Διαγώνισμα στο μάθημα : Έκθεση – Έκφραση

Τάξη: Β’ λυκείου

Ημερομηνία:

Ονοματεπώνυμο:

Απλά μαθήματα επικοινωνίας στα σχολεία

Του Στέλιου Παπαθανασόπουλου

(Κείμενο διασκευασμένο από τον ημερήσιο Τύπο)

Στην εποχή της επικοινωνιακής έκρηξης, η μαζική επικοινωνία και η τεχνολογία της πληροφόρησης
οφείλουν να λειτουργήσουν σε συνδυασμό με την κεντρική θέση που κατέχει η πραγματική
επικοινωνία στην ανθρώπινη ζωή. Τα ΜΜΕ και η τεχνολογία της επικοινωνίας είναι αναγκαίο να
υπηρετούν τις ανθρώπινες ανάγκες, τόσο τις ατομικές, όσο και τις κοινωνικές. Ως κοινωνία
ανθρώπων χρειαζόμαστε οι νέες τεχνολογίες της πληροφορικής και της επικοινωνίας να
αποκτήσουν έναν οικολογικό χαρακτήρα, με την έννοια να εξυπηρετούν και να προάγουν επ'
αγαθώ την ανθρώπινη φύση. Στον πυρήνα όλων αυτών βρίσκεται η ύπαρξη παιδείας γύρω από τη
δομή και τη λειτουργία των ΜΜΕ όχι μόνο για αυτούς που εργάζονται σε αυτά, αλλά και για
αυτούς που εισπράττουν τα μηνύματά τους, δηλαδή, το κοινό. Έχουμε κι άλλες φορές τονίσει ότι
είναι καιρός πια, και στη χώρα μας, να αρχίσει ένα «κίνημα επιμόρφωσης» για τη δομή και
λειτουργία των Μέσων στους απλούς ανθρώπους. Θεωρούμε ότι το σχολείο είναι ο πιο κατάλληλος
χώρος γι' αυτό, αφού η εκπαίδευση παραμένει το πιο σημαντικό μαζικό μέσο της σύγχρονης
κοινωνίας.

Ο λόγος της εισαγωγής μαθημάτων γύρω από την επικοινωνία και τα ΜΜΕ στη δευτεροβάθμια
εκπαίδευση είναι αναγκαίος και τούτο διότι: Πρώτον, το μέσο Ελληνόπουλο τείνει να δαπανά
περισσότερο χρόνο βλέποντας τηλεόραση, παρά για να ασχολείται με τα μαθήματα ή να παίζει.
Δεύτερον, τα ΜΜΕ φέρνουν τον έξω κόσμο στα σπίτια μας. Μαθαίνουμε για τον πόλεμο, την
ειρήνη, το περιβάλλον, τις επιστημονικές ανακαλύψεις διαμέσου αυτών. Εξαρτώμεθα από τα
μηνύματα των ΜΜΕ για να μάθουμε τι συμβαίνει στο κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό
περιβάλλον. Με άλλα λόγια, οτιδήποτε γνωρίζουμε για τους ανθρώπους, τις περιοχές και τα
συμβάντα που δεν μπορούμε να έχουμε άμεση επαφή, η γνώση μας προέρχεται από τα ΜΜΕ.
Τρίτον, βασιζόμαστε στα ΜΜΕ για την ψυχαγωγία και τη διασκέδασή μας. Η τηλεόραση και ο
κινηματογράφος είναι οι σύγχρονοι αφηγητές της γενιάς μας. Οι ιστορίες τους μας λένε ποιοι
είμαστε, τι πιστεύουμε και τι θέλουμε να είμαστε.

Στις μέρες μας λοιπόν, τα ΜΜΕ μακροπρόθεσμα αποτελούν ένα σιωπηρό οδηγό συμπεριφοράς, μας
υποβάλλουν τι να πιστεύουμε, πώς να αντιλαμβανόμαστε τον πραγματικό κόσμο, πώς να
αναγνωρίσουμε τους κινδύνους, πώς να αποφασίζουμε ποια δράση είναι κατάλληλη σε δεδομένες
περιστάσεις και ακόμα, πώς να εκτιμούμε τους γύρω μας και τις πιθανές ενέργειές τους. Αυτές και
άλλες εκτιμήσεις και δράσεις δεν απομονώνονται από το άμεσο περιβάλλον μας και τα ΜΜΕ, ιδίως
η τηλεόραση, αποτελούν ένα μεγάλο μέρος αυτού του περιβάλλοντος, του κοινού πεδίου αναφοράς
μας.

Για τους λόγους αυτούς η έναρξη μαθημάτων για τα ΜΜΕ στα σχολεία είναι απαραίτητη. Η
εισαγωγή μαθημάτων για τη δομή και λειτουργία των ΜΜΕ στα σχολεία θα βοηθήσει τους
μελλοντικούς πολίτες της χώρας (που όλοι, σημειωτέον, έχουν αντιληφθεί τον κόσμο πρώτα από την
τηλεόραση) στην πληρέστερη κατανόηση όχι μόνον όσον αφορά το πώς τα ΜΜΕ λειτουργούν, αλλά
και το πώς αυτά γίνονται αντικείμενα εκμετάλλευσης από εκείνους που τα ελέγχουν.

Το κοινό πρέπει να μάθει από ποιους να αναζητεί τις ευθύνες. Κι αν ζητούμε ευθύνες από άλλους
βιομηχανικούς κλάδους, όπως αυτούς που ρυπαίνουν το περιβάλλον για ποιο λόγο να μη ζητούμε
από αυτούς που πρωταγωνιστούν και στην ουσία ελέγχουν το επικοινωνιακό μας πεδίο;

Βέβαια η διδασκαλία των ΜΜΕ στα σχολεία μπορεί να σημαίνει διαφορετικά πράγματα σε
διαφορετικούς ανθρώπους. Σε άλλες χώρες, όπου η επιμόρφωση των ΜΜΕ στα σχολεία είναι μια
καθιερωμένη πρακτική από τη δεκαετία του 1970, αντικείμενο των μαθημάτων συνήθως είναι η
ανάγνωση και η αποκωδικοποίηση των μηνυμάτων των ΜΜΕ όσον αφορά το περιεχόμενό τους
(έκδηλο και λανθάνον). Εκείνοι όμως που χρειάζονται επειγόντως την επιμόρφωση για τη δομή και
τη λειτουργία των ΜΜΕ είναι οι μελλοντικοί κυρίως πολίτες, γιατί οι μεγαλύτεροι ενδεχομένως να
έχουν ακόμη κάποιες αντιστάσεις. Μια σύγχρονη επιμόρφωση των αυριανών πολιτών οφείλει να
τους βοηθά να αντιλαμβάνονται τις μονοπωλιακές τάσεις στο σημερινό και μελλοντικό
επικοινωνιακό πεδίο και τον νέο ρόλο που θα έχουν οι επικοινωνιακοί φορείς ως αυτόνομοι
διαμεσολαβητές της κοινής γνώμης στη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος, πόσο μάλλον
στο περιβάλλον της δυνητικής επικοινωνίας.

Η αντίσταση των πολιτών είναι το μόνο που έχει απομείνει, καθώς οι ρόλοι ανάμεσα στους
κυβερνώντες και τους «μιντιοκράτες» έχουν αρχίσει όχι μόνον να αλληλοδιαπλέκονται αλλά και
συχνά να ταυτίζονται.

Τα σύγχρονα επιμορφωτικά προγράμματα για τον ρόλο των ΜΜΕ θα πρέπει να είναι όχι μόνον
θεωρητικού χαρακτήρα. Παράλληλα, πρέπει να παροτρύνουν τους ανθρώπους να επιτηρούν τις
διαδικασίες του σύγχρονου πεδίου, εποπτεύοντας ακόμη και αυτούς που έχουν οριστεί για να
εποπτεύσουν το πεδίο και συχνά για διάφορους λόγους αδυνατούν να το κάνουν ή αφομοιώνονται
από το ίδιο το σύστημα.

Η γνώση για τη δομή και τη λειτουργία του επικοινωνιακού περιβάλλοντος καθίσταται ενώπιον
του νέου αιώνα περισσότερο αναγκαία από ποτέ. Ιδίως με την ανάπτυξη του Διαδικτύου, της
ψηφιακής τηλεόρασης και των διαφόρων εφαρμογών της και τη σύγκλιση των Μέσων είναι όχι
μόνον αναγκαίο, αλλά και ουσιώδες σε μια δημοκρατική κοινωνία τα παιδιά και οι ενήλικες να
μπορούν να αποτιμούν, να αναλύουν, να αξιολογούν και να κάνουν σωστές επιλογές για το έντυπο
και οπτικοακουστικό περιεχόμενο που καταναλώνουν.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
1. Για τις ανάγκες μιας συζήτησης που οργανώνεται στο σχολείο σας με θέμα «Νέα και
Χρήσιμα Γνωστικά Αντικείμενα στη Μέση Εκπαίδευση» έχετε επιφορτιστεί να παρουσιάσετε
περιληπτικά (120 λέξεις περίπου) τις 4 πρώτες παραγράφους του κειμένου (Στην
εποχή.....που τα ελέγχουν)

20 μονάδες

2. Να βάλετε ένα πλαγιότιτλο στην 6 η παράγραφο: « Βέβαια η διδασκαλία των ΜΜΕ... στο
περιβάλλον της δυνητικής επικοινωνίας»

5 μονάδες

3. Να βρείτε αντώνυμα των υπογραμμισμένων λέξεων και συνώνυμα των λέξεων με έντονη
γραφή

10 μονάδες

4. Με ποιον τρόπο έχει αναπτυχθεί η δεύτερη παράγραφος του κειμένου; Να αιτιολογήσετε

την απάντησή σας.
10 μονάδες
5. Η αντίσταση των πολιτών είναι το μόνο που έχει απομείνει, καθώς οι ρόλοι ανάμεσα στους
κυβερνώντες και τους «μιντιοκράτες» έχουν αρχίσει όχι μόνον να αλληλοδιαπλέκονται αλλά και συχνά
να ταυτίζονται.

Στην παραπάνω περίοδο λόγου να βρείτε την αναφορική πρόταση και να την
χαρακτηρίσετε ως αναφορική προσδιοριστική ή αναφορική παραθετική/προσθετική
αιτιολογώντας την απάντησή σας.

5 μονάδες

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ:

Στην ίδια συζήτηση που έχει οργανωθεί στο σχολείο σας έχετε αναλάβει την εισήγηση με θέμα:
«Η σημασία των ΜΜΕ ως εκπαιδευτικού μέσου για το σύγχρονο μαθητή» (προσχεδιασμένος
προφορικός λόγος 400 περίπου λέξεις)

50 μονάδες