Technik Transportu Kolejowego 311928 1

PROJEKT PROGRAMU NAUCZANIA ZAWODU
TECHNIK TRANSPORTU KOLEJOWEGO
opracowany w oparciu o Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 16 maja 2019 r.

w sprawie podstaw programowych kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego
oraz dodatkowych umiejętności zawodowych w zakresie wybranych zawodów szkolnictwa branżowego
w ramach projektu „Partnerstwo na rzecz kształcenia zawodowego. Etap 3. Edukacja zawodowa odpowiadająca
potrzebom rynku pracy”, współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu
Społecznego, realizowanego w latach 2018–2019
Program przedmiotowy o strukturze spiralnej
SYMBOL CYFROWY ZAWODU 311928
KWALIFIKACJE WYODRĘBNIONE W ZAWODZIE:
TKO.07. Organizacja i prowadzenie ruchu pociągów
TKO.08. Planowanie i realizacja przewozów kolejowych
WARSZAWA 2019
Projekt „Partnerstwo na rzecz kształcenia zawodowego. Etap 3. Edukacja zawodowa odpowiadająca potrzebom rynku pracy”
współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
STRUKTURA PROGRAMU NAUCZANIA ZAWODU
I. Plan nauczania zawodu
II. Wstęp do programu
1. Opis zawodu
2. Charakterystyka programu
3. Założenia programowe
4. Wykaz przedmiotów w toku kształcenia w zawodzie
III. Cele kierunkowe zawodu
IV. Programy nauczania do poszczególnych przedmiotów
- nazwa przedmiotu
- cele ogólne
- cele operacyjne
- materiał nauczania
- procedury osiągania celów kształcenia, propozycje metod nauczania, proponowane środki dydaktyczne oraz obudowa dydaktyczna
- warunki realizacji programu przedmiotu
- propozycje metod sprawdzania osiągnięć ucznia/słuchacza
- propozycja ewaluacji przedmiotu
V. Propozycja sposobu ewaluacji programu nauczania zawodu
VI. Zalecana literatura do zawodu
2
I. PLAN NAUCZANIA ZAWODU
Nazwa i symbol cyfrowy zawodu: Technik transportu kolejowego 311928

Nazwa i symbol kwalifikacji: Organizacja i prowadzenie ruchu pociągów TKO.07
Nazwa i symbol kwalifikacji: Planowanie i realizacja przewozów kolejowych TKO.08
Kształcenie zawodowe Tygodniowy wymiar godzin w klasie Razem
Nazwa przedmiotu w 5-
Lp. (Obowiązkowe zajęcia edukacyjne ustalone przez dyrektora) letnim Uwagi o realizacji*
I II III IV V okresie
nauczani
a
Kwalifikacja: Organizacja i prowadzenie ruchu pociągów TKO.07
1. Bezpieczeństwo i higiena pracy na kolei T
2. Infrastruktura kolejowa T
3. Podstawy ruchu kolejowego T
4. Urządzenia sterowania ruchem kolejowym i łączności T
5. Podstawy rysunku technicznego P
6. Kolejowe pojazdy szynowe T
7. Obsługa urządzeń sterowania ruchem kolejowym i łączności P
8. Odprawa pociągów na stacji P
9. Technika ruchu kolejowego P
10. Interoperacyjność na kolei T
11. Język obcy zawodowy T

Razem liczba godzin w kwalifikacji:
Kwalifikacja: Planowanie i realizacja przewozów kolejowych TKO.08
3
1. Organizacja przewozów kolejowych T
2. Eksploatacja handlowa kolei T
3. Tabor szynowy T
4. Działalność usługowa kolei P
5. Technologia i organizacja pracy stacji P
6. Przygotowanie praktyczne do zawodu maszynisty P
7. Język obcy zawodowy T

Razem liczba godzin w kwalifikacji:
Razem liczba godzin kształcenia w zawodzie:
Praktyka zawodowa
TKO.07 w III klasie
TKO.08 w IV klasie
Egzamin zawodowy w zakresie kwalifikacji TKO.07 pod koniec II semestru klasy III
Egzamin zawodowy w zakresie kwalifikacji TKO.08 w pierwszym półroczu klasy V
*Uwagi o realizacji:
T - przedmioty w kształceniu zawodowym teoretycznym
P - przedmioty w kształceniu zawodowym organizowane w formie zajęć praktycznych
„§ 4. 5. Godziny stanowiące różnicę między sumą godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych z zakresu kształcenia zawodowego określoną w ramowym
planie nauczania dla danego typu szkoły a minimalną liczbą godzin kształcenia zawodowego dla kwalifikacji wyodrębnionych w zawodzie określoną w
podstawie programowej kształcenia w zawodzie szkolnictwa branżowego przeznacza się na:
1) zwiększenie liczby godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych z zakresu kształcenia w zawodzie lub
2) realizację obowiązkowych zajęć edukacyjnych:
a) przygotowujących uczniów do uzyskania dodatkowych umiejętności zawodowych związanych z nauczanym zawodem, …….. lub
b) przygotowujących uczniów do uzyskania kwalifikacji rynkowej funkcjonującej w Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji, związanej z nauczanym zawodem,
4
lub
c) przygotowujących uczniów do uzyskania dodatkowych uprawnień zawodowych przydatnych do wykonywania nauczanego zawodu, lub
d) uzgodnionych z pracodawcą, których treści nauczania ustalone w formie efektów kształcenia są przydatne do wykonywania nauczanego zawodu.”
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 3 kwietnia 2019 r. w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół Dz.U. z 2019 r. poz. 639
Nauczyciele wszystkich obowiązkowych zajęć edukacyjnych z zakresu kształcenia zawodowego powinni stwarzać
uczniom warunki do nabywania kompetencji personalnych i społecznych.
Kompetencje personalne i społeczne
W programie nauczania zawodu muszą być uwzględnione wszystkie efekty kształcenia z zakresu Kompetencji
personalnych i społecznych
Organizacja pracy małych zespołów Nauczyciele wszystkich obowiązkowych zajęć edukacyjnych z zakresu kształcenia zawodowego powinni stwarzać
uczniom warunki do nabywania umiejętności w zakresie organizacji pracy małych zespołów.
W programie nauczania zawodu muszą być uwzględnione wszystkie efekty kształcenia z zakresu Organizacji
pracy małych zespołów
5
II. WSTĘP DO PROGRAMU
1. OPIS ZAWODU
TECHNIK TRANSPORTU KOLEJOWEGO

SYMBOL CYFROWY ZAWODU 311928
Branża TRANSPORTU KOLEJOWEGO (TKO)
Poziom IV Polskiej Ramy Kwalifikacji, określony dla zawodu jako kwalifikacji pełnej
Kwalifikacje wyodrębnione w zawodzie:
Poziom 4 Polskiej Ramy Kwalifikacji, określony dla kwalifikacji
Poziom 4 Polskiej Ramy Kwalifikacji, określony dla kwalifikacji
Absolwent technikum w zawodzie technik transportu kolejowego po zdaniu egzaminu zawodowego w zakresie kwalifikacji TKO.07. Organizacja i prowadzenie
ruchu pociągów oraz TKO.08. Planowanie i realizacja przewozów kolejowych otrzymuje dyplom zawodowy w zawodzie technik transportu kolejowego.
Technik transportu kolejowego może znaleźć zatrudnienie jako:
1. dyżurny ruchu,
2. nastawniczy,
3. dróżnik przejazdowy,
4. kierownik pociągu,
5. rewident,
6. manewrowy,
7. ustawiacz,
8. pracownik kasowy,
9. ajent biletowy (samozatrudnienie),
10. dyspozytor ruchu kolejowego (jako dalszy etap rozwoju kariery zawodowej),
6
11. kontroler kolejowy,
12. maszynista pomocniczych pojazdów kolejowych metra (po zrealizowaniu fakultetu – dodatkowej kwalifikacji),
13. maszyniści kolejowi i metra (po zrealizowaniu fakultetu – dodatkowej kwalifikacji),
14. pozostali maszyniści kolejowi i metra (po zrealizowaniu fakultetu – dodatkowej kwalifikacji),
15. prowadzący maszyny do kolejowych robót budowlanych.
Na zwiększenie szans zatrudnienia lub prowadzenie działalności gospodarczej będą miały wpływ ukończone kursy w zakresie:
1. obsługa komputera,
2. kurs metod kształcenia dorosłych w formach pozaszkolnych,
3. kurs operatora wózków jezdnych,
4. kurs obsługi kas fiskalnych,
5. prawo jazdy kategorii B i C1,
6. kurs językowy,
7. kurs pedagogiczny,
8. kurs na wykonywanie czynności magazynowych.
Po uzyskaniu certyfikatu kwalifikacji zawodowych TKO.07. Organizacja i prowadzenie ruchu pociągów absolwent może ubiegać się o pracę w PKP PLK SA w
zawodach związanych z prowadzeniem ruchu pociągów, tj. dyżurnego ruchu, nastawniczego, dróżnika przejazdowego, toromistrza.
Po uzyskaniu certyfikatu kwalifikacji zawodowych TKO.08. Planowanie i realizacja przewozów kolejowych absolwent może ubiegać się o pracę w kolejowych
firmach przewozowych w zawodach związanych z prowadzeniem ruchu pociągów tj. kierownik pociągu, kierownik pociągu gospodarczego i roboczego,
ustawiacz, manewrowy, rewident taboru, pracownik kasowy.
Wszystkie wymienione zawody związane są z pracą pracowników zatrudnionych na stanowiskach bezpośrednio związanych z prowadzeniem i
bezpieczeństwem ruchu kolejowego. Zasady dotyczące zatrudnienia i warunki jakie są obowiązani spełniać pracownicy zatrudnieni na ww. stanowiskach
określone są w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 30 grudnia 2014 r. ogłoszone w Dzienniku Ustaw z dnia 12 stycznia 2015 r. poz. nr 46
7
2. CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU
Program nauczania dla zawodu technik transportu kolejowego 311928 przeznaczony jest wyłącznie dla 5-letniego technikum na podbudowie 8-letniej szkoły
podstawowej. Zdanie egzaminów zawodowych umożliwa uzyskanie dyplomu zawodowego. Program nauczania o strukturze przedmiotowej i spiralnym
układzie treści, gdzie materiał nauczania ułożony został od najprostszych treści po bardziej trudne, umożliwia powrót do treści zrealizowanych na początku
edukacji w szkole ponadpodstawowej, aby je poszerzyć w kolejnym roku nauki w celu kształtowania umiejętności i wykonywania czynności związanych z
realizacją zadań zawodowych. Ponadto taki układ treści utrwala poznane wcześniej treści i ułatwia zdanie egzaminu zawodowego.
Treści korelują ze sobą w ramach przedmiotów i są realizowane w postaci kształcenia teoretycznego oraz praktycznego.
Okres realizacji – 5 lat.
3. ZAŁOŻENIA PROGRAMOWE
Celem kształcenia zawodowego jest przygotowanie uczących się do życia w warunkach współczesnego świata, wykonywania pracy zawodowej i aktywnego
funkcjonowania na zmieniającym się rynku pracy. Zadania szkoły i innych podmiotów prowadzących kształcenie zawodowe oraz sposób ich realizacji są
uwarunkowane zmianami zachodzącymi w otoczeniu gospodarczo-społecznym, na które wpływają w szczególności: idea gospodarki opartej na wiedzy,
globalizacja procesów gospodarczych i społecznych, rosnący udział handlu międzynarodowego, mobilność geograficzna i zawodowa, nowe techniki i
technologie, a także wzrost oczekiwań pracodawców w zakresie poziomu wiedzy i umiejętności pracowników.
W procesie kształcenia zawodowego ważne jest integrowanie i korelowanie kształcenia ogólnego i zawodowego, w tym doskonalenie kompetencji kluczowych
nabytych w procesie kształcenia ogólnego, z uwzględnieniem niższych etapów edukacyjnych. Odpowiedni poziom wiedzy ogólnej powiązanej z wiedzą
zawodową przyczyni się do podniesienia poziomu umiejętności zawodowych absolwentów szkół kształcących w zawodach, a tym samym zapewni im
możliwość sprostania wyzwaniom zmieniającego się rynku pracy.
W procesie kształcenia zawodowego są podejmowane działania, wspomagające rozwój każdego uczącego się, stosownie do jego potrzeb i możliwości, ze
szczególnym uwzględnieniem indywidualnych ścieżek edukacji i kariery, możliwości podnoszenia poziomu wykształcenia i kwalifikacji zawodowych oraz
zapobiegania przedwczesnemu kończeniu nauki.
8
Elastycznemu reagowaniu systemu kształcenia zawodowego na potrzeby rynku pracy, jego otwartości na uczenie się przez całe życie oraz mobilności
edukacyjnej i zawodowej absolwentów ma służyć wyodrębnienie kwalifikacji w ramach poszczególnych zawodów wpisanych do klasyfikacji zawodów
szkolnictwa zawodowego. W przypadku technika transportu kolejowego wyodrębniono dwie kwalifikacje TKO.07. Organizacja i prowadzenie ruchu pociągów
oraz TKO.08. Planowanie i realizacja przewozów kolejowych, które w pełni wyczerpują zakres wiedzy i umiejętności kluczowych poszukiwanych na
współczesnym, branżowym rynku pracy.
Technik transportu kolejowego jest zawodem obecnie deficytowym. Powołując się na „Barometr zawodów” ( www.barometrzawodow.pl) i dane na rok 2018, w
wielu regionach kraju są poszukiwani specjaliści z wykształceniem kolejowym, gdyż zauważany jest wzrost zapotrzebowania na potencjalnych pracowników
związanych z obsługą ruchu szynowego, którym m.in. jest technik transportu kolejowego. W pozostałych częściach kraju istnieje raczej stałe zapotrzebowanie
na kadry w omawianej branży, co stwarza dogodne warunki zarówno dla pracodawców jako strony podażowej, jak i potencjalnych pracowników, czyli strony
popytowej na rynku pracy. Ponadto dynamiczny rozwój kolei, a także postępująca modernizacja sieci kolejowej oraz taboru implikuje zapotrzebowanie na
młode kadry, wykształcone z wykorzystaniem nowych technologii i dla obsługi nowych technologii.
4. WYKAZ PRZEDMIOTÓW W TOKU KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE: TECHNIK TRANSPORTU KOLEJOWEGO 311928
Kwalifikacja TKO.07. Organizacja i prowadzenie ruchu pociągów
Teoretyczne przedmioty zawodowe:
1. Bezpieczeństwo i higiena pracy na kolei
2. Infrastruktura kolejowa
3. Podstawy ruchu kolejowego
4. Urządzenia sterowania ruchem kolejowym i łączności
5. Interoperacyjność na kolei
6. Kolejowe pojazdy szynowe
7. Język obcy zawodowy

9
Przedmioty organizowane w formie zajęć praktycznych:
1. Podstawy rysunku technicznego
2. Obsługa urządzeń sterowania ruchem kolejowym i łączności
3. Odprawa pociągów na stacji
4. Technika ruchu kolejowego
Kwalifikacja TKO.08. Planowanie i realizacja przewozów kolejowych

Teoretyczne przedmioty zawodowe:
1. Eksploatacja handlowa kolei
2. Organizacja przewozów kolejowych
3. Tabor szynowy
4. Język obcy zawodowy
Przedmioty organizowane w formie zajęć praktycznych:
1. Działalność usługowa kolei
2. Technologia i organizacja pracy stacji
3. Przygotowanie praktyczne do zawodu maszynisty
10
III. CELE KIERUNKOWE ZAWODU
Absolwent szkoły prowadzącej kształcenie w zawodzie technik transportu kolejowego powinien być przygotowany do wykonywania zadań zawodowych:
1) w zakresie kwalifikacji TKO.07. Organizacja i prowadzenie ruchu pociągów:
a) organizowania oraz prowadzenia ruchu pociągów na szlakach i posterunkach ruchu,
b) obsługiwania urządzeń sterowania ruchem, łączności i infrastruktury kolejowej,
c) nadzorowania i koordynowania pracy przewoźników na terenie stacji kolejowej;
2) w zakresie kwalifikacji TKO.08. Planowanie i realizacja przewozów kolejowych:
a)planowania i organizowania pasażerskich i towarowych przewozów kolejowych,
b) zarządzania taborem kolejowym,
c) przygotowania do odprawy i przewozu przesyłek, ładunków oraz osób, d)zestawiania, rozrządzania i obsługi pociągów.
11
IV. PROGRAMY NAUCZANIA DO POSZCZEGÓLNYCH PRZEDMIOTOW
BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY NA KOLEI
Cele ogólne
1. Poznanie przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy na kolei.

2. Poznanie zasad bezpiecznego i higienicznego wykonywania pracy w branży kolejowej.
3. Nabycie umiejętności udzielania pierwszej pomocy.
4. Poznanie środków ochrony indywidualnej.
5. Poznanie zasad zachowania w sytuacjach szczególnych na kolei (zdarzenie kolejowe i pożar).
Cele operacyjne
Uczeń potrafi:
1) charakteryzować cele i zadania bezpieczeństwa i higieny pracy,

2) charakteryzować przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące zawodów kolejowych,
3) stosować zasady bezpiecznego i higienicznego wykonywania pracy w branży kolejowej,
4) planować bezpieczne i higieniczne stanowisko pracy,
5) udzielać pierwszej pomocy w sytuacji zagrożenia zdrowia i życia,
6) dobierać środki ochrony indywidualnej do stanowiska pracy w branży kolejowej,
7) używać środki ochrony indywidualnej w ramach pracy na stanowiskach branży kolejowej,
8) stosować zasady postępowania w sytuacjach szczególnych na kolei,
9) powiadamiać odpowiednie służby o sytuacjach szczególnych,
10) reagować właściwie w sytuacjach szczególnych.
12
MATERIAŁ NAUCZANIA Bezpieczeństwo i higiena pracy na kolei
Dział Tematy jednostek Liczba Wymagania programowe Uwagi o

programowy metodycznych godz. realizacji
Podstawowe Ponadpodstawowe Etap
realizacji
Uczeń potrafi: Uczeń potrafi:
I. Wstęp do 1. Podstawowe zagadnienia  wyjaśnić pojęcia dotyczące  definiować pojęcia: Klasa I
bezpieczeństwa związane z ochroną pracy, bezpieczeństwa i higieny pracy, bezpieczeństwo i higiena pracy,
i higieny pracy ochroną przeciwpożarową ochrony przeciwpożarowej oraz ochrona pracy
w branży oraz ochroną środowiska ochrony środowiska  wyjaśniać pojęcia związane z
kolejowej fizjologicznymi uwarunkowaniami
 rozpoznać znaki bezpieczeństwa i
wydajności pracy: obciążenie
znaki alarmowe, znaki zakazu,
pracą, optymalny czas pracy,
nakazu, ostrzegawcze, ewakuacyjne
przerwy wypoczynkowe
oraz sygnały alarmowe
 określać wymagania dotyczące
 rozpoznać znaki bezpieczeństwa i ergonomicznego kształtowania
znaki alarmowe, znaki zakazu, warunków pracy i stanowiska
nakazu, ostrzegawcze, ewakuacyjne roboczego
oraz sygnały alarmowe
2. Prawa i obowiązki  wymieniać instytucje i służby  rozpoznać zadania i uprawnienia Klasa I
pracownika w zakresie działające w zakresie ochrony pracy i instytucji i służb działających w
bezpieczeństwa i higieny ochrony środowiska zakresie ochrony pracy i ochrony
pracy środowiska
3. Instytucje działające w  wskazać zadania instytucji oraz służb  opisać zadania i uprawnienia Klasa I
Polsce na rzecz działających w zakresie ochrony pracy instytucji oraz służb działających
bezpieczeństwa i higieny i ochrony środowiska w Polsce w zakresie ochrony pracy
pracy  wymieniać uprawnienia instytucji oraz i ochrony środowiska w Polsce
służb działających w zakresie ochrony
pracy i ochrony środowiska w Polsce
4. Instytucje działające w  wskazać instytucje bezpieczeństwa  wyjaśnić cele powołania Urzędu Klasa I
Polsce na rzecz transportu kolejowego: Urząd Transportu Kolejowego,
bezpieczeństwa w branży Transportu Kolejowego, Państwowa Państwowej Komisji Badania
13
kolejowej Komisja Badania Wypadków Wypadków Kolejowych, Agencji
Kolejowych, Agencja Kolejowa Unii Kolejowej Unii Europejskiej
Europejskiej  opisać zadania i kompetencje
Urzędu Transportu Kolejowego,
Państwowej Komisji Badania
Wypadków Kolejowych, Agencji
Kolejowej Unii Europejskiej
II. 4. Zagrożenia i czynniki  określić przepisy regulujące zadania  posłużyć się aktami prawnymi Klasa I
Bezpieczeństwo szkodliwe w pracy, na i obowiązki pracowników związanych dotyczącymi ochrony
i higiena pracy różnych stanowiskach w z prowadzeniem i bezpieczeństwem przeciwpożarowej i ochrony
w praktyce branży transportu ruchu kolejowego środowiska pracy
kolejowej kolejowego  wskazać zadania pracowników  scharakteryzować czynniki
prowadzących ruch na stacjach i szkodliwe w środowisku pracy
szlakach kolejowych  określić skutki oddziaływania
 wskazać zadania pracowników czynników szkodliwych na
prowadzących pracę manewrową organizm człowieka
 scharakteryzować zasady
 określić zadania pracowników
etykiety w komunikacji
związanych z bezpieczeństwem ruchu
z przełożonym i ze
kolejowego
współpracownikami
 zastosować przepisy prawa dotyczące
w codziennych kontaktach i w
ochrony przeciwpożarowej i ochrony
sieci
środowiska
 wskazać przykłady zachowań
 wskazać czynniki szkodliwe w
etycznych w danym zawodzie
środowisku pracy
 wskazać zagrożenia związane
z występowaniem szkodliwych
czynników w środowisku pracy
 wymienić czynniki szkodliwe mające
wpływ na organizm człowieka
 rozpoznać zagrożenia dla zdrowia
i życia człowieka związane
z wykonywaniem zadań zawodowych
przy organizacji i prowadzeniu ruchu
14
pociągów i wykonywaniu manewrów
 rozpoznać skutki oddziaływania
czynników szkodliwych na organizm
człowieka
 wymienić zasady etyki
 określić na czym polega zachowanie
etyczne w danym zawodzie
 określić zasady rzetelności i lojalności
 określić zasady etyczne i prawne,
związane z ochroną własności
intelektualnej i ochroną danych
5. Stosowanie zasad  wskazać zasady bezpieczeństwa  analizować zapisy instrukcji Klasa I
bezpieczeństwa i higieny podczas wykonywania pracy branżowych w celu
pracy w praktyce kolejowej manewrowej prawidłowego prowadzenia
na przykładzie dyżurnego ruchu pociągów
 rozpoznać rodzaje środków ochrony
ruchu oraz manewrowego
indywidualnej i zbiorowej  dobierać środki ochrony
indywidualnej i zbiorowej do
- stosować środki ochrony indywidualnej
wykonania zadania
oraz zbiorowej odpowiednio do
zawodowego przy organizacji i
istniejącego zagrożenia warunków w
prowadzeniu ruchu pociągów
miejscu pracy
- obsłużyć środki techniczne
 wspierać członków zespołu w realizacji
ochrony podczas zagrożenia
zadań
przy wykonywaniu zadań
 przyjąć poglądy innych lub polemizować zawodowych
z nimi
 zaplanować pracę zespołu w
celu wykonania przydzielonych
zadań
 dobrać osoby do wykonania
przydzielonych zadań
 wykorzystać opinie i pomysły
innych członków zespołu w celu
15
usprawnienia pracy zespołu
 wprowadzić rozwiązania techniczne
i organizacyjne, wpływające na
poprawę warunków i jakość
6. Znaki bezpieczeństwa i  rozróżnić rodzaje znaków  omówić znaki bezpieczeństwa i Klasa I
higieny pracy stosowane na bezpieczeństwa i alarmów stosowanych alarmów stosowanych na kolei
kolei na kolei
7. Ergonomia i  wskazać wymagania, dotyczące  wymienić akty normatywne, Klasa I
bezpieczeństwo i higiena ergonomii pracy określające wymagania w zakresie
pracy na stanowiskach w  zastosować wymagania ergonomii, ergonomii
branży transportu bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony  ocenić organizację stanowiska
kolejowego przeciwpożarowej i ochrony środowiska pracy zgodnie z wymaganiami
podczas organizowania stanowisk pracy ergonomii, przepisami
 przygotować stanowisko pracy zgodnie bezpieczeństwa i higieny pracy,
z wymaganiami ergonomii, przepisami ochrony przeciwpożarowej
bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony i ochrony środowiska przy
przeciwpożarowej i ochrony środowiska planowaniu i realizacji przewozów
przy planowaniu i realizacji przewozów kolejowych
kolejowych
 opisać techniki organizacji czasu
 zastosować wymagania ergonomii,
pracy
bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej i ochrony środowiska,  zaplanować działania zgodnie z
podczas organizowania stanowisk pracy możliwościami ich realizacji
 określić czas realizacji zadania  dokonać analizy i oceny
 zrealizować zadania w wyznaczonym podejmowanych działań
czasie  ocenić przypadki naruszania norm i
 wskazać obszary odpowiedzialności procedur postępowania
prawnej za podejmowane działania  wyjaśnić znaczenie normalizacji w
 określić przyczyny i skutki ryzykownych swojej branży zawodowej
zachowań
 wskazać wpływ postępu technicznego
na doskonalenie jakości usług
16
 dokonać prostych modernizacji
stanowiska pracy
8. Pierwsza pomoc  opisać podstawowe symptomy  ocenić sytuację poszkodowanego
przedmedyczna w teorii i wskazujące na stany nagłego na podstawie analizy objawów
praktyce kolejowej zagrożenia zdrowotnego ocenić stan obserwowanych u
zagrożenia zdrowia i życia poszkodowanego
poszkodowanego
 zabezpieczyć siebie,
 stosować zasady udzielania pierwszej poszkodowanego i miejsce
pomocy poszkodowanym w wypadkach wypadku udzielić pierwszej pomocy
przy pracy oraz w stanach zagrożenia w razie zagrożenia zdrowia i życia
zdrowia i życia
 ułożyć poszkodowanego w pozycji
 rozpoznać defibrylator AED i zasady bezpiecznej
jego stosowania  prezentować udzielanie pierwszej
pomocy w nieurazowych stanach
nagłego zagrożenia zdrowotnego,
np. omdlenie, zawał, udar
 prezentować udzielanie pierwszej
pomocy w urazowych stanach
nagłego zagrożenia zdrowotnego,
np. krwotok, zmiażdżenie,
amputacja, złamanie, oparzenie
 wykonać resuscytację krążeniowo-
oddechową na fantomie zgodnie z
wytycznymi Polskiej Rady
Resuscytacji i Europejskiej Rady
Resuscytacji
 użyć defibrylatora AED
 ocenić stan poszkodowanego
 wykonać czynności ratujące życie
 powiadomić służby ratownicze
17
9. Środki ochrony  rozpoznać rodzaje środków ochrony  dobrać środki ochrony Klasa I
indywidualnej i zbiorowej w indywidualnej i zbiorowej indywidualnej i zbiorowej do
pracy na kolei  stosować środki ochrony indywidualnej wykonania zadania zawodowego,
oraz środków ochrony zbiorowej przy organizacji i prowadzeniu
 obsługiwać środki techniczne ochrony ruchu pociągów
podczas zagrożenia przy wykonywaniu
zadań zawodowych
III. Sytuacje 10. Bezpieczeństwo,  sklasyfikować zdarzenia kolejowe  wskazać przepisy regulujące Klasa I
szczególne na wydarzenie i zdarzenie postępowanie w przypadku
 określić zakres obowiązków
kolei związane z kolejowe zdarzenia kolejowego
pracowników kolejowych w
BHP
przypadku powstania zdarzenia  zdefiniować pojęcia związane
ze zdarzeniami kolejowymi
 rozróżnić podstawowe pojęcia związane
ze zdarzeniem kolejowym  określić postępowanie podczas
zdarzeń kolejowych i wypadków
 sformułować treść telefonogramów
alarmowych  opisać sposób powiadamiania
służb ratunkowych oraz
 rozróżnić procedury postępowania
przełożonych o zaistnieniu
w przypadku zdarzeń kolejowych
zdarzenia kolejowego
 omówić procedury postępowania w
zadań
przypadku wystąpienia pożaru w
 przyjąć poglądy innych lub polemizować pociągu
z nimi  omówić procedury postępowania w
przypadku wystąpienia pożaru na
 wskazać działania, jakie należy podjąć
terenie kolejowym
w przypadku poważnego wypadku,
incydentu i wydarzeń z ludźmi oraz w  zaplanować pracę zespołu w celu
sytuacjach ekstremalnych na liniach wykonania przydzielonych zadań
kolejowych
 określić sposoby powiadamiania i przydzielonych zadań
zapobiegania zdarzeniom kolejowym
innych członków zespołu w celu
18
 wprowadzić rozwiązania
techniczne i organizacyjne,
wpływające na poprawę
warunków i jakość
 określić zasady postępowania w
razie awarii urządzeń sterowania
ruchem kolejowym na stacjach,
liniach kolejowych i przejazdach
kolejowo-drogowych
11. Zagrożenie pożarem na  rozróżnić procedury postępowania w  omówić procedury postępowania w Klasa I
kolei i procedury przypadku wystąpienia pożaru w przypadku wystąpienia pożaru w
postępowania maszynisty w pociągu pociągu
warunkach szczególnych  rozróżnić procedury postępowania w
terenie kolejowym
terenie kolejowym
 rozpoznać zagrożenia związane z
pożarem w pojazdach kolejowych i na  zastosować środki, zapobiegające
terenie przedsiębiorstwa kolejowego powstawaniu pożaru lub innego
 rozróżnić środki gaśnicze stosowane zagrożenia w pojazdach
w pojazdach kolejowych trakcyjnych i taborze
 omówić postępowanie podczas
pożaru, przerwie zasilaniu lub
uszkodzeniu sieci trakcyjnej
 wskazać zasady przewozu towarów
wysokiego ryzyka
 określać zasady przewozu
przesyłek wojskowych
 określić postępowanie przy
uszkodzeniu układu hamulcowego i
urządzeń zasilanych sprężonym
19
powietrzem
 postępować w przypadku
wykazania nieprawidłowości przez
urządzenia DSAT
 określić wpływ warunków
atmosferycznych na prowadzenie
pojazdów trakcyjnych
RAZEM
PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW KSZTAŁCENIA
Warunkiem osiągania zależnych efektów kształcenia w zakresie przedmiotu Bezpieczeństwo i higiena pracy na kolei jest opracowanie dla danego zawodu
procedur, a w tym:
1. zaplanowanie lekcji (skazanie celów szczególnych jakie powinny zostać osiągnięte)
2. wykorzystanie różnorodnych metod nauczania (szczególnie aktywizujących ucznia do pracy)
3. dobór środków dydaktycznych do treści i celów nauczania
4. dobór formy pracy z uczniami – określenie ilości osób w grupie, określenie indywidualizacji zajęć
5. systematyczne sprawdzenie wiedzy i umiejętności uczniów poprzez sprawdzanie w formie testu wielokrotnego wyboru oraz testów praktycznych i innych
form sprawdzania wiedzy i umiejętności w zależności od metody nauczania
6. stosowanie oceniania sumującego i kształtującego
7. przeprowadzenie ewaluacji doboru treści nauczania do założonych celów, metod pracy, środków dydaktycznych, sposobu oceniania i informacji zwrotnej
dla ucznia
20
Metody nauczania:
Dla przedmiotu Bezpieczeństwo i higiena pracy na kolei, który jest przedmiotem o charakterze teoretycznym, zaleca się stosowanie metod nauczania o
charakterze podającym, eksponujących i problemowych.
1. wykład informacyjny;
2. pokaz z objaśnieniem;
3. wykład problemowy;
4. metoda przypadku;
5. dyskusja dydaktyczna;
6. burza mózgów.
Ponadto dla zagadnień związanych z udzielaniem pierwszej pomocy zaleca się wykorzystanie metod praktycznych takich jak:
1. pokaz z instruktarzem;
2. ćwiczenia praktyczne (na fantomie);
3. inscenizacja;
4. metoda sytuacyjna.
Środki dydaktyczne
Pracownia bezpieczeństwa i higieny pracy na kolei wyposażona w: komputery z dostępem do sieci, projektor multimedialny, plansze i prezentacje związane z
zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisy prawne dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony środowiska i ochrony przeciwpożarowej,
plansze i prezentacje ilustrujące znaki bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej, środki ochrony indywidualnej (np. kaski, kamizelki,
rękawice, gogle ochronne), fantom, defibrylator AED.
21
Formy organizacyjne
Lekcje powinny być prowadzone z wykorzystaniem różnych form organizacyjnych: indywidualnie i zespołowo. W przypadku przedmiotu Bezpieczeństwo i
higiena pracy na kolei liczba kształconych w grupie nie powinna przekraczać 32 osób, jednak w zakresie tematów związanych z udzielaniem pierwszej
pomocy zalecany jest podział na mniejsze grupy (10–16-osobowe). Istotną kwestia w kształceniu zawodowym jest indywidualizacja pracy w kierunku potrzeb i
możliwości w zakresie, metod, środków oraz form kształcenia.
PROPONOWANE METODY SPRAWDZANIA OSIĄGNIĘĆ EDUKACYJNYCH UCZNIA
1) prace indywidualne i zespołowe w formie referatów i opracowań wybranego zagadnienia,
2) praca z tekstem – czytanie ze zrozumieniem (np. aktów i przepisów prawa, instrukcji),
3) quizy i konkursy indywidualnie i zespołowo,
4) testy z pytaniami zamkniętymi (np. prawda/fałsz, wyboru jednokrotnego, wielokrotnego, z luką),
5) sprawdziany z pytaniami otwartymi (np. krótkiej odpowiedzi, z luką, rozszerzonej odpowiedzi),
6) testy mieszane,
7) próba udzielania pierwszej pomocy (na fantomie, z defibrylatorem AED).
Zaleca się systematyczne ocenianie postępów ucznia oraz bieżące korygowanie wykonywanych ćwiczeń. Przy ocenie osiągnięć uczniów należy zwrócić
uwagę na umiejętność korzystania z dokumentacji technicznej, katalogów i instrukcji kolejowych
22
PROPONOWANE METODY EWALUACJI PRZEDMIOTU
Podczas realizacji procesu ewaluacji przedmiotu o charakterze teoretycznym, jakim jest Bezpieczeństwo i higiena pracy na kolei, zaleca się stosowanie
głównie metod jakościowych (wywiad, obserwacja) oraz ilościowych (ankiety). W trakcie badań ewaluacyjnych powinno się zastosować kilka różnych metod
badawczych dla lepszej oceny i oszacowania.
W przypadku przedmiotu Bezpieczeństwo i higiena pracy na kolei jedną z ważnych metod wydaje się samoocena nauczyciela, który ocenia jakość
przygotowanych przez siebie treści nauczania, środków dydaktycznych i metod nauczania do ćwiczeń oraz ich dobór do nauczanej grupy osób a nawet do
poszczególnych uczniów. Nauczyciel podczas działań ewaluacyjnych powinien dokonać też oceny posiadanych materiałów dydaktycznych: aktualności
przepisów i instrukcji związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy, ochroną przeciwpożarową oraz ochroną środowiska, materiałów wideo, dokumentacji
technicznej czy też dostępnych elementów wyposażenia pracowni i sal lekcyjnych, w których prowadzone są lekcje – ze szczególnym uwzględnieniem
rozwoju i postępu technologicznego w branży kolejowej.
W obliczu bardzo szybko zmieniającej się sytuacji i nacisków na szczególnie uważne zachowanie zasad bezpieczeństwa, w tym także bezpieczeństwa i
higieny pracy w branży kolejowej, ewaluacja poprzez samoocenę jest niezbędna do późniejszej oceny stanu aktualności wiedzy przekazywanej uczniowi.
Kluczowe umiejętności podlegające ewaluacji w ramach przedmiotu Bezpieczeństwo i higiena pracy na kolei powinny dotyczyć:
1. Zachowywania i stosowania w zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska.
2. Umiejętności udzielania pierwszej pomocy w sytuacjach zagrożenia zdrowia i życia.
3. Powiadamiania odpowiednich służb w razie zdarzenia kolejowego.
23
INFRASTRUKTURA KOLEJOWA
Cele ogólne
1. Poznanie podstawowych pojęć związanych z infrastrukturą kolejową.

2. Poznanie elementów drogi kolejowej.
3. Poznanie budowli i budynków na infrastrukturze kolejowej.
4. Poznanie posterunków ruchu.
5. Poznanie klasyfikacji torów kolejowych i zasad ich utrzymania.
6. Poznanie klasyfikacji skrzyżowań kolejowych, rozjazdów i zasad ich utrzymania.
7. Poznanie klasyfikacji przejazdów kolejowo-drogowych.
8. Nabycie umiejętności projektowania stacji kolejowych.
Cele operacyjne
Uczeń potrafi:
1) charakteryzować podstawowe pojęcia z zakresu infrastruktury kolejowej,

2) rozróżniać poszczególne elementy drogi kolejowej,
3) opisywać poszczególne elementy drogi kolejowej,
4) charakteryzować budowle i budynki na infrastrukturze kolejowej,
5) rozróżniać posterunki ruchu i ich zadania,
6) charakteryzować posterunki ruchu,
7) klasyfikować tory kolejowe,
8) rozpoznawać zasady utrzymania torów kolejowych,
9) charakteryzować zasady utrzymania torów kolejowych,
24
10) klasyfikować rozjazdy kolejowe i skrzyżowania,
11) rozpoznawać zasady utrzymania rozjazdów kolejowych,
12) charakteryzować zasady utrzymania rozjazdów kolejowych,
13) rozróżniać przejazdy kolejowo-drogowe (kategorie),
14) charakteryzować kategorie przejazdów kolejowo-drogowych,
15) rozpoznawać zasady wykonywania rysunku technicznego,
16) stosować zasady wykonywania rysunku technicznego przy projektowaniu stacji,
17) stosować zasady projektowania stacji kolejowej,
18) stosować wzory do obliczeń elementów potrzebnych podczas projektowania stacji kolejowej.
25
MATERIAŁ NAUCZANIA Infrastruktura kolejowa
Dział programowy Tematy jednostek Liczba Wymagania programowe Uwagi o
metodycznych godz. realizacji
Uczeń potrafi: Uczeń potrafi: realizacji
I. Wstęp do 1. Podstawowe pojęcia  wyjaśnić pojęcia związane z  omówić przeznaczenie Klasa I
infrastruktury związane z infrastrukturą infrastrukturą kolejową poszczególnych elementów
kolejowej kolejową infrastruktury kolejowej
2. Korytarze  rozpoznać elementy liniowe  zdefiniować pojęcie i kolejowej Klasa I
transportowe i infrastruktury kolejowej infrastruktury liniowej
najważniejsze linie
kolejowe w Polsce.
3. Kategorie linii  rozpoznać elementy liniowe  dokonać klasyfikacji linii Klasa I
kolejowych infrastruktury kolejowej kolejowych
 opisać kategorie linii kolejowych
4. Punkty eksploatacyjne  rozpoznać elementy infrastruktury  omówić przeznaczenie Klasa I
kolejowej – punkty eksploatacyjne poszczególnych elementów
infrastruktury kolejowej – punkty
eksploatacyjne
II. Elementy drogi 5. Części składowe drogi  rozpoznać elementy infrastruktury  omówić przeznaczenie Klasa I
kolejowej kolejowej. Trakcja kolejowej – drogi kolejowej poszczególnych elementów
elektryczna i urządzenia  rozpoznać elementy sieci trakcyjnej infrastruktury kolejowej w zakresie
sterowania ruchem  rozpoznać rodzaje urządzeń trakcji kolejowej i urządzeń
kolejowym sterowania ruchem kolejowym sterowania
 rozpoznać części składowe  opisać budowę poszczególnych
nawierzchni kolejowej, drogi przebiegu elementów infrastruktury kolejowej
oraz drogi ochronnej, rozjazdów i torów w zakresie drogi trakcji kolejowej i
 charakteryzować zawieszenie sieci urządzeń sterowania
jezdnej i konstrukcji wsporczych
 określić sekcjonowanie sieci trakcyjnej
 zinterpretować znaczenie wskaźników
stosowanych na sieciach trakcyjnych
6. Szyny i podkłady  rozpoznać elementy infrastruktury  opisać budowę poszczególnych Klasa I
kolejowej – szyny elementów infrastruktury kolejowej
 rozpoznać elementy infrastruktury w zakresie szyn
kolejowej – podkłady  opisać budowę poszczególnych
elementów infrastruktury kolejowej
26
 klasyfikować szyny kolejowe w zakresie podkładów
 klasyfikować podkłady kolejowe
8. Przytwierdzenie oraz  rozpoznać elementy infrastruktury  omówić typowe przytwierdzenia Klasa I
podsypka kolejowej – przytwierdzenie szyn do podkładów
 rozpoznać elementy infrastruktury  określić właściwości oraz funkcje i
kolejowej – podsypka rodzaje podsypki
9. Nawierzchnie  rozpoznać elementy infrastruktury  opisać zastosowanie nawierzchni Klasa I
bezpodsypkowe kolejowej – nawierzchnia bezpodsypkowych.
bezpodsypkowa  wymienić typy nawierzchni
bezpodsypkowych
10. Skrajnia w  rozpoznać elementy infrastruktury  zdefiniować pojęcie skrajni Klasa I
infrastrukturze kolejowej kolejowej – skrajnia kolejowa kolejowej
 omówić konieczność normalizacji
skrajni na kolei
11. Podtorze i  rozpoznać elementy infrastruktury  zdefiniować pojęcie podtorza Klasa I
odwodnienie kolejowej – podtorze  zdefiniować pojęcie odwodnienia
 rozpoznać elementy infrastruktury  określić różne typy gruntów
kolejowej – odwodnienie toru  omówić podtorze kolejowe
kolejowego  omówić odwodnienie toru i
podtorza
12. Obiekty inżynierskie  rozpoznać elementy infrastruktury  przedstawić i opisać obiekty Klasa I
kolejowej – obiekty inżynierskie: mosty inżynierskie, stosowane w
wiadukty, przepusty budownictwie kolejowym
 omówić elementy mostu i wiaduktu
 omówić nawierzchnię kolejową na
mostach i wiaduktach
 omówić elementy przepustów
III. Budowle na 13. Budowle na stacjach  rozpoznać elementy infrastruktury  omówić budowle stacyjne do Klasa I
infrastrukturze i przy linii kolejowej kolejowej – budowle na stacjach i przy odprawy pasażerów (perony,
kolejowej – liniach kolejowych przejścia przez tory)
infrastruktura 14. Budowle i urządzenia  wymienić rodzaje budowli  wyjaśnić funkcje budowli Klasa I
punktowa do prowadzenia ruchu przeznaczonych do prowadzenia ruchu przeznaczonych do prowadzenia
kolejowego pociągów ruchu pociągów
 rozpoznać oznaczenia urządzeń
sterowania ruchem kolejowym,
stosowane na planach
schematycznych stacji
27
15. Budowle i urządzenia  rozróżnić urządzenia do obsługi  wyjaśnić funkcje budowli do Klasa I
do obsługi przewozów ładunków na stacjach, bocznicach i obsługi pasażerów
ładunków i osób ładowniach  wyjaśniać funkcje budowli do
 wymienić budowle, służące do obsługi obsługi ładunków
pasażerów i ładunków
 rozróżniać budowle do obsługi
IV. Posterunki 16. Posterunki ruchu  wymienić rodzaje posterunków  określić przeznaczenie Klasa I
ruchu poszczególnych posterunków
 klasyfikować posterunki ruchu ruchu
 określić zakres wyposażenia  omówić elementy dokumentacji
posterunków ruchu technicznej infrastruktury kolejowej
 rozpoznać budowle i urządzenia  czytać elementy planów i
przeznaczone do prowadzenia schematów posterunków ruchu
ruchu kolejowego  analizować informacje zawarte na
 rozróżnić elementy planów i planach i rysunkach
schematów posterunków ruchu schematycznych posterunków
ruchu kolejowego
17. Stacje kolejowe  rozpoznać rodzaje stacji kolejowych  określić przeznaczenie stacji Klasa I
kolejowych
 określić wyposażenie stacji
kolejowych
 czytać elementy planów i
schematów stacji kolejowych
V. Tory 18. Tory kolejowe –  klasyfikować tory, skrzyżowania i  omówić budowę torów Klasa I
klasyfikacja i rodzaje rozjazdy kolejowe  omówić elementy dokumentacji
 rozróżnia rodzaje torów technicznej infrastruktury kolejowej
z zakresu torów
19. Tory na stacjach  rozróżnić elementy torowe na planach i  wyjaśnić rozstawy torów w Klasa I
i punktach schematach stacji zależności od przeznaczenia
eksploatacyjnych  rozpoznać elementy torowe z planów i  opisać długości torów budowlaną,
schematów użyteczną, całkowitą
 narysować obiekty infrastruktury
kolejowej – schematy układów
torowych
 analizować informacje zawarte na
planach i rysunkach
28
schematycznych posterunków
ruchu kolejowego w zakresie
układu torowego
20. Numeracja torów  zastosować zasady numeracji torów  omówić zasady numeracji Klasa I
stacyjnych i szlakowych torów na stacjach i szlakach
 numerować tory na stacjach, szlakach i
punktach eksploatacyjnych
21. Tor kolejowy –  rozpoznać elementy toru  opisać elementy budowy toru Klasa I
elementy budowy
22. Tor kolejowy w  rozpoznać elementy toru  opisać tor kolejowy na prostym Klasa I
planie i profilu  rozróżnić plany i schematy torów w odcinku
planie  wymienić i opisać symbole na
 rozróżnić plany i schematy torów w profilu podłużnym
profilu  wyjaśnić poszerzenie rozstawu
torów w łuku
 omówić profil podłużny toru
kolejowego
 wyjaśnić wężykowanie
23. Tor stykowy i  rozpoznać tor stykowy i jego  porównać technologie budowy toru Klasa I
bezstykowy elementy stykowego i bezstykowego
 rozpoznać tor bezstykowy i jego  przedstawić warunki budowy toru
elementy bezstykowego
 odróżnić tor stykowy od bezstykowego  wymienić temperatura
definiować podstawowe pojęcia przytwierdzenia
dotyczące toru bezstykowego  omówić zalety i wady toru
bezstykowego
 scharakteryzować utrzymanie toru
bezstykowego
VI. Utrzymanie torów 24. Uszkodzenia torów –  rozpoznać uszkodzenia toru  podać przyczyny powstawania Klasa II
kolejowych klasyfikacja  podzielić uszkodzenia toru uszkodzeń toru
25. Uszkodzenia i  rozpoznać uszkodzenia szyn  omówić charakterystyczne Klasa II
defekty szyn,  rozpoznać uszkodzenia przytwierdzeń uszkodzenia szyn
przytwierdzeń i  rozpoznać uszkodzenia podkładów  przedstawić uszkodzenia
podkładów przytwierdzeń
 przedstawić przyczyny i opisać
degradacje podkładów
29
26. Narzędzia  rozpoznać podstawowe maszyny do  omówić zasady działania Klasa II
pomiarowe i maszyny do utrzymania i budowy torów toromierza
utrzymania torów  określić warunki bezpieczeństwa
przy utrzymaniu nawierzchni
27. Ocena stanu  rozpoznać elementy toru  scharakteryzować proces oględzin Klasa II
nawierzchni kolejowej wymagające naprawy stanu technicznego torów
 rozpoznać przyrządy pomiarowe kolejowych
 przestrzegać zasad  ocenić na podstawie
bezpieczeństwa przy naprawach przeprowadzonych oględzin stan
torów techniczny toru kolejowego
 określić terminy wykonywania  omówić naprawę główną,
obchodów torów ze względu na planową, pozaplanową,
sytuację ruchową powypadkową
 podać na czym polega pojedyncza
wymiana podkładów i szyn
 wymienić zasady i częstotliwość
smarowania elementów
nawierzchni
VII. Skrzyżowania i 28. Skrzyżowania i  klasyfikować skrzyżowania i  omówić budowę rozjazdów Klasa II
rozjazdy kolejowe rozjazdy kolejowe – rozjazdy kolejowe  wymienić i omówić skosy
wiadomości wstępne i  rozróżnić rodzaje rozjazdów rozjazdów
klasyfikacja  opisać inne połączenia torów –
sploty, skrzyżowania
29. Numeracja  numerować rozjazdy zgodnie z  przedstawić zasady numeracji Klasa II
skrzyżowań i rozjazdów zasadami rozjazdów na stacjach
kolejowych
30. Elementy budowy  rozpoznać elementy rozjazdów  omówić części rozjazdowe z ich Klasa II
rozjazdów i zamknięć i zamknięć nastawczych funkcją i umiejscowieniem w
nastawczych  rozróżniać części rozjazdów rozjeździe
31. Urządzenia  rozróżnić podstawowe typy zamknięć  wymienić wskazania zwrotników Klasa II
nastawcze rozjazdów nastawczych  wyjaśnić zasadę działania
rozjazdu z ruchomym dziobem
krzyżownicy i z ruchomymi
szynami skrzydłowymi
32. Rozjazdy  rozróżnić rozjazdy klasyczne  porównać klasyczne rozjazdy z Klasa II
przeznaczone do dużych  rozróżnić rozjazdy dużych prędkości rozjazdami dużych prędkości pod
prędkości pociągów względem skosów rozjazdów i
30
prędkości na odgałęzienie
 dobrać rozjazdy do prędkości
pociągów kursujących na linii
 dobrać odpowiednie semafor do
zabudowanych rozjazdów
VIII. Utrzymanie 33. Wady konstrukcyjne i  rozpoznać wady konstrukcyjne  przedstawić wady hutnicze Klasa II
rozjazdów uszkodzenia rozjazdów rozjazdów rozjazdów
 rozpoznać uszkodzenia rozjazdów  wyjaśnić uszkodzenia
eksploatacyjne rozjazdów
34. Stan techniczny  rozpoznać elementy rozjazdu  ocenić, na podstawie Klasa II
rozjazdów i zamknięć wymagające naprawy przeprowadzonych oględzin,
nastawczych  rozpoznać środki przeznaczone do stan techniczny rozjazdów i
konserwacji rozjazdów zamknięć nastawczych
 wspierać członków zespołu w realizacji  dokonać oceny prawidłowości
zadań działania zamknięć
 przyjmować poglądy innych lub nastawczych
polemizować z nimi  określić terminy wykonywania
obchodów torów ze względu
na sytuację ruchową
 zaplanować pracę zespołu w
celu wykonania przydzielonych
zadań
innych członków zespołu
w celu usprawnienia pracy
zespołu
IX. Przejazdy 35. Podział i kategorie  rozróżnić kategorie przejazdów  opisać poszczególne kategorie Klasa II
kolejowo-drogowe przejazdów kolejowo- kolejowo-drogowych przejazdów kolejowo-drogowych
drogowych
36. Warunki techniczne  rozróżnić warunki techniczne stawiane  omówić warunki budowy Klasa II
przejazdów drogowo- przejazdom kolejowo-drogowym skrzyżowań dwupoziomowych
31
kolejowych  przedstawić zabudowę
przejazdów, nawierzchni drogowej
i kolejowej
37. Zabezpieczenie  rozpoznać urządzenia zabezpieczające  omówić zabezpieczenie Klasa II
przejazdów poszczególne typy przejazdów przejazdów na drodze kołowej –
kolejowo-drogowych znaki drogowe
 rozpoznać znaki drogowe, wskaźniki i  omówić zabezpieczenie
tarcze ostrzegawcze zabezpieczające przejazdów na drodze kolejowej –
przejazdy kolejowo-drogowe wskaźniki, tarcze przejazdowe
38. Praca dróżnika  wymienić obowiązki dróżnika  opisać obowiązki dróżnika Klasa II
przejazdowego przejazdowego przejazdowego
 wymienić wyposażenie posterunku  opisać wyposażenie posterunku
przejazdowego przejazdowego
39. Trójkąty widoczności  wymienić warunki widoczności  omówić potrzeby zachowania Klasa II
przejazdów i przejść widoczności na przejeździe
 wyznaczyć trójkąt widzialności
X. Kreślenie 40. Założenia do  wymienić założenia prawidłowego  analizować założenia Klasa II
schematów stacji projektowania stacji projektowania stacji prawidłowego projektowania stacji
kolejowych  projektować elementy stacji
41. Wyznaczanie liczby  zdefiniować pojęcie przepustowości  stosować wzory na obliczanie Klasa II
torów stacyjnych  zdefiniować pojęcie płynności ruchu liczby torów przyperonowych i dla
 rozróżnić wzory na obliczanie liczby pociągów towarowych, torów
torów przyperonowych, dla pociągów postojowych i ładunkowych
towarowych, torów postojowych i
ładunkowych
42. Kreślenie schematu  narysować obiekty infrastruktury  oznaczyć na planach i Klasa II
stacji kolejowej kolejowej schematach stacji zgodnie z
 zastosować oznaczenia urządzeń zasadami elementów takich jak:
sterowania ruchem kolejowym, tory, rozjazdy, wykolejnice,
stosowane na tworzonych przez siebie skrzyżowania torów, sygnalizatory
planach schematycznych stacji kształtowe i świetlne, przejazdy
 zastosować zasady numeracji torów kolejowo-drogowe, posterunki i
stacyjnych i szlakowych nastawnie
 zastosować numerację rozjazdów i  zachować skalę w rysunku
innych elementów sterowania ruchem technicznym i sposoby
kolejowym wymiarowania
 narysować projekt stacji zgodnie z
32
zasadami rysunku technicznego
RAZEM
Warunkiem osiągania zależnych efektów kształcenia w zakresie przedmiotu Infrastruktura kolejowa jest opracowanie dla danego zawodu procedur, a w tym:
1) zaplanowanie lekcji (wskazanie celów szczególnych jakie powinny zostać osiągnięte),
2) wykorzystanie różnorodnych metod nauczania (szczególnie aktywizujących ucznia do pracy),
3) dobór środków dydaktycznych do treści i celów nauczania,
4) dobór formy pracy z uczniami – określenie ilości osób w grupie, określenie indywidualizacji zajęć,
5) systematyczne sprawdzenie wiedzy i umiejętności uczniów, poprzez sprawdzanie w formie testu wielokrotnego wyboru oraz testów praktycznych i innych
form sprawdzania wiedzy i umiejętności w zależności od metody nauczania,
6) stosowanie oceniania sumującego i kształtującego,
7) przeprowadzenie ewaluacji doboru treści nauczania do założonych celów, metod pracy, środków dydaktycznych, sposobu oceniania i informacji zwrotnej
dla ucznia.
Metody nauczania:
Dla przedmiotu Infrastruktura kolejowa, który jest przedmiotem o charakterze teoretycznym, zaleca się stosowanie metod nauczania o charakterze
podającym, eksponujących i problemowych:
1) wykład informacyjny;
2) pokaz z objaśnieniem;
3) wykład problemowy;
4) metoda przypadku;
33
5) dyskusja dydaktyczna;
6) burza mózgów.
Ponadto dla zagadnień związanych z planowaniem stacji kolejowej zaleca się wykorzystanie metod praktycznych takich jak:
1) ćwiczenia praktyczne;
2) metoda projektów.
Środki dydaktyczne:
Pracownia infrastruktury kolejowej wyposażona w: komputery z dostępem do sieci, projektor multimedialny, plansze i prezentacje dotyczące elementów drogi
kolejowej, rysunki techniczne elementów infrastruktury kolejowej, rysunki techniczne torów kolejowych w planie i profilu, schematy stacji kolejowych, tablica
biała suchościerna wraz z kolorowymi pisakami, fotografie i inne materiały wizualne dotyczące np. uszkodzeń i defektów szyn, filmy dydaktyczne dotyczące
bezpieczeństwa na przejazdach kolejowych, przyrządy do pomiaru toru i zestawów kołowych, modele lub eksponaty elementów sieci trakcyjnej.
Formy organizacyjne
Lekcje powinny być prowadzone z wykorzystaniem różnych form organizacyjnych: indywidualnie i zespołowo. W przypadku przedmiotu Infrastruktura
kolejowa liczba kształconych w grupie nie powinna przekraczać 32 osób. Przy wykonywaniu ćwiczeń praktycznych lub projektów zalecany jest podział na
2-osobowe zespoły. Istotną kwestią w kształceniu zawodowym jest indywidualizacja pracy w kierunku potrzeb i możliwości w zakresie, metod, środków oraz
form kształcenia.

34
6) testy mieszane,
7) praca indywidualna w formie wykonanego projektu stacji kolejowej.
uwagę na umiejętność korzystania z dokumentacji technicznej, katalogów i instrukcji kolejowych.
Podczas realizacji procesu ewaluacji przedmiotu o charakterze teoretycznym, jakim jest Infrastruktura kolejowa, zaleca się stosowanie głównie metod
jakościowych (wywiad, obserwacja) oraz ilościowych (ankiety). W trakcie badań ewaluacyjnych powinno się zastosować kilka różnych metod badawczych dla
lepszej oceny i oszacowania.
W przypadku przedmiotu Infrastruktura kolejowa jedną z ważnych metod wydaje się samoocena nauczyciela, który w ramach ewaluacji przedmiotu powinien
ocenić jakość przygotowanych przez siebie treści nauczania, środków dydaktycznych i metod nauczania, ćwiczeń oraz ich dobór do nauczanej grupy osób a
nawet do poszczególnych uczniów. Nauczyciel podczas działań ewaluacyjnych powinien dokonać też oceny posiadanych materiałów dydaktycznych:
aktualności przepisów i instrukcji związanych infrastrukturą kolejową, materiałów wideo, dokumentacji technicznej czy też dostępnych elementów
wyposażenia pracowni i sal lekcyjnych, w których prowadzone są lekcje – ze szczególnym uwzględnieniem rozwoju i postępu technologicznego w branży
kolejowej.
35
W obliczu bardzo szybko zmieniającej się rzeczywistości i stanu faktycznego infrastruktury kolejowej, ewaluacja poprzez samoocenę jest niezbędna do
późniejszej oceny stanu aktualności wiedzy przekazywanej uczniowi.
Kluczowe umiejętności podlegające ewaluacji w ramach przedmiotu Infrastruktura kolejowa powinny dotyczyć:
1. Posiadania wiedzy na temat elementów drogi kolejowej, sieci trakcyjnej oraz urządzeń sterowania ruchem kolejowym.
2. Posiadania wiedzy dotyczącej torów i rozjazdów.
3. Posiadania wiedzy na temat kolejowych budynków i budowli inżynieryjnych.
4. Umiejętności utrzymania torów i rozjazdów kolejowych oraz klasyfikacji ich uszkodzeń.
5. Projektowania stacji kolejowych.
36
PODSTAWY RUCHU KOLEJOWEGO
Cele ogólne
1. Poznanie podstawowych pojęć związanych z ruchem kolejowym.

2. Poznanie stanowisk pracy związanych z prowadzeniem ruchu kolejowego.
3. Poznanie rozkładu jazdy i jego elementów.
4. Poznanie sygnalizacji kolejowej i wskaźników.
5. Poznanie zasad prowadzenia ruchu kolejowego.
6. Poznanie dokumentacji posterunku ruchu.
7. Poznanie urządzeń sterowania ruchem kolejowym.
8. Poznanie zasad prowadzenia manewrów.
Cele operacyjne
Uczeń potrafi:
1) omawiać podstawowe pojęcia związane z prowadzeniem ruchu kolejowego,

2) rozpoznać stanowiska pracy związane z prowadzeniem ruchu kolejowego,
3) charakteryzować stanowiska pracy związane z prowadzeniem ruchu kolejowego z uwzględnieniem wymagań i uprawnień,
4) omawiać rozkład jazdy i jego elementy,
5) omawiać zawartość dodatków do rozkładów jazdy,
6) omawiać wskazania sygnalizatorów świetlnych i kształtowych,
7) opisywać znaczenie poszczególnych sygnałów podawanych na kolei,
8) opisywać znaczenie wskaźników,
9) podawać sygnały stosowane przez personel kolejowy,
37
10) rozpoznać zasady prowadzenia ruchu kolejowego – także w przypadkach szczególnych,
11) rozpoznać telefonogramy w konkretnych przypadkach,
12) stosować telefonogramy w konkretnych przypadkach,
13) opisywać zasady działania blokad liniowych (różnych rodzajów),
14) opisywać zasady prowadzenia ruchu kolejowego – także w przypadkach szczególnych,
15) rozpoznawać dokumentację posterunku ruchu,
16) opisywać zasady prowadzenia dokumentacji posterunku ruchu,
17) charakteryzować poszczególne urządzenia sterowania, ruchem kolejowym,
18) rozpoznawać zasady prowadzenia manewrów,
19) omawiać zasady prowadzenia manewrów.
MATERIAŁ NAUCZANIA Podstawy ruchu kolejowego

Uczeń potrafi: Uczeń potrafi: realizacji
I. Podstawy prawne 1. Organizacja  rozróżniać instytucje bezpieczeństwa  uzasadnić potrzebę
transportu transportu kolejowego transportu kolejowego funkcjonowania instytucji
kolejowego  wyliczać zadania instrukcji bezpieczeństwa transportu
bezpieczeństwa transportu kolejowego kolejowego
2. Źródła prawa  rozróżniać źródła prawa stanowiące  wyszukiwać informacje związane z
transportu kolejowego podstawę funkcjonowania transportu wykonywaniem zadań
kolejowego zawodowych w ustawach i
 rozróżniać instrukcje branżowe instrukcjach branżowych
dotyczące pracy technika transportu
kolejowego
II. Zagadnienia 3. Pojęcia podstawowe  zdefiniować pojęcie ruchu kolejowego  podzielić linię kolejową na odcinki, Klasa I
wstępne z zakresu z zakresu ruchu  rozróżnić pojęcie linii kolejowej, odcinka szlaki i odstępy
38
podstaw ruchu kolejowego linii, szlaku i odstępu  omówić podstawowe zasady
kolejowego  zdefiniować pojęcie toru kolejowego prowadzenia ruchu kolejowego
 rozpoznać podstawowe zasady
prowadzenia ruchu kolejowego
4. Infrastruktura do  rozpoznać rodzaje budowli  określić przeznaczenie Klasa I
prowadzenia ruchu przeznaczonych do prowadzenia ruchu poszczególnych posterunków
kolejowego i posterunki pociągów ruchu
ruchu  rozpoznać pojęcie toru kolejowego  określić przeznaczenie stacji
 rozpoznać pojęcie rozjazdu kolejowych
 rozpoznać podstawowe urządzenia
sterowania ruchem kolejowym
 rozpoznać budowle i urządzenia
przeznaczone do prowadzenia ruchu
kolejowego
III. Pracownicy 5. Klasyfikacja  dokonać klasyfikacji pracowników  określić przepisy regulujące Klasa I
związani z pracowników związanych z prowadzeniem i zadania i obowiązki pracowników
prowadzeniem ruchu związanych z bezpieczeństwem ruchu kolejowego związanych z prowadzeniem i
kolejowego bezpieczeństwem i  wymienić zasady etyki bezpieczeństwem ruchu
prowadzeniem ruchu  wskazać przykłady zachowań etycznych kolejowego
kolejowego w zawodach kolejowych  scharakteryzować zasady etykiety
w komunikacji z przełożonym i ze
współpracownikami,
w codziennych kontaktach i w sieci
 określić na czym polega
zachowanie etyczne w danym
zawodzie kolejowym
 określić zasady rzetelności i
lojalności
 określić zasady etyczne i
prawne, związane z ochroną
własności intelektualnej i
ochroną danych
6. Zadania i obowiązki  rozpoznać zadania dyżurnego ruchu  opisać zadania pracowników Klasa I
pracowników  rozpoznać zadania ustawiacza prowadzących ruch na stacjach i
związanych z  rozpoznać zadania nastawniczego szlakach kolejowych
bezpieczeństwem i  rozpoznać zadania maszynisty  opisać zadania pracowników
prowadzeniem ruchu  określić sposób uzyskania świadectwa prowadzących pracę manewrową
39
kolejowego oraz maszynisty  opisać zadania pracowników
maszynisty i pomocnika  rozpoznać zadania pomocnika związanych z bezpieczeństwem
maszynisty maszynisty ruchu kolejowego
 rozpoznać zadania manewrowego  omówić zasady i procedury
 rozpoznać zadania dróżnika przyznawania licencji maszynisty
przejazdowego
7. Doskonalenie  wymienić umiejętności i kompetencje  analizować własne kompetencje Klasa I
zawodowe pracowników niezbędne do wykonywania zadań w pod katem ich przydatności w
związanych z zawodzie technik transportu kolejowego branży kolejowej
bezpieczeństwem i  wyznaczyć sobie cele  określić możliwą dalszą ścieżkę
prowadzeniem ruchu  podjąć nowe wyzwania rozwoju i awansu zawodowego w
kolejowego  wykazać się otwartością na zmiany w branży kolejowej
zakresie stosowanych metod i technik  określić zmiany zachodzące w
pracy branży kolejowej
 określić znaczenie tajemnicy służbowej  określić konsekwencje
 przyjąć odpowiedzialność za powierzone nieprzestrzegania tajemnicy
informacje zawodowe zawodowej
 respektować zasady dotyczące
przestrzegania tajemnicy zawodowej
IV. Sygnalizacja 8. Sygnalizacja  rozpoznać rodzaje sygnalizatorów  omówić rodzaje sygnalizatorów Klasa I
kolejowa i wskaźniki obowiązująca na kolei –  rozróżnić i nazwać semafory kształtowe  opisać różnice między
wprowadzenie  rozróżnić i nazwać semafory świetlne sygnalizatorami kształtowymi i
 rozróżnić symbol graficzny semafora świetlnymi
 rozróżnić i nazwać tarcze ostrzegawcze  opisać wskazania sygnalizatorów
 przyporządkować odpowiednie tarcze kształtowych
ostrzegawcze do semaforów  opisać wskazania sygnalizatorów
świetlnych
9. Wskazania  rozpoznać wskazania sygnalizatorów  przedstawić obraz semafora do Klasa I
sygnalizatorów kształtowych wybranej prędkości pociągu
kształtowych i  rozpoznać wskazania sygnalizatorów  opisać sygnały od S1 do S13a
świetlnych świetlnych  przedstawić obraz sygnałów
 interpretować wskazania sygnalizatorów zastępczych
świetlnych  przedstawić obrazy sygnałów
 rozróżnić sygnały od S1 do S13a powtarzających
 przyporządkować obraz semafora do  przedstawić obrazy na tarczach
wymaganej prędkości pociągu ostrzegawczych świetlnych
 rozpoznać obraz sygnału zastępczego  przedstawić obrazy na tarczach
40
 przyporządkować obrazy sygnałów przejazdowych
powtarzających do semaforów
 przyporządkować obrazy na tarczach
ostrzegawczych świetlnych do
semaforów
 przyporządkować obrazy na tarczach
przejazdowych
10. Wskaźniki  rozpoznać wskaźniki stosowane na kolei  opisać wskazania zwrotników na Klasa I
od W1 do W32 rozjazdach zwyczajnych i
 rozpoznać wskaźniki związane z łukowych
systemem ERTMS i ECTS (W32 i W34)  opisać wskazania zwrotników na
 rozpoznać wskaźniki zamknięcia toru rozjazdach krzyżowych
 rozpoznać wskaźniki stosowane  przedstawić obrazy wskaźników
doraźnie dotyczących zmniejszenia
 rozpoznać wskaźniki i sygnały specjalne prędkości drogowej
 rozpoznać wskaźniki od We1 do We 9  opisać wskaźniki stosowane przy
 rozpoznać wskaźniki zwrotnicowe semaforach
 opisać wskaźniki stosowane na
liniach zelektryfikowanych
 opisać wskaźniki stosowane na
wybranych liniach i stacjach
 przedstawić sygnały drogowe
podawane przenośnymi tarczami
11. Sygnały dawane  rozpoznać sygnały ręczne i dźwiękowe  opisać sygnały dawane przez Klasa I
przez personel kolejowy dawane przez dyżurnego ruchu dyżurnego ruchu
 rozpoznać przyrządy sygnałowe  opisać sygnały dawane przy
używane przez pracowników kolejowych manewrach
 nadać komunikaty i sygnały nadawane  opisać i interpretować sygnały
przez pracowników za pomocą alarmowe
przyrządów sygnałowych  interpretować sygnały nadawane
 odczytać komunikaty i sygnały podczas pracy manewrowej
nadawane przez pracowników za
pomocą przyborów sygnałowych
 nadać sygnały alarmowe
 odczytać sygnały alarmowe
 nadać sygnały manewrowe
 odczytać sygnały manewrowe
41
V. Rozkład jazdy 12. Rodzaje rozkładów  rozpoznać rozkłady jazdy pociągów  omówić elementy rozkładów jazdy Klasa I
jazdy pociągów pociągów
13. Numeracja  rozpoznać zasady numeracji pociągów  omówić zasady numeracji Klasa I
pociągów  odczytywać numery pociągów pociągów
 analizować numerację pociągów
14. Rozkłady jazdy i  odczytać informacje zapisane w  analizować informacje zapisane w Klasa I
dodatki rozkładach jazdy pociągów rozkładach jazdy pociągów
 odczytać informacje zapisane w  analizować informacje zapisane w
dodatkach dodatkach
VI. Zasady 15. Wstęp do zasad  rozpoznać najważniejsze instrukcje z  analizować zapisy instrukcji Klasa I
prowadzenia ruchu prowadzenia ruchu branży kolejowej związanych z branżowych w celu prawidłowego
kolejowego kolejowego – prowadzeniem ruchu pociągów prowadzenia ruchu pociągów
najważniejsze instrukcje  korzystać z najważniejszych instrukcji
kolejowe branży kolejowej związanych z
prowadzeniem ruchu pociągów
 rozpoznać oznaczenia sygnałowe
stosowane na taborze kolejowym
 definiować pojęcie pociągu i
manewru
16. Ogólne zasady  rozpoznać zasady prowadzenia  analizować zasady Klasa I
prowadzenia ruchu ruchu dla szlaku jednotorowego i prowadzenia ruchu dla szlaku
pociągów na szlakach dwutorowego jednotorowego i dwutorowego
17. Sposoby  rozróżnić sposoby prowadzenia  dobrać sposoby prowadzenia Klasa I
prowadzenia ruchu ruchu pociągów ruchu pociągów do zastanej
pociągów – wstęp  komunikować się z pracownikami w sytuacji
celu prowadzenia ruchu kolejowego  opisać i klasyfikować sposoby
 obserwować wjazd, przejazd, wyjazd prowadzenia ruchu pociągów
i drogę przebiegu pociągu  wprowadzić telefoniczne
 rozpoznać oprogramowanie, zapowiadanie pociągów
wspomagające prowadzenie ruchu
kolejowego
18. Ruch pociągów na  rozpoznać telefonogramy telefonicznego  dobrać telefonogramy Klasa I
podstawie zapowiadania pociągów telefonicznego zapowiadania
telefonicznego  rozpoznać sposoby prowadzenia ruchu pociągów
zapowiadania przy telefonicznym zapowiadaniu  prowadzić ruch przy telefonicznym
 rozpoznać sposoby prowadzenia ruchu zapowiadaniu
przy telefonicznym zapowiadaniu na  zastosować telefoniczne
42
szlaku z posterunkiem odstępowym zapowiadanie z wykorzystaniem
 rozpoznać telefoniczne zapowiadanie z telefonogramów specjalnych
wykorzystaniem telefonogramów  zastosować zasady
specjalnych radiotelefonicznego zapowiadania
 rozpoznać zasady radiotelefonicznego pociągów
zapowiadania pociągów
19. Ruch pociągów przy  rozróżnić rodzaje blokad  opisać rodzaje blokad Klasa II
blokadzie  rozróżnić blokadę jednoodstępową –  prowadzić ruch przy blokadzie
jednodostępowej bloki jednoodstępowej na szlaku
 rozpoznać zasady prowadzenia ruchu jednotorowym
przy blokadzie jednoodstępowej na  prowadzić ruch przy blokadzie
szlaku jednotorowym jednodostępowej jedno- i
 rozpoznać zasady prowadzenia ruchu dwukierunkowej na szlaku
przy blokadzie jednoodstępowej jedno- i dwutorowym
dwukierunkowej, na szlaku dwutorowym  prowadzić ruch przy blokadzie
 rozpoznać zasady prowadzenia ruchu jednoodstępowej na podstawie
przy blokadzie jednoodstępowej, na blokady Eap
podstawie blokady Eap  prowadzić ruch przy blokadzie
 rozpoznać zasady prowadzenia ruchu jednoodstępowej w szczególnych
przy blokadzie jednoodstępowej w przypadkach
szczególnych przypadkach  planować działania zgodnie z
 opisać techniki organizacji czasu pracy możliwościami ich realizacji
 określić czas realizacji zadania  realizować zadania w
 określić przyczyny i skutki ryzykownych wyznaczonym czasie
zachowań  dokonać analizy i oceny
podejmowanych działań
 wskazać obszary
odpowiedzialności prawnej za
podejmowane działania
 ocenić przypadki naruszania norm
i procedur postępowania
20. Ruch pociągów przy  rozróżnić zasady działania i rodzaje  prowadzić ruch przy blokadzie Klasa II
blokadzie blokad wieloodstepowych jedno- i wieloodstępowej jedno- i
wieloodostępowej dwukierunkowych dwukierunkowej na szlaku
 rozpoznać zasady prowadzenia ruchu dwutorowym
przy blokadzie wieloodstępowej na  prowadzić ruch przy blokadzie
szlaku dwutorowym wieloodstępowej na szlaku
43
 rozpoznać zasady prowadzenia ruchu jednotorowym
przy blokadzie wieloodstępowej na  prowadzić ruch przy blokadzie
szlaku jednotorowym wieloodstępowej po torze lewym
 rozpoznać zasady prowadzenia ruchu  określić czas realizacji zadania
przy blokadzie wieloodstępowej po torze  planować działania zgodnie z
lewym możliwościami ich realizacji
 opisać techniki organizacji czasu pracy  realizować zadania w
 wskazać obszary odpowiedzialności wyznaczonym czasie
prawnej za podejmowane działania  dokonać analizy i oceny
 określić przyczyny i skutki ryzykownych podejmowanych działań
zachowań  ocenić przypadki naruszania norm
21. Inne sposoby  rozróżnić zasady zdalnego prowadzenia  prowadzić ruch zdalnie Klasa II
prowadzenia ruchu ruchu  prowadzić ruch bez zapowiadania
kolejowego  rozróżnić zasady jazdy na widoczność
 rozróżnić zasady prowadzenia ruchu
bez zapowiadania
22. Ruch pociągów na  rozróżnić zasady wyznaczania torów dla  wydać polecenie przygotowania
posterunkach wjazdu, wyjazdu lub przejazdu pociągu drogi przebiegu za pomocą
przez stację blokady stacyjnej
 rozróżnić podstawowe czynności  nastawić drogę przebiegu za
wykonywane przed wydaniem polecenia pomocą blokady samoczynnej
przygotowania drogi przebiegu  sprawdzić nastawioną drogę
 rozróżnić zasady przygotowywania drogi przebiegu
przebiegu  zgłosić gotowość drogi przebiegu
 rozróżnić sposoby dawania sygnału  opisać postępowanie w przypadku
zezwalającego na jazdę pociągu gdy na semaforze nie można
 rozpoznać, kiedy można nastawić sygnał nastawić sygnału „STÓJ”
„STÓJ” na semaforze  zastosować środki pomocnicze w
 opisać przypadki zatrzymywania lub urządzeniach nastawczych
przepuszczania pociągów,
nieprzewidzianych w rozkładzie jazdy
 wyróżnić stosowane środki pomocnicze
w urządzeniach nastawczych
 określić cel stosowania środków
pomocniczych w urządzeniach
44
nastawczych
 wymienić zamknięcia pomocnicze
 rozróżnić obowiązki dyżurnego ruchu w
czasie wypadku lub przeszkody do jazdy
 wskazać oprogramowanie
wspomagające prowadzenie ruchu
kolejowego
23. Ruch pociągów w  zdefiniować pojęcia związane z  omówić zakres działań
przypadkach wypadkiem, poważnym wypadkiem i Państwowej Komisji Badania
szczególnych incydentem Wypadków Kolejowych
 powiadomić dróżników przejazdowych o  posłużyć się sygnałami
zbliżającym się pociągu zna obowiązki alarmowymi w czasie pożaru w
dróżnika przejazdowego pociągu
 omówić zasady postępowania w razie  proponować sposoby
rozerwania pociągu oraz podczas rozwiązywania problemów
zbiegnięcia wagonów związanych z wykonywaniem
 wymienić czynności jakie należy zadań zawodowych
wykonać w przypadku pożaru w pociągu  reagować elastycznie na
 omówić zasady cofania pociągu ze nieprzewidywalne sytuacje
szlaku  podejmować inicjatywę w
 omówić zasady dzielenia pociągu na nietypowej sytuacji
szlaku i postępowania z podzielonym  planować i realizować nowe
pociągiem zadania
24. Ruch pociągów w  przestrzegać procedur  stosować zasady zamknięcia i Klasa II

przypadku zamknięcia obowiązujących w sytuacji otwarcia toru stacyjnego i
toru konieczności zatrzymania pociągu szlakowego
lub przepuszczenia innego pociągu  osygnalizować zamknięty tor
nieprzewidzianego w rozkładzie jazdy stacyjny i szlakowy
 rozpoznać sytuację ruchową, w  stosować zasady prowadzenia
czasie której należy zamknąć tor ruchu po torze czynnym w
 rozróżnić środki pomocnicze przypadku zamknięcia toru
 opisać techniki organizacji czasu pracy sąsiedniego
 wskazać obszary odpowiedzialności  stosować zasady prowadzenia
prawnej za podejmowane działania ruchu po torze zamkniętym
 określić przyczyny i skutki ryzykownych  dobrać środki pomocnicze w
zachowań celu zabezpieczenia ruchu
45
 być otwartym na odmienne poglądy pociągów
 przyjmować opinie innych osób  wykorzystać System
 wyjaśnić znaczenie zmiany w życiu Wspomagania Dyżurnego Ruchu
człowieka podczas prowadzenia ruchu
 wymienić przykłady zachowań kolejowego
hamujących wprowadzenie zmiany  prowadzić ruch w sytuacji
 opisać sytuacje wywołujące stres konieczności zatrzymania pociągu
 wymienić techniki radzenia sobie ze lub przepuszczenia innego
stresem pociągu nieprzewidzianego w
 określić zasady zachowania rozkładzie jazdy
asertywnego  prowadzić ruch pociągów na
 reagować w sytuacjach konfliktowych szlaku bez blokady liniowej i z
i kompromisów wykorzystaniem blokady liniowej i
 określi pozytywne sposoby radzenia telefonicznego zapowiadania
sobie z emocjami i stresem  określić czas realizacji zadania
 opisać techniki twórczego rozwiązywania  planować działania zgodnie z
problemu możliwościami ich realizacji
 uzasadnić, że konflikt w grupie może  realizować zadania w
wynikać z różnych przyczyn (sprzeczne wyznaczonym czasie
interesy, inne cele)  dokonać analizy i oceny
 ocenić różne opcje działania
 proponować sposoby
rozwiązywania problemów
związanych z wykonywaniem
zadań zawodowych
 reagować elastycznie na
nieprzewidywalne sytuacje
 wyrazić własne zdanie i uzasadnia
je
je
je
 wyrazić swoje emocje, uczucia i
46
poglądy zgodnie z ogólnie
przyjętymi normami i zasadami
współżycia społecznego
 zastosować techniki twórczego
rozwiązywania problemu
 analizować rezultaty działań
 wskazać konsekwencje
wytyczonych działań
25. Prowadzenie ruchu  klasyfikować pojazdy pomocnicze  zastosować zasady Klasa II
pojazdów  rozróżnić zasady prowadzenia ruchu prowadzenia ruchu pojazdów
pomocniczych pojazdów pomocniczych pomocniczych
 rozróżnić zasady prowadzenia ruchu  zastosować zasady
pociągów z zastosowaniem trakcji prowadzenia ruchu pociągów z
wielokrotnej zastosowaniem trakcji
wielokrotnej
VII. Dokumentacja 26. Dokumenty na  rozpoznać dokument dziennik ruchu  omówić zawartość dziennika ruchu Klasa II
posterunku ruchu posterunku ruchu –  wypełnić dziennik ruchu
dziennik ruchu
27. Dokumenty na  rozróżniać rozkazy pisemne („S”, „N”,  wypełnić rozkazy pisemne Klasa II
posterunku ruchu – „O”) stosownie do sytuacji ruchowej
rozkazy pisemne  określić zakres stosowania  przekazać rozkazy pisemne
poszczególnych rozkazów pisemnych pracownikom w formie pisemnej i
 dobrać rodzaj rozkazu do treści za pomocą środków łączności
przekazywanej informacji lub polecenia  przekazać informacje za pomocą
Systemu Elektronicznej Rejestracji
Wydawania Ostrzeżeń
 odebrać informacje za pomocą
Systemu Elektronicznej Rejestracji
Wydawania Ostrzeżeń
28. Pozostałe  rozpoznać dokumentację na posterunku  omówić dokumentację na Klasa II
dokumenty na ruchu, tj. książkę przebiegów, kontrolkę posterunku ruchu, tj. książkę
posterunku ruchu zajętości torów stacyjnych, dziennik przebiegów, kontrolkę zajętości
telefoniczny, dziennik pracy dróżnika torów stacyjnych, dziennik
przejazdowego, książkę kontroli telefoniczny, dziennik pracy
urządzeń sterowania ruchem kolejowym, dróżnika przejazdowego, książkę
dziennik oględzin rozjazdów kontroli urządzeń sterowania
47
ruchem kolejowym, dziennik
oględzin rozjazdów
 opisać sposób wypełniania
dokumentacji na posterunku
ruchu, tj. książkę przebiegów,
kontrolkę zajętości torów
stacyjnych, dziennik telefoniczny,
dziennik pracy dróżnika
przejazdowego, książkę kontroli
urządzeń sterowania ruchem
kolejowym, dziennik oględzin
rozjazdów
VIII. Zdarzenia 29. Pojęcie zdarzenia  definiować pojęcie zdarzenia  wskazać przepisy regulujące Klasa II
kolejowe kolejowego kolejowego postępowanie w przypadku
 definiować pojęcia związane ze zdarzenia kolejowego
zdarzeniami kolejowymi
 sklasyfikować zdarzenia kolejowe
30. Procedury  rozpoznać procedury postępowania  opisać sposób powiadamiania Klasa II
postępowania w razie w razie zdarzenia kolejowego służb ratunkowych oraz
zdarzenia kolejowego  określić zakres obowiązków przełożonych o zaistnieniu
pracowników kolejowych w zdarzenia kolejowego
przypadku powstania zdarzenia  formułować treść
 rozróżnić procedury postępowania telefonogramów alarmowych
w przypadku zdarzeń kolejowych  zastosować instrukcje o
 rozróżnić instrukcje o postępowaniu postępowaniu w sprawach
w sprawach wypadków i incydentów wypadków i incydentów
w transporcie kolejowym w transporcie kolejowym
 rozróżnić procedurę SMS – PW03  zastosować procedurę SMS –
„Postępowanie w przypadku zdarzeń PW03 „Postępowanie
kolejowych” w przypadku zdarzeń kolejowych”
IX. Urządzenia 31. Rozpoznawanie  rozpoznać urządzania sterowana ruchem  opisać urządzania sterowana Klasa II
sterowania ruchem urządzeń sterowania kolejowym, ręczne, mechaniczne, ruchem kolejowym ręczne,
kolejowym ruchem kolejowym elektryczne, przekaźnikowe i mechaniczne, elektryczne,
komputerowe przekaźnikowe i komputerowe
32. Funkcje urządzeń  określić funkcje poszczególnych  opisać funkcje poszczególnych Klasa II
sterowania ruchem urządzeń sterowania ruchem kolejowym urządzeń sterowania ruchem
kolejowym kolejowym
48
33. Obsługa urządzeń  rozpoznać czynności związane z  opisać czynności związane z Klasa II
sterowania ruchem awaryjną obsługą zwrotnicy rozjazdu awaryjną obsługą zwrotnicy
kolejowym i  odczytać stan blokady stacyjnej i liniowej rozjazdu
dokumentacja  rozpoznać dokumentację związaną z  opisać sposób wyłączenia
obsługą urządzeń sterowania ruchem rozjazdu sterowanego
kolejowym i urządzeń łączności mechanicznie z centralnego
nastawiania
 prowadzić dokumentację związaną
z obsługą urządzeń sterowania
ruchem kolejowym i urządzeń
łączności
X. Manewry 34. Przepisy związane z  wskazać przepisy związane  scharakteryzować sposoby Klasa II
prowadzeniem z prowadzeniem manewrów wykonywania pracy
manewrów  przestrzegać zasad prowadzenia manewrowej
pracy manewrowej
35. Zasady  wskazywać maksymalne prędkości  nadać sygnały przekazywane Klasa II
wykonywania jazdy manewrowej podczas pracy manewrowej
manewrów  odczytywać sygnały przekazywane
podczas pracy manewrowej
36. Zadania i obowiązki  rozpoznać pracę manewrową  zdefiniować pracę manewrową Klasa II
dyżurnego ruchu  rozpoznać rejon manewrowy  opisać czym jest rozrząd i
manewrowego  rozpoznać punkt ładunkowy na stacji zestawianie pociągów
 rozpoznać zadania i obowiązki  zorganizować rozrząd i
dyżurnego ruchu manewrowego zestawienie składu
 zaplanować pracę punktu
ładunkowego na stacji
 zaplanować pracę rejony
ładunkowego
RAZEM
Warunkiem osiągania zależnych efektów kształcenia w zakresie przedmiotu Podstawy ruchu kolejowego jest opracowanie dla danego zawodu procedur, a w
tym:
49
5) systematyczne sprawdzenie wiedzy i umiejętności uczniów poprzez sprawdzanie w formie testu wielokrotnego wyboru oraz testów praktycznych i innych
dla ucznia.
Metody nauczania:
Dla przedmiotu Podstawy ruchu kolejowego, który jest przedmiotem o charakterze teoretycznym, zaleca się stosowanie metod nauczania o charakterze
podającym, eksponujących i problemowych, czyli np.:
6) burza mózgów;
50
7) opis;
8) objaśnienie lub wyjaśnienie;
9) film;
10) ćwiczenia praktyczne – wypełnianie dokumentacji ruchowej.
Środki dydaktyczne
Pracownia podstaw ruchu kolejowego i sterowania ruchem kolejowym wyposażona w: stanowisko komputerowe dla nauczyciela podłączone do sieci lokalnej
z dostępem do Internetu, z urządzeniem wielofunkcyjnym i z projektorem multimedialnym, stanowiska komputerowe dla uczniów (jedno stanowisko dla
jednego ucznia) podłączone do sieci lokalnej z dostępem do internetu, oprogramowanie symulacyjne do prowadzenia ruchu kolejowego (jedno stanowisko dla
dwóch uczniów), oprogramowanie wspomagające realizację procesu przewozowego (na każdym stanowisku komputerowym), stanowiska, składające się
z urządzeń sterowania ruchem kolejowym, urządzeń łączności telefonicznej, radiotelefonicznej i dyspozytorskiej, informacji audiowizualnej i informacji
sygnalizacyjnych (jedno stanowisko dla dwóch uczniów), plansze poglądowe, czasopisma branżowe, plansze i prezentacje dotyczące sygnałów, sygnalizacji i
wskaźników kolejowych, tablica biała, suchościerna wraz z kolorowymi pisakami, fotografie i inne materiały wizualne (np. filmy) dotyczące np. sygnalizacji,
sygnałów i wskaźników, modele lub eksponaty urządzeń sterowania ruchem kolejowym, zestawy dokumentacji dyżurnego ruchu, rozkłady jazdy, instrukcje
dotyczące zasad prowadzenia ruchu kolejowego, filmy dydaktyczne.
Formy organizacyjne
Lekcje powinny być prowadzone z wykorzystaniem różnych form organizacyjnych: indywidualnie i zespołowo. W przypadku przedmiotu podstawy ruchu
kolejowego liczba kształconych w grupie nie powinna przekraczać 32 osób. Przy wykonywaniu ćwiczeń praktycznych np. w zakresie wypełniania
dokumentacji ruchowej zalecany jest podział na 2-osobowe zespoły. Istotną kwestią w kształceniu zawodowym jest indywidualizacja pracy w kierunku potrzeb
i możliwości w zakresie, metod, środków oraz form kształcenia.
51
1. Prace indywidualne i zespołowe w formie referatów i opracowań wybranego zagadnienia.
2. Praca z tekstem – czytanie ze zrozumieniem (np. aktów i przepisów prawa, instrukcji).
3. Quizy i konkursy indywidualnie i zespołowo.
4. Testy z pytaniami zamkniętymi (np. prawda/fałsz, wyboru jednokrotnego, wielokrotnego, z luką).
5. Sprawdziany z pytaniami otwartymi (np. krótkiej odpowiedzi, z luką, rozszerzonej odpowiedzi).
6. Testy mieszane.
7. Praca indywidualna lub w zespołach 2-osobowych dotycząca wypełniania dokumentacji ruchowej.
Podczas realizacji procesu ewaluacji przedmiotu o charakterze teoretycznym, jakim jest Podstawy ruchu kolejowego, zaleca się stosowanie głównie metod
W przypadku przedmiotu Podstawy ruchu kolejowego jedną z ważnych metod wydaje się samoocena nauczyciela, który w ramach ewaluacji przedmiotu
powinien ocenić jakość przygotowanych przez siebie treści nauczania, środków dydaktycznych i metod nauczania, ćwiczeń oraz ich dobór do nauczanej
grupy osób a nawet do poszczególnych uczniów. Nauczyciel podczas działań ewaluacyjnych powinien dokonać też oceny posiadanych materiałów
dydaktycznych: aktualności przepisów i instrukcji związanych ruchem kolejowym, materiałów wideo, dokumentacji technicznej i ruchowej czy też dostępnych
52
elementów wyposażenia pracowni i sal lekcyjnych, w których prowadzone są lekcje – ze szczególnym uwzględnieniem rozwoju i postępu technologicznego w
branży kolejowej w zakresie prowadzenia ruchu kolejowego.
W obliczu bardzo szybko zmieniającej się sytuacji w branży kolejowej, ewaluacja poprzez samoocenę jest niezbędna do późniejszej oceny stanu aktualności
wiedzy przekazywanej uczniowi.
Kluczowe umiejętności podlegające ewaluacji w ramach przedmiotu Podstawy ruchu kolejowego powinny dotyczyć:
1. Posiadania wiedzy na temat sygnalizacji kolejowej i wskaźników.
2. Posiadania wiedzy dotyczącej zasad prowadzenia ruchu kolejowego i ich stosowania w ćwiczeniach praktycznych.
3. Posiadania wiedzy na temat dokumentacji ruchowej prowadzonej na posterunkach.
4. Umiejętności prowadzenia dokumentacji ruchowej prowadzonej na posterunkach.
5. Posiadania wiedzy na temat urządzeń sterowania ruchem kolejowym.
53
URZĄDZENIA STEROWANIA RUCHEM KOLEJOWYM I ŁĄCZNOŚCI
Cele ogólne
1. Poznanie zasad obsługi urządzeń sterowania ruchem pociągów.
2. Poznanie zasad obsługi urządzeń łączności.
Cele operacyjne
Uczeń potrafi:
1) charakteryzować działanie urządzeń sterowania ruchem kolejowym,
2) odczytywać plany urządzeń sterowania ruchem kolejowym,
3) odczytywać tablice zależności.
MATERIAŁ NAUCZANIA Urządzenia sterowania ruchem kolejowym i łączności

realizacji
I. Podstawy 1. Zasady wykonywania  wskazać informacje dotyczące  omówić elementy dokumentacji Klasa I
techniczne szkiców oraz rysunków wymiarowania, tolerancji technicznej infrastruktury
budowy urządzeń technicznych kolejowej
 rozróżnić elementy planów i
54
sterowania schematów stacji  sporządzić szkice i rysunki
ruchem posterunków ruchu
 odczytać elementy planów i
kolejowym i
schematów  interpretować informacje
łączności
zawarte na planach i
 rysować obiekty infrastruktury
rysunkach schematycznych
kolejowej
posterunków ruchu kolejowego
2.Posługiwanie się planami  rozpoznać oznaczenia urządzeń – odczytać tablice zależności Klasa I
schematycznymi stacji sterowania ruchem kolejowym
kolejowych stosowane na planach
II. Zasady obsługi 3.Zasady obsługi urządzeń  rozpoznać urządzania sterowana  określić rodzaj zabudowanych Klasa I
urządzeń srk sterowania ruchem na ruchem kolejowym, np. ręczne, urządzeń na podstawie
szlakach kolejowych i mechaniczne, elektryczne, maksymalnej prędkości na
posterunkach ruchu. przekaźnikowe i komputerowe danej linii
 określić funkcje poszczególnych  określić w jakich sytuacjach
urządzeń sterowania ruchem rozjazd wyłącza się z
kolejowym centralnego nastawiania
 wymienić czynności związane z  opisać sposób wyłączenia z
awaryjną obsługą zwrotnicy rozjazdu centralnego nastawiania
 odczytać stan blokady stacyjnej i rozjazdu nastawianego
liniowej mechanicznie oraz
wyposażonego w napęd
 prowadzić dokumentację związaną z elektryczny
obsługą urządzeń sterowania  określić rodzaj usterki w
ruchem kolejowym i urządzeń urządzeniach srk
łączności
 monitorować działanie
 rozróżniać kategorie przejazdów urządzeń na przejazdach
kolejowo-drogowych kolejowo-drogowych za
 rozpoznać urządzenia pomocą powtarzaczy urządzeń
zabezpieczające poszczególne typy przejazdowych
przejazdów kolejowo-drogowych

55
4.Zasady obsługi urządzeń  rozpoznać urządzenia zasilające  omówić zasady pracy i Klasa II
zasilających znajdujących zabezpieczenia obwodów
 kontrolować stan urządzeń
się w pomieszczeniu elektrycznych, w tym pracy
zasilających
nastawni bezpieczników
III. Zasady 5.Zasady obsługi  posługiwać się radiotelefonem  wymienić podział kanałów Klasa II
obsługi urządzeń radiotelefonów stacjonarnych stacjonarnym, przewoźnym i radiołączności pociągowej
łączności i przenośnych i łączności przenośnym
 omówić zasadę
przewodowej
 określić typy urządzeń łączności wykorzystywania w sytuacjach
alarmowych kanałów
radiowych
 omówić, kiedy i w jakich
okolicznościach użyć „Radio-
Stop”
 wykorzystać informację
przekazywaną przez
urządzenia telewizji
przemysłowej
6.Zasady obsługi urządzeń  obsługiwać urządzenia megafonowe  wykorzystać informację Klasa II
megafonowych oraz przekazywaną przez
 scharakteryzować zastosowanie
urządzeń telewizji urządzenia telewizji
urządzeń telewizji przemysłowej w
przemysłowej przemysłowej
pracy technika transportu kolejowego
 scharakteryzować
zastosowanie urządzeń
telewizji przemysłowej
IV. 7.Procedury Systemu  wskazać przepisy prawa określające  opisać działanie urządzeń Klasa II
Interoperacyjność Zarządzania stosowanie urządzeń ERTMS/ETCS detekcji stanów awaryjnych
w sterowaniu Bezpieczeństwem (SMS) oraz detekcji stanów awaryjnych taboru
ruchem taboru
 rozpoznać elementy Europejskiego  określić definicję kultury
kolejowym
Systemu Zarządzania Ruchem bezpieczeństwa
Kolejowym (ERTMS – European Rail
56
Traffic Management System) i  identyfikować zagrożenia oraz
Europejskiego Systemu Sterowania im przeciwdziałać
Pociągiem (ETCS – European Train
Control System)  zdefiniować ocenę ryzyka,
 wyjaśniać współpracę urządzeń analizę ryzyka oraz
należących do Europejskiego zarządzania zmianą
Systemu Zarządzania Ruchem
Kolejowym i Europejskiego Systemu  rozróżnić zasady oceny analizy
Sterowania Pociągiem ryzyka poprzez zarządzanie
 wymieniać czynniki szkodliwe mające zmianą
wpływ na organizm człowieka
 rozpoznać zagrożenia dla zdrowia i
życia człowieka związane z
wykonywaniem zadań zawodowych
przy organizacji i prowadzeniu ruchu
pociągów i wykonywaniu manewrów
 wskazać skutki oddziaływania
czynników szkodliwych na organizm
człowieka
 rozpoznać skutki działania czynników
szkodliwych na organizm człowieka
8.Urządzenia ERTMS/ETCS  wyjaśnić współpracę urządzeń  opisać działanie urządzeń Klasa II
oraz detekcji stanów należących do Europejskiego detekcji stanów awaryjnych
awaryjnych taboru Systemu Zarządzania Ruchem taboru
Kolejowym i Europejskiego Systemu  określić przekazywanie
Sterowania Pociągiem informacji tor – pojazd
 powiadomić przewoźnika o stanie
awaryjnym taboru  interpretować wydruki detekcji
stanów awaryjnych taboru
Razem
57
Warunkiem osiągania zależnych efektów kształcenia w zakresie przedmiotu Urządzenia sterowania ruchem kolejowym jest opracowanie dla danego zawodu
procedur, a w tym:
dla ucznia.
Metody nauczania:
Dla przedmiotu Urządzenia sterowania ruchem kolejowym, który jest przedmiotem o charakterze teoretycznym zaleca się stosowanie metod nauczania o
charakterze podającym, eksponujących i problemowych, czyli np.:
58
6) opis;
8) film.
Środki dydaktyczne
Pracownia urządzeń sterowania ruchem kolejowym wyposażona w: komputery z dostępem do sieci, projektor multimedialny, tablica biała. suchościerna wraz
z kolorowymi pisakami, materiały wizualne (np. filmy, fotografie) dotyczące elementów sterowania ruchem kolejowym i łączności, instrukcje, normy i procedury
dotyczące urządzeń sterowania ruchem kolejowym i łączności, schematy, plansze, prezentacje dotyczące urządzeń sterowania ruchem kolejowym i łączności.
Formy organizacyjne
Lekcje powinny być prowadzone z wykorzystaniem różnych form organizacyjnych: indywidualnie i zespołowo. W przypadku przedmiotu Urządzenia
sterowania ruchem kolejowym i łączności liczba kształconych w grupie nie powinna przekraczać 32 osób. Istotną kwestią w kształceniu zawodowym jest
indywidualizacja pracy w kierunku potrzeb i możliwości w zakresie, metod, środków oraz form kształcenia.
2. Paca z tekstem – czytanie ze zrozumieniem (np. aktów i przepisów prawa, instrukcji).
59
6. Testy mieszane.
Podczas realizacji procesu ewaluacji przedmiotu Urządzenia sterowania ruchem kolejowym, zaleca się stosowanie głównie metod jakościowych (wywiad,
obserwacja) oraz ilościowych (ankiety). W trakcie badań ewaluacyjnych powinno się zastosować kilka różnych metod badawczych dla lepszej oceny i
oszacowania.
W przypadku przedmiotu Urządzenia sterowania ruchem kolejowym jedną z ważnych metod wydaje się samoocena nauczyciela, który w ramach ewaluacji
przedmiotu powinien ocenić jakość przygotowanych przez siebie treści nauczania, środków dydaktycznych i metod nauczania, ćwiczeń oraz ich dobór do
nauczanej grupy osób, a nawet do poszczególnych uczniów. Nauczyciel podczas działań ewaluacyjnych powinien dokonać też oceny posiadanych materiałów
dydaktycznych: aktualności przepisów i instrukcji związanych z urządzeniami sterowania ruchem kolejowym, dokumentacji technicznej czy też dostępnych
branży kolejowej.
W obliczu bardzo szybko zmieniającej się rzeczywistości i wymagań stawianych branży kolejowej, ewaluacja poprzez samoocenę jest niezbędna do
późniejszej oceny stanu aktualności wiedzy przekazywanej uczniowi. Uczeń jako absolwent opuszczający szkołę musi bowiem posiadać jak najbardziej
aktualną wiedzę.
Kluczowe umiejętności podlegające ewaluacji w ramach przedmiotu Urządzenia sterowania ruchem kolejowym powinny dotyczyć:
1. Posiadania wiedzy w zakresie zasad obsługi urządzeń sterowania ruchem pociągów.
2. Posiadania wiedzy w zakresie zasad obsługi urządzeń łączności.
60
INTEROPERACYJNOŚĆ NA KOLEI
Cele ogólne
1. Poznanie normalizacji krajowej i międzynarodowej w zakresie interoperacyjności kolei.

2. Poznanie europejskich systemów sterowania ruchem kolejowym.
3. Poznanie europejskich systemów zarządzania bezpieczeństwem.
Cele operacyjne
Uczeń potrafi:
1) charakteryzować normalizację krajową i międzynarodową w zakresie interoperacyjności kolei,

2) omawiać działanie i urządzenia Europejskiego Systemu Zarządzania Ruchem Kolejowym ERTMS,
3) charakteryzować podział Europejskiego Systemu Zarządzania Ruchem Kolejowym ERTMS,
4) omawiać zasady działania Europejskiego Systemu Sterowania Pociągiem ETCS,
5) opisywać poziomy Europejskiego Systemu Sterowania Pociągiem ETCS,
6) omawiać zasady działania systemu łączności GSM-R,
7) opisywać zasady działania Systemu Zarządzania Bezpieczeństwem SMS,
8) rozróżniać procedury w ramach Systemu Zarządzania Bezpieczeństwem SMS,
9) opisywać postępowanie w razie zdarzenia kolejowego zgodnie z Systemem Zarządzania Bezpieczeństwem SMS.
61
MATERIAŁ NAUCZANIA Interoperacyjność na kolei

realizacji
I. Europejskie 1. Europejski System  rozpoznać normalizację krajową oraz  wymienić cele normalizacji krajowej Klasa I
Systemy Sterowania Zarządzania międzynarodową dotyczącą kolei w zakresie ruchu kolejowego
Ruchem Kolejowym Bezpieczeństwem  rozróżnić oznaczenie normy  podać definicje i cechy normy
(SMS) międzynarodowej, europejskiej i krajowej  wskazać dokumenty regulujące
 korzystać ze źródeł informacji dotyczących działanie Systemu Zarządzania
norm i procedur oceny zgodności Bezpieczeństwem (SMS)
 określać znaczenie Systemu Zarządzania
Bezpieczeństwem (SMS)
 określać wymagania wobec Systemu
Zarządzania Bezpieczeństwem (SMS)
 wskazać procedury Systemu Zarządzania
Bezpieczeństwem (SMS) identyfikować
adresata poszczególnych procedur
Systemu Zarządzania Bezpieczeństwem
(SMS)
9. System  definiować zdarzenie kolejowe definiować  opisać sposób powiadamiania
zarządzania pojęcia związane ze zdarzeniami służb ratunkowych oraz
bezpieczeństwem kolejowymi przełożonych o zaistnieniu
podczas zdarzenia zdarzenia kolejowego
 wskazać przepisy prawa określające
kolejowego
postępowanie w przypadku zdarzenia  formułować treść
kolejowego telefonogramów alarmowych
 klasyfikować zdarzenia kolejowe
 określać zakres obowiązków
62
pracowników kolejowych w przypadku
powstania zdarzenia
 opisać sposób powiadamiania służb
ratunkowych oraz przełożonych o
zaistnieniu zdarzenia kolejowego
 formułować treść telefonogramów
alarmowych
 rozróżniać procedury postępowania w
przypadku zdarzeń kolejowych
 stosować instrukcje o postępowaniu w
sprawach wypadków i incydentów w
transporcie kolejowym i procedurę
SMS – PW03 „Postępowanie w
przypadku zdarzeń kolejowych”
2. Europejski System  wskazać przepisy prawa określające  opisać elementy i warstwy Klasa I
Zarządzania Ruchem stosowanie urządzeń ERTMS/ETCS oraz Europejskiego Systemu
Kolejowym (ERTMS) detekcji stanów awaryjnych taboru Zarządzania Ruchem Kolejowym, tj.
 rozpoznać elementy Europejskiego ETCS (Europejski Systemu
Systemu Zarządzania Ruchem Kolejowym Sterowania Pociągiem) oraz GSM-
(ERTMS – European Rail Traffic R (system łączności)
Management System) i Europejskiego
Systemu Sterowania Pociągiem (ETCS –
European Train Control System)
3. Urządzenia  rozpoznać urządzenia wchodzące w skład  opisać działanie urządzeń detekcji Klasa I
wychodzące w skład Europejskiego Systemu Zarządzania stanów awaryjnych
ERTMS Ruchem Kolejowym – w zakresie ETCS i  opisać stosowanie ERTMS w
GSM-R Polsce
 wyjaśniać współpracę urządzeń
należących do Europejskiego Systemu
Zarządzania Ruchem Kolejowym i
Europejskiego Systemu Sterowania
63
Pociągiem
 opisać działanie urządzeń detekcji stanów
awaryjnych
 rozpoznać działanie urządzeń detekcji
stanów awaryjnych taboru
 rozróżnić poziomy zaawansowania
systemu ETCS
 rozpoznać funkcje system GSM-R
- opisać stosowanie ERTMS w Polsce
RAZEM
Warunkiem osiągania zależnych efektów kształcenia w zakresie przedmiotu Interoperacyjność na kolei jest opracowanie dla danego zawodu procedur, a w
tym:
1. Zaplanowanie lekcji (wskazanie celów szczególnych jakie powinny zostać osiągnięte).
2. Wykorzystanie różnorodnych metod nauczania (szczególnie aktywizujących ucznia do pracy).
3. Dobór środków dydaktycznych do treści i celów nauczania.
4. Dobór formy pracy z uczniami – określenie ilości osób w grupie, określenie indywidualizacji zajęć.
5. Systematyczne sprawdzenie wiedzy i umiejętności uczniów poprzez sprawdzanie w formie testu wielokrotnego wyboru oraz testów praktycznych i innych
form sprawdzania wiedzy i umiejętności w zależności od metody nauczania.
6. Stosowanie oceniania sumującego i kształtującego.
7. Przeprowadzenie ewaluacji doboru treści nauczania do założonych celów, metod pracy, środków dydaktycznych, sposobu oceniania i informacji zwrotnej
dla ucznia.
64
Metody nauczania
Dla przedmiotu Interoperacyjność na kolei, który jest przedmiotem o charakterze teoretycznym, zaleca się stosowanie metod nauczania o charakterze
6) opis;
8) film.
Środki dydaktyczne
Pracownia interoperacyjności na kolei wyposażona w: komputery z dostępem do sieci, projektor multimedialny, tablicę białą, suchościerną wraz z kolorowymi
pisakami, materiały wizualne (np. filmy, fotografie) dotyczące elementów systemu ERTMS, instrukcje, normy i procedury dotyczące systemów ERTMS i SMS,
schematy, plansze, prezentacje dotyczące działania systemów ERTMS i SMS.
Formy organizacyjne
65
Lekcje powinny być prowadzone z wykorzystaniem różnych form organizacyjnych: indywidualnie i zespołowo. W przypadku przedmiotu Interoperacyjność na
kolei liczba kształconych w grupie nie powinna przekraczać 32 osób. Istotną kwestią w kształceniu zawodowym jest indywidualizacja pracy w kierunku potrzeb
i możliwości w zakresie, metod, środków oraz form kształcenia.
2. Praca z tekstem – czytanie ze zrozumieniem (np. aktów i przepisów prawa, instrukcji).
6. Testy mieszane.
Podczas realizacji procesu ewaluacji przedmiotu o charakterze teoretycznym, jakim jest Interopeacyjność na kolei, zaleca się stosowanie głównie metod
66
W przypadku przedmiotu Interoperacyjność na kolei jedną z ważnych metod wydaje się samoocena nauczyciela, który w ramach ewaluacji przedmiotu
grupy osób a nawet do poszczególnych uczniów. Nauczyciel podczas działań ewaluacyjnych powinien dokonać też oceny posiadanych materiałów
dydaktycznych: aktualności przepisów i instrukcji związanych interoperacyjnością na kolei, dokumentacji technicznej czy też dostępnych elementów
kolejowej.
W obliczu bardzo szybko zmieniającej się rzeczywistości i wymagań stawianych branży kolejowej, szczególnie w zakresie ujednolicania w ramach Wspólnoty
Europejskiej systemów sterowania ruchem kolejowym, systemów łączności oraz systemów zarządzania bezpieczeństwem, ewaluacja poprzez samoocenę
jest niezbędna do późniejszej oceny stanu aktualności wiedzy przekazywanej uczniowi. Uczeń jako absolwent opuszczający szkołę musi bowiem posiadać jak
najbardziej aktualna wiedzę.
Kluczowe umiejętności podlegające ewaluacji w ramach przedmiotu Interoperacyjność na kolei powinny dotyczyć posiadania wiedzy:
1) na temat Europejskiego Systemu Sterowania Ruchem Kolejowym (ERTMS),
2) dotyczącej Europejskiego Systemu Sterowania Pociągiem (ETCS),
3) na temat systemów łączności (GSM-R),
4) na temat Systemu Zarządzania Bezpieczeństwem (SMS).
67
PODSTAWY RYSUNKU TECHNICZNEGO
Cele ogólne
1. Poznanie zasad wykonywania rysunku technicznego.

2. Poznanie skali stosowanej w rysunku technicznym.
3. Odczytywanie rysunków technicznych na przykładzie rysunków elementów infrastruktury kolejowej.
4. Sporządzenie rysunku technicznego.
Cele operacyjne
Uczeń potrafi:
1) scharakteryzować pojęcie rysunku technicznego i jego elementy,

2) opisywać narzędzia do wykonywania rysunku technicznego,
3) stosować zasady wykonywania rysunku technicznego,
4) posługiwać się narzędziami do wykonywania rysunku technicznego,
5) stosować skalę i podziałkę w rysunku technicznym,
6) odczytywać elementy infrastruktury kolejowej na rysunkach technicznych,
7) odczytywać wymiary danego elementu infrastruktury kolejowej z rysunku technicznego
8) rysować zgodnie z zasadami rysunku technicznego obiekty i elementy infrastruktury kolejowej,
9) rysować zgodnie z zasadami rysunku technicznego elementy taboru kolejowego,
10) dobierać oprogramowanie komputerowe służące do tworzenia rysunków technicznych,
11) wykorzystać oprogramowanie komputerowe służące do tworzenia rysunków technicznych w prostym zadaniu.
68
MATERIAŁ NAUCZANIA Podstawy rysunku technicznego

realizacji
I. Zasady 1. Zasady wykonywania  wskazać informacje dotyczące  zinterpretować informacje zawarte Klasa I
wykonywania szkiców oraz rysunków wymiarowania, tolerancji na planach i rysunkach
rysunku technicznych  posługiwać się pojęciem schematycznych posterunków ruchu
technicznego wymiarowania, tolerancji kolejowego
 wyjaśnić pojęcie skali i podziałki  wskazać informacje dotyczące
 odczytać skalę z rysunków, planów i wymiarowania, tolerancji
schematów  stasować skalę i podziałkę w
 rozróżnić formę graficzną arkusza – rysunku technicznym
ramkę, tabliczkę rysunku technicznego  zastosować zasady rysunku
 rozróżnić znormalizowane formaty technicznego
arkuszy rysunkowych
 rozróżnić elementy planów i schematów
schematów stacji
 rozpoznać oznaczenia urządzeń  omawiać elementy dokumentacji
sterowania ruchem kolejowym technicznej infrastruktury kolejowej
stosowane na planach  wykorzystać podstawowe ręczne
schematycznych stacji narzędzia kreślarskie
 odczytać tablice zależności oraz karty
przebiegów  dobrać linie rysunkowe
 wyjaśnić czym jest rysunek techniczny  narysować linie rysunkowe
 rozpoznać elementy rysunku
technicznego  pisać pismem technicznym
 rozróżnić zasady wykonywania
rysunku technicznego
 rozróżnić ręczne narzędzia kreślarskie
2. Skale stosowane w  posługiwać się pojęciem  wskazać informacje dotyczące Klasa I
69
rysunku technicznym wymiarowania, tolerancji wymiarowania, tolerancji
 wyjaśnić pojęcie skali i podziałki
 stasować skalę i podziałkę w
 odczytać skalę z rysunków, planów i
rysunku technicznym
schematów
 rozróżnić formę graficzną arkusza –  nanieść na arkusz ramkę, tabliczkę
ramkę, tabliczkę rysunku technicznego rysunku technicznego
 rozróżnić znormalizowane formaty  opisać znormalizowane formaty
arkuszy rysunkowych arkuszy rysunkowych
3. Elementy planów i  rozróżnić elementy planów i  czytać elementy planów i Klasa I

schematów stacji schematów stacji schematów
4. Dokumentacja techniczna  rozróżnić elementy dokumentacji  omówić elementy dokumentacji Klasa I
infrastruktury kolejowej technicznej infrastruktury kolejowej technicznej infrastruktury kolejowej
 rozróżnić oznaczenia urządzeń  używać w rysunku technicznym
sterowania ruchem kolejowym i oznaczenia urządzeń sterowania
elementów infrastruktury ruchem kolejowym i elementów
infrastruktury
 rozpoznać oznaczenia urządzeń
sterowania ruchem kolejowym  odczytać elementy dokumentacji
stosowane na planach technicznej infrastruktury kolejowej
II. Sporządzanie 5. Sporządzanie i analiza  rozróżnić elementy dokumentacji  omówić elementy dokumentacji Klasa I
rysunku dokumentacji technicznej technicznej infrastruktury kolejowej technicznej infrastruktury kolejowej
technicznego infrastruktury kolejowej  rozróżnić oznaczenia urządzeń  używać w rysunku technicznym
infrastruktury sterowania ruchem kolejowym i oznaczenia urządzeń sterowania
kolejowej i elementów infrastruktury ruchem kolejowym i elementów
taboru  rozpoznać oznaczenia urządzeń infrastruktury
sterowania ruchem kolejowym  odczytać elementy dokumentacji
stosowane na planach technicznej infrastruktury kolejowej
schematycznych stacji  rysować obiekty infrastruktury
 sporządzić szkice i rysunki kolejowej
posterunków ruchu  analizować informacje zawarte na
70
 rysować obiekty infrastruktury planach i rysunkach
kolejowej schematycznych posterunków ruchu
 rozpoznać na rysunkach poszczególne kolejowego
elementy budowy taboru kolejowego  sporządzić rysunki techniczne
 opisać sposób przeciwdziałania poszczególnych elementów budowy
problemom w zespole realizującym taboru kolejowego
zadania
 opisać techniki rozwiązywania
problemów
 wskazać na wybranym przykładzie,
metody i techniki rozwiązywania
problemu
 określać zakres umiejętności i
kompetencji niezbędnych w
wykonywaniu zawodu
 analizować własne kompetencje
 wyznaczać własne cele rozwoju
zawodowego
 planować drogę rozwoju zawodowego
 wskazać możliwości podnoszenia
kompetencji zawodowych, osobistych i
społecznych
 stosować zasady kultury osobistej i
ogólnie przyjęte normy zachowania w
środowisku pracy
 przyjąć odpowiedzialność za
powierzone informacje zawodowe
przestrzegania tajemnicy związanej z
wykonywanym zawodem i miejscem
pracy
 wyjaśniać, na czym polega
zachowanie etyczne w zawodzie
71
etycznych w zawodzie
 oceniać przydatność poszczególnych
członków zespołu do wykonania
zadania
 rozdzielać zadania według
umiejętności i kompetencji członków
zespołu
 dokonać analizy rozwiązań
technicznych i organizacyjnych
warunków i jakości pracy
 proponować rozwiązania techniczne i
organizacyjne mające na celu poprawę
warunków i jakości pracy
6. Oprogramowanie  rozpoznać oprogramowanie  opisać oprogramowanie Klasa I
komputerowe wspomagające komputerowe, wspomagające komputerowe, wspomagające
wykonywanie rysunków wykonywanie zadań zawodowych przy wykonywanie zadań zawodowych
technicznych sporządzaniu rysunków technicznych przy sporządzaniu rysunków
technicznych
7. Funkcje i możliwości  określić funkcje oprogramowania  wykorzystać oprogramowanie
wykorzystania komputerowego, wspomagającego komputerowe w pracach biurowych
oprogramowania wykonywanie zadań zawodowych
 wykorzystać funkcje
komputerowego do związanych ze sporządzaniem
oprogramowania komputerowego,
sporządzania rysunków rysunków technicznych, planów i
wspomagającego wykonywanie
technicznych, planów i schematów w branży kolejowej
zadań zawodowych, związanych ze
schematów w branży
sporządzaniem rysunków
kolejowej
technicznych, planów i schematów w
branży kolejowej
III. Rysowanie 8. Schematy ideowe  rozpoznać symbole graficzne  wykonywać proste schematy
schematów stosowane w schematach ideowych ideowe okablowania
 rysować proste schematy ideowe  wykonywać schematy ideowe
układów zasilania  obwodów elektrycznych
 stosować programy komputerowe  sporządzać schematy przy pomocy
do wykonania schematów ideowych programów komputerowych
72
 stosować oprogramowanie
komputerowe do wykonywania
rysunków technicznych
elektrycznych i elektronicznych
9. Schematy montażowe  Wykonywać proste schematy  wykonywać proste plany
montażowe obwodów elektrycznych montażowe urządzeń zasilających
i elektronicznych  wykonywać proste plany
 rozpoznać oznaczenia  sieci trakcyjnej
 graficznymi na schematach  sporządzać schematy przy pomocy
 posługiwać się oznaczeniami programów komputerowych
graficznymi urządzeń zasilania  wyjaśniać czym jest plagiat
 posługiwać się programami  dokonywać samooceny
komputerowymi do wykonania
schematów montażowych
RAZEM
Warunkiem osiągania zależnych efektów kształcenia w zakresie przedmiotu Podstawy rysunku technicznego jest opracowanie dla danego zawodu procedur,
a w tym:

73
dla ucznia.
Metody nauczania
Dla przedmiotu Podstawy rysunku technicznego, który jest przedmiotem o charakterze praktycznym, zaleca się stosowanie metod nauczania o charakterze
praktycznym, czyli np.:
1) pokaz;
2) ćwiczenia przedmiotowe;
W tematach wprowadzających do nowych zagadnień zaleca się stosowanie metod podających, np.:
3) opis;
4) objaśnienie lub wyjaśnienie.
Środki dydaktyczne
Pracownia rysunku technicznego wyposażona w: stanowisko komputerowe dla nauczyciela podłączone do sieci lokalnej, z dostępem do internetu oraz z
zainstalowanym programem do tworzenia rysunków technicznych (np. AutoCAD), oraz z urządzeniem wielofunkcyjnym i z projektorem multimedialnym,
tablice białą, suchościerną wraz z kolorowymi pisakami, linijkę, ekierkę, cyrkiel, gotowe rysunki techniczne elementów infrastruktury kolejowej oraz taboru
kolejowego.
74
Ponadto na zajęcia z przedmiotu Podstawy rysunku technicznego uczniowie powinni zaopatrzyć się w podstawowe przybory kreślarskie oraz blok
milimetrowy.
Formy organizacyjne
Lekcje powinny być prowadzone z wykorzystaniem różnych form organizacyjnych: indywidualnie i zespołowo. W przypadku przedmiotu Podstawy rysunku
technicznego liczba kształconych w grupie nie powinna przekraczać 32 osób. Rysunki techniczne wykonywane na ocenę powinny być tworzone samodzielnie
(indywidualnie). Istotną kwestią w kształceniu zawodowym jest indywidualizacja pracy w kierunku potrzeb i możliwości w zakresie, metod, środków oraz form
kształcenia.
5) testy mieszane,
6) wykonane samodzielnie rysunki techniczne wybranych elementów infrastruktury kolejowej i taboru.
75
Podczas realizacji procesu ewaluacji przedmiotu o charakterze praktycznym jakim jest Podstawy rysunku technicznego, zaleca się stosowanie głównie metod
jakościowych (wywiad, obserwacja) oraz w mniejszym stopniu ilościowych (ankiety). W trakcie badań ewaluacyjnych powinno się zastosować wiele metod
badawczych.
W przypadku przedmiotu Podstawy rysunku technicznego jedną z ważnych metod jest samoocena nauczyciela, który w ramach ewaluacji przedmiotu
grupy osób a nawet do poszczególnych uczniów. Powinien też dokonać oceny posiadanych materiałów dydaktycznych: instrukcji i kart pracy, prezentacji
multimedialnych, oprogramowania komputerowego oraz dostępnych elementów wyposażenia pracowni i sal lekcyjnych, w których prowadzone są lekcje – ze
szczególnym uwzględnieniem rozwoju i postępu technologicznego w branży kolejowej.
późniejszej oceny stanu aktualności wiedzy przekazywanej uczniowi. Absolwent technikum w zawodzie technik transportu kolejowego musi bowiem posiadać
umiejętności techniczne, których podstawą jest z kolei czytanie i wykonywanie rysunków technicznych – w obecnych czasach z wykorzystaniem najnowszego
oprogramowania komputerowego.
Kluczowe umiejętności podlegające ewaluacji w ramach przedmiotu Podstawy rysunku technicznego powinny dotyczyć:
1) posiadania wiedzy na temat zasad tworzenia rysunku technicznego,
2) posiadania wiedzy skali i wymiarowania,
3) umiejętności posługiwania się narzędziami kreślarskimi,
4) umiejętności ręcznego wykonywania rysunków technicznych elementów infrastruktury i elementów taboru kolejowego,
5) umiejętności wykonywania rysunków technicznych elementów infrastruktury i elementów taboru kolejowego, z wykorzystaniem oprogramowania
służącemu do tego celu.
76
KOLEJOWE POJAZDY SZYNOWE
Cele ogólne
1. Rozpoznawanie pojazdów kolejowych.
2. Poznanie sposobów utrzymania taboru.
3. Poznanie zasad hamowania pociągu.
Cele operacyjne
Uczeń potrafi:
1) klasyfikować tabor kolejowy,
2) wskazać przeznaczenie taboru kolejowego,
3) omawiać zasady hamowania pociągu,
4) oceniać stan techniczny taboru kolejowego.
77
MATERIAŁ NAUCZANIA Kolejowe pojazdy szynowe

realizacji
I. Klasyfikacja, 1.Klasyfikacja i  rozróżnić tabor kolejowy  scharakteryzować I klasa
budowa i budowa taboru poszczególne elementy
 klasyfikować tabor kolejowy budowy taboru kolejowego
przeznaczenie kolejowego
taboru  rozpoznać poszczególne elementy budowy  charakteryzować sposoby
kolejowego taboru kolejowego regulacji obrotów silnika
 rozpoznać tabor kolejowy na podstawie trakcyjnego
oznakowania
 rozróżnić elementy nadwozia i podwozia
 rozróżnić elementy i rodzaje zestawów
kołowych
 wskazać elementy odsprężynowania i
sposoby połączenia wózka z nadwoziem w
pojazdach szynowych
 rozróżnić elementy nadwozia i wyposażenie
kabiny maszynisty pojazdu szynowego
 opisać budowę urządzeń pociągowo-
zderznych
 rozróżnić rodzaje, budowę, zasadę działania i
sposoby zawieszenia silnika trakcyjnego w
elektrycznych i spalinowych pojazdach
trakcyjnych
 rozpoznać sposób przeniesienia napędu na
zestawy kołowe
 rozróżnić urządzenia zabezpieczające silnik
78
trakcyjny przed uszkodzeniem
2.Wyposażenie i  określić wyposażenie wagonów pasażerskich  określić przeznaczenie I klasa
przeznaczenie i towarowych eksploatacyjne pojazdów
wagonów kolejowych
 wymienić elementy instalacji elektrycznej i
pasażerskich i nagłośnieniowej wagonu pasażerskiego i je  omówić sposób obsługi
towarowych obsłużyć instalacji elektrycznych i
nagłośnieniowych wagonów
 wskazać przeznaczenie taboru kolejowego pasażerskich w przypadkach
 rozpoznać oznaczenie taboru kolejowego uszkodzeń
II. Hamowanie 3. Rodzaje  rozróżnić typy hamulców wagonowych  interpretować zapisy I klasa
pociągu hamulców i występujące w karcie próby
 omówić budowę hamulców wagonowych hamulca hamulca i urządzeń
zasada
hamowania  rozpoznać rodzaje urządzeń hamulcowych w pneumatycznych
pojazdach trakcyjnych
4. Próba hamulców  wyjaśnić zasadę działania hamulców  skontrolować poprawność I klasa

działania hamulców
 rozróżnić rodzaje próby hamulców
 odczytać informacje z karty próby hamulca - określić czynności
wykonywane podczas próby
 określić sposób sporządzania dokumentacji hamulca
próby hamulca
III. Zasady 5. Normy i procedury  wymienić cele normalizacji krajowej  podać definicje i cechy normy II klasa
utrzymania oceny zgodności
 rozróżnić oznaczenie normy  wymienić cele normalizacji
taboru taboru kolejowego
międzynarodowej, europejskiej i krajowej krajowej
kolejowego
 omówić parametry eksploatacyjne taboru  skorzystać ze źródeł
kolejowego informacji dotyczących norm i
procedur oceny zgodności
 wskazać przepisy prawa określające
stosowanie urządzeń ERTMS/ETCS oraz
detekcji stanów awaryjnych taboru
 rozpoznać elementy Europejskiego Systemu
Zarządzania Ruchem Kolejowym (ERTMS –
European Rail Traffic Management System) i
79
Europejskiego Systemu Sterowania
Pociągiem (ETCS – European Train Control
System)
 wyjaśnić współpracę urządzeń należących do
Europejskiego Systemu Zarządzania Ruchem
Kolejowym i Europejskiego Systemu
Sterowania Pociągiem
 opisać działanie urządzeń detekcji stanów
awaryjnych taboru
6.Ocena stanu  wymienić cele normalizacji krajowej  określić warunki kursowania II klasa
technicznego taboru wagonów
 podać definicje i cechy normy
 rozróżnić oznaczenie normy
 określić zadania pracowników zatrudnionych międzynarodowej,
na stanowiskach związanych z prowadzeniem europejskiej i krajowej
ruchu na stacjach i szlakach kolejowych
 korzysta ze źródeł informacji
 określić zadania pracowników prowadzących dotyczących norm i procedur
pracę manewrową oceny zgodności
 określić zadania pracowników związanych z  określić poziomy utrzymania
bezpieczeństwem ruchu kolejowego wagonów
 wskazać oprogramowanie komputerowe
wspomagające wykonywanie zadań
zawodowych
 określić funkcje oprogramowania
komputerowego wspomagającego
wykonywanie zadań zawodowych
 wykorzystać oprogramowanie komputerowe w
pracach biurowych
Razem
80
Warunkiem osiągania zależnych efektów kształcenia w zakresie przedmiotu Kolejowe pojazdy szynowe jest opracowanie dla danego zawodu procedur, a w
tym:
dla ucznia.
Metody nauczania:
Dla przedmiotu Kolejowe pojazdy szynowe, który jest przedmiotem o charakterze teoretycznym zaleca się stosowanie metod nauczania o charakterze
81
6) opis;
8) film.
Pracownia kolejowych pojazdów szynowych wyposażona w: komputery z dostępem do sieci, projektor multimedialny, tablicę białą, suchościerną wraz z
kolorowymi pisakami, materiały wizualne (np. filmy, fotografie) dotyczące taboru kolejowego jego rodzajów i budowy, instrukcje, normy i procedury dotyczące
taboru kolejowego, schematy, plansze, prezentacje dotyczące taboru kolejowego, modele lokomotyw i wagonów.
Formy organizacyjne
Lekcje powinny być prowadzone z wykorzystaniem różnych form organizacyjnych: indywidualnie i zespołowo. W przypadku przedmiotu Kolejowe pojazdy
szynowe liczba kształconych w grupie nie powinna przekraczać 32 osób. Istotną kwestią w kształceniu zawodowym jest indywidualizacja pracy w kierunku
potrzeb i możliwości w zakresie, metod, środków oraz form kształcenia.
1) prace indywidualne i zespołowe w formie referatów i opracowań wybranego zagadnienia;
2) praca z tekstem – czytanie ze zrozumieniem (np. aktów i przepisów prawa, instrukcji);
3) quizy i konkursy indywidualnie i zespołowo;
82
4) testy z pytaniami zamkniętymi (np. prawda/fałsz, wyboru jednokrotnego, wielokrotnego, z luką);
5) sprawdziany z pytaniami otwartymi (np. krótkiej odpowiedzi, z luką, rozszerzonej odpowiedzi);
6) testy mieszane.
Podczas realizacji procesu ewaluacji przedmiotu o charakterze teoretycznym, jakim jest Kolejowe pojazdy szynowe, zaleca się stosowanie głównie metod
W przypadku przedmiotu Kolejowe przedmioty szynowe jedną z ważnych metod wydaje się samoocena nauczyciela, który w ramach ewaluacji przedmiotu
grupy osób, a nawet do poszczególnych uczniów. Nauczyciel podczas działań ewaluacyjnych powinien dokonać też oceny posiadanych materiałów
dydaktycznych: aktualności przepisów i instrukcji związanych z kolejowymi pojazdami szynowymi, dokumentacji technicznej czy też dostępnych elementów
kolejowej.
aktualną wiedzę.
Kluczowe umiejętności podlegające ewaluacji w ramach przedmiotu Kolejowe pojazdy szynowe powinny dotyczyć posiadania wiedzy:
1) na temat budowy taboru kolejowego,

83
2) na temat przeznaczenia taboru kolejowego,
3) w zakresie utrzymania taboru kolejowego,
4) dotyczącej pracy drużyny pociągowej.
84
OBSŁUGA URZĄDZEŃ STEROWANIA RUCHEM KOLEJOWYM I ŁĄCZNOŚCI
Cele ogólne
1. Obsługiwanie urządzeń sterowania ruchem pociągów.
2. Obsługiwanie urządzeń łączności.
Cele operacyjne
Uczeń potrafi:
1) obsługiwać blokady liniowe,
2) obsługiwać urządzenia na przejazdach kolejowo-drogowych,
3) obsługiwać radiotelefony stacjonarne, przenośne i przewoźne oraz urządzenia megafonowe,
4) obsługiwać urządzenia telewizji przemysłowej.
85
MATERIAŁ NAUCZANIA Obsługa urządzeń sterowania ruchem kolejowym i łączności

realizacji
I. Obsługa urządzeń 1. Obsługa  rozpoznać urządzenia sterowana ruchem  stosować przepisy prawa II klasa
sterowania ruchem urządzeń kolejowym, np. kluczowe, mechaniczne, dotyczące ochrony
kolejowym sterowania ruchem elektryczne, przekaźnikowe i komputerowe przeciwpożarowej i ochrony
na szlakach środowiska
 określić funkcje poszczególnych urządzeń
kolejowych i
sterowania ruchem kolejowym  identyfikować czynniki szkodliwe
posterunkach
w środowisku pracy
ruchu  obsłużyć urządzenia nastawcze mechaniczne
kluczowe, mechaniczne scentralizowane,  określić skutki oddziaływania
suwakowe, przekaźnikowe i komputerowe czynników szkodliwych na
organizm człowieka
 opisać czynności związane z awaryjną
obsługą zwrotnicy rozjazdu  opisać techniki organizacji czasu
pracy
 wskazać sposób wyłączenia z centralnego
nastawiania rozjazdu nastawianego  zaplanować działania zgodnie z
mechanicznie oraz wyposażonego w napęd możliwościami ich realizacji
elektryczny
 dokonać analizy i oceny
 wyłączyć rozjazdy z centralnego nastawiania z podejmowanych działań
zachowaniem zasad bezpieczeństwa
 ocenić przypadki naruszania
 odczytać stan blokady stacyjnej i liniowej norm i procedur postępowania
 prowadzić ruch pociągów na stacji i szlaku,  zaproponować sposoby
wykorzystując blokadę stacyjną i liniową rozwiązywania problemów
 prowadzi dokumentację związaną z obsługą
zadań zawodowych
urządzeń sterowania ruchem kolejowym i
urządzeń łączności  reagować elastycznie na
nieprzewidywalne sytuacje
 wskazać przepisy prawa dotyczące ochrony
86
przeciwpożarowej i ochrony środowiska  wyrazić własne zdanie i
uzasadnia je
 wskazać czynniki szkodliwe w środowisku
pracy  zaproponować sposoby
 wskazać zagrożenia związane z
występowaniem szkodliwych czynników w
zadań zawodowych
środowisku pracy
 wyjaśnić znaczenie zmiany w
 podać przykłady wpływu zmiany na różne
życiu człowieka
sytuacje życia społecznego i gospodarczego
 podjąć inicjatywę w nietypowej
 wskazać przykłady wprowadzenia zmiany i
sytuacji
ocenia skutki jej wprowadzenia
 zaplanować i realizować nowe
 proponować sposoby rozwiązywania
zadania
problemów związanych z wykonywaniem
zadań zawodowych w nieprzewidywalnych  zaplanować działania zespołu
warunkach
 monitorować pracę zespołu
 omawiać czynności realizowane w ramach
 stosować zasady współdziałania
czasu pracy
w zespole oraz postępowania
 określać czas realizacji zadań ukierunkowanego na jakość
działań
 realizować działania w wyznaczonym czasie
 ocenić przydatność
 monitorować realizację zaplanowanych
poszczególnych członków
działań
zespołu do wykonania zadania
 dokonać modyfikacji zaplanowanych działań
 rozpoznać jakie role w grupie
 dokonać samooceny wykonanej pracy pełnią poszczególni członkowie
zespołu
 pracować w zespole, ponosząc
odpowiedzialność za wspólnie realizowane  rozdzielić zadania według
zadania umiejętności i kompetencji
członków zespołu
 przestrzegać podziału ról, zadań i
odpowiedzialności w zespole  ustalić kolejność wykonywania
87
 angażować się w realizację wspólnych działań zadań
zespołu
 przestrzegać praw innych osób w
 modyfikować sposób zachowania, zespole
uwzględniając stanowisko wypracowane
 określić sposoby monitorowania
wspólnie z innymi członkami zespołu
procesu wykonywania zadań
 identyfikować sygnały werbalne i niewerbalne
 kierować pracą zespołu z
 stosować aktywne metody słuchania uwzględnieniem indywidualności
jednostki i grupy
 prowadzić dyskusje
 wyjaśniać podstawowe bariery w
 udzielać informacji zwrotnej
osiąganiu pożądanej
 charakteryzować pożądaną postawę efektywności pracy zespołu
człowieka podczas prowadzenia negocjacji  ocenić pracę poszczególnych
 wskazać sposób prowadzenia negocjacji członków zespołu
warunków porozumienia  udzielić informacji zwrotnej w celu
 ustalać kolejność wykonywania zadań zgodnie prawidłowego wykonania
z harmonogramem prac przydzielonych zadań
 formułować zasady wzajemnej pomocy  określić podstawowe usterki

mające wpływ na obsługę
 koordynować realizację zadań urządzeń
zapobiegających zagrożeniom
bezpieczeństwa i ochrony zdrowia  określić stawność blokady
samoczynnej oraz ilości i rodzaje
 wydać dyspozycje osobom wykonującym podawanych sygnałów na
poszczególne zadania semaforach sbl
 monitorować proces wykonywania zadań  scharakteryzować fazy
 opracować dokumentację dotyczącą realizacji przestawiania rozjazdu
zadania według przyjętych standardów  omówić zasady dokonywania
 oceniać przydatność poszczególnych odpisów w części II E1758.
członków zespołu do wykonania zadania
 rozdzielać zadania według umiejętności i
88
kompetencji członków zespołu
 kontrolować efekty pracy zespołu
 oceniać pracę poszczególnych członków
zespołu w zakresie zgodności z warunkami
technicznymi odbioru prac
 udzielać wskazówek w celu prawidłowego
wykonania przydzielonych zadań
2. Obsługa  rozpoznać urządzenia zasilające  kontrolować stan urządzeń II klasa
urządzeń zasilających
 obsłużyć tablicę zasilającą urządzenia
zasilających w
pomieszczeniu
nastawni  załączyć awaryjne źródła zasilania
 uruchomić agregat prądotwórczy ręcznie
3. Obsługa  rozróżnić kategorie przejazdów kolejowo-  nastawić rogatki przejazdowe w II klasa
urządzeń na drogowych warunkach normalnych i w
przejazdach przypadku braku zasilania
 rozpoznać urządzenia zabezpieczające
kolejowo-
poszczególne typy przejazdów kolejowo-  monitorować działanie urządzeń
drogowych
drogowych na przejazdach kolejowo-
drogowych za pomocą
powtarzaczy urządzeń
przejazdowych
 omówić rozporządzenia nr 1744
w sprawie warunków
technicznych jakim powinno
odpowiadać skrzyżowanie linii
kolejowych oraz bocznic
kolejowych, z drogami i ich
usuwanie np. zakresie zasad
określania kategorii przejazdu,
osygnalizowania przejazdu od
89
strony drogi.
II. Obsługa 4. Obsługa  rozróżnić typy stosowanych urządzeń  omówić zasady działania klasa II
urządzeń łączności radiotelefonów łączności urządzeń łączności
stacjonarnych,  posłużyć się radiotelefonem stacjonarnym,
 omówić zasady działania
przenośnych i przewoźnym i przenośnym
systemu Alarm (radio-stop)
przewoźnych oraz  posłużyć się urządzeniami megafonowymi
urządzeń
megafonowych
5. Obsługa  scharakteryzować zastosowanie urządzeń  omówić zasady działania III klasa

urządzeń telewizji telewizji przemysłowej w pracy technika urządzeń telewizji przemysłowej
przemysłowej transportu kolejowego
 wykorzystać informację
przekazywaną przez urządzenia
telewizji przemysłowej
Razem
PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW KSZTAŁCENIA PRZEDMIOTU
Warunkiem osiągania zależnych efektów kształcenia w zakresie przedmiotu Obsługa urządzeń sterowania ruchem kolejowym jest opracowanie dla danego
zawodu procedur, a w tym:
90
dla ucznia.
Metody nauczania:
Dla przedmiotu Obsługa urządzeń sterowania ruchem kolejowym, który jest przedmiotem o charakterze praktycznym, zaleca się stosowanie metod nauczania
o charakterze praktycznym, czyli np.:
1) pokaz;
3) opis;
91
Pracownia urządzeń sterowania ruchem kolejowym wyposażona w: komputery z dostępem do sieci, projektor multimedialny, tablicę białą suchościerną wraz z
kolorowymi pisakami, urządzenia sterowania ruchem i łączności umożliwiające przeprowadzenie symulacji sterowania ruchem oraz łączności, materiały
wizualne (np. filmy, fotografie) dotyczące elementów sterowania ruchem kolejowym i łączności, instrukcje, normy i procedury dotyczące urządzeń sterowania
ruchem kolejowym i łączności, schematy, plansze, prezentacje dotyczące urządzeń sterowania ruchem kolejowym i łączności.
Formy organizacyjne
Lekcje powinny być prowadzone z wykorzystaniem różnych form organizacyjnych: indywidualnie i zespołowo. W przypadku przedmiotu Obsługa urządzeń
sterowania i łączności liczba kształconych w grupie nie powinna przekraczać 32 osoby. Istotną kwestią w kształceniu zawodowym jest indywidualizacja pracy
w kierunku potrzeb i możliwości w zakresie, metod, środków oraz form kształcenia.
5) testy mieszane.
Zaleca się systematyczne ocenianie postępów ucznia oraz bieżące korygowanie wykonywanych ćwiczeń praktycznych. Przy ocenie osiągnięć uczniów należy
zwrócić uwagę na umiejętność korzystania z dokumentacji technicznej, katalogów, instrukcji kolejowych oraz norm związanych z urządzeniami sterowania
ruchem kolejowym i łączności.
92
EWALUACJA PRZEDMIOTU I PROPONOWANE METODY EWALUACJI PRZEDMIOTU
Podczas realizacji procesu ewaluacji przedmiotu o charakterze praktycznym, jakim jest Obsługa urządzeń sterowania i łączności, zaleca się stosowanie
głównie metod jakościowych (wywiad, obserwacja) oraz w mniejszym stopniu ilościowych (ankiety). W trakcie badań ewaluacyjnych powinno się zastosować
kilka metod badawczych.
W przypadku przedmiotu Obsługa urządzeń sterowania ruchem i łączności jedną z ważnych metod jest samoocena nauczyciela, który w ramach ewaluacji
nauczanej grupy osób, a nawet do poszczególnych uczniów. Powinien też dokonać oceny posiadanych materiałów dydaktycznych: instrukcji i kart pracy,
prezentacji multimedialnych, oraz dostępnych elementów wyposażenia pracowni i sal lekcyjnych, w których prowadzone są lekcje – ze szczególnym
uwzględnieniem rozwoju i postępu technologicznego w branży kolejowej.
Kluczowe umiejętności podlegające ewaluacji w ramach przedmiotu Obsługa urządzeń sterowania ruchem i łączności powinny dotyczyć:
1. Obsługi blokady liniowej.
2. Obsługi urządzeń na przejazdach kolejowo-drogowych.
3. Obsługi radiotelefonów stacjonarnych, przenośnych i przewoźnych oraz urządzeń megafonowych.
4. Obsługi urządzeń telewizji przemysłowej.
93
ODPRAWA POCIĄGÓW NA STACJI
Cele ogólne
1. Obsługiwanie wagonów i pociągów na stacji.
2. Stosowanie zasad wykonywania pracy manewrowej.
Cele operacyjne
Uczeń potrafi:
1) obsługiwać tabor kolejowy,
2) opracować harmonogram zestawiania składu pociągu,
3) posługiwać się rozkładami jazdy,
4) dokumentować czas i miejsce pracy poszczególnych przewoźników,
5) zastosować techniki wykonywania manewrów.
94
MATERIAŁ NAUCZANIA Odprawa pociągów na stacji
realizacji
I. Przygotowanie 1. Kolejowe usługi  przedstawić zasady eksploatacji kolei  stosować zasady eksploatacji Klasa II
pociągów do jazdy transportowe  wymienić kolejowe usługi transportowe kolei
 klasyfikować kolejowe usługi transportowe
 omówić kolejowe usługi transportu
krajowego i międzynarodowego
2. Posługiwanie się  rozpoznać rozkłady jazdy pociągów  omówić informacje zawarte w Klasa II
rozkładami jazdy instrukcjach kolejowych
 omówić zasady numeracji pociągów
pociągów dotyczących konstrukcji
 odczytać numery pociągów rozkładów jazdy, dodatków i
zeszytów kolejowych
 odczytać informacje zapisane w
rozkładach jazdy pociągów i w dodatkach  rozróżnić usługi Polskich Linii
Kolejowych w ramach
udostępniania infrastruktury
kolejowej;
przydzielania tras pociągów i
wyznaczania opłat za
udostępnianie infrastruktury;
3. Obsługa taboru  rozróżnić elementy nadwozia i podwozia  skontrolować poprawność Klasa II
kolejowego i pociągu zestawienia składu
 rozpoznać typy hamulców
 określić czynności wykonywane
 rozróżnić rodzaje próby hamulców
podczas próby hamulca
 określić czynności wykonywane podczas
 kontrolować przestrzeganie
próby hamulca
procedur podczas wykonywania
 odczytać informacje z karty próby
95
hamulca i urządzeń pneumatycznych próby hamulca
 interpretować zapisy występujące
w karcie próby hamulca i
urządzeń pneumatycznych
4. Dokumentacja pracy  odczytać elementy planu przejścia  dokonać analizy dokumentacji Klasa II
przewoźników wagonów czasu i miejsca pracy
 interpretować zapisy dokumentacji czasu i poszczególnych przewoźników
miejsca pracy poszczególnych
 posłużyć się planami przejścia
przewoźników
wagonów oraz instrukcjami
 odczytać plany przejścia wagonów oraz
obsługi stacji i punktów
regulaminy obsługi stacji i punktów
ładunkowych
ładunkowych
 ustalić plan obsługi punktów
ładunkowych
 sporządzić plan obsługi punktów
ładunkowych
 sporządzić dokumenty
potwierdzające czas i miejsce
pracy poszczególnych
przewoźników
II. Praca manewrowa 5.Technika pracy  wymienić akty normatywne,  zastosować wymagania Klasa III
manewrowej określające wymagania w zakresie ergonomii, bezpieczeństwa i
ergonomii higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej i ochrony
 wskazać wymagania, dotyczące
środowiska podczas
ergonomii pracy
organizowania stanowisk pracy
 rozróżnić rodzaje znaków
 przygotować stanowisko pracy
bezpieczeństwa i alarmów
zgodnie z wymaganiami
 rozpoznać rodzaje środków ochrony ergonomii, przepisami
indywidualnej i zbiorowej bezpieczeństwa i higieny pracy,
ochrony przeciwpożarowej i
 stosować środki ochrony indywidualnej
ochrony środowiska przy
96
oraz środków ochrony zbiorowej planowaniu i realizacji przewozów
kolejowych
 obsługiwać środki techniczne ochrony
podczas zagrożenia przy  zastosować wymagania
wykonywaniu zadań zawodowych ergonomii, bezpieczeństwa i
higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej i ochrony
środowiska podczas
pociągu
organizowania stanowisk pracy
 ocenić organizację stanowiska
pracy zgodnie z wymaganiami
terenie kolejowym
ergonomii, przepisami
 omówić czynności realizowane w bezpieczeństwa i higieny pracy,
ramach czasu pracy ochrony przeciwpożarowej i
ochrony środowiska przy
 określić czas realizacji zadań
planowaniu i realizacji przewozów
 realizować działania w wyznaczonym kolejowych
czasie  dobrać środki ochrony
 monitorować realizację indywidualnej i zbiorowej do
zaplanowanych działań wykonania zadania zawodowego
przy organizacji i prowadzeniu
 dokonać modyfikacji zaplanowanych ruchu pociągów
działań
 dokonać samooceny wykonanej pracy pracy
 przewidzieć skutki podejmowanych  zaplanować działania zgodnie z
działań, w tym prawne możliwościami ich realizacji
 wykazać świadomość  dokonać analizy i oceny
odpowiedzialności za wykonywaną podejmowanych działań
pracę
 ocenić podejmowane działania i procedur postępowania
 przewidzieć konsekwencje  reagować elastycznie na
niewłaściwego wykonywania
97
czynności zawodowych na stanowisku nieprzewidywalne sytuacje
pracy, w tym posługiwania się
 zaproponować sposoby
niebezpiecznymi substancjami i
niewłaściwą eksploatacją maszyn i
urządzeń na stanowisku pracy
zadań zawodowych
 podać przykłady wpływu zmiany na
różne sytuacje życia społecznego i
życiu człowieka
gospodarczego
 podjąć inicjatywę w nietypowej
 wskazać przykłady wprowadzenia
sytuacji
zmiany i ocenia skutki jej
wprowadzenia  zaplanować i realizować nowe
zadania
 proponować sposoby rozwiązywania
problemów związanych z  przyjąć opinie innych osób
wykonywaniem zadań zawodowych w
nieprzewidywalnych warunkach
 opisać sposób przeciwdziałania związanych z wykonywaniem
problemom w zespole realizującym zadań zawodowych
zadania
 reagować elastycznie na
 opisać techniki rozwiązywania nieprzewidywalne sytuacje
problemów
 wskazać, na wybranym przykładzie, rozwiązywania problemów
metody i techniki rozwiązywania związanych z wykonywaniem
problemu zadań zawodowych
 określić przepisy regulujące zadania i  wyjaśnić znaczenie zmiany w
obowiązki pracowników związanych z życiu człowieka
prowadzeniem i bezpieczeństwem
 podejmować inicjatywę w
ruchu kolejowego
nietypowej sytuacji
 wskazać zadania pracowników
 planować i realizować nowe
prowadzących ruch na stacjach i
zadania
szlakach kolejowych
98
 wskazać zadania pracowników  omówić zasady bezpieczeństwa
prowadzących pracę manewrową podczas wykonywania pracy
manewrowej
 określić zadania pracowników
związanych z bezpieczeństwem ruchu
kolejowego
 wskazać przepisy związane
z prowadzeniem manewrów
 scharakteryzować sposoby
wykonywania pracy manewrowej
 przestrzegać zasad prowadzenia
pracy manewrowej
 wskazać maksymalne prędkości jazdy
manewrowej
 nadawać sygnały przekazywane
 odczytać sygnały przekazywane
 stosować zasady bezpieczeństwa
podczas wykonywania pracy manewrowej
6. Regulaminy pracy  określić zasady sporządzania  omówić informacje zawarte w Klasa III
regulaminów technicznych stacji i bocznic instrukcjach kolejowych
dotyczących sporządzania
 wymienić usługi świadczone przez
regulaminów technicznych stacji i
zarządcę infrastruktury związane z
bocznic
udostępnianiem infrastruktury kolejowej
 interpretować zapisy instrukcji
branżowych w celu prawidłowego
prowadzenia ruchu pociągów
Razem
99
Warunkiem osiągania zależnych efektów kształcenia w zakresie przedmiotu Odprawa pociągów na stacji jest opracowanie dla danego zawodu procedur, a w
tym:
dla ucznia.
Metody nauczania:
Dla przedmiotu Odprawa pociągów na stacji, który jest przedmiotem o charakterze praktycznym, zaleca się stosowanie metod nauczania o charakterze
100
1) pokaz;
3) opis;
Pracownia, w której będą prowadzone lekcje w ramach przedmiotu Odprawa pociągów na stacji wyposażona w: komputery z dostępem do sieci, projektor
multimedialny, tablicę białą, suchościerną wraz z kolorowymi pisakami, urządzenia, materiały wizualne (np. filmy, fotografie) dotyczące odprawy pociągów,
instrukcje, normy i procedury dotyczące odprawy pociągów, schematy, plansze, prezentacje dotyczące odprawy pociągów na stacjach.
Formy organizacyjne
Lekcje powinny być prowadzone z wykorzystaniem różnych form organizacyjnych: indywidualnie i zespołowo. W przypadku przedmiotu Odprawa pociągów na
stacji liczba kształconych w grupie nie powinna przekraczać 32 osób. Istotną kwestią w kształceniu zawodowym jest indywidualizacja pracy w kierunku
101

5) testy mieszane.
Zaleca się systematyczne ocenianie postępów ucznia oraz bieżące korygowanie wykonywanych ćwiczeń praktycznych. Przy ocenie osiągnięć uczniów,
należy zwrócić uwagę na umiejętność korzystania z dokumentacji technicznej, katalogów, instrukcji kolejowych oraz norm.
Podczas realizacji procesu ewaluacji przedmiotu o charakterze praktycznym, jakim jest Odprawa pociągów na stacji, zaleca się stosowanie głównie metod
jakościowych (wywiad, obserwacja) oraz w mniejszym stopniu ilościowych (ankiety). W trakcie badań ewaluacyjnych powinno się zastosować kilka metod
badawczych.
W przypadku przedmiotu Odprawa pociągów na stacji kolei jedną z ważnych metod jest samoocena nauczyciela, który w ramach ewaluacji przedmiotu
grupy osób, a nawet do poszczególnych uczniów. Powinien też dokonać oceny posiadanych materiałów dydaktycznych: instrukcji i kart pracy, prezentacji
multimedialnych oraz dostępnych elementów wyposażenia pracowni i sal lekcyjnych, w których prowadzone są lekcje – ze szczególnym uwzględnieniem
Kluczowe umiejętności podlegające ewaluacji w ramach przedmiotu Odprawa pociągów na stacji powinny dotyczyć:
102
1. Obsługiwania taborów kolejowych.
2. Opracowania harmonogramów zestawiania składu pociągu.
3. Posługiwania się rozkładami jazdy.
4. Dokumentowania czasu i miejsca pracy poszczególnych przewoźników.
5. Stosowania techniki wykonywania manewrów.
103
TECHNIKA RUCHU KOLEJOWEGO
Cele ogólne
1. Prowadzenie ruchu pociągu na stacji i na szlaku.
2. Prowadzenie ruchu pociągów podczas zamknięcia toru.
3. Prowadzenie dokumentacji związanej z prowadzeniem ruchu pociągów.
Cele operacyjne
Uczeń potrafi:
1) opracować organizację ruchu jednotorowego dwukierunkowego po torze czynnym,
2) poprowadzić ruchu jednotorowy dwukierunkowy po torze czynnym,
3) opracować organizację ruchu dwukierunkowego po torze szlaku dwutorowego przy czynnych obu torach,
4) poprowadzić ruch dwukierunkowy po torze szlaku dwutorowego przy czynnych obu torach,
5) opracować organizację ruchu kolejowego w przypadku zamknięcia toru szlakowego,
6) poprowadzić ruch kolejowy w przypadku zamknięcia toru szlakowego,
7) prowadzić dokumentację na stanowisku dyżurnego ruchu pociągów,
8) opracować procedury postępowania w sytuacji zdarzenia kolejowego.
104
MATERIAŁ NAUCZANIA Technika ruchu kolejowego
Dział Tematy jednostek Liczb Wymagania programowe Uwagi o

programowy metodycznych a realizacji
godz.
realizacji
I. Podstawowe 1. Posterunki ruchu  wymienić rodzaje posterunków ruchu  określić przeznaczenie I klasa
wiadomości o  klasyfikować posterunki ruchu poszczególnych posterunków
infrastrukturze  określić zakres wyposażenia posterunków ruchu ruchu
kolejowej  rozpoznać budowle i urządzenia przeznaczone
do prowadzenia ruchu kolejowego
2. Tory i rozjazdy  klasyfikować tory, skrzyżowania i rozjazdy  omówić budowę torów i I klasa
kolejowe rozjazdów
 rozróżnić rodzaje torów i rozjazdów  stosować zasady numeracji
 stosować zasady numeracji torów stacyjnych torów i rozjazdów
i szlakowych
 omówić zasady numeracji rozjazdów
3. Budowa torów  rozpoznać elementy toru, rozjazdów i zamknięć  ocenić na podstawie I klasa
kolejowych, nastawczych przeprowadzonych oględzin
rozjazdów i zamknięć  rozpoznać elementy rozjazdu wymagające stan techniczny toru kolejowego
nastawczych naprawy rozjazdów i zamknięć
 rozpoznać środki przeznaczone do konserwacji nastawczych
rozjazdów  dokonać oceny prawidłowości
 określa czynności związane z konserwacją działania zamknięć nastawczych
rozjazdów  określić terminy wykonywania
obchodów torów ze względu na
sytuację ruchową
4. Sygnalizacja na  odczytać znaczenie sygnałów wskazywanych  zinterpretować wskazania I klasa
kolei przez sygnalizatory, tarcze kształtowe i świetlne sygnalizatorów świetlnych
 nadać komunikaty i sygnały nadawane przez
 zinterpretować sygnały
pracowników za pomocą przyrządów
nadawane przez uprawnionych
105
sygnałowych pracowników kolejowych
 odczytać komunikaty i sygnały nadawane przez
 zinterpretować sygnały
pracowników za pomocą przyborów sygnałowych
nadawane podczas pracy
manewrowej
 odczytać sygnały alarmowe
 rozpoznać oznaczenia sygnałowe stosowane na stosować sygnały nadawane
taborze kolejowym podczas pracy manewrowej
 rozpoznać sygnały nadawane podczas pracy
manewrowej
II. Zasady 5. Prowadzenie  wskazać podstawowe przepisy prawa  przygotować stanowisko pracy
prowadzenia ruchu pociągu na określające zadania i obowiązki pracowników zgodnie z wymaganiami
ruchu stacji i na szlaku zatrudnionych na stanowiskach związanych z ergonomii oraz przepisami
pociągów prowadzeniem i bezpieczeństwem ruchu prawa dotyczącymi
kolejowego bezpieczeństwa i higieny pracy,
 określić zadania pracowników zatrudnionych ochrony przeciwpożarowej i
na stanowiskach związanych z prowadzeniem ochrony środowiska podczas
ruchu na stacjach i szlakach kolejowych planowania i realizacji
 określić zadania pracowników prowadzących przewozów kolejowych
pracę manewrową
 określić zadania pracowników zatrudnionych pracy zgodnie z wymaganiami
na stanowiskach związanych z ergonomii oraz przepisami
bezpieczeństwem ruchu kolejowego prawa dotyczącymi
 wskazać wymagania dotyczące ergonomii bezpieczeństwa i higieny pracy,
pracy ochrony przeciwpożarowej i
 rozróżnić rodzaje znaków bezpieczeństwa i ochrony środowiska przy
alarmów planowaniu i realizacji
 rozpoznać rodzaje środków ochrony przewozów kolejowych
indywidualnej i zbiorowej
 stosować środki ochrony indywidualnej oraz  dobierać środki ochrony
środków ochrony zbiorowej odpowiednio do indywidualnej i zbiorowej do
zagrożenia istniejącego w miejscu wykonania zadania
wykonywanej pracy zawodowego przy organizacji i
prowadzeniu ruchu pociągów
 obsługiwać środki techniczne ochrony
106
podczas zagrożenia przy wykonywaniu zadań  opisać podstawowe symptomy
zawodowych wskazujące na stany nagłego
 omawiać procedury postępowania w zagrożenia zdrowotnego
przypadku wystąpienia pożaru w pociągu
 prezentować udzielanie
 omawiać procedury postępowania w
pierwszej pomocy w
przypadku wystąpienia pożaru na terenie
nieurazowych stanach nagłego
kolejowym
zagrożenia zdrowotnego, np.
 oceniać sytuację poszkodowanego na
omdlenie, zawał, udar
podstawie analizy objawów obserwowanych u
 prezentować udzielanie
poszkodowanego
pierwszej pomocy w urazowych
 zabezpieczać siebie, poszkodowanego i
stanach nagłego zagrożenia
miejsce wypadku
zdrowotnego, np. krwotok,
 układać poszkodowanego w pozycji zmiażdżenie, amputacja,
bezpiecznej złamanie, oparzenie
 powiadamiać odpowiednie służby
 wskazać oprogramowanie komputerowe  wykonać resuscytację
wspomagające wykonywanie zadań krążeniowo-oddechową na
zawodowych fantomie zgodnie z wytycznymi
 określać funkcje oprogramowania Polskiej Rady Resuscytacji i
komputerowego wspomagającego Europejskiej Rady Resuscytacji
wykonywanie zadań zawodowych  wykorzystać oprogramowanie
 stosować zasady prowadzenia ruchu dla komputerowe w pracach
szlaku jednotorowego i dwutorowego biurowych
 wprowadzać i odwołać telefoniczne
zapowiadanie pociągów i inne obostrzenia  interpretować zapisy instrukcji
branżowych w celu
 komunikować się z pracownikami w ustalony
prawidłowego prowadzenia
procedurami sposób w celu prowadzenia
ruchu pociągów
ruchu kolejowego
 stosować procedury obowiązujące w sytuacji  przygotować drogę przebiegu
konieczności zatrzymania pociągu lub pociągu
przepuszczenia innego pociągu
 zabezpieczać drogę pociągu
nieprzewidzianego w rozkładzie jazdy
 prowadzić ruch pociągów na szlaku bez
blokady liniowej, z wykorzystaniem blokady
107
liniowej i telefonicznego zapowiadania
pociągów, na odcinkach zdalnego
prowadzenia ruchu oraz z wykorzystaniem
systemu ERTMS/ETCS
 stosować zasady prowadzenia ruchu
pojazdów pomocniczych
 stosować zasady prowadzenia ruchu
pociągów z zastosowaniem trakcji
wielokrotnej
 obserwować wjazd, przejazd, wyjazd i drogę
przebiegu pociągu
6. Prowadzenie  rozpoznawać sytuację ruchową, w czasie której  analizować zapisy instrukcji II klasa
ruchu podczas należy zamknąć tor branżowych w celu prawidłowego
III klasa
zamknięcia toru  stosować zasady zamknięcia i otwarcia toru prowadzenia ruchu pociągów
stacyjnego i szlakowego
 osygnalizować zamknięty tor stacyjny lub
szlakowy
 stosować zasady prowadzenia ruchu po torze
czynnym w przypadku zamknięcia toru
sąsiedniego
 zastosować zasady prowadzenia ruchu po torze
zamkniętym
 rozróżnić środki pomocnicze
 dobrać środki pomocnicze w celu zabezpieczenia
ruchu pociągów
 wykorzystać System Wspomagania Dyżurnego
Ruchu podczas prowadzenia ruchu kolejowego
7. Dokumentacja  wypełnić dokumentację na posterunku ruchu, np.  przekazać informacje za pomocą III klasa
związana z dziennik ruchu, książkę przebiegów, kontrolkę Systemu Elektronicznej Rejestracji
prowadzeniem zajętości torów stacyjnych, dziennik telefoniczny, Wydawania Ostrzeżeń
ruchu pociągów dziennik pracy dróżnika przejazdowego, książkę  odbierać informacje za pomocą
kontroli urządzeń sterowania ruchem kolejowym, Systemu Elektronicznej Rejestracji
108
dziennik oględzin rozjazdów Wydawania Ostrzeżeń
 rozróżnia rozkazy pisemne
 wypełnić rozkazy pisemne
 określić zakres stosowania poszczególnych
rozkazów pisemnych
 dobrać rodzaj rozkazu do treści przekazywanej
informacji lub polecenia
 wypełnić rozkazy pisemne stosownie do sytuacji
ruchowej
 przekazać rozkazy pisemne pracownikom
w formie pisemnej i za pomocą środków
łączności
 formułować zawiadomienia o wprowadzeniu i
odwołaniu obostrzeń
III. Zasady 8. Procedury  wskazać przepisy prawa określające  definiować pojęcia związane ze
postępowania postępowania postępowanie w przypadku zdarzenia kolejowego zdarzeniami kolejowymi
w sytuacji w sytuacji  klasyfikować zdarzenia kolejowe
 rozróżnić procedury postępowania
zdarzenia zdarzenia  opisać sposób powiadamiania służb ratunkowych
w przypadku zdarzeń kolejowych
kolejowych kolejowego oraz przełożonych o zaistnieniu zdarzenia
kolejowego  stosować instrukcje o
postępowaniu w sprawach
 określić zakres obowiązków pracowników
wypadków i incydentów
kolejowych w przypadku powstania zdarzenia
w transporcie kolejowym i
procedurę SMS (np.PW03)
„Postępowanie w przypadku
zdarzeń kolejowych”
9. Postępowanie w  formułować treść telefonogramów alarmowych  stosować instrukcje o
sytuacji zdarzenia postępowaniu w sprawach
 omawiać procedury postępowania w przypadku
kolejowego wypadków i incydentów w
wystąpienia pożaru w pociągu
transporcie kolejowym i
 omawiać procedury postępowania w przypadku procedurę SMS (np.PW03)
„Postępowanie w przypadku
109
wystąpienia pożaru na terenie kolejowym zdarzeń kolejowych
 formułować treść telefonogramów alarmowych  opisać sposób powiadamiania
służb ratunkowych oraz
 omówić zasady wykonywania telefonów
przełożonych o zaistnieniu
alarmowych
zdarzenia kolejowego
 wykonać telefon alarmowy
 rozróżniać procedury
 rozpoznać sygnały alarmowe postępowania w przypadku
zdarzeń kolejowych
 stosować zasady przekazywania
 rozpoznać sprzęt gaśniczy ostrzeżeń dotyczących
 obsłużyć podręczny sprzęt gaśniczy zagrożenia bezpieczeństwa
ruchu
 rozpoznać środki ochrony indywidualnej i
zbiorowej  kierować akcją ratunkową do
chwili przyjazdów służb
 stosować zasady udzielania pierwszej pomocy ratunkowych
poszkodowanym w wypadkach przy pracy oraz w
stanach zagrożenia zdrowia i życia  omówić zastosowanie sprzętu
gaśniczego
 oceniać sytuację poszkodowanego na podstawie
analizy objawów obserwowanych u  ocenić stan zagrożenia zdrowia i
poszkodowanego życia poszkodowanego
 zabezpieczać siebie, poszkodowanego i miejsce  omówić podstawowe symptomy

wypadku wskazujące na stany nagłego
zagrożenia zdrowotnego
 układać poszkodowanego w pozycji bezpiecznej  prezentować udzielanie
 powiadamiać odpowiednie służby pierwszej pomocy w urazowych
stanach nagłego zagrożenia
 stosować zasady kultury osobistej i ogólnie zdrowotnego, np. krwotok,
przyjęte normy zachowania w środowisku pracy zmiażdżenie, amputacja,
 przyjąć odpowiedzialność za powierzone złamanie, oparzenie
informacje zawodowe  prezentować udzielanie
pierwszej pomocy w
 respektować zasady dotyczące przestrzegania nieurazowych stanach nagłego
110
tajemnicy związanej z wykonywanym zawodem i zagrożenia zdrowotnego, np.
miejscem pracy omdlenie, zawał, udar
 wykonać resuscytację
 wyjaśniać, na czym polega zachowanie etyczne
krążeniowo-oddechową na
w zawodzie
fantomie zgodnie z wytycznymi
 wskazać przykłady zachowań etycznych w Polskiej Rady Resuscytacji i
zawodzie Europejskiej Rady Resuscytacji
 omawiać czynności realizowane w ramach czasu
pracy
 określać czas realizacji zadań
 realizować działania w wyznaczonym czasie
 monitorować realizację zaplanowanych działań
 dokonać modyfikacji zaplanowanych działań
 dokonać samooceny wykonanej pracy
 przewidzieć skutki podejmowanych działań, w
tym prawne
 wykazać świadomość odpowiedzialności za
wykonywaną pracę
 oceniać podejmowane działania
 przewidzieć konsekwencje niewłaściwego
wykonywania czynności zawodowych na
stanowisku pracy, w tym posługiwania się
niebezpiecznymi substancjami i niewłaściwą
eksploatacją maszyn i urządzeń na stanowisku
pracy
 rozpoznać źródła stresu podczas wykonywania
zadań zawodowych
 wybierać techniki radzenia sobie ze stresem
111
odpowiednio do sytuacji
 wskazać najczęstsze przyczyny sytuacji
stresowych w pracy zawodowej
 przedstawiać różne formy zachowań
asertywnych, jako sposobów radzenia sobie ze
stresem
 wyrażać swoje emocje, uczucia i poglądy zgodnie
z ogólnie przyjętymi normami i zasadami
współżycia społecznego
 rozróżniać techniki rozwiązywania konfliktów
związanych z wykonywaniem zadań zawodowych
 określać skutki stresu
 określać zakres umiejętności i kompetencji
niezbędnych do wykonywania zawodu
 analizować własne kompetencje
 wyznaczać własne cele rozwoju zawodowego
 planować drogę rozwoju zawodowego
 wskazać możliwości podnoszenia kompetencji
zawodowych, osobistych i społecznych
 identyfikować sygnały werbalne i niewerbalne
 stosować aktywne metody słuchania
 prowadzić dyskusje
 udzielać informacji zwrotnej
 opisywać sposób przeciwdziałania problemom w
zespole realizującym zadania
 opisywać techniki rozwiązywania problemów
112
 wskazać, na wybranym przykładzie, metody i
techniki rozwiązywania problemu
 pracować w zespole, ponosząc odpowiedzialność
za wspólnie realizowane zadania
 przestrzegać podziału ról, zadań i
odpowiedzialności w zespole
 angażować się w realizację wspólnych działań
zespołu
 modyfikować sposób zachowania, uwzględniając
stanowisko wypracowane wspólnie z innymi
członkami zespołu
 określać strukturę grupy
 przygotować zadania zespołu do realizacji
 planować realizację zadań zapobiegających
zagrożeniom bezpieczeństwa i ochrony zdrowia
 określać czas potrzebny na realizację
określonego zadania
 komunikować się ze współpracownikami
 wskazać wzorce prawidłowej współpracy w
grupie
 przydzielać zadania członkom zespołu zgodnie z
harmonogramem planowanych prac
 oceniać przydatność poszczególnych członków
 rozdzielać zadania według umiejętności i
kompetencji członków zespołu
 ustalać kolejność wykonywania zadań zgodnie z
113
harmonogramem prac
 formułować zasady wzajemnej pomocy
 koordynować realizację zadań zapobiegających
zagrożeniom bezpieczeństwa i ochrony zdrowia
 wydać dyspozycje osobom wykonującym
poszczególne zadania
 monitorować proces wykonywania zadań
 opracować dokumentację dotyczącą realizacji
zadania według przyjętych standardów
 kontrolować efekty pracy zespołu
 oceniać pracę poszczególnych członków zespołu
w zakresie zgodności z warunkami technicznymi
odbioru prac
 udzielać wskazówek w celu prawidłowego
 dokonać analizy rozwiązań technicznych i
organizacyjnych warunków i jakości pracy
 proponować rozwiązania techniczne i
organizacyjne mające na celu poprawę warunków
i jakości pracy
Razem
Warunkiem osiągania zależnych efektów kształcenia w zakresie przedmiotu Technika ruchu kolejowego jest opracowanie dla danego zawodu procedur, a w
tym:
114
dla ucznia.
Metody nauczania:
Dla przedmiotu Technika ruchu kolejowego, który jest przedmiotem o charakterze praktycznym, zaleca się stosowanie metod nauczania o charakterze
1) pokaz;
W tematach wprowadzających do nowych zagadnień zaleca się stosowanie metod podających, np.
3) opis;
115
Pracownia, w której będą prowadzone lekcje w ramach przedmiotu Odprawa pociągów na stacji wyposażona w: komputery z dostępem do sieci i
zainstalowanym programem symulacyjnym do prowadzenia ruchu kolejowego, projektor multimedialny, tablicę białą, suchościerną wraz z kolorowymi
pisakami, urządzenia, materiały wizualne (np. filmy, fotografie) dotyczące prowadzenia ruchu kolejowego, instrukcje, normy i procedury dotyczące odprawy
pociągów, schematy, plansze, prezentacje dotyczące prowadzenia ruchu kolejowego, dokumentacja posterunków ruchu (w tym czyste druki do
samodzielnego wypełnienia przez uczniów).
Formy organizacyjne
Lekcje powinny być prowadzone z wykorzystaniem różnych form organizacyjnych: indywidualnie i zespołowo. W przypadku przedmiotu Technika ruchu
kolejowego liczba kształconych w grupie nie powinna przekraczać 32 osób. Istotną kwestią w kształceniu zawodowym jest indywidualizacja pracy w kierunku
5) testy mieszane,
116
6) zadania praktyczne, polegające na wypełnianiu dokumentacji związanej z prowadzeniem ruchu kolejowego.
Zaleca się systematyczne ocenianie postępów ucznia oraz bieżące korygowanie wykonywanych ćwiczeń praktycznych. Przy ocenie osiągnięć uczniów należy
zwrócić uwagę na umiejętność korzystania z dokumentacji technicznej, dokumentacji posterunków ruchu, instrukcji kolejowych oraz norm, a także z
oprogramowania do prowadzenia ruchu kolejowego.
Podczas realizacji procesu ewaluacji przedmiotu o charakterze praktycznym, jakim jest Technika ruchu kolejowego, zaleca się stosowanie głównie metod
badawczych.
W przypadku przedmiotu Technika ruchu kolejowego jedną z ważnych metod jest samoocena nauczyciela, który w ramach ewaluacji przedmiotu powinien
ocenić jakość przygotowanych przez siebie treści nauczania, środków dydaktycznych i metod nauczania, ćwiczeń oraz ich dobór do nauczanej grupy osób, a
nawet do poszczególnych uczniów. Powinien też dokonać oceny posiadanych materiałów dydaktycznych: instrukcji i kart pracy, prezentacji multimedialnych,
oraz dostępnych elementów wyposażenia pracowni i sal lekcyjnych, w których prowadzone są lekcje – ze szczególnym uwzględnieniem rozwoju i postępu
technologicznego w branży kolejowej.
Kluczowe umiejętności podlegające ewaluacji w ramach przedmiotu Technika ruchu kolejowego powinny dotyczyć nabycia praktycznych umiejętności
prowadzenia:
1) ruchu pociągu na stacji i na szlaku;

2) ruchu pociągów podczas zamknięcia tor;
3) dokumentacji związanej z prowadzeniem ruchu pociągów.
117
EKSPLOATACJA HANDLOWA KOLEI
Cele ogólne
1. Poznanie przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji handlowej kolei.
2. Poznanie gospodarki i zasad dysponowania wagonami kolejowymi.
3. Poznanie zasad eksploatacji handlowej taboru.
4. Poznanie zasad przewozu ładunków i osób.
5. Poznanie dokumentacji przewozowej w przewozie ładunków i osób.
6. Poznanie zadań drużyn pociągowych i planu ich pracy.
Cele operacyjne
Uczeń potrafi:
1) charakteryzować cele i zadania bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji handlowej kolei,
2) rozróżniać akty normatywne związane z bezpieczeństwem i higieną pracy, ochroną środowiska i ochroną przeciwpożarową związaną z eksploatacja
handlową kolei,
3) klasyfikować wagony kolejowe ze względu na rodzaj,
4) opisywać wyposażenie wagonów kolejowych,
5) omawiać zasady utrzymania wagonów i zasady gospodarki wagonami,
6) omawiać zasady planowania zapotrzebowania na wagony,
7) omawiać mierniki przewozów pasażerskich i towarowych,
8) opisywać proces oględzin technicznych i handlowych wagonu,
9) opisywać proces przekazywania i odbioru wagonów w punktach ładunkowych,
10) omawiać czynności zdawczo-odbiorcze przesyłek towarowych,
11) opisywać budowę taryfy przewozowej w przewozie ładunków,
118
12) opisywać budowę taryfy przewozowej w przewozie osób,
13) omawiać dokumentację przewozową ładunków,
14) omawiać dokumentację przewozową osób,
15) omawiać zasady wypełniania dokumentacji przewozowej osób i ładunków,
16) omawiać zakres obowiązków poszczególnych członków drużyny pociągowej,
17) opisywać zakres prac drużyny pociągowej,
18) opisywać dokumenty przewozowe drużyny pociągowej.
MATERIAŁ NAUCZANIA Eksploatacja handlowa kolei

realizacji
I. Bezpieczeństwo i 1. Bezpieczeństwo i  wskazać instytucje bezpieczeństwa  określić skutki oddziaływania Klasa IV
higiena pracy oraz higiena pracy podczas transportu kolejowego: Urząd czynników szkodliwych na
wiadomości wstępne eksploatacji handlowej Transportu Kolejowego, Państwowa organizm człowieka podczas
o eksploatacji kolei Komisja Badania Wypadków eksploatacji handlowej kolei
handlowej kolei Kolejowych, Agencja Kolejowa Unii  scharakteryzować czynniki
Europejskiej szkodliwe w środowisku pracy
 wyjaśnić cele powołania Urzędu podczas eksploatacji handlowej
Transportu Kolejowego, Państwowej kolei
Komisji Badania Wypadków  wskazać zagrożenia związane
Kolejowych, Agencji Kolejowej Unii z występowaniem szkodliwych
Europejskiej czynników w środowisku pracy
 opisać zadania i kompetencje podczas eksploatacji handlowej
Urzędu Transportu Kolejowego, kolei
Państwowej Komisji Badania  zastosować wymagania ergonomii,
119
Wypadków Kolejowych, Agencji bezpieczeństwa i higieny pracy,
Kolejowej Unii Europejskiej ochrony przeciwpożarowej i
 wymienić instytucje i służby ochrony środowiska podczas
działające w zakresie ochrony pracy i organizowania stanowisk pracy
ochrony środowiska podczas eksploatacji handlowej
 rozpoznać zadania i uprawnienia kolei
instytucji i służb działających w  zastosować wymagania ergonomii,
zakresie ochrony pracy i ochrony bezpieczeństwa i higieny pracy,
środowiska ochrony przeciwpożarowej
 wskazać przepisy prawa dotyczące i ochrony środowiska podczas
ochrony przeciwpożarowej i ochrony organizowania stanowisk pracy
środowiska  ocenić organizację stanowiska
 stosować przepisy prawa dotyczące pracy zgodnie z wymaganiami
ochrony przeciwpożarowej i ochrony ergonomii, przepisami
środowiska bezpieczeństwa i higieny pracy,
 wskazać czynniki szkodliwe w ochrony przeciwpożarowej
środowisku pracy i ochrony środowiska przy
 identyfikować czynniki szkodliwe w planowaniu i realizacji przewozów
środowisku pracy kolejowych
 wskazać zagrożenia związane z  obsługiwać środki techniczne
występowaniem szkodliwych ochrony podczas zagrożenia przy
czynników w środowisku pracy wykonywaniu zadań zawodowych
 wskazać wymagania dotyczące
ergonomii pracy
 rozróżnić rodzaje znaków
bezpieczeństwa i alarmów
 przygotować stanowisko pracy
zgodnie z wymaganiami ergonomii
oraz przepisami prawa dotyczącymi
bezpieczeństwa i higieny pracy,
środowiska podczas planowania i
realizacji przewozów kolejowych
 ocenia organizację stanowiska pracy
120
zgodnie z wymaganiami ergonomii
oraz przepisami prawa dotyczącymi
środowiska przy planowaniu i
realizacji przewozów kolejowych
 rozpoznaje rodzaje środków ochrony
indywidualnej i zbiorowej
 dobiera środki ochrony indywidualnej
i zbiorowej do wykonania zadania
zawodowego podczas organizacji i
 stosować środki ochrony
indywidualnej oraz zbiorowej
odpowiednio do zagrożenia
istniejącego w miejscu wykonywanej
pracy
 obsłużyć techniczne środki ochrony
w sytuacji zagrożenia podczas
wykonywania zadań zawodowych
pociągu
terenie kolejowym
2. Infrastruktura  rozpoznać elementy infrastruktury  wyjaśnić pojęcia związane z Klasa IV
kolejowa niezbędna kolejowej związaną z eksploatacją infrastrukturą kolejową związaną z
do prowadzenia usług handlową kolei eksploatacją handlową kolei
handlowych
 wymienić rodzaje budowli  omówić przeznaczenie
przeznaczonych do działalności poszczególnych elementów
związanej z eksploatacja handlowa infrastruktury kolejowej związane z
kolei eksploatacją handlową kolei
121
 rozróżnić urządzenia do obsługi  opisać budowę poszczególnych
ładunków na stacjach, bocznicach i elementów infrastruktury kolejowej
ładowniach związane z eksploatacją handlową
kolei
 wymienić budowle służące do
 wyjaśnić funkcje budowli do
obsługi pasażerów i ładunków
obsługi pasażerów
 rozróżnić budowle do obsługi
 wyjaśnić funkcje budowli do
obsługi ładunków
 rozpoznać rodzaje stacji i innych
posterunków kolejowych
 określić przeznaczenie stacji i innych
 określić wyposażenie stacji i innych
3. Kolejowe usługi  wymienić kolejowe usługi  omówić kolejowe usługi transportu Klasa IV
transportowe transportowe krajowego i międzynarodowego
 klasyfikować kolejowe usługi
transportowe
4. Zasady eksploatacji  przedstawić zasady eksploatacji  stosować zasady eksploatacji kolei Klasa IV
handlowej kolei kolei
5. Środki transportu  rozróżnić rodzaje pojazdów  scharakteryzować poszczególne Klasa IV
kolejowego niezbędne kolejowych elementy budowy taboru
do prowadzenia usług  klasyfikować tabor kolejowy kolejowego
kolejowych  rozpoznać poszczególne elementy
budowy taboru kolejowego
 rozpoznać środki transportu
szynowego na podstawie
oznakowania
 określić przeznaczenie
eksploatacyjne pojazdów kolejowych
 wskazywać przeznaczenie taboru
kolejowego pod kątem
122
poszczególnych usług
przewozowych
II. Wagon kolejowy – 6. Klasyfikacja  sklasyfikować wagony kolejowe pod  scharakteryzować poszczególne Klasa IV
zasady gospodarki i wagonów kolejowych kątem przydatności do przewozów wagony kolejowe pod kątem
dysponowania poszczególnych ładunków przydatności do przewozów
poszczególnych ładunków
7. Oznakowanie  rozpoznać oznaczenia na taborze  scharakteryzować oznaczenia na Klasa IV
taboru kolejowego kolejowym w zakresie identyfikatora taborze kolejowym w zakresie
literowego państwa rejestracji identyfikatora literowego państwa
pojazdu rejestracji pojazdu
 rozpoznać oznaczenia na taborze  scharakteryzować oznaczenia na
kolejowym w zakresie identyfikatora taborze kolejowym w zakresie
literowego dysponenta pojazdu identyfikatora literowego
 rozpoznać oznaczenia na taborze dysponenta pojazdu
kolejowym w zakresie europejskiego  scharakteryzować oznaczenia na
numer pojazdu taborze kolejowym w zakresie
 rozpoznać oznaczenia na taborze europejskiego numer pojazdu
kolejowym w zakresie oznaczenia  scharakteryzować oznaczenia na
literowego charakterystyki taborze kolejowym w zakresie
technicznej pojazdu oznaczenia literowego
 stosować system znakowania taboru charakterystyki technicznej
kolejowego pojazdu
8. Świadectwa  rozpoznać oznaczenia na taborze  omówić przepisy regulujące Klasa IV

dopuszczenia i kolejowym określające dopuszczenie dopuszczenie wagonu do
eksploatacji pojazdów pojazdów kolejowych do przewozów krajowych
kolejowych wykonywania pracy i międzynarodowych
 rozpoznać przepisy określające  omówić elementy oznaczenia
warunki dopuszczenia taboru do wagonów
wykonywania przewozów kolejowych  zastosować system znakowania
taboru kolejowego – wagonów
kolejowych
123
9. Wyposażenie  rozróżnić wyposażenie wagonów  opisać wyposażenie wagonów Klasa IV
wagonów, typy i pasażerskich pasażerskich
ładowność wagonów  rozróżnić wyposażenie wagonów  określić funkcje wagonów
towarowych pasażerskich
 określić funkcje wagonów
towarowych
 opisać wyposażenie wagonów
towarowych
 dobrać typ wagonu kolejowego w
zależności od rodzaju i masy
przewożonego ładunku
10. Utrzymanie  rozróżnić poziomy utrzymania  omówić System Zarządzania Klasa IV
wagonów wagonów Utrzymaniem Pojazdów
 rozpoznać dokumentację związaną Kolejowych (MMS)
z wyłączeniem i włączeniem
wagonów do eksploatacji
 rozpoznać dokumentację związaną
z przekazywaniem wagonów do i z
napraw
 rozpoznać założenia Systemu
Zarządzania Utrzymaniem Pojazdów
Kolejowych (MMS)
11. Zasady  rozpoznać zasady gospodarki  omówić zasady gospodarki Klasa IV
gospodarki wagonami wagonami wagonami
13. Zasady  rozpoznać zasady sporządzania  analizować zamówienia na wagony Klasa IV
planowania zapotrzebowania na wagony pasażerskie i towarowe
zapotrzebowania na pasażerskie i towarowe  omówić zasady ustalania ilostanów
wagony  rozpoznać zasady sporządzania wagonów pasażerskich
plany efektywnego wykorzystywania i towarowych
wagonów  omówić System Zarządzania
Utrzymaniem Pojazdów
Kolejowych (MMS)
124
III. Eksploatacja 14. Charakterystyka  rozróżniać mierniki przewozów  scharakteryzować mierniki Klasa V
handlowa taboru mierników pasażerskich i towarowych przewozów pasażerskich i
przewozowych  rozpoznawać zasady planowania towarowych
obiegu i obrotu pojazdu trakcyjnego  omówić zasady planowania obiegu
i obrotu pojazdu trakcyjnego
15. Oględziny  rozróżniać rodzaje hamulców  omówić zakres wykonywania Klasa V
techniczne i handlowe stosowanych w pojazdach czynności podczas oględzin
pociągu kolejowych technicznych składu pociągu
 przedstawić budowę i zasadę  omówić zakres wykonywania
działania hamulców w pojazdach czynności podczas oględzin
kolejowych handlowych składu pociągu
 objaśnić obsługę hamulców  określić sposoby nastawiania
pojazdów szynowych hamulców pojazdów szynowych ze
 rozróżnić systemy zespolonego względu na masę hamującą
hamulca pojazdów kolejowych pociągu
 rozpoznać elementy hamulca  omówić zasady obliczania masy
zespolonego hamującej pociągu
 dobrać sposób hamowania pociągu
 omówić zasady przeprowadzania
do warunków jazdy
uproszczonej i szczegółowej próby
 sprawdzić i spisać na gruncie skład hamulców w taborze kolejowym
zestawionego pociągu
 rozpoznać zakres wykonywania  objaśnić zakres oględzin pociągów
czynności podczas oględzin pasażerskich i towarowych,
technicznych składu pociągu komunikacji krajowej i
 rozpoznać zakres wykonywania międzynarodowej
czynności podczas oględzin  wskazać postępowanie rewidenta
handlowych składu pociągu z wagonami uszkodzonymi i
 określić obowiązki rewidenta wagonami z przesyłkami
podczas oględzin wagonów i nadzwyczajnymi
składów pociągów, przybywających
i odjeżdżających ze stacji
16. Przekazywanie i  rozpoznać elementy planu obsługi  opisać zasady sprawdzania planu Klasa V
odbiór wagonów w
125
punktach punktów ładunkowych obsługi punktów ładunkowych
ładunkowych  wymienić dokumenty związane z  opisać zasady wypełniania
obsługą punktów ładunkowych dokumentów związanych
 rozróżnia dokumenty dotyczące z podstawieniem wagonów na
przekazania lub odbioru wagonów w punkty ładunkowe
punkcie ładunkowym  opisać zasady sprawdzania
dokumentów dotyczących
 określić na czym polega zachowanie
przekazania/odbioru wagonów na
etyczne w danym zawodzie
punkcie ładunkowym
etycznych w danym zawodzie  scharakteryzować zasady etykiety
 określić zasady rzetelności i w komunikacji z przełożonym i ze
lojalności współpracownikami w codziennych
 określić zasady etyczne i prawne, kontaktach i w sieci
związane z ochroną własności  opisać techniki organizacji czasu
intelektualnej i ochroną danych pracy
 określić czas realizacji zadania
 realizować zadania w wyznaczonym  zaplanować działania zgodnie z
czasie możliwościami ich realizacji
 wskazać obszary odpowiedzialności  dokonać analizy i oceny
prawnej za podejmowane działania podejmowanych działań
 określić przyczyny i skutki  ocenić przypadki naruszania norm
ryzykownych zachowań i procedur postępowania
 określić swoje słabe i mocne strony  analizować rezultaty działań
 wskazać konsekwencje wytyczonych
działań
IV. Przewóz ładunków 17. Zasady  rozpoznać procedurę czynności  omówić procedurę czynności Klasa V
i osób oraz przyjmowania i zdawczo-odbiorczych związanych z zdawczo-odbiorczych związanych
dokumentacja wydawania przesyłek przyjęciem przesyłek do przewozu z przyjęciem przesyłek do
przewozowa  rozpoznać procedurę czynności przewozu
zdawczo-odbiorczych związanych z  omówić procedurę czynności
wydaniem przesyłek zdawczo-odbiorczych związanych
126
 sklasyfikować towary niebezpieczne z wydaniem przesyłek
 wymienić zasady przewozu towarów  określić postępowanie w razie
wysokiego ryzyka wystąpienia sytuacji awaryjnej
 rozpoznać zagrożenia związane z podczas przewozu materiałów
przewozem materiałów niebezpiecznych
niebezpiecznych na podstawie  wyliczyć zasady przewozu
nalepek ostrzegawczych przesyłek wojskowych
umieszczonych na wagonach
 zastosować procedury związane z
przekazaniem i przyjęciem wagonów
przed rozpoczęciem i po
zakończeniu czynności ładunkowych
 określić sposób załadowania i
zabezpieczenia przesyłki
 przyjąć i wydać ładunki
18. Organizacja  wskazać instrukcje, taryfy, uchwały  analizować informacje zawarte w Klasa V
przewozu ładunków i i zarządzenia obowiązujące na kolei regulaminach, instrukcjach,
przesyłek w zakresie organizacji przewozu taryfach, uchwałach
ładunków i zarządzeniach obowiązujących
 wyszukać i rozpoznawać informacje na kolei w zakresie organizacji
zawarte w regulaminach, przewozu ładunków
instrukcjach, taryfach, uchwałach  zastosować informacje zawarte w
i zarządzeniach obowiązujących na regulaminach, instrukcjach,
kolei w zakresie organizacji taryfach, uchwałach
przewozu ładunków i zarządzeniach obowiązujących
na kolei w zakresie organizacji
 określić znaczenie tajemnicy
przewozu ładunków
służbowej
 określić konsekwencje
nieprzestrzegania tajemnicy
127
zawodowej
19. Organizacja  wskazać instrukcje, taryfy, uchwały  analizować informacje zawarte w Klasa V
przewozu osób i zarządzenia obowiązujące na kolei regulaminach, instrukcjach,
w zakresie organizacji przewozu taryfach, uchwałach
osób i zarządzeniach obowiązujących
 wyszukać i rozpoznać informacje na kolei w zakresie organizacji
zawarte w regulaminach, przewozu osób
instrukcjach, taryfach, uchwałach  stosować informacje zawarte w
i zarządzeniach obowiązujących na regulaminach, instrukcjach,
kolei w zakresie organizacji taryfach, uchwałach
przewozu osób i zarządzeniach obowiązujących
na kolei w zakresie organizacji
przewozu osób
służbowej
zawodowej
 wskazać wpływ postępu
technicznego na doskonalenie
jakości usług przewozowych osób
20. Zasady  rozpoznać rodzaje dokumentów  opisać rodzaje dokumentów Klasa V
prowadzenia przewozowych ładunków przewozowych ładunków
dokumentacji  wskazać dane jakie musza znaleźć
 omówić zawartość listu
przewozowej się w dokumentach przewozowych
przewozowego
ładunków ładunków
 oblicza czas pozostawiania wagonu  pozyskać dane jakie muszą
towarowego w dyspozycji klienta znaleźć się w dokumentach
 ewidencjonować czas pozostawiania przewozowych ładunków
wagonów towarowych w dyspozycji
128
klienta na wykazie należności  opisać techniki organizacji czasu
 przygotować dokumenty do pracy
przekazania drużynie pociągowej
 zaplanować działania zgodnie z
 kompletować dokumenty
możliwościami ich realizacji
przewozowe
służbowej w zakresie dokumentacji
zawodowej w zakresie dokumentacji
 realizować zadania w wyznaczonym
czasie
 wskazać obszary odpowiedzialności
prawnej za podejmowane działania
 określić przyczyny i skutki
ryzykownych zachowań
 określić swoje słabe i mocne strony
21. Zasady  rozpoznać rodzaje dokumentów  opisać rodzaje dokumentów Klasa V
prowadzenia przewozowych osób przewozowych osób
dokumentacji  wskazać dane jakie musza znaleźć
 omówić zawartość biletu
przewozowej osób się w dokumentach przewozowych
osób  pozyskać dane jakie muszą
 przygotować dokumenty do znaleźć się w dokumentach
przekazania drużynie pociągowej przewozowych osób
 kompletować dokumenty
129
przewozowe pracy
zawodowej w zakresie dokumentacji
czasie
 określić swoje słabe i mocne strony
20. Potoki osób i  rozpoznać czym jest potok ładunków  opisać potoki osób i ładunków Klasa V
ładunków  rozpoznać czym jest potok osób
 opisać techniki twórczego
 rozpoznać zasady obliczania
potoków ładunków i osób
 uzasadnić, że konflikt w grupie
może wynikać z różnych przyczyn
(sprzeczne interesy, inne cele)
 zaplanować działania zespołu
 monitorować pracę zespołu
 zastosować zasady współdziałania w poszczególnych członków zespołu
zespole oraz postępowania do wykonania zadania
ukierunkowanego na jakość działań
 rozpoznać jakie role w grupie pełnią  przewidzieć skutki niewłaściwego
poszczególni członkowie zespołu doboru osób do zadań
130
 wskazać wpływ postępu  rozdzielić zadania według
technicznego na doskonalenie umiejętności i kompetencji
jakości usług członków zespołu
 wyjaśnić znaczenie normalizacji w
swojej branży zawodowej
stanowiska pracy
V. Praca drużyny 21. Pracownicy drużyn  rozróżnić pracowników drużyny  opisać zadania poszczególnych Klasa V
pociągowej pociągowych pociągowej pracowników drużyn pociągowych
 rozróżnić zadania poszczególnych
 opisać wyposażenie pracowników
pracowników drużyn pociągowych
drużyn pociągowych
 rozróżnić wyposażenie pracowników
drużyn pociągowych
22. Plan pracy drużyn  określić normy czasu pracy  interpretować grafiki dyżurów Klasa V
pociągowych poszczególnych grup pracowników pracowników
zatrudnionych na kolei  opisać zasady sporządzania
 zaplanować działania zespołu grafików dyżurów pracowników
 określić czas realizacji zadania  monitorować pracę zespołu
 ocenić przydatność poszczególnych  zastosować zasady współdziałania
członków zespołu do wykonania w zespole oraz postępowania
zadania ukierunkowanego na jakość
 rozpoznać jakie role w grupie pełnią działań
poszczególni członkowie zespołu
 przewidzieć skutki niewłaściwego
 rozdzielić zadania według doboru osób do zadań
umiejętności i kompetencji członków  udzielić motywującej informacji
zespołu zwrotnej członkom zespołu
 opisać podstawowe systemy  wymienić umiejętności i
motywacji na zajmowanym kompetencje niezbędne do
stanowisku wykonywania zadań członków
 wyznaczyć sobie cele rozwojowe drużyn pociągowych
 określić możliwą dalszą ścieżkę
131
rozwoju i awansu zawodowego  analizować własne kompetencje
 określić zmiany zachodzące w  podjąć nowe wyzwania
branży
 wykazać się otwartością na zmiany
w zakresie stosowanych metod i
technik pracy
23. Zasady  rozpoznać dokumenty, które należy  omówić zasady przygotowania Klasa V
prowadzenia przekazać drużynie pociągowej dokumentacji przekazywanej
dokumentacji przekazania drużynie pociągowej
 zastosować przepisy prawa
przewozowej drużyn
dotyczące dokumentacji  omówić zasady kompletowania
pociągowych
eksploatacyjnej środków transportu dokumentów przewozowych
szynowego
 omówić zasady przekazywania
 opisać zasady wypełniania
dokumentów przewozowych
dokumentacji eksploatacyjnej
przekazywanych drużynie
środków transportu szynowego
pociągowej
 rozpoznać zasady prowadzenia
dokumentacji związanej z pracą  wypełnić dokumentację
maszynisty eksploatacyjną środków transportu
szynowego
 rozpoznać zasady wypełniania karty  prowadzić dokumentację związaną
próby hamulca z pracą maszynisty
 wypełnić kartę prób hamulca
 przygotować dokumenty do
przekazania drużynie pociągowej
 skompletować dokumenty
przewozowe
 przekazać dokumenty przewozowe
drużynie pociągowej
RAZEM
132
Warunkiem osiągania zależnych efektów kształcenia w zakresie przedmiotu Eksploatacja handlowa kolei jest opracowanie dla danego zawodu procedur, a w
tym:
dla ucznia.
Metody nauczania:
Dla przedmiotu Eksploatacja handlowa kolei, który jest przedmiotem o charakterze teoretycznym, zaleca się stosowanie metod nauczania o charakterze
podającym, eksponującym i problemowym, czyli np.:
133
6) opis;
8) film.
W zakresie poznawania dokumentacji przewozowej towarowej i pasażerskiej oraz dokumentacji przewozowej drużyny trakcyjnej zaleca się przeprowadzenie
ćwiczeń praktycznych z wypełniania takiej dokumentacji.
Pracownia eksploatacji handlowej kolei wyposażona w: stanowisko komputerowe dla nauczyciela podłączone do sieci lokalnej z dostępem do Internetu,
z urządzeniem wielofunkcyjnym i z projektorem multimedialnym, stanowiska komputerowe dla uczniów (jedno stanowisko dla jednego ucznia) podłączone do
sieci lokalnej z dostępem do internetu, oprogramowanie stosowane przez przewoźników kolejowych, wspomagające działalność handlowo-przewozową (na
każdym stanowisku komputerowym), mapy komunikacji kolejowej krajowej i międzynarodowej, taryfy i instrukcje taryfowe kolejowych przewoźników osób,
przesyłek i towarów (jeden komplet dla każdego ucznia), kasy fiskalne (jedna dla każdego ucznia), aktualne instrukcje i przepisy, tablicę białą suchościerną
wraz z kolorowymi pisakami, materiały wizualne (np. filmy, fotografie) dotyczące taboru kolejowego.
Formy organizacyjne
Lekcje powinny być prowadzone z wykorzystaniem różnych form organizacyjnych: indywidualnie i zespołowo. W przypadku przedmiotu eksploatacja
handlowa kolei liczba kształconych w grupie nie powinna przekraczać 32 osób. Istotną kwestią w kształceniu zawodowym jest indywidualizacja pracy w
kierunku potrzeb i możliwości w zakresie, metod, środków oraz form kształcenia. w zakresie wykonywania ćwiczeń z zakresu wypełniania dokumentacji
przewozowej zaleca się podział na zespoły 2-osobowe.

134
6) testy mieszane,
7) zadania praktyczne z wypełniania dokumentacji przewozowej.
Podczas realizacji procesu ewaluacji przedmiotu o charakterze teoretycznym jakim jest Eksploatacja handlowa kolei zaleca się stosowanie głównie metod
W przypadku przedmiotu Eksploatacja handlowa kolei jedną z ważnych metod wydaje się samoocena nauczyciela, który w ramach ewaluacji przedmiotu
grupy osób, a nawet do poszczególnych uczniów. Nauczyciel podczas działań ewaluacyjnych powinien dokonać też oceny posiadanych materiałów
dydaktycznych: aktualności przepisów i instrukcji związanych z eksploatacją handlową kolei, dokumentacji technicznej czy też dostępnych elementów
kolejowej.
aktualną wiedzę.
Kluczowe umiejętności podlegające ewaluacji w ramach przedmiotu Eksploatacja handlowa kolei powinny dotyczyć posiadania wiedzy:
135
1) na temat zasad gospodarki i dysponowania taborem,
2) w zakresie eksploatacji handlowej taboru,
3) na temat przewozu ładunków i osób,
4) na temat dokumentacji przewozowej i umiejętności jej wypełniania,
5) dotyczącej pracy drużyny pociągowej.
DZIAŁALNOŚĆ USŁUGOWA KOLEI
Cele ogólne
1. Poznanie przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w działalności usługowej kolei.

2. Poznanie zakresu usług w transporcie kolejowym.
3. Posługiwanie się rozkładem jazdy.
4. Dobieranie taboru kolejowego do przewozów towarowych i pasażerskich.
5. Obsługiwanie wagonów pasażerskich i towarowych.
6. Poznanie zasad zabezpieczania towaru na wagonach.
7. Organizowanie kolejowych usług transportowych i przewozowych.
8. Prowadzenie działań marketingowych w działalności usługowej kolei.
9. Wypełnianie dokumentacji przewozowej i przejazdowej pasażerskiej i towarowej.
10. Obsługiwanie kasowe pasażerów.
11. Posługiwanie się urządzeniami do sprzedaży biletów.
Cele operacyjne
Uczeń potrafi:
136
1) scharakteryzować cele i zadania bezpieczeństwa i higieny pracy w działalności usługowej kolei,
2) minimalizować czynniki szkodliwe w świadczeniu usług kolejowych i sposoby zapobiegania ich wpływom,
3) wykorzystywać normy, instrukcje i źródła prawa regulujące działalność usługową kolei,
4) dobierać usługi i usługi transportowe,
5) negocjować ceny za usługi transportowe,
6) dobierać tabor do usług transportowych na kolei,
7) odczytywać rozkłady jazdy różnych typów,
8) konstruować rozkłady jazdy,
9) odczytywać informacje z wykresów ruchu pociągów,
10) tworzyć wykresy ruchu pociągów,
11) dobierać tabor do usług przewozu towarów,
12) dobierać tabor do usług przewozu pasażerów,
13) dobierać formy zabezpieczeń do ładunku na wagonie,
14) obsłużyć wagony pasażerskie oraz pasażerów w wagonie,
15) obsłużyć wagony towarowe,
16) stosować instrukcje, normy i przepisy związane z organizacją usług transportu kolejowego,
17) odczytywać informacje z Wykazu Odległości Taryfowych,
18) planować przewóz pasażerów i ładunków po zadanej trasie i na zadanych warunkach,
19) obliczać potoki osób i ładunków,
20) omawiać zakres działalności marketingowej w kolejowych usługach przewozowych,
21) dobierać formy marketingu, promocji i reklamy dla oferowanych usług,
22) dobierać dokumentację przejazdową i przewozową,
23) wypełniać dokumenty przewozowe,
24) wypełniać dokumenty przejazdowe,
25) obliczać opłaty za przewozy pasażerskie i towarowe,
26) obsługiwać urządzenia do wystawienia biletów oraz urządzenia do sprzedaży biletów,
137
27) prowadzić dokumentację kasową,
28) pobierać należności od klientów i rozliczać transakcje.
138
MATERIAŁ NAUCZANIA Działalność usługowa kolei

realizacji
I. Bezpieczeństwo i 1. Bezpieczeństwo i  wymienić czynniki szkodliwe, mające  określić skutki oddziaływania Klasa III
higiena pracy w higiena pracy w wpływ na organizm człowieka w czynników szkodliwych na
działalności usługowej działalności działalności usługowej kolei organizm człowieka w
kolei oraz wiadomości usługowej kolei  wskazać czynniki szkodliwe w działalności usługowej kolei
wstępne środowisku pracy w działalności  minimalizować czynniki szkodliwe
usługowej kolei w środowisku pracy w
 rozpoznać zagrożenia dla zdrowia działalności usługowej kolei
i życia człowieka związane  minimalizować zagrożenia
z wykonywaniem zadań zawodowych w związane z występowaniem
działalności usługowej kolei szkodliwych czynników
 rozpoznać skutki oddziaływania w środowisku pracy w
czynników szkodliwych na organizm działalności usługowej kolei
człowieka w działalności usługowej kolei  zastosować wymagania
 wskazać wymagania dotyczące ergonomii, bezpieczeństwa i
ergonomii pracy w działalności higieny pracy, ochrony
usługowej kolei przeciwpożarowej i ochrony
 rozróżnić rodzaje znaków środowiska podczas
bezpieczeństwa i alarmów w działalności organizowania stanowisk pracy w
usługowej kolei działalności usługowej kolei
 przygotować stanowisko pracy zgodnie  zastosować wymagania
z wymaganiami ergonomii, przepisami ergonomii, bezpieczeństwa i
bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej i ochrony środowiska przeciwpożarowej i ochrony
przy planowaniu i realizacji usług środowiska podczas
kolejowych organizowania stanowisk pracy
 rozpoznać rodzaje środków ochrony
pracy zgodnie z wymaganiami
139
indywidualnej i zbiorowej ergonomii, przepisami
 dobrać środki ochrony indywidualnej
ochrony przeciwpożarowej
i zbiorowej do wykonania zadania
i ochrony środowiska przy
zawodowego w działalności usługowej
planowaniu i realizacji
kolei
przewozów kolejowych
 korzystać ze środków ochrony
 obsługiwać środki techniczne
indywidualnej oraz środków ochrony
ochrony podczas zagrożenia przy
zbiorowej
wykonywaniu zadań zawodowych
pociągu
 zastosować procedury postępowania w
terenie kolejowym
2. Instrukcje, normy i  zastosować normalizację krajową w  podać definicje i cechy normy Klasa III
procedury w zakresie działalności usługowej kolei
działalności  rozróżnić oznaczenie normy
służbowej w działalności
usługowej kolei międzynarodowej, europejskiej i krajowej
usługowej kolei
 korzystać ze źródeł informacji
dotyczących norm i procedur oceny  określić konsekwencje
zgodności nieprzestrzegania tajemnicy
zawodowej
 przyjąć odpowiedzialność za powierzone
 posłużyć się instrukcjami
informacje zawodowe
związanymi z działalnością
 respektować zasady dotyczące usługową kolei
przestrzegania tajemnicy zawodowej  posłużyć się normami i
związanej z usługami procedurami związanymi z
działalnością usługową kolei
II. Usługa 3. Usługa  zdefiniować pojęcie usługi transportowej  omówić cechy usługi Klasa III
transportowa i transportowa  określić cechy usługi transportowej transportowej
infrastruktura  odróżnić usługę przewozową od
 wskazać różnice pomiędzy
niezbędna do transportowej
usługą transportową a
140
świadczenia usług  rozróżnić usługi transportowe przewozową
transportu kolejowego
 podjąć próbę doboru usług
transportowych i przewozowych
do zapotrzebowania
4. Kolejowe usługi  tworzyć ofertę kolejowych krajowych  dobrać usługi przewozowe i Klasa III
transportowe usług transportowych transportowe osób
 tworzyć ofertę kolejowych  dobrać usługi przewozowe i
międzynarodowych usług transportowe towarów
transportowych  dobrać usługi dodatkowe
 dobrać kolejowe usługi transportu
krajowego
 dobrać kolejowe usługi transportu
międzynarodowego
5. Negocjacje cen za  wymienić techniki/metody negocjacji cen  zastosować techniki/metody Klasa III
usługi transportowe negocjacji cen
na kolei  opisać typowe zachowania przy
prowadzeniu negocjacji cen za
usługi transportowe
 przedstawić własny punkt
postrzegania sposobu
rozwiązania problemu
z wykorzystaniem wiedzy z
zakresu negocjacji
 negocjować prostą umowę lub
porozumienie w sprawie usług
6. Infrastruktura  wyjaśnić pojęcia związane z  dobrać poszczególne elementy Klasa III
kolejowa infrastrukturą kolejową infrastruktury kolejowej do
przeznaczona do możliwości świadczenia
 rozpoznać elementy infrastruktury
wykonywania usług poszczególnych usług
kolejowej służącej świadczeniu usług
przewozowych transportowych i przewozowych
141
7. Budynki i budowle  wymienić rodzaje budowli  dobrać rodzaje budowli Klasa III
przeznaczone do przeznaczonych do świadczenia przeznaczonych do świadczenia
realizacji przewozów kolejowych usług przewozowych i kolejowych usług przewozowych i
pasażerskich pozaprzewozowych w zakresie pozaprzewozowych w zakresie
przewozów pasażerskich przewozów pasażerskich
 rozróżnić budowle służące do obsługi
pasażerów
 wymienić funkcje budowli do obsługi
pasażerów
8. Budynki i budowle  wymienić rodzaje budowli  dobrać rodzaje budowli Klasa III
przeznaczone do przeznaczonych do świadczenia przeznaczonych do świadczenia
realizacji przewozów kolejowych usług przewozowych i kolejowych usług przewozowych i
towarowych pozaprzewozowych w zakresie pozaprzewozowych w zakresie
przewozów ładunków przewozów ładunków
 rozróżnić budowle służące do obsługi
ładunków
 wymienić funkcje budowli do obsługi
ładunków
III. Rozkłady jazdy 9. Rodzaje  zdefiniować pojęcie rozkład jazdy  zastosować zasady numeracji Klasa III
pociągów rozkładów jazdy pociągów
 rozpoznać rozkłady jazdy pociągów:
pociągów
służbowe, plakatowe, tablicowe;  numerować pociągi
okresowe, roczne
 odczytać numery pociągów
 odczytać informacje zapisane w
rozkładach jazdy pociągów i w
dodatkach
10. SKRJ – system  rozpoznać oprogramowanie  wykorzystać funkcje Klasa III
konstrukcji rozkładu komputerowe i systemy wspomagające oprogramowania i systemów
jazdy konstruowanie rozkładów jazdy komputerowych wspomagających
142
 opisać techniki organizacji czasu pracy konstruowanie rozkładów jazdy
 wykorzystać oprogramowanie
komputerowe w pracach
biurowych
 zrealizować zadania w
wyznaczonym czasie
 wskazać obszary
odpowiedzialności prawnej za
podejmowane działania
11. Technika  scharakteryzować technikę opracowania  odczytać informacje zawarte w Klasa III
opracowania rozkładu jazdy pociągów rozkładach jazdy pociągów
rozkładu jazdy  zastosować technikę opracowania  sporządzić elementy rozkładu
pociągów rozkładu jazdy pociągów jazdy
 opracować rozkład jazdy na
 dobrać oprogramowanie komputerowe,
podstawie zadanych danych
związanych z tworzeniem rozkładów  zastosować funkcje
jazdy oprogramowania
komputerowego,
 obliczyć czas jazdy pociągu
wspomagającego wykonywanie
zadań związanych z tworzeniem
rozkładów jazdy
 wykorzystać oprogramowanie
komputerowe w pracach
biurowych
12. Wykres ruchu  rozpoznać wykresy ruchu pociągów  zastosować zasady tworzenia Klasa III
pociągów  rozpoznać zasady tworzenia wykresu wykresu ruchu pociągów
ruchu pociągów  stworzyć proste wykresy ruchu
 odczytać dane zawarte w wykresie  analizować odczytane dane
143
ruchu pociągów zawarte w wykresie ruchu
 odczytać czasy przejazdów i postojów pociągów
przez poszczególne punkty
13. Sporządzanie  wykonać obliczenia czasu przejazdu i  dokonać analizy wykresu ruchu Klasa III
wykresów ruchu postoju pociągu pociągów
pociągu  odczytać zawartość wykresu
ruchu
czasie
pracy
 sporządzić wykresy ruchu
pociągów dla zadanego
 zaplanować działania zespołu rozkładu jazdy
 zastosować zasady współdziałania w
zespole oraz postępowania
ukierunkowanego na jakość działań
 rozpoznać jakie role w grupie pełnią podejmowanych działań
poszczególni członkowie zespołu  ocenić przypadki naruszania
norm i procedur postępowania
doboru osób do zadań
 przestrzegać praw innych osób w  określić swoje słabe i mocne strony
zespole
 określić sposoby monitorowania procesu
wykonywania zadań  wskazać konsekwencje
 udzielić informacji zwrotnej w celu  określić czas realizacji zadania
prawidłowego wykonania przydzielonych  monitorować pracę zespołu
zadań
 wskazać wpływ postępu technicznego poszczególnych członków
na doskonalenie jakości usług zespołu do wykonania zadania
 rozdzielić zadania według
umiejętności i kompetencji
144
członków zespołu
 ustalić kolejność wykonywania
zadań
uwzględnieniem indywidualności
jednostki i grupy
 wyjaśnić podstawowe bariery w
efektywności pracy zespołu
 określić metody i techniki pracy
zespołu
 określić sposoby kontroli pracy
zespołu
 ocenić pracę poszczególnych
członków zespołu
 wyjaśnić znaczenie normalizacji
w swojej branży zawodowej
 opisać podstawowe systemy
motywacji na zajmowanym
stanowisku
 udzielić motywującej informacji
zwrotnej członkom zespołu
IV. Tabor kolejowy 14. Klasyfikacja,  klasyfikować tabor kolejowy  dobrać tabor kolejowy zgodnie z Klasa III
budowa i  rozpoznać poszczególne elementy przeznaczeniem (do przewozów
przeznaczenie budowy taboru kolejowego pasażerskich i towarowych)
taboru kolejowego  wskazać przeznaczenie taboru
kolejowego
 zastosować zasady doboru taboru
kolejowego do realizacji zadań
przewozowych
145
15. Dobór lokomotyw  klasyfikować lokomotywy pasażerskie  dobrać lokomotywy pasażerskie Klasa III
pasażerskich  rozróżnić oznaczenia lokomotyw do przewozu
pasażerskich
 odczytać znaczenie oznaczeń na
lokomotywach pasażerskich
16. Dobór lokomotyw  klasyfikować lokomotywy towarowe  dobrać lokomotywy towarowe do Klasa III
towarowych  rozróżnić oznaczenia lokomotyw przewozu
towarowych
 odczytać znaczenie oznaczeń na
lokomotywach towarowych
17. Dobór wagonów  klasyfikować wagony pasażerskie  dobrać wagony pasażerskie do Klasa IV
kolejowych do  rozróżnić oznaczenia na wagonach przewozu
przewozów pasażerskich
pasażerskich  odczytać z pudła wagonu informacje o
parametrach technicznych wagonów
pasażerskich
 odczytać oznaczenia na wagonach
pasażerskich
18. Dobór wagonów  klasyfikować wagony towarowe  dobrać wagony towarowe do Klasa IV
kolejowych do  rozróżnić oznaczenia na wagonach przewozu
przewozów towarowych
towarowych  odczytać z pudła wagonu informacje o
parametrach technicznych wagonów
towarowych
 odczytać oznaczenia na wagonach
towarowych
19. Zasady  rozpoznać towary klasyfikowane do  dobrać wagony do przewozu Klasa IV
przewozu ładunków przewozu wagonami kolejowymi przesyłki
 przestrzegać procedur związanych
 zastosować odpowiednie
z przekazaniem i przyjęciem wagonów
sposoby załadunku przesyłki
przed rozpoczęciem i po zakończeniu
czynności ładunkowych
146
 rozpoznać sposoby załadunku przesyłek  zastosować odpowiednie
na wagony kolejowe sposoby zabezpieczania
 rozpoznać sposoby zabezpieczenia przesyłki
przesyłek na wagonach
 dobrać odpowiednie sposoby załadunku
przesyłki
20. Zabezpieczanie  wykonać czynności związane z  dobrać środki służące do Klasa IV
przesyłek zabezpieczaniem ładunków zabezpieczenia ładunków
 użyć środków służących do  zabezpieczyć ładunki przed
zabezpieczenia ładunków na wagonach dostępem osób nieuprawnionych
 opisać sytuacje wywołujące stres
 dobrać odpowiednie sposoby
zabezpieczania ładunków  reagować w sytuacjach
konfliktowych i kompromisów
 wyrazić swoje emocje, uczucia i poglądy
zgodnie z ogólnie przyjętymi normami  analizować rezultaty działań
i zasadami współżycia społecznego  zaplanować pracę zespołu w celu
 wymienić techniki radzenia sobie ze wykonania przydzielonych zadań
stresem
 przyjąć poglądy innych lub
 określić zasady zachowania polemizować z nimi
asertywnego
 określić pozytywne sposoby radzenia innych członków zespołu w celu
sobie z emocjami i stresem usprawnienia pracy zespołu
działań
 wspierać członków zespołu w realizacji  monitorować pracę zespołu
zadań  zastosować zasady
współdziałania w zespole oraz
 zaplanować działania zespołu
postępowania ukierunkowanego
na jakość działań
147
 rozpoznać jakie role w grupie pełnią  ocenić przydatność
poszczególni członkowie zespołu poszczególnych członków
 ustalić kolejność wykonywania zadań zespołu do wykonania zadania
zespole
osiąganiu pożądanej efektywności pracy
zespołu
członków zespołu
 udzielić informacji zwrotnej w celu
prawidłowego wykonania przydzielonych
zadań
 pokierować pracą zespołu z
jednostki i grupy
swojej branży zawodowej  określić metody i techniki pracy
zespołu
stanowiska pracy  określić sposoby kontroli pracy
zespołu
członków zespołu
stanowisku
21. Obsługa  rozpoznać funkcje i zadania  wykonać zadania pracowników Klasa IV
wagonów pracowników obsługujących wagony obsługujących wagony
pasażerskich pasażerskie pasażerskie
 zastosować procedurę obsługi instalacji  wykonać zadania innych
elektrycznej wagonu pasażerskiego pracowników obsługi wagonów
 zastosować procedury obsługi instalacji pasażerskich (np. obsługa
148
nagłośnieniowej wagonu pasażerskiego wagonów restauracyjnych,
 zastosować zasady działania urządzeń obsługa wagonów sypialnych)
wspomagających otwieranie i zamykanie  obsługiwać tablicę zasilającą
drzwi wagonów urządzenia niskiego napięcia w
wagonach kolejowych
 wyjaśniać pojęcie komunikacji
 obsługiwać instalację elektryczną
interpersonalnej
i nagłośnieniową wagonu
 określić style komunikacji pasażerskiego
interpersonalnej  sprawdzić urządzenia instalacji
elektrycznej obwodów
 zastosować różne rodzaje komunikatów
pomocniczych wagonów
 zastosować zasady etykiety językowej kolejowych
 obsługiwać urządzenie
 zastosować formy grzecznościowe w
wspomagające otwieranie i
piśmie i w mowie
zamykanie drzwi wagonów
 omówić rodzaje komunikatów
działań
stosowane w komunikacji
interpersonalnej
zadań
 komunikować innym własne
 przyjąć poglądy innych lub polemizować
intencje i przekonania, by
z nimi
osiągać określone cele
 wykorzystać opinie i pomysły innych interpersonalne
członków zespołu w celu usprawnienia
pracy zespołu
 zaplanować pracę zespołu w celu
techniczne i organizacyjne
149
22. Obsługa  zdefiniować pojęcie pasażera  zaplanować pracę pracowników Klasa IV
pasażerów w  wykonać zadania obsługi pasażerów w obsługi pasażerów w wagonie
wagonie wagonie, należące do drużyny  obsłużyć pasażerów w wagonie
konduktorskiej jako członek drużyny
 rozpoznać zadania obsługi pasażerów w konduktorskiej
wagonie, należące do pracowników  obsłużyć pasażerów w wagonie
obsługi wagonów restauracyjnych i jako członek obsługi wagonów
sypialnych restauracyjnych i sypialnych
 planować usługi świadczone podróżnym
w wagonach
V. Organizacja 23. Instrukcje, taryfy  rozpoznać informacje zawarte w  analizować informacje zawarte w Klasa IV
kolejowych usług i inne dokumenty w regulaminach, instrukcjach, taryfach, regulaminach, instrukcjach,
przewozowych i organizacji uchwałach i zarządzeniach taryfach, uchwałach
transportowych przewozów obowiązujących na kolei w zakresie i zarządzeniach obowiązujących
kolejowych organizacji przewozu towarów i osób na kolei w zakresie organizacji
 korzystać z instrukcji, taryf i innych przewozu towarów i osób
dokumentów dotyczących organizacji  zastosować informacje zawarte w
przewozów towarów i osób regulaminach, instrukcjach,
 ustalić nazwę przewożonego towaru taryfach, uchwałach
zgodną z Zharmonizowanym spisem i zarządzeniach obowiązujących
towarów (NHM – franc. Nomenclature na kolei w zakresie organizacji
harmonisée des marchandises) przewozu towarów i osób
 dobrać odpowiednie instrukcje i
regulaminy do zadania
przewozowego
25. Planowanie  posłużyć się informacjami zawartymi w  zaplanować drogę przewozu Klasa IV
drogi przewozu Wykazie Odległości Taryfowych osób i ładunków
 ustalić drogę przewozu osób i
 odczytać odległości na podstawie
ładunków
Wykazu Odległości Taryfowych
 odczytać mapy linii kolejowych
 ocenić różne opcje działania  zaproponować sposoby
 być otwartym na odmienne poglądy rozwiązywania problemów
150
 przyjmować opinie innych osób zadań zawodowych
 wyrazić własne zdanie i uzasadnia je  reagować elastycznie na
 wymienić przykłady zachowań nieprzewidywalne sytuacje
hamujących wprowadzenie zmiany  wyjaśnić znaczenie zmiany w
życiu człowieka
 podjąć inicjatywę w nietypowej sytuacji
 zaplanować i realizować nowe  opisać techniki twórczego
zadania rozwiązywania problemu
może wynikać z różnych
rozwiązywania problemu przyczyn (sprzeczne interesy,
 zaplanować pracę zespołu w celu inne cele)
wykonania przydzielonych zadań  wprowadzić rozwiązania
 dobrać osoby do wykonania techniczne i organizacyjne
przydzielonych zadań wpływające na poprawę
 wspierać członków zespołu
w realizacji zadań  skierować pracą zespołu z
 przyjmować poglądy innych lub jednostki i grupy
polemizować z nimi
 wykorzystać opinie i pomysły innych w swojej branży zawodowej
członków zespołu w celu usprawnienia  opisać podstawowe systemy
pracy zespołu motywacji na zajmowanym
 ocenić przydatność poszczególnych stanowisku
członków zespołu do wykonania
zadania
 rozpoznać jakie role w grupie pełnią
umiejętności i kompetencji członków
151
zespołu
 ustalić kolejność wykonywania zadań
zespole
osiąganiu pożądanej efektywności
pracy zespołu
 określić metody i techniki pracy
zespołu
 określić sposoby kontroli pracy
zespołu
członków zespołu
 udzielić informacji zwrotnej w celu
prawidłowego wykonania
na doskonalenie jakości usługi
stanowiska pracy
26. Potoki osób i  ustalać potoki osób  obliczać potoki ładunków Klasa IV
ładunków  ustalić potoki ładunków  obliczyć potoki osób
 zastosować sposoby ustalania potoków  przygotować plan potoków osób i
ładunków i osób ładunków
 wspierać członków zespołu w realizacji  przygotować plan przejścia
152
zadań ładunków na stacji
 analizować potoki osób i
 przyjąć poglądy innych lub polemizować
ładunków
z nimi
 wykorzystać opinie i pomysły innych wykonania przydzielonych zadań
członków zespołu w celu usprawnienia  dobrać osoby do wykonania
pracy zespołu przydzielonych zadań
techniczne i organizacyjne
VI. Marketing 27. Marketing,  rozróżnić pojęcie marketingu, reklamy,  dobrać formy reklamy i działania Klasa IV
kolejowych usług reklama, promocja, promocji, wizerunku reklamowe
transportowych wizerunek
 zaplanować marketing i działania  dobrać formy promocji i działania
marketingowe promocyjne
28. Marketing w  dobrać metody prowadzenia marketingu  dobrać koncepcję Klasa IV
usługach kolejowych usług przewozowych przeprowadzenia badań
 być otwarty na odmienne poglądy marketingowych w usługach
 przyjmować opinie innych osób przewozowych
 wyrazić własne zdanie i uzasadnia je  analizować aktualne metody
 reagować elastycznie na marketingu, promocji i reklamy
nieprzewidywalne sytuacje największych przewoźników w
 podjąć inicjatywę w nietypowej sytuacji Polsce i na świecie
 analizować marketingowe
 zastosować techniki twórczego przekazy medialne, dotyczące
rozwiązywania problemu usług kolejowych
 wspierać członków zespołu w realizacji  stworzyć materiały
zadań marketingowe, reklamowe i
promocyjne
 przyjąć poglądy innych lub polemizować  ocenić różne opcje działania
z nimi  zaproponować sposoby
 wykorzystać opinie i pomysły innych rozwiązywania problemów
153
członków zespołu w celu usprawnienia związanych z wykonywaniem
pracy zespołu zadań zawodowych
życiu człowieka
 wymienić przykłady zachowań
 ustalić kolejność wykonywania zadań
hamujących wprowadzenie
zmiany
zespole
 określić metody i techniki pracy zespołu  zaplanować i realizować nowe
zadania
 określić sposoby kontroli pracy zespołu
 opisać techniki twórczego
stanowiska pracy przyczyn (sprzeczne interesy,
inne cele)
poszczególnych członków
154
członków zespołu
jednostki i grupy
efektywności pracy zespołu
członków zespołu
 udzielić informacji zwrotnej w
celu prawidłowego wykonania
stanowisku
w swojej branży zawodowej
VII. Dokumenty 29.Dokumentacja w  rozróżnić rodzaje listów przewozowych  dobrać rodzaje listów Klasa IV
przewozowe i przewozie ładunków  rozróżnić listy przewozowe w innych przewozowych do przewozów
przejazdowe gałęziach transportu
 wypełnić listy przewozowe w
 rozróżnić strony umowy przewozu
innych gałęziach transportu
 rozpoznać zadania spedytora
kolejowego w przewozie  wskazać strony umowy przewozu
 wcielić się w rolę spedytora
kolejowego w przewozie
30. Obliczanie  rozróżnić informacje potrzebne do  pozyskać informacje potrzebne Klasa IV
155
przewoźnego wypełnienia listu przewozowego do wypełnienia listu
 rozpoznać taryfy przewozowe w przewozowego
transporcie ładunków  korzystać z taryf przewozowych
 rozpoznać dane potrzebne do wyliczenia w transporcie ładunków
przewoźnego  wybrać dane potrzebne do
 rozróżnić sposoby obliczania wyliczenia przewoźnego
przewoźnego  wykorzystać prawidłowo dane
potrzebne do wyliczenia
przewoźnego
 obliczyć przewoźne
 wypełnić list przewozowy SMGS,
CIM, CIM/SMGS, krajowy w
zadanej sytuacji
31. Dokumentacja  zdefiniować pojęcie biletu kolejowego  dobrać rodzaje biletów Klasa IV
przejazdowa w  rozróżnić rodzaje biletów kolejowych kolejowych
przewozie  rozpoznać informacje zawarte na bilecie  odczytać informacje zawarte na
pasażerów kolejowym bilecie kolejowym
 stosować taryfy przewozowe stosowane  dobrać taryfę przewozową w
w przewozie pasażerskim przewozie pasażerskim
 stosować stawki za przewóz w  dobrać stawki za przewóz w
zależności od kategorii pociągu oraz zależności od kategorii pociągu
klasy wagonu oraz klasy wagonu
 dobrać ulgi ustawowe i handlowe  stosować należne pasażerowi
stosowane dla biletów kolejowych ulgi ustawowe i handlowe
 odróżnić ulgi ustawowe od handlowych  obliczyć cenę biletu z
 rozpoznać stawki podatku od towarów i uwzględnieniem ulg ustawowych
usług obowiązujące przy korzystaniu z i handlowych
kolejowych usług przewozowych  stosować stawki podatku od
towarów i usług obowiązujące
przy korzystaniu z kolejowych
usług przewozowych
 stasować i obliczać wartość ulgi i
156
PTU w konkretnych przykładach
32. Dokumentacja w  dobierać rodzaje biletów do  zatasować rodzaj wybranej ulgi Klasa V
przewozie zapotrzebowania klienta należącej pasażerowi podczas
pasażerskim i  dobierać rodzaj ulgi należącej się  stosować w sprzedaży biletów
obliczanie opłaty za pasażerowi kolejowych różne kanały ich
przewóz  proponować kanały dystrybucji biletów dystrybucji
kolejowych  dokonać sprzedaży biletów jako
 stosować zasady sprzedaży biletów konduktor
przez konduktora  naliczać opłaty manipulacyjne
 stosować zasady sprzedaży biletów  dobierać wartości z taryfy
grupowych przewozowej w celu próby
 dobrać wartości z taryfy przewozowej w obliczenia opłaty za przewóz
celu próby obliczenia opłaty za przewóz
 dokonać sprzedaży biletów
 rozpoznać sytuacje w których pasażer
grupowych
może złożyć reklamację usługi
przewozowej  obliczyć opłatę za przewóz
 wypełnić dokumenty reklamacyjne pasażerski w różnych sytuacjach:
z ulgą lub bez ulgi, przy
przewozie grupowym, przy
zakupie biletu u konduktora i inne
 rozpatrzyć reklamacje za usługi
przewozowej
33. Obsługa  rozpoznawać kasy fiskalne  obsługiwać kasy fiskalne Klasa V
urządzeń do  rozpoznawać terminale kasowe
 obsługiwać terminale kasowe
sprzedaży biletów  rozpoznawać przenośne urządzenia do
sprzedaży biletów  obsługiwać przenośne
 rozpoznawać systemy do sprzedaży urządzenia do sprzedaży biletów
biletów (np. KURS2008) i ich funkcje
 wykorzystywać systemy do
sprzedaży biletów (np.
KURS2008) i ich funkcje
157
 wskazywać konsekwencje
34. Przyjmowanie  stosować zasady przyjmowania  obsłużyć terminale biletowe Klasa V
należności za należności za przejazd  wykonać czynności przyjęcia
przejazd i  stosować zasady wystawiania biletów należności
wystawianie biletów  rozpoznawać elementy biletu  wypisać bilety ręcznie
 rozpoznawać inne waluty  omówić zasady przyjmowania
 dokonać przewalutowania innej waluty należności w różnej walucie i
według obowiązującego kursu różnymi środkami płatniczymi
 przyjmować środki płatnicze
 zastosować zasady przyjmowania etykiety w komunikacji
należności w różnej walucie i różnymi z przełożonym i ze
środkami płatniczymi współpracownikami
 zastosować zasady etyki w codziennych kontaktach i w
 zachować się etycznie w pracy jako sieci
kasjer biletowy  wyrazić swoje emocje, uczucia i
 wskazać przykłady zachowań etycznych poglądy zgodnie z ogólnie
w danym zawodzie przyjętymi normami i zasadami
 zastosować zasady rzetelności i współżycia społecznego
lojalności  wyjaśnić pojęcie komunikacji
 zastosować zasady etyczne i prawne, interpersonalnej
związane z ochroną własności  zastosować różne rodzaje
intelektualnej i ochroną danych komunikatów
 wymienić techniki radzenia sobie ze
stresem  komunikować innym własne
intencje i przekonania, by
 określić zasady zachowania osiągać określone cele
asertywnego interpersonalne
 reagować w sytuacjach konfliktowych  opisać techniki twórczego
i kompromisów rozwiązywania problemu
 określić pozytywne sposoby radzenia może wynikać z różnych
sobie z emocjami i stresem przyczyn (sprzeczne interesy,
158
 omówić rodzaje komunikatów stosowane inne cele)
w komunikacji interpersonalnej
 określić style komunikacji rozwiązywania problemu
interpersonalnej
 zastosować zasady etykiety językowej
 zastosować formy grzecznościowe w
piśmie i w mowie
35. Dokumentacja  zdefiniować pojęcie: wartości pieniężne  zabezpieczać wartości pieniężne Klasa V
kasowa  rozróżnić pomieszczenia kasowe  zabezpieczać pomieszczenia
 dobrać sprzęt niezbędny w kasowe
pomieszczeniach kasowych  zamawiać druki ścisłej rejestracji,
 rozróżnić druki ścisłej rejestracji, manipulacyjne i sprzedażne w
manipulacyjne i sprzedażne w pracy pracy kasy biletowej
kasy biletowej
 opisywać typowe zachowania
 dobrać druki ścisłej rejestracji,
przy prowadzeniu negocjacji
manipulacyjne i sprzedażne w pracy
 przedstawiać własny punkt
kasy biletowej
postrzegania sposobu
 wypełnić dokumentację kasową
rozwiązania problemu
 określić czas realizacji zadania z wykorzystaniem wiedzy z
 zaplanować działania zgodnie z zakresu negocjacji
 zrealizować zadania w wyznaczonym  negocjować prostą umowę lub
czasie porozumienie
 wskazać obszary odpowiedzialności  dokonywać analizy i oceny
prawnej za podejmowane działania podejmowanych działań
 określić swoje słabe i mocne strony  oceniać przypadki naruszania
 określić znaczenie tajemnicy służbowej norm i procedur postępowania
 respektować zasady dotyczące  określać przyczyny i skutki
przestrzegania tajemnicy zawodowej ryzykownych zachowań
 przyjmować odpowiedzialność za
 określać konsekwencje powierzone informacje
159
nieprzestrzegania tajemnicy zawodowej zawodowe
RAZEM
Warunkiem osiągania zależnych efektów kształcenia w zakresie przedmiotu Działalność usługowa kolei jest opracowanie dla danego zawodu procedur, a w
tym:
dla ucznia.
Metody nauczania:
Dla przedmiotu Działalność usługowa kolei, który jest przedmiotem o charakterze praktycznym, zaleca się stosowanie metod nauczania o charakterze
160
1) pokaz;
Ponadto zaleca się stosowanie metod aktywizujących, jak np.:
1) symulacje;
2) metoda przypadków;
3) metoda sytuacyjna;
4) metoda inscenizacji;
6) metoda projektu.
3) opis;
Pracownia działalności usługowej kolei wyposażona w: stanowisko komputerowe dla nauczyciela podłączone do sieci lokalnej z dostępem do Internetu,
sieci lokalnej z dostępem do Internetu, oprogramowanie stosowane przez przewoźników kolejowych, wspomagające działalność handlowo-przewozową (na
161
każdym stanowisku komputerowym), mapy komunikacji kolejowej krajowej i międzynarodowej, taryfy i instrukcje taryfowe kolejowych przewoźników osób,
przesyłek i towarów (jeden komplet dla każdego ucznia), kasy fiskalne (jedna dla każdego ucznia), aktualne instrukcje i przepisy, tablice białą suchościerną
wraz z kolorowymi pisakami, materiały wizualne (np. filmy, fotografie) dotyczące taboru kolejowego.
Formy organizacyjne
Lekcje powinny być prowadzone z wykorzystaniem różnych form organizacyjnych: indywidualnie i zespołowo. W przypadku przedmiotu Działalność usługowa
kolei liczba kształconych w grupie nie powinna przekraczać 32 osób. Projekty wykonywane na ocenę powinny być tworzone samodzielnie (indywidualnie) lub
ewentualnie w 2-osobowych zespołach. Istotną kwestią w kształceniu zawodowym jest indywidualizacja pracy w kierunku potrzeb i możliwości w zakresie,
metod, środków oraz form kształcenia.
3) testy z pytaniami zamkniętymi (np. prawda/fałsz, wyboru jednokrotnego, wielokrotnego, z luką)
5) testy mieszane,
6) projekty przewozu.
162
Podczas realizacji procesu ewaluacji przedmiotu o charakterze praktycznym, jakim jest Działalność usługowa kolei, zaleca się stosowanie głównie metod
badawczych.
W przypadku przedmiotu Działalność usługowa kolei jedną z ważnych metod jest samoocena nauczyciela, który w ramach ewaluacji przedmiotu powinien
nawet do poszczególnych uczniów. Powinien też dokonać oceny posiadanych materiałów dydaktycznych: instrukcji i kart pracy, prezentacji multimedialnych,
oraz dostępnych elementów wyposażenia pracowni i sal lekcyjnych, w których prowadzone są lekcje – ze szczególnym uwzględnieniem rozwoju i postępu
technologicznego w branży kolejowej.
Kluczowe umiejętności podlegające ewaluacji w ramach przedmiotu Działalność usługowa kolei powinny dotyczyć:
1. Oferowania i organizowania usług w transporcie kolejowym.

2. Posługiwania się rozkładem jazdy.
3. Doboru taboru kolejowego do przewozów towarowych i pasażerskich.
4. Obsługiwania wagonów pasażerskich i towarowych.
5. Prowadzenia działań marketingowych w działalności usługowej kolei.
6. Wypełniania dokumentacji przewozowej i przejazdowej pasażerskiej i towarowej.
7. Obsługi kasowej pasażerów i sprzedaży biletów.
163
TECHNOLOGIA I ORGANIZACJA PRACY STACJI
Cele ogólne
1. Opracowanie planu gospodarki wagonami i pojazdami trakcyjnymi.
2. Opracowanie planu obsługi punktów ładunkowych.
3. Ocenianie pracy stacji.
Cele operacyjne
Uczeń potrafi:
1) klasyfikować tabor kolejowy,
2) dobierać tabor kolejowy do wykonywanych zadań,
3) dobierać sposoby utrzymania taboru,
4) przygotować pociąg do drogi,
5) wykonać próbę hamulca,
6) stosować zasady gospodarowania wagonami,
7) stosować mierniki oceny pracy kolejowej,
8) obliczać mierniki oceny pracy kolejowej,
9) stosować zasady pracy stacji towarowej,
10) wykonywać czynności związane z pracą stacji kolejowej,

164
11) stosować zasady obsługi punktów ładunkowych,
12) wykonywać czynności związane z obsługą punktów ładunkowych.
MATERIAŁ NAUCZANIA Technologia i organizacja pracy stacji

Dział programowy Tematy jednostek Liczba godz. Wymagania programowe Uwagi o
metodycznych realizacji
realizacji
I. Zasady 1. Parametry  klasyfikować tabor kolejowy  określić funkcje wagonów Klasa IV
eksploatacji eksploatacyjne taboru  klasyfikować kontenery pasażerskich i towarowych
pojazdów kolejowego i urządzeń  klasyfikować urządzenia transportu
 dobrać typ wagonu kolejowego
kolejowych transportowych bliskiego (przeładunkowe,
w zależności od rodzaju i masy
załadunkowe i rozładunkowe)
 rozpoznać poszczególne elementy
budowy taboru kolejowego  dobrać wagon kolejowy do
 wskazać przeznaczenie taboru przewozu kontenera
kolejowego  dobierać urządzenia transportu
 stosować przepisy regulujące bliskiego (przeładunkowe,
dopuszczenie wagonu do załadunkowe i rozładunkowe)
przewozów krajowych i do operacji ładunkowej
międzynarodowych
 odczytać oznaczenia wagonów  korzystać ze źródeł informacji
 odczytać oznaczenia na taborze dotyczących norm i procedur
kolejowym oceny zgodności
 stosować system znakowania
 dobierać parametry wagonów w taboru kolejowego
transporcie kolejowym  rozróżnić wyposażenie
 określić typ wagonu w transporcie wagonów pasażerskich i
kolejowym, uzależnionym od ilości i
165
wymiarów przewożonego ładunku towarowych
 stosować programy komputerowe
 rozpoznać oprogramowanie
komputerowe, wspomagające
 określić funkcje oprogramowania
komputerowego, wspomagającego
 wykorzystywać oprogramowanie
komputerowe w pracach biurowych
 wymienić cele normalizacji krajowej
międzynarodowej, europejskiej i
krajowe
2. Utrzymanie taboru  rozróżnić poziomy utrzymania  wypełniać dokumentację Klasa IV
kolejowego wagonów związaną z przekazywaniem
 rozpoznać dokumentację związaną wagonów do i z napraw
z wyłączeniem i włączeniem
 wypełniać dokumentację
wagonów do eksploatacji
związaną z wyłączeniem i
 omówić System Zarządzania
włączeniem wagonów do
Utrzymaniem Pojazdów Kolejowych
eksploatacji
(MMS)
II. Eksploatacja 3. Ustalanie ilostanów  stosować zasady gospodarki  analizować zamówienia na Klasa IV
taboru kolejowego wagonów towarowych i wagonami wagony pasażerskie i
pasażerskich  ustalić ilostany wagonów towarowe
pasażerskich i towarowych
4. Sporządzanie  stosować zasady sporządzania  sporządzić zapotrzebowanie na Klasa IV

zapotrzebowania na zapotrzebowania na pojazdy pojazdy trakcyjne
166
wagony i pojazdy trakcyjne  sporządzić zapotrzebowanie na
trakcyjne  stosować zasady sporządzania wagony pasażerskie
zapotrzebowania na wagony
 sporządzić zapotrzebowanie na
pasażerskie
wagony towarowe
 stosować zasady sporządzania
zapotrzebowania na wagony
towarowe
5. Planowanie  sporządzić plany efektywnego  dobierać składy drużyny Klasa IV
efektywnego wykorzystywania wagonów pociągowej i manewrowej
wykorzystywania taboru
 stosować zasady dobierania  planować obieg i obrót pojazdu
pojazdów trakcyjnych do pracy trakcyjnego
przewozowej i manewrowej
 sporządza zapotrzebowanie
 rozróżnia dokumentację pracy
na pojazdy trakcyjne
 sporządza zapotrzebowanie na
pojazdy trakcyjne
6. Planowanie pracy  stosować przepisy regulujące  dobierać wagony pod kątem Klasa IV
wagonów w komunikacji zakres wymagań stawianych wymagań stawianych
krajowej i wagonom kursującym w komunikacji wagonom w zależności od
międzynarodowej krajowej i międzynarodowej komunikacji, w której są
uruchamiane
7. Planowanie pracy  omówić obowiązki drużyny  interpretować grafiki dyżurów Klasa IV
pracowników pociągowej i manewrowej pracowników
zatrudnionych na kolei  respektować normy czasu pracy
 przygotować grafiki dyżurów
poszczególnych grup pracowników
pracowników
zatrudnionych na kolei
 planować działania zespołu
członków zespołu  monitorować pracę zespołu
 określić sposoby monitorowania  ocenić przydatność
procesu wykonywania zadań poszczególnych członków
167
poszczególni członkowie zespołu  rozdzielić zadania według
członków zespołu
 ustalić kolejność wykonywania
uwzględnieniem
zadań
indywidualności jednostki i
 przestrzegać praw innych osób w grupy
zespole
 udzielić informacji zwrotnej w
 określić metody i techniki pracy celu prawidłowego wykonania
zespołu przydzielonych zadań
 określić sposoby kontroli pracy  dobiera składy drużyny
zespołu pociągowej i manewrowej
III. Mierniki 8. Mierniki  obliczać potoki osób  opracować plan potoków osób Klasa IV
przewozów charakteryzujące
 stosować mierniki przewozów
kolejowych przewozy pasażerskie
pasażerskich
 wyliczyć mierniki przewozów
pasażerskich
9. Mierniki  obliczać potoki ładunków  opracować plan potoków Klasa IV
charakteryzujące ładunków
 stosować mierniki przewozów
przewozy towarowe  opracować plan przejścia
towarowych
ładunków na stacji
 wyliczyć mierniki przewozów
towarowych
IV. Przygotowanie 10. Stosowanie zasad  stosować przepisy prawa dotyczące  minimalizować czynniki Klasa IV
pociągów do jazdy BHP i zasad współpracy ochrony przeciwpożarowej i ochrony szkodliwe w środowisku pracy
w pracy na stacji środowiska
 minimalizować zagrożenia
kolejowej
 minimalizować zagrożenia dla związane z występowaniem
zdrowia i życia człowieka związane szkodliwych
z wykonywaniem zadań
 ograniczać skutki
zawodowych przy organizacji i
oddziaływania czynników
prowadzeniu ruchu pociągów i
168
wykonywaniu manewrów szkodliwych na organizm
człowieka
 planować działania zgodnie z
czasie
 ocenić przypadki naruszania
norm i procedur postępowania
 analizować własne
 wykazać się otwartością na zmiany
kompetencje
w zakresie stosowanych metod i
technik pracy  określić możliwą dalszą ścieżkę
rozwoju i awansu zawodowego
służbowej  określić zmiany zachodzące w
branży
powierzone informacje zawodowe  uzasadnić, że konflikt w grupie
przyczyn (sprzeczne interesy,
przestrzegania tajemnicy
inne cele)
zawodowej
 stosować techniki twórczego
zawodowej  analizować rezultaty działań
 określić czas realizacji zadania  wskazać konsekwencje
 stosować zasady współdziałania w
zespole oraz postępowania  wyjaśnić podstawowe bariery w
ukierunkowanego na jakość działań osiąganiu pożądanej
efektywności pracy
branży kolejowej
169
stanowiska pracy
11. Zestawianie składu  stosować zasady zestawiania  sporządzić wykaz pojazdów Klasa IV
pociągu składów pociągów kolejowych w składzie
pociągów
 sprawdzić poprawność zestawienia
składu pociągu  włączyć do składu pojazdy z
towarami niebezpiecznymi,
 sporządzić wykaz pojazdów
przesyłkami nadzwyczajnymi,
kolejowych w składzie pociągu,
przekroczoną skrajnią oraz
nieczynnymi pojazdami
trakcyjnymi
12. Wykonywanie  stosować przepisy związane z  dobrać prędkość jazdy składu Klasa IV
manewrów na stacji prowadzeniem manewrów manewrowego w zależności od
rodzaju wykonywanej pracy
 przestrzegać zasad prowadzenia
pracy manewrowej  nadawać sygnały
przekazywane podczas pracy
 wskazywać maksymalne prędkości
manewrowej
jazdy manewrowej
 analizować zapisy kart
 odczytywać sygnały przekazywane
rozrządowych
 wskazać zadania pracowników
prowadzących pracę manewrową
13. Praca rewidentów  wypełnić kartę próby hamulca  określić czynności związane z Klasa V
taboru obsługą hamulców
 rozpoznać elementy budowy
wagonowych
hamulca zespolonego
 sprawdzić rozmieszczenie
 omówić sposób działania hamulca
wagonów z nieczynnymi
zespolonego
hamulcami
 sprawdzić nastawienie hamulców
wagonowych  wyznaczać parametry
techniczne zestawionego
 stosować zasady wykonania
170
szczegółowej i uproszczonej próby składu pociągu
hamulca zespolonego
 przeprowadzać uproszczoną i
 sprawdzić i spisać na gruncie skład szczegółową próbę hamulców
zestawionego pociągu w taborze kolejowym
 omówić zakres wykonywania  wypełnić kartę próby hamulca
czynności podczas oględzin zespolonego i urządzeń
technicznych składu pociągu pneumatycznych
 omówić zakres wykonywania
 sprawdzić pod względem
czynności podczas oględzin
technicznym i handlowym
handlowych składu pociągu
wagony przeznaczone dla
 zadecydować o wyłączeniu
klienta
wagonów uszkodzonych
 określa znaczenie Systemu  sprawdzić pod względem
Zarządzania Bezpieczeństwem technicznym i handlowym
(SMS) wagony przekazane przez
 wskazać procedury Systemu klienta
Zarządzania Bezpieczeństwem  sprawdzić urządzenia instalacji
(SMS) elektrycznej obwodów
 zidentyfikować adresata pomocniczych wagonów
poszczególnych procedur Systemu kolejowych
Zarządzania Bezpieczeństwem
(SMS)  ocenić stan układów pojazdu
kolejowego mających wpływ na
 wskazać oprogramowanie bezpieczeństwo kolejowe
komputerowe wspomagające
wykonywanie zadań zawodowych  wskazać dokumenty regulujące
 określić funkcje oprogramowania działanie Systemu Zarządzania
komputerowego wspomagającego Bezpieczeństwem (SMS)
wykonywanie zadań zawodowych  określa wymagania wobec
 wykorzystać oprogramowanie Systemu Zarządzania
komputerowe w pracach biurowych Bezpieczeństwem (SMS)
171
14. Obsługa instalacji  omówić zasadę działania urządzeń  obsługiwać urządzenie Klasa V
wagonowych wspomagających otwieranie i wspomagające otwieranie i
zamykanie drzwi wagonów zamykanie drzwi wagonów
 stosować procedurę obsługi
 obsługiwać tablicę zasilającą
instalacji elektrycznej wagonu
urządzenia niskiego napięcia w
pasażerskiego
wagonach kolejowych
 stosować procedurę obsługi
instalacji nagłośnieniowej wagonu  obsługiwać instalację
pasażerskiego elektryczną i nagłośnieniową
wagonu pasażerskiego
V. Planowanie 15. Dobór budowli i  dobierać urządzenia do obsługi  sporządzić elementy planów i Klasa V
pracy stacji urządzeń do charakteru ładunków na stacjach, bocznicach i schematów stacji
towarowej pracy stacji ładowniach
 odczytywać elementy planów i
 dobierać budowle służące do
schematów stacji towarowych
obsługi pasażerów i ładunków
 dobrać przeznaczenie stacji  tworzyć dokumentację
kolejowych techniczną infrastruktury
 dobrać wyposażenie stacji kolejowej
kolejowych
 rysować obiekty infrastruktury
kolejowej
 analizować informacje zawarte
na planach i rysunkach
schematycznych posterunków
ruchu kolejowego
16. Planowanie pracy  odczytać elementy planu pracy  obliczać minimalne i Klasa V
stacji rozrządowej i stacji rozkładowe czasy przejścia
manewrowej  przedstawić elementy schematu wagonów przez stację
blokowego stacji rozrządowych
 sporządzić sprawozdania
 odczytać blokowy schemat stacji
operatywne pracy stacji
rozrządowej
 sporządzić blokowy schemat stacji  zaplanować prace związane z
rozrządowej obsługą stacji i punktów
172
 zastosować dokumentację ładunkowych przez pojazdy
techniczną i instrukcje podczas trakcyjne
wykonywania pracy na stacji
 sporządzić plan przejścia
kolejowej
wagonów
 wyliczyć mierniki charakteryzujące
 analizować schematy obsługi
pracę stacji oraz wykorzystanie
odcinków linii kolejowych
lokomotyw manewrowych
pociągami zdawczymi
 wskazać informacje dotyczące
 sporządzić harmonogram pracy
wymiarowania, tolerancji
manewrowej
 rozróżnia elementy planów i
schematów stacji
schematów
 omówić elementy dokumentacji
technicznej infrastruktury kolejowej
 sporządzić szkice i rysunki
posterunków ruchu
 narysować obiekty infrastruktury
kolejowej
 zinterpretować informacje zawarte
na planach i rysunkach
schematycznych posterunków ruchu
kolejowego
VI. Obsługa 17. Planowanie obsługi  sprawdzić plan obsługi punktów  opracować plan obsługi Klasa V
punktów punktów ładunkowych ładunkowych punktów ładunkowych
ładunkowych  omówić wymagania i zakres
czynności wykonywanych podczas
kontroli placów, ramp i urządzeń
ładunkowych przed rozpoczęciem i
po zakończeniu czynności
ładunkowych,
173
 zastosować dokumentację
techniczną i instrukcje podczas
wykonywania pracy na stacji
kolejowej
18. Wypełnianie  dobierać dokumenty związane z  obliczać czas pozostawiania Klasa V
dokumentacji na obsługą punktów ładunkowych wagonu towarowego w
punktach ładunkowych  sprawdzić dokumenty dotyczące dyspozycji klienta
przekazania/odbioru wagonów na
 ewidencjonować czas
punkcie ładunkowym
pozostawiania wagonów
 wypełniać dokumenty związane z towarowych w dyspozycji
podstawieniem wagonów na punkty klienta na wykazie należności
ładunkowe
19. Stosowanie procedur  stosować procedurę czynności  przestrzegać procedur Klasa V

na punktach zdawczo-odbiorczych, związanych z związanych z przekazaniem i
ładunkowych przyjęciem przesyłek do przewozu przyjęciem wagonów przed
rozpoczęciem i po zakończeniu
 stosować procedurę czynności
zdawczo-odbiorczych, związanych z
wydaniem przesyłek
20. Zabezpieczanie  planować sposób załadowania i  dobierać środki służące do Klasa V
przesyłek i towarów zabezpieczenia przesyłki zabezpieczenia ładunków
 planować czynności związane z  zabezpieczać ładunki przed
zabezpieczaniem ładunków dostępem osób
nieuprawnionych
Razem
174
Warunkiem osiągania zależnych efektów kształcenia w zakresie przedmiotu Technologia i organizacja pracy stacji jest opracowanie dla danego zawodu
procedur, a w tym:
dla ucznia.
Metody nauczania:
Dla przedmiotu Technologia i organizacja pracy stacji, który jest przedmiotem o charakterze praktycznym, zaleca się stosowanie metod nauczania o
charakterze praktycznym, czyli np.:
1) pokaz;
1) symulacje;
175
6) metoda projektu.
3) opis;
Pracownia technologii pracy stacji wyposażona w: stanowisko komputerowe dla nauczyciela podłączone do sieci lokalnej z dostępem do Internetu,
sieci lokalnej z dostępem do internetu, aktualne instrukcje i przepisy, plany i schematy stacji rozrządowych manewrowych, tablice białą suchościerną wraz z
kolorowymi pisakami, materiały wizualne (np. filmy, fotografie) dotyczące pracy manewrowej, pracy na górce rozrządowej.
Formy organizacyjne
Lekcje powinny być prowadzone z wykorzystaniem różnych form organizacyjnych: indywidualnie i zespołowo. W przypadku przedmiotu Technologia i
organizacja pracy stacji liczba kształconych w grupie nie powinna przekraczać 32 osób. Prace wykonywane na ocenę powinny być tworzone samodzielnie
(indywidualnie) lub ewentualnie w 2-osobowych zespołach. Istotną kwestią w kształceniu zawodowym jest indywidualizacja pracy w kierunku potrzeb i
176
5) testy mieszane,
6) opracowanie planu pracy stacji.
Zaleca się systematyczne ocenianie postępów ucznia oraz bieżące korygowanie wykonywanych ćwiczeń i zadań praktycznych. Przy ocenie osiągnięć
uczniów należy zwrócić uwagę na umiejętność korzystania z dokumentacji technicznej, planów i schematów, instrukcji oraz procedur.
Podczas realizacji procesu ewaluacji przedmiotu o charakterze praktycznym, jakim jest Technologia i organizacja pracy stacji, zaleca się stosowanie głównie
metod jakościowych (wywiad, obserwacja) oraz w mniejszym stopniu ilościowych (ankiety). W trakcie badań ewaluacyjnych powinno się zastosować kilka
metod badawczych.
W przypadku przedmiotu Technologia i organizacja pracy stacji jedną z ważnych metod jest samoocena nauczyciela, który w ramach ewaluacji przedmiotu
grupy osób, a nawet do poszczególnych uczniów. Powinien też dokonać oceny posiadanych materiałów dydaktycznych: instrukcji i kart pracy, prezentacji
177
multimedialnych, oraz dostępnych elementów wyposażenia pracowni i sal lekcyjnych, w których prowadzone są lekcje – ze szczególnym uwzględnieniem
Kluczowe umiejętności podlegające ewaluacji w ramach przedmiotu Technologia i organizacja pracy stacji powinny dotyczyć:
1. Klasyfikacji taboru kolejowy.
2. Dobierania taboru kolejowy do wykonywanych zadań.
3. Rozróżniania sposobu utrzymania taboru.
4. Zasad przygotowania pociągu do drogi.
5. Sposobu wykonania próby hamulca.
6. Stosowania zasad gospodarowania wagonami.
7. Stosowania mierników oceny pracy kolejowej.
8. Zasad pracy stacji towarowej.
9. Zasad obsługi punktów ładunkowych.
178
Tabor szynowy
Cele ogólne przedmiotu
4. Rozpoznawanie pojazdów kolejowych

5. Sposób utrzymania taboru
6. Poznanie zasad hamowania pociągu
7. Poznanie podstaw elektrotechniki
8. Urządzenia związane z bezpieczeństwem pojazdów kolejowych
Cele operacyjne:
1. klasyfikować tabor kolejowy

2. wskazać przeznaczenie taboru kolejowego
3. omówić zasady hamowania pociągu
4. ocenić stan techniczny taboru kolejowego
179
MATERIAŁ NAUCZANIA Tabor szynowy
realizacji
I. Podstawy 1. Systemy trakcji i  rozróżniać systemy trakcji  scharakteryzować systemy trakcji III klasa
eksploatacji pojazdów pojazdy trakcyjne w występujące w Rzeczpospolitej
kolejowych Polskiej i na świecie
2. Pojazdy trakcyjne  rozpoznać oznaczenia pojazdów  scharakteryzować poszczególne III klasa

trakcyjnych i wagonów elementy budowy taboru
 rozpoznać parametry eksploatacyjne kolejowego
pojazdów trakcyjnych  rozpoznać środki transportu
 rozróżniać plany racy pojazdów szynowego na podstawie
trakcyjnych oznakowania
 omawiać wymagania taboru w
ruchu towarowym i pasażerskim
 omawiać zasady postępowania z
pojazdami po wypadkach
kolejowych
II. Podstawy 3. Podstawowe pojęcia 2  przedstawiać pojęcia związane z  określać zjawiska związane z III klasa
elektrotechniki i zjawiska z zakresu prądem elektrycznym przepływem prądu elektrycznego i
elektrotechniki  rozpoznać jednostki wielkości działaniem pola magnetycznego
elektrycznych  obliczać parametry związane z
 klasyfikować materiały pod względem przepływem prądu elektrycznego
przewodności prądu elektrycznego
4. Wielkości elektryczne  stosować podstawowe pojęcia  definiować wielkości fizyczne III klasa
i przewodnictwo z zakresu elektrotechniki  charakteryzować wielkości
materiałów  rozpoznać podstawowe wielkości fizyczne stosowane
fizyczne w elektrotechnice
 rozpoznać jednostki wielkości
180
elektrycznych
 rozpoznać materiały przewodowe,
oporowe, izolacyjne i konstrukcyjne
5. Prąd elektryczny  zdefiniować zjawisko prądu  zdefiniować wielkości III klasa
elektrycznego charakteryzujące prąd elektryczny
 wyliczać rodzaje prądu elektrycznego  objaśniać zjawisko przepływu
 opisać wielkości charakteryzujące prądu elektrycznego w próżni,
prąd elektryczny gazach, elektrolitach,
 definiować obwód elektryczny półprzewodnikach
 charakteryzować obwód
elektryczny
6. Źródła prądu stałego  rozróżnić źródła prądu stałego i  omówić budowę akumulatorów III klasa
i przemiennego przemiennego
 rozróżnić rodzaje akumulatorów
III. Eksploatacja taboru 7. Zasady eksploatacji  rozróżnić rodzaje pojazdów  określić przeznaczenie III klasa/
kolejowego pojazdów szynowych  klasyfikować pojazdy szynowe eksploatacyjne pojazdów
IV klasa
7.  rozpoznać środki transportu kolejowych
szynowego na podstawie
oznakowania
 rozróżnić rodzaje pracy przewozowej i
sposoby obsługi pojazdu trakcyjnego
 wskazać etapy planowania pracy
pojazdu trakcyjnego
8. 8. Budowa pojazdów  rozróżnić elementy i rodzaje  rozpoznać oznaczenia stosowane IV klasa
kolejowych zestawów kołowych na pojazdach szynowych
 wskazać elementy odsprężynowania i wagonach
i sposoby połączenia wózka z  definiować pojęcie
nadwoziem w pojazdach szynowych interoperacyjności pojazdów
 rozróżnić elementy nadwozia i szynowych
wyposażenie kabiny maszynisty  opisać budowę urządzeń
pojazdu szynowego pociągowo-zderznych
 rozróżnić rodzaje, budowę, zasadę  opisać funkcje prądnic i
działania i sposoby zawieszenia przetwornic stosowanych w
181
silnika trakcyjnego w elektrycznych i taborze szynowym
spalinowych pojazdach trakcyjnych
 opisać zasadę działania sprężarki
 rozpoznać sposób przeniesienia
 opisać pneumatyczne układy
napędu na zestawy kołowe
pomocnicze
 charakteryzować sposoby regulacji
obrotów silnika trakcyjnego
 rozróżnić urządzenia
zabezpieczające silnik trakcyjny
przed uszkodzeniem
 rozróżnić rodzaje silników
elektrycznych stosowanych w
pojazdach szynowych
 rozpoznać maszyny elektryczne na
podstawie parametrów technicznych
 charakteryzować układy połączeń i
metody rozruchu silników
trakcyjnych
 rozróżnić rodzaje prądnic i
przetwornic stosowanych w
pojazdach szynowych na podstawie
parametrów technicznych
 rozróżnić łączniki elektryczne
stosowane w pojazdach szynowych
 rozpoznać urządzenia kontrolno-
pomiarowe pojazdów szynowych
 klasyfikować urządzenia
odgromowe
 rozróżnić urządzenia
zabezpieczenia urządzeń
elektrycznych i zespołów
mechanicznych pojazdu szynowego
odbieraka prądu
 wskazać rozmieszczenie aparatów i
182
urządzeń elektrycznych w pojeździe
szynowym
 rozpoznać elementy układu
zasilania sprężonym powietrzem
sprężarki
 rozróżnić elementy układów
hamulca zespolonego
 rozróżnić elementy silników
spalinowych
 przedstawić działania silników
spalinowych
 rozpoznać sposoby przeniesienia
napędu w spalinowych pojazdach
szynowych
 rozróżnić elementy układu
napędowego w spalinowych
pojazdach szynowych
 rozróżnić rodzaje przekładni
stosowanych w spalinowych
pojazdach szynowych
IV. Hamulce kolejowe 9. Budowa i  rozróżnić rodzaje hamulców  objaśnić obsługę hamulców IV klasa
działanie hamulców stosowanych w pojazdach szynowych pojazdów szynowych
 przedstawić budowę i zasadę  dobrać sposób hamowania
działania hamulców w pojazdach pociągu do warunków jazdy
szynowych  obliczyć masę hamującą pociągu
 rozróżnić systemy zespolonego  opisać sposób wykonania
hamulca pojazdów szynowych uproszczonej i szczegółowej
 rozpoznać elementy hamulca próby hamulców w pojazdach
zespolonego szynowych
 określić sposoby nastawiania
hamulców pojazdów szynowych ze
względu na masę hamującą pociągu
183
10. Próba  rozróżnić rodzaj prób hamulców  omówić warunki stawiane IV klasa
hamulców  określić przygotowanie układów hamulców przez prawo
hamulcowych w pociągach międzynarodowe
 omówić sposób wykonania próby  wypełnić kartę próby hamulca
szczegółowej  omówić postępowanie maszynisty
 omówić sposób wykonania próby w przypadku rozerwania pociągu,
uproszczonej pęknięcia sprzęgu hamulcowego,
 rozpoznać sygnały stosowane przy użycia hamulca bezpieczeństwa
wykonywaniu próby hamulca  omówić stosowanie programów
 określić masę hamującą pociągu komputerowych do obsługi
 rozpoznać oznaczenia systemów transportu kolejowego
hamulca
 określić sposoby nastawiania
hamulców pojazdów szynowych ze
względu na masę hamującą pociągu
11. Zakres prac  określić obowiązki rewidenta podczas  objaśnić zakres oględzin IV klasa
pracowników rewizji oględzin wagonów i składów pociągów pociągów pasażerskich i
technicznej pociągów przybywających na stację i towarowych, komunikacji krajowej
odjeżdżających ze stacji i międzynarodowej
 wskazać postępowanie rewidenta z  ocenić stan zespołów i układów
wagonami uszkodzonymi i wagonami pojazdu kolejowego mających
z przesyłkami nadzwyczajnymi wpływ na bezpieczeństwo
 stosować oznaczenia przewozu kolejowe
towarów niebezpiecznych
V. Bezpieczeństwo 12. Urządzenia  rozróżnić urządzenia kontrolujące  objaśnić istotę działania urządzeń
pracy maszynisty automatyki czujność maszynisty kontrolujących czujność
bezpieczeństwa  wyjaśnić działanie prędkościomierzy maszynisty i pracę pojazdu
pociągu oraz szynowego
 stosować procedury postępowania w
urządzenia
razie uszkodzenia urządzeń  objaśnić zasady obsługi
czujności,
prędkościomierze i bezpieczeństwa zainstalowanych na przenośnych i przewodowych
radiołączność w pojeździe i w torze urządzeń łączności
pojazdach kolejowych  wymienić rodzaje urządzeń łączności
w teorii kolejowej
 rozpoznać stacjonarne i przenośne
184
urządzenia łączności kolejowej
13. Zasady bezpiecznej  wypełnić obowiązki maszynisty  objaśnić zasady udzielania
pracy maszynisty pojazdu szynowego zgodnie z pierwszej pomocy w przypadku
zasadami bezpiecznej pracy porażenia prądem elektrycznym,
 określić zasady postępowania w razie zatrzymania krążenia, udarów i
awarii urządzeń sterowania ruchem poparzeń
kolejowym na stacjach, liniach  ocenić stan poszkodowanego
kolejowych i przejazdach kolejowo-  wykonać czynności ratujące życie
drogowych
 powiadomić służby ratownicze
14. Zasady dotyczące  rozróżnić zagrożenia związane z  omówić zasady zachowania się
bezpiecznych metod pracą przy urządzeniach maszynisty w pobliżu sieci
pracy przy elektroenergetycznych trakcyjnej
urządzeniach zainstalowanych w pojazdach  omówić stosowanie środków
elektroenergetycznych
szynowych ochrony indywidualnej podczas
zainstalowanych w
pojazdach szynowych  wymienić skutki oddziaływania wykonywania pracy przy
czynników szkodliwych występujących urządzeniach
podczas obsługi urządzeń elektroenergetycznych
elektroenergetycznych zainstalowanych w pojazdach
zainstalowanych w pojazdach szynowych
szynowych
 wskazać sposoby zabezpieczania się
przed czynnikami szkodliwymi
występującymi podczas obsługi
urządzeń elektroenergetycznych
zainstalowanych w pojazdach
szynowych
15. Ochrona  rozpoznać zagrożenia związane z  omówić zasady stosowania
przeciwpożarowa pożarem w pojazdach kolejowych i na środków zapobiegające
pojazdów szynowych i terenie przedsiębiorstwa kolejowego powstawaniu pożaru lub innego
terenów kolejowych  rozróżnić środki gaśnicze stosowane zagrożenia w pojazdach
w pojazdach szynowych szynowych i taborze
 stosować środki zapobiegające
powstawaniu pożaru lub innego
185
zagrożenia w pojazdach szynowych i
taborze
16. Postępowanie  rozróżnia podstawowe pojęcia  omówić działania, jakie należy
maszynisty podczas związane ze zdarzeniem kolejowym podjąć w przypadku poważnego
zdarzenia kolejowego  określić sposoby powiadamiania i wypadku, incydentu i wydarzeń z
zapobiegania zdarzeniom kolejowym udziałem ludzi oraz w sytuacjach
ekstremalnych na liniach
kolejowych
Razem
186
Warunkiem osiągania założonych efektów kształcenia jest:
• Zaplanowanie lekcji
• Wykorzystanie różnorodnych metod nauczania
• Dobór środków dydaktycznych do treści i celów nauczania
• Dobór formy pracy z uczniami
• Systematyczne sprawdzanie wiedzy i umiejętności uczniów
• Stosowanie oceniania sumującego i kształtującego
• Przeprowadzanie ewaluacji doboru treści nauczania do założonych celów, metod pracy, środków dydaktycznych, sposobu oceniania i informacji
zwrotnej dla ucznia
Metody nauczania :
Wykłady, pokazy, dyskusja
Środki dydaktyczne
Zestawy ćwiczeń, instrukcje do ćwiczeń, karty pracy uczniów, komputer, instrukcje kolejowe.
Zalecane metody dydaktyczne
Pokazy wykonane przez nauczyciela. Ćwiczenia do wykonania przez uczniów
187
Formy organizacyjne
Zajęcia powinny być prowadzone w zespołach. Grupa na stanowisku ćwiczeniowym komputerowym może liczyć maksymalnie dwie osoby.
Podczas realizacji procesu ewaluacji przedmiotu o charakterze teoretycznym jakim jest Tabor szynowy zaleca się stosowanie głównie metod jakościowych
(wywiad, obserwacja) oraz ilościowych (ankiety). W trakcie badań ewaluacyjnych powinno się zastosować kilka różnych metod badawczych dla lepszej oceny
i oszacowania.
W przypadku przedmiotu Tabor szynowy jedną z ważnych metod wydaje się samoocena nauczyciela, który w ramach ewaluacji przedmiotu powinien
nawet do poszczególnych uczniów. Nauczyciel podczas działań ewaluacyjnych powinien dokonać też oceny posiadanych materiałów dydaktycznych:
aktualności przepisów i instrukcji związanych z kolejowymi pojazdami szynowymi, dokumentacji technicznej czy też dostępnych elementów wyposażenia
pracowni i sal lekcyjnych, w których prowadzone są lekcje – ze szczególnym uwzględnieniem rozwoju i postępu technologicznego w branży kolejowej.
aktualną wiedzę.
Kluczowe umiejętności podlegające ewaluacji w ramach przedmiotu Tabor szynowy powinny dotyczyć:
1. Posiadania wiedzy na temat budowy taboru kolejowego

188
2. Posiadania wiedzy na temat przeznaczenia taboru kolejowego
3. Posiadania wiedzy w zakresie utrzymania taboru kolejowego
4. Posiadania wiedzy dotyczącej pracy drużyny pociągowej
189
Organizacja przewozów kolejowych
9. Poznanie podstawowych pojęć związanych z infrastrukturą kolejową

10. Poznanie elementów infrastruktury kolejowej
11. Poznanie ich utrzymania infrastruktury kolejowej
12. Poznanie klasyfikacji przejazdów kolejowo-drogowych
13. Poznanie podstawowych pojęć związanych z ruchem kolejowym.
14. Poznanie rozkładu jazdy i jego elementów.
15. Poznanie sygnalizacji kolejowej i wskaźników.
16. Poznanie zasad prowadzenia ruchu kolejowego.
17. Poznanie dokumentacji posterunku ruchu.
18. Poznanie urządzeń sterowania ruchem kolejowym.
19. Poznanie zasad prowadzenia manewrów
Cele operacyjne:
1. scharakteryzować podstawowe pojęcia z zakresu infrastruktury kolejowej

2. rozróżniać poszczególne elementy drogi kolejowej
3. opisać poszczególne elementy drogi kolejowej
4. scharakteryzować budowle i budynki na infrastrukturze kolejowej
5. rozróżniać posterunki ruchu i ich zadania
6. scharakteryzować posterunki ruchu
7. rozpoznawać sygnalizację kolejową
8. rozróżnić systemu zabezpieczenia ruchu i łączności
9. charakteryzować technikę prowadzenia ruchu kolejowego
190
10. charakteryzować sposób prowadzenia manewrów
11. rozróżniać procedury postępowania w razie zdarzenia kolejowego
MATERIAŁ NAUCZANIA Organizacja przewozów kolejowych

realizacji
I. Zadania zawodowe 1. System przyznawania  omawia zasady i procedury przyznawania  określa sposób uzyskania III klasa
maszynisty uprawnień maszynisty licencji maszynisty świadectwa maszynisty
w Unii Europejskiej  określa sposób uzyskania świadectwa
maszynisty
2. Przepisy prawa  rozróżniać przepisy prawa związane z  interpretować prawidłową III klasa
związane z pracą uzyskiwaniem licencji maszynisty eksploatację przydzielonego
maszynisty  rozróżniać przepisy prawa związane z pojazdu wraz z
uzyskiwaniem świadectwa maszynisty urządzeniami i
 rozróżniać przepisy prawa zawarte w wyposażeniem
instrukcjach branżowych w zakresie  interpretować przepisy
obowiązującym zawód maszynisty prawa związane z
 określić co to jest pojazd trakcyjny, uzyskiwaniem licencji
pojazd prowadzący, lokomotywa maszynisty
nieczynna, lokomotywa przyprzęgowa.  interpretować przepisy
 omówić pracę na popychu prawa związane z
 określić co to jest ciężki pociąg towarowy uzyskiwaniem licencji
 omawiać pracę manewrową maszynisty
 przestrzegać przepisów i zasad bhp  omówić na czym polega
trakcja wielokrotna
 wyjaśnić sposób
prowadzenia pociągu ze
znajomością i brakiem
znajomości szlaku
 planować dalszą edukację
uwzględniając własne
zainteresowania i zdolności
191
oraz sytuację na rynku pracy
II. Bezpieczeństwo i 3. Podstawowe  wyjaśnić pojęcia dotyczące  wymienić akty normatywne III klasa
higiena pracy w zagadnienia związane z bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony określające wymagania w
branży kolejowej ochroną pracy, ochroną przeciwpożarowej oraz ochrony zakresie bezpieczeństwa
przeciwpożarową oraz środowiska i higieny pracy, ochrony
ochroną środowiska  stosować akty prawa dotyczące ochrony przeciwpożarowej, ochrony
pracy środowiska
 korzystać ze źródeł informacji  wymienić cele normalizacji
dotyczących norm i procedur oceny krajowej
zgodności  podać definicje i cechy
normy
międzynarodowej,
europejskiej i krajowej
4. Prawa i obowiązki  wskazać prawa i obowiązki pracownika  posłużyć się aktami III klasa
pracownika w zakresie oraz pracodawcy w zakresie prawnymi regulującymi
bezpieczeństwa i higieny bezpieczeństwa i higieny pracy zadania i uprawnienia
pracy instytucji oraz służb
działających w zakresie
ochrony pracy i ochrony
środowiska w Polsce
5. Instytucje działające w  wskazać zadania instytucji oraz służb  opisać uprawnienia instytucji III klasa
Polsce na rzecz działających w zakresie ochrony pracy oraz służb działających w
bezpieczeństwa i higieny i ochrony środowiska w Polsce zakresie ochrony pracy
pracy  wskazać uprawnienia instytucji oraz służb i ochrony środowiska w
Polsce
działających w zakresie ochrony pracy
i ochrony środowiska w Polsce
6. Procedury  omówić postępowanie podczas pożaru,  określić postępowanie przy III klasa
postępowania maszynisty przerwie zasilaniu lub uszkodzeniu sieci uszkodzeniu układu
w warunkach wystąpienia trakcyjnej hamulcowego i urządzeń
niebezpiecznych zdarzeń  zabezpieczyć pojazd trakcyjny i skład zasilanych sprężonym
kolejowego pociągu przed zbiegnięciem powietrzem
 określić postępowanie podczas zdarzeń  postępować w przypadku
kolejowych i wypadków wykazania nieprawidłowości
 wskazywać zasady przewozu towarów przez urządzenia DSAT
wysokiego ryzyka  określić wpływ warunków
192
 określać zasady przewozu przesyłek atmosferycznych na
wojskowych prowadzenie pojazdów
 omawia zasady prowadzenia akcji trakcyjnych
ratowniczych na kolei
7. Dokumentacja pracy  rozróżniać rodzaje pracy przewozowej  wypełniać dokumentację III klasa
maszynisty i sposoby obsługi pojazdu trakcyjnego eksploatacyjną pojazdu
 rozróżniać dokumentację pojazdu szynowego
szynowego oraz dokumentację związaną  wypełniać dokumentację
z czasem pracy maszynisty związaną z praca
 wskazywać etapy planowania pracy maszynisty
pojazdu trakcyjnego  opisywać odpowiedzialność
 odczytać informacje zawarte w prawną za złamanie
wewnętrznych rozkładach jazdy pociągów tajemnicy zawodowej
 odczytać informacje zawarte w dodatkach  wypełniać obowiązującą
do wewnętrznego rozkładu jazdy dokumentację dotyczącą
pociągów transportu kolejowego
 sporządzać harmonogramy
pracy drużyny trakcyjnej
III. Prowadzenie ruchu 8. Infrastruktura kolejowa  rozróżnić części składowe nawierzchni  rozpoznać przeznaczenie III klasa
kolejowego kolejowej, drogi przebiegu oraz drogi budowli kolejowych
ochronnej, rozjazdów i torów  charakteryzować
 określić parametry torów i rozjazdów zawieszenie sieci jezdnej i
 określać sekcjonowanie sieci trakcyjnej konstrukcji wsporczych
 opisać zasadę działania blokady stacyjnej  interpretować znaczenie
 rozróżniać rodzaje blokad liniowych wskaźników stosowanych na
stosowanych na liniach kolejowych sieciach trakcyjnych
 opisać działanie poszczególnych  opisać działanie
rodzajów półsamoczynnych i poszczególnych rodzajów
samoczynnych blokad liniowych półsamoczynnych i
samoczynnych blokad
liniowych
9. Technika prowadzenia  definiować podstawowe elementy linii  wyjaśniać zasady III klasa
ruchu kolejowego kolejowych, torów i posterunków prowadzenia ruchu podczas
eksploatacyjnych zamknięć torowych
 formułować zasady prowadzenia ruchu  analizować zapisy
kolejowego na posterunkach i szlakach służbowego rozkładu jazdy
193
kolejowych pociągów i jego dodatków
 wykonać zadania maszynisty na
podstawie instrukcji branżowych
10. Sygnalizacja  rozróżniać sygnalizatory i wskaźniki  interpretować znaczenie i III klasa

w transporcie kolejowym stosowane na kolei usytuowanie wskaźników
 interpretować wskazania sygnalizatorów stosowanych na kolei
kształtowych i świetlnych  objaśniać działanie
 rozpoznać sygnały podawane przez sygnalizacji na przejazdach
osoby upoważnione na kolei kolejowo-drogowych
 rozpoznać sygnały nadawane podczas
pracy pociągowej i manewrowej
 rozpoznać sygnały alarmowe
11. Przewóz towarów  klasyfikować towary niebezpieczne  określić postępowanie w III klasa
niebezpiecznych oraz  wymieniać zasady przewozu towarów razie wystąpienia sytuacji
przewozów wojskowych wysokiego ryzyka awaryjnej podczas przewozu
 rozpoznać zagrożenia związane z materiałów niebezpiecznych
przewozem materiałów niebezpiecznych  określić zasady przewozu
na podstawie nalepek ostrzegawczych przesyłek wojskowych
umieszczonych na wagonach
12. Prowadzenie ruchu  rozpoznawać instrukcje kolejowe  analizować zapisy instrukcji III klasa
pociągów i manewry związane z prowadzeniem ruchu kolejowych
taborem pociągów  opisywać sposoby
 przedstawiać zasady wyznaczania torów prowadzenia ruchu
na stacji dla wjazdu, przejazdu i wyjazdu pociągów
pociągów  objaśniać sposób
 definiować zezwolenie na wjazd wyjazd przygotowania drogi
lub przejazd przez stację bez podania przebiegu dla pociągu
sygnału zezwalającego  określać kiedy możliwe jest
 rozpoznawać zasady prowadzenia ruchu podanie sygnału
z wykorzystaniem urządzeń zezwalającego na jazdę
radiołączności pociągu
 wyliczać zasady prowadzenia ruchu do  określać zasady obserwacji
obsługi bocznic, pociągów technicznych, przejeżdżającego pociągu
gospodarczych i ratunkowych.  opisywać zasady podania
 charakteryzować ogólne zasady sygnału stój i rozwiązania
komunikacji interpersonalnej drogi przebiegu
194
 określać zasady
postępowania w przypadku
wystąpienia przeszkód do
jazdy
 określać zasady regulowania
ruchem pociągów
13. Prowadzenie ruchu  rozpoznać rodzaje szlaków jedno i  formułować zasady III klasa
pociągów na szlakach wielotorowych prowadzenia ruchu przy
 określać zasady prowadzenia ruchu bez blokadzie liniowej
blokady liniowej półsamoczynnej
 analizować zasady prowadzenia ruchu  formułować zasady
dla szlaku jednotorowego i dwutorowego prowadzenia ruchu przy
 rozróżniać zasady prowadzenia ruchu blokadzie liniowej
i jazdy na widoczność samoczynnej
 formułować zasady prowadzenia pojazdu  określać zasady
luzem prowadzenia ruchu
dwukierunkowego po torze
na szlaku dwutorowym przy
obu torach czynnych
 określać sposoby
postępowania w razie
nieplanowego zatrzymania
pociągu
14.Zamknięcia torów  określić sytuacje w jakich należy  objaśniać zasady IV klasa

zamknąć tor prowadzenia ruchu
 przedstawiać zasady zamykania torów jednokierunkowego po torze
stacyjnych i szlakowych czynnym w czasie
 rozróżnia sposoby i sytuacje w jakich zamknięcia jednego toru
należy wprowadzić zamkniecie lub szlaku dwutorowego
otwarcie posterunku ruchu  objaśniać zasady
 charakteryzować ostrzeżenia stałe i prowadzenia pociągów po
czasowe torze zamkniętym
 przedstawiać sposoby
powiadamiania drużyn
pociągowych.
195
IV.Praca manewrowa 15.Rodzaje i sposoby  rozróżniać pojęcia związane z pracą  objaśnia sprzęganie i IV klasa
wykonywania pracy manewrową rozprzęganie taboru
manewrowej  określać zadania pracowników  zabezpiecza tabor przed
wykonujących manewry zbiegnięciem
 charakteryzować rodzaje i sposoby  określa sposób hamowania
wykonywania pracy manewrowej manewrującym taborem
 rozróżnia dokumentację związaną z  objaśniać zasady
praca manewrową wykonywania manewrów na
torach głównych, przez
przejazdy i przejścia dla
pieszych
 formułować zasady
manewrowania wagonami z
ludźmi oraz z przesyłkami
niebezpiecznymi
16. Zasady wykonywania  wymienić ograniczenia przy wykonywaniu  opisać wykonywanie IV klasa
pracy manewrowej pracy manewrowej manewrów na torach
 wymienia prędkości jazd manewrowych głównych
 opisać zasady hamowania przetaczanego  opisać wykonywanie
taboru manewrów z ludźmi oraz z
 opisać zasady sprzęgania i rozprzęgania przesyłkami nadzwyczajnymi
taboru  opisać sposób obsługi
punktów ładunkowych
17. Przygotowanie  rozróżniać dokumentację związaną z  określać zasady zestawiania IV klasa
pociągu do jazdy jazdą pociągu pociągów
 określać parametry techniczne  charakteryzować zadania
zestawianego pociągu związane z jego obsady pociągu i pojazdu
masą hamującą trakcyjnego
 przestrzegać zasad obsady pociągów  opisać dokumentację na
przez drużynę trakcyjną posiadająca pojeździe trakcyjnym
wymagane dokumenty niezbędną przy prowadzeniu
 zgłosić gotowość pociągu do jazdy pociągu
196
18. Rozkazy pisemne i  rozróżniać rodzaje rozkazów pisemnych  wypełniać rozkazy pisemne IV klasa
ostrzeżenia  określać przeznaczenie poszczególnych w konkretnych sytuacjach
rozkazów pisemnych ruchowych
 Wymieniać sposoby doręczania rozkazów  wymienić zasady
 Rozróżnia ostrzeżenia stale, okresowe, przekazywania treści
doraźne, jednorazowe. rozkazów pisemnych przy
użyciu środków łączności
V. Zdarzenia kolejowe 19. Podstawowe pojęcia  definiować pojęcie zdarzenia kolejowego  wskazywać przepisy IV klasa
związane ze zdarzeniami  definiować pojęcia związane ze regulujące postępowanie
kolejowymi zdarzeniami kolejowymi w przypadku zdarzenia
 klasyfikować zdarzenia kolejowe kolejowego
 dobierać techniki radzenia
sobie ze stresem
20. Procedury  rozpoznawać procedury postępowania  stosować instrukcje IV klasa
postępowania w razie w razie zdarzenia kolejowego o postępowaniu w sprawach
zdarzenia kolejowego  formułować treść telefonogramów wypadków i incydentów
alarmowych w transporcie kolejowym
 określać sposób postępowania na  określać zasady
wypadek pożaru taboru kolejowego i prowadzenia akcji
anomalii pogodowych ratowniczych na kolei
 określać sposób postępowania na  określać sposób
wypadek rozerwania pociągu na szlaku i postępowania na wypadek
zbiegnięcia wagonów zerwania sieci trakcyjnej
 opisać proces cofania, zabierania części  określać sposób
składu pociągu postępowania na wypadek
 charakteryzować różne formy zachowań deformacji toru lub pęknięcia
asertywnych, jako sposoby radzenia szyny
sobie ze stresem  określać zasady
postępowania z taborem po
wypadkach i wkolejeniach
 opisać postępowanie w razie
braku sygnałów końca
pociągu
 określić postepowanie
maszynisty w razie użycia
hamulca bezpieczeństwa lub
rozerwania sprzęgu
197
hamulcowego,
21. Przewozy towarów  klasyfikować towary niebezpieczne  określać zasady przewozu IV klasa
niebezpiecznych oraz  rozpoznawać zagrożenia związane towarów wysokiego ryzyka
wojskowych z przewozem materiałów  określać postępowanie
niebezpiecznych na podstawie nalepek w razie wystąpienia sytuacji
ostrzegawczych umieszczonych na awaryjnej podczas przewozu
wagonach materiałów niebezpiecznych
 wyliczać zasady przewozu przesyłek  określać postępowanie przy
wojskowych likwidacji skutków wypadków
 stosować oznaczenia przewozu towarów z udziałem ładunków
niebezpiecznych niebezpiecznych
 podejmować działania
wpływające pozytywnie na
zachowania własne
i współpracowników
 charakteryzować metody
i techniki rozwiązywania
problemów.
Razem
Warunkiem osiągania zależnych efektów kształcenia w zakresie przedmiotu Organizacja przewozów kolejowych jest opracowanie dla danego zawodu
procedur, a w tym:
 zaplanowanie lekcji (wskazanie celów szczególnych jakie powinny zostać osiągnięte)

 wykorzystanie różnorodnych metod nauczania ( szczególnie aktywizujących ucznia do pracy)
 dobór środków dydaktycznych do treści i celów nauczania
 dobór formy pracy z uczniami – określenie ilości osób w grupie, określenie indywidualizacji zajęć
 systematyczne sprawdzenie wiedzy i umiejętności uczniów poprzez sprawdzanie w formie testu wielokrotnego wyboru oraz testów praktycznych i
innych form sprawdzania wiedzy i umiejętności w zależności od metody nauczania
 stosowanie oceniania sumującego i kształtującego
198
 przeprowadzenie ewaluacji doboru treści nauczania do założonych celów, metod pracy, środków dydaktycznych, sposobu oceniania i informacji
zwrotnej dla ucznia
Metody nauczania:
Dla przedmiotu Organizacja przewozów kolejowych, który jest przedmiotem o charakterze teoretycznym zaleca się stosowanie metod nauczania o
charakterze podającym, eksponujących i problemowych.
 wykład informacyjny
 pokaz z objaśnieniem
 wykład problemowy
 metoda przypadku
 dyskusja dydaktyczna
 burza mózgów
Ponadto dla zagadnień związanych z Organizacją przewozów kolejowych zaleca się wykorzystanie metod praktycznych takich jak:
 ćwiczenia praktyczne
 metoda projektów
Pracowania wyposażona w: komputery z dostępem do sieci, projektor multimedialny, plansze i prezentacje dotyczące elementów drogi kolejowej, rysunki
techniczne elementów infrastruktury kolejowej, rysunki techniczne torów kolejowych w planie i profilu, schematy stacji kolejowych, tablica biała suchościerna
wraz z kolorowymi pisakami, fotografie i inne materiały wizualne dotyczące np. uszkodzeń i defektów szyn, filmy dydaktyczne dotyczące bezpieczeństwa na
przejazdach kolejowych, przyrządy do pomiaru toru i zestawów kołowych, modele lub eksponaty elementów sieci trakcyjnej.
199
Formy organizacyjne
Lekcje powinny być prowadzone z wykorzystaniem różnych form organizacyjnych: indywidualnie i zespołowo. W przypadku przedmiotu Infrastruktura
kolejowa liczba kształconych w grupie nie powinna przekraczać 32 osoby. Przy wykonywaniu ćwiczeń praktycznych lub projektów zalecany jest podział na 2-
osobowe zespoły. Istotną kwestią w kształceniu zawodowym jest indywidualizacja pracy w kierunku potrzeb i możliwości w zakresie, metod, środków oraz
form kształcenia.
 prace indywidualne i zespołowe w formie referatów i opracowań wybranego zagadnienia

 praca z tekstem – czytanie ze zrozumieniem (np. aktów i przepisów prawa, instrukcji)
 quizy i konkursy indywidualnie i zespołowo
 testy z pytaniami zamkniętymi (np. prawda-fałsz, wyboru jednokrotnego, wielokrotnego, z luką)
 sprawdziany z pytaniami otwartymi (np. krótkiej odpowiedzi, z luką, rozszerzonej odpowiedzi)
 testy mieszane
 praca indywidualna w formie wykonanego projektu stacji kolejowej
Podczas realizacji procesu ewaluacji przedmiotu o charakterze teoretycznym jakim jest Organizacja przewozów kojowych zaleca się stosowanie głównie
metod jakościowych (wywiad, obserwacja) oraz ilościowych (ankiety). W trakcie badań ewaluacyjnych powinno się zastosować kilka różnych metod
badawczych dla lepszej oceny i oszacowania.
W przypadku przedmiotu Organizacja przewozów kojowych jedną z ważnych metod wydaje się samoocena nauczyciela, który w ramach ewaluacji
nauczanej grupy osób a nawet do poszczególnych uczniów. Nauczyciel podczas działań ewaluacyjnych powinien dokonać też oceny posiadanych materiałów
dydaktycznych: aktualności przepisów i instrukcji związanych infrastrukturą kolejową, materiałów wideo, dokumentacji technicznej czy też dostępnych
200
branży kolejowej.
W obliczu bardzo szybko zmieniającej się rzeczywistości i stanu faktycznego infrastruktury kolejowej, ewaluacja poprzez samoocenę jest niezbędna do
Kluczowe umiejętności podlegające ewaluacji w ramach przedmiotu Organizacja przewozów kojowych powinny dotyczyć:
1. Posiadania wiedzy na temat elementów drogi kolejowej, sieci trakcyjnej oraz urządzeń sterowania ruchem kolejowym
2. Posiadania wiedzy dotyczącej torów i rozjazdów
3. Posiadania wiedzy na temat kolejowych budynków i budowli inżynieryjnych
4. Umiejętności utrzymania torów i rozjazdów kolejowych oraz klasyfikacji ich uszkodzeń
5. Projektowania stacji kolejowych
201
Przygotowanie praktyczne do licencji maszynisty
1. Obsługa pojazdów kolejowych
2. Stosowanie zasad bezpiecznej pracy maszynisty
3. Sporządzanie dokumentacji pracy maszynisty
Cele operacyjne:
1. Rozpoznać elementy budowy taboru kolejowego

2. Rozpoznać elementy budowy hamulców kolejowych
3. rozróżnić sposób utrzymania taboru
4. omówić sposób wykonania próby hamulca
5. omówić pracę rewidentów kolejowych
6. stosować podstawowe prawa elektrotechniki
7. rozpoznawać urządzenia automatyki i bezpieczeństwa pociągu
8. rozpoznawać procedury postępowania maszynisty w warunkach wystąpienia niebezpiecznych zdarzeń kolejowego
9. Stosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy maszynisty
10. Sporządzać dokumentację pracy maszynisty
202
MATERIAŁ NAUCZANIA: Przygotowanie praktyczne do licencji maszynisty
Dział programowy Tematy jednostek Liczb Wymagania programowe Uwagi

metodycznych a o realizacji
godz.
realizacji
I. Infrastruktura kolejowa1. 1. Określanie  wskazać elementy budowy toru  opisać sposób przytwierdzania Klasa IV
parametrów elementów kolejowego szyn do podkładów
infrastruktury  wskazać elementy budowy rozjazdu  rejestrować wyników oględzin
kolejowego rozjazdów
 przełożyć rozjazd kolejowy i  wypełnić dziennika D831
wykolejnicę
 zabezpieczyć rozjazd
 określić elementy napędów
zwrotnicowych
 wskazać stacyjne urządzenia
 wskazać elementy budowy sieci
trakcyjnej i jej zawieszenie
II. Hamulce kolejowe 2. 2. Budowa hamulców  rozróżniać rodzaje hamulców  rozróżniać systemy Klasa IV
pojazdu szynowego stosowanych w pojazdach kolejowych, zespolonego hamulca
 rozróżniać elementy układów hamulca pojazdów kolejowych
zespolonego  przedstawiać budowę i zasadę
działania hamulców
stosowanych w pojazdach
kolejowych
 przygotować do pracy
urządzenia hamulcowe
 rozpoznaje systemy hamulców
w pojazdach kolejowych
3. 3. Obsługa hamulców  objaśniać obsługę hamulców pojazdów  dobrać sposób hamowania Klasa IV
pojazdu szynowego szynowych pociągu do warunków jazdy
203
 określać sposoby nastawiania  obliczać masę hamującą
hamulców pojazdów szynowych ze pociągu
względu na masę hamującą pociągu  przedstawia procedury
 określa sposób utrzymania i napraw postępowania w przypadku
urządzeń hamulcowych pojazdów uszkodzeń i zakłóceń w
trakcyjnych działaniu hamulców
 przeprowadzać uproszczoną
i szczegółową próbę
hamulców w taborze
kolejowym
 stosować programy
komputerowe do obsługi
III. Podstawy 4. Podstawowe pojęcia  przedstawić pojęcia związane z  określić zjawiska związane z Klasa IV
elektrotechniki i zjawiska z zakresu prądem elektrycznym przepływem prądu
elektrotechniki  rozpoznać jednostki wielkości elektrycznego i działaniem
elektrycznych pola magnetycznego
 klasyfikować materiały pod względem  obliczać parametry związane z
przewodności prądu elektrycznego przepływem prądu
elektrycznego
5.Wielkości elektryczne  stosować podstawowe pojęcia  definiować wielkości fizyczne Klasa IV
i przewodnictwo z zakresu elektrotechniki  charakteryzować wielkości
materiałów  rozpoznać podstawowe wielkości fizyczne stosowane
fizyczne w elektrotechnice
 rozpoznać jednostki wielkości
elektrycznych
 rozpoznaje materiały przewodowe,
oporowe, izolacyjne i konstrukcyjne
6. Prąd elektryczny  zdefiniować zjawisko prądu  zdefiniować wielkości Klasa IV
elektrycznego charakteryzujące prąd
 wyliczać rodzaje prądu elektrycznego elektryczny
 opisać wielkości charakteryzujące prąd  objaśniać zjawisko przepływu
elektryczny prądu elektrycznego w próżni,
 definiować obwód elektryczny gazach, elektrolitach,
półprzewodnikach
 charakteryzować obwód
elektryczny
204
7. Źródła prądu stałego  określać źródła prądu stałego i  opisać akumulatory rodzaje i Klasa IV
i przemiennego przemiennego budowa
IV. Praca rewidentów 8. Zadania rewidenta  określać obowiązki rewidenta podczas  objaśniać zakres oględzin Klasa IV
taboru taboru oględzin wagonów i składów pociągów pociągów pasażerskich i
przybywających na stację i towarowych, komunikacji
odjeżdżających ze stacji krajowej i międzynarodowej
 wskazać postępowanie rewidenta z  ocenić stan zespołów i
wagonami uszkodzonymi i wagonami z układów pojazdu kolejowego
przesyłkami nadzwyczajnymi mających wpływ na
 stosować oznaczenia przewozu bezpieczeństwo kolejowe
towarów niebezpiecznych  wskazywać postępowanie
rewidenta z wagonami
uszkodzonymi i wagonami
z przesyłkami nadzwyczajnymi
9. Obsługa hamulców  objaśniać obsługę hamulców pojazdów  dobrać sposób hamowania Klasa IV
pojazdu szynowego szynowych pociągu do warunków jazdy
 określać sposoby nastawiania  obliczać masę hamującą
hamulców pojazdów szynowych ze pociągu
względu na masę hamującą pociągu  przeprowadzać uproszczoną
i szczegółową próbę
hamulców w taborze
kolejowym
 stosować programy
komputerowe do obsługi
V. Budowa pojazdów 10.Budowa lokomotyw  wskazać elementy budowy pojazdów  opisać obwód główny Klasa IV
kolejowych elektrycznych, trakcyjnych elektryczny
spalinowych, wagonów  wymienić elementy podwozia
i zespołów trakcyjnych  wskazać elementy budowy silnika
spalinowego
 wskazać elementy budowy wagonów
towarowych
11. Eksploatacja taboru  przygotować pojazdu trakcyjnego do  odczytać parametry na taśmie Klasa IV
pracy prędkościomierza
205
VI. Urządzenia 12. Urządzenia  wskazać urządzenia czujności  przygotować do pracy Klasa IV
automatyki i czujności maszynisty współpracujące z urządzenia czujności
bezpieczeństwa pociągu maszynisty urządzeniami torowymi maszynisty współpracujące z
 uruchomić czuwak aktywny urządzeniami torowymi
 kontrolować system SHP  wskazać postępowanie w
 wskazać urządzenia czujności przypadku awarii systemu
maszynisty niewspółpracujące z SHP
urządzeniami torowymi  opisać systemy
automatycznego prowadzenia
pociągu ACT
13. Prędkościomierze  przygotować prędkościomierze do  odczytać zarejestrowane przez Klasa IV
na pojazdach rejestracji parametrów pracy w prędkościomierz parametry
trakcyjnych pojeździe pracy w pojeździe
 obsłużyć radiotelefon, radio-stop,  opisać radiołączność
nadać sygnał alarm pociągową w sieci GSM-R
 opisać radiołączność pociągową w
sieci GSM-R
VII. Zdarzenia kolejowe 14. Procedury  omówić postępowanie podczas  określić postępowanie przy Klasa IV
postępowania pożaru, przerwie zasilaniu lub uszkodzeniu układu
maszynisty w uszkodzeniu sieci trakcyjnej hamulcowego i urządzeń
warunkach wystąpienia  zabezpieczyć pojazd trakcyjny i skład zasilanych sprężonym
niebezpiecznych pociągu przed zbiegnięciem powietrzem
zdarzeń kolejowego  określić postępowanie podczas  postępować w przypadku
zdarzeń kolejowych i wypadków wykazania nieprawidłowości
 wskazywać zasady przewozu towarów przez urządzenia DSAT
wysokiego ryzyka  określić wpływ warunków
 określać zasady przewozu przesyłek atmosferycznych na
wojskowych prowadzenie pojazdów
 omawia zasady prowadzenia akcji trakcyjnych
ratowniczych na kolei
VIII. Bezpieczeństwo i 15. Stosowanie zasad  wskazać zasady bezpieczeństwa  analizować zapisy instrukcji Klasa IV
higiena pracy w praktyce bezpieczeństwa i podczas wykonywania pracy branżowych w celu
kolejowej higieny pracy manewrowej prawidłowego prowadzenia
maszynisty  udzielać pomocy poszkodowanemu w ruchu pociągów
razie porażenia prądem lub  określać zasady postępowania
206
uszkodzenia ciała w przypadku awarii urządzeń
 powiadamiać służby ratunkowe sterowania ruchem kolejowym
zadań
 przyjmować poglądy innych lub
polemizować z nimi
16. Pierwsza pomoc  oceniać stan zagrożenia zdrowia i  udzielać pierwszej pomocy w Klasa IV
życia poszkodowanego razie zagrożenia zdrowia i
 stosować zasady udzielania pierwszej życia
pomocy poszkodowanym w  używać defibrylatora AED
wypadkach przy pracy oraz w stanach  objaśniać zasady udzielania
zagrożenia zdrowia i życia pierwszej pomocy w
 rozpoznawać defibrylator AED i przypadku porażenia prądem
zasady jego stosowania elektrycznym, zatrzymania
krążenia, udarów i poparzeń
 oceniać stan poszkodowanego
 wykonywać czynności ratujące
życie
 powiadamiać służby
ratownicze
17. Zagrożenie  rozróżniać procedury postępowania w  omawiać procedury Klasa IV
pożarem na kolei i przypadku wystąpienia pożaru w postępowania w przypadku
procedury pociągu wystąpienia pożaru w pociągu
postępowania  rozróżniać procedury postępowania w  omawiać procedury
przypadku wystąpienia pożaru na postępowania w przypadku
terenie kolejowym wystąpienia pożaru na terenie
 rozpoznawać zagrożenia związane z kolejowym
pożarem w pojazdach kolejowych i na  stosować środki
terenie przedsiębiorstwa kolejowego zapobiegające powstawaniu
 rozróżniać środki gaśnicze stosowane pożaru lub innego zagrożenia
w pojazdach kolejowych w pojazdach trakcyjnych i
taborze
IX. Dokumentacja pracy 18. Zasady  rozróżniać rodzaje pracy przewozowej  wypełniać dokumentację Klasa IV
maszynisty prowadzenia i i sposoby obsługi pojazdu trakcyjnego eksploatacyjną pojazdu
wypełniania szynowego
 rozróżniać dokumentację pojazdu
podstawowych
szynowego oraz dokumentację  wypełniać dokumentację
207
dokumentów związaną z czasem pracy maszynisty związaną z praca maszynisty
związanych z pracą
 wskazywać etapy planowania pracy  opisywać odpowiedzialność
maszynisty
pojazdu trakcyjnego prawną za złamanie tajemnicy
zawodowej
 odczytać informacje zawarte w
wewnętrznych rozkładach jazdy  wypełniać obowiązującą
pociągów dokumentację dotyczącą
 odczytać informacje zawarte w
dodatkach do wewnętrznego rozkładu  sporządzać harmonogramy
jazdy pociągów pracy drużyny trakcyjnej
Razem
Warunkiem osiągania zależnych efektów kształcenia w zakresie przedmiotu Przygotowanie praktyczne do licencji maszynisty jest opracowanie dla danego
zawodu procedur, a w tym:
208
dla ucznia.
Metody nauczania:
Dla przedmiotu Przygotowanie praktyczne do licencji maszynisty , który jest przedmiotem o charakterze praktycznym, zaleca się stosowanie metod nauczania
o charakterze praktycznym, czyli np.:
4) pokaz;
7) symulacje;
12) metoda projektu.
7) opis;
209
Pracownia wyposażona w: stanowisko komputerowe dla nauczyciela podłączone do sieci lokalnej z dostępem do Internetu, z urządzeniem wielofunkcyjnym i
z projektorem multimedialnym, stanowiska komputerowe dla uczniów (jedno stanowisko dla jednego ucznia) podłączone do sieci lokalnej z dostępem do
internetu, aktualne instrukcje i przepisy, plany i schematy stacji rozrządowych manewrowych, tablice białą suchościerną wraz z kolorowymi pisakami,
materiały wizualne (np. filmy, fotografie) dotyczące pracy manewrowej, pracy na górce rozrządowej.
Formy organizacyjne
Lekcje powinny być prowadzone z wykorzystaniem różnych form organizacyjnych: indywidualnie i zespołowo. W przypadku przedmiotu Przygotowanie
praktyczne do licencji maszynisty liczba kształconych w grupie nie powinna przekraczać 32 osób. Prace wykonywane na ocenę powinny być tworzone
samodzielnie (indywidualnie) lub ewentualnie w 2-osobowych zespołach. Istotną kwestią w kształceniu zawodowym jest indywidualizacja pracy w kierunku
11) testy mieszane,
12) opracowanie planu pracy stacji.

210
Zaleca się systematyczne ocenianie postępów ucznia oraz bieżące korygowanie wykonywanych ćwiczeń i zadań praktycznych. Przy ocenie osiągnięć
uczniów należy zwrócić uwagę na umiejętność korzystania z dokumentacji technicznej, planów i schematów, instrukcji oraz procedur.
Podczas realizacji procesu ewaluacji przedmiotu o charakterze praktycznym, jakim jest Przygotowanie praktyczne do licencji maszynisty , zaleca się
stosowanie głównie metod jakościowych (wywiad, obserwacja) oraz w mniejszym stopniu ilościowych (ankiety). W trakcie badań ewaluacyjnych powinno się
zastosować kilka metod badawczych.
W przypadku przedmiotu Przygotowanie praktyczne do licencji maszynisty jedną z ważnych metod jest samoocena nauczyciela, który w ramach ewaluacji
nauczanej grupy osób, a nawet do poszczególnych uczniów. Powinien też dokonać oceny posiadanych materiałów dydaktycznych: instrukcji i kart pracy,
prezentacji multimedialnych, oraz dostępnych elementów wyposażenia pracowni i sal lekcyjnych, w których prowadzone są lekcje – ze szczególnym
uwzględnieniem rozwoju i postępu technologicznego w branży kolejowej.
Kluczowe umiejętności podlegające ewaluacji w ramach przedmiotu Przygotowanie praktyczne do licencji maszynisty powinny dotyczyć:
1. rozpoznawaniu infrastruktury kolejowej
2. obsługi hamulców kolejowych
3. stosowania podstawy elektrotechniki
4. stosowania zasad pracy rewidentów taboru
5. rozpoznawaniu elementów budowy pojazdów kolejowych
211
6. rozpoznawaniu urządzeń automatyki i bezpieczeństwa pociągu
7. stosowaniu procedury postępowania maszynisty w warunkach wystąpienia niebezpiecznych zdarzeń kolejowego zdarzenia kolejowe
8. zastosowaniu przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy w praktyce kolejowej
9. sporządzaniu dokumentacji pracy maszynisty
212
JĘZYK OBCY ZAWODOWY
Cele ogólne
1. Komunikowanie się bierne i czynne, w celu realizowania zadań zawodowych na stanowiskach w branży kolejowej.
2. Poznanie specjalistycznego słownictwa zawodowego – kolejowego.
3. Posługiwanie się terminologią i wiedzą specjalistyczną w języku angielskim.
Cele operacyjne
Uczeń potrafi:
1) posługiwać się dokumentacją techniczną w języku angielskim,
2) zrozumieć ze słuchu instruktażowe materiały audio i wideo,
3) prowadzić pisemną korespondencję branżową,
4) prowadzić konwersację związaną z realizacją zadań zawodowych,
5) opisywać w języku angielskim wykonywane czynności zawodowe,
6) dokonać autoprezentacji swojej osoby,
7) korzystać ze słowników technicznych i literatury specjalistycznej.
213
MATERIAŁ NAUCZANIA Język obcy zawodowy
realizacji
I. Słownictwo i 1. Słownictwo z  rozpoznać środki językowe,  zastosować środki językowe Klasa II
formułowanie i zakresu transportu umożliwiające realizację czynności umożliwiające realizację czynności
rozumienie prostych kolejowego, zawodowych w zakresie: zawodowych w zakresie:
wypowiedzi ustnych prowadzenia ruchu
a. czynności wykonywanych na a. czynności wykonywanych na
pociągów oraz
stanowisku pracy, w tym związanych z stanowisku pracy, w tym
bezpieczeństwa
zapewnieniem bezpieczeństwa i związanych z zapewnieniem
i higieny pracy na kolei
higieny pracy bezpieczeństwa i higieny pracy
b. narzędzi, maszyn, urządzeń i b. narzędzi, maszyn, urządzeń i
materiałów koniecznych do realizacji materiałów koniecznych do realizacji
czynności zawodowych czynności zawodowych
c. procesów i procedur związanych z c. procesów i procedur związanych
realizacją zadań zawodowych z realizacją zadań zawodowych
d. formularzy, specyfikacji oraz innych d. formularzy, specyfikacji oraz
dokumentów związanych z innych dokumentów związanych z
wykonywaniem zadań zawodowych wykonywaniem zadań zawodowych
e. świadczonych usług, w tym obsługi e. świadczonych usług, w tym
klienta obsługi klienta
korzystać ze słownika dwu-
i jednojęzycznego
2. Rozumienie  znajdywać w wypowiedzi/tekście  układać informacje w określonym Klasa II

branżowych określone informacje porządku
anglojęzycznych
 rozpoznawać związki między  określać główną myśl
tekstów
214
poszczególnymi częściami tekstu wypowiedzi/tekstu lub fragmentu
wypowiedzi/tekstu
 korzystać ze słownika dwu-
i jednojęzycznego
3. Interpretowanie  interpretować teksty o różnym  wyrażać i uzasadnia swoje Klasa II
wypowiedzi charakterze stanowisko
dotyczących typowych
 interpretować wypowiedzi dotyczące
czynności podczas
sytuacji zawodowych
wykonywania zadań
zawodowych jako  skorzystać ze słownika dwu-
dyżurny ruchu, i jednojęzycznego
nastawniczy,
maszynista
II. Praktyczna 4. Nawiązywanie  tworzyć krótkie, proste, spójne i  stosować zasady konstruowania Klasa III
komunikacja w języku i podtrzymywanie logiczne wypowiedzi ustne, dotyczące tekstów o różnym charakterze
angielskim kontaktu z rozmówcą w czynności zawodowych (np. polecenie,
 stosować formalny lub nieformalny
sytuacjach komunikat, instrukcję)
styl wypowiedzi, adekwatnie do
zawodowych
 opisywać przedmioty, działania i sytuacji
zjawiska związane z czynnościami
 tworzyć krótkie, proste, spójne i
zawodowymi
logiczne wypowiedzi pisemne
 przedstawiać sposób postępowania w dotyczące czynności zawodowych
różnych sytuacjach zawodowych (np. (np. komunikat, e-mail, instrukcję,
udziela instrukcji, wskazówek, określa wiadomość, CV, list motywacyjny,
zasady) dokument związany
z wykonywanym zawodem – wg
 wyrażać i uzasadnia swoje stanowisko
wzoru)
i jednojęzycznego
 współdziałać z innymi osobami,
realizując zadania językowe
5. Komunikowanie się  rozpoczynać, prowadzić i kończyć  wyrażać swoje opinie i uzasadniać Klasa II
je, pytać o opinie, zgadzać się lub
215
w środowisku pracy rozmowę nie zgadzać z opiniami innych osób
 uzyskiwać i przekazywać informacje  proponować, zachęcać
 pytać o upodobania i intencje innych  identyfikować słowa klucze,
osób internacjonalizmy
 stosować zwroty i formy  wykorzystywać kontekst (tam, gdzie
grzecznościowe to możliwe), aby w przybliżeniu
określić znaczenie słowa
 dostosowywać styl wypowiedzi do
sytuacji  upraszczać (jeżeli to konieczne)
wypowiedź, zastępować nieznane
 współdziałać z innymi osobami,
słowa innymi, wykorzystać opis,
realizując zadania językowe
środki niewerbalne
 prowadzić proste negocjacje związane
z czynnościami zawodowymi
III. Słownictwo i 6. Oznakowanie  przekazywać w języku polskim  przekazywać w języku obcym Klasa II
formułowanie i maszyn, urządzeń i informacje sformułowane w języku nowożytnym informacje zawarte w
rozumienie prostych taboru kolejowego oraz obcym nowożytnym materiałach wizualnych (np.
wypowiedzi ustnych obiektów infrastruktury wykresach, symbolach,
 przedstawiać publicznie w języku
kolejowej piktogramach, schematach) oraz
obcym nowożytnym wcześniej
audiowizualnych (np. filmach
opracowany materiał, np. prezentację
instruktażowych)
 odczytać oznakowanie maszyn i
 przekazywać w języku obcym
urządzeń kolejowych zapisane w
nowożytnym informacje
języku angielskim
sformułowane w języku polskim lub
 odczytać oznakowanie taboru tym języku obcym nowożytnym
kolejowego zapisane w języku
angielskim
 odczytywać oznakowanie i informacje
umieszczone w obiektach
infrastruktury kolejowej sformułowane
216
w języku angielskim
i jednojęzycznego
7. Słownictwo związane  negocjować prostą umowę lub  przedstawiać własny punkt Klasa III
z wykonywaniem pracy porozumienie postrzegania sposobu rozwiązania
w ramach planowania i problemu z wykorzystaniem wiedzy
 rozpoznawać anglojęzyczne zwroty
realizacji przewozów z zakresu negocjacji
związane z panowanie przewozów
kolejowych oraz obsługi
 stosować w rozmowie anglojęzyczne
podróżnych  rozpoznawać anglojęzyczne zwroty
zwroty związane z panowanie
związane z realizacją przewozów
przewozów
 rozpoznawać anglojęzyczne zwroty
związane z obsługą pasażera w kasie
zwroty związane z realizacją
lub pociągu
przewozów
i jednojęzycznego
zwroty związane z obsługą pasażera
w kasie lub pociągu
8. Interpretowanie i  interpretować teksty o tematyce  określić główną myśl tekstu lub Klasa III
rozumienie tekstów związanej z planowaniem i realizacją fragmentu tekstu
pisemnych, przewozów kolejowych
dotyczących
 interpretować teksty o tematyce
wykonywanych zawodu
związanej z obsługą podróżnych
związanego z
planowaniem i  korzystać ze słownika dwu-
realizacją przewozów i jednojęzycznego
kolejowych oraz
obsługą podróżnych
9. Interpretowanie i  interpretować wypowiedzi dotyczące  określić główną myśl wypowiedzi lub Klasa III
rozumienie dialogów sytuacji zawodowych fragmentu wypowiedzi
dotyczących
 korzystać ze słownika dwu-  wyrażać i uzasadniać swoje
wykonywanych zawodu
i jednojęzycznego stanowisko
związanego z
217
planowaniem i
realizacją przewozów
kolejowych oraz
obsługą podróżnych
IV. Praktyczna 10. Szukanie pracy w  opisać swoją osobę przed  stosować różne rodzaje Klasa III
komunikacja w języku branży kolejowej potencjalnym pracodawcą komunikatów
angielskim
 wymienić swoje mocne strony  komunikować innym własne intencje
przydatne na stanowiskach kolejowych i przekonania, by osiągać określone
cele interpersonalne
 przedstawić swoje CV przed
potencjalnym pracodawcą  zaplanować pracę zespołu w celu
 identyfikować zasady etykiety
językowej  dobrać osoby do wykonania
 identyfikować formy grzecznościowe w
piśmie i w mowie  stosować formy grzecznościowe w
piśmie i w mowie
11. Korespondencja w  identyfikować zasady prowadzenia  prowadzić korespondencję Klasa III
języku angielskim korespondencji zawodowej w formie zawodową w formie elektronicznej
elektronicznej (e-mail) z innymi (e-mail) z innymi pracownikami i
pracownikami i zwierzchnikami zwierzchnikami
 identyfikować zasady prowadzenia  prowadzić korespondencję
korespondencji zawodowej w formie zawodową w formie elektronicznej
elektronicznej (e-mail) z klientem (e-mail) z klientami
korespondencji zawodowej w formie zawodową w formie papierowej z
papierowej z innymi pracownikami i innymi pracownikami i
zwierzchnikami zwierzchnikami
korespondencji zawodowej w formie zawodową w formie papierowej z
papierowej z klientem klientem
218
12. Obsługa klienta  odpowiedzieć na pytania klienta  stosować i formy grzecznościowe w Klasa III
branży kolejowej stawiane w języku angielskim piśmie i w mowie
 identyfikować zasady prowadzenia  stosować różne rodzaje
rozmowy z klientem komunikatów
 identyfikować formy grzecznościowe w  komunikować innym własne intencje
piśmie i w mowie i przekonania, by osiągać określone
cele interpersonalne
zadań  prowadzić rozmowę z klientem w
celu sprzedaży usługi kolejowej
 przyjąć poglądy innych lub
polemizować z nimi  wykorzystać opinie i pomysły innych
członków zespołu w celu
 wprowadzić rozwiązania techniczne
i organizacyjne, wpływające na
poprawę warunków i jakość
RAZEM
Warunkiem osiągania zależnych efektów kształcenia w zakresie przedmiotu Działalność usługowa kolei jest opracowanie dla danego zawodu procedur, a w
tym:
1. zaplanowanie lekcji (wskazanie celów szczególnych jakie powinny zostać osiągnięte)
2. wykorzystanie różnorodnych metod nauczania (szczególnie aktywizujących ucznia do pracy)
3. dobór środków dydaktycznych do treści i celów nauczania
4. dobór formy pracy z uczniami – określenie ilości osób w grupie, określenie indywidualizacji zajęć
219
5. systematyczne sprawdzenie wiedzy i umiejętności uczniów poprzez sprawdzanie w formie testu wielokrotnego wyboru oraz testów praktycznych i innych
form sprawdzania wiedzy i umiejętności w zależności od metody nauczania
6. stosowanie oceniania sumującego i kształtującego
7. przeprowadzenie ewaluacji doboru treści nauczania do założonych celów, metod pracy, środków dydaktycznych, sposobu oceniania i informacji zwrotnej
dla ucznia
Metody nauczania:
Dla przedmiotu Działalność usługowa kolei, który jest przedmiotem o charakterze praktycznym, zaleca się stosowanie metod nauczania o charakterze
1) pokaz;
1) symulacje;
6) metoda projektu.
220
3) opis;
Pracownia komunikowania się w języku obcym zawodowym wyposażona w: stanowisko dla nauczyciela wyposażone w komputer stacjonarny
z oprogramowaniem biurowym i z dostępem do internetu, z urządzeniem wielofunkcyjnym, projektor multimedialny, telewizor, ekran projekcyjny, tablicę
szkolną białą, suchościeralną, tablicę flipchart, słuchawki z mikrofonem, system do nauczania języków obcych, stanowisko dla każdego ucznia wyposażone w
komputer stacjonarny z oprogramowaniem biurowym z dostępem do internetu oraz słuchawki z mikrofonem, biblioteczka wyposażona w słowniki, podręczniki
i czasopisma specjalistyczne w języku obcym zawodowym.
Formy organizacyjne
Lekcje powinny być prowadzone z wykorzystaniem różnych form organizacyjnych: indywidualnie i zespołowo. W przypadku przedmiotu Język obcy zawodowy
liczba kształconych w grupie nie powinna przekraczać 16 osób. Istotną kwestią w kształceniu zawodowym jest indywidualizacja pracy w kierunku potrzeb i

221
5) testy mieszane,
6) odpowiedź ustna.
Podczas realizacji procesu ewaluacji przedmiotu o charakterze teoretycznym, jakim jest Język obcy zawodowy, zaleca się stosowanie głównie metod
W przypadku przedmiotu Język obcy zawodowy jedną z ważnych metod wydaje się samoocena nauczyciela, który ocenia jakość przygotowanych przez siebie
treści nauczania, środków dydaktycznych i metod nauczania, ćwiczeń oraz ich dobór do nauczanej grupy osób, a nawet do poszczególnych uczniów.
Nauczyciel podczas działań ewaluacyjnych powinien dokonać też oceny posiadanych materiałów dydaktycznych z zakresu nauczania języka obcego.
Kluczowe umiejętności podlegające ewaluacji w ramach przedmiotu Język obcy zawodowy powinny dotyczyć:
1. Umiejętności komunikowania się biernego i czynnego w celu realizowania zadań zawodowych na stanowiskach w branży kolejowej.
2. Poznania specjalistycznego słownictwa zawodowego – kolejowego.
3. Posługiwania się terminologią i wiedzą specjalistyczną w języku angielskim.
222
PRAKTYKI ZAWODOWE

Cele ogólne
1. Poznanie zasad organizacji ruchu pociągów.
2. Poznanie zasad prowadzenia ruchu pociągów.
3. Poznanie zasad planowania przewozów kolejowych.
4. Poznanie zasad realizacji przewozów kolejowych.
5. Organizowanie i prowadzenie ruchu pociągów.
6. Planowanie i realizacja przewozów kolejowych.
7. Rozwijanie umiejętności komunikowania się i organizacji pracy w środowisku pracy.
223
MATERIAŁ NAUCZANIA PRAKTYKI ZAWODOWE
realizacji
I. 1. Bezpieczeństwo i  stosować i przestrzegać zasad  udzielać pierwszej pomocy w razie Klasa III
Bezpieczeństwo higiena pracy, ochrona bezpieczeństwa i higieny pracy podczas zagrożenia zdrowia i życia
na kolei przeciwpożarowa, planowania i wykonywania zadań
 używać defibrylatora AED
ochrona środowiska zawodowych technika transportu
kolejowego  dobierać środki ochrony
indywidualnej i zbiorowej do
 stosować i przestrzegać zasad ochrony
wykonania zadania zawodowego
środowiska podczas planowania i
przy organizacji i prowadzeniu
wykonywania zadań zawodowych technika
ruchu pociągów
podczas wykonywania zadań zawodowych
 powiadomić służby ratownictwa w
przypadku sytuacji stanowiącej zagrożenie
zdrowia i życia w przedsiębiorstwie
kolejowym
 zapobiegać zagrożeniom życia i zdrowia w
miejscu wykonywania czynności
zawodowych, w przedsiębiorstwie
kolejowym
 udzielić pierwszej pomocy
poszkodowanym biorącym udział w
wypadku kolejowym
 obsługiwać podręczny sprzęt gaśniczy
224
 posługiwać się urządzeniami sygnalizacji
alarmowej
 dokonać wywołania alarmowego w
sytuacjach awaryjnych
2. Struktura  rozpoznać jednostki organizacyjne  omówić zakres obowiązków Klasa III
organizacyjna przedsiębiorstwa kolejowego należących do jednostek
przedsiębiorstwa przedsiębiorstwa kolejowego
 rozpoznać jednostki organizacyjne
kolejowego
przedsiębiorstwa kolejowego,  omawiać prawa pracowników i
odpowiedzialne za prowadzenie akcji pracodawców
ratowniczej
 rozpoznaje prawa pracowników i
pracodawców
3. System Zarządzania  rozpoznawać procedury postępowania w  zastosować procedury Klasa III
razie nieprzewidzianych zdarzeń postępowania w razie
Bezpieczeństwem (SMS)
kolejowych podczas prowadzenia ruchu nieprzewidzianych zdarzeń
pociągów kolejowych podczas prowadzenia
ruchu pociągów
 wykonać prace zgodnie z zasadami i
procedurami systemu zarządzania
bezpieczeństwem podczas prowadzenia
ruchu pociągów
II. Prowadzenie 4. Praca na posterunkach  omówić dokumentację techniczno-  opisać regulamin techniczny Klasa III
ruchu pociągów ruchu ruchową prowadzoną na posterunku posterunku technicznego oraz
tymczasowymi regulaminami
 prowadzić dokumentację związaną z
prowadzeniem ruchu pociągów  prowadzić ruch w czasie zamknięć
torowych
 stosować regulamin techniczny
posterunku technicznego oraz  opisać tymczasowy regulamin
tymczasowe regulaminy prowadzenia
 interpretować sygnały nadawane i
ruchu w czasie zamknięć torowych
odbierane zgodnie z instrukcją
 wymienić informacje zawarte w sygnalizacji IE1
225
regulaminach obsługi przejazdu lub  opisać zastosowanie urządzeń
przejścia kolejowego sterowania ruchem kolejowym,
obowiązujących w transporcie
 wymienić zakres czynności podstawowych
kolejowym
i dodatkowych dyżurnego ruchu
 stosować zasady i procedury
 odczytać i interpretować sygnały
obsługiwania urządzeń sterowania
nadawane i odbierane zgodnie z instrukcją
ruchem kolejowym w blokadzie
sygnalizacji kolejowej IE1
liniowej i stacyjnej
 zastosować zasady wprowadzania,
 zastosować zasady i procedury
odwołania oraz rejestracji ostrzeżeń
obsługiwania komputerowych
 wypełnić rozkaz pisemny zgodnie z treścią urządzeń sterowania ruchem
przekazywanej informacji lub polecenia kolejowym
 zastosować zasady doręczania rozkazów
pisemnych
 prowadzić ruch pociągów na szlakach na
podstawie telefonicznego zapowiadania
pociągów
 prowadzić ruch pociągów na szlakach na
podstawie półsamoczynnej i samoczynnej
blokady liniowej oraz na odcinkach
zdalnego prowadzenia ruchu
 prowadzić ruch pociągów na szlakach z
wykorzystaniem urządzeń radiołączności
 prowadzić ruch pociągów gospodarczych,
roboczych i ratunkowych
 przygotować drogę przebiegu w celu
przyjęcia, wyprawienia lub przepuszczenia
pociągu na posterunku ruchu
 prowadzić ruch pociągów w trakcie
nieprawidłowości przy podawaniu
226
sygnałów na semaforze i przejeździe
pociągu obok tego semafora
 prowadzić ruch jednotorowy
dwukierunkowy po torze czynnym w
czasie zamknięcia jednego toru szlaku
dwutorowego
 zastosować zasady postępowania w razie
szczególnych wydarzeń podczas
 nastawić sygnał „STÓJ” na semaforze i
rozwiązać drogę przebiegu
 rozpoznać rodzaje urządzeń sterowania
ruchem kolejowym
 obsłużyć urządzenia sterowania ruchem
pociągów mechaniczne ręczne i
scentralizowane
 obsłużyć blokadę stacyjną i liniową,
 zastosować zasady obsługiwania
urządzeń sterowania na górkach
rozrządowych
 obsłużyć urządzenia elektromechaniczne i
przekaźnikowe
 obsłużyć samoczynną blokadę liniowej
 obsłużyć zwrotnice i wykolejnice
 prowadzić dokumentację związaną z
obsługą urządzeń sterowania ruchem
kolejowym
 zastosować zasady obsługiwania
227
urządzeń kolejowej łączności
 przewodowej i bezprzewodowej
 obsłużyć przejazd kolejowy
 obsłużyć przejścia sterowane z
technicznego posterunku nastawczego
 omówić sposób postępowania w razie
uszkodzenia urządzeń rogatkowych
 zastosować zasady prowadzenia
dokumentacji związanej z obsługą
urządzeń łączności
5. Urządzenia  obsłużyć półsamoczynne i ręczne  omówi sposoby przełączania Klasa III
elektroenergetyczne na odłączniki sekcyjne zasilania sieć-sieć, sieć-agregat
posterunkach ruchu,
 obsłużyć urządzenia sygnalizacji
odłączniki trakcyjne, alarmowej
urządzenia ogrzewania
rozjazdów  dokonać wywołania alarmowego
 zastosować zasady obsługi agregatów
prądotwórczych
 obsłużyć urządzenia ogrzewania
rozjazdów
6. Praca dyspozytury  przedstawić strukturę organizacyjną pionu  omówić strukturę organizacyjną Klasa III
dyspozytorskiego pionu dyspozytorskiego
 omówić nadzór dyspozytorski nad ruchem  omówić rolę dyspozytury w
pasażerskim i towarowym procesie transportowym
 wymienić zasady organizacji akcji  omówić zasady organizacji akcji
ratunkowej po zdarzeniu kolejowym, ratunkowej po zdarzeniu
kolejowym
 wymienić rodzaje łączności dyspozytorska
 omówić współpracę dyspozytora
228
liniowego z innymi dyspozyturami i
dyżurnymi ruchu
7. Obsługa  rozpoznać programy komputerowe  obsługiwać programy Klasa III
wspomagające pracę dyżurnego ruchu komputerowe, wspomagające
systemów i programów
prowadzenie ruchu pociągów
komputerowych  omówić zagadnienia związane z obsługą
wspomagających systemów i programów komputerowych,
pracę dyżurnego ruchu wspomagających pracę dyżurnego ruchu
8. Utrzymanie torów i  dokonać oględzin oraz ocenić stan  omówić procedury wyłączania
rozjazdów techniczny torów kolejowych, rozjazdów i rozjazdów z centralnego
zamknięć nastawczych oraz ocenić ich nastawiania
stan techniczny
 dokonać rejestracji wyników oględzin
rozjazdów i zamknięć nastawczych
 wykonywać prace związane z
utrzymaniem i konserwacją rozjazdów
 wyłączyć uszkodzone rozjazdy z
zachowaniem zasad bezpieczeństwa
III. Przygotowanie 9. Zasady organizowania  rozpoznać rodzaje towarów  posługiwać się regulaminami i Klasa III
pociągu do jazdy i wykonywania przewozu niebezpiecznych instrukcjami dotyczącymi
koleją towarów przewozu koleją towarów
 omówić sposób przewozu towarów
niebezpiecznych niebezpiecznych
niebezpiecznych
 rozpoznać dokumenty, na podstawie
których organizuje się przewóz koleją
towarów niebezpiecznych
10. Zasady organizacji  omówić zasady organizowania krajowych  omówić rodzaje rozkładów jazdy Klasa III
międzynarodowych i przewozów osób i rzeczy pociągów
krajowych
 omówić zasady organizowania krajowych  korzystać z zeszytów i dodatków
przewozów osób i rzeczy; przewozów osób i rzeczy do służbowego rozkładu jazdy
rozkłady jazdy pociągów
229
 posłużyć się wewnętrznym rozkładem
jazdy pociągów
11. Przygotowanie  klasyfikować pojazdy kolejowe  omówić budowę pojazdów Klasa III
techniczne wagonów kolejowych
 rozpoznać elementy budowy pojazdów
trakcyjnych, wagonów i pojazdów  skontrolować poprawność
pomocniczych zestawiania taboru kolejowego
 omówić przeprowadzenie zgodne z
procedurami oględzin technicznych i
handlowych składu pociągu
 omówić zasady zestawiania taboru
kolejowego
 wymienić czynności przy wykonywaniu
próby hamulca zespolonego
12. Oględziny techniczne  skontrolować poprawność zestawiania  dokonać zgodnie z procedurami Klasa III
wagonów w składzie taboru kolejowego oględzin technicznych i
pociągu, próby handlowych składu pociągu
 próby hamulca zespolonego
hamulca zespolonego
13. Zabezpieczanie  ocenić wzrokowo sprawność techniczną  omówić rodzaje usterek możliwych Klasa III
ładunków w wagonie, taboru kolejowego do wykrycia przy wzrokowej
wzrokowa ocena ocenie sprawności technicznej
 omówić sposób zabezpieczenia ładunków
sprawności technicznej w wagonie
taboru kolejowego
Razem
230
MATERIAŁ NAUCZANIA PRAKTYKI ZAWODOWE
realizacji
I. Praktyki u 1. Przestrzeganie  przestrzegać zasad bezpieczeństwa i  popisywać zasady Klasa IV
przewoźnika przepisów higieny pracy podczas organizowania bezpieczeństwa i higieny pracy (w drugim
pasażerskiego bezpieczeństwa i przewozów pasażerskich w transporcie podczas organizowania semestrze
higieny pracy, ochrony kolejowym przewozów pasażerskich w )
przeciwpożarowej transporcie kolejowym
 przestrzegać zasad ochrony środowiska
oraz ochrony
podczas organizowania przewozów  opisywać zasady ochrony
środowiska podczas
pasażerskich w transporcie kolejowym środowiska podczas
organizowania
organizowania przewozów
przewozów  powiadomić służby medyczne w
pasażerskich w transporcie
pasażerskich w przypadku sytuacji stanowiącej
kolejowym
transporcie zagrożenie zdrowia i życia
kolejowym.  opisywać zasady udzielania
pierwszej pomocy
przedmedycznej w stanach zagrożenia
przedmedycznej
życia i zdrowia – pasażerom jak i
współpracownikom  zapobiegać zagrożeniom życia i
zdrowia w miejscu wykonywania
czynności zawodowych w
podczas organizowania kolejowych
transporcie kolejowym
przewozów pasażerskich
2. Organizacja  projektować drogi przewozu osób, w  opisywać zasady projektowania Klasa IV

przewozów zależności od lokalizacji miejsc przewozów pasażerskich (w drugim
pasażerskich w początkowych, końcowych, stacji semestrze
transporcie pośrednich )
kolejowym.
231
3.Posługiwanie się  wybrać odpowiednie dokumenty  opisać dokumenty przewozowe do
instrukcjami, normami, przewozowe do organizacji przewozu organizacji przewozu osób
przepisami i osób
dokumentami
 sporządzić dokumenty przewozowe do
związanymi z odprawą
organizacji przewozu osób
osób
4. Sporządzanie  wystawić dokumenty przewozu osób i  rozpoznawać i opisywać rodzaje Klasa IV
dokumentów w przesyłek w zależności od rodzaju i biletów (w drugim
przewozie osób klasy pociągu, taryfy przewozowej,  opisywać układ WOT semestrze
koleją. liczby osób )
 stosować Wykaz Odległości Taryfowych

5. Naliczanie  wyliczyć należność za usługi  opisywać zasady naliczania Klasa IV
należności przewozowe osób i przesyłek oraz należności za usługi przewozowe (w drugim
przewozowych za opłaty dodatkowe pasażerskie semestrze
przejazdy pasażerskie  rozpoznawać i opisywać rodzaje )
 obsłużyć kasy fiskalne i terminale
i usługi dodatkowe zniżek ustawowych oraz
biletowych
obowiązujących u przewoźnika
6.Pobieranie i  dokonać ewidencji należności za usługi  opisywać zasady ewidencji Klasa IV

ewidencja należności przewozowe osób i przesyłek należności za usługi przewozowe (w drugim
przewozowych za  opisywać zasady sporządzania semestrze
 wykonać dokumentację związaną ze
przewozy pasażerskie dokumentacji związanej ze )
sprawozdawczością kasową osób i
i usługi dodatkowe sprawozdawczością kasową
przesyłek;
 opisywać zasady pobierania
 wykonać czynności przyjęcia gotówki i płatności (także płatności kartą) i
wydania reszty a także obsługa kart wydawania reszty
płatniczych
7. Odprawa i obsługa  udzielać informacji pasażerom i  opisywać zasady obsługi Klasa IV
podróżnych na podróżnym podróżnych na stacjach (w drugim
stacjach  odczytywać rozkłady jazdy pociągów  opisywać plakatowe rozkłady semestrze
232
jazdy )
8. Odprawa i obsługa  udzielać informacji pasażerom  opisać zasady odprawy i obsługi Klasa IV
podróżnych w  obsłużyć przenośny terminal biletowy podróżnych w pociągach (w drugim
pociągach  pobrać gotówkę i wydać resztę semestrze
 rozpoznawać dokumenty
 dokonać sprawdzenia biletu )
przejazdowe i uprawniające do
elektronicznego oraz drukowanego zniżek
 sprawdzić dokumenty potwierdzające
możliwość korzystania ze zniżki przez  rozpoznawać i opisywać rodzaje
pasażera zniżek ustawowych oraz
 pokierować pasażera do obowiązujących u przewoźnika
odpowiedniego wagonu/przedziału
9. Obsługiwanie  nadzorować działanie urządzeń  opisywać działanie urządzeń Klasa IV
urządzeń związanych wspomagających otwieranie i związanych z obsługą i odprawą (w drugim
z odprawa i obsługą zamykanie drzwi wagonów podróżnych pociągach semestrze
podróżnych w )
 nadzorować szczegółową i uproszczoną
pociągach
próbę hamulca zespolonego z
zachowaniem procedur w transporcie
kolejowym
 wypełnić wykaz pojazdów w składzie
pociągu
 wypełnić kartę próby hamulca
 nadzorować prace związane z obsługą
hamulców
II. Praktyki u 10. Przepisy  przestrzegać zasad bezpieczeństwa i  opisywać zasady bezpieczeństwa i Klasa IV
przewoźnika bezpieczeństwa i higieny pracy podczas organizowania higieny pracy podczas (w drugim
towarowego higieny pracy, ochrony przewozów towarowych w transporcie organizowania przewozów semestrze
przeciwpożarowej kolejowym towarowych w transporcie )
oraz ochrony kolejowym
 przestrzegać zasad ochrony środowiska
środowiska
podczas organizowania przewozów  opisywać zasady ochrony
233
obowiązujące przy towarowych w transporcie kolejowym środowiska podczas
organizowaniu organizowania przewozów
 powiadomić służby medyczne w
przewozów towarowych w transporcie
przypadku sytuacji stanowiącej
towarowych w kolejowym
zagrożenie zdrowia i życia
 opisywać zasady udzielania
pierwszej pomocy przedmedycznej
przedmedycznej w stanach zagrożenia
życia i zdrowia  zapobiegać zagrożeniom życia i
zdrowia w miejscu wykonywania
czynności zawodowych, w
podczas organizowania kolejowych
przewozów towarowych
11. Opracowanie  sporządzić grafik dyżurów pracowników  opisać zasady sporządzania Klasa IV
grafiku pracy drużyn drużyn trakcyjnych i manewrowych grafików dyżurów pracowników (w drugim
trakcyjnych i drużyn trakcyjnych i manewrowych semestrze
manewrowych )
12. Czynności  postępować zgodnie z procedurami  opisywać zasady postępowania w Klasa IV
postępowania w podczas wystąpienia pożaru na terenie przypadku pożaru w pociągu lub (w drugim
przypadku kolejowym na terenie kolejowym oraz zasady semestrze
wystąpienia pożaru w ewakuacji )
pociągu lub na terenie
przedsiębiorstwa
kolejowego
13. Projektowanie i  projektować drogi przewozu łaskunów w  opisać zasady projektowania drogi Klasa IV
planowanie drogi zależności od lokalizacji miejsc przewozu łaskunów w różnych (w drugim
przewozu początkowych, końcowych, stacji stacjach semestrze
pośrednich w tym przeładunkowych i )
rozrządowych
14. Sporządzanie  wybrać odpowiednie dokumenty  opisać dokumenty przewozowe do Klasa IV
dokumentów w przewozowe do organizacji przewozu organizacji przewozu ładunków (w drugim
semestrze
234
przewozie ładunków ładunków )
 sporządzić dokumenty przewozowe do
organizacji przewozu ładunków
 sporządzić dokumenty przewozowe
towarów w zależności od gabarytów
ładunku, szybkości przewozu, odległości
i liczby użytych wagonów
 stosować Wykaz Odległości Taryfowych
15. Sporządzanie  nadzorować szczegółową i uproszczoną  opisać jakie dokumenty powinny Klasa IV
dokumentów próbę hamulca zespolonego z być sporządzone i przekazane (w drugim
związanych z odprawą zachowaniem procedur w transporcie drużynie pociągowej semestrze
pociągów i kolejowym )
przekazywanie ich
 wypełnić wykaz pojazdów w składzie
drużynie pociągowej
pociągu
 wypełnić kartę próby hamulca
 przekazać dokumentację drużynie
pociągowej
 nadzorować prace związane z obsługą
hamulców
16. Posługiwanie się  identyfikować instrukcje, normy i  opisywać dokumenty, instrukcje, Klasa IV
instrukcjami, normami, przepisy związane z odprawą ładunków, normy i przepisy związane z (w drugim
przepisami i przesyłek oraz środków transportu odprawą ładunków, przesyłek oraz semestrze
dokumentami środków transportu )
 dobierać dokumentację związaną z
związanymi z odprawą
odprawą ładunków, przesyłek oraz
ładunków, przesyłek
środków transportu
oraz środków
transportu
235
17. Podawanie i  rozpoznawać i podawać sygnały  opisywać znaczenie Klasa IV
odczytywanie stasowane przy manewrach i rozrządzie poszczególnych sygnałów (w drugim
sygnałów – ręczne manewrowych i rozrządowych – semestrze
stosowanych podczas ręcznych, dźwiękowych, nocnych i )
 rozpoznawać i podawać sygnały
manewrów i rozrządu za pomocą tarcz świetlnych
stosowane przy manewrach i rozrządzie
pociągów
– dźwiękowe
– nocne
z wykorzystaniem tarcz świetlnych
18. Wykonywanie  wykonać oględziny wagonów  sklasyfikować wagony do Klasa IV
oględzin składu przewozów krajowych i (w drugim
 dokonać oceny stanu technicznego
pociągu – praca międzynarodowych semestrze
wagonów przed dopuszczeniem ich do
rewidenta taboru )
przewozów – w szczególności próba  sklasyfikować wagony węglarki do
hamulca przewozów ładunków zwartymi
składami
 dokonać stanu technicznego wagonów
węglarek;  obliczać masę hamującą pociągu
 dokonać stanu technicznego i  przeprowadzać uproszczoną i
handlowego poszczególnych wagonów szczegółową próbę hamulców w
w składzie pociągu taborze kolejowym
19. Obliczanie  dokonywać ewidencji czasu  opisywać poszczególne Klasa IV
współczynników pracy pozostawiania wagonów towarowych w współczynniki pracy oraz obrotu (w drugim
i obrotu wagonów dyspozycji klienta wagonów semestrze
)
 wyliczać współczynniki pracy
manewrowej
 wyliczyć czas obrotu wagonu
236
 wyliczać czas pozostawiania wagonu
towarowego w dyspozycji klienta
20. Czynności  wykonywać czynności zdawczo-  opisywać sposób wykonywania Klasa IV
ładunkowe odbiorcze związane z przyjęciem do czynności ładunkowych (w drugim
przewozu i wydaniem przesyłek semestrze
 wymieniać zasady wykonywania
)
 wykonywać czynności związane z czynności ładunkowych
przekazaniem i przyjęciem wagonów
przed rozpoczęciem i po zakończeniu
 oceniać stan placów, ramp i urządzeń
ładunkowych przed rozpoczęciem i po
zakończeniu czynności ładunkowych
 nadzorować ładunki przed dostępem
osób
21. Schemat obsługi  wykonać regulamin przejścia wagonów  opisać sposób wykonania Klasa IV
stacji i punktów regulaminu przejścia wagonów (w drugim
 wykonać regulamin obsługi stacji i
ładunkowych oraz semestrze
punktów ładunkowych  opisać sposób wykonania
plan przejścia )
regulaminu obsługi stacji i punktów
wagonów w  interpretować i opisywać schematy
ładunkowych
transporcie kolejowym obsługi odcinków linii kolejowych
pociągami zdawczymi
22. Gospodarowanie  przestrzegać zasad gospodarowania  opisywać klasyfikację wagonów Klasa IV
wagonami i pojazdami wagonami towarowych (w drugim
trakcyjnymi w semestrze
 przestrzegać zasad gospodarowania  wymieniać rodzaje wagonów
transporcie kolejowym )
pojazdami trakcyjnymi towarowych
 wykonywać prace związane z  opisywać zasady gospodarki
gospodarowaniem wagonami wagonami towarowymi i pojazdami
towarowymi i pojazdami trakcyjnymi trakcyjnymi
237
23. Opracowywanie  opracować plan pracy stacji rozrządowej  interpretować blokowy schemat Klasa IV
pracy stacji stacji rozrządowej (w drugim
rozrządowej semestrze
 opisywać blokowy schemat stacji
)
rozrządowej
24. Harmonogram  wykonywać harmonogram pracy  opisać zasady wykonywania Klasa IV
pracy manewrowej manewrowej harmonogramu pracy manewrowej (w drugim
semestrze
)
25. Ocena i  ustalić typ wagonu kolejowego w  opisywać klasyfikację wagonów Klasa IV
klasyfikacja wagonów zależności od rodzaju przewożonego towarowych (w drugim
oraz pojazdów ładunku semestrze
 wymieniać rodzaje wagonów
trakcyjnych do )
 dobrać typ wagonu kolejowego w towarowych
przewozów
zależności od ilości i wymiarów
 opisywać klasyfikację pojazdów
trakcyjnych
 ustalić rodzaj pojazdu trakcyjnego w
 wymieniać rodzaje pojazdów
zależności od rodzaju przewożonego
trakcyjnych
ładunku, rodzaju pracy trakcyjnej
 dobrać rodzaj pojazdu trakcyjnego w
zależności od masy przewożonego
ładunku
RAZEM
238
V. PROPOZYCJA EWALUACJI1 PROGRAMU NAUCZANIA ZAWODU
Cele ewaluacji:
1) Określenie jakości i skuteczności realizacji programu nauczania zawodu w zakresie:
– osiągania szczegółowych efektów kształcenia,
– doboru oraz zastosowania form, metod i strategii dydaktycznych,
– współpracy z pracodawcami,
– wykorzystania bazy technodydaktycznej.
Faza refleksyjna
Obszar badania Pytania kluczowe Wskaźniki świadczące o Metody, techniki Termin badania
efektywności badania/narzędzia
Układ materiału 1. Czy w programie nauczania określono  Program nauczania umożliwia Ankieta Przed
nauczania danego przedmioty odrębnie do pierwszej i do przygotowanie do egzaminu ewaluacyjna, analiza rozpoczęciem
przedmiotu drugiej kwalifikacji? zawodowego dokumentów realizacji programu
2. Czy program nauczania uwzględnia nauczania
 Układ programu jest spiralny
spiralną strukturę treści?
3. Czy efekty kształcenia, kluczowe dla  Efekty kształcenia, kluczowe dla
zawodu zostały podzielone na materiał zawodu technik urządzeń
nauczania w taki sposób, aby były dźwigowych są kształcone na
kształtowane przez kilka przedmiotów w teoretycznych przedmiotach
całym cyklu kształcenia w zakresie zawodowych i przedmiotach
danej kwalifikacji? organizowanych w formie zajęć
4. Czy wszyscy nauczyciele współpracują praktycznych w sposób spiralny,
przy ustalaniu kolejności realizacji treści rozszerzając zakres efektu
programowych?
 Analiza dokumentacji ze spotkań
zespołu przedmiotowych
1
Propozycja fragmentów projektu ewaluacji programu nauczania.
239
Relacji między 1. Czy program nauczania uwzględnia  Program nauczania uwzględnia Analiza podstawy Przed
poszczególnymi podział na teoretyczne przedmioty podział na teoretyczne przedmioty programowej, rozpoczęciem
elementami i częściami zawodowe i przedmioty organizowane w zawodowe i przedmioty struktury programu realizacji programu
programu formie zajęć praktycznych? realizowane w formie zajęć nauczania, analiza nauczania
2. Czy program nauczania uwzględnia praktycznych, gdzie 50% obejmuje wymagań
korelację międzyprzedmiotową? kształcenie zawodowe w ramach podstawowych i
3. Czy propozycja godzin przeznaczonych przedmiotów organizowanych w ponadpodstawowyc
na kształcenie zawodowe – teoretyczne formie zajęć praktycznych. h programu, ankieta
przedmioty zawodowe i przedmioty ewaluacyjna.
 Program nauczania ułatwia
realizowane w formie zajęć
uczenie się innych przedmiotów
praktycznych – jest zgodna z
rozporządzeniem?  Struktura programu uwzględnia
korelację międzyprzedmiotową,
efekty realizowane na
teoretycznych przedmiotach
zawodowych są rozszerzane i
wykorzystywane na zajęciach
praktycznych oraz praktyce
zawodowej.
 Liczba godzin przeznaczona na
kształcenie teoretyczne i
praktyczne
Trafność doboru 1. Jaki jest stan wiedzy uczniów z treści  Diagnoza wstępna uczniów. Analiza podstawy Przed
materiału nauczania, bazowych dla przedmiotu przed programowej, rozpoczęciem
 Zgodność celów nauczania z
metod, środków rozpoczęciem wdrażania programu? struktury programu realizacji programu
efektami kształcenia z podstawy
dydaktycznych, form 2. Czy cele nauczania zostały poprawnie nauczania, analiza nauczania
programowej.
organizacyjnych ze sformułowane? celów nauczania,
względu na przyjęte cele 3. Czy cele nauczania odpowiadają  Zgodność celów nauczania z analiza wymagań
opisanym treściom programowym? treściami nauczania. podstawowych i
4. Czy dobór metod nauczania pozwoli na ponadpodstawowyc
osiągnięcie celu?  Dobór odpowiednich metod h programu, metod
5. Czy zaproponowane metody nauczania do realizowania treści i nauczania, środków
umożliwiają realizację treści? efektów kształcenia. dydaktycznych,
sposobów i
240
6. Czy dobór środków dydaktycznych  Dobór odpowiednich metod warunków realizacji
pozwoli na osiągniecie celu? nauczania do realizowania treści i programu, ankieta
efektów kształcenia. ewaluacyjna.
 Zgodność proponowanych
środków dydaktycznych z
podstawą programową dla zawodu
technik urządzeń dźwigowych.
Stopień trudności 1. Czy program nie jest przeładowany,  Dostosowanie treści programu Analiza podstawy Przed
programu z pozycji ucznia trudny? nauczania do poziomu nauczania programowej, rozpoczęciem
2. Czy jego realizacja nie powoduje oraz ilości godzin przeznaczonych struktury programu realizacji programu
negatywnych skutków ubocznych? na realizację programu nauczania, analiza nauczania
celów nauczania,
 Program nauczania jest atrakcyjny
analiza wymagań
dla ucznia i rozwija jego
podstawowych i
zainteresowania
ponadpodstawowyc
h programu, metod
nauczania, środków
dydaktycznych,
sposobów i
warunków realizacji
programu, wymagań
egzaminacyjnych,
ankieta ewaluacyjna.
Faza kształtująca
Przedmiot badania Pytania kluczowe Wskaźniki Zastosowane Termin badania
metody, techniki
narzędzia
Organizowanie ruchu (przykłady) (przykłady) sprawdziany, W trakcie realizacji
pociągów 1. Czy uczeń posiada wiedzę na temat kartkówki, działu
1. Zna elementy drogi kolejowej
elementów drogi kolejowej, sieci ćwiczenia programowego;
2. Opisuje działanie sieci trakcyjnej
trakcyjnej oraz urządzeń sterowania projekty
3. Omawia działanie urządzeń Po zrealizowaniu
ruchem kolejowym? ocenianie bieżące
sterowania ruchem kolejowym działu
241
2. Czy uczeń zna normalizację krajową i 4. Zna pojęcie interoperacyjności (odpowiedź ustna) programowego
międzynarodową w zakresie 5. Opisuje normalizację krajową w
interoperacyjności kolei? zakresie transportu kolejowego
3. Czy uczeń stosuje poprawnie technikę 6. Opisuje normalizację
wykonywania manewrów? międzynarodową w zakresie
7. Opisuje zasady wykonywania
manewrów
8. Omawia na czym polegają
manewry
Prowadzenie ruchu (przykłady) (przykłady) sprawdziany, W trakcie realizacji
pociągów kartkówki, działu
1. Czy uczeń posiada wiedzę na temat 1. Opisuje czym jest sygnalizacja
ćwiczenia programowego;
sygnalizacji kolejowej i wskaźników? kolejowa
projekty
Po zrealizowaniu
2. Czy uczeń posiada umiejętność 2. Odczytuje wskaźniki kolejowe ocenianie bieżące
działu
prowadzenia dokumentacji ruchowej (odpowiedź ustna)
3. Odczytuje wskazania programowego
na posterunkach ruchu?
sygnalizacji kolejowej
3. Czy uczeń prowadzi ruch pociągów na
4. Rozróżnia poszczególne
podstawie telefonicznego
dokumenty prowadzone na
zapowiadania?
posterunku ruchu
5. Omawia zawartość
poszczególnych dokumentów
na posterunku ruchu
6. Poprawnie wypełnia dziennik
ruchu
7. Omawia sytuacje, kiedy
wprowadzane jest telefoniczne
zapowiadanie pociągów
8. Stosuje zasady prowadzenia
ruchu pociągów podczas
telefonicznego zapowiadania
242
Planowanie przewozów (przykłady) (przykłady) sprawdziany, W trakcie realizacji
kolejowych kartkówki, działu
1. Czy uczeń zna zasady utrzymania 1. Opisuje zasady utrzymania
wagonów kolejowych i gospodarki wagonów
projekty
wagonami? Po zrealizowaniu
2. Omawia znaczenie gospodarki ocenianie bieżące
działu
2. Czy uczeń negocjuje ceny za usługi wagonami (odpowiedź ustna)
programowego
transportowe?
3. Negocjuje ceny za usługi
3. Czy uczeń dobiera tabor do przewozu przewozowe
pasażerów?
4. Rozróżnia tabor na pasażerski
oraz towarowy
5. Dobiera lokomotywy do
składów pasażerskich
6. Dobiera wagony do składów
pasażerskich
Realizowanie przewozów (przykłady) (przykłady) sprawdziany, W trakcie realizacji
kolejowych kartkówki, działu
1. Czy uczeń oblicza opłaty za przewozy 1. Posługuje się taryfa
pasażerskie i towarowe? przewozową dla przewozów
projekty
pasażerskich Po zrealizowaniu
2. Czy uczeń prowadzi dokumentacje ocenianie bieżące
działu
kasową? 2. Posługuje się taryfa (odpowiedź ustna)
programowego
przewozową dla przewozów
3. Czy uczeń wypełnia dokumenty
towarowych
przewozowe?
3. Odczytuje odległości taryfowe
z Wykazu Odległości
Taryfowych
4. Definiuje pojęcie wartości
pieniężne
5. Zabezpiecza wartości
pieniężne
6. Rozróżnia druki sprzedażne w
243
pracy kasy biletowej
7. Omawia zawartość listów
przewozowych krajowych i
międzynarodowych
8. Pozyskuje dane do
wypełniania dokumentów
przewozowych
9. Wypełnia krajowy list
przewozowy
Faza podsumowująca
Przedmiot badania Pytania kluczowe Wskaźniki Zastosowane Termin badania
metody, techniki
narzędzia
Sprawność szkoły 1. Liczba poprawek 70% uczniów zapisanych w Analiza Po ukończeniu
2. Liczba ocen niedostatecznych pierwszej klasie ukończyło szkołę dokumentacji szkoły przez
końcoworocznych ucznia
3. Ilu uczniów nie otrzymało promocji do
kolejnej klasy?
Korelacja 1. Czy wszyscy nauczyciele uczestniczyli Wszyscy nauczyciele współpracują Grupowa sesja Czerwiec (każdy
międzyprzedmiotowa w opracowaniu/modyfikacji programu w realizacji programu nauczania podsumowująca rok szkolny)
nauczania?
2. Czy wszyscy nauczyciele uczestniczą
w kształtowaniu kompetencji
kluczowych?
Uczestnictwo uczniów w 1. Ilu uczniów przystąpiło do olimpiad 5% uczniów przystąpiło do olimpiady Analiza Czerwiec (każdy
olimpiadach zawodowych zawodowych? zawodowej dokumentacji rok szkolny)
2. Ilu uczniów uzyskało minimum tytuł
laureata?
3. Ilu uczniów uzyskało tytuł finalisty?
Wyniki egzaminów 1. Ilu uczniów zapisano w pierwszej klasie? 70% uczniów przystępujących do Analiza Po otrzymaniu
244
zawodowych w zakresie 2. Ilu uczniów przystąpiło do egzaminów egzaminu zawodowego uzyskało dokumentacji wyników z
kwalifikacji zawodowych? certyfikat kwalifikacji/dyplom przeprowadzonego
wyodrębnionych w 3. Ilu uczniów uzyskało minimalną liczbę zawodowy egzaminu
zawodzie punktów z egzaminu zawodowego? zawodowego
Ewaluacja odroczona
Kształcenie uczniów na 1. Ilu absolwentów podjęło studia wyższe? 20% uczniów podjęło studia wyższe Ankietowanie Minimum pół roku
studiach wyższych Rozmowy po ukończeniu
2. Czy kierunek kształcenia na studiach
indywidualne technikum
wyższych skorelowany jest z kierunkiem,
Spotkania
który ukończył na poziomie technikum
uczestników
(technik transportu kolejowego)?
Kontakty
nieformalne
Podjęcie pracy 1. Ilu absolwentów podjęło pracę po 50% uczniów podjęło pracę Ankietowanie Minimum pół roku
zawodowej po ukończeniu technikum? Rozmowy po ukończeniu
ukończeniu technikum indywidualne technikum
2. Czy wykony zawód skorelowany jest z
Spotkania
kierunkiem, który ukończył na poziomie
uczestników
technikum (technik transportu
Kontakty
kolejowego)?
nieformalne
245
VI. ZALECANA LITERATURA DO ZAWODU
Literatura:
1. Bałuch H., Zagrożenia w nawierzchni kolejowej, Wydawnictwo OPWP, Warszawa 2017.

2. Basiewicz T., Jacyna M., Rudziński L., Linie kolejowe, Wydawnictwo OPWP, Warszawa 2015.
3. Dąbrowa-Bajon M., Podstawy sterowania ruchem kolejowym. Funkcje, wymagania, zarys techniki, Wydawnictwo OPWP, Warszawa 2014.
4. Drewnowski A., Siedlecki P., Zalewski P., Technologia transportu kolejowego, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności WKŁ, Warszawa 2015.
5. Dyduch J., Kornaszewki M., Systemy sterowania ruchem kolejowym, Wydawnictwo Uniwersytetu Technologiczno-Humanistycznego, Radom 2018.
6. Jarocki J., Podstawy ruchu kolejowego, Wydawca Ligament Active Marta Jarocka, Biała Podlaska 2017.
7. Kozierkiewicz R., Słownik transportu i logistyki. Angielsko-polski, polsko-angielski, Wydawnictwo C.H. Beck, 2008.
8. Poliński J., Informacja pasażerska na kolei, Wydawnictwo OPWP, Warszawa 2016.
9. Poliński J., Prace ładunkowe w transporcie kolejowym, Wydawnictwo OPWP, Warszawa 2018.
10. Przybyszewski M., Elektryczne zespoły trakcyjne. Budowa, działanie, zasady utrzymania i obsługi, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności WKŁ,
Warszawa 2017.
11. Rączkowski B., BHP w praktyce, Wydanie XIII, ODDK, 2016.
12. Rojek A., Tabor i trakcja kolejowa, Wydawcy Związek Pracodawców Kolejowych, PKP Polskie Linie Kolejowe, Warszawa 2010.
13. Szczęch K., Bukała W., Bezpieczeństwo i higiena pracy. Podręcznik do kształcenia zawodowego, WSiP, Warszawa 2016.
14. Topolski Z., BHP w transporcie, Wydanie 2., Wydawnictwo ODDK, 2018.
15. Towpik K., Infrastruktura transportu szynowego, Wydawnictwo OPWP, Warszawa 2017.
16. Aktualne ustawy i rozporządzenia.
17. Aktualne instrukcje branżowe.
18. Aktualne regulaminy.
19. Aktualne procedury.
246
20. Dokumenty techniczno-ruchowe.
21. Katalogi i atlasy taboru kolejowego.
22. Plany i schematy elementów infrastruktury kolejowej.
Czasopisma branżowe:
1. Problemy kolejnictwa
2. Świat Kolei
3. Technika Transportu Szynowego
247

Technik Transportu Kolejowego 311928 1

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Technik Transportu Kolejowego 311928 1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

PROJEKT PROGRAMU NAUCZANIA ZAWODU

TECHNIK TRANSPORTU KOLEJOWEGO

opracowany w oparciu o Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 16 maja 2019 r.

Program przedmiotowy o strukturze spiralnej

SYMBOL CYFROWY ZAWODU 311928

KWALIFIKACJE WYODRĘBNIONE W ZAWODZIE:

TKO.07. Organizacja i prowadzenie ruchu pociągów

TKO.08. Planowanie i realizacja przewozów kolejowych

I. Plan nauczania zawodu

II. Wstęp do programu

4. Wykaz przedmiotów w toku kształcenia w zawodzie

III. Cele kierunkowe zawodu

IV. Programy nauczania do poszczególnych przedmiotów

- warunki realizacji programu przedmiotu

- propozycje metod sprawdzania osiągnięć ucznia/słuchacza

- propozycja ewaluacji przedmiotu

V. Propozycja sposobu ewaluacji programu nauczania zawodu

VI. Zalecana literatura do zawodu

Nazwa i symbol cyfrowy zawodu: Technik transportu kolejowego 311928

1. Bezpieczeństwo i higiena pracy na kolei T

3. Podstawy ruchu kolejowego T

4. Urządzenia sterowania ruchem kolejowym i łączności T

5. Podstawy rysunku technicznego P

6. Kolejowe pojazdy szynowe T

7. Obsługa urządzeń sterowania ruchem kolejowym i łączności P

8. Odprawa pociągów na stacji P

9. Technika ruchu kolejowego P

10. Interoperacyjność na kolei T

11. Język obcy zawodowy T

Kwalifikacja: Planowanie i realizacja przewozów kolejowych TKO.08

2. Eksploatacja handlowa kolei T

4. Działalność usługowa kolei P

5. Technologia i organizacja pracy stacji P

6. Przygotowanie praktyczne do zawodu maszynisty P

7. Język obcy zawodowy T

TECHNIK TRANSPORTU KOLEJOWEGO

Okres realizacji – 5 lat.

4. WYKAZ PRZEDMIOTÓW W TOKU KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE: TECHNIK TRANSPORTU KOLEJOWEGO 311928

Kwalifikacja TKO.07. Organizacja i prowadzenie ruchu pociągów

Teoretyczne przedmioty zawodowe:

1. Bezpieczeństwo i higiena pracy na kolei

3. Podstawy ruchu kolejowego

4. Urządzenia sterowania ruchem kolejowym i łączności

6. Kolejowe pojazdy szynowe

7. Język obcy zawodowy

1. Podstawy rysunku technicznego

2. Obsługa urządzeń sterowania ruchem kolejowym i łączności

3. Odprawa pociągów na stacji

4. Technika ruchu kolejowego

Kwalifikacja TKO.08. Planowanie i realizacja przewozów kolejowych

1. Eksploatacja handlowa kolei

2. Organizacja przewozów kolejowych

4. Język obcy zawodowy

Przedmioty organizowane w formie zajęć praktycznych:

1. Działalność usługowa kolei

2. Technologia i organizacja pracy stacji

3. Przygotowanie praktyczne do zawodu maszynisty

1) w zakresie kwalifikacji TKO.07. Organizacja i prowadzenie ruchu pociągów:

a) organizowania oraz prowadzenia ruchu pociągów na szlakach i posterunkach ruchu,

b) obsługiwania urządzeń sterowania ruchem, łączności i infrastruktury kolejowej,

c) nadzorowania i koordynowania pracy przewoźników na terenie stacji kolejowej;

2) w zakresie kwalifikacji TKO.08. Planowanie i realizacja przewozów kolejowych:

a)planowania i organizowania pasażerskich i towarowych przewozów kolejowych,

b) zarządzania taborem kolejowym,