TEMAT: Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku Asystentki stomatologicznej.

Podstawowe obowiązki pracownika

Do zadań asystentki stomatologicznej należą m.in.: przygotowywanie
gabinetu stomatologicznego do pracy; dezynfekcja narzędzi i sprzętu;
przygotowywanie pacjenta do zabiegu; uzupełnianie brakującego sprzętu,
materiałów i instrumentów; konserwacja sprzętu; asystowanie przy zabiegu;
prowadzenie pracy biurowej, w tym – rejestracja i opieka nad pacjentem;
sporządzanie danych na temat stanu pacjenta; kompletowanie i archiwizacja
zdjęć radiologicznych; umawianie na wizyty; sporządzanie rachunków i
przyjmowanie opłat.

Procedury – Zagrożenia
Powierzchnie, na których możliwy jest upadek
Przyczyny: śliskie powierzchnie przy dojściu do i na samym stanowisku
pracy, nieporządek.
Procedury bezpieczeństwa i higieny pracy: stosowanie obuwia z
podeszwą antypoślizgową. Utrzymywanie porządku na stanowisku i w jego
otoczeniu. Niezwłocznie usuwanie z podłogi plam cieczy.

Różnica poziomów (upadki z poziomu wyższego na niższy)

Przyczyny: przemieszczanie się po schodach, stosowanie niesprawnych
drabin lub prowizorycznych zwyżek.
Procedury bezpieczeństwa i higieny pracy: stosowanie sprawnej
technicznie drabiny rozstawnej, gdy zachodzi taka potrzeba. Nieużywanie
drabiny przystawnej jako rozstawnej, prowizorycznych zwyżek, na przykład
stołu i postawionego na nim krzesła.

Nieodpowiednie oświetlenie w pomieszczeniach pracy

 Przyczyny: źle dobrane punkty świetlne, zabrudzone okna.
Procedury bezpieczeństwa i higieny pracy: stosowanie źródeł światła
dających natężenie oświetlenia zgodne z normą – ogólne i miejscowe
(obowiązuje Norma PN-EN 12464-1:2012 „Światło i oświetlenie. Oświetlenie
miejsc pracy. Część 1: Miejsca pracy we wnętrzach”). Dbanie o właściwe
oświetlenie naturalne stanowisk pracy, m.in. poprzez zapewnienie czystości
okien.
Czynniki biologiczne – mikroorganizmy chorobotwórcze przenoszone
drogą kropelkowo-powietrzną (m.in. wirus grypy i bakterie gruźlicy), drogą
skórną (np. wirus opryszczki), poprzez płyny ustrojowe (np. wirusy – HBV,
HCV, HIV oraz makroorganizmy pasożytnicze, np. świerzbowiec)
Przyczyny: kontakt ze skórą pacjenta i inne drogi przenikania
materiału biologicznego.
Procedury bezpieczeństwa i higieny pracy: stosowanie ochron
indywidualnych – w tym układu oddechowego i dłoni; używanie sprzętu
jednorazowego użytku, gdy jest to wskazane; dbanie o to, by w
pomieszczeniach pracy znajdowały się umywalka oraz zlewozmywak z
bieżącą, ciepłą i zimną, wodą, wraz z ręcznikami jednorazowego użytku;
zachowanie zasad higieny osobistej, w tym częste mycie rąk; profilaktyczne
używanie mydeł i zasypek z dodatkiem środków przeciwgrzybiczych; dbanie
o prawidłową wentylację pomieszczeń pracy; zachowanie higieny unitu
stomatologicznego, zgodnie z instrukcją producenta; sterylizacja
pomieszczenia (np. przy użyciu lamp UV); dbanie o to, by powierzchnie
stołów, ścian i podłóg w gabinecie (dodajmy – łatwo zmywalne) były często i
przy użyciu właściwych środków dokładnie myte; zapewnienie środków
dezynfekcyjnych i przestrzeganie zasad dezynfekcji; dbanie o to, by
autoklaw i – w zależności od potrzeb – sterylizator niskotemperaturowy
znajdowały się i były stosowane we wszystkich pomieszczeniach, w których
przewiduje się wykonywanie świadczeń przy użyciu narzędzi i sprzętu
wielokrotnego użytku; sporządzenie planu postępowania po ekspozycji, z
uwzględnieniem możliwych dróg narażenia (skaleczenie, zakłucie,
zabrudzenie); przygotowanie instrukcji bezpiecznej obsługi urządzeń i ich
udostępnienie na stanowisku pracy; prawidłowe usuwanie odpadów, zgodnie
z przepisami; wydzielenie szatni oddzielnie na odzież roboczą i własną
pracowników; przeprowadzanie wymaganych badań profilaktycznych;
zapewnianie pracownikom systematycznego szkolenia z zakresu
problematyki zawodowego narażenia na czynniki biologiczne; obowiązkowy
udział wyznaczonych pracowników w szkoleniach zorganizowanych przez
pracodawcę; zapewnienie pracownikom właściwych pomieszczeń, urządzeń
higieniczno-sanitarnych, a także środków higieny osobistej oraz jeżeli to
konieczne środków do odkażania skóry lub błon śluzowych; zapewnienie
pracownikom bezpiecznych warunków spożywania posiłków i napojów w
wydzielonych pomieszczeniach.
Czynniki chemiczne (stałe, ciekłe, lotne) trujące, żrące, drażniące,
uczulające, w tym: środki używane do dezynfekcji i sterylizacji oraz
utrzymania czystości; mieszaniny wypełniające, detergenty,
rozpuszczalniki, lateks, leki; pary rozpuszczalników i pary metali ciężkich
(np. rtęci); tlenek etylenu używany do dezynfekcji i sterylizacji materiałów
wrażliwych na ogrzewanie, który ma właściwości rakotwórcze, mutagenne,
drażniące, uczulające i neurotoksyczne.
Przyczyny: czynności wykonywane na stanowisku pracy.
Procedury bezpieczeństwa i higieny pracy: należy pamiętać o
podstawowej zasadzie, która mówi, by nie umieszczać substancji
szkodliwych w opakowaniach przeznaczonych tradycyjnie dla środków
spożywczych. Najlepiej przechowywać takie substancje w opakowaniach
oryginalnych. W razie uczulenia na lateks należy stosować rękawice
wykonane z innego materiału. Dla każdej substancji niebezpiecznej w
gabinecie powinna być dostępna karta charakterystyki
substancji/mieszaniny niebezpiecznej.
Należy przestrzegać zapisów instrukcji obsługi urządzeń. Należy
zapewnić skuteczną wentylację wywiewną.

Prąd elektryczny (porażenie prądem)

Przyczyny: urządzenia zasilane energią elektryczną, przewody
doprowadzające prąd, osprzęt elektryczny (gniazda wtykowe, wtyczki itp.).
Procedury bezpieczeństwa i higieny pracy: okresowy przegląd
instalacji elektrycznej i skuteczności ochrony przeciwporażeniowej. Bieżąca
kontrola stanu przewodów i osprzętu elektrycznego. Zapewnienie
odpowiedniej oporności (rezystencji) ciała w stosunku do ewentualnego
prądu porażeniowego, m.in. poprzez: niedotykanie mokrymi rękami
metalowych obudów włączonych urządzeń, stosowanie obuwia z izolacyjną
podeszwą.

Pożar
Przyczyny: substancje łatwopalne znajdujące się na stanowisku pracy.
Zamknięcie się tzw. „trójkąta pożarowego” – źródło ognia, materiał palny,
tlen..
Procedury bezpieczeństwa i higieny pracy: systematyczna kontrola
sprawności instalacji elektrycznej. Zachowanie wymagań bezpieczeństwa
pożarowego – w tym m.in. dbanie o oznaczenie dróg ewakuacyjnych i
nieumieszczanie materiałów łatwopalnych w pobliżu źródeł ciepła (ognia).
Wyposażenie pomieszczeń pracy w odpowiedni sprzęt gaśniczy i prawidłowa
konserwacja tego sprzętu.

Oparzenia ciała
Przyczyny: urządzenia stosowane w gabinecie stomatologicznym – w
tym autoklawy.
 Procedury bezpieczeństwa i higieny pracy: dbanie o właściwy stan
techniczny urządzeń. Przestrzeganie instrukcji producenta w trakcie ich
obsługi. Przestrzeganie przewidzianych zasad postępowania, gdy dojdzie do
oparzenia – przede wszystkim wychłodzenie oparzonej części ciała.

Pyły (aerozole) i odpryski

Przyczyny: asystowanie podczas czynności lekarskich lub samodzielne
wykonywanie prostych zabiegów.
Procedury bezpieczeństwa i higieny pracy: stosowanie okularów
ochronnych oraz środków ochrony dróg oddechowych.

Hałas
Przyczyny: elektronarzędzia (urządzenia) stosowane w gabinecie
stomatologicznym.
Procedury bezpieczeństwa i higieny pracy: dbanie o właściwe
serwisowanie urządzeń. Stosowanie, w razie takiej konieczności,
ochronników słuchu.

Obciążenie fizyczne – statyczne (wymuszona pozycja ciała)

Przyczyny: praca w wymuszonej pozycji ciała w trakcie współpracy ze
stomatologiem oraz w trakcie samodzielnych czynności, a także źle
zorganizowane stanowisko pracy biurowej – w tym komputerowe.
Procedury bezpieczeństwa i higieny pracy: dostosowanie stanowiska
pracy do wymagań ergonomii. Ćwiczenia relaksacyjno-rozluźniające. W
przypadku obciążenia nadgarstka, a także kręgosłupa zaleca się m.in.
następujące ćwiczenie: splecione palce rąk odwracamy „na zewnątrz”,
jednocześnie prostując przed siebie i w górę ramiona. Dzięki temu
rozciągamy mięśnie, które w znacznym stopniu są angażowane w pracy
higienistki oraz asystentki stomatologicznej, czyli zginacze kończyn górnych
i kręgosłupa. W ten sposób dajemy mięśniom porcję energii i odciążamy je,
a tym samym zwiększamy ich siłę i wydolność.

Obciążenie fizyczne – dynamiczne

Przyczyny: podnoszenie i przenoszenie zbyt ciężkich przedmiotów, w
tym wyposażenia pracowni.
Procedury bezpieczeństwa i higieny pracy: przestrzeganie norm i zasad
dotyczących transportu indywidualnego. Stosowanie transportu zbiorowego
w razie takiej konieczności.
Wiedza o tym, że dorosła kobieta może przenosić przedmioty, których
ciężar nie przekracza 12 kg w przypadku pracy o charakterze stałym i nie
większe niż 20 kg przy pracy dorywczej – przy przenoszeniu ładunku do
czterech razy na godzinę i maksymalnie przez cztery godziny w ciągu doby.

Ostrza i ostre elementy

Przyczyny: ruchome elementy elektronarzędzi, krawędzie zębów
pacjentów.
Procedury bezpieczeństwa i higieny pracy: stosowanie rękawic
ochronnych. Przestrzeganie przyjętych zasad we współpracy ze
stomatologiem. Zapewnienie właściwie wyposażonej apteczki pierwszej
pomocy.
Promieniowanie, m.in. ultrafioletowe i rentgenowskie
Przyczyny: sprzęt stosowany w gabinecie, m.in.: lampy do
utwardzania polimerów, lampy do dezynfekcji, rentgenowskie.
Procedury bezpieczeństwa i higieny pracy: ścisłe przestrzeganie
instrukcji producenta i instrukcji bezpiecznej pracy. Stosowanie środków
ochrony indywidualnej.
 Nieodpowiedni mikroklimat w pomieszczeniach
Przyczyny: zbyt wysoka lub zbyt niska temperatura w
pomieszczeniach, nieodpowiednia wilgotność względna.
Procedury bezpieczeństwa i higieny pracy: regulowanie właściwego
mikroklimatu, m.in. poprzez kontrolę ogrzewania i dobór sprawnej
wentylacji. Właściwy dobór odzieży roboczej.

Niebezpieczne zachowanie pacjenta

Przyczyny: odruchy bezwarunkowe wywołane strachem lub bólem,
agresja.
Procedury bezpieczeństwa i higieny pracy: przestrzeganie procedur
bezpieczeństwa, samokształcenie w zakresie psychologii zachowań.

Obciążenie emocjonalne, którego wynikiem może być stres

Przyczyny: nadmiar obowiązków, pośpiech, konflikty międzyludzkie.
Procedury bezpieczeństwa i higieny pracy: prawidłowe rozplanowanie
zajęć i odpoczynku. Bieżące rozwiązywanie ewentualnych nieporozumień.
Doskonalenie postaw asertywnych.

Podstawowe obowiązki pracodawcy

Do podstawowych obowiązków pracodawcy zaliczyć należy, zgodnie z
art. 226 kodeksu pracy, informowanie pracowników o ryzyku zawodowym,
które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz o zasadach ochrony przed
zagrożeniami. Za tę ochronę odpowiada pracodawca.
Ryzyko zawodowe zawiera dwa najważniejsze elementy – stopień
prawdopodobieństwa wystąpienia niebezpiecznego zdarzenia (P) i ciężkość
przewidywanych następstw tego niebezpiecznego zdarzenia (C). Ryzyko
zawodowe stanowi funkcję tych dwu elementów: R = f (P; C). Ocena ryzyka
zawodowego obejmuje wyznaczenie poziomu ryzyka i porównanie go z
poziomem uznanym za dopuszczalny.
W przebiegu oceny ryzyka zawodowego najważniejszymi czynnościami
są: zebranie informacji i identyfikacja zagrożeń; poinformowanie
pracowników o występujących zagrożeniach; oszacowanie ryzyka
zawodowego; ocena dopuszczalności ryzyka; zaplanowanie działań
korygujących lub zapobiegawczych; realizacja zaplanowanych działań;
okresowa kontrola ryzyka.
Podsumowanie zajęć – lekcja numer 1:

Po tych zajęciach zapoznałeś się z oceną ryzyka zawodowego w

zawodzie asystentki stomatologicznej, która stanowiła uzupełnienie
materiału do części BHP w stomatologii w ramach przedmiotu Podstawy
działalności zawodowej.

Sprawdź czy umiesz !!!

1. Wymień przykładowe czynniki ryzyka występujące w zawodzie
asystentki stomatologicznej.
2. Wymień obowiązki pracodawcy w zakresie oceny ryzyka
zawodowego