกราฟที่กาหนดให้
Y x 2
2 1. y 2 2
1 (0, 1) x 1
1
2. y 3
2
X
-2 2 4 6

x 1
-1
1
3. y
-2
3
x
-3 4. y 2 4
-4

53
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

10. ฟังก์ชันในข้อใดมีกราฟตรงกับกราฟที่กาหนดให้

|x | 1
6
Y 1
1. y 3
5
3
|x | 1
1
4 2. y
3
3 (0, 3) |x |

3. y 3 3 3

|x |
1 4. y 33

X
-4 -2 2 4

54
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

ภาคผนวกที่ 2
เฉลยแบบฝึกหัด

55
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

เฉลยแบบฝึกหัด
เรื่อง ฟังก์ชันเลขชี้กาลัง

แบบฝึกหัดที่ 1
1. 1.1 ลด 1.2 เพิ่ม 1.3 ลด 1.4 เพิ่ม
1.5 เพิ่ม 1.6 ลด 1.7 ลด 1.8 เพิ่ม
1.9 เพิ่ม 1.10 เพิ่ม
1
2. 2.1 2.2 3 2.3 6 2.4 6
3
2.5 0 2.6 0 2.7 1

3. 3.1 > 3.2 > 3.3 > 3.4 >

3.5 <

แบบฝึกหัดที่ 2
1. 2 2. 1 3. 3 4. 4 5. 1 6. 1

แบบฝึกหัดระคน
1. 2 2. 3 3. 3 4. 2 5. 3 6. 4

7. 1 8. 2 9. 4 10. 2

56
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

รายชือ่ สื่อการสอนวิชาคณิตศาสตร์
จานวน 92 ตอน

57
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

รายชื่อสื่อการสอนวิชาคณิตศาสตร์ จานวน 92 ตอน

เรื่อง ตอน
เซต บทนา เรื่อง เซต
ความหมายของเซต
เซตกาลังและการดาเนินการบนเซต
เอกลักษณ์ของการดาเนินการบนเซตและแผนภาพเวนน์-ออยเลอร์
สื่อปฏิสัมพันธ์เรื่องแผนภาพเวนน์-ออยเลอร์
การให้เหตุผลและตรรกศาสตร์ บทนา เรื่อง การให้เหตุผลและตรรกศาสตร์
การให้เหตุผล
ประพจน์และการสมมูล
สัจนิรันดร์และการอ้างเหตุผล
ประโยคเปิดและวลีบ่งปริมาณ
สื่อปฏิสัมพันธ์เรื่องหอคอยฮานอย
สื่อปฏิสัมพันธ์เรื่องตารางค่าความจริง
จานวนจริง บทนา เรื่อง จานวนจริง
สมบัติของจานวนจริง
การแยกตัวประกอบ
ทฤษฏีบทตัวประกอบ
สมการพหุนาม
อสมการ
เทคนิคการแก้อสมการ
ค่าสัมบูรณ์
การแก้อสมการค่าสัมบูรณ์
กราฟค่าสัมบูรณ์
สื่อปฏิสัมพันธ์เรื่องช่วงบนเส้นจานวน
สื่อปฏิสัมพันธ์เรื่องสมการและอสมการพหุนาม
สื่อปฏิสัมพันธ์เรื่องกราฟค่าสัมบูรณ์
ทฤษฎีจานวนเบื้องต้น บทนา เรื่อง ทฤษฎีจานวนเบื้องต้น
การหารลงตัวและจานวนเฉพาะ
ตั(การหารลงตั วและตัววหารร่
วหารร่วมมากและตั คูณร่ววมมาก)
มน้อย
ความสัมพันธ์และฟังก์ชัน บทนา เรื่อง ความสัมพันธ์และฟังก์ชัน
ความสัมพันธ์

58
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

เรื่อง ตอน
ความสัมพันธ์และฟังก์ชัน โดเมนและเรนจ์
อินเวอร์สของความสัมพันธ์และบทนิยามของฟังก์ชัน
ฟังก์ชันเบื้องต้น
พีชคณิตของฟังก์ชัน
อินเวอร์สของฟังก์ชันและฟังก์ชนั อินเวอร์ส
ฟังก์ชันประกอบ
ฟังก์ชันชี้กาลังและฟังก์ชัน บทนา เรื่อง ฟังก์ชันชี้กาลังและฟังก์ชันลอการิทมึ
ลอการิทึม เลขยกกาลัง
ฟังก์ชันชี้กาลังและฟังก์ชันลอการิทึม
ลอการิทึม
อสมการเลขชี้กาลัง
อสมการลอการิทึม
ตรีโกณมิติ บทนา เรื่อง ตรีโกณมิติ
อัตราส่วนตรีโกณมิติ
เอกลักษณ์ของอัตราส่วนตรีโกณมิติ และวงกลมหนึ่งหน่วย
ฟังก์ชันตรีโกณมิติ 1
ฟังก์ชันตรีโกณมิติ 2
ฟังก์ชันตรีโกณมิติ 3
กฎของไซน์และโคไซน์
กราฟของฟังก์ชันตรีโกณมิติ
ฟังก์ชันตรีโกณมิติผกผัน
สื่อปฏิสัมพันธ์เรื่องมุมบนวงกลมหนึ่งหน่วย
สื่อปฏิสัมพันธ์เรื่องกราฟของฟังก์ชันตรีโกณมิติ
สื่อปฏิสัมพันธ์เรื่องกฎของไซน์และกฎของโคไซน์
กาหนดการเชิงเส้น บทนา เรื่อง กาหนดการเชิงเส้น
การสร้างแบบจาลองทางคณิตศาสตร์
การหาค่าสุดขีด
ลาดับและอนุกรม บทนา เรื่อง ลาดับและอนุกรม
ลาดับ
การประยุกต์ลาดับเลขคณิตและเรขาคณิต
ลิมิตของลาดับ
ผลบวกย่อย
อนุกรม
ทฤษฎีบทการลู่เข้าของอนุกรม

59
 คู่มือสือ่ การสอนวิชาคณิตศาสตร์ โดยความร่วมมือระหว่าง
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน และ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
เรื่อง
การนับและความน่าจะเป็น
. การนับเบื้องต้น
สถิติและการวิเคราะห์ข้อมูล
โครงงานคณิตศาสตร์
ตอน
บทนา เรื่อง การนับและความน่าจะเป็น
การเรียงสับเปลี่ยน
การจัดหมู่
ทฤษฎีบททวินาม
การทดลองสุ่ม
ความน่าจะเป็น 1
ความน่าจะเป็น 2
บทนา เรื่อง สถิตแิ ละการวิเคราะห์ข้อมูล
บทนา เนื้อหา
แนวโน้มเข้าสู่ส่วนกลาง 1
แนวโน้มเข้าสู่ส่วนกลาง 2
แนวโน้มเข้าสู่ส่วนกลาง 3
การกระจายของข้อมูล
การกระจายสัมบูรณ์ 1
การกระจายสัมบูรณ์ 2
การกระจายสัมบูรณ์ 3
การกระจายสัมพัทธ์
คะแนนมาตรฐาน
ความสัมพันธ์ระหว่างข้อมูล 1
ความสัมพันธ์ระหว่างข้อมูล 2
โปรแกรมการคานวณทางสถิติ 1
โปรแกรมการคานวณทางสถิติ 2
การลงทุน SET50 โดยวิธีการลงทุนแบบถัวเฉลี่ย
ปัญหาการวางตัวเบี้ยบนตารางจัตุรัส
การถอดรากที่สาม
เส้นตรงล้อมเส้นโค้ง
กระเบื้องที่ยืดหดได้
60