ANG MGA BARAYTI

NG WIKA

Kyla Marie Y. Elamparo

Misha Cirene E. Echon
Bakit mahalaga na matutunan, tanggapin at igalang ng isang tao
ang iba't ibang barayti ng wikang ginagamit ng iba't ibang tao sa
paligid ?
Alam mo ba na ang wika ay
namamatay rin?
Mga Dahilan:
Hindi na nagagamit.
Nawala na ang pangangailangan
dito ng linguistikong komunidad na
dating gumagamit nito.
Maraming tao ang nandadayuhan sa
isang lugar , kaya napapalitan ng
bagong wika.
Bagong salitang umusbong para sa
isang bagay na madalas ginagamit
ng mga tao
 Alam mo ba ?
Na 35 sa mga katutubong wikain/diyalekto ang
nanganganib nang makalimutan sa
kasalukuyang henerasyon.

Ayon kina Paz, Hernandez at Peneyra

(2003).

Hindi mamamatay ang wika

hanggat ito ay nagagamit pa bilang
pang araw-araw na wikain.
Narito ang mga paraan upang
mabuhay ulit ang wika:

Gamitin sa pakikipag usap sa loob ng bahay.

Gamitin sa pang araw-araw na buhay.
Gamitin kapag nakikihalubilo sa iba.
 Homogeneous at Heterogeneous na Wika

Homogeneous na Wika
Ito ang pagkakatulad ng mga salita, ngunit dahil sa iba't
ibang paraan ng pagbabaybay, intonasyon at aksent sa
pagbigkas, ito ay nagkakaroon nga iba't ibang kahulugan.

Heterogenous na Wika
Ito ang wikang iba-iba ayon sa heograpiya, grupo,kasarian, edad
at antas ng pamumuhay. Ito rin ang pinagbatayan ng
Sosyolinggwistikong Teorya.
 Mga Barayti ng Wika
DAYALEK
Ito ay barayti ng wika na
nililikha ng dimensiyong Mga halimbawa ng Dayalek
heograpiko. Ito ang salitang
1. Tagalog = Bakit?
gamit ng mga tao ayon sa
partikular na rehiyon o lalawigan 2. Batangas = Bakit ga?
na kanilang kinabibilangan. Tayo
3. Bataan = Baki ah?
ay may iba't-ibang uri ng wikang
panrehiyon na kung tawagin ay 4. Ilocos = Bakit ngay?
wikain.
5. Pangasinan = Bakit ei?
Merong tatlong uri ng Dayalek:

Dayalek na Heograpiko (batay sa espasyo)

Dayalek na Tempora (batay sa panahon)
Dayalek na Sosyal (batay sa katayuan)
 Mga Barayti ng Wika
IDYOLEK
Bawat indibidwal ay may sariling
istilo ng pamamahayag at Mga halimbawa ng Idyolek
pananalita na naiiba sa bawat isa.
1.“Magandang Gabi Bayan” ni Noli de Castro
Gaya ng pagkakaroon ng personal

na paggamit ng wika na 2.“Hindi ka namin tatantanan”

ni Mike Enriquez
nagsisilbing simbolismo o tatak
3.“Ito ang iyong Igan” ni Arnold Clavio
ng kanilang pagkatao. Ito ay mga
salitang namumukod tangi at 4.“Hoy Gising!” ni Ted Failon
yunik.
5.“Ang buhay ay weather weather lang” ni Kim Atienza

6.“I shall return” ni Douglas MacArthur

7.“P%@#!” ni Rodrigo Duterte

 Mga Barayti ng Wika
SOSYOLEK
Minsan tinatawag na "Sosyalek"
ito ay pansamantalang barayti
lamang. Ito ay uri ng wika na
ginagamit ng isang partikular na
grupo. Ang mga salitang ito ay
may kinalaman sa katayuang
sosyo ekonomiko at kasarian ng
indibidwal na gumagamit ng mga
naturang salita.
Mga halimbawa ng Sosyolek:
1. Repapips, ala na ako datung eh (Pare, wala na akong pera)
2. Oh my God! It’s so mainit naman dito. (Naku, ang init
naman dito!)
3. Wa facelak girlash mo (walang mukha o itsura ang gelpren
mo o kaya ay pangit ng gelpren mo)
4. Sige ka, jujumbagin kita! (sige ka, bubugbugin kita!)
5. May amats na ako ‘tol (may tama na ako kaibigan/kapatid
o kaya ay lasing na ako kaibigan/kapatid)
 Mga Barayti ng Wika
ETNOLEK
Isang uri ng barayti ng wika na
nadebelop mula sa salita ng mga Mga halimbawa ng Etnolek:
etnolonggwistang grupo. Dahil sa
1. Vakuul – tumutukoy sa mga gamit ng mga ivatan na
pagkakaroon ng maraming
pantakip sa kanilang ulo tuwing panahon ng tag-init
pangkat etniko sumibol ang ibat
ibang uri ng Etnolek. Taglay nito at tag-ulan
ang mga wikang naging bahagi 2. Bulanim – salitang naglalarawan sa pagkahugis buo
nang pagkakakilanlan ng bawat ng buwan
pangkat etniko.
3. Laylaydek Sika – Salitang “iniirog kita” ng mga
grupo ng Kankanaey ng Mountain Province
4. Palangga – iniirog, sinisinta, minamahal
5. Kalipay – tuwa, ligaya, saya
 Mga Barayti ng Wika
REGISTER
Minsan sinusulat na “rejister”, ito
ay barayti ng wikang
Mga halimbawa ng Register:
espisyalisadong ginagamit ng 1. Mga salitang jejemon
isang partikular na domeyn.
2. Mga salitang binabaliktad
Merong tatlong uri ng Dimensiyon: 3. Mga salitang ginagamit sa teks
Field o larangan – ang layunin at paksa nito 4. Mga salitang ginagamit ng mga iba’t-ibang
ay naayon sa larangan ng mga taong
propesyon gaya ng mga doktor
gumagamit nito.
Mode o Modo – paraan kung paano
isinasagawa ang uri ng komunikasyon.
Tenor – ito ay naayon sa relasyon ng mga
nag-uusap.
 Mga Barayti ng Wika
PIDGIN
Ito ay barayti ng wika na walang
pormal na estraktura. Ito ay
binansagang “nobody’s native
language” ng mga dayuhan. Ito ay
ginagamit ng dalawang
indibidwal na nag uusap na may
dalawa ring magkaibang wika.
Sila ay walang komong wikang
ginagamit. Umaasa lamang sila
sa mga “make-shift” na salita o
mga pansamantalang wika
lamang.
Mga halimbawa ng Pidgin:
1. Ako kita ganda babae. (Nakakita ako ng magandang
babae.)
2. Kayo bili alak akin. (Kayo na ang bumili ng alak para
sa akin.)
3. Ako tinda damit maganda. (Ang panindang damit ay
maganda.)
4. Suki ikaw bili akin ako bigay diskawnt. (Suki, bumili
ka na ng paninda ko. Bibigyan kita ng diskawnt.)
5. Ikaw aral mabuti para ikaw kuha taas grado. (Mag-
aral ka ng mabuti upang mataas ang iyong grado.)
 Mga Barayti ng Wika
CREOLE
Mga barayti ng wika na
nadebelop dahil sa mga
Mga halimbawa ng Creole:
pinaghalo-halong salita ng
1. Mi nombre – Ang pangalan ko
indibidwal, mula sa magkaibang
lugar hanggang sa ito ay naging 2. Di donde lugar to? – Taga saan ka?
pangunahing wika ng partikular
3. Buenas dias – Magandang umaga
na lugar.

dito ay 4. Buenas tardes – magandang hapon
Halimbawa
pinaghalong salita ng; 5. Buenas noches – Magandang gabi
Tagalog at Espanyol (ang Chavacano)
Arican at Espanyol (ang Palenquero),
Portuguese at Espanyol (ang Annobonese).