Quản trị tài chính (Financial Management)

NOÄI DUNG NGHIEÂN CÖÙU

Chủ đề: 1. Ñoøn baåy vaø ruûi ro trong doanh nghieäp

2. Ñoøn baåy hoaït ñoäng vaø ruûi ro kinh doanh
ĐÒN BẨY HOẠT ĐỘNG
3. Ñoøn baåy taøi chính vaø ruûi ro taøi chính
& ĐÒN BẨY TÀI CHÍNH
4. Ñoøn baåy toång hôïp
(Operating leverage and Financial leverage)

1 2

THẢO LUẬN
ĐÒN BẨY HOẠT ĐỘNG

Tại sao có sự hình thành đòn bẩy trong

& RỦI RO KINH DOANH
quản trị tài chính công ty?
Rủi ro như thế nào?

3 4

TS. Lê Hoàng Vinh 1

Quản trị tài chính (Financial Management)

PHAÂN TÍCH
XAÙC ÑÒNH ÑIEÅM HOØA VOÁN
ÑIEÅM HOØA VOÁN (DOANH THU, SAÛN LÖÔÏNG)
KYÙ HIEÄU:
P – Ñôn giaù baùn
Ñieåm hoøa voán (BEP – Break Even Point) xaùc ñònh möùc saûn
Q – Saûn löôïng tieâu thuï
löôïng tieâu thuï ñeå coù doanh thu baùn haøng baèng chi phí hoaït
S – Doanh thu, baèng Q*P
ñoäng, töùc lôïi nhuaän hoaït ñoäng baèng 0. V – CP bieán ñoåi ñôn vò
Tieâu chí ño löôøng ñieåm hoøa voán: VC – Toång bieán phí, baèng Q*V

(1) Saûn löôïng hoøa voán FC – Toång CP hoaït ñoäng coá ñònh
TC – Toång CP hoaït ñoäng,
(2) Doanh thu hoøa voán
baèng FC + VC

5 6

ÑOÀ THÒ ÑIEÅM HOØA VOÁN MOÁI QUAN HEÄ SAÛN LÖÔÏNG VAØ LÔÏI NHUAÄN

DT (CP)
EBIT

7 8

TS. Lê Hoàng Vinh 2

Quản trị tài chính (Financial Management)

MOÁI QUAN HEÄ DOANH THU VAØ LÔÏI NHUAÄN DOANH THU AN TOAØN

EBIT
DOANH THU AN TOAØN: Laø möùc doanh thu vöôït qua doanh thu hoøa
voán, phaàn doanh thu ñoù taïo ra lôïi nhuaän cho doanh nghieäp.

DOANH THU AN TOAØN = DOANH THU THÖÏC HIEÄN – DOANH THU HOØA VOÁN

Doanh thu an toaøn caøng lôùn thì möùc ñoä an toaøn cuûa hoaït ñoäng
S
kinh doanh caøng cao, töùc ruûi ro kinh doanh giaûm (möùc ñoä phaân
taùn EBIT caøng ít khi tình hình kinh doanh thay ñoåi).

Tyû leä DT thöï c hieän treân Doanh thu thöï c hieän


DT hoø a voán Doanh thu hoø a voán

9 10

Tình huống 2: Cho số liệu của ba công ty (A, B và C) như sau:

Tình huống 1:
Khoaûn muïc Coâng ty A Coâng ty B Coâng ty C
Phương án kinh doanh sản phẩm XYZ có thông tin:
Doanh thu baùn haøng 10.000 10.000 10.000
- Chi phí hoạt động cố định: 9 triệu đồng/tháng
Chi phí hoaït ñoäng
- Biến phí hoạt động: 4000 đồng/sản phẩm
- Chi phí coá ñònh 1.000 3.000 5.000
- Giá bán: 6000 đồng/sản phẩm - Chi phí bieán ñoåi 8.000 6.000 4.000
- Sản lượng tiêu thụ dự kiến: 5000 sản phẩm/tháng LN hoaït ñoäng (EBIT) 1.000 1.000 1.000
a. Xác định sản lượng hòa vốn, LN tiêu thụ dự kiến. CPHÑ coá ñònh / Toång CPHÑ

b. Nếu sản lượng tiêu thụ tăng hoặc giảm 20% so với dự kiến Doanh thu hoøa voán

ban đầu thì EBIT tăng/giảm như thế nào? So sánh biến động EBIT giữa 3 công ty khi tình hình kinh doanh
thay đổi trong hai trường hợp:  Doanh thu tăng 20%
c. Cho nhận xét.  Doanh thu giảm 20%

11 12

TS. Lê Hoàng Vinh 3

Quản trị tài chính (Financial Management)

ÑOØN BAÅY HOAÏT ÑOÄNG (OPERATING LEVERAGE)
Ñoøn baåy hoaït ñoäng (OL) bieåu hieän möùc ñoä söû duïng chi phí hoaït
ñoäng coá ñònh nhaèm noã löïc gia taêng lôïi nhuaän hoaït ñoäng (EBIT)
Taùc ñoäng löïc F
ÑO LÖÔØNG TAÙC ÑOÄNG CUÛA ÑOØN BAÅY HOAÏT ÑOÄNG
Ñoä baåy hoaït ñoäng (Degree of Operating Leverage – DOL)
laø chæ tieâu ño löôøng möùc ñoä taùc ñoäng cuûa ñoøn baåy hoaït
ñoäng leân lôïi nhuaän hoaït ñoäng (EBIT) khi soá löôïng tieâu thuï
hoaëc doanh thu thay ñoåi.

4 yeáu toá cô baûn cuûa ñoøn baåy HÑ: =

 Löïc taùc ñoäng – DT thay ñoåi
 Caùnh tay ñoøn – CPHÑ coá ñònh
 Vaät caàn baåy – LN hoaït ñoäng
 Ñieåm töïa – Doanh thu hieän taïi
Khueách ñaïi
löïc gaáp n laàn F

13 14

COÂNG THÖÙC XAÙC ÑÒNH ÑOÄ BAÅY HOAÏT ÑOÄNG
• Ñoä baåy hoaït ñoäng theo saûn löôïng
TÌNH HUOÁNG 3:
Coâng ty saûn xuaát xe chuyeân duïng coù ñôn giaù baùn laø 50,
chi phí hoaït ñoäng coá ñònh haøng naêm laø 100.000 vaø chi phí
bieán ñoåi ñôn vò laø 25.

a. Xaùc ñònh vaø nhaän xeùt veà ñoä baåy hoaït ñoäng taïi möùc
saûn löôïng 5000 vaø 6000.

b. Xaùc ñònh EBIT vaø DOL theo caùc möùc saûn löôïng tieâu
• Ñoä baåy hoaït ñoäng theo doanh thu
thuï khaùc nhau, ñoàng thôøi veõ ñoà thò moái quan heä DOL
vôùi saûn löôïng tieâu thuï; sau ñoù cho nhaän xeùt

15 16

TS. Lê Hoàng Vinh 4

Quản trị tài chính (Financial Management)

QUAN HEÄ GIÖÕA ÑOÄ BAÅY HOAÏT ÑOÄNG VAØ ÑIEÅM HOAØ VOÁN
DOL khác nhau không phải chỉ do đòn bẩy hoạt động khác
nhau mà DOL còn phụ thuộc vào mối quan hệ giữa doanh
thu thực tế với doanh thu hòa vốn
 Caøng xa ñieåm hoaø voán thì laõi (hoaëc loã) hoaït ñoäng
caøng lôùn
ÑOØN BAÅY HOAÏT ÑOÄNG VAØ RUÛI RO KINH DOANH
• Ruûi ro kinh doanh laø nhöõng baát oån phaùt sinh trong HÑKD cuûa DN
laøm giaûm lôïi nhuaän hoaït ñoäng hoaëc loã.
• Hai yeáu toá chính cuûa ruûi ro kinh doanh: (1) söï thay ñoåi cuûa doanh
thu (2) söï thay ñoåi cuûa chi phí hoaït ñoäng (chi phí SXKD).
• Ñoøn baåy hoaït ñoäng coù theå ví nhö laø con dao 2 löôõi:

 Caøng xa ñieåm hoaø voán thì ñoä baåy hoaït ñoäng caøng nhoû
 Ñoä baåy hoaït ñoäng tieán ñeán voâ cöïc khi soá löôïng saûn
xuaát vaø tieâu thuï tieán daàn ñeán ñieåm hoaø voán
 Soá löôïng saûn xuaát vaø tieâu thuï caøng vöôït xa ñieåm hoaø
voán thì ñoä baåy seõ tieán daàn ñeán 1.
– Neáu tình hình toát, ñoøn baåy hoaït ñoäng seõ khueách ñaïi “caùi toát”
leân gaáp boäi laàn,
– Neáu tình hình xaáu, ñoøn baåy hoaït ñoäng cuõng seõ khueách ñaïi “caùi
xaáu” gaáp boäi laàn.
• Ñoøn baåy hoaït ñoäng ñöôïc xem nhö moät daïng ruûi ro tieàm aån. Baûn
thaân noù khoâng taïo ra ruûi ro, noù chæ laøm gia taêng ruûi ro khi coù söï
bieán ñoäng cuûa doanh thu vaø chi phí hoaït ñoäng.

17 18

Tình huống 4: Công ty X có thông tin như sau (ĐVT: triệu đồng):

Chỉ tiêu Phương án A Phương án B

Chi phí hoạt động cố định 800 1200
Tỷ lệ biến phí trên doanh thu 60% 50%
Kịch bản 1: Doanh thu 3000 4000
Kịch bản 2: Doanh thu 3000 3600
ĐÒN BẨY TÀI CHÍNH
Kịch bản 3: Doanh thu 3000 3360 & RỦI RO TÀI CHÍNH
Xác định doanh thu hòa vốn của từng phương án
Với từng kịch bản khác nhau về doanh thu, so sánh rủi ro kinh
doanh giữa A và B bằng 2 cách khác nhau.

19 20

TS. Lê Hoàng Vinh 5

Quản trị tài chính (Financial Management)

ÑOØN BAÅY TAØI CHÍNH ĐO LƯỜNG MỨC ĐỘ SỬ DỤNG NỢ

• Ñoøn baåy taøi chính (financial leverage) NGUỒN VỐN

 Möùc ñoä söû duïng nguoàn taøi trôï coù chi phí coá ñònh trong
cô caáu nguoàn voán cuûa doanh nghieäp. NỢ PHẢI TRẢ VỐN CHỦ SỞ HỮU
 Nguồn taøi trôï coù chi phí coá ñònh:
* Nôï  Tyû soá nôï
* Voán coå phaàn öu ñaõi.  Heä soá nôï treân voán chuû sôû höõu
Thaûo luaän: Quyeát ñònh löïa choïn ñoøn baåy hoaït ñoäng vaø  Tyû soá voán chuû sôû höõu
ñoøn baåy taøi chính döôùi goùc ñoä cuûa nhaø quaûn trò taøi chính.  Heä soá ñoøn baåy taøi chính

21 22

TÌNH HUOÁNG MINH HOÏA:

ÑOØN BAÅY TAØI CHÍNH
Thoâng tin veà coâng ty ABC naêm N nhö sau (ÑVT: tyû ñoàng):
1. Toång taøi saûn bình quaân 1000
Muïc ñích söû duïng ñoøn baåy taøi chính:
2. Doanh thu 800
 Nhaèm noã löïc gia taêng lôïi nhuaän cho chuû sôû höõu: 3. Chi phí (chöa laõi vay, thueá) 680
EAT, ROE (Return On Equity). 4. Thueá suaát thueá TNDN (t) 20%
 Neáu laø coâng ty coå phaàn, söû duïng ñoøn baåy taøi chính Xeùt caùc tröôøng hôïp khaùc nhau veà quyeát ñònh taøi trôï:
nhaèm noã löïc gia taêng lôïi nhuaän cho caùc coå ñoâng (a) Khoâng söû duïng nôï
thöôøng: ROCE (Return On Common Equity) hoaëc (b) VCSH 500, Nôï 500 (CP SD nôï bình quaân 10%)
(c) VCSH 400, Nôï 600 (CP SD nôï bình quaân 10%)
EPS (Earnings Per Share).
(d) VCSH 500, Nôï 500 (CP SD nôï bình quaân 14%)

23 24

TS. Lê Hoàng Vinh 6

Quản trị tài chính (Financial Management)

Bảng phân tích tác động quyết định tài trợ đến lợi nhuận
ĐIỂM HÒA VỐN EBIT
Chæ tieâu (a) (b) (c) (d)
EBIT Điểm hòa vốn EBIT cho biết mức EBIT mà cho dù có
Chi phí laõi vay (I) quyết định thay đổi cơ cấu vốn (đòn bẩy tài chính) thì
LN tröôùc thueá (EBT)
EPS vẫn không đổi  EBIT-EPS bàng quan

Thueá TNDN (T) EBIT kỳ vọng > EBIT hòa vốn

LN sau thueá (EAT)  Đòn bẩy tài chính sẽ góp phần tăng thêm lợi nhuận
ROE
dành cho chủ sở hữu
Tác động của nợ đến EBIT kỳ vọng < EBIT hòa vốn
ROE
 Đòn bẩy tài chính sẽ tác động làm giảm lợi nhuận
dành cho chủ sở hữu

25 26

Tình huống minh họa

Mối quan hệ giữa EBIT và EPS
Hiện tại, công ty X có thông tin như sau:
- EBIT hàng năm là 250 tỷ đồng.
- Số lượng cổ phiếu thường: 100 triệu cổ phiếu.
- Nguồn vốn chỉ bao gồm vốn cổ phần thường là 2000 tỷ
I : Lãi vay phát sinh trong kỳ đồng.
PD : Cổ tức của cổ phần ưu đãi trong kỳ - Thuế suất thuế TNDN là 20%
t : Thuế suất thuế TNDN Công ty đang có kế hoạch mở rộng sản xuất kinh doanh,
NS : Số lượng cổ phiếu thường bình quân đang cần huy động thêm 500 tỷ đồng và kỳ vọng EBIT tăng
lưu hành trong kỳ lên mức 300 tỷ đồng.
Có 3 phương án huy động thêm nguồn tài trợ:

27 28

TS. Lê Hoàng Vinh 7

Quản trị tài chính (Financial Management)

Tình huống minh họa (tiếp theo) ÑOÄ BAÅY TAØI CHÍNH
(DFL, Degree of Financial Leverage)
(1) Phát hành cổ phiếu thường: 25 triệu cổ phiếu với giá
20.000 đồng/cổ phiếu.
(2) Vay nợ với lãi suất 11%. Ñoä baåy taøi chính laø chæ tieâu ñònh löôïng duøng
(3) Phát hành cổ phiếu ưu đãi với tỷ lệ trả cổ tức là 12% ñeå phaûn aùnh möùc ñoä bieán ñoäng cuûa EPS (hoaëc
Yêu cầu: EAT) khi EBIT thay ñoåi.
- Xác định EPS của từng phương án tài trợ
- Xác định EBIT hòa vốn giữa phương án (1) và (2)
- Xác định EBIT hòa vốn giữa phương án (1) và (3)
- Vẽ đồ thị EBIT-EPS bàng quan Hoặc là:

29 30

Công thức tính DFLEBIT

TÌNH HUOÁNG MINH HOÏA
 Nguồn tài trợ có nợ và vốn cổ phần ưu đãi:
• Coâng ty AD thoâng tin:
• - Doanh thu baùn haøng 7500 trieäu ñoàng
• - Tyû leä chi phí bieán ñoåi treân doanh thu laø 80%
• - Chi phí hoaït ñoäng coá ñònh laø 900 trieäu ñoàng.
 Nguồn tài trợ có nợ, • - Nôï vay 2000 trieäu ñoàng, laõi suaát 10%/naêm
không có vốn cổ phần ưu đãi:
• - Voán coå phaàn öu ñaõi laø 1000 trieäu ñoàng, tyû leä traû coå
töùc öu ñaõi laø 12%.
 Nguồn tài trợ có vốn cổ phần ưu đãi,
không có nợ: • - Thueá suaát thueá TNDN laø 20%.
• Xaùc ñònh DOL taïi möùc DTBH 7500 trieäu ñoàng.
• Xaùc ñònh DFL taïi möùc EBIT 600 trieäu ñoàng.

31 32

TS. Lê Hoàng Vinh 8

Quản trị tài chính (Financial Management)

ÑOØN BAÅY TAØI CHÍNH VAØ RUÛI RO TAØI CHÍNH

• Ruûi ro taøi chính laø ruûi ro bieán ñoäng lôïi nhuaän treân
coå phaàn keát hôïp vôùi ruûi ro maát khaû naêng chi traû
phaùt sinh do coâng ty söû duïng ñoøn baåy taøi chính
ĐÒN BẨY TỔNG HỢP
• Söû duïng ñoøn baåy taøi chính => Chi phí taøi chính coá
ñònh gia taêng => Xaùc suaát maát khaû naêng chi traû daøi (Total leverage or Combined leverage)
haïn taêng => Gia taêng ruûi ro (ruûi ro taøi chính)
• Söû duïng ñoøn baåy taøi chính => Bieán ñoäng cuûa
EPS (hoaëc EAT) nhieàu hôn khi EBIT thay ñoåi =>
Gia taêng ruûi ro (ruûi ro taøi chính)

33 34

ĐÒN BẨY TỔNG HỢP KEÁT HÔÏP ÑOØN BAÅY HOAÏT ÑOÄNG VAØ
ÑOØN BAÅY TAØI CHÍNH
Đòn bẩy tổng hợp (TL) phản ánh việc kết hợp sử
Bieán ñoäng
Q hoaëc S Bieán ñoäng
dụng đòn bẩy hoạt động và đòn bẩy tài chính nhằm EPS (hoaëc
bieán ñoäng EBIT
EAT)
tác động đến sự thay đổi của EPS (hoặc EAT).
Taùc ñoäng cuûa ñoøn Taùc ñoäng cuûa
baåy hoaït ñoäng ñoøn baåy taøi chính
Độ bẩy tổng hợp (DTL, Degree of total
leverage) là chỉ tiêu đo lường mức biến động DOL DFL
của EPS (hoặc EAT) khi sản lượng tiêu thụ
(hoặc doanh thu bán hàng) biến động. Taùc ñoäng cuûa ñoøn baåy toång hôïp (DTL)

35 36

TS. Lê Hoàng Vinh 9

Quản trị tài chính (Financial Management)

XAÙC ÑÒNH ÑOÄ BAÅY TOÅNG HÔÏP

XAÙC ÑÒNH ÑOÄ BAÅY TOÅNG HÔÏP

DTL  DOL  DFL Q.(P - V)

DTLQ 
PD
Q.(P - V) - FC - I -
1- t
Ñoä baåy toång hôïp taïi Phaàn traêm bieán ñoäng EPS (hoaëc EAT)

möùc Q hoaëc S Phaàn traêm bieán ñoäng Q hoaëc S
S - VC EBIT  FC
DTLS  
PD PD
Cứ 1% thay đổi của sản lượng tiêu thụ hoặc S - VC - FC - I - EBIT - I -
doanh thu bán hàng thì EPS (hoặc EAT) thay đổi 1- t 1- t
bao nhiêu %

37 38

TÌNH HUOÁNG MINH HOÏA TÌNH HUOÁNG MINH HOÏA

• Coâng ty AD thoâng tin:
• Coâng ty saûn xuaát saûn phaåm X coù thoâng tin:
• - Doanh thu baùn haøng 7500 trieäu ñoàng
• - Ñôn giaù baùn laø 7500 ñoàng
• - Tyû leä chi phí bieán ñoåi treân doanh thu laø 80%
• - Chi phí bieán ñoåi ñôn vò laø 3500 ñoàng
• - Chi phí hoaït ñoäng coá ñònh laø 900 trieäu ñoàng.
• - Chi phí hoaït ñoäng coá ñònh laø 800 trieäu ñoàng.
• - Nôï vay 2000 trieäu ñoàng, laõi suaát 10%/naêm
• - Nôï vay 1500 trieäu ñoàng, laõi suaát 10%/naêm
• - Voán coå phaàn öu ñaõi laø 1000 trieäu ñoàng, tyû leä traû coå
• - Thueá suaát thueá TNDN laø 20%.
töùc öu ñaõi laø 12%.
• Xaùc ñònh ñoä baåy toång hôïp taïi möùc saûn löôïng tieâu
• - Thueá suaát thueá TNDN laø 20%.
thuï 280.000 saûn phaåm
• Xaùc ñònh ñoä baåy toång hôïp taïi möùc doanh thu baùn
haøng 7500 trieäu ñoàng.

39 40

TS. Lê Hoàng Vinh 10