7

Edukasyon sa
Pagpapakatao
Ikalawang Markahan – Modyul 1:
Isip At Kilos-Loob
Edukasyon sa Pagpapakatao – Ikapitong Baitang
Alternative Delivery Mode
Ikalawang Markahan – Modyul 1: Isip at Kilos-Loob
Unang Edisyon, 2020

Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng karapatang-
sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailangan muna ang
pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito ay
pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang
pagtakda ng kaukulang bayad.

Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand name, tatak
o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito ay nagtataglay
ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang makuha ang
pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at mga may-akda
ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa modyul na ito ay kinakailangan ng
pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.

Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa anomang
paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon

Nanunuparang Tagapamanihala: Carleen S. Sedilla CESE
Nanunuparang Pangalawang Tagapamanihala: Brian E. Ilan EdD

Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul

Manunulat: Gemma I. Franco, Alma H. Nacional, Jucel L. Nierva
Rosette H. Rivera, Mary Grace S. Talha

Editor: Rozar Ric C. Catabian

Tagasuri: Paolo I. Carvajal

Tagalapat: Diane Marie B. Lavarias

Tagapamahala: Angelita S. Jalimao

Hepe, Sangay ng Pagpapatupad ng Kurikulum

Neil Vincent C. Sandoval

Pandibisyong Tagamasid, LRMS

Narcie Fe M. Solloso
Pandibisyong Tagapag-ugnay/Pandistritong Tagamasid

Inilimbag sa Pilipinas ng Pampaaralang Sangay ng Lungsod ng Makati sa tulong ng

Pamahalaang Lokal ng Makati (Local School Board)

Department of Education – Schools Division Office of Makati City

Office Address: Gov. Noble St., Brgy. Guadalupe Nuevo

City of Makati, Metropolitan Manila, Philippines 1212
Telefax: (632) 8882-5861 / 8882-5862
E-mail Address: makati.city@deped.gov.ph
 Alamin

Binuo at isinulat ang modyul na ito na ikaw, aming minamahal na mag-aaral

ang isinasaalang-alang. Sa modyul na ito, inaasahan namin na matutunan mo
nang may kahusayan ang mga konsepto kaugnay sa katangian, gamit at
tunguhin ng isip at kilos-loob. Ang pagkakasunod-sunod ng mga aralin sa
modyul na ito ay naaayon sa nakatakdang pamantayan ng Kagawaran ng
Edukasyon.

Ang nilalaman ng Modyul na ito ang aralin na:

Isip at Kilos-loob

Pagkatapos ng modyul na ito, inaasahang maipapamalas mo ang mga

sumusunod na kaalaman, kakayahan at pag-unawa.

1. Natutukoy ang mga katangian, gamit at tunguhin ng isip at kilos-loob.

2. Nasusuri ang isang pasyang ginawa batay sa gamit at tunguhin ng isip at

kilos-loob.

Subukin

Panuto: Basahin ang mga sumusunod na aytem at isulat sa patlang ang titik ng
tamang sagot.

_____1. Ano ang tawag sa kapangyarihan ng tao na makaalam at mangatuwiran?

a. Dignidad
b. Kilos-loob
c. Konsensiya
d. Isip

_____2. Ano ang pangunahing gamit ng isip?

a. Kabutihan
b. Katotohanan
c. Kumilos
d. Pag-unawa

_____3.Alin sa mga sumusunod ang layunin ng isip?

a. Ito ay layuning alamin ang kabutihan.
b. Ito ay malayang pagpili ng nais mong gawin.
c. Ito ay may layuning alamin ang katotohanan.
d. Ito ay nagpapasya batay sa nakalap na impormasyon.

1
_____4. Nahuli ng gising si Claire sa umaga at mahuhuli na siya sa kaniyang
unang klase. Napuyat siya dahil tinapos niyang panoorin ang sinusubaybayan
niyang K-drama. Nagalit siya sa kaniyang ina dahil hindi siya nito ginising ng
maaga. Ano ang dapat gawin ni Claire?
a. Dapat niyang sisihin ang kaniyang sarili sa paggising ng huli.
b. Dapat siyang magalit sa kaniyang ina dahil hindi siya ginising ng maaga.
c. Dapat magsilbing aral ito sa kaniya at ibilin nang mas maaga sa kaniyang
ina ang paggising sa kaniya.
d. Dapat niyang isipin na may kakayahan siyang pumili ng kilos niya at hindi
kasalanan ng kaniyang ina kung siya ay napuyat.

_____5. Bakit kailangan ng tao na gamitin ang pandamdam?

a. Dahil ito ay kumikilala sa loob ng tao.
b. Dahil ito ay may kapangyarihan na maghusga sa ibang tao.
c. Dahil ito ay kumikilala sa mga bagay sa labas ng isip ng tao.
d. Dahil ito ay may kapangyarihan na magkontrol ng mga pangyayari sa
buhay ng tao.

Modyul
Isip At Kilos-Loob
1

Sa unang markahan, nakilala mo ang iyong sarili sa tulong ng iba’t ibang

aralin. Naunawaan mo na bilang isang nagdadalaga at nagbibinata, ikaw ay
mayroon ng natatanging tungkulin na kinakailangang gampanan sa iba’t ibang
aspeto ng iyong pagkatao.

Sa pagkakatong ito, patuloy mong alamin ang katangi-tanging katangian

mo bilang isang tao. Halina at ating tuklasin kung ano ito!

Balikan

Panuto: Magsulat ng limang katangian mo bilang nagbibinata o nagdadalaga na

wala ang hayop at halaman.

Gabay na tanong:
Sa iyong palagay, bakit ang mga katangiang ito ang nagpapabukod tangi sa tao?

2
 Mga Tala para sa Guro
Ipaalala sa mga mag-aaral na mahalagang basahing mabuti ang
mga panuto sa bawat gawain. Ipaunawa na gumamit ng activity
sheet na kalakip ng modyul sa pagsagot sa mga pagsasanay at
gawain sa modyul.

Tuklasin

Panuto: Basahin ang sumusunod na sitwasyon at sagutan ang mga tanong sa

ibaba.

Sitwasyon:

Nagyayang pumunta sa mall ang barkada ni Ellise sa Sabado. Katatapos

lamang ng kanilang Unang Markahang Pagsusulit kaya nais nilang magliwaliw.
Batid ni Ellise na hindi siya papayagan ng kanyang nanay sapagkat kailangan
niyang tumulong sa paglalaba tuwing araw ng Sabado. Binabalak ni Ellise na
magpaalam sa kanyang nanay ngunit sasabihin niya na mayroon silang
gagawing proyekto sa bahay ng kaniyang kaibigan upang siya ay payagan.

Mga gabay na tanong:

1. Tama ba ang gagawin ni Ellise? Ipaliwanag.

2. Kung ikaw si Ellise, ano ang iyong gagawin? Ipaliwanag.
3. Ano ang pinagbatayan mo ng iyong desisyon?

Suriin

Ang isip ay may kapangyarihang umalam, umunawa at gumawa ng mga

sumusunod:
 humanap ng impormasyon
 umisip at magnilay sa mga layunin at kahulugan ng mga impormasyong
nakalap
 sumuri at alamin ang dahilan ng mga pangyayari
 alamin ang mabuti at masama, tama at mali at ang katotohanan
 umisip ng mga paraan upang maisagawa o mailapat ang mga kaalaman
sa araw-araw.

3
 Ang kilos-loob ay may kapangyarihang gumawa ng mga sumusunod:
 malayang pumili ng gustong isipin o gawin
 umasam, maghanap, mawili at humilig sa anumang naunawaan ng isip
na gawin
 maging mapanagutan sa pagpili ng aksiyong makabubuti sa lahat
 naaakit sa mabuti at lumalayo sa masama

Makikita sa table sa ibaba ang buod ng Isip at Kilos-loob.

INTELLECT WILL

Wisdom Highest Goal/Human Virtue

(Karunungan) Fulfillment (Kabutihang-
asal, Birtud)
Truth Goal Goodness
(Katotohanan) (Tunguhin) (Kabutihan)

Knowing Purpose Choosing

(Makaalam) (Hangarin) (Makapili,
pumili)
Thinking (Mag-isip) Function Doing
(Tungkulin) (Kumilos)
Hango mula sa/kina: Babor, Eddie R., Ethics The Philosphical Discipline of Action. (Rex Bookstore, Inc.,
2006); Esteban, Esther J., Education in Values (What, Why and for Whom). Sinag-
Tala Publisher. Inc., 1990)

Ipinakikita sa table na ang pinakamataas na kapangyarihan ng tao ay ang

kanyang isip na ginagamit niya upang makaalam, at ang kanyang kilos-loob
upang siya ay magmahal. Ang kaganapan ng isip ay ang pagkamit ng
katotohanan samantalang ang kilos-loob, kabutihan. Nakakamit nang ating isip
ang kabuuan ng kaalaman sa pagkilala ng pinakamataas na katotohanan-ang
Diyos. Gayundin naman, nakakamit ng kilos-loob ang kabuuan ng pag-ibig sa
pamamagitan ng pinakamataas na kabutihan-ang Diyos1.

Kaya nga sa tuwing tayo ay kumikilos ayon sa katotohanan at kabutihan,

ipinakikita natin na tayo ay tapat sa ating dignidad at sa orihinal na plano ng
Diyos.

Kaugnayan ng Isip at Kilos-loob

Naiimpluwesiyahan ng isip ang pagpili na ginagawa ng kilos-loob dahil
hindi nito nanaisin o gugustuhin ang isang bagay o kilos na hindi nito alam o
nauunawaan. Ang kilos-loob ay umaasa lamang sa nalalaman at nauunawaang
impormasyon na binibigay ng isip. Pipiliin lamang ng kilos-loob ang isang bagay
o kilos kung ito ay nauunawaan ng isip bilang mabuti o makabubuti para sa
kaniya. Pinipili lamang nito ang mabuti at hindi naaakit sa masama.

1
Esteban, Esther J., Education in Values (What, Why and for Whom). Sinag-Tala Publisher. Inc., 1990) p.59

4
 Sa kabilang banda, dahil ang kilos-loob ang siyang naguudyok upang
pumipili at kumikilos, may pagkakataon pa rin na hindi nito pinipili ang sinasabi
nang isip, hindi dahil sa hindi ito wasto o mabuti kundi ito ang sinasabi nang
kanyang gut feeling/instinct2. Ito ay ang pinakamalapit at pangunahing
pakiramdam o reaksiyon na walang makatwirang paliwanag3.

Magkaganito man, ang ating minimithi sa lahat ng pagkakataon na tayo

ay gumagawa ng pasya at kilos ay yaong bunga ng pagsang-ayon nang kilos-
loob sa nakikita ng isip, upang ang kilos ay hindi lamang mabuti kundi
makatwiran rin.

Pagyamanin

Gawain 1
Panuto: Kumpletuhin ang pangungusap sa loob ng kahon at sa patlang.

Ang ______
ay may

Ang pangunahing gamit ng isip ay _________________ at ang tunguhin nito ay

______________________. Kaya ginagamit ang kilos-loob upang ________________

tungo sa ______________________. Ito ay ang kapangyarihang nagpapabukod-

tangi sa tao upang gumawa ng tama at mabuti.

Gawain 2
Panuto: Sagutin ang tanong.

Bakit kailangang linangin ang isip at kilos-loob?

______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

2
https://www.medicaldaily.com/your-gut-feeling-way-more-just-feeling-science-intuition-325338;
https://www.inc.com/geil-browning/go-with-your-gut-trusting-your-intuition.html

3
https://answersdrive.com/what-is-the-definition-of-a-gut-feeling-125667

5
 Isaisip

Panuto: Punan ang graphic organizer at pag-ugnay ugnayin ang mga ideya upang
makabuo ng konsepto mula sa mga natutunan sa aralin.

Isip
A1 Isip
A. katangian
_______________ _____________
A2. Kilos-loob
_____________
Kilos- _______________
loob _____________
B1. Isip _____________
B. gamit _______________ Kabuang _____________
B2. Kilos-loob Konsepto _____________
_______________ _____________
_____________
C1. Isip _____________
C. tunguhin _______________
_____________
C2. Kilos-loob
_______________ _____________
_____________

Isagawa

Panuto: Kumusta ang iyong paraan ng pagpapasya? May mga natuklasan ka ba

sa iyong sarili habang nagsasagawa ng pasya? Sa gawaing ito balikan ang mga
sitwasyon na nangangailangan ng iyong pagapasya at suriin ito ayon sa pormat
na nasa ibaba.

Sitwasyon Nabuong Gamit sa Bakit ito ang

pasya pagpapasya nabuo mong
Isip/kilos-loob pasya?
1. Nakita mo ang iyong
kapatid na
nangungupit sa
pitaka ng iyong
magulang. Ano ang
iyong gagawin?
2. Niyaya ka ng
kaibigan mo na
manood ng
malalaswang
palabas. Ano ang
gagawin mo?
3. Ngayong tayo ay
nahaharap sa
pandemya, bilang
kabataan ano ang
maari mong gawin
upang mapanatili

6
 ang mabuting
kalusugan?

Tayahin

Gawain 1
Panuto: Hanapin sa hanay B ang pahayag na tinutukoy ng Hanay A.

HANAY A HANAY B
_____ 1. Pangunahing gamit ng kilos-loob A. Katotohanan
_____ 2. Pangunahing gamit ng isip B. Puso
_____ 3. Tunguhin ng isip C. Pag-unawa
_____ 4. Tunguhin ng kilos-loob D. Kamay/ Katawan
_____ 5. Sangkap ng katawan kung saan nabubuo E. Pagkilos/Paggawa
ang pagkatao ng isang tao. F. Kabutihan

Gawain 2
Panuto: Basahin at unawain ang bawat pangungusap. Ilagay ang salitang TAMA
sa patlang kung ang pahayag ay tama at isulat ang salitang MALI kung ang
isinasaad ng pahayag ay mali.

__________6. Naiimpluwesiyahan ng isip ang pagpili na ginagawa ng kilos-loob

dahil hindi nito nanaisin o gugustuhin ang isang bagay o kilos na hindi nito
alam o nauunawaan.

__________7. Ang tao ay may kapangyarihan na pumili, magpasya at

isakatuparan ang pinili.
__________8. Ang isip ay may kapangyarihang malayang piliin ang gustong isipin
o gawin.

__________9. Gawain ng kilos-loob ang sumuri at alamin ang dahilan ng mga

pangyayari.

__________10. Ang kilos-loob ay umaasa lamang sa nalalaman at nauunawang

impormasyon na binibigay ng isip.