48

5.4.1. Foto açısal etkinin deneysel yolla incelenmesi

Güneş pillerinin çalışmasını etkileyen dış faktörlerden biriside foto-açısal etkidir. Bu

çalışmada karanlık bir ortamda güneş pili sabit tutularak ışık kaynağı 0º-180º
arasında hareket ettirilerek çeşitli açılardaki akım ve gerilim değerleri ölçülmüştür.
Deney önce tek bir güneş pili ile gerçekleştirilmiştir.Daha sonra iki adet güneş pili ile
seri ve paralel olarak bağlanarak ölçümler gerçekleştirilmiştir.

5.4.1.1. Tek güneş pili ile yapılan deney

Deneyde kullanılan güneş pili monokristal yapılıdır.Maksimum çıkış voltajı 3.6V,

maksimum çekilebilecek akım ise 60 mA dir.Deneyde150W’lık (yaklaşık
2025Lümen) lamba kullanılmıştır.Deney 21°C sıcaklıkta yapılmıştır (T=21°C).
Deney düzeneği Şekil 5.1’de görülmektedir.

Şekil 5.1. Işığın geliş açısına bağlı olarak güneş pilinin verimliliğinin ölçülmesinde kullanılan deney
düzeneği

Tek güneş pili ile yapılan deneyde ışık açısının 0º ile 180º arasında değiştirilerek
güneş pilinin akım ve gerilim değerlerindeki değişimler ölçülmüştür.Bu ölçümler
Tablo 5.6’da görülmektedir.
 49

Tablo 5.6. Şekil 5.1’deki güneş piline ait ışık açısının değişimine bağlı olarak akım ve gerilim değişim
değerleri
AÇI AKIM(mA) GERİLİM(V)
0° 2,7 1,95
30° 9,5 2,28
45° 18,7 2,84
60° 35,2 3,01
90° 42,8 3,25
120° 35,2 3,01
135° 18,7 2,84
150° 9,5 2,28
180° 2,7 1,95

Tablo 5.6’daki ölçüm değerlerine bağlı olarak; güneş pilinin açık devre voltajının
açıya bağlı değişim grafiği, güneş pili akımının açıya bağlı değişim grafiği ile güneş
pilinin akım-gerilim değişim grafiği çizilebilir.

3,5

2,5

2
Gerilim (V)

1,5

0,5

0
0° 30° 45° 60° 90° 120° 135° 150° 180°
Açı (°)

Şekil 5.2. Güneş pilinin açık devre voltajının açıya bağlı değişim grafiği
 50

45

40

35

30
Akım (mA)

25

20

15

10

0
0° 30° 45° 60° 90° 120° 135° 150° 180°
Açı (°)

Şekil 5.3. Güneş pili akımının açıya bağlı değişim grafiği

3,5

2,5

2
Gerilim (V)

1,5

0,5

0
2,7mA 9,5mA 18,7mA 35,2mA 42,8mA 35,2mA 18,7mA 9,5mA 2,7mA
Akım (mA)

Şekil 5.4. Güneş pilinin akım-gerilim değişim grafiği

 51

5.4.1.2. Seri bağlanmış iki tane güneş piliyle yapılan deney

Deneyde monokristal yapılı, maksimum çıkış voltajı 3.6V, maksimum çekilebilecek
akım ise 60 mA olan iki adet güneş pili seri bağlanarak kullanılmıştır.
Deneyde150W’lık (yaklaşık 2025 Lümen) lamba kullanılmıştır.Deney 21°C
sıcaklıkta yapılmıştır (T=21°C).Deney düzeneği Şekil 5.5’te görülmektedir.

Şekil 5.5. İki adet seri bağlanmış güneş pilinin ışık açısının değişimiyle güneş pilinin verimliliğinin
ölçülmesinde kullanılan deney düzeneği

İki adet güneş pili seri bağlanarak yapılan deneyde ışık açısının değişimiyle güneş
pilinin akım ve gerilim değerlerindeki değişimler ölçülmüştür.Ölçülen değerler Tablo
5.7’de görülmektedir.

Tablo 5.7 Şekil 5.5’teki seri bağlanmış iki güneş piline ait ışık açısının değişimine bağlı olarak akım
ve gerilim değişim değerleri
AÇI AKIM(mA) GERİLİM(V)
0° 2,1 4,05
30° 8,3 4,75
45° 17,6 5,95
60° 23,5 6,12
90° 41,9 6,35
120° 23,5 6,12
135° 17,6 5,95
150° 8,3 4,75
180° 2,1 4,05

Tablo 5.7’deki ölçüm değerlerine bağlı olarak; güneş pilinin açık devre voltajının
açıya bağlı değişim grafiği, güneş pili akımının açıya bağlı değişim grafiği ile güneş
pilinin akım-gerilim değişim grafiği çizilebilir.
 52

4
Gerilim (V)

0
0° 30° 45° 60° 90° 120° 135° 150° 180°
Açı (°)

Şekil 5.6. Seri bağlanmış iki güneş pilinin açık devre voltajının açıya bağlı değişim grafiği

45

40

35

30
Akım (mA)

25

20

15

10

0
0° 30° 45° 60° 90° 120° 135° 150° 180°
Açı (°)

Şekil 5.7. Seri bağlanmış iki güneş pilinin akımının açıya bağlı değişim grafiği
 53

4
Gerilim (V)

0
2,1mA 8,3mA 17,6mA 23,5mA 41,9mA 23,5mA 17,6mA 8,3mA 2,1mA
Akım (mA)

Şekil 5.8. Seri bağlanmış iki güneş pilinin akım-gerilim değişim grafiği

5.4.1.3. Paralel bağlanmış iki tane güneş piliyle yapılan deney

Deneyde monokristal yapılı, maksimum çıkış voltajı 3.6V, maksimum çekilebilecek

akım ise 60 mA olan iki adet güneş pili paralel bağlanarak kullanılmıştır.
Deneyde150W’lık (yaklaşık 2025Lümen) lamba kullanılmıştır.Deney 21°C
sıcaklıkta yapılmıştır (T=21°C).Deney düzeneği Şekil 5.9’da görülmektedir.

İki adet güneş pili paralel bağlanarak yapılan deneyde ışık açısının değişimiyle güneş
pilinin akım ve gerilim değerlerindeki değişimler ölçülmüştür.Ölçülen değerler Tablo
5.8’de görülmektedir.
 54

Şekil 5.9. İki adet paralel bağlanmış güneş pilinin ışık açısının değişimiyle güneş pilinin verimliliğinin
ölçülmesinde kullanılan deney düzeneği

Tablo 5.8. Şekil 5.9’daki paralel bağlanmış iki güneş piline ait ışık açısının değişimine bağlı olarak
akım ve gerilim değişim değerleri

AÇI AKIM(mA) GERİLİM(V)

0° 5,3 1,84
30° 17,6 2,23
45° 35,4 2,79
60° 53,2 2,94
90° 81,7 3,18
120° 53,2 2,94
135° 35,4 2,79
150° 17,6 2,23
180° 5,3 1,84

Tablo 5.8’deki ölçüm değerlerine bağlı olarak; güneş pilinin açık devre voltajının
açıya bağlı değişim grafiği, güneş pili akımının açıya bağlı değişim grafiği ile güneş
pilinin akım-gerilim değişim grafiği çizilebilir.
 55

3,5

2,5

2
Gerilim (V)

1,5

0,5

0
0° 30° 45° 60° 90° 120° 135° 150° 180°
Açı (°)

Şekil 5.10. Paralel bağlanmış iki güneş pilinin açık devre voltajının açıya bağlı değişim grafiği

90

80

70

60
Akım (mA)

50

40

30

20

10

0
0° 30° 45° 60° 90° 120° 135° 150° 180°
Açı (°)

Şekil 5.11. Paralel bağlanmış iki güneş pilinin akımının açıya bağlı değişim grafiği
 56

3,5

2,5

2
Gerilim (V)

1,5

0,5

0
5,3mA 17,6mA 35,4mA 53,2mA 81,7mA 53,2mA 35,4mA 17,6mA 5,3mA
Akım (mA)

Şekil 5.12. Paralel bağlanmış iki güneş pilinin akım-gerilim değişim grafiği

5.4.1.4 Sonuç

Yapılan deneyde güneş pillerinin çalışmasını etkileyen dış faktörlerden birisi olan
foto-açısal etki incelenmiştir. Sabit ışık kaynağı altında (150W,yaklaşık
2025Lümen),sabit sıcaklıkta(T=21°C), ışık kaynağı 0°-180° arasında hareket
ettirilerek, güneş pilinin akım ve gerilim değerlerindeki değişim
ölçülmüştür.Ölçülen değerlere bağlı olarak güneş pilinin akım ve gerilimindeki
değişim grafikleri çizilmiştir.Ayrıca bu deney; güneş pillerini seri ve paralel olarak
bağlayarak tekrarlanmıştır.Yapılan ölçüm ve çizilen grafiklere göre, güneş pilinden
en iyi verimi alabilmek için ışık kaynağının açısının 90° olması gerektiği
görülmektedir.Işık açısı 0° ve 180° olduğunda güneş pilinin verimi minimum
düzeydedir.Güneş pilleri seri bağlandığında , akımda bir değişim gözlenmezken,
gerilim değeri yaklaşık iki katına çıktığı gözlenmiştir.Güneş pilleri paralel
bağlandığında ise gerilimde bir değişim gözlenmezken, akım değeri yaklaşık iki
katına çıkmıştır.