‫ﻣﻮﺗﻮﺭ ‪ DC‬ﺷﻨﺖ ‪:‬‬

‫ﺩﺭ ﻣﻮﺗﻮﺭ ﺷﻨﺖ ﻫﺮ ﺩﻭ ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭽﻲ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻭ ﺁﺭﻣﻴﭽﺮ ﻣﺸﺘﺮﻛﺎ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﻭﺻﻞ ﻣﻲ ﮔﺮﺩﻧﺪ‪.‬ﺑﺮﺍﻱ ﻛﻨﺘﺮﻝ‬
‫ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻳﻚ ﻣﻘﺎﻭﻣﺖ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺩﺭ ﻣﺪﺍﺭ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲ ﮔﻴﺮﺩ ‪.‬ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺗﻮﺭ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﺯ ﻳﺮ ﺑﺮﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﺍﺳﺖ ‪:‬‬

‫‪ VT = E A + R A I A‬ﺑﺠﺎﻱ ‪ E A‬ﺍﺯ ﺭﺍﺑﻄﻪ‬ ‫ﺑﺮﺍﻱ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺗﺎﺑﻊ ﮔﺸﺘﺎﻭﺭ ﺩﻭﺭ ﻣﻮﺗﻮﺭ ﺷﻨﺖ ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎﻻ‬
‫‪ E A = Kφω‬ﻭ ﺑﺠﺎﻱ ‪ I A‬ﺍﺯ ﺭﺍﺑﻄﻪ ‪ T = KφI A‬ﺟﺎﻳﮕﺮﺯﻳﻦ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ ‪:‬‬

‫ﺭﺍﺑﻄﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﺵﺩﻩ ﺑﺎﻻ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﻴﻦ ﺳﺮﻋﺖ ﺯﺍﻭﻳﻪ ﺍﻱ ﻭ ﮔﺸﺘﺎﻭﺭ ﺭﺍ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺭﺳﻢ ﻛﻨﻴﻢ‬
‫ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﺁﻥ ﺧﻄﻲ ﻳﺎ ﺷﻴﺐ ﻣﻨﻔﻲ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ ‪:‬‬

‫‪1‬‬
 ‫ﺩﻗﺖ ﺩﺭ ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﺑﺎﻻ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻴﺪﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﻮﺗﻮﺭ ﺷﻨﺖ ﺩﺭ ﺑﺎﺭﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﺛﺎﺑﺘﻲ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺿﻤﻨﺎ ﺑﺎﺭﻱ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﻳﻦ ﻧﻮﻉ ﻣﻮﺗﻮﺭ ﺩﺭ ﺑﺎﺭﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎﻱﺳﺘﻲ ﺩﻭ ﻧﻜﺘﻪ ﺯﻳﺮ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﺑﺎﺷﺪ ‪:‬‬
‫ﺍﻟﻒ( ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺑﺎﺭ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ‪،‬ﻣﺤﻮﺭ ﻣﻮﺗﻮﺭ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﮔﺸﺘﺎﻭﺭ ﻣﻘﺎﻭﻡ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺭﺍﺑﻄﻪ‬
‫‪ T = KφI A‬ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻛﻤﻴﺖ ﻫﺎﻱ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺁﺭﻣﻴﭽﺮ ﻳﺎ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻭ ﻳﺎ ﻫﺮ ﺩﻭ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﺍﻱ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺍﺑﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ ﮔﺸﺘﺎﻭﺭ ﻣﺤﺮﻙ ﻣﻮﺗﻮﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﮔﺸﺘﺎﻭﺭ ﻣﻘﺎﻭﻡ ﺑﺎﺭ ﮔﺮﺩﺩ ‪.‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺗﺤﺮﻙ ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﺭﺋﻮﺳﺘﺎﻱ ﻣﺪﺍﺭ ﺗﺤﺮﻳﻚ ) ‪ ( Radj‬ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ‬
‫ﺩﺳﺘﻲ ﻭ ﻳﺎ ﻳﻚ ﻣﺪﺍﺭ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﺍﺗﻮﻣﺎﺗﻴﻚ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺍﻣﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺁﺭﻣﻴﭽﺮ ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎ ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻮﻧﻮﺭ ﻭ ﺑﺪﻭﻥ ﻧﻴﺎﺯ ﺑﻪ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﺍﺯ‬
‫ﺑﻴﺮﻭﻥ ﻣﻮﺗﻮﺭ ﻣﻴﺴﺮ ﮔﺮﺩﺩ )ﺧﺎﺻﻴﺖ ﺧﻮ ﺗﻨﻈﻴﻤﻲ ﻣﻮﺗﻮﺭ ﺷﻨﺖ ( ﺯﻳﺮﺍ ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﺩﻭﺭ ﻣﻮﺗﻮﺭ ‪ ،‬ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻧﻴﺮﻭﻱ‬
‫‪ VT = E A + R A I A‬ﺟﺮﻳﺎﻥ‬ ‫ﻣﺤﺮﻛﻪ ﺍﻟﻘﺎﻳﻲ ‪ E A‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺭﺍﺑﻄﻪ ‪ E A = Kφω‬ﻛﻢ ﺷﺪﻩ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎﻱ ﺭﺍﺑﻄﻪ‬
‫ﺁﺭﻣﻴﭽﺮ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﺏ( ﺍﮔﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮﻱ ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻣﻮﺗﻮﺭ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ‪.‬ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻥ ﺩﺭ ﺑﺎﺭﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻓﻮﺭﺍﻥ ﺭﺍ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﻓﺮﺽ ﻧﻤﻮﺩ ﻭ ﺍﺯ ﺭﺍﺑﻄﻪ ‪ E A = Kφω‬ﻧﺴﺒﺖ ﻭﻟﺘﺎژ ﺍﻟﻘﺎﻳﻲ ﺁﺭﻣﻴﭽﺮ ﻭ ﺳﺮﺕ ﺭﺍ ﺑﻄﻮﺭ ﻛﻠﻲ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ‬
‫ﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﻳﻨﻲ ﺍﮔﺮ ﻣﻮﺗﻮﺭﺩﺭ ﻧﻘﻄﻪ ﻛﺎﺭ ﺍﻭﻝ ) ‪ ( ω 1 , E A1‬ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻛﺎﺭ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﺎﺭ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﻛﺎﺭ‬
‫ﺟﺪﻳﺪ ) ‪ ( ω 2 , E A2‬ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺭﺋﻮﺳﺘﺎﻱ ﻣﺪﺍﺭ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻜﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺩﺍﺭﻳﻢ ‪:‬‬

‫ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪﻩ ﺍﺯ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺍﺳﺎﺳﻲ ‪ E A = Kφω‬ﺑﺪﺳﺖ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﺮﺍﻱ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮﺗﻮﺭﻫﺎﻱ ‪DC‬‬
‫ﻧﻴﺰ ﺑﺮﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻛﻨﺘﺮﻝ ﺩﻭﺭ ﻣﻮﺗﻮﺭ ﺷﻨﺖ‬
‫ﻱﻛﻲ ﺍﺯ ﻣﺰﺍﻳﺎﻱ ﻣﻬﻢ ﻣﻮﺗﻮﺭﻫﺎﻱ ‪ DC‬ﺍﻣﻜﺎﻥ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﺩﻭﺭ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﻳﻚ ﻣﺤﺪﻭﺩﻩ ﻧﺴﺒﺘﺎ ﻭﺳﻴﻊ ﻭ ﺑﺎ ﺩﻗﺖ ﺯﻳﺎﺩ‬
‫ﺍﺳﺖ‪.‬ﺍﮔﺮ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﻭﻟﺘﺎژ ‪ E A = Kφω‬ﺭﺍ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺩﻭﺭ ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﻢ ﺩﺍﺭﻳﻢ ‪:‬‬

‫‪2‬‬
 ‫ﺍﻳﻦ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﻮﺗﻮﺭ ﺷﻨﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ ‪:‬‬

‫ﻛﻪ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲ ﺩﻫﺪ ﺑﺒﺮﺍﻱ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﺩﻭﺭ ﺳﻪ ﺭﺍﻩ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪:‬‬

‫ﻛﻨﺘﺮﻝ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻮﺗﻮﺭ ﺷﻨﺖ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻓﻮﺭﺍﻥ ‪:‬‬

‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎﻻ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻓﻮﺭﺍﻥ ﺑﺎ ﺩﻭﺭ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﻋﻜﺲ ﺩﺍﺭﺩ ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻓﻮﺭﺍﻥ ﻛﺎﻫﺶ ﺳﺮﻋﺖ ﻭ ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ‬
‫ﻓﻮﺭﺍﻥ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺳﺮﻋﺖ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﺍﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺗﻮﺭ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻓﻮﺭﺍﻥ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻘﺎﻭﻣﺖ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻣﺪﺍﺭ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺑﻪ ﺳﺎﺩﮔﻲ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﭘﺬﻳﺮ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻛﻪ ﺟﺮﺍﻥ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ﺍﺯ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺁﺭﻣﻴﭽﺮ ﺍﺳﺖ ﻣﻘﺎﻭﻣﺖ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻣﺪﺍﺭ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻧﺴﺒﺘﺎ‬
‫ﻛﻮﭼﻚ ﻭ ﻇﺮﻑ ﻭ ﻛﻨﺘﻞ ﺩﻭﺭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺵ ﺑﻪ ﺳﺎﺩﮔﻲ ﻭ ﺑﺎ ﺩﻗﺖ ﺯﻳﺎﺩ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﭘﺬﻳﺮ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺍﺭﺩ‬ ‫ﺭﻝ ﺳﺮﻋﺖ ﺍﺯ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﻭﻟﺘﺎژ ﺁﺭﻣﻴﭽﺮ ﻣﻲ ﺍﺷﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺭﻭﺵ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﻭ‬
‫ﺭﻭﺵ ﺩﻳﮕﺮ ﻫﻢ ﻛﻦﺕ‬
‫ﻟﺌﻮﻧﺎﺭﺩ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﻬﺖ ﮔﺮﺩﺵ ﻣﻮﺗﻮﺭ ﺷﻨﺖ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ‪:‬‬

‫‪3‬‬
4