Wikang Filipino - Module

Republic of the Philippines
Ceb u Nor m a l U n iver sity

Osmeña Blvd. Cebu City, 6000 Philippines
College of Arts & Sciences

Telephone No.: (+63 32) 254 6814 local 140
Email: cnucas@cnu.edu.ph
Website: www.cnu.edu.ph
MODYUL
SA
Fil 1- WIKANG FILIPINO
(MIDTERM)
ni
STEFFANY M. CARREDO
SDG-CAS-302-
9-00
Registration No. 52Q18778
C e rtif ic a tio n Da te : 6 A u g u st 2 0 1 8
Recertification due date: 24 January 2021
F o r ve rif ic a tio n of th e c e rtif ic a te p le a se a c c e ss
www.g lo b a lg ro u p .n e t (C e rtif ica tio n c h e c k a nd typ e
the regis tration number)

Panimula
“Bawat bansa ay may sariling wika. Habang may sariling wika ang
isang bayan ay taglay niya ang kalayaan. Ang wika ay pag-iisip ng
bayan.”
-Dr. Jose P. Rizal

Mula sa nobelang “El Filibusterismo
Bilang mga Pilipino, may sarili tayong wika na nagpapahiwatig na tayo ay malaya. Ang
sarili nating wika ay sumasalamin sa kultura nating mga Pilipino. Dahil tayo ay mga Pilipino
na nagmamahal sa sarili nating atin, nararapat lamang na pag-aralan natin ang ating sariling
wika. Ang pag-aaral nito ay nakakatulong upang mas lalong makilala nating ang ating wika
at makatulong tayo upang ito‘y maprotektahan at mapaunlad.
Ang kursong Fil.1 Wikang Filipino ay isa sa mga General Education Courses. Ang
kursong ito ay pagtalakay sa mga sanligang kaalaman sa wikang Filipino (batas, tuntunin,
proklamasyon, atbp) at mga paksang may kinalaman sa kursong pinag-aaralan na nasa
anyong artikulo, sensya, balita, tudling at bagong kalakaran. Karanasan, kaso at iba pa na
magiging lunsaran(springboard) sa pagtalakay ng mga pagsasanay na lilinang sa apat na
kasanayang pangwika (pagbasa-pag-unawa, pagsasalita at pagsulat) na ang diin ay nasa
paglinang ng gamiting Filipino (functional Filipino) sa paglalahad, paglalarawan,
pagsasalaysay at pangangatwiran. Kaya sa modyul na ito ay tinalakay ang mga paksang
kaugnay sa nabanggit na deskripsyon.
Ang modyul na ito ay pitong (7) bahagi.
I- Panimula/Introduksyon
Ito ay panimula tungkol sa paksa na tatalakayin. Ihahanda sa bahaging ito ang inyong
isipan para sa paksang tatalakayin.
II- Inaasahang Bunga ng Pagkatuto

Inilahad dito ang layunin sa paksang tatalakayin o ang inaasahan ng guro na makakamit
ninyo pagkatapos talakayin ang paksa.
III- Mga Nilalaman ng Pagkatuto at mga Gawain

Naglalaman ito ng pagtatalakay sa paksa, mga paliwanag at halimbawa na tutulong sa inyo
upang lubusan itong maunawaan.
IV- Pagtatasa
Nakapaloob dito ang pagsusulit na kailangan ninyong sagutan upang masukat kung inyo
pang lubusang naunawaan ang paksang tinalakay.
SDG-CAS-302-
9-00

V- Pagpapayaman
Nakalahad dito ang gawaing pampagkatutuo na kailangan ninyong gawin upang mas
lumalim at maiugnay ninyo ang paksa sa inyong buhay.
VI- Mga Sanggunian

Nakatala sa bahaging ito ang mga sanggunian na ginamit sa paksa.
VII- Pidbak
Ito ang bahagi na maaari ninyong ilagay ang inyong pidbak tungkol modyul.
Makakatulong ito para sa susunod na rebisyon ng modyul.
Ang modyul na ito ay magiging gabay sa pagkakatuto. Inaasahan na matatapos ninyo ang
mga gawaing pampagkatuto batay sa napagkasunduang panahon.
SDG-CAS-302-
9-00

Asignatura: Fil. Wikang Filipino

Paksa: Kasaysayan ng Wikang Filipino
Sariling Pagkatuto Bilang:1
Name of the Faculty: Steffany M. Carredo
I. Panimula/Introduksyon:
chap 1
Katulad ng ibang wika sa mundo, ang wikang Filipino ay dumaan din sa pagbabago.
Bago pa ito naging Filipino, pinag-aralan at sinuri ito upang maging angkop sa
pangangailangan at katangian nating mga Pilipino. Bilang mga mag-aaral at bilang Pilipino,
nararapat na pag-aralan ang ating wikang pambansa nang sa gayon ay maging bahagi tayo
ng pag-unlad ng wika.
Sa unang paksa, tatalakayin ang kasaysayan ng wikang Filipino. Matutuhan ninyo sa
bahaging ito ang pinagdaanan ng wika mula sa panahon ng katutubo hanggang sa
kasalukuyan. Inaasahan na maunawaan at matapos ninyo ang mga gawaing pampagtuturo
na iniatas batay sa napagkasunduang panahon.
II. Inaasahang Bunga ng Pagkatuto:
Pagkatapos matalakay ang paksa, ang mga estudyante ay inaasahang:

1. makababatid sa kasaysayan ng wikang Filipino;
2. makatutukoy sa pagkakaiba ng Tagalog, Pilipino at Filipino; at
3. makapagbibigay kahalagahan sa kasaysayan ng wikang Filipino.
III. Mga Nilalaman ng Pagkatuto at mga Gawain:
Hindi pa man dumating ang mga mananakop, may sariling wika na ang ating mga
ninuno. May sistema na rin ng pagsulat ang mga ito. Ayon sa Komisyon ng Wikang Filipino
(2013), sa ulat ng mga misyonerong Kastila, nadatnan na marunong sumulat at bumasa ng
baybayin ang matanda, bata, lalaki at babae. Ang kaalaman at kasanayan na ito ng ating
mga ninuno ay umunlad at lumawak sa tulong ng lipunan at kulturang Pilipino na
sumasalamin sa ating wika.
Panahon ng Katutubo
Sa panahon ng katutubo ang tawag sa sistema ng pagsulat ay Baybayin. Ito ay may
labimpitong (17) simbolo na kumakatawan sa titik. Mayroon itong labing-apat (14) na
katinig at tatlong (3) patinig. Kalaunan, ito ay napalitan ng Alpabetong Romano. Para sa
karagdagang kaalaman hinggil sa baybayin, maaaring bisitahin ang link na,
https://youtu.be/JmRQiDw6dGE
SDG-CAS-302-
9-00

Panahon ng Kastila
Sa pagdating ng mga Kastila, wikang bernakular ang ginagamit ng mga Pilipino. Sa
halip na turuan tayo ng wikang Kastila, pinag-aralan ng mga paring Kastila o prayle ang
ating wika. Nagsulat ang mga prayle ng aklat panggramatika at diksyunaryo. Dahil, likas sa
mga Pilipino na mapagmahal sa karunungan, marami sa mga Pilipino lalo na ang mga
ilustrado ang nag-aral ng wikang Kastila upang maintindihan ang mga nangyayari sa paligid
lalo pa‘t talamak sa panahon na ito ang pang-aabuso sa maraming Pilipino. Nalimbag sa
panahon na ito ang Doctrina Cristiana na naglalaman ng mga panalangin at katekismo na
nakasulat sa alpabetong Romano.
Panahon ng Saligang Batas ng Biak na Bato

Marami sa mga Pilipino sa panahong ito ang nagsulat ng akda na naglalaman ng
masidhing pagkakaisa ng damdamin gamit ang wikang Tagalog. Dahil dito, naganap ang
kauna-unahang pagkilala sa Tagalog bilang wikang Opisyal. Tinukoy noong Nobyembre 1,
1897 sa Artikulo VII ng Saligang Batas ng Biak-na-Bato na,
“Ang wikang Tagalog ay siyang magiging Opisyal na Wika ng Republika.”
Panahon ng Amerikano
Noong dumating ang mga Amerikano sa Pilipinas ay nagbukas sila ng mga paaralan
para sa mga Pilipino. Noong 1901, ipinatupad ng Philippine Comission ang Batas Blg. 74.
Nag-aatas ito sa paggamit ng Ingles bilang wikang panturo o midyum ng pagtuturo sa lahat
ng paraalan sa buong Pilipinas. Binatikos ang polisiya na ito noong 1908 dahil (1) Maaaring
maging wikang panturo ang isang wikang katutubo at (2) Hindi maaaring magtagumpay ang
paggamit ng Ingles bilang wikang panturo sa Pilipinas.
Kahit na maigting ang kampanya ng pamahalaan ng Estados Unidos sa pagpapalakas

ng wikang Ingles sa bansa hindi ito naging sapat sapagkat ayon sa Monroe Educational
Survey Commission noong 1924, hindi naging mabunga ang pagkatuto ng mga kabataan
gamit ang wikang Ingles. Dahil dito, pinairal ang Batas Komonwelt Blg. 577 noong 1931
na nagtagubilin sa paggamit ng wikang bernakular bilang wikang pantulong sa pagtuturo sa
buong kapuluan.
Panahon ng Malasariling Pamahalaan

Hindi nagtagal, nabatid ni Pangulong Manuel L. Quezon, ang pangangailangan ng
Pilipinas na magkaroon ng isang wikang pambansa. Sa pagsisikap ni Kongresista
WenceslaoVinzon ay nagkaroon ng probisyon sa Saligang Batas ng1935, Artikulo XIV,
Seksiyon 3 na pormal na nag-aatas sa Kongreso na gumawa ng hakbang upang magkaroon
ng wikang pambansa na ibabatay sa isa sa mga umiiral na wika sa Pilipinas. Sa bisa ng
Batas Komonwelt Blg. 184 naitatag ang Surian ng Wikang Pambansa.
SDG-CAS-302-
9-00

Ang Surian ng Wikang Pambansa (SWP) ang inatasan na magsagawa ng pag-aaral

hinggil sa umiiral na katutubong wika sa Pilipinas at mula sa mga ito‘y pinili ang magiging
batayan sa wikang pambansa. Upang maisakatuparan ito, hinirang ni Pangulong Quezon ang
Lupon ng mga Eksperto. Binigyan ng representasyon ang walong pangunahing wikang
umiiral sa Pilipinas, ang wikang Waray, Tagalog, Bicol, Ilokano, Cebuano, Hiligaynon,
Tausug, Kapampangan at Pangasinan.
Sa pagpili ng magiging batayan ng wikang pambansa ay ang sumusunod: (1) ginagamit

ng nakararaming Pilipino na siyang wika ng Maynila na sentro ng kalakalan,
(2)ginagamit sa pagsulat ng pinakadakilang panitikan ng lahi, (3)may pinakamaunlad
na balangkas, mayamang mekanismo, at madaling matutuhan ng mga Pilipino, (4)
Maraming salita na may pinakamalapit na hawig sa iba pang wika.
Pagkatapos ng pagsusuri noong Nobyembre 9, 1937, naghain ng resolusyon ang SWP

na nagsasabing wikang Tagalog ang nakatugon sa lahat ng pamantayan ng Lupon.
Nilagdaan ni Pangulong Quezon ang Kautusang Tagapagpaganap Blg. 134 noong
Disyembre 30,1937 na nagpapatibay sa kapasiyahan ng SWP. At noong Abril 1, 1940 sa
Kautusang Tagapagpaganap Blg. 263 pormal na iniatas ang paglilimbag ng
Diksyonaryong Tagalog-Ingles at Balarila ng Wikang Pambansa ni Lope K. Santos.
Sumunod dito ay ang pagpapalabas ng Kautusang Pangkagawaran Blg.1 na nag-aatas na
simulang ituro ang Wikang Pambansa sa ika-4 na taon sa mataas na paaralan at sa ikalawang
taon sa mga paaralang normal.
Panahon ng Hapones
Sa pagdating ng mga Hapones noong 1941-1945 naitanghal bilang wikang pambansa
ang Tagalog sa bisa ng Military Order Blg.2 noong Pebrero 17, 1942. Iniutos ng
pamahalaang Hapones na Tagalog at Nihongo ang magiging wikang opisyal ng Pilipinas.
Dahil dito napalawak ang pagka-Pilipino at ideolohiyang Hapones partikular na sa ilalim ng
pamamahala ni dating Pangulong Jose P. Laurel.
Ipinatupad ni Pangulong Laurel ang Kautusang Tagapagpaganap Blg.10 na pormal na
nag-aatas sa pagtuturo ng wikang Tagalog sa lahat ng mga paaralan maging sa mga kolehiyo
at unibersidad.
Panahon ng Republika
Bago pa man nagkaroon ng digmaan, naideklarang wikang opisyal ang Tagalog sa
bisa ng Batas Komonwelt Blg. 570 noong Hulyo 4, 1946.
Lalong umigting ang paggamit ng wikang pambansa nang lagdaan ni dating pangulong
Ramon Magsaysay noong Marso 26, 1954 ang Proklamasyon Blg.12 na nagtatadhana sa
SDG-CAS-302-
9-00

pagdiriwang ng Linggo ng Wika tuwing Marso 29 hanggang Abril 4 bilang pagbibigay

parangal sa kaarawan ni Francisco Baltazar. Ngunit pagkalipas ng mahigit isang taon, sa
bisa ng Proklamasyon Blg.186 nooong Setyembre 23,1955 pinalitan ang petsa ng
pagdiriwang ng Linggo ng Wika sa Agosto 13-19 bilang pagbibigay pugay sa kaarawan ni
dating pangulong Manuel L. Quezon na nagbukas ng ideya sa pagkakaroon ng wikang
pambansa.
Hindi naging madali ang pagtanggap sa wikang Tagalog bilang wikang pambansa lalo
na sa mga bahagi ng bansa na di-Tagalog kaya sa pagdiriwang ng Linggo ng Wika noong
Agosto 13, 1959 ay tinawag ito na Pilipino sa bisa ng Kautusang Pangkagawaran Blg.7.
Ito ay sa paniniwalang mas magiging katanggap-tanggap ito bilang wikang pambansa sa
bago nitong pangalan.
Sa Kautusang Tagapagpaganap Blg.96 na nilagdaan ni Pangulong Ferdinand E.

Marcos noong Oktubre 24, 1967 iniatas ang pagsasa-Pilipino ng pangalan ng mga gusali,
edipisyo at mga tanggapan ng pamahalaan. Sa bisa naman ng Memorandum Sirkular
Blg.172 noong Marso 27, 1968, iniatas na ang mga letterhead ng mga kagawaran, tanggapan
at sangay ng pamahalaan ay nararapat na isulat sa Pilipino kalakip ang kaukulang teksto sa
Ingles. Nasundan pa ito ng Kautusang Tagapagpaganap Blg. 187 na pormal na nag-uutos
sa lahat ng kagawaran, kawanihan, tanggapan, at iba pang sangay ng pamahalaan na
gagamitin ang Pilipino sa opisyal na komunikasyon, transaksyon at korespondensiya.
Inilahad naman sa Resolusyon Blg.70 noong 1970 na ang wikang pambansa ay naging
wikang panturo sa antas elementarya. Noong Hulyo 29,1971 sa Memorandum Sirkular
Blg.488 hiniling sa lahat ng tanggapan ng pamahalaan na magdaos ng palatuntunan sa
pagdiriwang ng Linggo ng Wikang Pambansa tuwing Agosto 13-19. Muli namang binuo ni
Pangulong Marcos ang Lupon ng Surian ng Wikang Pambansa sa bisa ng Kautusang
Tagapagpaganap Blg. 304.
Panahon ng Bagong Lipunan

Sa Saligang Batas ng 1972 isinaalang-alang ang sosyo-politikal na konteksto sa
pagpapasok ng probisyong pangwika sa Saligang Batas. Ito ay sa hangaring matuldukan ang
hidwaang pangwika sa pagitan ng mga Tagalog at di-Tagalog. Sa Artikulo XV, Seksiyon 3,
Talata 2 ay inihayag na:
“Ang Pambansang Asamblea ay dapat gumawa ng hakbang tungo sa

pagpapaunlad at pormal na adapsiyon ng panlahat na wikang pambansang tatawaging
Pilipino.”
SDG-CAS-302-
9-00

Ang Saligang Batas ng 1972 ang kauna-unahang Saligang Batas na inilimbag sa wikang
pambansa nang isailalim ito para sa plebisito noong Enero 15, 1973. Samantala, naging
wikang panturo ang Pilipino sa antas elementarya sa bisa ng Resolusyon Blg.70 noong
1970. Pinagtibay naman sa Resolusyon Blg.73 ng Pambansang Lupon ng Edukasyon na
nagsasabing ang Ingles at Pilipino ay isasama sa kurikulum mula sa baitang sa mababang
paaralan hanggang kolehiyo.
Noong Hulyo 21, 1978 lumabas ang Kautusan Pangmistri Blg.22 na nag-uutos sa
pagkakaroon ng anim (6) nay unit ng Filipino sa lahat ng kurso sa antas tersyarya at labing
dalawang (12) yunit ng Filipino sa mga kursong pang-edukasyon.
1986- Kasalukuyan
Noong Oktubre 12, 1986, pinagtibay ang implementasyon ng paggamit ng Filipino bilang
wikang pambansa. Nakasaad sa 1987 Konstitusyon ng Pilipinas, Artikulo XIV, Seksiyon
6 na.
“Ang Wikang Pambansa ng Pilipinas ay Filipino. Samantalang nililinang ito ay

dapat payabungin pa salig sa umiiral na wika sa Pilipinas at iba pang mga wika.”
Sinundan ito ng pagpapalitng pangalan ng SWP Noong Enero, 1987. Ang Surian ng Wikang
Pambansa ay pinalitan ng Linangan ng mga Wika sa Pilipinas (LWP). Nagsagawa rin ng
reporma sa alpabeto at mga tuntunin sa ortograpiyang Filipino na nakasaad sa Kautusang
Pangkagawaran Blg.81. Ito ay pinamagatang Ang Alpabeto at Patnubay sa Ispeling ng
Wikang Filipino.
Noong Agosto 14, 1991, ang dating LWP ay pinalitan ng Komisyon sa Wikang Filipino
(KWF). Lalong pinaigting ang pagpapaunlad ng wikang Filipino nang lagdaan ni
Pangulong Fidel V. Ramos ang Proklamasyon Blg. 1041 na nagpapahayag ng taunang
pagdiriwang ng Buwan ng Wikang Pambansa (dating Linggo ng Wika) tuwing Agosto 1-
31.
Ang Artikulo XIV, Seksiyon 6 at 7 ng Saligang Batas ng 1987 ay naging pangunahing
konsiderasyon ng KWF sa pagbuo ng bagong pagpapasya. Noong Agosto 5, 2013 sa
pamamagitan ng Kapasiyahan Blg.13-39 ay napagkasunduan ang sumusunod na
depinisyon ng Filipino:
“Ang Filipino ay ang katutubong wika na ginagamit sa buong Pilipinas bilang wika
ng komunikasyon, sa pagbigkas at sa pasulat na paraan, ng mga pangkatang katutubo
sa buong kapuluan. Sapagkat isang wikang buhay, mabilis itong pinauunlad ng araw-
araw at iba’t ibang uri ng paggamit sa iba’t ibang pook at sitwasyon at nililinang sa
iba’t ibang antas ng saliksik at talakayang akademiko ngunit sa paraang maugnayin
at makapgtampok sa mga lahok na nagtataglay ng mga malikhaing katangian at
kailangang karunungan mula sa mga katutubong wika ng bansa.”
SDG-CAS-302-
9-00

IV. Pagtatasa:
Bumuo ng timeline hinggil sa pagbabago at pinagdaanan ng wikang Filipino bago ito
maideklarang wikang pambansa. (25 puntos)
Wasto ang nabuong timeline- 10

Tugma ang inilahad na pangyayari sa nabuong timeline- 10
Wasto ang bantas at baybay na ginamit- 5
25 puntos
V. Pagpapayaman:
Magsagawa ng panayam sa limang(5) kakilala. Ang panayam ay maaaring online,
personal kung ito ay kasama lang sa bahay, o kaya ay tawagan gamit ang inyong mga
telepono at itanong ang sumusunod. (20 puntos)
1. Ano ang wikang pambansa?

2. Saan/Kanino mo nalaman na ito ang wikang pambansa?
Batay sa kasagutan ng mga nakapanayam, gumawa ng pagsusuri at pagpaplano kung

paano makakatulong sa pagpapalawak ng kaalaman hinggil sa wikang Filipino?
SDG-CAS-302-
9-00

Mga Sagot Sagot sa Paano ka makakatulong upang

Kapanayam sa Tanong 2 mapalawak ang kaalaman hinggil
Tanong sa wikang Filipino?
1
1
2
3
4
5
Pamantayan:
Nakapagsagawa ng limang panayam- 5
Nabigyan ng angkop na kasagutan ang dalawang tanong- 5
Nakapaglahad ng angkop na paraan- 10
20 puntos
VI. Mga Sanggunian:

Almario, Virgilio. (2014). Madalas Itanong Hinggil sa Wikang Pambansa. Komisyon
sa Wikang Filipino. Maynila
Matanglawin. (2019). Ang Baybayin. ABS-CBN News
https://youtu.be/JmRQiDw6dGE
VII. Pidbak:
SDG-CAS-302-
9-00


Paksa: Masinop na Pagsulat sa Wikang Filipino
chap 2
Katulad ng ibang wika, ang wikang Filipino ay humaharap din sa mga hamon.
Natutuhan natin sa naunang paksa ang napagdaanan ng wikang pambansa bago ito na napili
at naideklara. Bilang isang umuunlad na wika, natural lamang ito sapagkat kinakailangang
dumaan sa maraming proseso at pagbabago upang mas lalong lumawak at maiangkop sa
pangangailangan ng mga mamamayan at ng bansa.
Dahil sa napagdaanang proseso, marami sa mga Pilipino ang hindi alam ang wasto at angkop
na paraan sa pagsulat sa wikang Filipino. Bilang mag-aaral at mamamayang Pilipino,
nararapat na pag-aralan ito sapagkat ito ay sumasalamin sa bahagi ito ng ating kultura at
lipunang ginagalawan. Hindi lamang ito angkop sa katagang, TANGKILIKIN ANG
SARILING ATIN bagkus kailangang KILALANIN ANG SARILING ATIN.
Kaya sa bahaging ito ng modyul, tatalakayin ang mga angkop at wastong paraan ng
pagsulat sa wikang Filipino. Ito ay tila binabaliwala lamang natin at hindi ito gaaanong
nabibigyang pansin. Nakakaligtaan ng marami sa atin na mahalaga ang ating kaalaman
tungkol dito. Sa paksang ito ng modyul, inaasahan na mas mauunawaan at mabubuksan ang
inyong isipan sa wasto at angkop na paraan sa pagsulat sa wikang Filipino. Inaasahan din
na masagutan ninyo ang mga gawaing pampagkatuto sa napagkasunduang panahon.

1.makababatid sa angkop na paraan sa pagsulat sa wikang Filipino;
2.makatutukoy sa wastong paraan ng pagsulat sa Filipino ;at
3.makasusulat ng wasto at angkop sa wikang Filipino.
Saan niyo ba natutuhang magsalita ng wikang Filipino?
Maaaring marami sa inyo ang natuto nito mula sa panood ng telebisyon, pelikula at
pagbabasa ng Wattpad, nobela at mga kwento. Maaaring may ilan din sa inyo ang natuto
dahil kusang pinag-aralan ito noong bata pa lamang kayo. Ngunit dahil hindi likas sa atin
ang wikang ito sapagkat tayo ay nasa Kabisayaan, marami sa atin ang gumagamit ng wikang
ito na hindi namamalayan na may mali o hindi angkop ang pagkakagamit.
SDG-CAS-302-
9-00

1. PAGPAPALIT NG “D” TUNGO SA “R”
May mga pagkakataon na napapalitan ng R ang D sa pagsasalita. Karaniwang

nagaganap ang pagpapalit ng R sa D kapag napangunahan ang D ng isang pantig o salita na
nagtatapos sa A.
Halimbawa:
doon- naroon
dami- marami
dapat- marapat, nararapat,
DIN/RIN, DAW/RAW
Batay sa tuntunin na pinalaganap ng Balarila, nagiging rin ang din o raw ang daw
kapag sumusunod sa salitang nagtatapos ng patinig o malapatinig na W at Y.
Halimbawa:
masaya rin – ngunit malungkot din

uupo raw – ngunit aalis daw
ikaw raw – ngunit pinsan daw
Ngunit batay sa tuntunin na kapag ang sinusundang salita ay nagtatapos sa –ri, -ra, -raw,o
–ray, ang din o daw ay hindi nagiging rin o raw.
Halimbawa:
maaari din- hindi maaari rin

araw daw- hindi araw raw
sira daw- hindi sira raw
May mga salita na magkahawig na nagbabago ang kahulugan kapag pinagpalit ang D
at R. Halimbawa ay ang salitang madamdamin (tigib sa damdamin) at maramdamin
(madaling masaktan ang damdamin)
2. WASTONG PAGGAMIT NG GITLING

Ang gitling ay isang bantas na may maraming gamit kaya marami sa atin ang nalilito
sa tamang paggamit nito. Narito ang mga wastong paggamit ng gitling.
SDG-CAS-302-
9-00

INUULIT NA SALITA
Ginagamit ang gitling sa mga salitang inuulit.
Halimbawa:
araw-araw iba-iba
gabi-gabi ano-ano
Kung mahigit dalawang pantig ang salita, ang unang dalawang pantig lamang ang inuulit.
Halimbawa:
balu-baluktot
tagpi-tagpiin
Pansinin: Inuulit ang buong unang dalawang pantig kung may dalawang pantig lamang ang
salita. Ngunit hindi inuulit ang panghuling katinig ng ikalawang pantig kapag mahigit
dalawang pantig ang salita.
Halimbawa:
wasak-wasak
balik-balik
bali-baligtad
bula-bulagsak
Ngunit kung may unlapi, isinasama ito sa unang bahaging inuulit.
Halimbawa:
pabalik-balik
nagkawasak-wasak
pagbali-baligtarin
Tandaan: Ginagamit ang gitling sa mga salitang inuulit at hindi ito maaaring gamitin sa
mga salita na may mga pantig na inuulit ngunit walang kahulugan kapag hindi inuulit.
Halimbawa:
paruparo
alala
gamugamo
SDG-CAS-302-
9-00

Mga Maling Anyo

samo‘t-sari
(dahil hindi inuulit at walang kahulugan ang ―samo‘t‖ bilang isang salita.) iba‘t
iba
(dahil hindi ito inuulit kung ‗di kontraksiyon ng iba at iba)
ISAHANG PANTIG NA TUNOG

Ginagamit ang gitling sa onomatopeikong pagsulat samga iisahing pantig na tunog.
Halimbawa:
tik-tak ding-dong
plip-plap rat-ta-tat
PAGHIHIWALAY NG KATINIG AT PATINIG

Ginagamit ang gitling upang paghiwalayin ang pantig na nagtatapos sa katinig at ang
sumusunod na pantig na nagsisimula sa patinig.
Halimbawa:
pag-asa
mag-isa
agam-agam
Ngunit ginagamitan ng gitling ang salita kahit nagtatapos sa patinig ang unang pantig
kapag pangngalang pantangi ang kasunod.
Halimbawa:
pa-Bacolod
taga-Cebu
maka-Filipino
Kapag salitang banyaga at nasa orihinal na baybay ang kasunod:
Halimbawa:
pa-cute
ipa-cremate
maki-log-in
PASULAT NA ORAS
Ginagamit ang gitling upang ihiwalay ang numero sa oras at petsang may ika- gayundin sa
pagbilang ng oras, numero man o binabaybay, na ikinakabit sa alas-.
SDG-CAS-302-
9-00

Halimbawa:
ika-10 ng umaga
ika-19 ng Abril
ika-100 anibersaryo
KASUNOD NG “DE”
Ginagamitan ng gitling ang salitang may unlaping de- mula sa Espanyol na
nangangahulugang ―sa pamamagitan ng‖ o ―ginawa o ginagamit sa paraang‖.
Halimbawa:
de-kahon
de-bola
de-lata
de-mano
KASUNOD NG “DI”
Ginagamitan ng gitling ang salitang pinangungunahan ng di (pinaikling hindi) at
nagkakaroon ng kahulugang idyomatiko, tila kasabihan, malimit na kasalungat ng orihinal
nito, at malimit na may mapagbiro o mapang-uyam na himig.
Halimbawa:
di-mahipo
di-maitulak-kabigin
di-kagandahan
di-maliparang-uwak
APELYIDO
Ginagamitan ng gitling ang mga apelyido ng babaeng nag-asawa upang ipakita ang
orihinal na apelyido noong dalaga pa.
Halimbawa:
Rowena Caman-Largo
Lita Amba-Bacalla
Mae Ann Quingco-Gaihe
3. PALITANG O AT U
Ang pagpapalit ng O at U ay ipinahihintulot kapag nagbago ang kasunod na katinig sa
loob ng pantig. Nagaganap ito sa pagpapalit ng N sa M kapag nag-uumpisa ang kasunod
SDG-CAS-302-
9-00

na pantig sa B/V at P/F. Halimbawa, ang salitang kumperensiya ng conferencia. Napalitan

ng U ang O kaugnay ng naganap ng pagpapalit ng kasunod na N sa M dahil sumusunod sa
P/F. Ito rin ang katwiran sa pagpalit ng U sa O sa orihinal ng salitang Espanyol sa
sumusunod:
kumpisál (confesar)
kumbénto (convento)
kumpórme (conforme)
kumportáble (confortable)
Hindi sakop ng tuntuning ito ang ―kumpanya‖ at ―kumpleto‖ na dapat baybayíng

kompanya at kompleto dahil compañia at completo ang orihinal sa Espanyol. Letrang M na
talaga ang kasunod ng O sa orihinal. Kaugnay ng tuntunin, malinaw din na hindi dapat
gawing U ang O kung N ang orihinal na kasunod sa mga salitang gaya ng monumento
(monumento), kontrata (contrata), kontrobersiya (controvercia), at konsumo (consumo).
EPEKTO NG HULAPI
Nagiging U ang O kapag nasa dulo ng salita at sinusundan ng hulapi. Halimbawa, ang O
sa ―biro‖ ay nagiging U sa biruin.
Halimbawa:
kalbo- kalbuhin
paso- pasuin
takbo- takbuhan
tabo- tabuan
Tandaan:
Nagaganap lamang ang pagpapalit kapag kinakabitan ng hulapi ang salitang -ugat.
KAILAN DI NAGPAPALIT
May pagkakataon na hindi nagaganap ang pagpapalit. Hindi kailangang baguhin ang O
kapag inuulit ang salitang- ugat. Halimbawa, ang salitang biro-biro ay wasto samantalang
ang biru-biro ay hindi angkop. Kadalasang nagaganap ang pagpapalit ng U sa O sa
karaniwang pagbigkas lalo na ng mga Tagalog ngunit hindi ito kinakailangan na ganoon din
sa pagsulat.
Halimbawa:
ano-ano hindi ―anu-ano‖
taon-taon hindi ―taun-taon‖
piso-piso hindi ―pisu-piso‖
pito-pito hindi ―pitu-pito‖
SDG-CAS-302-
9-00

patong-patong hindi ―patung-patong‖
BAGO ANG KAHULUGAN

Nagaganap ang pagpapalit ng U sa O kapag walang gitling ang inuulit na salita at
nagdudulot ng bagong kahulugan. Halimbawa nito ay ang salitang ―haluhalo‖ na iba sa
―halo-halo.‖ Isang pagkaing pampalamig ang haluhalo; samantalang ang halo-halo naman
ay paglalarawan naman ng pinagsama-samang iba‘t ibang bagay.
Halimbawa:
salo-salo—magkakasama at magkakasabay na kumain
salusalo—isang piging o handaan para sa maraming tao
bato-bato—paraan ng paglalarawan sa daan na maraming bato
batubato—ibon, isang uri ng ilahas na kalapati
HUWAG BAGUHIN ANG DOBLENG O

Iminumungkahi ang paggalang sa ilang salita na may dobleng O (oo) kahit sinusundan ng
hulapi, gaya sa noo na lagyan man ng hulapi ay nananatiling noohin. Iminumungkahi ring
pairalin ito sa ilang salita na may UO gaya sa tuon at tuos na dapat baybaying pagtuonan at
tuosin.
Halimbawa:
buod—buorin buo—kabuoan nood—panoorin
4. PAGGAMIT NG “NG” AT “NANG”

Kadalasang pagkakamali sa pagsulat ng Filipino ay ang tamang paggamit ng ―ng‖ at
―nang‖. Sa panahon ng Espanyol, ―nang‖ lamang ang ginagamit sa pagsulat ng mga
misyonero.
MGA GAMIT NG “NANG”

4.1 Ginagamit ang ―nang‖ na kasingkahulugan ng noong.
Halimbawa:
Umaga nang mabalitaan naming na ECQ pa rin ang Cebu City. Nang umagang iyon alam
naming hindi na naman kami makakalabas.
4.2 Ginagamit ang ―nang‖ kasingkahulugan ng ―upang‖ o ―para.‖
Halimbawa:
Dumating ang SAF dito sa Cebu City nang makontrol ang mga taong panay ang labas ng
bahay kahit ECQ.
4.3 Ginagamit ang ―nang‖ katumbas ng pinagsamang ―na‖ at ―ng.‖
SDG-CAS-302-
9-00

Halimbawa:
Para sa maraming Cebuano, labis nang paghihirap ang kanilang naranasan dahil sa
pandemya.
4.4 Ginagamit ang ―nang‖ para sa pagsasabi ng paraan o sukat (pang-abay na pamaraan at
pang-abay na panggaano)
Halimbawa:
Nanghina nang todo ang isa sa mga nagpositibo sa COVID-19.
4.5 Ginagamit ang nang bílang pang-angkop ng inuulit na salita.
Halimbawa:
Labas nang labas ang mga tao kahit na walang quarantine pass.
Ang iba pang pagkakataón, maliban sa nabanggit na lima, ay kailangang gamitan ang
―ng‖.
Halimbawa:
Kailangang palaging nakasuot ng facemask upang hindi mahawaan ng sakit.
Sa halimbawa sa itaas, ginamit ang ―ng‖ bilang katumbas ng of sa Ingles.

Samantalang may pagkakataon na ginagamit ang ―ng‖ bilang pang-ukol ng layon ng
pandiwa.
Halimbawa:
Mahilig maglalaro ng ML ang mga kabataan lalo na‘t walang ibang
pinagkakaabalahan sa loob ng bahay.
Ginagamit din kadalasan ang ―ng‖ bilang pang-ukol na tagaganap ng pandiwa sa tinig
balintiyak. Kapag nasa tinig balintiyak, nangangahulugan ito na ang paksa o simuno sa
pangungusap ay hindi tagaganap ng kilos.
Halimbawa: Ipihiram ng kanyang kaibigan ang quarantine pass.
Maaaring gamitin din ang ―ng‖ bilang pagsasaad ng pagmamay-ari ng isang bagay o
katangian.
Halimbawa:
Nasira ang keyboard ng laptop kaya wala siyang magamit sa online class.
SDG-CAS-302-
9-00

Ang mga inilahad at tinalakay ay ilan lamang sa mga pagkakamali at hindi

namamalayang paraan ng pagsulat ng maraming Pilipino ngunit hindi pa huli ang lahat
upang matutuhan at gamitin ang wasto. Para sa karagdagang kaalaman,maaaring i-
download ang KWF Manwal sa Masinop na Pagsulat sa link na, https://bit.ly/39Zcq4F .
IV. Pagtatasa:
Basahin ang sumusunod na mga pahayag at bilugan ang angkop at wastong pagkakasulat
ng mga salita. (15 puntos)
1. Nagsulputan ang (iba‘t-ibang, iba‘t ibang, iba-iba) uri ng facemask na maaaring

gamitin sa panahon ng pandemya.
2. Ang (halo-halo, haluhalo, halu-halo) ay hinahanap ko noong ECQ ngunit walang
bukas na tindahan
3. Ang (pagibig, pag ibig, pag-ibig) sa kapwa ay nangibabaw sa panahon ng pandemya.
4. (Nang, Ng, Na ng) hindi ka mahawaan ng sakit, magsuot ng facemask at maghugas ng
kamay.
5. Kung (sino-sinu, sinu-sino, sino-sino) na ang nilapitan ng mga kamag-anak ng
namatay upang makahingi ng tulong sa pagpapalibing.
6. Marami sa mga mamamayan ang hindi (raw, daw) nakatanggap ng ayuda.
7. Panalangin (nang, ng, na ng) maraming Pilipino na matapos ang pandemya sa taong
2020.
8. (Libolibo, Libo-libu, Libo-libo) ang bilang ng mga taong nawalan ng trabaho dahil sa
pandemya.
9. Ayon kay Pres.Duterte, ang mga (tagaCebu, taga-Cebu, taga Cebu) ay matitigas ang
ulo.
10. (Sunod-sunod, Sunod sunod, Sunud-sunod) ang pangyayaring hindi maganda sa taong
2020.
11. Noong (ika 16 ng Hunyo, ika-16 ng Hunyo, ika16 ng Hunyo), balik ECQ ang Cebu
City.
12. Tumaas ang bayarin sa (korente, kurente, curente) kaya nahirapan kaming bayaran ito
lalo pa‘t walang trabaho.
13. Pinasok ng maraming kabataan ang online selling (ng, na ng, nang) may panggastos
sa online class.
14-15 Ayon sa mga eksperto, ugaliin (daw, raw) natin ang paghuhugas ng kamay pati
na (rin, din) ang pagsuot ng facemask upang hindi madaling hawaan ng sakit.
SDG-CAS-302-
9-00

V. Pagpapayaman:
Magtala ng mga nakagawiang paraan ng pagsulat na nahinuha mong maling pamamaraan
pala at isulat ang tamang paraan ng pagsulat nito. (10 puntos)
MALI AKO ITATAMA KO

1.
2.
3.
4.
5.
Pamantayan:
Naitama ang maling gawi sa pagsulat- 7
Wasto ang baybay at ginamit na bantas- 3
10 puntos
VI. Mga Sanggunian:

KWF Manwal sa Masinop na Pagsulat.(2014).Aklat ng Bayan. Metro Manila
https://bit.ly/39Zcq4F
VII. Pidbak:
SDG-CAS-302-
9-00


Paksa: Mga Madalas Itanong Hinggil sa Wikang Pambansa
Sa naunang paksa ay tinalakay ang masinop na pagsulat. Inilahad ang iilan sa mga
nakagawiang paraan ng pagsulat na hindi natin namamalayang mali. Ang mga ito ay iilan
lamang sa mga dapat nating matutuhan sa ating sariling wika. Mga maliliit na bagay kung
ituring ng iba ngunit bilang isang mamamayang Pilipino na may sariling wika at
pagkakakilanlan, nararapat na malaman at matutuhan natin ang wasto at angkop na paggamit
at pagsulat.
Sa bahaging ito ng modyul, tatalakayin naman ang ilan sa mga katanungan na madalas
itanong hinggil sa wikang Filipino. Katulad nang nabanggit, sariling wika natin ang wikang
Filipino pero marami sa mga Pilipino ang hindi ito lubusang kilala. Kaya, ilalahad at
tatalakayin sa modyul na ito ang ilan sa mga katanungan tungkol dito at ang mga kasagutan
na makakatulong upang mapalawak ang inyong kaalaman at maunawaan ang bawat
konsepto. Inaasahan din na masagutan at magawa ninyo ang iniatas na gawaing
pampagkatuto.

1. makababatid sa mga konsepto kaugnay sa wikang Filipino;
2. makapaghahambing sa Tagalog, Pilipino at Filipino; at
3. makapagbibigay opinyon hinggil sa mga konsepto kaugnay sa wikang Filipino.
Ang pagtatanong ay isa sa mga paraan upang tayo ay matuto. Bilang mga Pilipino,
marami tayong mga katanungan hinggil sa ating sariling wika. Sa haba ng proseso na
pinagdaanan ng ating wikang pambansa, hindi maiiwasang may mga katanungan pa rin tayo
tungkol dito. Sa bahaging ito ay ilalahad ang ilan sa mga katanungan hinggil sa wikang
Filipino at mga sagot nito na mula sa Komisyon ng Wikang Filipino.
1. Ano ang tinawag na “mga wika ng Pilipinas”?

Ang mga tinatawag na ―mga wika ng Pilipinas‖ ay ang mga katutubong wika na
sinasalita sa iba‘t ibang bahagi ng bansa. Bawat wika na sinasalita sa buong bansa ay
itinuturing na wika o language sa Ingles sapagkat hindi magkakaintindihan ang dalawang
tagapagsalita nito na may magkaibang katutubong wika. Ang bawat wika na ito ay may
SDG-CAS-302-
9-00

sanga na tinatawag na diyalekto na maaaring magkaiba sa isa‘t isa sa ilang katangian ngunit
nagkakaintindihan ang dalawang tagapagsalita na may magkaibang diyalekto.
2. Bakit sinasabing “magkakamag-anak” ang mga wikang katutubo ng Pilipinas?

Ang mga wikain sa Pilipinas ay itinuturing na magkakamag-anak sapagkat kahit ito‘y
maituturing na mga nagsasariling wika, may mga katangian ang mga wikang katutubo na
magkakatulad o di kaya ay magkakahawig. Ito ay maaaring sa gramatika, estruktura, sa
leksikon at iba pa. Kaya marami sa mga Pilipino ang madaling natututo ng ibang wikang
katutubo bilang ikalawang wika sapagkat may pagkakahawig at pagkakapareho ito.
3. Bakit may tinatawag na mga “pangunahing wika” ng Pilipinas?

Ang pangunahing wika ay ang Bikol, Ilokano, Hiligaynon, Pampanggo, Pangasinan,
Sebwano, Tagalog, at Waray (Samar-Leyte). Ang mga ito ay tinatawag rin na walong
pangunahing wika o kaya ay wikang rehiyonal. Tinatawag ang mga ito na
―pangunahing wika‖ dahil (1) may malaking bílang ito ng tagapagsalita, karaniwang
umaabot sa isang milyon ang tagapagsalita, o (2) may mahalagang tungkulin ito sa bansa
bílang wika ng pagtuturo, bílang wikang opisyal, o bílang wikang pambansa.
4. Ano ang tinatawag na “wikang opisyal”?

Ito ay ang wika na itinadhana ng batas na maging wika sa opisyal na talastasan ng
pamahalaan. Nangangahulugan itong maaari itong gamitin sa anumang uri ng
komunikasyon, lalo na sa anyong nakasulat, sa loob at labas ng alinmang sangay o ahensiya
ng gobyerno.
5. Ano ang tinatawag na “wikang panturo”?

Ang wikang panturo ay ang wikang ginagamit sa pormal na edukasyon. Ito ang wikang
ginagamit sa pagtuturo at pag-aaral. Ito rin ang wikang ginagamit sa pagsulat ng mga
kagamitang pampagtuturo at mga aklat.
6. Ano ang tinatawag na “wikang pantulong”?

Ang wikang pantulong ay tinatawag sa Ingles na auxiliary language. Ito ay
nangangahulugan na wikang ginagamit para higit na magkaintindihan ang dalawa o higit
pang nag-uusap. Sa loob ng klase, ito ay ang wikang alam na ng mga mag-aaral na maaaring
gamitin ng guro sa kanyang pagpapaliwanag upang lubusang maintindihan ang kanyang
tinatalakay.
7. Bakit may “wikang pambansa”?

Ang Pilipinas ay binubuo ng iba‘t ibang rehiyon. Bawat rehiyon at maging mga
lalawigan nito ay may iba‘t ibang kultura at wikang ginagamit. Ang pagkakaroon ng isang
wikang pambansa ang magbubuklod dito at magiging tulay upang magkaunawaan at may
SDG-CAS-302-
9-00

magamit na wikang magbibigkis sa bawat mamamayan.
8. Bakit isang wikang katutubo ang naging wikang pambansa ng Pilipinas?

Wikang katutubo ang naging wikang pambansa dahil ito ay batay sa napagkasunduan
sa 1934 Kumbensiyong Konstitusyonal na isang kapulungang binuo na siyang
bumalangkas sa nagsasariling pamahalaan ng Pilipinas kapag binigyan ng kasarinlan ng
Estados Unidos. Ito ay hindi inaasahan sapagkat nasa ilalim pa ng mga Amerikano ang
Pilipinas na siyang bumuo sa sistema ng edukasyon.
Noong Agosto 16, 1934 ay nagpahayag ng isang talumpati si Delegado Felipe R. Jose,
isa sa 12 delegado na mula sa Mountain Province. Ito ay nasa wikang Tagalog sa halip na
Ingles o kaya ay Espanyol na inaasahan ng karamihan. Ito ang bahagi na tumatak at
nakaimpluwensya sa pagpili ng wikang pambansa.
―Kailangan natin ngayong ipakilala sa daigdig na tayo‘y hindi na ang mga mamamayan sa
silong ng Bandila ng Espanya, sa lilim ng Bandilang Amerikano. Kailangan natin na ngayon
pa‘y mahalin ang kalayaan at kaluluwa ng bayan—ang wikang sarili. Kaya lamang tayo
maging marapat sa kalayaan ay kung maipagsasanggalang natin ang banal na kaluluwa ng
bayan, ang wikang sarili. Sapagka‘t ang wika, ang wika ng alin mang bansa sa sangsinukob
ay siyang ginagamit na mabisang kasangkapan sa pagpapahayag ng kanilang damdamin, sa
pagtuklas ng karunungan at pagtatanggol ng mga karapatan.‖
Natauhan ang mayorya sa kumbensiyon at bumuo ng Committee on Official

Language na nagsagawa ng mga pagdinig pambayan at tumanggap ng mga petisyon.
Nag-ulat ang lupon noong 28 Setyembre 1934 at ipinaliwanag ang pagkiling sa isang
wikang katutubo bílang wikang pambansa dahil: “(a) All the vernaculars are
outgrowths or branches of the Malay, (b) The vernaculars have very many terms in
common and are almost similar in inflection and variation, (c) Ease and rapidity with
which one tribe learns and uses another vernacular, (d) Wide diffusion of Tagalog in
provinces not speaking it, notwithstanding the absence of encouragement for its use.”
Dahil dito lumabas ang desisyon na ―ibatay sa isa sa mga katutubong wika‖ ang
wikang pambansa sa 1935 Konstitusyon.
9. Bakit hindi Ingles ang naging wikang pambansa natin?

Kahit na nasa ilalim ng mga Amerikano ang Pilipinas hindi isinulong ang wikang Ingles
ng mga eksperto at pinunong Amerikano. Ayon sa isang eksperto na si Najeeb Mitry Saleeby
na naglabas ng librong The Language of Education of the Philippine Islands noong 1924 at
nagpahayag ng tutol sa patuloy na paggamit ng Ingles bílang nag-iisang wikang panturo.
Pinag-aralan din ni Saleeby ang malaking gastos sa kasalukuyan noong sistema para sa
panig ng Estados Unidos, dahil kailangang magpadala ng mga gurong Amerikano para sa
pagtuturo ng Ingles at dahil lumilitaw na hindi mapantayan ang bagay na ito ng mga
tinuruang gurong Filipino. Kaugnay nito, iginiit niya ang benepisyo ng
SDG-CAS-302-
9-00

pagbuo at pagkakaroon ng isang wikang pambansa na magmumula sa katutubong wika

na lilinangin upang maging demokratiko‘t epektibo sa edukasyon sa buong bansa.
10. Naiiba nga ba ang Pilipino sa Tagalog?

Wikang Katutubo ng mga Tagalog ang Tagalog na hinirang na maging batayan ng
wikang pambansa alinsunod sa atas ng 1935 Konstitusyon samantalang ang Pilipino ay
pangalang itinawag sa nabuong wikang pambansa bisa ng atas pangkagawaran ni Kalihim
Jose E. Romero noong 13 Agosto 1959. Ito ay isang paraan ng pagbibinyag sa Wikang
Pambansa at upang maihiwalay ito sa tatak na Tagalog.
Kung iisipin maaaring hindi naiiba sapagkat hindi naman namatay ang Tagalog habang
nagaganap ang pagbuo sa wikang pambansa. Ang wikang tinawag na Pilipino noong 1959
ay nagtataglay pa rin ng mga katangian ng Tagalog.
11. Bakit tinawag na wikang Filipino ang wikang Pilipino?

Ang katawagan na Pilipino ay nagpapabatid na Tagalog pa rin ang konsepto nito. Ang
―Pilipino‖ ay nakabatay sa naging bigkas at baybay sa ―Pilipinas‖ alinsunod sa abakadang
Tagalog na may 20 titik. Walang ding titik F ang abakada dahil walang tunog na F sa
Tagalog. (1) Ang pagbago ng katawagan na Pilipino tungo sa Filipino ay nagpapahiwatig
na nais itong ihiwalay ang Wikang Pambansa sa batik na Tagalog ng ―Pilipino.‖ (2) Nais na
ipanukala ang saloobin na totoong payamanin at linangin ang Filipino bilang isang Wikang
Pambansa sa pamamagitan ng mga katutubong wika ng bansa.
12. Bakit kailangan ang “Ortograpiyang Pambansa”?

Ang ortograpiya ay nanggaling sa dalawang salitang Griyego na orthos na
nangangahulugang tama at graphein na nangangahulugang isulat. Samakatwid, ang
ortograpiya ay ang pagsulat ng tama.
Ang ortograpiya ay isang mahalagang sangkap upang maging epektibo ang pagtuturo
ng pagsulat at pagbasa sa wikang Filipino. Nangangahulugan dinito na may sapat na mga
titik na kakatawan sa mga tunog na ginagamit ng mga nagsasalita ng wika at may matatag
na mga tuntunin sa pagbaybay ng mga salita.
13. Ano pa ang kailangan para ganap na magtagumpay ang wikang Filipino?
Ang pagdiriwang ng Buwan ng Wika tuwing Agosto ay hindi sapat upang mapalaganap
at maging matagumpay ang wikang Filipino. Kahit pa ito ay nasa 1987 Konstitusyon, kung
walang pagpaplano at paglilinang bilang wikang pambansa at wikang makabago, ay hindi
ito magtatagumpay.
Mahalagang may sistema sa pagpaplano at pagpapalinang ng wika katulad ng paggami
ng wikang Filipino sa lahat ng antas at lahat ng disiplina sa mga paaralan mulang
elementarya hanggang tersyarya. Upang lubusang malinang, kailangan ding hikayatin ang
SDG-CAS-302-
9-00

mga dalubhasa na gamitin ang Filipino sa mga pananaliksik at diskusyong pang-

akademiko. Makakatulong din ang pagsasalin at paglalathala at paggamit nito sa iba‘t ibang
larangan at lahat ng makabuluhang mukha ng búhay ng sambayanan.
Ang mga inilahad ay ilan lamang sa mga katanungan nating mga Pilipino na nararapat
nabigyang kasagutan upang mas lalong maunawaan ang sariling wika. Para sa karagdagang
kaalaman maaaring bisitahin ang link na, https://kwf.gov.ph/madalas- itanong-hinggil-sa-
wikang-pambansa/ .
IV. Pagtatasa:
Ihambing ang Tagalog, Pilipino at Filipino sa loob ng 1-3 pangungusap lamang.
(15puntos)
TAGALOG PILIPINO FILIPINO
Pamantayan:
Angkop ang inilahad na paghahambing – 12
Wasto ang baybay at bantas- 3
15 puntos
V. Pagpapayaman:
Maglahad ng paraan kung paano ka makakatulong sa pagpapaunlad ng wikang Filipino.
(10 puntos)
Pamantayan:
Malinaw ang inilahad na paraan- 5
Realistiko ang paraang inilahad - 3
Gumamit ng wastong baybay at bantas- 2
10 puntos
SDG-CAS-302-
9-00

VI. Mga Sanggunian:

https://kwf.gov.ph/madalas-itanong-hinggil-sa-wikang-pambansa/
VII. Pidbak:
SDG-CAS-302-
9-00


Paksa: Estandardisasyon ng Wikang Filipino
Sa naunang paksa ay tinalakay ang kadalasang tanong kaugnay sa wikang Filipino na

binigyang kasagutan at linaw ayon sa Komisyon ng Wikang Filipino. Ngayon na nasagutan
na ang ilan sa mga katanungang ito, tatalakayin sa bahaging ito ang isa sa mga proseso na
pinagdadaanan ng isang wika. Ang wikang Filipino ay isang wikang buhay kaya nararapat
na dumaan ito sa proseso na angkop sa pangangailangan ng mga tao.
Ang isa sa mga hakbang upang mapaunlad at lumawak ang isang wika ay ang tinatawag
na estandardisasyon. Ano nga ba ang ibig sabihin nito? Ano ang mangyayari sa isang wika
sa prosesong ito? Makakatulong nga ba ito upang mapaunlad ang wikang Filipino?
Ang mga inilahad na katanungan ay bibigyang kasagutan sa bahaging ito ng modyul.
Tatalakayin ang konsepto ng estandardisasyon at inaasahang mas mauunawaan ninyo ang
proseso upang umunlad ang isang wika. Inaasahan din na masagutan ang gawaing
pampagkatuto na iniaatas batay sa napagkasunduang panahon.

1. makauunawa sa kahulugan ng estandardisasyon;
2. makababatid sa kahalagahan ng estandardisasyon sa pag-unlad ng wika; at
3. makabubuo ng sariling reaksyon kaugnay sa estandardisasyon.
Sa pagpapaplanong pangwika, hindi nawawala ang salitang estandardisasyon. Ang

estandardisasyon ay isang proseso o pamamaraan na maaaring matanggap at magamit ng
nakararaming taong ang wika sa isang tiyak na talaan ng mga talasalitaan sa isang tiyak na
disiplina ng karunungan. Ayon naman sa Komisyon ng Wikang Filipino, ang
estandardisasyon ay ang paggamit ng mapagkakatiwalaan at pleksibleng gabay sa
pagbabaybay sa isang wika. Para sa wikang Filipino, ginagamit nating gabay ang
Ortograpiyang Pambansa.
Bakit kailangan ng estandardisasyon ng wika?

1. Nagsisilbing modelo at gabay ng isang komunidad para sa mas epektibong
pakikipagkomunikasyon
2. Nag-uugnay sa bawat miyembro ng lipunan sapagkat may iisang komprehensibong
tuntunin ng wika na sinusunod.
3. Nagsisimbolo at sumasalamin sa pagkakakilanlan isang tagapagsalita.
SDG-CAS-302-
9-00

4. Napapadali ang pagtuturo ng wika sa mga paaralan.
Batay sa mga inilahad na mga dahilan ng pagkakaroon ng estandardisasyon,

nagkakaroon ito ng positibong epekto sa isang tagapagsalita ng wika. Kung mapapansin,
ang inilahad na apat na dahilan ay magkakaugnay at may magandang epekto lalo na sa mga
mamamayang gumagamit ng wika.
Kapag estandardisado ang isang wika, nagkakaroon ng gabay at tuntunin sa paggamit
ng wika, pasulat man o pasalita. Dahil dito, nagkakaroon ng pagkakaisa ang isang lipunan
na sasalamin sa pagkakakilanlan ng bansa at ng komunidad na ginagalawan ng isang
tagapagsalita. Mahalaga rin ang estandardisasyon sapagkat nagkakaroon ng pormalidad ang
isang wika. Ang mga tuntunin at gabay sa paggamit nito ang pagiging tulay upang magiging
isa ang konsepto at pang-unawa sa wikang ginagamit.
Dalawang Aspekto ng Estandardisasyon

1. Estandardisasyon sa Ortograpiya ng Filipino
2. Estandardisasyon sa Talasalitaan ng Filipino
Ang estandardisasyon ay may dalawang aspekto. Ang una ay pagkakaroon ng gabay sa

ortograpiya ng wikang Filipino. Ang pagkakaroon ng sistema sa pagsulat at pagbaybay ay
malaking tulong lalo na sa pagtuturo ng wika sapagkat kung walang estandardisadong
ortograpiya mahihirapan ang mga guro ng wika sa pagtuturo nito at magiging sagabal ito sa
pagpapalawak ng wika.
Sa kasalukuyan, marami sa mga wikang katutubo sa Pilipinas ang hindi pa
estandardisado kaya may kahirapan ito kung ituturo sa mababang antas ngunit nasa proseso
ito ng estandardisasyon sapagkat gumagawa ng hakbang ang bawat rehiyon sa tulong ng
mga dalubhasa sa wika na magkaroon ng estandardisadong wikang rehiyonal.
Ang ikalawang aspekto ay ang estandardisasyon sa talasalitaan ng Filipino. Kapag
estandardisado ang isang wika, magkakaroon ng malawak na talasalitaan ito.
Nangangahulugan na may mga tiyak at angkop na katawagan para sa mga bagay-bagay,
damdamin at iba pa. Halimbawa ay ang salitang pink. Ito ay isang kulay na nasa wikang
Ingles. Marami sa mga Pilipino ang magsasabing ang pink sa Filipino ay ―rosas‖.
Mapapansin na ang katawagan na ito ay dahil sa kulay ng bulaklak na rosas ngunit may
rosas na puti, pula at dilaw. Hindi magiging angkop ang pagsasalin na ito sa salitang pink.
Mas magiging angkop ang salitang ―limbaon‖ na isang salitang Waray para sa pink.
Makikitang malaki ang papel na ginagampanan ng estandardisasyon sa pagpapalawak at
pagiging malinaw sa paggamit ng wika.
Hakbang tungo sa Estandardisasyon (Holmes,2001)

1. Pagpipili (Selection)
2. Kodipikasyon (Codification)
3. Elaborasyon (Elaboration)
SDG-CAS-302-
9-00

4. Pagtanggap (Acceptance)
Pagpipili
Ang Pilipinas ay binubuo ng maraming kapuluan kaya natural lamang na maraming
wikain din ang bansa. Ang bawat wikain na ito ay may iba‘t ibang barayti at baryasyon din.
Ang katangian na ito ng wika ay nangangahulugan na mahalagang piliin ang wikang
angkop, wasto at magagamit ayon sa pangangailangan ng lipunan.
Kodipikasyon
Ito ay ang proseso ng pagbuo ng tuntuning panggramatika at mga wastong paggamit
nito. Ito ay pinag-uusapan kasama ang mga dalubhasa sa wika. Sa bahaging ito, tatalakayin
ang mga wastong pagbaybay, pagbigkas at istruktura ng wika na mahalaga upang magamit
sa mga opisyal na dokumento, maituro sa mga paaralan at maaaring matutuhan ng mga
dayuhan.
Elaborasyon
Sa bahaging ito ay pinapalawak ang sakop ng mga wikang napili. Mahalagang magamit
ito sa iba‘t ibang larangan at matalakay ang kaangkupan ng wika. Susuriin sa bahaging ito
ang lawak o sakop ng mga napiling wika kasali na dito ang intelektwal at abstrak na
tungkulin.
Pagtanggap
Sa hakbang na ito ay kinakailangan ang pagtanggap ng lipunan sa mga napiling wika.
Isinasagawa rin ang pagpapakilala sa mga napiling wika sa pamamagitan ng promosyon at
pagbabahagi sa iba‘t ibang institusyon, paaralan, ministro, ahensya, kultural na mga
oganisasyon at iba pang depatamento ng kasangkot dito.
Samatwid, ang wika ay hindi lang basta tulay sa pakikipagkomunikasyon. Ito ay

maaaring isang simbolo ng pagkakakilanlan ng isang pangkat at ang kultura na nasa likod
ng bawat wika. Ito rin ay magdadala ng karangalan sa isang pamayanan. Katulad sa bansang
Pilipinas na may maraming wikang katutubo, ang mapiling isa sa mga wika na kakatawan
sa isang katawagan ay isang malaking prebelihiyo sapagkat magagamit ng buong bansa at
maidaragdag sa talasalitaan ang wikang ginagamit ng noo‘y isang pangkat lamang ang
nakakaintindi at nagbibigay halaga.
Kaya mapapansin ninyo sa kasalukuyan ay may mga maririnig kayong mga mga salita
tulad ng kawatan, bana, Payyo (Rice Terraces ng mga Ifugao), matayuyon (salita mula sa
wikang Kinaray-a na ibig sabihin ay napapanatili ng matagal o sustainable sa Ingles), at
uswag (salitang mula sa Bisaya na nangangahulugang mapabuti o develop/improve sa
Ingles) na ginagamit at mababasa sa iba‘t ibang ahensya.
Masasabing ang estandardisasyon ng wikang Filipino ay pagsasakatuparan sa nakasaad sa
1987 Konstitusyon, Artikulo XIV, Sek. 6 na:
SDG-CAS-302-
9-00

“Ang Wikang Pambansa ng Pilipinas ay Filipino. Samantalang nililinang ito ay

dapat payabungin pa salig sa umiiral na wika sa Pilipinas at iba pang mga wika.”
IV. Pagtatasa:
Basahin ang mga sumusunod na pahayag at tukuyin kung ito ay tama o mali. Isulat sa
patlang ang titik T kung ito ay TAMA at titik M naman kung MALI. (10 puntos)
1. Ang mga wikang katutubo ay may malaking papel sa estandardisasyon ng

wikang Filipino.
2. Sa pagpipili ng wika tungo sa estandardisasyon, mahalagang nakabatay ito sa
wikang Tagalog dahil sila ang may malaking populasyon.
3. Ang paggamit ng mga salita mula sa wikang rehiyonal ay magdudulot ng
kalituhan sa mga gagamit ng wika.
4. Mahalaga sa estandardisasyon ang pagyakap ng lipunan sa wikang napili.
5. Nagkakaroon ng tuntunin sa pagbigkas at pagbaybay kapag estandardisado ang
isang wika.
6. Isang karangalan para sa isang lipunan na mapili ang kanilang wika sa proseso
ng estandardisasyon.
7.Ang pagbabago sa tuntuning panggramatika at istruktura ay sagabal sa
proseso ng estandardisasyon.
8. Mahalagang manatili ang konsepto ng wikang Tagalog sa estandardisasyon ng
wika.
9.Ang estandardisasyon ay isang mahirap na tungkulin na nangangailangan ng
kooperasyon ng mga gumagamit ng wika.
10. Kailangan ang estandardisadong pagbaybay ng mga salita upang higit na
maging mabilis at ekonomiko ang pagtuturo ng pagsulat sa mga bata.
V. Pagpapayaman:
Magbigay ng reaksyon kaugnay sa pahayag na mula sa Komisyon sa Wikang Filipino.
Gamitin ang talahanayan na nasa ibaba. (20 puntos).
SDG-CAS-302-
9-00

“Ang estandardisasyon ay susi sa paggamit ng Filipino

bílang wika ng karunungan”
Paninindigan Dahilan Batayan
(Sang-ayon o Hindi (Dahilan sa pagsang-ayon o (Sanggunian na pinagbabatayan
Sang-ayon) hindi pagsang-ayon) ng inyong paninindigan)
VI. Mga Sangunian:

Ramlan (2018). Language Standardization in General Point of View. Budapest
International Research and Critics Institute - Journal (BIRCI - Journal) Volume I
https://bircu-journal.com/index.php/birci/article/download/4/4
VII. Pidbak:
SDG-CAS-302-
9-00


Paksa: Intelektwalisasyon ng Wikang Filipino
Ang naunang paksa ay tinalakay ang estandardisasyon ng wikang Filipino bilang

bahagi ng pagpapaunlad at pagpapalawak ng wikang Filipino. Maliban sa prosesong ito,
may mas malaking hakbang pa na kailangang maabot ng wikang Filipino, ang
intelektwalisasyon. Nabanggit sa mga naunang paksa na upang manatiling buhay ang isang
wika ay kailangan itong gamitin. Ang lipunan ang gumagamit ng wika kaya nararapat na
magampanan ng wika ang kanyang tungkulin. Isa sa mga paraan upang lubusang
maisakatuparan ito ay ang pagiging intelektwalisado.
Sa bahaging ito ng modyul ay tatalakayin ang prosesong intelektwalisasyon, ang
kahalagahan nito sa pag-unlad ng wikang Filipino at ang hakbang upang maging na
intelektwalisado ang wika. Inaasahan na mas lalawak pa ang inyong kaalaman sa wika at sa
tulong ng mga gawaing pampagkatuto ay mas lalalim pa ang inyong damdaming maka-
Filipino.

1. makababatid sa konsepto ng intelektwalisasyon;
2. makauunawa sa kahalagahan ng intelektwalisasyon sa wikang Filipino; at
3. makasusuri sa mga isyung may kaugnayan sa intelektwalisasyon ng wikang Filipino.
Ang wikang ginagamit ay wikang buhay. Iyan ang ilan sa mga katangian ng wika na
pinanghahawakan ng wikang Filipino upang manatili ito. Ngunit ang paggamit nito ay hindi
sapat upang magampanan ang kanyang papel. Kinakailangang humakbang ito paitaas upang
maabot ang iba pang tungkulin na dapat gampanan ng isang wika. Ito ay ang magamit sa
iba‘t ibang larangan at mas mataas na antas ng pagkatuto.
Isa sa mga proseso na dapat pagdaanan ng wikang Filipino ay ang intelektwalisasyon. Ang
intelektwalisasyon ayon sa Komisyon ng Wikang Filipino, ay ang proseso na
pinagdadaanan ng wika upang ito ay magkaroon ng kakayahan na magamit sa iba‘t ibang
larang katulad ng agham, teknolohiya, pamahalaan, edukasyon, negosyo, industriya, batas
at iba pa. Sa buong mundo, ang maituturing na intelekwalisadong wika ay ang Ingles,
Russian, German, French at Japanese. Ang wikang Filipino ay hindi (pa)
intelektwalisado. Hindi at hindi pa intelektwalisado sapagkat nasa proseso pa tayo tungo
sa intelektwalisasyon.
SDG-CAS-302-
9-00

Tatlong Domeyn ng Wika (Sibayan, 1991)

1. Non-controlling domains (NCDs)
Ang domeyn na ito ay kinabibilangan ng mga nasa bahay na gumagamit ng karaniwang

wika. Hindi ito kontrolado sapagkat nakadepende ito sa wikang ginagamit ng pamilya at
mga malalapit na kakilala. Pasalita man o pasulat ay maaaring gumamit ng kahit anong
wika.
2. Semi-controlling domains (SCDs)
Ito ay ang domeyn na may kaugnayan sa relihiyon, politika at panlibangan. Semi-
controlling dahil binibigyang konsiderasyon ng mga gumagamit ng wika ang pang-unawa
ng mga tagapakinig o mga inaasahang awdyens. Mahigpit ito kung ihahambing sa non-
controlling domain sapagkat binibigyang halaga ang pormalidad at ang masa.
3. Controlling domains (CDs)
Ito ay kinabibilangan ng gobyerno, edukasyon, propesyon, agham at teknolohiya,
negosyo at panitikan. Ang domeyn na ito ay gumagamit ng wikang intelektwalisado.
Sa tatlong domeyn, ang controlling domains ay gumagamit ng wikang Ingles. Dito sa
Pilipinas, mapapansin ang paggamit ng wikang Ingles sa mga domeyn na ito sapagkat
nagagampanan ng wikang Ingles ang mga pangangailangan sa mga sektor na nabanggit.
Maging mga kagamitang sa pagtuturo ng Ingles ay mas madaling mahagilap kung
ihahambing sa wikang Filipino kahit na nasa Pilipinas tayo.
Sa pag-intelekwalisa ng wikang Filipino, nararapat na maging sanggunian ang
Espanyol at Ingles sapagkat mahihirapan ang wikang Filipino kung sa Tagalog lamang ito
magbabatay dahil sinakop tayo ng mga Kastila at Amerikano na kung saan ay natuto sayo
ng kanilang wika at kultura. Malaking tulong din ang mga katutubong wika sa bawat rehiyon
sapagkat taglay nito ang kultura ng bawat lugar.
Samaktwid, upang maintelektwalisa ang wikang Filipino, kailangang magamit ito ng mga
nasa controlling domain. Ibig sabihin,papalitan ng wikang Filipino ang Ingles ngunit upang
ito ay magamit kailangang maging intelektwalisado ang wikang Filipino.
Modelo ng Pag-unlad ng Wika
SELEKSYON ESTANDARDISASYON
DESIMINASYON KULTIBASYON
(INTELEKWALISASYON)
SDG-CAS-302-
9-00

Makikita sa inilahad na modelo na katulad din ng estandardisasyon, dumadaan sa

proseso ng pagpipili o seleksyon. Mabusisi ang prosesong ito sapagkat kinakailangang
mabigyang pansin ang iba pang wika na maaaring makatulong sa intelektwalisasyon ng
wika. Halimbawa sa Pilipinas, kailangang ikonsidera ang wikang Espanyol at Ingles
sapagkat marami sa mga salita sa Filipino ang hango sa wikang ito.
Ang ikalawang bahagi ay ang estandardisasyon. Ang proseso nito ay tinalakay na sa

naunang paksa. Batid natin na mahaba ang prosesong ito sapagkat nangangailangan ng
wasto at angkop na pagbuo ng tuntunin at gabay.
Ang ikatlong bahagi ay ang desiminasyon. Ito ay ang pagbabahagi ng bagong
kaalaman, mga tuntunin at gabay sa iba‘t ibang ahensya, departamento at organisasyon
katulad ng paaralan at mga sangay ng gobyerno.
Ang panghuli ay ang kultibasyon na hahantong sa intelektwalisasyon. Ang paglilinang
sa mga tuntunin at gabay ay isinasagawa sa bahaging ito. Sinisigurado na magagampanan
ng wika ang tungkulin nito at magagamit sa kahit anong larangan.
Batay sa inilahad na modela ng pag-unlad ng wika, mababatid natin na mahaba pa ang
pagdadaanan ng wikang Filipino. Kailangan pang himay-himayin at pag-aralang mabuti ang
bawat hakbang. Hindi ito magiging madali ngunit makakamit ito ng wika kung patuloy ang
pagsasagawa ng mga gawain at proyekto na makakatulong upang umunlad ito.
IV. Pagtatasa:
Ipaliwanag ang pahayag sa ibaba sa loob ng 3-5 pangungusap lamang. (10 points)
Isang malaking hadlang sa intelektuwalisasyon

ng Filipino ang hindi pagkakaisa sa ispeling.
SDG-CAS-302-
9-00

V. Pagpapayaman:
Bumuo ng isang cluster analysis nagpapakita ng isa sa mga sanhi na hindi pa tuluyang
maging intelekwalisado ang wikang Filipino. (25 puntos)
BUNGA Bunga
SANHI
Bunga
BUNGA
Bunga
Bunga
Pamantayan:
Malinaw ang inilahad na sanhi- 10
Angkop ang mga inilahad na bunga- 10
Wasto ang ginagamit na baybay at bantas- 5
25 puntos
VI. Mga Sanggunian:

Sibayan, B. (n.d.). The Intellectualization of Filipino. National Commision of Culture
and Arts.
https://ncca.gov.ph/about-ncca-3/subcommissions/subcommission-on-cultural-
disseminationscd/language-and-translation/the-intellectualization-of-filipino/
The Manila Times. (2015).Filipino as the intellectual language.
https://www.manilatimes.net/2015/08/29/weekly/the-sunday-times/filipino-as-the-
intellectual-language/213975/
VII. Pidbak:
SDG-CAS-302-
9-00

MODYUL
SA
Fil 1- WIKANG FILIPINO
(FINALS)
ni
STEFFANY M. CARREDO
SDG-CAS-302-
9-00

Panimula
“Bawat bansa ay may sariling wika. Habang may sariling wika ang
isang bayan ay taglay niya ang kalayaan. Ang wika ay pag-iisip ng
bayan.”
-Dr. Jose P. Rizal

Mula sa nobelang “El Filibusterismo
Bilang mga Pilipino, may sarili tayong wika na nagpapahiwatig na tayo ay malaya. Ang
sarili nating wika ay sumasalamin sa kultura nating mga Pilipino. Dahil tayo ay mga Pilipino
na nagmamahal sa sarili nating atin, nararapat lamang na pag-aralan natin ang ating sariling
wika. Ang pag-aaral nito ay nakakatulong upang mas lalong makilala nating ang ating wika at
makatulong tayo upang ito‘y maprotektahan at mapaunlad.
Ang kursong Fil.1 Wikang Filipino ay isa sa mga General Education Courses. Ang
kursong ito ay pagtalakay sa mga sanligang kaalaman sa wikang Filipino (batas, tuntunin,
proklamasyon, atbp) at mga paksang may kinalaman sa kursong pinag-aaralan na nasa anyong
artikulo, sensya, balita, tudling at bagong kalakaran. Karanasan, kaso at iba pa na magiging
lunsaran(springboard) sa pagtalakay ng mga pagsasanay na lilinang sa apat na kasanayang
pangwika (pagbasa-pag-unawa, pagsasalita at pagsulat) na ang diin ay nasa paglinang ng
gamiting Filipino (functional Filipino) sa paglalahad, paglalarawan, pagsasalaysay at
pangangatwiran. Kaya sa modyul na ito ay tinalakay ang mga paksang kaugnay sa nabanggit
na deskripsyon.
Ang modyul na ito ay pitong (7) bahagi.
VIII- Panimula/Introduksyon
Ito ay panimula tungkol sa paksa na tatalakayin. Ihahanda sa bahaging ito ang inyong
isipan para sa paksang tatalakayin.
IX- Inaasahang Bunga ng Pagkatuto

Inilahad dito ang layunin sa paksang tatalakayin o ang inaasahan ng guro na
makakamit ninyo pagkatapos talakayin ang paksa.
X- Mga Nilalaman ng Pagkatuto at mga Gawain

Naglalaman ito ng pagtatalakay sa paksa, mga paliwanag at halimbawa na tutulong sa
inyo upang lubusan itong maunawaan.
XI- Pagtatasa
Nakapaloob dito ang pagsusulit na kailangan ninyong sagutan upang masukat kung
inyo pang lubusang naunawaan ang paksang tinalakay.
SDG-CAS-302-
9-00

XII- Pagpapayaman
Nakalahad dito ang gawaing pampagkatutuo na kailangan ninyong gawin upang mas
lumalim at maiugnay ninyo ang paksa sa inyong buhay.
XIII- Mga Sanggunian

Nakatala sa bahaging ito ang mga sanggunian na ginamit sa paksa.
XIV- Pidbak
Ito ang bahagi na maaari ninyong ilagay ang inyong pidbak tungkol modyul.
Makakatulong ito para sa susunod na rebisyon ng modyul.
Ang modyul na ito ay magiging gabay sa pagkakatuto. Inaasahan na matatapos ninyo

ang mga gawaing pampagkatuto batay sa napagkasunduang panahon.
SDG-CAS-302-
9-00


Paksa: Wikang Filipino sa Iba‘t ibang Larangan
VIII. Panimula/Introduksyon:
Sa loob ng maraming dekada, ang wikang Filipino ay patuloy na umuunlad. Sa

tulong ng mga tagapagtaguyod ng wika, ang wikang Filipino ay lumawak pa. Bilang
isang wikang pambansa, nararapat na ito ay payabungin pa sa tulong ng mga wikang
katutubo at paggamit nito iba‘t ibang larangan upang maabot ang intelekwalisasyon.
Nararapat din na sumabay ang wikang Filipino sa pag-usad ng teknolohiya at
komunikasyon.
Sa kasalukuyan,batid natin na hindi pa lubusang nagagamit sa iba‘t ibang larangan
ang wikang Filipino. Marami pa ring larang na hindi pa lubusang gumagamit at
nahihirapan sa paggamit sapagkat nakasanayan na ang wikang Ingles. Ito ay isa sa mga
balakid tungo sa intelekwalisasyon sapagkat hindi pa lubusang nasasakop ng wikang
Filipino ang ibang larangan na dapat sana ay ginagamitan ng wikang naiintindihan ng
sambayanan.
Sa bahaging itong ng modyul, ilalahad ang isang artikulo na Ang Wikang Filipino
sa Iba’t Ibang Larangan na isinulat ni Servillano T. Marquez, Jr. PhD. nagtatalakay
sa wikang Filipino sa iba‘t ibang larangan. Inaasahang mabubuksan ang inyong
damdamin at isipan sa kasalukuyang sitwasyon ng wikang Filipino at iba pang wika sa
Pilipinas.
IX. Inaasahang Bunga ng Pagkatuto:

1. makauunawa sa kasalukuyang sitwasyon ng wikang Filipino sa iba‘t ibang larangan;
2. makababatid sa kahalagahan ng wikang Filipino sa iba‘t ibang larangan; at
3. makapagbibigay opinyon hinggil sa kasalukuyang sitwasyon ng wikang Filipino sa
iba‘t ibang larangan.
X. Mga Nilalaman ng Pagkatuto at mga Gawain:
Ang Wikang Filipino sa Iba’t Ibang Larangan

By Servillano T. Marquez, Jr. PhD -September 22, 2020
SDG-CAS-302-
9-00

WIKANG FILIPINO SA AGHAM PANLIPUNAN (BATAS AT POLITIKA)

Wika ang pangunahing kasangkapan sa pag-uugnayan sa pagitan ng namamahala
(ang pamahalaan) at ng pinamamahalaan (ang mga mamamayan). Dahil dito, dapat
gamitin ang wika sa komunikasyon ng bayan para magkaunawaan. Sa larangang ito,
ang daloy o proseso ng komunikasyon ay dalawa: paghahatid ng mensahe o atas (ayon
sa nasa batas) at ang tugon o sagot ng bayan.
Kung gayon, dapat gamitin ang wikang Filipino sa batas at politika. Dapat ding
maging lengguwahe ng hukuman ang wikang ito. Tandaan nating habang mangmang
ang bayan sa batas, hindi mangingimi ang mga tao sa paggawa ng kabuktutan at
katiwalian—mga bagay na hadlang sa ninanais nating kaunlaran.
Samakatwid, susi ang wikang Filipino sa politika ng batas, sa pagpapalaganap ng
katarungan, at pagsugpo sa krimen na lumalaganap sa administrasyon ng batas at
politika. Ang layuning magkaisa ang ating lahi sa ilalim ng katarungan at karangalang
mahango ang mga nabubuhay sa karalitaan, kawalang-muwang, at kawalan ng
pagkakataon upang sila man ay maging sangkap ng isang pamayanang pampolitika ay
magaganap lamang kung ang ating mga batas ay maisasalin sa wikang Filipino at ang
wikang ito ay gagamiting wika sa mga hukuman at sa mga batasan kung saan ginagawa
ang batas.
WIKANG FILIPINO SA HUMANIDADES

Ang humanidades ay tumutugon sa isang pangkat ng mga palagay at saloobin na
nakatuon sa pagpapahalaga sa buhay.
Kung susuriing mabuti, wika ang may pinakamalaking papel na ginagampanan sa
larangang ito—ang Humanidades. Sa ngayon, higit nang malawak ang saklaw nito
sapagkat maaari nang talakayin ang kultura, pagpipinta, musika, estruktura, at iba pang
makataong sining at ang mabuti at wastong pagtugon dito.
Sa tulong ng wika, higit nating mapalalawak ang larangang ito, pati na ang ating
sarili at higit tayong nagiging maingat at magalang sa paniniwalang likha ito at gawi ng
ibang tao.
WIKANG FILIPINO SA NEGOSYO AT INDUSTRIYA

Tayo ay pumapasok na sa bagong siglo. Ito ang daigdig ng cyberworld. Nasa
paligid natin at kaniig ang mga web site, Internet, e-mail, fax machine, at iba pang
kagamitan tungo sa mabilis na daluyan ng komunikasyon.
Ingles ang lengguwahe sa pandaigdigang ugnayan sa negosyo at industriya. Ito rin
ang lengguwahe sa cyberspace. Ingles din ang wikang ginagamit ng mga
mangangalakal sa pakikipag-ugnayan sa mga banyaga at malalaking negosyante.
Ngunit sa sinasabing daigdig ng cyberspace at sa darating na panahon,
magkakaroon ng global language at isang wika ang gagamitin sa buong mundo. Ayon
kay John Naisbitt sa aklat na Global Paradox, totoong magkakaroon ng isang wika
tungo sa sinasabing global village.
SDG-CAS-302-
9-00

Sa kabilang dako, sinasabi niya na habang umuunlad ang iisang global language
ay lalong pahahalagahan ng bawat bansa ang kanilang ethnicity o sariling
pagkakakilanlan. Higit na pag-uukulan ng kahalagahan ang national identity. Idinagdag
pa niya na hindi magkakaroon ng isang global monetary currency dahil ang salaping
ililimbag o gagawin ng bawat bansa ay maglalaman ng kanilang sariling wika, sariling
bayani, sariling kasaysayan, at kultura.
Sa ganitong konsepto, totoo ang sinabi ni Bro. Andrew Gonzales na mahalaga
talaga ang wikang Filipino sa negosyo at industriya. Kahit na sa daigdig ng cyberspace,
ng mga babasahin tungkol sa larangang pangkabuhayan, at mga iba pang may
kinalaman sa negosyo at kalakal, Filipino pa rin ang iiral at mangungunang wika
ngayon at sa darating pang panahon, aniya pa.
Sa pagdagsa ng mga itinatayong industriya sa ating bansa, kukuha‘t kukuha ng
mga manggagawang Pilipino. Karamihan dito ay iyong mga hindi nakaabot ng mataas
na antas ng pag-aaral, ngunit nakauunawa naman ng kaunting Ingles. Ngunit upang
higit na mapakinabangan sila sa mga itatayong industriya, kailangang turuan sila ng
mga bagong kakayahan sa paglikha ng mga produkto.
Dito papasok ang mga ekspertong Pilipino na mamumuno at magtuturo ng mga

kaalaman sa mga manggagawa. At dahil nga pinagtutuonan ng pansin sa kasalukuyan
ng mga itinatayong industriya sa bansa ang pandaigdigang pamantayan ng anumang
produktong lilikhain, hindi Ingles kundi Filipino ang gagamitin upang turuan ang
kanilang mga manggagawa ng kakayahan at katalinuhan sa gawaing produkto.
XI. Pagtatasa:
Panuto: Sagutin ang tanong sa ibaba sa loob ng 3-5 pangungusap lamang. (10 pts.)
Naniniwala ka ba na ang mga Pilipino ay hindi nagbibigay halaga sa kanilang

sariling wika dahil mas mabigat sa kanila ang wikang Ingles? Ipaliwanag.
XII. Pagpapayaman:
Panuto: Bumuo ng repleksyon kaugnay sa nabasang atikulo sa pamamagitan ng
pagkompleto ng talahanayan sa ibaba. (15 pts.)
SDG-CAS-302-
9-00

REPLEKSYON
Nakita ko… Naisip ko… Naramdaman ko …
XIII. Mga Sanggunian:

Marquez, Servillano Jr. (2020). Ang Wikang Filipino sa Iba’t Ibang
Larangan.Elcomblus
https://www.elcomblus.com/ang-wikang-filipino-sa-ibat-ibang-larangan/
XIV. Pidbak:
SDG-CAS-302-
9-00


Paksa: Wika sa Iba‘t ibang Henerasyon
Ang wikang Filipino bilang wikang buhay ay patuloy na umuunlad sa tulong ng iba
pang wika sa bansa. Sa paglipas ng maraming taon, lumalawak pa ito dahil sa
impluwensya ng kapaligiran at lipunan na gumagamit at bumubuo ng wika.
Bawat pangkat sa lipunan ay may kanya-kanyang wika. Ang wikang ito ay
ginagamit ng bawat pangkat upang makipag-ugnayan ayon sa layunin ng tagapagsalita.
Ang wikang nabubuo ng iba‘t ibang pangkat ay nagbabago ayon din sa henerasyon na
kanilang kinabibilangan at habang lumilipas, marami sa mga wikang ito ang nanatili at
marami rin ang naglaho kasabay ng panahon.
Sa bahaging ito ng modyul, ilalahad ang dalawang artikulo na nagtatalakay sa mga
wika na sumikat sa iba‘t ibang dekada. Ilan sa mga inilahad nito ay mga salitang naging
kilala at ginamit ng mga tao mula sa ordinaryong pag-uusap hanggang sa pormal na
pakikipag-interaksyon. Inaasahang mas lalawak ang inyong kaalaman sa wikang
Filipino at ang iba pang wika na kaugnay nito.

1. makababatid sa kahalagahan ng wika ng iba‘t ibang henerasyon kaugnay sa
pagpapaunlad ng wikang Filipino;
2. makapagbibigay ng sariling halimbawa ng mga salita na ginagamit s
akasalukuyang henerasyon; at
3. makapagbibigay ng sariling opinyon hinggil sa mga wika ng iba‘t ibang
henerasyon.
Petmalu, Lodi, at Iba Pang mga Salitang Uso Yon-nga

Rene Aranda (Pilipino Star Ngayon ) - March 17, 2018
MANILA, Philippines — BILANG kartunista, isa sa mga pinagkukuhaan ko ng

mga ideya ay ang mga pagbabago sa lipunang Pinoy. Pagbabago sa mga kasuotan,
pulitika, teknolohiya, at maging sa mga pananalita.
Bilang ―baby boomer‖ ay nakalakihan ko ang mga salitang ―WALASTIK,
DYAGAN, POGI, at YEBA‖ na ginawa pang campaign catchword ng isang matagal
nang umanong mayor ng Maynila.
SDG-CAS-302-
9-00

Nang magtinedyer naman ako‘y kapanahunan ng kulturang ―HIPPIE‖ at

kasabay ng pagpapahaba namin ng buhok, pagsusuot ng lumang maong at T-shirt
ay ang madalas na pagbigkas namin ng mga salitang Ing-les na ―COOL, PEACE,
GROOVY, BUMMER, at HEAVY.‖
Sa kasalukuyan ay nauso ang pagbaligtad o pagdyambol sa mga salitang Pinoy

at Ingles, tulad halimbawa ng ―PETMALU‖ (MALUPIT), LODI at WERPA na
hango sa mga salitang Ingles na ‗IDOL‘ at ‗POWER‘. Marami akong
kahenerasyon na nagsabing sa amin din galing ang ganong klase ng pananalita.
Maaari ba nating kalimutan ang mga salitang ―dehins‖ (hindi) erap, repakols, tsiks at
ebubot (babae), yosi, lonta (pantalon) tospik (sapatos), at sondo (piso)? Ilan lang
iyan sa mga salitang nauso noong kabataan ko at naalala kong madalas akong sitahin
ng mahal kong ina sa paggamit ko sa mga naturang salita. Para raw akong kanto
boy.
May klase ng pagbigkas na pinauso namin ng mga ka-batch ko sa U.P. Fine Arts
na kung tawagin namin ay ―GOLAGAT‖ Ano ‗yon? Tagalog na literal na
binaligtad. ―GNATUAP AGN!‖ Ang sinasabi namin ‗pag nanghihiram kami ng
pera. Pero hindi ito nag-take off, ika nga. Dahil sa hirap ng pagbaligtad ng hindi
lang isa o dalawang salita kundi buong pangungusap, conjugated pa!
Maraming purists sa wikang Filipino ang nangangambang nabababoy ang
lenggwahe natin ng mga pausong salita na ito. Ngunit ito‘y bahagi lang ng walang
katapusang ebolusyon ng ating wika at kultura.
Siguro kung hindi nagkaroon ng ebolusyon ang ating wika‘y baka parang
Balagtasan ang ating araw-araw na komunikasyon. So, istidi-istidi lang ayon na nga
kay Pacman. Basta naiintindihan pa rin natin ang pananalita ng ating kabataan ay
ayos lang. Nanggaling nga pala ako sa isang editorial cartooning workshop na
ginanap sa U.P. Diliman kamakailan lang. Laking tuwa ko na buhay pa rin ang mga
biyahe ng jeepney na paikut-ikot sa loob ng campus. Ang biyaheng IKOT- TOKI.
Aaah, Peyups!
SDG-CAS-302-
9-00

Mga Nauusong Salita ng Generation Z

Mary Rose Rocero (Radyo Pilipinas)- September 16, 2019
Marami na ngang nagbago sa nakalipas na ilang taon.Hindi lamang sa mga

gusali o establisimiyento, maging sa teknolohiya at lalo na sa ating mga
salita.Karamihan sa atin ay patuloy na gumagamit ng salitang na-aangkop at
nababagay sa nais nating sabihin. Pero iba na ngayon mula sa tinatawag nating
―Generation Z‖ o yung mga millenial.
Narito ang ilang mga halimbawa:
1. Extra
Kung ikaw ay batang 90s pababa, aakalain mong nanghihingi sayo ang kausap
mo ng karagdagang tanong, bagay o kung ano pa man.
Pero kung ibabatay natin sa henerasyon ngayon, ito ay pagsasalarawan sa

taong labis ang pag-uugali.Tulad na lng kung ikaw ay labis na masaya, makulit,
malungkot o di kaya ma-ingay.
Halimbawa:
Tita: Bumili ako ng maraming mamon. Marami rin akong extra para sa mga
pinsan mo.
Generation Z: Oh my gosh, Tita. You‘re so extra. Bakit ang dami mong
biniling mamon?
2. Yasss
Ika nga ng mga millenial, mas mararamdaman mo yung kausap ko sa isang
text o chat kung mahahaba yung mga nirereply niya sayo.
Masyado nang simple ang ―yes‖ kung ikaw ay sasagot sa iyong kausap at
madalas nang gamitin ngayon ay ―yasss‖ na literal na maraming letrang s.
Halimbawa:
Tita: Yes, matutuloy na rin tayo sa ating lakad ngayon.
Generation Z: Yasssssss! Matutuloy na ang gala nating ngayon!
3. Flex
Ito na rin siguro ang madalas na ginagamit ngayon ng mga millenial kung
ikaw ay may ipagmamalaki o ipagyayabang.
SDG-CAS-302-
9-00

Halimbawa:
Tita: Tignan mo ‗tong bagong bag na binili ko.
Generation Z: Flex ko lang yung new vlog ko.
4. Shook/Shookt
Kung ikaw ay magugulatin, hindi lang simpleng gulat ang ekspresyon
ngayon dahil madalas nang ginagamit ngayon ang salitang ―shook o shookt‖
kung ikaw ay nagulat.
Halimbawa:
Tita: Nagulat naman ako sayo!
Generation Z: OMG! I‘m so shook sa post mo kanina friend.
5. Stan
Kung ikaw naman ay isang fan, fangirl man o fanboy, ito na ang tawag sa
atin ngayon.
Halimbawa:
Tita: Hanga ako sa galing ng mga batang ito. Ang gagaling kumanta at
sumayaw.
Generation Z: This group is the best! I stan.
6. Tea
Hindi ito ang literal na tsaa na iniinom natin.
Ginagamit ito ngayon kung ikaw ay may sasabihin na chika o di kaya ay

bagong impormasyon.
Halimbawa:
Tita: Ang sarap ng tsaa na binili ko.
Generation Z: Friend, I have a tea about my boyfriend.
XI. Pagtatasa:
Panuto: Sagutin ang tanong sa ibaba sa loob ng 3-5 pangungusap lamang. (15 pts.)
Ang paggamit ba ng mga makabagong salita gaya ng wikang balbal ay

pagdungis sa dignidad ng wikang Filipino? Ipaliwanag.
SDG-CAS-302-
9-00

XII. Pagpapayaman:
Panuto: Magtala ng limang (5) salita na ginagamit o uso sa kasalukuyang
henerasyon. Ilagay ang kahulugan nito batay sa pagkakagamit. (10 pts.)
Mga Salita sa Kahulugan

Kasalukuyang
Henerasyon
1.
2.
3.
4.
5.

Aranda, Rene (2018).Petmalu, Lodi, at Iba Pang mga Salitang Uso Yon-
nga.Pilipino Star Ngayon
https://www.philstar.com/pilipino-
starngayon/bansa/2018/03/17/1797838/petmalu-lodi-iba-pang-mga-
salitang-uso-yon-nga
Rocero, Mary Rose (2019) Mga Nauusong Salita ng Generation Z. Radyo
Pilipinas
http://radyopilipinas.ph/rp-two/articles/lifestyle/mga-nauusong-salita-
ng-generation-z
XIV. Pidbak:
SDG-CAS-302-
9-00


Paksa: Kontribusyon ng Iba‘t ibang Wika sa Pag-unlad ng Wikang Filipino
Sa mga naunang paksa sa kursong ito, tinalakay ang mga mahahalagang

impormasyon at detalye kaugnay sa wikang Filipino. Natutuhan natin na ang wikang
Filipino ay wikang pambansa ng Pilipinas na buhay at patuloy na umuunlad at
lumalawak sa tulong ng mga mamamayang Pilipino at tagapagtaguyod ng wika.
Inilahad din sa mga naunang paksa ang ilang artikulo na nagtatalakay at naglalahad
hinggil sa mga wika na sumibol sa iba‘t ibang henerasyon. Sa pamamagitan ng mga
nabasang artikulo, nakita natin na tunay na malikhain at dinamiko ang wika.
Sa bahaging ito ng modyul, ilalahad ang dalawang artikulo na naglalahad ng
kontribusyon ng iba‘t ibang wika sa pag-unlad ng wikang Filipino. Sa pamamagitan ng
mga artikulong ito, mabubuksan ang ating isipan sa papel na ginagampanan ng iba‘t
ibang wika sa rehiyon at maging sa iba‘t ibang henerasyon.

1. makababatid sa kahalagahan ng iba‘t ibang wika sa bansa ;
2. makatutukoy sa kahalagahan ng iba‘t ibang wika sa pagpapaunlad ng wikang
pambansa; at
3. makahihinuha sa kontribusyon ng wikain sa Pilipinas at iba pang wika
pagpapaunlad ng wikang Filipino.
Hindi lingid sa ating kaalaman na ang wikang Filipino ay hindi lamang

nakabatay sa wikang Tagalog. Ayon sa Saligang Batas ng 1987,Art. XIV, Sek. 6
na,
―Ang Wikang Pambansa ng Pilipinas ay Filipino. Samantalang

nililinang ito ay dapat payabungin pa salig sa umiiral na wika sa
Pilipinas at iba pang mga wika.‖
Ang seksyon na ito ay naglalahad na ang wikang pambansa ng Pilipinas ay

Filipino at ito‘y patuloy na umuunlad at lumalawak sa tulong ng mga wika sa
Pilipinas at iba pang wika. Dahil ang Pilipinas ay binubuo ng maraming pulo,
maraming wikain rin ang buhay sa bansa. Ang tinutukoy na mga wikain ng
Pilipinas ay ang iba‘t ibang wikang katutubo mula sa wikang Ivatan ng Batanes
SDG-CAS-302-
9-00

hanggang sa Sama ng Tawi-Tawi. Hindi tiyak kung ilan ang bilang nito ngunit
batay sa inilahad ng Komisyon ng Wikang Filipino may 130 na wikain sa Pilipinas.
Ang bawat wikain na ito ay may kontribusyon at kailangang magtulungan upang
mapaunlad ang wikang Filipino.
Sa Pilipinas, ang Bikol, Ilokano, Hiligaynon, Pampango, Pangasinan,
Sebwano, Tagalog at Waray (Samar-Leyte) ay tradisyonal na tinatawag na walong
pangunahing wika ng bansa. Kadalasang tinatawag din itong wikang rehiyonal.
Ang mga dahilan kung bakit tinatawag ito na ‗pangunahing wika‘ ay dahil (1)
marami ang tagapagsalita sa mga wikang ito at kadalasang umaabot sa isang
milyon at (2) mahalaga ang tungkulin nito sa bansa bilang wikang panturo at
bilang wikang opisyal.
Ang bawat wikain sa Pilipinas, ito man ay hindi kabilang sa mga pangunahing
wika ay may papel na ginagampanan sa pagpapaunlad ng wikang Filipino. Kaya
mapapansin na may mga salita na mula sa katutubong wika na ginagamit at tanggap
sa wikang Filipino. Halimbawa ay ang mga salita na bana, trapo, kawatan at bayot
na mga salitang Sebwano ngunit naiintindihan at tanggap bilang wikang Filipino.
Kahit gaano kaliit ang bilang ng mga tagapagsalita ng isang wika, taglay pa rin
ng wikang ito ang kultura ng lipunan na kanyang pinanggagalingan. Tungkulin ng
bawat Pilipino na proteksyonan at paunlarin ang sariling wikang katutubo. Katulad
halimbawa ng wikang Ligbok sa isang bayan sa Capiz na unti-unting namamatay
dahil mismo ang tribong nagmamay-ari sa wikang ito ay hindi na gumagamit. Para
sa karagdagang detalye hinggil sa wikang ito, bisitahin ang link na
https://youtu.be/oR8ApbrjA-s. Upang mapanatiling buhay ang isang wika,
mahalagang patuloy itong gamitin ng lipunan.
Sa bisa ng R.A. 10533 o The Enhanced Basic Education Act of 2013 (K+12),
ang mga wikang katutubo sa bansa ay ginagamit na ngayon bilang wikang panturo
mula kindergarten hanggang ikatlong baitang ng elementarya. Ang hakbang na ito
ng Departmento ng Edukasyon ay isang magandang simula upang mabigyang
pansin, mapag-aralan at mapaunlad ang mga wikang katutubo at maligtas ang ilan
sa mga wikang unti-unti ng namamatay.
Sa buong bansa, kung may humigit 130 na mga wikain sa buong Pilipinas
marami sa mga wikain na ito ang tinuturing na dying language o wikang malapit ng
mamatay. Mahalaga na mabigyang pansin ito sapagkat kung hahayaan itong tuluyan
na pumanaw, nanganganib na mawala ng tuluyan ang kakambal nito na kultura at
pagkakailanlan ng lipunang nagmamay-ari ng wika.
Kung mahalaga ang papel na ginagampanan ng iba pang wikain sa Pilipinas,
ano naman kaya ang magiging kontribusyon ng iba‘t ibang wika na umusbong sa
iba‘t ibang henerasyon?
Ang artikulo sa ibaba ay maglalahad ng ilang mga mahahalagang impormasyon
sa magiging kontribusyon ng mga wikang ito. Basahin at unawain
SDG-CAS-302-
9-00

ang mensahe na nais ipaabot ng may-akda.
What’s your wika, pare?

Ruth Evardone at Charlotte Mae Martin (The Benildean)– Oktubre 23, 2017
―Werpa, mga lodi!‖––ito ang mga katagang kumakalat sa Facebook ngayon,

maging sa araw-araw na usapan ng kabataan. Ang mga salitang binabaliktad
katulad ng ―werpa‖ na hango sa salitang Ingles na ―power,‖ ―lodi‖ mula sa ―idol,‖ at
―petmalu‖ na binaliktad na ―malupit,‖ ay ilan lamang sa mga bunga ng
paggamit ng word play. Sa kabila ng kasikatan ng nauusong pananalita, ano nga
ba ang mga positibo at negatibong epekto nito sa ating wika?
―Saan kayo galing, mga repapips?‖
Muling lumabas ang mga salitang binabaliktad dahil sa isang Facebook group
na ―What‘s your ulam pare?‖ Dito mababasa ang slang gamit ang mga salitang
lodi, werpa, ―lamu (ulam),‖ atbp. Ang mga miyembro ng nasabing online
group ay nagpapaskil ng litrato ng kani-kanilang mga ulam o pagkain, kasama ang
mensahe para sa mga mambabasa gamit ang mga slang na ito.
Sa isang panayam ng The Benildean kay G. Roy Rene S. Cagalingan, isa sa
mga kawani ng Komisyon sa Wikang Filipino (KWF), ginagamit na sa lansangan
noon pang dekada ‗60s hanggang ‗70s ang pagpapalit ng pantig sa mga salita.
Masasabing ito ang kapanahunan ng ating mga magulang na tinatawag ding
―ermat‖ para sa nanay (mula sa salitang Latin na mater) at ―erpat‖ para sa tatay (mula
sa salitang Latin na pater).
Ilan sa mga salitang ito ay ―nosi‖ o sino (na pinasikat ng bandang Sampaguita
sa awiting Nosi Balasi), ―amats‖ o tama (na tumutukoy sa pagkalasing), ―yosi‖ para
sa sigarilyo, ―jeproks‖ na hango sa ―project,‖ patukoy sa mga nakatira sa
government housing projects sa Quezon City, at marami pang iba.
Ayon naman sa pananaliksik na pinamagatang ―Emergence of the Faithful by
Consonant Copying in a Tagalog Language Game‖ ni Richard Stockwell, isang
dalubwika mula sa University of California, Los Angeles, mayroong pormula sa
paggawa ng mga salitang pabalbal na ito sa pamamagitan ng paghalinhin ng unang
kataga at paglagay nito sa may hulihang bahagi.
Pinag-aralan ni Stockwell ang paglalaro sa mga salita dito sa Pilipinas na kung
tawagin ay ―Tadbaliks.‖ Isang simpleng paliwanag mula sa pananaliksik na ito
ang pagbabaliktad ng huli at unang pantig sa isang salita, kung saan ang huling
pantig ay kadalasang nag-uumpisa sa isang katinig.
SDG-CAS-302-
9-00

Pag-unlad ng Wikang Filipino

Ayon sa manunulat na si Bb. Beverly Siy, o mas kilala bilang si Bebang Siy
sa kaniyang mga akda, ang ganitong klaseng word play ay nagdudulot ng mas
maraming positibong epekto kaysa sa mga negatibo.
―Nate-test ‗yung imagination nila [at] nate-test ‗yung power nila to play with
words. Kasi kapag nilalaro mo ‗yung mga salita, pinapakita mo kung paano mo
ginagamit ‗yun sa pagiging malikhain mo,‖ ani Siy.
Ayon din sa magkahiwalay na panayam kila Cagalingan at Siy, ang slang na ito
ay maituturing na codes na naiintindihan lamang ng isang piling grupo o
henerasyon. Isa raw itong natatanging bond o samahan ng magkapareho ng
henerasyon dahil malaking bahagdan ng gumagamit nito ay ang magkakaedad.
Dagdag ni Siy, ―Pinapakita nitong pagbabaliktad ng salita na alam ng kabataan
kung ano ‗yung rule sa words kaya nababaliktad nila.‖
Ngunit, pangamba ni Siy na sa muling pag-usbong ng mga salitang ito ay maaaring
tumatak sa isipan ng susunod na henerasyon na iyon mismo ang orihinal na yari ng
mga slang na ito, nang hindi natutukoy ang tunay na etimolohiya o pinagmulan ng
mga nabanggit na salita. Kung mali ang makagisnan ng mga taong lantad sa
paggamit ng mga ito, ang maaaring kalabasan ay ang paggamit ng salitang napag-
iisa gaya ng ‗pa‘ at ‗rin‘ na nagiging ‗parin‘, ‗na‘ at ‗lang‘ na nagiging ‗nalang‘
at marami pang iba, na siyang nakasanayan na lamang ng parating gumagamit nito.
Ayon kay Siy, personal na impresyon lamang ng ibang tao ang pag-iisip na
nakakabastos sa wika ang paggamit ng mga ito.
―Akala ng iba na nababastos ‗yung wika. May ganoong impression, na
nababastos ‗yung language kapag ito ay binabaliktad at pinaglalaruan. Pero
impresyon lang ‗yun,‖ ani Siy.
Ang negatibong aspekto nito ay ang paglaki ng puwang o halaga sa pagitan ng
Wikang Filipino sa Wikang Ingles dahil hindi tayo masyadong pamilyar sa pagba-
bastardize o pagba-balbal ng wikang Ingles. Ang mga panatiko ng Wikang Ingles
ay mas hantad sa pormal at rebisado nang mga akda, na siya ring nagagamit sa araw-
araw na pananalita, kaya ganoon na lang kataas ang tingin sa wikang ito.
Kabataan para sa paglinang ng Wikang Filipino

Nais ng KWF na palawakin ang mga salita sa diksiyonaryong Filipino at
tanggalin ang bias na puros mga Tagalog na salita lamang ang kasama rito.
Matutukoy natin na ang pagpasok ng mga salitang ito mula sa kabataan ay ang
posibleng pagkakalahok ng mga ito sa opisyal na diksiyonaryo ng Wikang Filipino.
―Kung ganito kasigla ‗yung partisipasyon ng kabataan sa pagpasok ng mga
slang, sana para magkaroon din sila ng kamalayan na siyempre ‗yung mga
kabataan ay hindi lamang taga-Maynila, [nariyan din] ‗yung mga
SDG-CAS-302-
9-00

kabataang Cebuano, kabataang Bisaya, kabataang nasa Bicol [o sa]

Mindanao…mag-participate din sila na ipasok ‗yung salita nila sa Filipino, tungo
sa mas malawak pa [at] mas malalim pang diskurso,‖ ani Cagalingan.
Dagdag ni Cagalingan, ―Nandito na tayo sa punto na nililinang pa natin lalo
‗yung Wika.‖ Ito ay nangangahulugan lamang na ang pagsulpot ng mga salitang ito
ay hindi dapat pagtaasan ng kilay dahil senyales ito ng patuloy na pagyaman at pag-
unlad ng ating Wika.
Ngayong ramdam ang marahil na pagkakawatak-watak at pagkakaiba ng
paniniwala sa mga isyu sa Pilipinas, nagsisilbing sagisag ng pagkakaisa ng isang
henerasyon ang paggamit ng mga salitang ito. Maaaring lingid sa kaalaman ng
marami na habang ginagamit ito sa impormal at virtual na talastasan ay lalong
napauunlad at napalalawak ang Wikang Filipino.
Tama ba ang mga Pagbabago sa Wikang Filipino?

Jorge Cariño (ABS-CBN News) – Agosto 9, 2017
Sa pag-usad ng panahon, may bahagyang pagbabago sa paggamit ng wikang

Filipino at tila hirap ang ilan na makisabay dito. Isang halimbawa si Edison Yunesco
na mas gustong purong Tagalog ang gamitin sa pagsasalita. Hindi niya rin tanggap
ang paraan ng pagte-text ng mga kabataan ngayon gaya ng "d2 na me, asan na u."
Ani Yunesco, bakit hindi na lamang Hapon kung Hapon at Ingles kung Ingles.
Aminado rin si Gail Gines na nahihirapan siyang intindihin ang ilang pagbabago sa
paggamit ng wika. Halimbawa na lamang aniya ang salitang "ganern" na ginagamit
sa halip na "ganu'n" o "ganoon."
Ayon naman sa tagapangulo ng Komisyon ng Wikang Filipino na si Virgilio
Almario, nahirapan din siya noong una sa text language ng millennials. Kuwento
pa niya, kinakailangang unawain ang mga bagong gamit ng salita para mas
mapabilis ang pagsagot sa mga text message ng millennials, tulad ng mga
abbreviation na "BTW" o "by the way" at "OTW" o "on the way."
National Artist for Literature si Virgilio Almario at chairman din ng National
Commission for Culture and the Arts. Bilang punong tagasuri ng wikang Filipino,
wala siyang nakikitang masama sa pagbabago sa wika.
Paliwanag pa niya, baka lalong hindi maintindihan ang mga susunod na
henerasyon kung mananatiling makaluma ang paggamit sa wika. Giit pa ni Almario,
araw-araw na nagbabago ang buhay na wika at ang pagbabago ay isang
katotohanang kailangang tanggapin. Para sa kanya, ang mahalaga ay nauunawaan
ito ng bawat isa.
SDG-CAS-302-
9-00

XI. Pagtatasa:
Panuto: Sagutin ang sumusunod na katanungan sa loob ng 3-5 pangungusap lamang .
(10 pts.)
Ano ang kontribusyon ng mga wikain sa Pilipinas at iba pang wikain sa

pagpapaunlad ng wikang Filipino?
XII. Pagpapayaman:
Panuto: Magsagawa ng panayam sa isa sa mga kasama sa bahay at itala ang sagot sa
talahanayan na nasa ibaba. (15 pts.)
Pangalan (Opsyonal)
1.Naiintindihan mo ba
ang mga wika na
ginagamit ng mga
kabataan ngayon
katulad ng kalerkey,
mey ganern, FB, poser,
DDS at iba pa?
2. Para sa’yo, ano ang
nakikita mong
negatibong epekto ng
paggamit ng mga
makabagong salita
tulad nito?

Evardone, Ruth at Martin, Charlotte Mae (2017).What’s your wika, pare?.The
Benildean
https://thebenildean.org/2017/10/whats-wika-pare/
SDG-CAS-302-
9-00

Jorge Cariño, Jorge (2017). Tama ba ang mga Pagbabago sa Wikang Filipino.
ABS-CBN News
https://news.abs-cbn.com/life/08/08/17/tama-ba-ang-mga-pagbabago-sa-
wikang-filipino?fbclid=IwAR28glh435e-21sCHYfI92kWmm9zb6euHpSpf-
kMTzRz4_Hb1FCBm8CsVUM
XIV. Pidbak:
SDG-CAS-302-
9-00

SDG-CAS-302-
9-00

Wikang Filipino - Module

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Wikang Filipino - Module

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Republic of the Philippines

Ceb u Nor m a l U n iver sity

College of Arts & Sciences

College of Arts & Sciences

-Dr. Jose P. Rizal

Ang modyul na ito ay pitong (7) bahagi.

II- Inaasahang Bunga ng Pagkatuto

III- Mga Nilalaman ng Pagkatuto at mga Gawain

College of Arts & Sciences

VI- Mga Sanggunian

College of Arts & Sciences

Asignatura: Fil. Wikang Filipino

II. Inaasahang Bunga ng Pagkatuto:

Pagkatapos matalakay ang paksa, ang mga estudyante ay inaasahang:

III. Mga Nilalaman ng Pagkatuto at mga Gawain:

College of Arts & Sciences

Panahon ng Saligang Batas ng Biak na Bato

“Ang wikang Tagalog ay siyang magiging Opisyal na Wika ng Republika.”

Kahit na maigting ang kampanya ng pamahalaan ng Estados Unidos sa pagpapalakas

Panahon ng Malasariling Pamahalaan

College of Arts & Sciences

Ang Surian ng Wikang Pambansa (SWP) ang inatasan na magsagawa ng pag-aaral

Sa pagpili ng magiging batayan ng wikang pambansa ay ang sumusunod: (1) ginagamit

Pagkatapos ng pagsusuri noong Nobyembre 9, 1937, naghain ng resolusyon ang SWP

College of Arts & Sciences

pagdiriwang ng Linggo ng Wika tuwing Marso 29 hanggang Abril 4 bilang pagbibigay

Sa Kautusang Tagapagpaganap Blg.96 na nilagdaan ni Pangulong Ferdinand E.

Panahon ng Bagong Lipunan

“Ang Pambansang Asamblea ay dapat gumawa ng hakbang tungo sa

College of Arts & Sciences

“Ang Wikang Pambansa ng Pilipinas ay Filipino. Samantalang nililinang ito ay

College of Arts & Sciences

Wasto ang nabuong timeline- 10

1. Ano ang wikang pambansa?

Batay sa kasagutan ng mga nakapanayam, gumawa ng pagsusuri at pagpaplano kung

College of Arts & Sciences

Mga Sagot Sagot sa Paano ka makakatulong upang

VI. Mga Sanggunian:

College of Arts & Sciences

Asignatura: Fil. Wikang Filipino

II. Inaasahang Bunga ng Pagkatuto:

III. Mga Nilalaman ng Pagkatuto at mga Gawain:

Saan niyo ba natutuhang magsalita ng wikang Filipino?

College of Arts & Sciences

1. PAGPAPALIT NG “D” TUNGO SA “R”

May mga pagkakataon na napapalitan ng R ang D sa pagsasalita. Karaniwang

masaya rin – ngunit malungkot din

maaari din- hindi maaari rin

2. WASTONG PAGGAMIT NG GITLING

College of Arts & Sciences

Ngunit kung may unlapi, isinasama ito sa unang bahaging inuulit.

College of Arts & Sciences

Mga Maling Anyo

ISAHANG PANTIG NA TUNOG

PAGHIHIWALAY NG KATINIG AT PATINIG

Kapag salitang banyaga at nasa orihinal na baybay ang kasunod:

College of Arts & Sciences

College of Arts & Sciences

na pantig sa B/V at P/F. Halimbawa, ang salitang kumperensiya ng conferencia. Napalitan

Hindi sakop ng tuntuning ito ang ―kumpanya‖ at ―kumpleto‖ na dapat baybayíng

College of Arts & Sciences

patong-patong hindi ―patung-patong‖

BAGO ANG KAHULUGAN

HUWAG BAGUHIN ANG DOBLENG O