Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 6

Isuan tui uaina a chantir

(Sawi belhna)
P.R. Hmuaka, 4.2.2022

Isuan Kana khuaa tui uaina a chant$r thu hi Isuan chhinchhiahna a tih hmasak ber niin
Chanchin |ha bu dangah kan hmu lo. A bu chh<ng thu zir chiangtu pakhat C.H. Dodd-a chuan,
he thu hi, “A lan dan anga pawm mai tur a ni lo va, awmze th<k zawk nei a ni,” tiin a lo sawi
tawh a. Chanchin |ha Bu danga a tlukpui deuh pakhat kan hmuh chu Marka 2:18-22-ah hian a
ni:
18
Tin, Johana zirtîrte leh Pharisaite chuan chaw an nghei a; tin, mi an lo kal a, Isua
hnênah chuan, “Engati nge Johana zirtîrte leh Pharisai zirtîrten chaw an nghei \hin a, i
zirtîrte lêmin an nghei ve \hin loh<” an ti a. 19Isuan an hnênah, “Mo hruaitute hnênah a
pasal tûr chu a awm chhûng zawng, mo hruaitute chuan chaw an nghei thei em ni? A
pasal tûr chu an hnêna a awm chhûng zawng an nghei thei lo vang. 20Nimahsela, a pasal
tûr chu an hnên ata hruai bo nite a la thleng ang a, chumi niah erawh chuan an la nghei
ang.
21
“Tu mân puan hlui, puan la thlâk mar loh themin an bel ngailo; bel ang sela, a bel
phuina tûr chuan a kai ṭet zâwk ang a, a thar chuan a hlui chu a kai \êt ang a, a lo thlêr
nasa lehzual ang. 22Tin, tu mân uain thar, savun uain peng hluiahte an thun ngai lo; thun
ang sela, uain chuan savun pengte chu a tâwn puak ang a, uain leh savun pengte chu a
boral ve ve ang; uain thar chu savun uain peng tharahte an thun zâwk ṭhîn a ni,” a ti a.

Helai th< Marka ziaka kan hmuhah hian Isua chu moneitu anga tehkhin a ni. A thu ken leh

a zirtirna chu uain thar anga sawi a ni bawk. Hetiang deuh hian Kana khuaa inneihna th<-ah

pawh hian Isua hian moneitu tih tur a tih th< kan hmu a; inneihnaa rawn kalte t^n, uain an

tlakchham av^ngin tui uainah a chantir tih kan hmu a ni. C. H. Dodd-a hian Chanchin |ha Johan

ziak bung 2:1 a\anga Bung 4:42 inkarah hian Isua Krista avang thil thar leh hun thar lo awm thei

eng emaw z^t kan hmu niin a hria a. Paulan, “...thil hluite chu an ral ta, ngai teh u, engkim a lo

thar ta,” (2Kor 5:17) tia a sawi ang kha niin a hria.

Jn 2:1-11-a hian tui chu uaina chantirin a awm a. Jn 2:13-21 hian Pathian Biak In thar a
lo din tur thu sawi l^wk a ni a. Nikodema leh Isua inbiaknaah piantharna th< kan hmu a. Hm^n

laia Jerusalem-ah leh Gerizim tl^nga an biak Pathian chu tunah chuan thlarau leh tihtakzeta
biakna hun a lo thleng tawh tih kan hmu a. Bung 4-a kan hmuh, Lal Isua leh Samari hmeichhe

inbiaknaah chuan Jakoba tuichhunchhuah tui leh Isuan tuinung a pek tur chu khaikhin a ni.

Chuvangin Dodd-a chuan, Jn 1:17-a Mosia hmanga D^n th< pek a nih thu leh, Isua Krista

av^nga khawngaihna leh thutak chu lo awm a nih thu Kana khuaa tui uain-a chant$rna thu hian a

sawifiah niin a hria. Kh^ng tuite kha uaina a chan hma khan Judate serh leh s^nga an ruahman

d^nin lung tui b>lah chhun luh a ni phawt a. Ch<ng chu Isua thupek anga an han thal chhuah

khan uain-ah a lo chang ta a ni.

Kum zabi pakhatna hun laia Juda mi fing Philo-a chuan, Pathian puithiam Melkhizedeka
khan mite hn>nah tui aiah uain a pek th< te a ziak a. Uain chu khawngaihna, lawmna, \hatna leh

finna te a nih thu a sawi a. Philo-a hian uain hi thlarau lam nun dik sawinan a hmang a.

Chuvangin Dodd-a pawh hian Johana pawhin Isuan tui uaina a chantir hian hetiang lam hawi

deuh hi a entir niin a ngai a ni. (Dodd, Interpretation, 299).

Origen-a, Kohhran P^ te zinga mi chuan, “Isuan Kana khua a tlawh hmasak \umin

lawmna min pe a, a thiltihtheihna a\anga lo chhuak uain in tur min pe a. Chu chu an thal chhuah

hma kha chuan tui a ni a, Isuan a tihdanglam hnu khan uainah a chang ta a ni,” a ti. Heta tui hi

Thuthlung Hluia lehkha thu mai (Paulan, “...lehkha thu mai chuan a tihlum thin,” a tih ang) kha

niin a ngai a ni. ( Dodd,Interpretation, 299, n.2).

Dodd-a hian kohhran hmasa ho zingah khan an banga milem ziakah Isuan mipui s^ngnga

t^na chhang a tihpun lai lemziak leh tui uaina a chantir lemziak hi an dah kawpin a sawi a, hei

hian heng thilte hi sakramen-a chhang leh uain angin an lo ngai tih a entir awm e.

Inneihna

Pathian hi Israel pasal anga sawina kan hmu thin a. Sinai tl^nga Israelte hnena th< thlun

pawh kha inneihna thuthlung nen tehkhin a ni \hin. (Isa 54:4ff, 11; Isa 62:5; Hos 2:20f; Ezek

16:6ff.). Thutthlung Tharah pawh inneihna hi hun hnuhnunga chhandamna lo awm tur sawinan

hman a ni \hin. Israel leh hnam tinte tan chhandamna a lo awm tur thu kan hmu (Mk 2:19; Jn
3:29; Mt 22:1ff; 25:10 ff.).
A ni thum ni

Nathanaela a koh n$ chhiar tel chunga a nithum n$ niin a lang a. Johana thuziak a tir

a\anga a ni z^t chhiar chuan a ni rukna a ni. Hei hi Isuan Jerusalema a chawlhk^r a hman

hnuhnung ber ni ruk nen a inrem hle a. Heng hi Kalhlen K<t hm^ ni ruk n$a Bethani-a hriak

thiha a awm thua bul \an a ni a, Jerusalem a chhuahsan a ni ruk n$ah Kraws-a khenbeh leh

ph<ma a awm a, a ropuina a lo lanna th<in a t^wp a.

Exodus 19:10, 16 ah ni thum n$ hi Israelte hnena Pathian inl^rna ni, a ropuina a lo lanna

ni a ni a; a hmain Israelte chu an lo intithianghlim t<r a ni. Judate Exodus hrilfiahna bu, Targum
Pseudo Jonathan an tih hi Chanchin |ha Johana ziak a nih hnua ziak nia sawi a ni a. Hetah hian

Sinai tl^nga Pathian hm^a Israelte an awm chh<ng kha ni riat niin a sawi a. A ni rukna kha “ni

thum n$,” tia sawiin chu mi n$-ah chuan Pathian ropuina a lo lan thu kan hmu a. Johana pawh

hian a ni thum n$ hian Isuan he chhinchhiahna hi tiin a zirtirte hmaah a ropuina chu a lant$r ta tiin

a sawi a, a zirtirten an rin t^k thu kan hmu bawk(Jn 2:11).

Jn 1:14-ah hian Th< chu tisaah a lo chang a, a ropuina kan hmu,” tih thu kan hmu a. Hei

hi Isua nun leh a thiltih pumpui, a thihna leh a thawlehna te zawng zawng nen rinna mit a\anga

an thlira a ropuina an hmuh kha a ni a. Helai th<a a \awngkam pawh hian Israel ten Sinai tlanga

an hmuh Pathian ropuina kha mi a hriat chhuahtir awm e.

Isuan tui uaina a chantir thu ph>nah hian Sinai tlanga Pathian ropuina inpuanna hi a awm

niin mithiam \henkhat chuan an hria a (Olsson, Thyen). A chunga kan sawite bakah he mi a lo

lan lehna dang chu Isua n<in chhiahlawhte hnena, “a sawi apiang chu ti zel ang che u,” tia a

hrilhna \awngkam hi a ni. Pathianin Sinai tlangah Mosia a bia a, Mosian Pathian hnen a\anga a

thu dawn chu mipuite hnenah a hrilh chh^wng a. A thup>kte tihtakzeta an awih chuan khawv>l

hnam zawng zawng zingah a t^n ro thlan b$k an ni ang tih Pathianin a tiam a. Mipuite chuan

\um thum lai mai, “a sawi apiangte chu kan ti zel ang e,” tiin an lo chhang a ni (Exo 19:8;

24:3,7). Thuthlung Hluia Pathianin a puala awm tura m$te a din thar ni hi a ropui hle. Chubakah
Pathian mite tihthianghlimna thu hi Exodus Bung 18- Bung 24-ah hian thupui pawimawh tak a

ni.
Olsson-a chuan, “Then thianghlimna, sual bawih ata chhuahna hi hm^na Sinai-a a thleng

ang khan a lo awm leh a. Pathian mite din thar an nih dawn chuan hei hi a ngai a ni. Johana

ziakah chuan chu chu Isua Kristaah a lo thleng a. Chuvangin Baptistu Johanan Isua chu Pathian

Beramno, khawv>l sual kalpuitu tur a nih thu a sawi, Johana ziak bung 1:19 leh a hnu lama kan

hmuh hi Sinai screen a\anga kan thl$r chuan a ^wm r>ng a ni. Judate silfaina d^na lung tui b>la

tui awmzia chu a chiang ta a. Isuan a p>k hian hun kal taa tihthianghlimna d^n zawng zawng kha

a luahlan a. Isua zitirte leh Isua mite chu Chanchin |ha Johana ziak d^n chuan Isua thihna

(thisen) av^nga tihthianghlim an ni a (Jn 13:1ff; 1 Jn 1:7,9). Isuan a thu hmangin a tithianghlim
bawk (15:2f; 17:14ff). Chuvangin Jn 2:1-11-a Isuan a p>k, tui uain \haa chang t^ te leh Isua

thisen leh a th< hian inkungkaihna a nei ngei ang. Helai kan th<a uain hi Th<, Thisen leh

Thlarau tia Johana thuziaka kan hmuh fo te hi an ni ngei ang a, an zinga pakhat chauhah a

khurkhung theih lo vang,” tiin a lo sawi tawh a.

Isuan “ka hun a la thleng lo ve,” tia a n< a hrilh th<-ah hian Isuan “hun” a tih hi a Pa

hn>na a haw lehna hun, Krawsa a thih a, a thawhlehna hun hi a ni \hin a. Hei hi Chanchin |ha

dangah pawh kan hmu tho n^in Johan ziakah hian kan hmu nasa b$k a ni. Jn 12:13f-ah chuan

Isuan, “Tunah Mihring Fapa hi chawimawia a awm hun a thleng tawh. Buh fang leia a tl^k a, a

thih zet loh chuan a malin a awm reng \hin, a tl^ka a thih erawh chuan tam takin a rah \hin,” tiin

a thih dawn hnaiha Grik ho an lo lan a, v^ntl^ng z$nga a rawngbawlna a t^wp d^wn lamah khan

a sawi a. Isua thihna hi ch^wim^wina/tihropuina leh chawis^nna ang tein Johana hian a sawi

\hin.

Isua hun a lo thlenna hmun Krawsah khan a n< a lo lang leh a, zirtir a hmangaih nen.

Khatah khan a nu kha zirt$r hnenah a kawlt$r a chutiang bawkin zirtir pawh chu a nu hnenah a

kawltir bawk. Chumi hun (Gk hora) a\ang chuan zirt$r chuan Isua n< chu a hnenah a la ta tih kan

hm< a. Hei pawh hi Johana ziak dan kalhmang a\ang bawkin ent$rna a nei niin a lang. Isua n<

hian Isua m$te lo chhuan \hin Thuthlung Hluia Pathian mi Israelte a ent$r a; z$rtir Isuan a
hmangaih hian Isua zirt$rte, a kohhran ho a entir bawk. Ch<ng mi chi hrang hlawm lian tak
pahnihte chu Isuan a thihna hmangin chhungkhatah a siam a. Chutichuan a mite chu dintharin an

lo awm ta a ni.

Chanchin |ha dangah Jona chhinchhiahna lo chu chhinchhiahna dang pek an nih loh tur

th< Isuan a sawi a. Mihring Fapa lei hnuaia ni thum leh zan thum a awm t<r kha chhinchhiahna

chu a nih thu a sawi. Johana pawh hian Isua thihna leh thawlehna hi chhinchhiahna angin a sawi

tho niin a lang a. Chhinchhiahna hmasa ber (Gk arche - hmasa ber, a lu ber) leh a tawp ber, a

thihna leh thawhlehna hi inzawmna a nei ngeiin a rinawm.

Isua leh a zirt$rte Kana kh<aa inneihnaah an sawm a. Chutah chuan Isua n< a awm a,
uain an tlakchham thu chu Isua a lo hrilh a, mahse Isuan a hun a la thlen loh thu sawi. Nimahsela

Isua n< hian chhiahhlawhte hn>nah Isua sawi apiang ti turin a hrilh a. Isua thup>k anga an han

tih chuan Judaten inthen thianghlimna atan an hman lung tui b>la tuite chu uainah a chang ta a

ni. Johana hian ruai fatu (hotu) pawhin a lo chhuahna a hriat loh thu a sawi a, nimahsela Isua th<

z^wm a, a sawi anga titu chhiahhlawh (rawngbawltute) chuan an hriat thu an sawi. Isua thupek

z^wmtute hian Isua thilp>k hi khawi a\anga lo chhuak nge an hre \hin.

Judate thuziakah Messia hun chu hun lawmawm tak niin, gr>p k<ng khatin z^r sangkhat

a neih a, a z^r tinin gr>p b^wr sangkhat a neih a, gr>p b^wr khatin gr>p rah sangkhat a neih leh

gr>p mal tinin uain tam f> an chhuah tur thute a awm a (Apocalypse of Baruch, kum zabi

pakhatna t^wp lam a\anga kum zabi hnihna inkara vela ziak nia ngaih a ni). Messia hun hi

hlimna leh l^wmna hun a ni. Inneihna nen tehkhin pawh a inhmeh hl> bawk. Nupa innei, tuakte

nuna an tlakchham Isuan a phuhr<ksak tia sermon kan ngaihthl^kte pawh hi a dik vek tho a ni.

“Nimahsela Isua hi kan tan tu nge ni?” tih hi kan t^n zawhna pawimawh tak a ni. “Pathian

Beramno, khawv>l sual kalpuitu tur saw,” tia Baptistu Johanan a sawi kha a ni tih innei tuakte

pawhin an hriat reng chuan Isua z^rah inngaihdam tawnna te a lo pung thei ang. Isua z^ra nunna

thar kan chan hi a ropui a ni. Rinna mita hmutu a zirtirten a ropuina an hm<a an ring t^ ang

kh^n, keini pawh Isua kan rin hian a ropuina kan hmu ang.
Isuan tui uaina a chantir hian a lan ang mai piah lamah awmzia tam tak a keng tel a,

chutih rualin a lan d^n pawh hi thlauhthl^k ch$ a ni lo. Isuan inneihnaa uain an tl^kchhamnaah
tui chu uain \ha m$-ah a chant$r a, mualphona turah lawmna leh hlimna a thlen a ni. Hemi

chhinchhiahnain a ken tel, Kraws-a a hun a lo thlen huna keini misualte t^na a nun min p>k hi

hmuh hmaih theih a ni lo.

Aw le, h>ng hi Isuan tui uaina a chantirnaa kan han sawi z^u theih tl>m az^wng ni mai se

la. Sawi d^n tam tak a awm a, Chanchin |ha Johana ziak bu pumpui thl$rin leh a \awngkam

hman \hante thl$rin nimahsela h>ng kan han sawi hi thil nih d^n chu niin a lang. Jn 20:30, 31-a

Isua chhinchhiahna thiltihte hian Isua chu Messia, Pathian Fapa a nih kan rin a, a hminga nun

kan neih n^n ziak a ni tih hi min hruai thlen a tum chu a ni a.
(Heng hi PTSS Zirlai 2022, Chanchin |ha Johana ziak, Zirlai 5 na sawi zauna mi

\henkhatin min dil avangin kim chang lo taka ka han ziah belh chu a ni e.)

Lehkhabu rawnte
Dodd, C. H. The Interpretation of the Fourth Gospel. Cambridge: Cambridge University Press,
1963.
Thyen, Hartwig. Das Johannesevangelium. 2., Durchgesehene und korrigierte Auflage.
Handbuch zum Neuen Testament 6. Tübingen: Mohr Siebeck, 2015.

You might also like