Câu hỏi: Phân tích ưu điểm và hạn chế của nền kinh tế thị trường.

Liên hệ với thực

tiễn nền KTTT ở VN hiện nay?
Bài làm:
* Ưu điểm của kinh tế thị trường:
• Kinh tế thị trường tạo động lực kích thích hoạt động của các chủ thể kinh tế, tạo
điều kiện thuận lợi cho hoạt động tự do của họ, qua đó tập hợp và phát huy
được trí tuệ, tiềm lực của các chủ thể sản xuất kinh doanh, thúc đẩy tăng
trưởng kinh tế, tăng năng suất lao động, tăng hiệu quả sản xuất, làm cho nền
kinh tế hoạt động năng động, hiệu quả.
• Kinh tế thị trường với sự tác động của các quy luật kinh tế tạo ra sự phù hợp tự
phát giữa khối lượng, cơ cấu sản xuất với khối lượng, cơ cấu nhu cầu tiêu
dùng của xã hội. Nhờ đó, nhu cầu tiêu dùng về các loại hàng hóa, dịch vụ khác
nhau được đáp ứng kịp thời; người tiêu dùng được thỏa mãn nhu cầu cũng
như đáp ứng đầy đủ mọi chủng loại hàng hóa, dịch vụ.
• Kinh tế thị trường tạo ra cơ chế phân bổ các nguồn lực một cách tối ưu. Trong
nền kinh tế thị trường, việc di chuyển, phân bổ các yếu tố sản xuất, vốn, lợi
ích. theo nguyên tắc cạnh tranh, người giỏi sẽ được nhiều hơn người kém. Các
nguồn lực sẽ được di chuyển đến nơi sử dụng với hiệu quả cao nhất mà không
tốn kém chi phí của cơ chế giám sát, điều hành nền kinh tế bởi kế hoạch tập
trung của nhà nước.
• Kinh tế thị trường tạo động lực kích thích đổi mới kỹ thuật, hợp lý hóa sản xuất.
Sức ép của cạnh tranh buộc những người sản xuất phải giảm chi phí sản xuất
cá biệt đến mức tối thiểu bằng cách áp dụng những phương pháp sản xuất tốt
nhất, không ngừng đổi mới kỹ thuật, công nghệ sản xuất, đổi mới sản phẩm,
đổi mới tổ chức sản xuất, nâng cao hiệu quả quản lý kinh doanh.
• Kinh tế thị trường góp phần thúc đẩy xu thế liên doanh, liên kết và đẩy mạnh
giao lưu kinh tế giữa các nước thông qua các sản phẩm mang bản sắc riêng
của từng dân tộc, từng địa phương, từng quốc gia. Các nước đang phát triển
có cơ hội được chuyển giao và tiếp nhận công nghệ hiện đại, kinh nghiệm
quản lý tiên tiến từ các nước phát triển; ngược lại, các nước phát triển có điều
kiện để tranh thủ thị trường, khai thác nguồn tài nguyên, nhân công giá rẻ từ
các nước đang phát triển.
* Nhược điểm của kinh tế thị trường:
• Kinh tế thị trường không đảm bảo cung ứng được một số hàng hóa dịch vụ công
cộng mà thiếu những hàng hóa, dịch vụ này, hầu hết các chủ thể kinh tế không
hoạt động được. Đó là hệ thống kết cấu hạ tầng, an sinh xã hội, nghiên cứu
khoa học cơ bản, bảo vệ môi trường, quốc phòng, an ninh. Đây là những lĩnh
vực đòi hỏi vốn đầu tư lớn, thời gian thu hồi vốn chậm, lợi nhuận thấp, nhiều
rủi ro. nên các nhà đầu tư tư nhân không muốn thực hiện, trừ phi được trợ cấp
từ ngân sách nhà nước.
• Mục đích hoạt động của doanh nghiệp trong kinh tế thị trường là tối đa hóa lợi
ích của bản thân họ, chạy theo lợi ích trước mắt, ngắn hạn. Điều này có thể
dẫn đến tình trạng khai thác cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên, ô nhiễm môi
trường, mất cân đối giữa các vùng kinh tế, làm gia tăng một số loại tội phạm
và tệ nạn xã hội.
• Phân phối thu nhập trong kinh tế thị trường là tự phát dưới tác động đa chiều
của các quy luật kinh tế. Điều này có thể dẫn tới phân hóa giàu nghèo, chênh
lệch thu nhập, phân cực của cải; thậm chí làm gia tăng tình trạng bất công xã
hội, làm nảy sinh mâu thuẫn và xung đột xã hội.
• Kinh tế thị trường gắn liền với cạnh tranh nên các chủ thể kinh tế có thể vì lợi
ích riêng mà độc chiếm hoặc che giấu thông tin, độc chiếm phát minh sáng
chế. Kinh tế thị trường phát triển có thể dẫn tới độc quyền và cùng với đó là
tình trạng lũng đoạn sản phẩm, thị trường, giá cả, kìm hãm đổi mới kỹ thuật.
• Một nền kinh tế do cơ chế thị trường thuần túy điều tiết có thể dẫn tới mất cân
đối kinh tế, làm xuất hiện khủng hoảng có tính chu kỳ và thất nghiệp. Thực
tiễn phát triển kinh tế thị trường cho thấy, không một nền kinh tế thị trường
nào trong một thời gian dài lại có lạm phát thấp và việc làm đầy đủ.
* Liên hệ với thực tiễn nền KTTT ở VN hiện nay:
• Có thể nói, trải qua 35 năm đổi mới, mô hình kinh tế thị trường định hướng xã
hội chủ nghĩa ở Việt Nam ngày càng hoàn thiện, trở thành đóng góp lý luận
cơ bản và sâu sắc của Đảng Cộng sản Việt Nam. Đường lối đổi mới kinh tế
phù hợp với yêu cầu khách quan đã giải phóng mạnh mẽ sức sản xuất xã hội,
thúc đẩy nền kinh tế của nước ta tăng trưởng vượt bậc, đời sống của nhân dân
được cải thiện rõ rệt. Nhờ vậy, sau 35 năm đổi mới, chúng ta đã giành được
những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử, đất nước thoát khỏi khủng hoảng
kinh tế - xã hội, trở thành nước có thu nhập trung bình; hội nhập mạnh mẽ vào
kinh tế khu vực và thế giới, tạo thế và lực mới cho nền kinh tế.
 • Việt Nam từ một trong những nước nghèo nhất trên thế giới trở thành quốc gia
thu nhập trung bình thấp. Liên tiếp trong 4 năm, từ năm 2016 - 2019, Việt
Nam đứng trong top 10 nước tăng trưởng cao nhất thế giới, là một trong 16
nền kinh tế mới nổi thành công nhất. Đặc biệt, trong năm 2020, trong khi phần
lớn các nước có mức tăng trưởng âm hoặc đi vào trạng thái suy thoái do tác
động của đại dịch COVID-19, kinh tế Việt Nam vẫn tăng trưởng 2,91%, góp
phần làm cho GDP trong 5 năm (2016 - 2020) tăng trung bình 5,9%/năm,
thuộc nhóm nước có tốc độ tăng trưởng cao nhất khu vực và thế giới. Đời sống
nhân dân được cải thiện rõ rệt cả về vật chất và tinh thần, năm 2020, thu nhập
bình quân đầu người đạt trên 3.500 USD. Các cân đối lớn của nền kinh tế về
tích luỹ - tiêu dùng, tiết kiệm - đầu tư, năng lượng, lương thực, lao động - việc
làm… tiếp tục được bảo đảm, góp phần củng cố vững chắc nền tảng kinh tế
vĩ mô. Tính theo chuẩn nghèo chung, tỷ lệ nghèo giảm mạnh từ hơn 70% năm
1990 xuống còn dưới 6% năm 2018.
-Tuy vậy, trong quá trình phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa,
vẫn còn nhiều hạn chế, yếu kém. Cụ thể là:
• Thứ nhất, quá trình đổi mới nhận thức về kinh tế thị trường định hướng xã hội
chủ nghĩa diễn ra chậm, nhất là nhận thức về bản chất và nguyên tắc vận hành
của kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, nên đã tạo ra sự thiếu
đồng bộ, thiếu nhất quán và những bất cập trong quá trình hoàn thiện thể chế
kinh tế thị trường; do vậy, chưa huy động được tối đa tiềm lực để phát triển
kinh tế. Mối quan hệ giữa Nhà nước, thị trường và xã hội chưa được xử lý phù
hợp, rõ ràng, minh bạch.
• Thứ hai, tăng trưởng kinh tế còn chậm, chưa bền vững, vẫn ở dưới mức tiềm
năng, lực lượng sản xuất chưa được giải phóng triệt để, năng suất lao động
thấp, khả năng cạnh tranh quốc tế chưa cao.
• Thứ ba, việc phân bổ các nguồn lực cho phát triển còn dàn trải, lãng phí, chưa
công bằng, chưa đem lại hiệu quả cao; vấn đề phân hóa giàu nghèo, bất bình
đẳng xã hội, tệ nạn xã hội có chiều hướng gia tăng; đời sống vật chất và tinh
thần của một bộ phân dân cư, nhất là nông dân ở nông thôn, vùng sâu, vùng
xa chậm được cải thiện, ít được hưởng lợi từ thành quả tăng trưởng chung của
nền kinh tế. Yếu tố vật chất được đề cao, yếu tố tinh thần, đạo đức có lúc, có
nơi bị xem nhẹ. Do vậy, đã xuất hiện những biểu hiện của chủ nghĩa vị kỷ, cá
nhân, coi trọng đồng tiền, xem thường truyền thống đạo lý, tác động xấu tới
đời sống xã hội.