Combinatorics 2013

Ασκήσεις συνδυαστικής από όλον τον κόσμο 2012-13
Οι ασκησεις
(1) Το 2013 είναι η πρώτη χρονιά από τον Μεσαίωνα που χρησιμοποιεί τέσσερα συνε-
χόμενα ψηφία. Να βρεθεί πόσες άλλες τέτοιες χρονιές υπάρχουν μέχρι το 10000.
Πηγή: Νότιος Αφρική, Μαθηματική Ολυμπιάδα 2013, Πρόβλημα 1.
(2) Μπορεί να διαμεριστεί το σύνολο S = {1, 2, . . . , 21} σε υποσύνολα, ώστε στο κάθε
υποσύνολο το μεγαλύτερο στοιχείο να ισούται με το άθροισμα των υπολοίπων;
Πηγή: Γερμανία, Ομοσπονδιακός Διαγωνισμός 2013, Γύρος 1ος, Πρόβλημα 1.
(3) Στον πίνακα έχουμε γραμμένους τους αριθμούς από το 1 μέχρι το 25. Σε κάθε βήμα
δικαιούμαστε να διαγράψουμε οποιουσδήποτε τρεις αριθμούς που είναι γραμμένοι
στον πίνακα, έστω τους a, b, c, και να γράψουμε τον a3 + b3 + c3 . Επαναλαμβάνουμε
την διαδικασία μέχρι να μείνει μόνο ένας αριθμός γραμμένος στον πίνακα.
Να δειχθεί ότι ο τελικός αριθμός δεν μπορεί να ισούται με 20133 .
Πηγή: Καζακστάν, Μαθηματική Ολυμπιάδα 2013 για Grade 9, Πρόβλημα 1.
(4) Δίνεται ένα τρίγωνο. Να εξεταστεί αν χρησιμοποιώντας ευθύγραμμα τμήματα, μπο-
ρεί να διαμεριστεί σε πέντε (μη εκφυλισμένα) ισοσκελή τρίγωνα.
(5) Δύο παίκτες γράφουν εναλλάξ ψηφία πάνω στον πίνακα. Αρχικά ο πίνακας είναι
άδειος και σε κάθε βήμα μπορεί να γραφτεί ένα ψηφίο είτε στην αρχή είτε στο
τέλος του αριθμού που έχει ήδη σχηματιστεί. Ο δεύτερος παίκτης κερδίζει αν σε
οποιαδήποτε φάση μετά από την κίνησή του ο αριθμός που έχει σχηματιστεί είναι
τέλειο τετράγωνο.
Να δειχθεί ότι ο πρώτος παίκτης μπορεί να αποτρέψει τον δεύτερο από το να κερδίσει.
(6) Κάποιοι διακεκριμένοι θετικοί ακέραιοι είναι γραμμένοι στον πίνακα. Το άθροισμα
κάθε δύο διαφορετικών εξ αυτών είναι δύναμη του 2.
Να βρεθεί ο μέγιστος δυνατός αριθμός ακεραίων που είναι γραμμένοι στον πίνακα.
Πηγή: Τουρνουά των Πόλεων, ΄Ανοιξη 2013, Senior A Level, Πρόβλημα 1.
(7) Δίνονται μη αρνητικοί πραγματικοί p1 , . . . , pn και q1 , . . . , qn ώστε
p 1 + · · · + p n = q1 + · · · + qn .
΄Εστω A ένας n × n πίνακας με μη αρνητικά στοιχεία ώστε το άθροισμα της i
γραμμής να ισούται με pi και αυτό της j στήλης να ισούται με qj .
Να βρεθεί το μέγιστο δυνατό άθροισμα των στοιχείων της κύριας διαγωνίου του A.
Πηγή: Ιράν, 2ος Διαγωνισμός Επιλογής 2013, Πρόβλημα 1.
1
2
(8) Στον πίνακα είναι γραμμένος ένας αριθμός A. Σε κάθε βήμα μπορούμε είτε να
προσθέσουμε 9 στον αριθμό που είναι γραμμένος στον πίνακα, είτε να διαγράψουμε
το ψηφίο 1 από οποιαδήποτε θέση.
Να εξεταστεί αν μετά από πεπερασμένο αριθμό βημάτων μπορούμε να καταλήξουμε
στον αριθμό A + 1.
Πηγή: Τουρνουά των Πόλεων, ΄Ανοιξη 2013, Senior O Level, Πρόβλημα 1.
(9) Τέσσερα αγόρια και τέσσερα κορίτσια φέρνουν από ένα δώρο, τα οποία και θα
ανταλλάξουν. Κάθε αγόρι δίνει στην τύχη το δώρο του σε ένα κορίτσι και κάθε
κορίτσι δίνει στην τύχη το δώρο του σε ένα αγόρι. Να βρεθεί η πιθανότητα να
συμβούν και τα δύο από τα πιο κάτω ενδεχόμενα:
(α) Κάθε παιδί λαμβάνει ακριβώς ένα δώρο.
(β) Δεν υπάρχουν δύο παιδιά που να έχουν ανταλλάξει δώρα μεταξύ τους.
Πηγή: Καναδάς, Επαναληπτική Ολυμπιάδα 2013, Πρόβλημα 4
(10) ΄Ενα υποσύνολο του {1, 2, . . . , 50} ονομάζεται καλό αν δεν περιέχει κανένα ζεύγος
τις μορφής {x, 3x}. ΄Ενα καλό υποσύνολο ονομάζεται εξαιρετικό αν επιπλέον έχει
τον μέγιστο δυνατό αριθμό στοιχείων. Να βρεθεί ο αριθμός των στοιχείων ενός
εξαιρετικού συνόλου καθώς και πόσα εξαιρετικά σύνολα υπάρχουν.
Πηγή: Φινλανδία, Μαθηματική Ολυμπιάδα 2013, Πρόβλημα 4.
(11) Να βρεθεί ο ελάχιστος φυσικός αριθμός k ώστε να ισχύει το ακόλουθο: Σε ένα
σκακιστικό τουρνουά με 24 άτομα μπορούν να διοργανωθούν οι αγώνες με τέτοιο
τρόπο ώστε
(α) Κάθε δύο άτομα παίζουν μεταξύ τους από 2 έως k φορές.
(β) Κάθε δύο άτομα έχουν παίξει συνολικά διαφορετικό αριθμό αγώνων.
Πηγή: Μεσογειακή Μαθηματική Ολυμπιάδα 2013, Πρόβλημα 3.
(12) Σε ένα κυκλικό τραπέζι κάθονται 2013 άτομα P1 , P2 , . . . , P2013 με αυτήν την σειρά
ωρολογιακά. Στην αρχή του παιγνιδιού δίνουμε σε κάθε άτομο ένα ορισμένο αριθμό
νομισμάτων (ίσως και κανένα νόμισμα). Συνολικά διαμοιράζουμε 10000 νομίσματα.
Ξεκινώντας από τον P1 και προχωρώντας ωρολογιακά, ο Pi κάνει το εξής όποτε
έρχεται η σειρά του: Αν έχει άρτιο αριθμό νομισμάτων τα δίνει όλα στον Pi+1 , ενώ
αν έχει περιττό αριθμό νομισμάτων δίνει περιττό αριθμό νομισμάτων στον Pi+1 .
Να δειχθεί ότι μετά από πεπερασμένο αριθμό κινήσεων θα υπάρχει άτομο που θα
έχει όλα τα νομίσματα.
Πηγή: Κεντροαμερικανική Ολυμπιάδα 2013, Πρόβλημα 2.
(13) ΄Εστω ένας n × n × n κύβος. Κάποια από τα 1 × 1 × 1 κυβάκια που απαρτίζουν τον
κύβο είναι χρωματισμένα μαύρα και τα υπόλοιπα άσπρα. Γνωρίζουμε ότι σε κάθε
λωρίδα 1 × 1 × n, 1 × n × 1 και n × 1 × 1 από κυβάκια, ακριβώς 2 εξ αυτών είναι
μαύρα, και επιπλέον, ενδιάμεσά σε αυτά τα μαύρα κυβάκια υπάρχει άρτιος αριθμός
από άσπρα κυβάκια.
3
Να δειχθεί ότι μπορούμε να χρωματίσουμε τα μισά από τα μαύρα κυβάκια σε άσπρα

ώστε κάθε λωρίδα 1 × 1 × n, 1 × n × 1 και n × 1 × 1 να περιέχει ακριβώς ένα μαύρο
κυβάκι.
Πηγή: Μεξικό, Μαθηματική Ολυμπιάδα 2013, Πρόβλημα 4.
(14) Σε μια 8 × 8 σκακιέρα υπάρχουν 8 πύργοι οι οποίοι δεν απειλούνται μεταξύ τους.
Διαμερίζουμε τα τετραγωνάκια στους πύργους ως εξής: Δίνουμε κάθε τετραγωνάκι
στον κοντινότερο πύργο ο οποίος το απειλεί. Αν υπάρχουν δύο τέτοιοι πύργοι τότε
δίνουμε από μισό τετραγωνάκι σε κάθε πύργο.
Να δειχθεί ότι με αυτόν τον διαμερισμό, σε κάθε πύργο έχει δοθεί ίσος αριθμός από
τετραγωνάκια.
(15) ΄Εστω φυσικός n και μια οικογένεια A υποδιαστημάτων του {1, 2, . . . , n} με την
εξής ιδιότητα: Αν I1 = [a1 , b1 ] και I2 = [a2 , b2 ] με I1 ⊆ I2 τότε είτε a1 = a2 είτε
b1 = b2 . Να βρεθεί το μέγιστο δυνατό πλήθος στοιχείων της A.
Πηγή: Βραζιλία, Ολυμπιακή Εκδίκηση 2013, Πρόβλημα 1.
(16) ΄Εστω ένα υποσύνολο A του {0, 1, 2, . . . , 1000} με |A| = 101. Να δειχθεί ότι το
σύνολο {|x−y| : x, y ∈ A με x 6= y} περιέχει τουλάχιστον 10 αριθμούς μικρότερους
ή ίσους του 100.
Πηγή: Ρωσία, Μαθηματική Ολυμπιάδα 2013 για Grade 11, Πρόβλημα 5.
(17) Να εξεταστεί αν μπορούμε να γράψουμε τους αριθμούς από το 1 ως το 100 στις
κορυφές κανονικού 100-γώνου, έτσι ώστε σε διαδοχικές κορυφές η απόλυτη τιμή
τις διαφοράς των αριθμών να είναι μεταξύ του 30 και του 50.
(18) Να δειχθεί ότι ο αριθμός των διατεταγμένων πεντάδων (a, b, c, d, e) θετικών ακεραί-
ων, οι οποίες αποτελούν λύση της εξίσωσης
1 1 1 1 1
+ + + + =1
a b c d e
είναι περιττός.
Πηγή: Μολδαβία, 2ος Διαγωνισμός Επιλογής 2013, Πρόβλημα 1.
(19) Ο ΄Αγιος Βασίλης έχει τουλάχιστον n δώρα, τα οποία θέλει να μοιράσει σε n παιδιά.
Γνωρίζουμε ότι το για το παιδί i, ακριβώς xi > 0 από τα δώρα είναι της αρεσκείας
του. Αν
1 1
+ ··· + 6 1,
x1 xn
να δειχθεί ότι κάθε παιδί μπορεί να πάρει ένα δώρο της αρεσκείας του.
Πηγή: Διαγωνισμός Baltic Way 2013, Πρόβλημα 6.
(20) ΄Ενα αγόρι και ένα κορίτσι κάθονται σε ένα παγκάκι. Είκοσι άλλα παιδιά κάθονται
διαδοχικά στο παγκάκι, με κάθε ένα να κάθεται μεταξύ δύο παιδιών που ήδη κάθονται
4
στο παγκάκι. Ονομάζουμε ένα αγόρι γενναίο αν κάτσει μεταξύ δυο κοριτσιών και
ένα κορίτσι γενναίο αν κάτσει μεταξύ δυο αγοριών.
΄Οταν κάθισαν όλα τα παιδιά παρατηρήσαμε ότι τα κορίτσια και τα αγόρια κάθονταν
εναλλάξ. Να εξεταστεί αν μπορούμε να υπολογίσουμε τον αριθμό των γενναίων
παιδιών.
(21) Σε κάθε μια από 100 πέτρες υπάρχει ένα αυτοκόλλητο που γράφει το βάρος της.
΄Ολες οι πέτρες έχουν διαφορετικά βάρη. Ο Δημήτρης θέλει να αλλάξει μεταξύ τους
τα αυτοκόλλητα, έτσι ώστε για κάθε γνήσιο υποσύνολο από πέτρες, το άθροισμα των
αριθμών που γράφουν τα αυτοκόλλητά τους να είναι διαφορετικό από το άθροισμα
των βαρών τους.
Μπορεί να το επιτύχει;
(22) Η ΄Αννα και η Βασιλική παίζουν το ακόλουθο παιγνίδι: Ξεκινούν με ένα 1 × 1
τετράγωνο με την ΄Αννα να παίζει πρώτη και μετά να παίζουν εναλλάξ. Σε κάθε βήμα
θα υπάρχει ήδη ένα ορθογώνιο και αυτή που παίζει πρέπει να τοποθετήσει δίπλα σε
μια από την πλευρά του ένα τετράγωνο, έτσι ώστε να εφαρμόσει στην πλευρά του
και να δημιουργήσει ένα νέο ορθογώνιο. Μια παίκτρια κερδίζει αν καταφέρει να
κατασκευάσει ένα ορθογώνιο με εμβαδόν πολλαπλάσιο του 5.
Να εξεταστεί αν κάποια από τις παίκτριες έχει στρατηγική νίκης.
Πηγή: Κεντροαμερικανική Ολυμπιάδα 2013, Πρόβλημα 4.
(23) Τα κελιά μιας n × n σκακιέρας με n > 5 χρωματίζονται μαύρα και άσπρα με τέτοιο
τρόπο ώστε να μην υπάρχουν τρία διαδοχικά κελιά του ιδίου χρώματος ούτε οριζόν-
τια, ούτε κάθετα, ούτε διαγώνια. Να δειχθεί ότι σε κάθε 3 × 3 τετράγωνο, δύο από
τα γωνιακά κελιά είναι μαύρα και δύο άσπρα.
Πηγή: Παναφρικανική Ολυμπιάδα 2013, Πρόβλημα 5.
(24) Σε μια χώρα με 2013 πόλεις, μεταξύ κάθε δύο πόλεων υπάρχει μονόδρομη πτήση από
μία από τις πόλεις στην άλλη. Γνωρίζουμε ότι από κάθε πόλη υπάρχει τουλάχιστον
μία αναχώρηση για άλλη πόλη. Να βρεθεί ο μέγιστος θετικός ακέραιος k, έτσι ώστε
όπως και να διαταχθούν οι πτήσεις, από κάθε πόλη να μπορούμε να φτάσουμε σε
τουλάχιστον k άλλες πόλεις μέσω δύο το πολύ πτήσεων.
Πηγή: Τουρκία, Διαγωνισμός Επιλογής για Junior 2013, Πρόβλημα 8.
(25) ΄Εστω ακέραιος n > 1 και έστω Tn ο αριθμός των μη κενών υποσυνόλων S του
{1, 2, . . . , n} με την ιδιότητα ο μέσος όρος των στοιχείων του S να είναι ακέραιος.
Να δειχθεί ότι ο Tn − n είναι άρτιος.
Πηγή: Ινδία, Ολυμπιάδα 2013, Πρόβλημα 4.
(26) ΄Εστω n > 2 ακέραιος. ΄Εχουμε n χάντρες αριθμημένες από το 1 ως το n. ΄Ενα
περιδέραιο είναι μια κυκλική διάταξη κάποιων από τις χάντρες, με δυο περιδέραια να
5
θεωρούνται ίδια αν το ένα προκύπτει από το άλλο με περιστροφή. (Αλλά όχι με

αναποδογύρισμα.)
΄Εστω D0 (n) ο αριθμός των τρόπων που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε όλες τις
χάντρες ώστε να φτιάξουμε άρτιο αριθμό περιδεραίων με τουλάχιστον τρεις χάντρες
το κάθε ένα. Ορίζουμε το D1 (n) αντίστοιχα για τον περιττό αριθμό περιδεραίων.
Να δειχθεί ότι το n − 1 διαιρεί το D1 (n) − D0 (n).
Πηγή: Ινδία, 1ος Διαγωνισμός Επιλογής 2013, Πρόβλημα 1.
(27) Χρωματίζουμε κάθε ακέραιο είτε κόκκινο είτε μπλε. Γνωρίζουμε ότι σε κάθε σύνολο
διαδοχικών ακεραίων, η διαφορά μεταξύ του αριθμού των κόκκινων και του αριθμού
των μπλε ακεραίων είναι το πολύ 1000.
Να δειχθεί ότι υπάρχουν 2000 διαδοχικοί ακέραιοι, ώστε οι μισοί να είναι κόκκινοι
και οι άλλοι μισοί μπλε.
Πηγή: Ιταλία, Μαθηματική Ολυμπιάδα 2013, Πρόβλημα 3.
(28) Σε κάθε έδρα ενός κανονικού εικοσιδωδεκαέδρου (κυρτό πολύεδρο με 12 κορυφές
και 20 έδρες κάθε μία εκ των οποίων είναι ισόπλευρο τρίγωνο) έχει γραφτεί ένας μη
αρνητικός ακέραιος αριθμός. Ισχύει ότι το άθροισμα των 20 αυτών αριθμών ισούται
με 39.
Να δειχθεί ότι υπάρχουν δύο έδρες οι οποίες μοιράζονται κοινή κορυφή και έχουν
γραμμένο τον ίδιο αριθμό.
Πηγή: Διαγωνισμός Putnam 2013, Μέρα 1η, Πρόβλημα 1.
(29) ΄Εχουμε 2n πραγματικούς αριθμούς με θετικό άθροισμα γραμμένους στην περιφέρεια
ενός κύκλου. Για κάθε ένα από τους αριθμούς υπάρχουν δυο τμήματα με n συνεχό-
μενους στον κύκλο αριθμούς που ξεκινούν από αυτόν. (΄Ενα αριστερόστροφο και
ένα δεξιόστροφο τμήμα.)
Να δειχθεί ότι για τουλάχιστον έναν από τους αριθμούς, το άθροισμα των αριθμών
τόσο στο ένα όσο και στο άλλο τμήμα από n αριθμούς που ορίζει είναι θετικό.
(30) Να βρεθεί ο μέγιστος αριθμός ίππων που μπορούμε να τοποθετήσουμε σε μία 2013×
2013 σκακιέρα ώστε να μην απειλούνται μεταξύ τους.
(31) Μια αθροιστικά φιλική περιττή διαμέριση ενός θετικού ακεραίου n είναι μια ακολου-
θία (a1 , a2 , . . . , ak ) με τις εξής ιδιότητες:
(α) Οι a1 , . . . , ak είναι περιττοί θετικοί ακέραιοι.
(β) a1 6 · · · 6 ak .
(γ) Κάθε θετικός ακέραιος m 6 n μπορεί να γραφτεί με μοναδικό τρόπο ως άθροι-
σμα της μορφής m = ai1 + ai2 + · · · + air όπου 1 6 i1 < · · · < ir 6 k. (Δυο
6
αθροίσματα ai1 +ai2 +· · ·+air και aj1 +aj2 +· · ·+ajs με i1 < i2 < · · · < ir και
j1 < j2 < · · · < js θεωρούνται ίδια αν r = s και ai` = aj` για κάθε 1 6 ` 6 r.)
Π.χ. το (1, 1, 3, 3) είναι μια αθροιστικά φιλική περιττή διαμέριση του 8.
Να βρεθεί ο αριθμός των αθροιστικά φιλικών περιττών διαμερίσεων του 9999.
(32) Δίνεται ένα τρίγωνο του οποίου οι κορυφές του έχουν ακέραιες συντεταγμένες, και
το οποίο έχει ακριβώς δύο εσωτερικά σημεία με ακέραιες συντεταγμένες. Να δειχθεί
ότι η ευθεία που περνάει από αυτά τα εσωτερικά σημεία, είτε περνάει από μια κορυφή,
είτε είναι παράλληλη σε μια πλευρά του τριγώνου.
Πηγή: Τουρνουά των Πόλεων, ΄Ανοιξη 2013, Junior A Level, Πρόβλημα 5.
(33) Θεωρούμε το πιο κάτω τρίγωνο το οποίο αποτελείται από 9 τριγωνάκια.
Μια ακολουθία από γράμματα ονομάζεται καλή αν ξεκινάει από το C, τελειώνει στο
C, και επιπλέον, διαδοχικά γράμματα ανήκουν σε διαφορετικά τριγωνάκια με κοινή
πλευρά.
Να βρεθεί ο αριθμός των καλών ακολουθιών με ακριβώς 2012 γράμματα και ο αριθ-
μός των καλών ακολουθιών με ακριβώς 2013 γράμματα.
Πηγή: Καναδάς, Επαναληπτική Ολυμπιάδα 2013, Πρόβλημα 7.
(34) Στη βόρεια πλευρά ενός δρόμου υπάρχουν n > 2 σπίτια. Περπατώντας από τα α-
νατολικά στα δυτικά τα σπίτια είναι αριθμημένα από το 1 έως το n. Μια μέρα οι
κάτοικοι αποφασίζουν να κάνουν μια πλάκα στον ταχυδρόμο αλλάζοντας τις πλα-
κέτες με τους αριθμούς των σπιτιών. Για κάθε δύο γειτονικά σπίτια, οι κάτοικοι
αλλάζουν τους αριθμούς μεταξύ τους από ακριβώς μία φορά.
Να βρεθεί πόσες διαφορετικές ακολουθίες από αριθμημένες πλακέτες μπορούν να
προκύψουν στο τέλος της ημέρας. (Π.χ. για n = 3, αν αλλάξουν πλακέτα πρώτα ο
1 με τον 2 και μετά ο 2 με τον 3 θα καταλήξουμε στην 231. Αν αλλάξουν πρώτα ο
2 με τον 3 και μετά ο 1 με τον 2 θα καταλήξουμε στην 312.)
Πηγή: Μεσο-Ευρωπαϊκή Ολυμπιάδα, Ομαδικός Διαγωνισμός 2013, Πρόβλημα 3.
(35) Δίνονται σύνολα A1 , . . . , A160 τέτοια ώστε |Ai | = i για κάθε i ∈ {1, 2, . . . , 160}. Με
τα στοιχεία των συνόλων αυτών κατασκευάζουμε καινούργια σύνολα M1 , . . . , Mn
7
με την ακόλουθη διαδικασία: Στο πρώτο βήμα επιλέγουμε κάποια από τα σύνο-
λα A1 , . . . , A160 και αφαιρούμε από το καθένα τον ίδιο αριθμό στοιχείων. ΄Ολα
τα στοιχεία που αφαιρούμε αποτελούν τα στοιχεία του M1 . Στο δεύτερο βήμα
επαναλαμβάνουμε την ίδια διαδικασία στα σύνολα που έχουν προκύψει μετά την ε-
φαρμογή του πρώτου βήματος και έτσι ορίζουμε το M2 . Συνεχίζουμε ομοίως μέχρι
που να εξαντληθούν όλα τα στοιχεία των A1 , . . . , A160 ορίζοντας έτσι τα σύνολα
M1 , . . . , M n .
Να βρεθεί η ελάχιστη δυνατή τιμή του n.
Πηγή: Ελλάδα, Διαγωνισμός Αρχιμήδης 2013, Πρόβλημα 3.
(36) ΄Εστω φυσικοί n, k με n > k. ΄Εχουμε n άτομα τα οποία έχουν χωριστεί σε k
ομάδες ώστε κάθε ομάδα να έχει τουλάχιστον ένα άτομο.
Να δειχθεί ότι μπορούμε να μοιράσουμε n2 καραμέλες σε αυτά τα άτομα ώστε να
ικανοποιούνται οι εξής συνθήκες:
(α) Κάθε άτομο παίρνει τουλάχιστον μία καραμέλα,
(β) δυο άτομα που ανήκουν στην ίδια ομάδα παίρνουν τον ίδιο αριθμό από καραμέ-
λες, και
(γ) αν ένα άτομο ανήκει στην i ομάδα και ένα άλλο στην j ομάδα με i < j τότε το
άτομο της i ομάδας παίρνει περισσότερες καραμέλες.
Πηγή: Ιαπωνία, Τελικός Γύρος 2013, Πρόβλημα 1.
(37) Να βρεθεί ο αριθμός των παραλληλογράμμων στο πιο κάτω σχήμα ώστε καμία από
τις γωνίες τους να μην είναι ορθή.
Πηγή: Ινδονησία, Ολυμπιάδα 2013, Πρόβλημα 1.

(38) Να βρεθούν όλοι οι φυσικοί m, ώστε το m × m τετράγωνο να μπορεί να διαμεριστεί
σε 5 ορθογώνια με πλευρές μήκους 1, 2, . . . , 10 με κάποια σειρά.
Πηγή: Ευρωπαϊκός Διαγωνισμός Κοριτσιών 2013, Πρόβλημα 2.
(39) Δίνεται ένα υποσύνολο S του {0, 1, 2, . . . , 98} με m > 3, και την ιδιότητα για κάθε
x, y ∈ S να υπάρχει z ∈ S με x + y ≡ 2z mod 99.
Να βρεθούν όλες οι πιθανές τιμές του m.
Πηγή: Κίνα, Ολυμπιάδα κοριτσιών 2013, Πρόβλημα 6.
8
(40) ΄Εστω ένα υποσύνολο A του {1, 2, . . . , 2013}, έτσι ώστε αν τα a, b, c είναι διακεκρι-
μένα στοιχεία του A, τότε το a ούτε διαιρεί ούτε είναι πολλαπλάσιο του b − c.
Να βρεθεί ο μέγιστος δυνατός αριθμός στοιχείων του A.
Πηγή: Μεξικό, Μαθηματική Ολυμπιάδα 2013, Πρόβλημα 3.
(41) Να βρεθεί ο μέγιστος θετικός ακέραιος n με την εξής ιδιότητα: Υπάρχουν δέκα
πολυώνυμα δευτέρου βαθμού, έστω P1 (x), . . . , P10 (x), ένας φυσικός k, καθώς και
i1 , . . . , i10 ∈ {1, 2, . . . , 10}, έτσι ώστε τα Pi1 (k + 1), Pi2 (k + 2), . . . , Pin (k + n) να
αποτελούν αριθμητική πρόοδο.
Πηγή: Ρωσία, Μαθηματική ολυμπιάδα 2013 για Grade 9, Πρόβλημα 6.
(42) Να βρεθεί ο μέγιστος θετικός ακέραιος n με την εξής ιδιότητα: Υπάρχουν δέκα
πολυώνυμα πέμπτου βαθμού, έστω P1 (x), . . . , P10 (x), ένας φυσικός k, καθώς και
i1 , . . . , i10 ∈ {1, 2, . . . , 10}, έτσι ώστε τα Pi1 (k + 1), Pi2 (k + 2), . . . , Pin (k + n) να
αποτελούν αριθμητική πρόοδο.
(43) Σε ένα χαρτί είναι γραμμένοι 10 διαφορετικοί ακέραιοι. Σε κάθε βήμα παίρνουμε
δύο από τους υπάρχοντες αριθμούς, και γράφουμε στο χαρτί το ελάχιστο κοινό
πολλαπλάσιό τους εκτός αν είναι ήδη γραμμένο. Συνεχίζουμε αυτήν την διαδικασία
μέχρι να μην μπορούμε να γράψουμε έναν καινούργιο αριθμό.
Ποιος είναι ο μέγιστος αριθμός ακεραίων που μπορεί να είναι γραμμένοι στο χαρτί
μετά το πέρας αυτής της διαδικασίας;
Πηγή: Ρουμανία, Επαρχιακός Διαγωνισμός 2013 για Grade 9, Πρόβλημα 4.
(44) ΄Ενας θετικός ακέραιος είναι γραμμένος στον πίνακα. Δυο παίκτες Α και Β παίζουν
το ακόλουθο παιγνίδι: Σε κάθε βήμα αν στον πίνακα είναι γραμμένος ο αριθμός n
τότε ο παίκτης που είναι η σειρά του να παίξει επιλέγει ένα διαιρέτη d του n με
1 < d < n και αντικαθιστά τον n με τον n − d. Αρχικά ξεκινάει να παίζει ο Α και
μετά παίζουν εναλλάξ. Ο παίκτης που δεν μπορεί να κάνει κάποια κίνηση χάνει.
Για ποιους αριθμούς έχει στρατηγική νίκης ο Β;
(45) Σε ένα τραπέζι έχουμε 100 σακούλια από νομίσματα. Δυο παίκτες κινούνται εναλ-
λάξ ως εξής: Σε κάθε κίνηση ο παίκτης δικαιούται να πάρει όσα νομίσματα θέλει
με μόνους περιορισμούς ότι πρέπει να πάρει τουλάχιστον ένα νόμισμα και ότι απα-
γορεύεται να πάρει νομίσματα από όλα τα σακούλια. Ο παίκτης που δεν μπορεί να
κινηθεί χάνει.
Να βρεθεί για κάθε αρχική θέση ποιος παίκτης έχει στρατηγική νίκης.
Πηγή: Ολυμπιάδα Tuymaada για Seniors 2013, Πρόβλημα 1.
√ n ορθογώνια στο επίπεδο. Να δειχθεί ότι συνολικά καθορίζουν τουλάχι-

(46) Δίνονται
στον 4 n διαφορετικές ορθές γωνίες.
9
(47) Δίνεται ένα συνεκτικό γράφημα G με χ(G) 6 n + 1. Να δειχθεί ότι μπορούμε να

αφαιρέσουμε n(n − 1)/2 ακμές ώστε το γράφημα να παραμείνει συνεκτικό.
Πηγή: Ολυμπιάδα Tuymaada για Seniors 2013, Πρόβλημα 3.
(48) Σε μια ομάδα m κοριτσιών και n αγοριών, όλες οι γνωριμίες είναι αμοιβαίες. Για
κάθε δύο αγόρια και κάθε δύο κορίτσια, υπάρχει τουλάχιστον ένα αγόρι και ένα
κορίτσι τα οποία δεν γνωρίζονται μεταξύ τους.
Να δειχθεί ότι ο αριθμός των μη διατεταγμένων ζευγών της μορφής (αγόρι,κορίτσι)
που γνωρίζονται μεταξύ τους δεν υπερβαίνει το m + n(n−1)
2 .
(49) Κάποια νομίσματα είναι τοποθετημένα σε μια 20 × 13 σκακιέρα. Δυο νομίσματα
ονομάζονται γειτονικά αν βρίσκονται στην ίδια γραμμή ή στήλη χωρίς να υπάρχουν
άλλα νομίσματα ενδιάμεσα.
Να βρεθεί ο μέγιστος αριθμός νομισμάτων αν κάθε νόμισμα έχει το πολύ δύο γει-
τονικά νομίσματα.
Πηγή: Νότιος Αφρική, Μαθηματική Ολυμπιάδα 2013, Πρόβλημα 5.
(50) Σε έναν όμιλο με 2k+1 μέλη, κάθε μέλος ομιλεί ακριβώς k γλώσσες. Κάθε δυο μέλη
μιλούν μεταξύ τους πάντα σε μία συγκεκριμένη γλώσσα. Επιπλέον δεν υπάρχουν
τρία μέλη ώστε ανά δύο και τα τρία ζεύγη να μιλούν μεταξύ τους σε ακριβώς την
ίδια γλώσσα. ΄Εστω A το σύνολο των τριάδων από μέλη ώστε τα τρία ζεύγη να
μιλούν μεταξύ τους σε τρεις διαφορετικές γλώσσες.
Να βρεθεί το μέγιστο δυνατόν πλήθος στοιχείων της A.
Πηγή: Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, 1ος Διαγωνισμός Επιλογής 2013, Πρόβλη-
μα 1.
(51) Δίνονται θετικοί ακέραιοι a, b, και πεπερασμένα σύνολα ακεραίων A, B, με τις εξής
ιδιότητες:
(α) A ∩ B = ∅, και
(β) αν i ∈ A ∩ B, τότε είτε i + a ∈ A, είτε i − b ∈ B.
Να δειχθεί ότι a|A| = b|B|.
Πηγή: Διαγωνισμός Asian-Pacific 2013, Πρόβλημα 4.
(52) Να δειχθεί ότι σε κάθε σύνολο από 2n

n άτομα, υπάρχουν n + 1 άτομα ώστε είτε
όλοι να ξέρουν όλους, είτε κανένας να μην ξέρει κανένα.
Πηγή: Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Διαγωνισμός Επιλογής 2013, Πρόβλημα 3.
(53) ΄Εστω n φυσικός και έστω ότι έχουμε

1 1 1
an = 1 + n! + + ··· +
0! 1! n!
10
σημεία στο επίπεδο, ανά τρία μη συνευθειακά. Κάθε ευθύγραμμο τμήμα μεταξύ
αυτών των σημείων χρωματίζεται με ένα από n χρώματα.
Να δειχθεί ότι υπάρχει ένα τρίγωνο με όλες τις πλευρές του να έχουν το ίδιο χρώμα.
(54) ΄Εστω θετικός ακέραιος n > 1. Να κατασκευάσετε άπειρη οικογένεια υποσυνόλων
A του N, με την εξής ιδιότητα: Κάθε n διακεκριμένα σύνολα του A έχουν ακριβώς
ένα κοινό στοιχείο, και επιπλέον, κάθε n + 1 διακεκριμένα σύνολα του A δεν έχουν
κανένα κοινό στοιχείο.
Πηγή: Ρουμανία, 2ος Διαγωνισμός Επιλογής 2013, Πρόβλημα 4.
(55) ΄Εστω θετικός ακέραιος n και υποσύνολο A στον χώρο με τις εξής ιδιότητες:
(α) Οι συντεταγμένες κάθε στοιχείου του A ανήκουν στο σύνολο {0, 1, 2, . . . , n},
και
(β) αν τα (x1 , y1 , z1 ) και (x2 , y2 , z2 ) είναι διαφορετικά στοιχεία του A, τότε ικα-
νοποιείται τουλάχιστον μία από τις ανισότητες x1 < x2 , y1 < y2 , z1 < z2 , και
τουλάχιστον μία από τις ανισότητες x1 > x2 , y1 > y2 , z1 > z2 .
Να βρεθεί το μέγιστο δυνατό πλήθος στοιχείων του A.
Πηγή: Πολωνία, Τελικός Γύρος 2013, Πρόβλημα 6.
(56) ΄Εστω ακέραιος n > 2 και μια ακολουθία f1 (x), f2 (x), . . . , fn (x) πολυωνύμων με
ακέραιους συντελεστές. Ακολουθούμε μια διαδικασία βημάτων, όπου στο βήμα
k παίρνουμε ένα από τα υπάρχοντα πολυώνυμα f βαθμού τουλάχιστον 2 και το
αντικαθιστούμε με το
f (x) − f (k)
.
x−k
Η διαδικασία σταματά όταν όλα τα πολυώνυμα έχουν βαθμό 1.
Να βρεθούν όλα τα n ώστε ξεκινώντας από τα πολυώνυμα
f1 (x) = · · · = fn (x) = xn + 1,
να μπορούμε με μια τέτοια διαδικασία να καταλήξουμε σε n ίσα πολυώνυμα βαθμού
1.
(57) Οι ακέραιοι 1, 2, . . . , 9 είναι γραμμένοι στα κελιά ενός 3 × 3 πίνακα M . Σε κάθε
βήμα επιλέγουμε ένα θετικό πραγματικό αριθμό x, και μία γραμμή ή μία στήλη `
του M , και αλλάζουμε τους αριθμούς από a, b, c που βρίσκονται γραμμένοι στην `
με αυτήν την σειρά, είτε σε a + x, b − x, c − x, είτε σε a − x, b − x, c + x.
(α) Για κάθε ένα από τους πιο κάτω πίνακες, να εξεταστεί αν υπάρχει διαδικασία
βημάτων που να κάνει όλα τα στοιχεία του ίσα.
 
1 2 3
(1) M = 4 5 6 .
7 8 9
11
 
2 8 5
(2) M = 9 3 4 .
6 7 1
(β) Να βρεθεί το μέγιστο k ώστε να υπάρχει ένας πίνακας M όπως πιο πάνω, και
μια διαδικασία βημάτων, η οποία να κάνει όλα τα στοιχεία του M ίσα με k.
Πηγή: Βόρειος Κορέα, Διαγωνισμός Επιλογής 2013, Πρόβλημα 4.
(58) Μια n-άδα (w1 , . . . , wn ) φυσικών αριθμών με w1 6 · · · 6 wn ονομάζεται τέλεια,
αν κάθε φυσικός m με 1 6 m 6 w1 + · · · + wn μπορεί να γραφτεί στην μορφή
m = wi1 + · · · + wik για κάποια 1 6 i1 < · · · < ik 6 n.
Να δειχθεί ότι αν η (w1 , . . . , wn ) είναι τέλεια τότε και η (w1 , . . . , wn−1 ) είναι τέλεια.
Πηγή: Ιράν, Μαθηματική Ολυμπιάδα 2013, 2ος Γύρος, Πρόβλημα 2.
(59) Πεπερασμένος αριθμός θετικών ακεραίων είναι γραμμένοι στην σειρά. Σε κάθε βήμα
μπορούμε να κάνουμε το εξής: Αν υπάρχουν δυο συνεχόμενοι αριθμοί x, y με τον x
αριστερά του y και x < y, τότε μπορούμε να τους σβήσουμε και να γράψουμε στην
θέση του y τον x, και στην θέση του x είτε τον y + 1, είτε τον x − 1.
Να δείξετε ότι όπως και να επιλέξουμε να κάνουμε τα βήματα, η διαδικασία θα
τερματιστεί μετά από πεπερασμένο αριθμό βημάτων.
Πηγή: IMO Shortlist 2012, C1.
(60) Σε ένα ινστιτούτο σάουνας υπάρχουν n δωμάτια κάθε ένα εκ των οποίων μπορεί να
χωρέσει απεριόριστο αριθμό ατόμων. Σε κανένα από τα δωμάτια δεν μπορούν να
συνυπάρχουν άνδρες και γυναίκες. Επιπλέον οι άνδρες προτιμούν να μοιράζονται
δωμάτια με άνδρες τους οποίους δεν ξέρουν, ενώ οι γυναίκες προτιμούν να μοιρά-
ζονται δωμάτια με γυναίκες τις οποίες ξέρουν.
Να βρεθεί το μέγιστο k ώστε κάθε k ζευγάρια που θα επισκεφθούν το ινστιτούτο
ταυτόχρονα, να μπορούν να διαμοιραστούν στα δωμάτια, δεδομένου ότι αν κάποιοι
άνδρες γνωρίζονται το ίδιο συμβαίνει και με τις γυναίκες τους και αντιστρόφως.
(61) Γράφουμε σε κάθε ακμή ενός γραφήματος G έναν πραγματικό αριθμό. ΄Εστω ότι
για κάθε άρτιο κύκλωμα (δηλαδή άρτια ακολουθία κορυφών ώστε κάθε κορυφή είναι
γειτονική με την επόμενη και η τελευταία είναι γειτονική με την αρχική) το άθροισμα
των αριθμών στις ακμές του με εναλλασσόμενα πρόσημα ισούται με 0.
Να δειχθεί ότι μπορούμε να γράψουμε πραγματικούς αριθμούς στις κορυφές του G,
ώστε ο αριθμός κάθε ακμής να ισούται με το άθροισμα των αριθμών στις κορυφές
της.
(62) Ο παίκτης A τοποθετεί περιττό αριθμό κουτιών γύρω από ένα κύκλο και διαμοιράζει
σε αυτά 2013 μπάλες. Ο παίκτης B επιλέγει ένα από τα κουτιά και παίρνει όλες τις
μπάλες από μέσα. ΄Επειτα ο παίκτης A επιλέγει τα μισά από τα υπόλοιπα κουτιά,
χωρίς όμως δύο από αυτά να είναι διαδοχικά, και παίρνει όλες τις μπάλες. Να βρεθεί
12
το μέγιστο k ώστε ο παίκτης A να μπορεί να πάρει σίγουρα k από τις μπάλες. (Τα
γειτονικά κουτιά του κουτιού που πήρε τις μπάλες ο B δεν θεωρούνται συνεχόμενα.)
Πηγή: Τουρκία, Μαθηματική Ολυμπιάδα για Junior 2013, Πρόβλημα 4.
(63) Δυο παίκτες A και B επιλέγουν εναλλάξ, με πρώτον τον A, αριθμούς x1 , x2 , . . . , x6 .
Ακολούθως ο A επιλέγει για κάθε ένα από αυτούς ένα πρόσημο και φτιάχνει έναν
από τους αριθμούς ±x1 ± x2 ± · · · ± x6 . Στόχος του A είναι ο τελικός αριθμός να
μην είναι πολλαπλάσιο κανενός από τους 11, 12, . . . , 18. Αλλιώς κερδίζει ο B.
Να βρεθεί ποιος από τους δύο παίκτες έχει στρατηγική νίκης.
(64) Κάποιοι φυσικοί αριθμοί είναι γραμμένοι στην σειρά. Σε κάθε βήμα κάνουμε την
ακόλουθη διαδικασία: Για κάθε διαδοχικό ζεύγος από τους αριθμούς, γράφουμε
ενδιάμεσα το άθροισμά τους. Να εξεταστεί μετά από 2013 τέτοια βήματα πόσες
φορές είναι γραμμένος ο αριθμός 2013 στις ακόλουθες περιπτώσεις:
(α) Αρχικά είναι γραμμένοι οι αριθμοί 1, 1000.
(β) Αρχικά είναι γραμμένοι οι αριθμοί 1, 2, 3, . . . , 1000.
Πηγή: Βιετνάμ, Μαθηματική Ολυμπιάδα 2013, Πρόβλημα 4.
(65) Να βρεθούν όλοι οι φυσικοί αριθμοί n με την εξής ιδιότητα: Υπάρχει μετάθεση
a1 , . . . , an των 1, 2, . . . , n ώστε οι αριθμοί 0, a1 , a1 + a2 , . . . , a1 + · · · + an να έχουν
όλοι διαφορετικά υπόλοιπα mod(n + 1).
Πηγή: Καναδάς, Μαθηματική Ολυμπιάδα 2013, Πρόβλημα 2.
(66) ΄Εστω φυσικοί a1 , . . . , ak οι οποίοι ανήκουν στο [0, 3]. Για φυσικό z ∈ [0, 4k − 1]
έστω
z = (xk · · · x1 )4
το ανάπτυγμα του z στην βάση 4. Δηλαδή x1 , . . . , xk ∈ {0, 1, 2, 3} και
k
X
z= xi 4i−1 .
i=1
Ορίζουμε
k
X
p(z) = ai xi 4i−1 .
i=1
Να δειχθεί ότι ο αριθμός όλων των z ώστε z = p(z) είναι δύναμη του 2.
Πηγή: Βόρειος Κορέα, Διαγωνισμός Επιλογής 2013, Πρόβλημα 2.
(67) Να βρεθούν όλοι οι φυσικοί n για τους οποίους το σύνολο {1, 2, . . . , 3n} μπορεί να
διαμεριστεί σε τριάδες {a, b, c} με την ιδιότητα οι αριθμοί b − a και c − b να είναι
διαφορετικοί αριθμοί από το σύνολο {n − 1, n, n + 1}
Πηγή: Σερβία, Μαθηματική Ολυμπιάδα 2013, Πρόβλημα 4.
13
(68) Σε μια χώρα υπάρχουν 2014 αεροδρόμια, ανά τρία μη συνευθειακά. Δυο αεροδρόμια
ενώνονται με απευθείας πτήσεις αν και μόνο αν η ευθεία που περνά ανάμεσά τους
χωρίζει την χώρα σε δύο μέρη που το κάθε ένα περιέχει από 1006 αεροδρόμια.
Να δειχθεί ότι δεν μπορεί να υπάρχουν δύο αεροδρόμια ώστε να μπορούμε να ταξι-
δέψουμε από το ένα στο άλλο επισκεπτόμενοι όλα τα αεροδρόμια από ακριβώς μία
φορά το κάθε ένα.
(69) Να βρεθεί ο μέγιστος αριθμός σημείων στο επίπεδο με την εξής ιδιότητα: Τα σημεία
είναι ανά τρία μη συνευθειακά και μπορούμε να τα χρωματίσουμε με δυο χρώματα
ώστε κάθε μονοχρωματικό τρίγωνο να περιέχει στο εσωτερικό του ένα τουλάχιστον
σημείο άλλου χρώματος.
(70) ΄Εστω άρτιος ακέραιος n > 4. Σε κάθε μια από τις κορυφές ενός κανονικού n-γώνου,
τοποθετούμε ένα πραγματικό αριθμό με τους n αριθμούς που χρησιμοποιούνται να
είναι διαφορετικοί μεταξύ τους. Ονομάζουμε επίσης τις ακμές με την φορά των
δεικτών του ρολογιού σαν e1 , e2 , . . . , en . Ονομάζουμε μια ακμή θετική, αν οι α-
ριθμοί που βρίσκονται στις κορυφές της, με την σειρά των δεικτών του ρολογιού
βρίσκονται σε αύξουσα σειρά. ΄Ενα ζεύγος ακμών {ei , ej } ονομάζεται εναλλάσσων,
αν ικανοποιεί τις ακόλουθες δύο συνθήκες:
(α) 2|(i + j) και
(β) Αν οι αριθμοί που βρίσκονται στις κορυφές των ei , ej είναι οι a < b < c < d
σε αύξουσα σειρά, τότε οι a και c είναι οι κορυφές της μίας από τις ακμές, και
οι b, d της άλλης.
Να δειχθεί ότι ο αριθμός των εναλλασσόμενων ζευγών και ο αριθμός των θετικών
ακμών έχει διαφορετική ισοτιμία mod2.
(71) Θεωρούμε το σύνολο P όλων των μονοπατιών από το (0, 0) στο (n, n) όπου σε
κάθε βήμα μπορούμε να μετακινηθούμε κατά μια μονάδα προς τα πάνω ή κατά μια
μονάδα προς τα δεξιά.
Να βρεθεί ο αριθμός των ζευγών {P, Q} με P, Q ∈ P ώστε τα P, Q να μην έχουν
κοινά σημεία πέραν των (0, 0) και (n, n).
Πηγή: Καζακστάν, Μαθηματική Ολυμπιάδα 2013 για Grade 11, Πρόβλημα 6.
(72) ΄Εστω θετικός ακέραιος n. Για κάθε θετικό ακέραιο j και κάθε θετικό πραγματικό
r ορίζουμε τις συναρτήσεις fj (r) και gj (r) ως

j
fj (r) = min(jr, n) + min ,n
r
και
j
gj (r) = min(djre, n) + min ,n .
r
14
Να δειχθεί ότι
n
X n
X
2
fj (r) 6 n + n 6 gj (r)
j=1 j=1
για κάθε θετικό πραγματικό r.

Πηγή: Καναδάς, Μαθηματική Ολυμπιάδα 2013, Πρόβλημα 4.
(73) Θεωρούμε το τρίγωνο του Pascal και επιλέγουμε έναν οποιονδήποτε αριθμό που δεν
βρίσκεται στην δεξιά πλευρά του τριγώνου. Στην ευθεία αυτού του αριθμού, και
ξεκινώντας από δεξιά του, ονομάζουμε τους αριθμούς με την σειρά a1 , . . . , at , όπου
at ο τελευταίος αριθμός και άρα at = 1. Στην διαγώνιο αυτού του αριθμού που είναι
παράλληλη στην αριστερή πλευρά του τριγώνου Pascal, και ξεκινώντας από πάνω
από τον αριθμό, ονομάζουμε τους αριθμούς με την σειρά b1 , . . . , bt , οπότε bt = 1.
Να δειχθεί ότι
bt a1 − bt−1 a2 + bt−2 a3 − · · · + (−1)t−1 b1 at = 1.
(Π.χ. αν επιλέξουμε τον 41 τότε a1 = 6, a2 = 4, a3 = 1 και b1 = 3, b2 , b1 = 1.)


(74) ΄Εστω θετικός ακέραιος n. Η Αλίκη και ο Βασίλης παίζουν το εξής παιγνίδι: Η
Αλίκη επιλέγει n πραγματικούς αριθμούς, έστω τους a1 , . . . , an , όχι απαραίτητα
διαφορετικούς μεταξύ τους. Δίνει στον Βασίλη όλα τα n(n − 1)/2 αθροίσματα της
μορφής ai + aj για i 6= j, όπου δίνει το κάθε άθροισμα με την πολλαπλότητα που
εμφανίζεται.
Ο Βασίλης κερδίζει αν μπορεί σίγουρα να μαντέψει τους αρχικούς n αριθμούς που
επέλεξε η Αλίκη από την πρώτη του προσπάθεια. Να εξεταστεί αν μπορεί σίγουρα
να κερδίσει ο Βασίλης στις ακόλουθες περιπτώσεις
(α) n = 5
(β) n = 6
(γ) n = 8
Π.χ. στην περίπτωση n = 4 αν η Αλίκη επιλέξει τους 1, 5, 7, 9 τότε ο Βασίλης
δεν μπορεί σίγουρα να κερδίσει διότι τα ίδια αθροίσματα προκύπτουν και από τους
2, 4, 6, 10.
Πηγή: Διαγωνισμός Junior Balkan 2013, Πρόβλημα 4.
(75) Σημειώνουμε n σημεία στην περιφέρεια ενός κύκλου τα οποία και τον χωρίζουν σε n
τόξα. Ακολούθως περιστρέφουμε τον κύκλο κατά γωνία 2kπ/n για κάποιο ακέραιο
k. ΄Ετσι παίρνουμε n νέα σημεία και n νέα τόξα.
Αν θεωρήσουμε ότι τα άκρα των τόξων ανήκουν και στα δύο από τα τόξα, να δειχθεί
ότι ένα από τα νέα τόξα περιέχεται πλήρως σε ένα από τα παλιά τόξα.
Πηγή: Ρωσία, Μαθηματική Ολυμπιάδα 2013 για Grade 10, Πρόβλημα 1
15
(76) Δίνεται ένας m × n πίνακας. Σε κάθε κελί του πίνακα είναι γραμμένος ένας ακέραιος
αριθμός. Σε κάθε βήμα επιλέγουμε μια γραμμή ή μια στήλη ή μια διαγώνιο της
μορφής Dk = {(x, y) : x − y = k}. Ακολούθως προσθέτουμε 1 η −1 σε όλα τα
κελιά του συνόλου που επιλέξαμε.
Να δειχθεί ότι υπάρχει ακολουθία βημάτων που μπορεί να αλλάξει όλους τους α-
ριθμούς σε 0 αν και μόνο αν υπάρχει τέτοια ακολουθία βημάτων για κάθε 3 × 3
υποπίνακα του πίνακα. (΄Ενας 3 × 3 υποπίνακας είναι το σύνολο όλων των κελιών
που παίρνουμε αν επιλέξουμε τρεις διαδοχικές γραμμές και τρεις διαδοχικές στήλες.)
Πηγή: Ιράν, Μαθηματική Ολυμπιάδα 2013, 2ος Γύρος, Πρόβλημα 2.
(77) ΄Εστω θετικός ακέραιος n, και έστω σημεία P1 , . . . , P4n ανά τρία μη συνευθειακά.
Για i ∈ {1, 2, . . . , 4n}, αν περιστρέψουμε την ημιευθεία που ξεκινάει από το Pi και
περνάει από το Pi−1 κατά 90◦ με την φορά των δεικτών του ρολογιού, θα πάρουμε
την ημιευθεία που ξεκινάει από το Pi και περνάει από το Pi+1 . (Θεωρούμε ότι
P0 = P4n και P1 = P4n+1 .)
Να βρεθεί ο μέγιστος αριθμός ζευγών (i, j) με 1 6 i < j 6 4n ώστε τα τμήματα
Pi Pi+1 και Pj Pj+1 να τέμνονται σε εσωτερικά τους σημεία.
Πηγή: Ιαπωνία, Τελικός Γύρος 2013, Πρόβλημα 5.
(78) ΄Εστω θετικός ακέραιος n και μια 4n × 4n σκακιέρα. Τοποθετούμε σε αυτή ακριβώς
4n πούλια ώστε να υπάρχει από ένα πούλι σε κάθε γραμμή και κάθε στήλη. Σε
κάθε βήμα μετακινούμε ένα πούλι κατά ένα τετράγωνο, είτε οριζόντια είτε κάθετα.
Επιτρέπεται δύο ή περισσότερα πούλια να βρεθούν στο ίδιο τετραγωνάκι. Σκοπός
μας είναι να μετακινήσουμε όλα τα πούλια ώστε να βρεθούν σε όλα τα τετραγωνάκια
της μίας εκ των δύο διαγωνίων.
Να βρεθεί ο μικρότερος αριθμός k(n) ώστε με οποιαδήποτε αρχική διάταξη, ο σκο-
πός μας να μπορεί να επιτευχθεί χρησιμοποιώντας το πολύ k(n) βήματα.
Πηγή: Μεσο-Ευρωπαϊκή Ολυμπιάδα, Ατομικός Διαγωνισμός 2013, Πρόβλημα 3.
(79) ΄Ενα 55 × 55 τετράγωνο χωρίζεται σε μικρότερα τετραγωνάκια. Αφαιρούμε από
το τετράγωνο 500 μικρά τετραγωνάκια καθώς και 400 «L-σχήματα» αποτελούμενα
από τρία τετραγωνάκια το κάθε ένα. (Τα «L-σχήματα» μπορούν να αφαιρεθούν με
οποιοδήποτε προσανατολισμό. Π.χ. επιτρέπεται η αφαίρεση και Γ-σχημάτων.)
Να δειχθεί ότι υπάρχουν δύο από τα κομμάτια που έχουν αφαιρεθεί τα οποία έχουν
τουλάχιστον μία κοινή πλευρά μεταξύ τους.
(80) Τοποθετούμε βότσαλα σε κάποια μοναδιαία τετράγωνα μιας 2013 × 2013 σκακιέρας,
έτσι ώστε κάθε τετράγωνο να περιέχει το πολύ ένα βότσαλο.
Προσδιορίστε τον ελάχιστο αριθμό βότσαλων στην σκακιέρα, αν κάθε 19×19 τετρά-
γωνο που σχηματίζεται από μοναδιαία τετράγωνα, περιέχει τουλάχιστον 21 βότσαλα.
Πηγή: Τουρκία, Διαγωνισμός Επιλογής 2013, Πρόβλημα 2.
16
(81) Δίνεται ένας τετραγωνισμένος πίνακας χωρισμένος σε 999 × 999 κελιά του οποίου
κάποια κελιά είναι χρωματισμένα άσπρα, και τα υπόλοιπα είναι χρωματισμένα κόκκι-
να. ΄Εστω T ο αριθμός των τριάδων (C1 , C2 , C3 ) των κελιών με την εξής ιδιότητα:
Τα κελιά C1 , C2 είναι στην ίδια γραμμή, τα C2 , C3 στην ίδια στήλη, τα C1 και C3
είναι άσπρα, και το C2 είναι κόκκινο.
Να βρείτε την μέγιστη τιμή του T που μπορούμε να έχουμε.
(82) ΄Εστω κυρτό (4n − 1)-γωνο. Να βρεθεί το μέγιστο k ώστε να μπορούμε να δια-
μερίσουμε τις διαγωνίους του σε υποσύνολα S1 , . . . , Sk με την ιδιότητα για κάθε
1 6 i < j 6 k να υπάρχει μια διαγώνιος στο Si και μια στο Sj οι οποίες να
τέμνονται στο εσωτερικό του πολυγώνου.
Πηγή: Ρουμανία, 1ος Διαγωνισμός Επιλογής 2013, Πρόβλημα 4.
(83) Σε κάθε κορυφή ενός κανονικού 2n-γώνου τοποθετούμε ένα πούλι. Σε κάθε κίνηση
παίρνουμε δυο πούλια που βρίσκονται στην ίδια πλευρά και αλλάζουμε τις θέσεις
τους. Μετά από μερικές κινήσεις παρατηρούμε ότι κάθε ζεύγος πουλιών έχουν
αλλάξει θέσεις μεταξύ τους ακριβώς μία φορά.
Να δειχθεί ότι υπάρχει μία πλευρά η οποία δεν έχε χρησιμοποιηθεί καθόλου.
Πηγή: Romanian Masters in Mathematics 2013, Πρόβλημα 6.
(84) ΄Εχουμε n(n + 1)/2 πούλια τοποθετημένα ώστε να δημιουργούν ισόπλευρο τρίγωνο
με τις πλευρές να έχουν από n πούλια η κάθε μία. Τα πούλια έχουν από μια μαύρη
και μια άσπρη πλευρά και αρχικά είναι τοποθετημένα με την μαύρη πλευρά. Σε κάθε
βήμα επιλέγουμε μια ευθεία παράλληλη προς μία από τις πλευρές και αντιστρέφουμε
όλα τα πούλια. Μια διάταξη από πούλια ονομάζεται επιτρεπτή αν μπορούμε να
φτάσουμε σε αυτήν μέσω μιας διαδικασίας βημάτων. Για κάθε αποδεκτή διάταξη C
ορίζουμε ως f (C) τον μικρότερο δυνατό αριθμό βημάτων με τον οποίο μπορούμε να
καταλήξουμε στην C.
Να βρεθεί το μεγαλύτερο δυνατό f (C).
Πηγή: Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, Μαθηματική Ολυμπιάδα 2013, Πρόβλημα 3.
(85) Δίνεται μια οικογένεια υποσυνόλων του {1, 2, . . . , n} με την ιδιότητα αν A, B ∈ A
με A ⊆ B τότε |B \ A| > 3.
Να βρεθεί το μέγιστο δυνατό μέγεθος της A.
(86) ΄Εστω n > 2 φυσικός και σύνολα A1 , . . . , An με την ιδιότητα
|Ai M Aj | = |i − j|
για κάθε i, j ∈ {1, 2, . . . , n}. (΄Οπου A M B είναι το σύνολο όλων των στοιχείων
που ανήκουν σε ακριβώς ένα από τα A και B.)
Να βρεθεί η ελάχιστη δυνατή τιμή του ni=1 |Ai |.
P
Πηγή: Κίνα, Μαθηματική Ολυμπιάδα 2013, Μέρα 2η, Πρόβλημα 1.

17
(87) ΄Εστω φυσικός n. Να βρεθεί το μέγιστο δυνατό k ώστε να υπάρχουν διατεταγμένα

ζεύγη (x1 , y1 ), . . . , (xk , yk ) με τα x1 , y1 , . . . , xk , yk να είναι διακεκριμένα στοιχεία
του {1, 2, . . . , n} και με όλα τα xi +yi να είναι διαφορετικά μεταξύ τους και μικρότερα
ή ίσα του n.
(88) Δίνονται μη αρνητικοί ακέραιοι m, n. Στο σκάκι φιλοσόφων, έχουμε μια σκακιέρα
η οποία είναι ένα άπειρο πλέγμα από κανονικά εξάγωνα. Υπάρχει επίσης και ένα
κομμάτι που ονομάζουμε γαϊδούρι και το οποίο κινείται ως εξής:
Ξεκινώντας από ένα από τα εξάγωνα το γαϊδούρι κινείται m κελιά προς μία από τις
6 κατευθύνσεις. Ακολούθως περιστρέφεται με την φορά των δεικτών του ρολογιού
κατά 60◦ και κινείται ακόμη n κελιά προς τη νέα κατεύθυνση μέχρι να φτάσει στο
τελικό κελί.
Να βρεθεί το μέγιστο k ώστε να υπάρχουν k κελιά μεταξύ των οποίων δεν μπορεί
να μετακινηθεί το γαϊδούρι.
(89) Σε κάθε μία από 16 συνεχόμενες μέρες, κάποιοι από τους 7 νάνους δουλεύουν
στο ορυχείο και οι υπόλοιποι μαζεύουν μούρα. Κάθε δύο διαφορετικές μέρες (όχι
απαραίτητα συνεχόμενες) υπάρχουν τουλάχιστον τρεις νάνοι που έκαναν διαφορετική
εργασία αυτές τις δυο μέρες. Την πρώτη μέρα όλοι οι νάνοι δούλεψαν στο ορυχείο.
Να δειχθεί ότι κάποια από αυτές τις μέρες όλοι οι νάνοι μάζευαν μούρα.
Πηγή: Ευρωπαϊκός Διαγωνισμός Κοριτσιών 2013, Πρόβλημα 6.
(90) Δυο ταχυδακτυλουργοί εκτελούν το ακόλουθο κόλπο. Αρχικά ο πρώτος ταχυδα-
κτυλουργός κλειδώνει τον δεύτερο σε ένα κασόνι όπου δεν μπορεί ούτε να δει ούτε
να ακούσει τίποτα. Ακολούθως επιλέγει ένα άτομο από το κοινό. Αυτό το άτομο
τοποθετεί σε κάθε τετράγωνο μιας n × n σκακιέρας είτε ένα άσπρο είτε ένα μαύρο
πιόνι με όποιο τρόπο θέλει. Επιπλέον διαλέγει ένα από τα τετράγωνα, έστω το
A, και το δείχνει στον ταχυδακτυλουργό. Μετά ο ταχυδακτυλουργός διαλέγει ένα
τετράγωνο, έστω το B, και αλλάζει το χρώμα του πιονιού που βρίσκεται σε αυτό.
Μετά ξεκλειδώνει τον δεύτερο ταχυδακτυλουργό από το κουτί, ο οποίος μόλις δει
την σκακιέρα αποφαίνεται ποιο ήταν το τετράγωνο A που διάλεξε το άτομο από το
κοινό.
Να βρεθούν όλες οι τιμές του n για τις οποίες οι ταχυδακτυλουργοί έχουν στρατη-
γική νίκης.
Πηγή: Ιταλία, Μαθηματική Ολυμπιάδα 2013, Πρόβλημα 6.
(91) Σε ένα μαθηματικό διαγωνισμό κάποιοι είναι φίλοι και κάποιοι όχι, με την φιλία να
είναι αμοιβαία, δηλαδή αν ο A είναι φίλος με τον B τότε και ο B είναι φίλος με τον
A.
Λέμε ότι n > 3 διαγωνιζόμενοι A1 , . . . , An αποτελούν ένα ασθενώς φιλικό κύκλο
αν ο Ai δεν είναι φίλος με τον Ai+1 για 1 6 i 6 n (όπου An+1 = A1 ) και δεν
υπάρχουν άλλα ζεύγη μη φίλων μεταξύ τους.
18
Η ακόλουθη συνθήκη ικανοποιείται: «Για κάθε διαγωνιζόμενο C και κάθε ασθενώς

φιλικό κύκλο S ο οποίος δεν περιέχει τον C, το σύνολο D των διαγωνιζομένων στο
S οι οποίοι δεν είναι φίλοι με τον C αποτελείται από το πολύ ένα άτομο.»
Να δειχθεί ότι οι διαγωνιζόμενοι μπορούν να διαμεριστούν σε τρία δωμάτια ώστε

σε κάθε δωμάτιο να είναι όλοι φίλοι μεταξύ τους.
Πηγή: Βαλκανική Μαθηματική Ολυμπιάδα 2013, Πρόβλημα 4.
(92) Δίνεται θετικός ακέραιος n > 3 και n σημεία στις κορυφές κανονικού n-γώνου.
Ονομάζουμε ένα από αυτά A, και τοποθετούμε ένα πούλι στο A. Σε κάθε κίνη-
ση μπορούμε να μετακινήσουμε το πούλι με την φορά των δεικτών του ρολογιού
κατά μία ή δύο θέσεις. ΄Εστω an ο αριθμός των διαφορετικών τρόπων με τους ο-
ποίους μπορούμε να κάνουμε δυο πλήρεις περιστροφές του κύκλου ξεκινώντας και
τελειώνοντας στο A με την προϋπόθεση ότι από τις 2n δυνατές κινήσεις καμία δεν
επιτρέπεται να επαναληφθεί.
Να δειχθεί ότι an−1 + an = 2n για κάθε n > 4.
Πηγή: Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, Μαθηματική Ολυμπιάδα 2013, Πρόβλημα 2.
(93) ΄Εστω μια 3n×3n σκακιέρα της οποίας αριθμούμε τις γραμμές και τις στήλες από το
1 ως το 3n. Χρωματίζουμε κάθε τετράγωνο (x, y) με ένα από τα χρώματα κόκκινο,
πράσινο και μπλε ανάλογα με την ισοτιμία mod3 του x + y. ΄Εχουμε επίσης 9n2
πιόνια τα οποία είναι βαμμένα κόκκινα, πράσινα και μπλε με 3n2 πιόνια από το κάθε
χρώμα. Τα τοποθετούμε αυθαίρετα στην σκακιέρα με ένα πιόνι στο κάθε τετράγωνο.
Είναι γνωστό ότι μπορούμε, αν θέλουμε, να μεταθέσουμε τα πιόνια με τέτοιο τρόπο
ώστε κάθε πιόνι να μεταφείθει σε μια θέση σε απόσταση το πολύ d από την αρχική
του και επιπλέον κάθε κόκκινο πιόνι να πάει σε θέση όπου βρισκόταν πράσινο πιόνι,
κάθε πράσινο σε θέση όπου βρισκόταν μπλε, και κάθε μπλε σε θέση όπου βρισκόταν
κόκκινο.
Να δειχθεί ότι μπορούμε επίσης να μεταθέσουμε τα πιόνια ώστε κάθε πιόνι να με-
ταφέρθει σε μια θέση σε απόσταση το πολύ d + 2 από την αρχική του, και επιπλέον
να πάει σε τετράγωνο του χρώματός του.
Πηγή: IMO Shortlist 2012, C5
(94) Το «παιχνίδι μαντέματος του ψεύτη» είναι ένα παιχνίδι μεταξύ δύο παιχτών A και
B. Οι κανόνες του παιχνιδιού βασίζονται σε δύο θετικούς ακεραίους k και n που
είναι γνωστοί και στους δύο παίχτες.
Στην αρχή του παιχνιδιού ο παίκτης A επιλέγει δύο ακέραιους αριθμούς x και N
με 1 6 x 6 N . Ο παίκτης A κρατάει τον αριθμό x μυστικό και αποκαλύπτει στον
παίκτη B τον αριθμό N . Ο παίκτης B τώρα, προσπαθεί να αποκτήσει πληροφορίες
για τον αριθμό x ρωτώντας τον παίκτη A ερωτήσεις ως εξής: Σε κάθε ερώτησή του
ο B καθορίζει ένα σύνολο S θετικών ακεραίων (πιθανώς το ίδιο με προηγούμενη
ερώτηση), και ρωτάει τον A αν ο x ανήκει σε αυτό το σύνολο. Ο παίκτης B μπορεί
να κάνει όσες τέτοιες ερωτήσεις θέλει. Μετά από κάθε ερώτηση, ο παίκτης A
πρέπει να απαντήσει αμέσως με ένα «ναι» ή ένα «όχι». Επιτρέπεται να πει ψέματα
19
όσες φορές θέλει με ένα μόνο περιορισμό: μεταξύ κάθε k+1 διαδοχικών ερωτήσεων,
τουλάχιστον μία απάντηση πρέπει να είναι αληθής.
Εφόσον ο B έχει κάνει όσες ερωτήσεις επιθυμεί, θα πρέπει να ορίσει ένα σύνολο
X με το πολύ n θετικούς ακέραιους. Αν ο x ανήκει στο X τότε ο παίκτης B είναι
νικητής, ενώ σε διαφορετική περίπτωση χάνει. Να αποδείξετε ότι:
(α) Αν n > 2k , τότε ο B μπορεί να εγγυηθεί τη νίκη.
(β) Για όλες τις αρκετά μεγάλες τιμές του k, υπάρχει ένας ακέραιος n > (1.99)k
τέτοιος ώστε ο B δεν μπορεί να εγγυηθεί τη νίκη.
Πηγή: IMO Shortlist 2012, C6 και ΙΜΟ 2012, Πρόβλημα 3.
(95) Σε ένα βασίλειο, ο βασιλιάς θέλει να μειώσει τον αριθμό των συμβούλων του που
αυτήν την στιγμή αποτελείται από 1000 σοφούς. Τους βάζει σε μια γραμμή και
παίρνει 1001 αριθμημένα καπέλα από το 1 ως το 1001. Επιλέγει 1000 από αυτά τα
καπέλα και τοποθετεί από ένα καπέλο στο κεφάλι κάθε σοφού. Κάθε σοφός βλέπει
τους αριθμούς στα καπέλα των μπροστινών του. Ξεκινώντας από τον τελευταίο
σοφό θα προσπαθήσουν όλοι με την σειρά να μαντέψουν τον αριθμό του καπέλου
τους. Κάθε σοφός επιτρέπεται να ανακοινώσει ένα μόνο αριθμό ο οποίος να ανήκει
σύνολο {1, 2, . . . , 1001}. Επιπλέον, απαγορεύεται κάποιος αριθμός να ανακοινωθεί
εις διπλούν. Στο τέλος όποιος σοφός δεν μαντέψει σωστά τον αριθμό του καπέλου
του εκδιώκεται από το συμβούλιο.
(α) Εξετάστε αν υπάρχει στρατηγική ώστε τουλάχιστον 500 σοφοί να παραμείνουν
στο συμβούλιο.
(β) Εξετάστε αν υπάρχει στρατηγική ώστε τουλάχιστον 999 σοφοί να παραμείνουν
στο συμβούλιο.
(96) ΄Εστω ένα συνεκτικό γράφημα G με 100 κορυφές και 2013 ακμές. Γνωρίζουμε ότι
η διάμετρος του G είναι μεγαλύτερη του 2. (Δηλαδή υπάρχουν δύο κορυφές x, y
ώστε κάθε μονοπάτι μεταξύ των x, y να έχει μήκος μεγαλύτερο του 2.) Να βρεθεί
το μέγιστο n ώστε να μπορούμε να χρωματίσουμε τις ακμές του G με n χρώματα
έτσι ώστε για κάθε ζεύγος κορυφών να υπάρχει ένα μονοχρωματικό μονοπάτι που
να τις ενώνει.
Πηγή: Τουρκία, Μαθηματική Ολυμπιάδα 2013, Πρόβλημα 3.
(97) ΄Εστω X = {1, 2, . . . , 100} και συνάρτηση f : X → X ώστε
(α) f (x) 6= x για κάθε x ∈ X, και
(β) για κάθε υποσύνολο A του X με |A| = 40, έχουμε A ∩ f (A) 6= ∅.
Να βρεθεί το ελάχιστο k ώστε για κάθε τέτοια συνάρτηση f να υπάρχει ένα υπο-
σύνολο B του X με |B| = k, έτσι ώστε B ∪ f (B) = X.
20
(98) Για μη κενά σύνολα αριθμών S, T , ορίζουμε τα σύνολα S +T = {s+t : s ∈ S, t ∈ T }

και 2S = {2s : s ∈ S}. ΄Εστω n ένα θετικός ακέραιος και A, B δύο μη κενά
υποσύνολα του {1, 2 . . . , n}. Δείξτε ότι υπάρχει ένα υποσύνολο D του A + B
τέτοιο ώστε
(α) D + D ⊆ 2(A + B), και
|A|·|B|
(β) |D| > 2n .
Λυσεις, νυξεις και σχολια
(1) Εύκολη απαρίθμηση. Η τελική απάντηση είναι 149.

(2) Κοιτάξτε το άθροισμα των στοιχείων του S.
(3) Το άθροισμα των αριθμών mod3 παραμένει αναλλοίωτο. [Σχόλιο: Το 20133 είναι
αρκετά μικρό για να μπορεί να αποδειχθεί και διαφορετικά.]
(4) Ναι. [Μπορεί να διαμεριστεί σε n ισοσκελή τρίγωνα για κάθε n > 4. Αποδεικνύεται
εύκολα επαγωγικά.]
(5) Ο πρώτος παίκτης αρχίζει με το 7. Μετά κάθε φορά βάζει στο τέλος είτε 7 είτε 8.
Δείξτε ότι σε κάθε βήμα μια από αυτές τις επιλογές δουλεύει.
(6) Κοιτάξτε τον μέγιστο από αυτούς τους αριθμούς.
P
(7) Είναι i min{pi , qi }. [Αν ένας πίνακας έχει στην (i, i)-θέση στοιχείο μικρότερο
του min{pi , qi } δείξτε πως μπορείτε να το αλλάξετε σε min{pi , qi }.]
(8) Προσθέτοντας συνέχεις τον αριθμό 9 μπορούμε να καταλήξουμε σε αριθμό που λήγει
σε A + 1 και έχει μπροστά του μόνο ψηφία ίσα με 1.
(9) Για n αγόρια και n κορίτσια η απάντηση είναι
2
n! dn n!dn
= 2n
nn n! n
όπου dn ο αριθμός των derangmenets, δηλαδή των μεταθέσεων χωρίς σταθερό
i
σημείο. (Από την αρχή εγκλεισμού αποκλεισμού ισχύει ότι dn = n! ni=0 (−1)
P
i! .) Η
27
τελική απάντηση είναι 8192 .
(10) Χωρίστε το {1, 2, . . . , 50} στις «αλυσίδες» {1, 3, 9, 27}, {2, 6, 18}, . . .. [Τελική α-
πάντηση: Υπάρχουν 3 · 27 εξαιρετικά υποσύνολα με 38 στοιχεία το κάθε ένα.]
(11) Το k = 3 είναι αδύνατο. (Θυμηθείτε ότι δεν μπορεί να υπάρχει γράφημα με όλες τις
κορυφές διαφορετικού βαθμού.) Βρείτε (επαγωγικά) κατασκευή για k = 4.
(12) Δείξτε ότι μετά από πεπερασμένο αριθμό κινήσεων κάθε άτομο θα έχει άρτιο αριθμό
νομισμάτων.
(13) Χρωματίστε το μαύρο κυβάκι με συντεταγμένες (a, b, c) άσπρο αν και μόνο αν a+b+c
άρτιος.
21
(14) Για κάθε δύο πύργους υπάρχουν δύο τετραγωνάκια τα οποία μαζί με τα τετραγωνάκια
των πύργων σχηματίζουν ορθογώνιο. Τότε είτε το ένα ανήκει στον ένα πύργο και
το άλλο στον άλλο, είτε και τα δύο ανήκουν από μισό σε κάθε πύργο. Και στις δύο
περιπτώσεις οι πύργοι παίρνουν από ένα συνολικά τετραγωνάκι. Συνολικά λοιπόν σε
κάθε πύργο ανήκουν (μαζί με το τετραγωνάκι που ελέγχει) 8 ακριβώς τετραγωνάκια.
(15) Θέστε f ([a, b]) = a + b και χρησιμοποιήστε περιστεροφωλιά.
(16) Διαμερίστε το [0, 1000] στα [0, 100], [101, 200], . . . , [901, 1000]. [Σχόλιο: Το απο-
τέλεσμα εξακολουθεί να ισχύει ακόμη και αν επιλέξουμε αριθμούς από το [0, 1099}.]
(17) Χωρίστε τους αριθμούς στα σύνολα A = [26, 75] και B = [100] \ A.
(18) Κάθε λύση (a, b, c, d, e) με a > · · · > e έχει άρτιο αριθμό μεταθέσεων που είναι
λύσεις εκτός αν τουλάχιστον τέσσερα από τα a, b, c, d, e είναι ίσα.
(19) Χωρίς βλάβη της γενικότητας είναι x1 6 x2 6 · · · 6 xn . Η ανισότητα δίνει xi > i για
κάθε i οπότε ο ΄Αγιος Βασίλης μπορεί να μοιράζει τα δώρα ένα προς ένα ξεκινώντας
από το παιδί i.
Σχόλιο: Προφανώς ο ΄Αγιος Βασίλης δεν θα μπορούσε να τα μοιράσει αν υπήρχαν
k παιδιά για κάποιο k τα οποία είχαν συνολικά λιγότερα από k δώρα της αρεσκείας
τους. Του θεώρημα του γάμου λέει ότι ισχύει και το αντίστροφο. Πιο συγκεκριμένα:
Σε κάθε διμερές γράφημα με μέρη A, B υπάρχει 1-1 συνάρτηση f : A → B με
f (a) ∈ N (a) για κάθε a ∈ A (την οποία ονομάζουμε ταίριασμα από το A στο B
και τέλειο ταίριασμα στην περίπτωση που |A| = |B| οπότε η f είναι και επί) αν και
μόνο αν για κάθε A0 ⊆ A έχουμε |N (A0 )| > |A0 |. Στην περίπτωσή μας όμως για
κάθε I ⊆ [n] έχουμε
X X X 1
xi > xi > |I|2
xi
i∈I i∈I i∈I
οπότε υπάρχει i ∈ I με |xi | > |I| και άρα τελειώσαμε.
(20) Μετράμε τις εναλλαγές αγοριών-κοριτσιών: Αρχικά υπάρχει μία εναλλαγή. Στο
τέλος υπάρχουν 21. Κάθε γενναίο παιδί αυξάνει τον αριθμό κατά 2 ενώ κάθε μη
γενναίο τον διατηρεί σταθερό. ΄Αρα είχαμε ακριβώς 10 γενναία παιδιά.
Η άσκηση μπορεί να λυθεί εύκολα και επαγωγικά.
(21) ΄Εστω ότι οι πέτρες έχουν βάρη x1 < x2 < · · · < x100 := x0 . Αλλάξτε τα αυτοκόλ-
λητα ώστε να δηλώνουν ότι η πέτρα i έχει βάρος xi−1 .
(22) ΄Οχι. Οι πλευρές του ορθογωνίου mod5 από το δεύτερο βήμα και μετά πρέπει
να είναι (2, 1), (3, 1), (3, 4), (2, 4), (2, 1) και να συνεχίζουν περιοδικά αφού αν γίνει
οποιοδήποτε διαφορετικό βήμα η επόμενη παίκτρια θα κερδίσει.
(23) Με εις άτοπον απαγωγή.
(24) Από κάθε πόλη σίγουρα μπορούμε να πάμε σε τουλάχιστον άλλες δύο. Δεν μπο-
ρούμε να πάμε απαραίτητα σε περισσότερες. Π.χ. αν όλες οι πτήσεις είναι από την
πόλη i στην πόλη j αν και μόνο αν i < j εκτός από την περίπτωση όπου από την
πόλη 2013 πάμε στην πόλη 1, τότε από την πόλη 2012 μπορούμε να πάμε μόνο στις
2013 και 1 σε δύο κινήσεις.
22
(25) Αν ένα σύνολο A έχει μέσο όρο στοιχείων k, κοιτάξτε το A M {k}.

(26) Δείξτε τις αναδρομικές σχέσεις
n
X n
D0 (n + 1) = k!D1 (n − k)
k
k=2
και
n
X n
D1 (n + 1) = k!D0 (n − k).
k
k=2
Το ζητούμενο προκύπτει εύκολα επαγωγικά αφαιρώντας τις δύο σχέσεις.
Σχόλιο: Στην πραγματικότητα, τόσο το D0 (n) όσο και το D1 (n) είναι πολλαπλάσια
του n − 1. Ακόμη πιο γενικά, ο αριθμός των τρόπων για να το χωρίσουμε σε
περιδέραια μεγέθους m1 , . . . , mk (όπου m1 + · · · + mk = n) ισούται με
n!
.
m1 · · · mk
Για να τελειώσει, δείξτε ότι αν p|(n−1) τότε η μεγαλύτερη δύναμη του p που διαιρεί
το (n − p − 1)! είναι μεγαλύτερη ή ίση από την μεγαλύτερη δύναμη του p που διαιρεί
το m1 · · · mk . (Η μικρότερη διαφορά λαμβάνεται όταν όσο το δυνατόν περισσότερα
από τα mi ισούνται με p.)
(27) ΄Εστω rk , bk ο αριθμός των κόκκινων και μπλε ακεραίων στο σύνολο {k + 1, . . . , k +
2000}. ΄Εστω επίσης dk = rk −bk . Κάθε dk είναι άρτιος, |dk+1 −dk | 6 2 και επιπλέον
δεν μπορούν όλοι οι dk να είναι θετικοί ή όλοι αρνητικοί.
(28) Κάθε κορυφή ανήκει σε πέντε τρίγωνα. Αν δεν ισχύει το ζητούμενο τότε για κάθε
κορυφή το άθροισμα των αριθμών στις έδρες που ανήκει αυτή η κορυφή είναι του-
λάχιστον 0 + 1 + 2 + 3 + 4 = 10. Το συνολικό άθροισμα για όλες τις κορυφές είναι
τουλάχιστον 120. ΄Ομως για κάθε τρίγωνο μετρήσαμε τον αριθμό του ακριβώς 3
φορές. Οπότε το άθροισμα των αριθμών σε όλες τις κορυφές είναι τουλάχιστον 40,
άτοπο.
(29) Με εις άτοπον απαγωγή. Αν το τμήμα [1, n] έχει μη θετικό άθροισμα, δείξτε ότι και
το τμήμα [2, n + 1] έχει επίσης μη θετικό άθροισμα.
2
(30) Η απάντηση είναι 20132 +1 . Για το κάτω φράγμα βάζουμε τους ίππους στα μαύρα
τετραγωνάκια. (Με τα γωνιακά τετραγωνάκια να είναι μαύρα.) Για το άνω φράγμα
δείξτε πως μπορείτε να βάλετε το πολύ:
(α) 4 ίππους σε μια 2 × 4 σκακιέρα,
(β) 6 ίππους σε μια 3 × 4 σκακιέρα,
(γ) 5 ίππους σε μια 3 × 3 σκακιέρα.
(31) Κάθε τέτοια διαμέριση έχει ως όρους τους 1, 2k1 + 1, (2k1 + 1)(2k2 + 1), . . . , (2k1 +
1) · · · (2kr +1) όπου ο όρος 1 εμφανίζεται 2k1 φορές και ο όρος (2k1 +1) · · · (2ks +1)
για 1 6 s < r εμφανίζεται 2ks+1 φορές. [Τελική απάντηση: 16 τρόποι.]
23
(32) ΄Εστω A, B, C οι κορυφές του τριγώνου και D, E τα εσωτερικά σημεία. Φέρνουμε

την ευθεία που περνάει από τα D, E. Υποθέτουμε πως δεν περνάει από κανένα από τα
A, B, C. Χωρίς βλάβη της γενικότητας δεν τέμνει την BC. Τότε τα τρίγωνα BCD
και BCE δεν έχουν εσωτερικά σημεία ενώ έχουν τον ίδιο αριθμό από περιφερειακά
σημεία. Οπότε από το λήμμα του Pick έχουν το ίδιο εμβαδόν και άρα η DE είναι
παράλληλη της BC.
(33) Με ακριβώς 2012 γράμματα δεν υπάρχουν λόγω ισοτιμιών mod2. Για τα 2013
γράμματα έστω An οι ακολουθίες 2n + 1 γραμμάτων που ξεκινούν και τελειώνουν
στο C, και έστω Bn οι ακολουθίες 2n + 1 γραμμάτων που ξεκινούν στο C και
τελειώνουν στο F . Είναι A0 = 1, B0 = 0, A1 = 3 και B1 = 1. Επιπλέον An+1 =
3An + 2Bn και Bn+1 = An + 4Bn . Αυτό δίνει
An+2 = 3An+1 + 2Bn+1 = 3An+1 + 2An + 8Bn
= 3An+1 + 2An + (4An+1 − 12An ) = 7An+1 − 10An
Η χαρακτηριστική εξίσωση γίνεται x2 − 7x + 10 με λύσεις x = 2 και x = 5. Οπότε
είναι An = c1 2n + c2 5n για κάποια c1 , c2 και ελέγχοντας για n = 0, 1 παίρνουμε
c1 = 2/3 και c2 = 2/3. Οπότε η απάντηση είναι
21007 + 51006
A1006 = .
3
(34) Δείξτε ότι an+1 = 2an , οπότε an = 2n .

(35) Το n = 8 δουλεύει: Δείξτε επαγωγικά ότι αν σε κάποιο βήμα τα σύνολα με τα
στοιχεία που απέμειναν έχουν τουλάχιστον 2m διαφορετικά μεγέθη τότε θέλουμε
και τουλάχιστον m + 1 βήματα για να τελειώσει η διαδικασία.
(36) Αν x1 , . . . , xk θετικοί ακέραιοι με x1 + · · · + xk = n θέλουμε να βρούμε θετικούς
ακεραίους a1 , . . . , ak με a1 x1 + · · · + ak xk = n2 και a1 > a2 > · · · > ak . Μπορούμε
να πάρουμε ai = 2n − 2(x1 + · · · + xi−1 ) − xi .
(37) Για κάθε παραλληλόγραμμο παίρνουμε το μικρότερο ορθογώνιο που το περιέχει. Με
αυτόν τον τρόπο, κάθε ορθογώνιο που δεν είναι τετράγωνο λαμβάνεται ακριβώς δύο
φορές. Η τελική απάντηση είναι 360. Για ένα m × n πλέγμα με m 6 n η απάντηση
είναι
m Xn
X m(m + 1)(3n2 − 3n + 4m + 2)
2 (rs − min{r, s}) = · · · = .
6
r=0 s=0
(38) Δείξτε ότι

√ 10
5
X k2
5 10! 6 m2 6 .
2
k=1
΄Αρα m ∈ {11, 12, 13}. Δείξτε ότι οι περιπτώσεις m = 11, 13 δουλεύουν αλλά όχι η
m = 12.
(39) Αν S = {x1 , . . . , xm } κοιτάξτε όλα τα x1 + xi για 1 6 i 6 m και προσθέστε.
[Τελική απάντηση: Αν και μόνο αν m|99.]
24
(40) ΄Εστω m το μικρότερο στοιχείο του S. Δείξτε ότι |S| 6 m + 1 και m + 2(|S| − 1) 6
2013.
(41) Δείξτε ότι για κάθε i ∈ {1, 2, . . . , 10} το πολύ δύο δείκτες ισούνται με i.
(42) Παρόμοιο με το (41).
(43) Στο τέλος της διαδικασίας στο χαρτί είναι γραμμένοι οι lcm(I) για κάθε μη κενό
υποσύνολο I των αρχικών αριθμών. ΄Αρα το πολύ 210 − 1 το οποίο λαμβάνεται αν
π.χ. οι αρχικοί αριθμοί είναι όλοι πρώτοι.
(44) Δείξτε επαγωγικά ότι ο Β κερδίζει αν και μόνο αν ο n είναι είτε περιττός είτε της
μορφής 22n+1 για κάποιο φυσικό n.
(45) Δείξτε ότι ο δεύτερος παίκτης κερδίζει αν και μόνο αν όλα τα σακούλια έχουν τον
ίδιο αριθμό νομισμάτων.
(46) Μπορούμε να υποθέσουμε ότι όλα τα ορθογώνια έχουν πλευρές
√ παράλληλες με
τους άξονες. Δείξτε ότι συνολικά υπάρχουν τουλάχιστον 2 n κάτω δεξιά και άνω
αριστερά γωνίες.
(47) Πάρτε ένα μέγιστο ανεξάρτητο σύνολο I. Αφαιρέστε όλες τις ακμές που δεν συμ-
πίπτουν με κάποια κορυφή του I.
(48) Μπορούμε να υποθέσουμε ότι κάθε κορίτσι γνωρίζει τουλάχιστον δύο αγόρια, οπότε
m 6 n2 . ΄Εστω g1 , . . . , gm τα κορίτσια και έστω di ο αριθμός των γνωριμιών του
i κοριτσιού. Μετρήστε με δυο διαφορετικούς τρόπους τα ζεύγη (gi , {bj , bk }) όπου
τα αγόρια bj , bk είναι διαφορετικά μεταξύ τους και τα κορίτσι gi γνωρίζει και το bj
και το bk .
(49) Μετρήστε τον συνολικό αριθμό διατεταγμένων ζευγών (x, y) με τα x, y γειτονικά,
με δυο διαφορετικούς τρόπους. [Η τελική απάντηση είναι 33.]
(50) ΄Εστω B το σύνολο όλων των (x, {y, z}) ώστε y 6= z και ο x μιλάει στην ίδια
γλώσσα τόσο με τον y όσο και με τον z. Για κάθε x αν μιλάει με di άτομα στην
γλώσσα i τότε ο αριθμός των πιο πάνω ζευγών με πρώτο στοιχείο το x είναι (από
Jensen)

d1 dk (n − 1)/k
+ ··· + >k =k
2 2 2
Οπότε |B| > k(2k + 1). ΄Ομως |A| + |B| = 2k+1

3 οπότε

2k + 1 2k(2k + 1)(k − 2)
|A| 6 − k(2k + 1) = · · · = .
3 3
Το φράγμα επιτυγχάνεται αν διαμερίσουμε τις ακμές του K2k+1 σε k κύκλους Ha-
milton (ο κάθε κύκλος αντιστοιχεί σε μία από τις γλώσσες) εκτός από την περί-
πτωση k = 1 όπου δεν μπορεί να υπάρχει τέτοιος όμιλος. [Αποδείξτε ότι τέτοιος
διαμερισμός όντως υπάρχει.]
(51) Ορίζουμε A0 = A − a = {x − a : x ∈ A} και ομοίως το B 0 P
= B + b. Δείξτε
0 0 0 0
ότι A ∩ B = ∅ και A ∪ B = A ∪ B . Τώρα μετρήστε το x∈A∪B x με δυο
διαφορετικούς τρόπους.
25
(52) Αυτό είναι το κλασικό θεώρημα Ramsey: ΄Εστω R(n, m) ο ελάχιστος αριθμός ώστε
σε κάθε σύνολο από R(n, m) άτομα είτε υπάρχουν n ώστε όλοι να ξέρουν όλους
είτε m άτομα ώστε κανένας να μην ξέρει κανένα.
Προφανώς R(n, 2) = R(2, n) = n. Δείξτε ότι
R(m, n) 6 R(m − 1, n) + R(m, n − 1).
Μετά έπεται επαγωγικά ότι R(m, n) 6 n+m−2

n−1 .
(53) Το πρόβλημα ζητάει να δειχθεί ότι Rn (3, 3, . . . , 3) 6 an . Δείξτε ότι
Rn (3, 3, . . . , 3) 6 nRn−1 (3, 3, . . . , 3) − (n − 1).
(54) Just do it! Θέλουμε να κατασκευάσουμε υποσύνολα S1 , S2 , . . . με την ζητούμενη

ιδιότητα. Βάζουμε το 1 σε ακριβώς n από αυτά, μετά το 2 σε άλλα n κ.τ.λ. Το
μόνο που χρειάζεται για να ισχύει η ιδιότητα είναι σε κάθε n-άδα από Si να μπει
κάποιος αριθμός ακριβώς μία φορά. Αυτό μπορούμε να το πετύχουμε ορίζοντας την
ακόλουθη P υποσύνολαPτου N μεγέθους
P διάταξη στα P n: Ορίζουμε A ≺ B αν και μόνο
αν είτε x∈A x < x∈B x είτε x∈A x = x∈B x και min(A M B) ∈ A. ΄Εστω
A1 το πρώτο υποσύνολο της διάταξης, A2 το δεύτερο κ.τ.λ. Τότε ορίζουμε την
οικογένεια A = {S1 , S2 , . . .} ως Si = {j : i ∈ Aj }.
(55) Ισχύει πιο γενικά το εξής θεώρημα: ΄Εστω θετικός ακέραιος N και έστω N =
pr11 · · · prkk σε γινόμενο πρώτων παραγόντων. ΄Εστω επίσης r = r1 + · · · + rk . Τότε
ο μέγιστος αριθμός διαιρετών του N ώστε να είναι σχετικός πρώτοι μεταξύ τους
είναι ο αριθμός των λύσεων της x1 + · · · + xk = br/2c όπου xi ∈ {0, 1, . . . , ri }.
Στην περίπτωσή μας ψάχνουμε τον αριθμό των λύσεων της x+y +z = b3n/2c όπου
x, y, z ∈ {0, 1, . . . , n}. Η απάντηση είναι 3m2 + 3m + 1 αν n = 2m και 3(m + 1)2
αν n = 2m + 1.
Για την απόδειξη του θεωρήματος, το κάτω φράγμα είναι άμεσο αφού όλοι οι αριθμοί
της μορφής px1 1 · · · pxk k όπου x1 + · · · + xk = br/2c είναι πρώτοι μεταξύ τους. Οπότε
μένει να δειχθεί ότι δεν μπορούμε να έχουμε περισσότερους.
Η βασική ιδέα της απόδειξης είναι να δειχθεί με επαγωγή στο k ότι τα ζεύγη
(x1 , . . . , xk ) με xi ∈ {0, 1, . . . , ri } μπορούν να χωριστούν σε «συμμετρικές αλυ-
σίδες» δηλαδή σε σύνολα της μορφής {z1 , . . . , zt } όπου:
(α) Αν zi = (x1 , . . . , xk ) τότε zi+1 = (x01 , . . . , x0k ) με x0i = xi για κάθε 1 6 i 6 k
εκτός από ένα για το οποίο ισχύει x0i = xi + 1.
(β) Αν z = (x1 , . . . , xk ) και ορίσουμε f (z) = x1 +· · ·+xk , τότε f (z1 )+f (zt ) = N .
Αν αποδειχθεί αυτό τότε τελειώσαμε αφού από τη μία κάθε συμμετρική αλυσίδα
περιέχει ένα z με f (z) = br/2c ενώ από την άλλη αν έχουμε ένα σύνολο από
τέτοιους αριθμούς οι οποίοι να είναι πρώτοι μεταξύ τους τότε κάθε συμμετρική
αλυσίδα περιέχει το πολύ ένα από αυτούς τους αριθμούς.
(56) Αν εφαρμόσουμε το βήμα k σε πολυώνυμο βαθμού r, ο συντελεστής του xr−1
αυξάνεται κατά k. [Τελική απάντηση: Μπορούμε να το πετύχουμε αν και μόνο αν
n περιττός.]
26
(57) ΄Εστω Sn η παράσταση (a11 + a13 + a31 + a33 ) − 2(a12 + a22 ) μετά το n βήμα.
Η (Sn ) είναι αύξουσα. ΄Ομως για το (1α) είναι S0 = 6 ενώ για να γίνουν όλοι οι
αριθμοί ίσοι πρέπει στο τέλος να είναι SN = 0, άτοπο. Ομοίως αποδεικνύεται και
το (1β).
Για το (2) παρατηρούμε ότι το k = 4 επιτυγχάνεται από τον πίνακα
 
1 8 9
5 6 7 
4 3 2
Δεν μπορούμε να επιτύχουμε k > 4: Αν επιτύχουμε k, δείξτε ότι ο 4k είναι ακέραιος.
Δείξτε επίσης ότι αν X το συνολικό άθροισμα των x τότε 45 − 9k = X > 4k − 10.
(58) Δείξτε ότι η (w1 , . . . , wn ) είναι τέλεια αν και μόνο αν w1 = 1 και wk 6 w1 + · · · +
wk−1 + 1 για κάθε 2 6 k 6 n.
P
(59) Αν a1 , a2 , . . . , an οι αριθμοί δείξτε ότι το S = iai αυξάνεται. Δεν μπορεί όμως
να υπερβεί το n(n + 1)M/2 όπου M = max{a1 , . . . , an } το οποίο παραμένει αναλ-
λοίωτο. [Για διαφορετική λύση, δείξτε ότι ο μέγιστος αριθμός κινείται πάντα προς
τα δεξιά. ΄Αρα μετά από πεπερασμένο αριθμό βημάτων δεν θα ξανακινηθεί.]
(60) Ουσιαστικά ζητούμε το μέγιστο k ώστε για κάθε γράφημα G με k κορυφές να ισχύει
ότι χ(G) + χ(G) 6 n.
Ισχύει ότι χ(G) + χ(G) 6 k + 1 το οποίο μπορεί να αποδειχθεί επαγωγικά. Αυτό
είναι το καλύτερο δυνατό όπως φαίνεται π.χ. από το G = Kk .
√
Πιο ενδιαφέρον είναι να δειχθεί ότι χ(G) + χ(G) > 2 k. [Για να το αποδείξετε,
δείξτε ότι χ(G)χ(G) > k. Η ισότητα ισχύει για άπειρα k.]
(61) Μπορούμε να υποθέσουμε ότι το γράφημα είναι συνεκτικό. Επιλέγουμε μία κορυφή
και γράφουμε ένα αριθμό. Τότε για κάθε άλλη κορυφή υπάρχει το πολύ ένας αριθμός
που μπορούμε να γράψουμε ώστε να ικανοποιείται η ζητούμενη συνθήκη. Δείξτε
ότι αν επιλέξουμε κατάλληλα τον αρχικό αριθμό τότε οι αριθμοί που θα γράψουμε
είναι συμβατοί με την αρχική συνθήκη.
(62) Μπορεί 2011 με την διάταξη 1101010 · · · . Αν υπάρχει κουτί με 2 ή περισσότερες
μπάλες τότε σίγουρα δεν μπορεί περισσότερες. Αν κάθε κουτί έχει 0 ή 1 μπάλες,
τότε υπάρχουν δυο κουτιά με 1 μπάλα και ενδιάμεσά τους άρτιο αριθμό από κουτιά
με 0 μπάλες. Ο B επιλέγει ένα άλλο κουτί που περιέχει μια μπάλα και ο A σίγουρα
δεν μπορεί να επιλέξει και τα δύο αυτά κουτιά.
(63) Κερδίζει ο Β επιλέγοντας τους x2 = x4 = 0 και μετά τον x6 ως εξής: Το τελικό
άθροισμα θα είναι ένα από τα a1 ± x6 , . . . , ±a8 ± x6 για κάποια a1 , . . . , a8 με a1 ≡
· · · ≡ a8 mod 2. Υπάρχουν τρία ai , έστω τα a1 , a2 , a3 που είναι ισότιμα mod3.
Επίσης ένα εξ αυτών, έστω το a3 είναι ισότιμο mod4 με ένα από τα a4 , . . . , a8 ,
έστω το a4 . (Πράγματι χρησιμοποιώντας ότι για κάθε i υπάρχει j ώστε ai = −aj ,
είτε είναι όλοι περιττοί και άρα οι μισοί είναι 1 mod 4 και οι άλλοι μισοί 3 mod 4
είτε όλοι είναι άρτιοι και άρτιος αριθμός από αυτούς είναι 0 mod 4 και περιττός είναι
2 mod 4.
27
Επιλέγουμε τώρα το x6 ώστε x6 ≡ a1 mod 9, x6 ≡ a2 mod 5, x6 ≡ a4 mod

16, x6 ≡ a5 mod 7, x6 ≡ a6 mod 11, x6 ≡ a7 mod 13 και x6 ≡ a8 mod 17. Τό-
τε είναι 18|(a1 − x6 ), 15|(a2 − x6 ), 12|(a3 − x6 ), 16|(a4 − x6 ), 14|(a5 − x6 ), 11|(a6 −
x6 ), 13|(a7 − x6 ) και 17|(a8 − x6 ).
Οπότε τελειώσαμε αφού χωρίς βλάβη της γενικότητας μπορούμε να υποθέσουμε ότι
ο Α επέλεξε το − μπροστά από το x6 .
(64) Για φυσικούς m, n πρώτους μεταξύ τους, ορίζω
f (m, n) = f (|m − n|, min{m, n}) + 1.
Ορίσω επίσης f (1, 0) = f (0, 1) = 1. (Π.χ. f (8, 3) = f (5, 3) + 1 = f (2, 3) + 2 =

f (1, 2) + 3 = f (1, 1) + 4 = 5.
Αποδείξτε ότι ενδιάμεσα των a, b γράφονται μόνο αριθμοί της μορφής ma + nb με

(m, n) = 1 από μία φορά ο κάθε ένας, με τον ma + nb να εμφανίζεται μετά από
ακριβώς m + n βήματα.
Αν τώρα g(a, b) είναι ο αριθμός των τρόπων που μπορούμε να γράψουμε 2013 =
ma + nb για m, n πρώτους μεταξύ τους, τότε για το (α) ψάχνουμε το g(1, 1000)
και για το (β) το g(1, 2) + g(2, 3) + · · · + g(999, 1000). Για το (α) η απάντηση
είναι 2. Για το (β), παρατηρούμε ότι όλες οι λύσεις της ma + n(a + 1) = 2013
είναι της μορφής (m, n) = (k(a + 1) − 2013, 2013 − ka). Επιπλέον αυτοί οι αριθμοί
είναι πρώτοι μεταξύ τους αν και μόνο αν (2013, k) = 1. Οπότε για το g(a, a + 1)
ψάχνουμε τον αριθμό των k με (2013, k) = 1 και ka < 2013 αλλά k(a + 1) > 2013.
Για κάθε k > 2 όμως με (2013, k) = 1 υπάρχει ακριβώς ένα a με ka < 2013 και
k(a + 1) > 2013. (Το a = b2013/kc. Για k = 2 είναι a > 1000 το οποίο αγνοούμε.)
Οπότε η απάντηση για το (β) είναι ο αριθμός των k με (2013, k) = 1 ο οποίος
ισούται με φ(2013) − 2 = 2 × 10 × 60 − 1 = 1198.
(65) Είναι a1 + · · · + an = n(n + 1)/2 ≡ 0 mod (n + 1) αν n άρτιος. Οπότε πρέπει

n περιττός. Για n περιττό, μια τέτοια μετάθεση είναι αυτή που οδηγεί στα a1 +
· · · + a2k+1 = k + 1 mod (n + 1) και a1 + · · · + a2k = −k mod (n + 1). Οι αριθμοί
0, a1 , a1 +a2 , . . . , a1 +· · ·+an είναι όλοι διαφορετικοί mod (n+1). Επιπλέον επειδή
a2k+1 ≡ 2k + 1 mod n + 1 και a2k = −2k mod (n + 1) παίρνουμε a2k+1 = 2k + 1
και a2k = n + 1 − 2k οι οποίοι πράγματι είναι όλοι διαφορετικοί αριθμοί από το
σύνολο {1, 2, . . . , n}.
(66) ΄Εστω It = {i : ai = t}. Δείξτε επαγωγικά ότι για κάθε 1 6 r 6 k,
(α) αν r ∈/ I3 , τότε οι δυνατοί τρόποι που μπορούμε να επιλέξουμε τα x1 , . . . , xr

είναι δύναμη του 2, και επιπλέον για κάθε τέτοια επιλογή είναι
X X X
xi 4i−1 = xi 4i−1 + 2 xi 4i−1
i∈I0 ∩{1,2,...,r} i∈I2 ∩{1,2,...,r} i∈I3 ∩{1,2,...,r}
(β) αν r ∈ I3 και s > r ελάχιστο ώστε s ∈ / I3 τότε οι δυνατοί τρόποι που μπορούμε
να επιλέξουμε τα x1 , . . . , xs είναι δύναμη του 2, και επιπλέον για κάθε τέτοια
28
επιλογή είναι
X X X
xi 4i−1 = xi 4i−1 + 2 xi 4i−1
i∈I0 ∩{1,2,...,s} i∈I2 ∩{1,2,...,s} i∈I3 ∩{1,2,...,s}
(67) Για n άρτιο παίρνουμε τις τριάδες {2k + 1, n + 2k + 1, 2n + 2k + 2} και {2k + 2, n +

2k + 2, 2n + 2k + 1} για k ∈ {0, 1, . . . , (n − 2)/2}. Για n περιττό δεν γίνεται. ΄Εστω
A, B, C τα σύνολα που περιέχουν τα a, b και c των τριάδων αντίστοιχα. Τότε είτε
A = {1, 2, . . . , n} είτε A = {1, 2, . . . , n − 1, n + 1}. Στην δεύτερη περίπτωση η
τριάδα που περιέχει το n + 1 είναι είτε η {n + 1, 2n + 1, 3n} είτε η {n + 1, 2n, 3n}.
Ανάλογα με το ποιο από τα δύο συμβαίνει η τριάδα που περιέχει το n είναι είτε
η {1, n, 2n} είτε η {1, n, 2n + 1}. Και στις δύο αυτές περιπτώσεις μπορούμε να
αντικαταστήσουμε τις δύο τριάδες με τις {1, n + 1, 2n} και {n, 2n + 1, 3n}. Οπότε
μπορούμε να υποθέσουμε ότι A = {1, 2, . . . , n} και ομοίως C = {2n + 1, . . . , 3n}
άρα και B = {n + 1, . . . , 2n}. Τώρα η τριάδα που περιέχει το 1 είναι είτε μια από τις
{1, n + 1, 2n + 2}, {1, n + 2, 2n + 1} και {1, n + 2, 2n + 2}. Στην πρώτη περίπτωση
πρέπει να έχουμε την τριάδα {2, n + 2, 2n + 1} (κοιτάξτε το 2n + 1) στην δεύτερη
την {2, n + 1, 2n + 2} (κοιτάξτε το n + 1) και στην τρίτη την {2, n + 1, 2n + 1}
(κοιτάξτε το n + 1). Σε κάθε περίπτωση οι τριάδες που περιέχουν το 1 και 2
περιέχουν τα 1, 2, n + 1, n + 2, 2n + 1, 2n + 2. Δείξτε τώρα επαγωγικά ότι οι
τριάδες που περιέχουν τα 2k + 1 και 2k + 2 (για 0 6 k 6 (n − 3)/2) περιέχουν
τα 2k + 1, 2k + 2, n + 2k + 1, n + 2k + 2, 2n + 2k + 1, 2n + 2k + 2. Τότε όμως η
τελευταία τριάδα είναι η {n, 2n, 3n}, άτοπο.
(68) Ουσιαστικά ζητούμε να δειχθεί ότι το αντίστοιχο γράφημα δεν έχει μονοπάτι Hamil-
ton. Κοιτάξτε την κυρτή θήκη των αεροδρομίων. ΄Εχει τουλάχιστον τρεις κορυφές
και κάθε μία εξ αυτών έχει βαθμό 1 στο συγκεκριμένο γράφημα.
(69) Υπάρχει κατασκευή με 8 σημεία, 4 μπλε και 4 κόκκινα. ΄Εστω ότι έχουμε κατασκευή
με περισσότερα σημεία. Αφαιρώντας σημεία που βρίσκονται πάνω στην κυρτή θήκη,
και άρα δεν βρίσκονται στο εσωτερικό κανενός τριγώνου, παίρνουμε μια κατασκευή
με 9 σημεία. Χωρίς βλάβη της γενικότητας έχουμε τουλάχιστον 5 μπλε σημεία.
Κοιτάξτε τώρα την κλειστή θήκη των μπλε σημείων και πάρτε περιπτώσεις ανάλογα
με τον αν είναι τρίγωνο, τετράπλευρο κ.τ.λ.
(70) Χωρίς βλάβη της γενικότητας οι αριθμοί είναι οι 1, 2, . . . , n. Αν τους τοποθετήσουμε
με αυτήν την σειρά το ζητούμενο ισχύει. Κάθε φορά που αλλάζουμε θέση μεταξύ
των i και i + 1 για 1 6 i 6 n − 1 το ζητούμενο εξακολουθεί να ισχύει. ΄Ομως με
τέτοιες αλλαγές μπορούμε να φέρουμε τους αριθμούς σε όποια διάταξη θέλουμε.
(71) Είναι
n−1
X
2n − 2 2n − 2k − 2
Ck
2k n−k−1
k=0
1 2m

όπου Cm = m+1 m είναι οι αριθμοί Catalan: Τα δυο μονοπάτια διαφέρουν σε
ακριβώς 2k + 2 θέσεις για κάποιο k ∈ {0, 1, 2, . . . , n − 1} όπου με αυτό εννοούμε
ότι το ένα μονοπάτι θα πηγαίνει πάνω και το άλλο δεξιά. Από αυτές, σίγουρα πρέπει
να διαφέρουν στην πρώτη και στην τελευταία θέση. Για κάθε τέτοιο k έχουμε 2n−2 2k
τρόπους να επιλέξουμε σε ποιες άλλες θέσεις διαφέρουν. Επειδή συνολικά σε αυτές
29
τις θέσεις τα δυο μονοπάτια θα πάνε από k+1 κινήσεις πάνω και από k+1 δεξιά, στις
2n−2k−2

υπόλοιπες 2n − 2k − 2 θέσεις που κάνουν την ίδια κίνηση έχουμε n−k−1 τρόπους
να επιλέξουμε τις n − k − 1 κινήσεις που θα πάνε πάνω και τις n − k − 1 που θα πάνε
δεξιά. Τέλος στις θέσεις που διαφέρουν πρέπει συνέχεια το πρώτο μονοπάτι πρέπει
να βρίσκεται πιο ψηλά από το δεύτερο, και λαμβάνοντας υπόψη μόνο αυτές τις θέσεις
ψάχνουμε για ένα μονοπάτι από το (0, 0) στο (k + 1, k + 1) που να μένει αυστηρά
πάνω από την γραμμή y = x. (Εκτός από τος θέσεις (0, 0) και (k + 1, k + 1).) Είναι
γνωστό πως αυτό δίνεται από τους αριθμούς Catalan. (Αλλά τον Ck όχι τον Ck+1
επειδή απαγορεύεται να αγγίξουμε την y = x.)
Οπότε έχουμε ότι ο συνολικός αριθμός είναι
n−1
X 1 2n − 22n − 2k − 22k
k+1 2k n−k−1 k
k=0
Αυτό ισούται με
n−1
2n − 1 2

1 2n − 1 X n n−1 1
= .
2n − 1 n k+1 k 2n − 1 n
k=0
(72) Κοιτάξτε το n×n πλέγμα με άκραPτα (0, 0), (0, n), (n, 0) και (n, n). Αν φέρουμε την
ευθεία y = rx. Συσχετίστε το nj=1 fj (r) με κάποιο εμβαδόν και το nj=1 gj (r)
P
με τον αριθμό κάποιων τετραγώνων.
(73) Αν επιλέξουμε τον nk τότε t = n − k και ai = k+i n
, bi = n−i

k για 1 6 i 6 n − k.
Οπότε πρέπει να δειχθεί ότι
n−k
X n k+r−1
(−1)r−1 = 1.
k+r k
r=1
Είναι
n−k n−k−1
X
r−1 n k+r−1 n−k
X
s−1 n n−s−1
(−1) = (−1) (−1) .
k+r k s k
r=1 s=0
Ορίζουμε
n−k−1
n−k
X
s−1 n n−s−1
f (k) = (−1) (−1) .
s k
s=0
Παρατηρούμε ότι f (0) = 0. Επίσης,
n−k−1
n−k
X n n−s−1
s−1 n−s−1
f (k) − f (k − 1) = (−1) (−1) +
s k k−1
s=0
n−k−1
X n n−s
= (−1)n−k (−1)s−1 .
s k
s=0
Αρκεί να δείξουμε ότι το τελευταίο άθροισμα ισούται με 0. ΄Εστω A το σύνολο όλων

των υποσυνόλων του {1, 2, . . . , n} μεγέθους k. Για I ⊆ {1, 2, . . . , n} ορίζουμε AI
30
ως το σύνολο όλων των υποσυνόλων {1, 2, . . . , n} \ I μεγέθους k. Είναι AI =

∩i∈I Ai οπότε από την αρχή αποκλεισμού εγκλεισμού έχουμε
n
X X n n−s
0 = |A \ (A1 ∪ · · · ∪ An )| = (−1)|I| |AI | = (−1)s
s k
I s=0
όπως θέλαμε να δείξουμε.
(74) Η απάντηση για γενικό n είναι ότι ο Βασίλης κερδίζει αν και μόνο αν δεν είναι
δύναμη του 2. Πράγματι για n = 2 η Αλίκη μπορεί να επιλέξει τους 1, 4 ή 2, 3 που
δίνουν το ίδιο άθροισμα. Επίσης επαγωγικά αν η Αλίκη επιλέξει τους a1 , . . . , an
ώστε ο Βασίλης να μην μπορεί να κερδίσει τότε υπάρχουν και b1 , . . . , bn με τα ίδια
αθροίσματα. Αλλά τότε για την περίπτωση 2n η Αλίκη μπορεί να επιλέξει τους
a1 , . . . , an , b1 + N, . . . , bN για κάποιο N . Οι a1 + N, . . . , an + N, b1 , . . . , bn δίνουν
ακριβώς τα ίδια αθροίσματα και άρα αρκεί να επιλέξουμε N ώστε οι δυο ακολουθίες
να είναι διαφορετικές. [Μπορούμε αν θέλουμε να επιλέξουμε το N έτσι ώστε όλοι
οι αριθμοί να είναι διαφορετικοί μεταξύ τους.]
Για τις περιπτώσεις n = 5, 6 μπορούμε με μια ανάλυση περιπτώσεων να δείξουμε ότι
ο Βασίλης κερδίζει. Εδώ θα δείξουμε μια διαφορετική μέθοδο που δουλεύει για όλα
τα n:
΄Εστω nP > 1 αφού για n = 1 προφανώς ο ΒασίληςP δεν μπορεί να κερδίσει. Θέτουμε
A(x) = ni=1 x ai . ΄Οταν η Αλίκη δώσει τους (ai + aj ) στον Βασίλη, ο Βασίλης
φτιάχνει το i6=j 2xai +aj . Αυτό όμως ισούται με το A(x)2 − A(x2 ). Αν ο Βασίλης
P
δεν μπορεί να κερδίσει τότε υπάρχει και πολυώνυμο B(x) 6= A(x) με A(x)2 −
A(x2 ) = B(x)2 − B(x2 ) με A(1) = B(1) = n. Θέτοντας C(x) = A(x) − B(x) και
D(x) = A(x) + B(x) λαμβάνουμε
C(x2 )
D(x) =
C(x)
Είναι C(1) = A(1) − B(1) = 0. Επίσης
n
X 1 X
A0 (1) = ai = (ai + aj ) = B 0 (1)
n−1
i=1 i6=j
οπότε C 0 (1) = 0. Το C(x) είναι μη σταθερό πολυώνυμο οπότε υπάρχει m ώστε

C (r) (1) = 0 για κάθε r < m αλλά C (m) (1) 6= 0. Από l’Hopital τώρα και επαγωγικά
είναι
C(x2 ) 2xC 0 (x2 ) C 0 (x2 ) m C (m) (x2 )
D(1) = lim = lim = 2 lim = · · · = 2 lim = 2m .
x→1 C(x) x→1 C 0 (x) x→1 C 0 (x) x→1 C (m) (x)
Οπότε n = 2m−1 , δηλαδή το n είναι δύναμη του 2.

(75) ΄Εστω I1 , . . . , In τα αρχικά τόξα. Χωρίς βλάβη της γενικότητας τα k τελευταία τόξα
έχουν συνολικό μήκος το πολύ 2πk/n. Ανοίγοντας τον κύκλο στο [0, 1] μπορούμε
να υποθέσουμε ότι τα άκρα των τόξων βρίσκονται στα 0 = x0 < x1 < · · · < xn−1 <
1 και τα νέα άκρα στα x0i όπου x0i = xi + k/n ή x0i = xi + k/n − 1 ανάλογα με το
αν xi + k/n 6 1 ή όχι. Παρατηρούμε ότι στο πολύ k από αυτά είναι xi + k/n − 1
αντί xi + k/n. Αν σε κάποιο από τα τόξα ανήκουν δύο ή περισσότερα από τα x0i
31
τότε τελειώσαμε. Οπότε πρέπει κάθε τόξο να περιέχει ακριβώς ένα από τα x0i και
επιπλέον να βρίσκεται σε ενδιάμεσο σημείο του τόξου. ΄Αρα υπάρχει i ώστε
xj < x0j+i < xj+1
για κάθε j ∈ {0, 1, . . . , n − 1} όπου η πρόσθεση στους δείκτες είναι modn. Προ-
σθέτουμε τώρα όλες τις ανισότητες της μορφής x0j+i < xj+1 για να καταλήξουμε
σε άτοπο.
(76) Σε κάθε 3 × 3 πίνακα A το a11 − a12 + a32 − a33 + a23 − a21 είναι αναλλοίωτη.
(77) Χωρίς βλάβη της γενικότητας οι ευθείες Pi Pi+1 είναι οριζόντιες για i περιττό και
κάθετες για i άρτιο. Επιπλέον μπορούμε να υποθέσουμε ότι η ημιευθεία που ξεκινάει
από το Pi και περνάει από το Pi+1 κινείται ανατολικά, νότια, δυτικά και βόρεια
ανάλογα με το αν i ≡ 1, 2, 3 και 0 mod 4 αντίστοιχα. Από τα πιο πάνω το ζεύγος
(i, j) μας δίνει τμήματα που τέμνονται εσωτερικά αν και μόνο αν j − i > 1 περιττός.
Οπότε κάθε i ανήκει σε ακριβώς 2n − 2 ζεύγη (i, j) ή (j, i) όπου τα τμήματα
τέμνονται. Επιπλέον αν έχουμε το ζεύγος (i, j) τότε δεν μπορούμε να έχουμε το
ζεύγος (i + 1, j + 1). Φτιάχνουμε ένα γράφημα G με κορυφές όλα τα 4n(n − 1)
ζεύγη (i, j) με j − i > 1 περιττό. Ενώνουμε με ακμή το (i, j) με το (i + 1, j + 1)
για κάθε i, j όπου η πρόσθεση είναι mod4n. Κάθε κορυφή έχει βαθμό 2 οπότε το
γράφημα είναι ένωση κύκλων.
Τώρα παρατηρούμε ότι το δυτικότερο κάθετο ευθύγραμμο τμήμα, χωρίς βλάβη το
P4n P1 δεν τέμνει κανένα άλλο ευθύγραμμο τμήμα. Αφαιρούμε λοιπόν από το G τις
2n − 2 κορυφές της μορφής (i, 4n) με i ∈ {3, 5, . . . , 4n − 3} για να πάρουμε ένα
γράφημα G0 . Παρατηρούμε ότι στον κύκλο που περιέχει το (i, 4n) υπάρχει ακριβώς
ένα άλλο (j, 4n) και αυτό είναι το (4n − i, 4n). Επιπλέον αν αφαιρέσουμε αυτές τις
κορυφές τότε ο κύκλος σπάει σε δυο μονοπάτια με άρτιο αριθμό κορυφών.
Οπότε το G0 έχει 4n(n − 1) − 2(n − 1) = 2(2n − 1)(n − 1) κορυφές και αποτελείται
από μονοπάτια με άρτιο αριθμό κορυφών. Από κάθε τέτοιο μονοπάτι, μόνο οι μι-
σές κορυφές μπορούν να μας δώσουν τομές ευθυγράμμων τμημάτων άρα συνολικά
έχουμε το πολύ (2n − 1)(n − 1) τομές.
[Η κατασκευή που δείχνει την ύπαρξη τόσων τομών είναι απλή.]
(78) Θα δείξουμε ότι k(n) = 6n2 .
Για το άνω φράγμα θα δείξουμε ότι μόνο με κάθετες κινήσεις, αν κάνουμε την
διαδικασία δυο φορές μια για να φέρουμε τα πούλια στην κύρια διαγώνιο και μια για
να τα φέρουμε στην άλλη διαγώνιο θα χρειαστούμε το πολύ 12n2 κινήσεις. ΄Αρα για
μια από τις δύο διαγωνίους θέλουμε το πολύ 6n2 κινήσεις.
Η απόσταση του (i, j) από το (j, j) είναι |i − j| ενώ από το (4n + 1 − j, j) είναι
|4n + 1 − (i + j)| οπότε ο συνολικός αριθμός κάθετων κινήσεων του (i, j) είναι
max{|4n + 1 − 2i|, |4n + 1 − 2j|}.
Κάθε άθροισμα της μορφής 4n + 1 − 2k μπορεί να επιτευχθεί το πολύ 4 φορές.
(΄Οταν i, j ∈ {k, 4n + 1 − k}.) Οπότε αν αθροίσουμε τα 4n αυτά αθροίσματα θα
πάρουμε το πολύ
4((4n − 1) + (4n − 3) + · · · + (4n − (2n − 1)) = 12n2 .
32
Για το κάτω φράγμα θεωρούμε τα σύνολα σημείων A1 , A2 , A3 , A4 όπου το A1 πε-

ριέχει όλα τα σημεία (x, 3n + 1 − x) με x ∈ [1, n], το A2 όλα της μορφής (x, x − n)
με x ∈ [n + 1, 2n], το A3 όλα της μορφής (x, x + n) με x ∈ [2n + 1, 3n] και το A4
όλα της μορφής (x, 5n + 1 − x) με x ∈ [3n + 1, 4n]. Παρατηρούμε τώρα ότι ο μέσος
όρος των αποστάσεων των σημείων από την κύρια διαγώνια είναι 2n στα A1 και A4
και n στα A2 και A3 . Οπότε η συνολική απόσταση από την κύρια διαγώνιο είναι
6n2 . Με παρόμοιο τρόπο και η απόσταση από την άλλη διαγώνιο είναι 6n2 .
(79) Επανατοποθετούμε όλα τα αφαιρεμένα σχήματα προσθέτοντας σε κάθε τετραγωνάκι
τους αριθμούς όπως φαίνονται στο σχήμα:
Παρατηρούμε ότι αν δεν υπάρχουν δυο σχήματα με κοινή πλευρά, τότε σε κάθε
τετραγωνάκι της σκακιέρας ο μέγιστος αριθμός που γράφτηκε είναι το 1 ενώ σε κάθε
τετραγωνάκι που δεν ανήκει στην σκακιέρα αλλά είναι γειτονικό σε μια πλευρά ο
μέγιστος αριθμός είναι το 3/8. Προσθέτοντας όλους τους αριθμούς έχουμε άθροισμα
το πολύ 552 + 4 · 55 · (3/8) = 3107.5
Από την άλλη όμως το άθροισμα ισούται με 2 · 500 + (5.5) · 400 = 3200, άτοπο.
(80) Δείξτε επαγωγικά ότι για μια (19n+18)×(19n+18) σκακιέρα θέλουμε τουλάχιστον
n(21n + 20) βότσαλα.
(81) Θα δείξουμε ότι για n × n σκακιέρα είναι T 6 4n2 /27. Το μέγιστο λαμβάνεται αν
3|n κάνοντας π.χ. όλα τα κελιά κόκκινα στις τρεις (n/3) × (n/3) υποσκακιέρες της
κυρίας διαγωνίου.
΄Εστω W ο συνολικός αριθμός των άσπρων κελιών, ri ο αριθμός των άσπρων κελιών
της i γραμμής και cj ο αριθμός των άσπρων κελιών της στήλης cj .
΄Εστω επίσης aij = 1 αν το κελί στην i γραμμή και j στήλη είναι άσπρο και aij = 0
αν όχι. Τότε
X
T = aij (1 − aik )a`k .
i,j,k,`
Δείξτε ότι
X W3
T = W2 − ri ck 6 W 2 − .
n2
A
όπου το A είναι το σύνολο όλων των ζευγών (i, k) με aik = 1. [Περισσότερες
λεπτομέρειες εδώ.]
(82) Θα δείξουμε ότι k = (n − 1)(4n − 1). Αν έχουμε περισσότερα Si τότε, (αφού
έχουμε ακριβώς 2(n − 1)(4n − 1) διαγωνίους) υπάρχει ένα Si που περιέχει μόνο
33
μια διαγώνιο. ΄Εστω χωρίς βλάβη της γενικότητας την x1 xj . Υπάρχουν ακριβώς
(j − 2)(4n − 1 − j) διαγώνιοι που τέμνονται με την x1 xj . ΄Ομως
(4n − 3)2
(j − 2)(4n − 1 − j) 6 < (n − 1)(4n − 1)
4
οπότε θα τέμνει διαγωνίους σε λιγότερο από (n−1)(4n−1) άλλα σύνολα Sj , άτοπο.
Για την κατασκευή παίρνουμε τα σύνολα
Si,j = {xi xj , xj−1 xi+2n }
για i ∈ {1, 2, . . . , 4n − 1} και j ∈ {i + 2, . . . , i + n − 1} όπου η πρόσθεση στους
δείκτες είναι mod(4n − 1).
(83) Ορίζουμε i ≺ j αν όταν θα αλλάξουν θέση το i και το j, τότε το i βρίσκεται
ωρολογιακά πριν το j. Παρατηρούμε ότι αν i ≺ j και j ≺ k τότε είναι και i ≺ k.
Επιπλέον σε αυτήν την περίπτωση ωρολογιακά η διάταξή τους είναι ijk και όχι ikj.
Επομένως χωρίς βλάβη της γενικότητας τα πούλια βρίσκονται ωρολογιακά με την
σειρά 1, 2, . . . , 2n και είναι 1 ≺ 2 ≺ · · · ≺ 2n. Τότε όμως για κάθε 1 6 i 6 2n το
i στις 2n − 1 εναλλαγές του θα πάει 2n − i φορές προς τα μπρος και i − 1 φορές
προς τα πίσω. Αναγκαστικά η μακρύτερη κορυφή μέχρι την οποία μπορεί να φτάσει
κινούμενο προς τα μπρος είναι η 2n αλλά μετά θα πρέπει να κινηθεί προς τα πίσω.
Ομοίως κινούμενο προς τα πίσω μπορεί να φτάσει μόνο μέχρι την 1 αλλά μετά πρέπει
να κινηθεί προς τα μπρος. Εν πάση περιπτώσει, όπως και να κινηθεί δεν πρόκειται
ποτέ να μεταβεί από την κορυφή 2n στην κορυφή 1 ή και αντίστροφα. ΄Αρα η πλευρά
που ενώνει τις κορυφές 1 και 2n δεν χρησιμοποιείται ποτέ. [Σχόλιο: Ακριβώς η ίδια
απόδειξη δουλεύει και για (2n − 1)-γωνο.]
(84) Επιλέγουμε μια από τις κορυφές του τριγώνου. Για κάθε μια από τις πλευρές του
τριγώνου αριθμούμε από το 1 ως το n τις παράλληλες ευθείες με πούλια σε αυτήν την
πλευρά, ξεκινώντας από αυτήν που περιέχει την κορυφή. ΄Ετσι, κάθε πούλι παίρνει
τρεις συντεταγμένες ανάλογα με το σε ποια παράλληλη βρίσκεται σε σχέση με την
κάθε πλευρά. Παρατηρούμε ότι η (x, y, z) είναι συντεταγμένη κάποιου πουλιού αν
και μόνο αν ο x + y + z είναι περιττός ακέραιος μεγαλύτερος ή ίσος του 3 και
μικρότερος ή ίσος του 2n + 1.
Παρατηρούμε ότι η σειρά με την οποία επιλέγουμε τις παράλληλες πλευρές για να
αναποδογυρίσουμε τα πούλια δεν παίζει κανένα ρόλο. Επίσης κάθε πλευρά μπορούμε
να την επιλέξουμε το πολύ μία φορά αφού κάθε δεύτερη φορά που την επιλέγουμε
το αποτέλεσμα επιστρέφει στο αρχικό.
Οπότε κάθε διάταξη μπορεί να προκύψει επιλέγοντας μόνο κάθε πλευρά είτε μία είτε
καμία φορά. Σκοπός μας είναι να βρούμε ποιες επιλογές οδηγούν στην ίδια διάταξη.
Αρκεί να βρούμε ποιες επιλογές οδηγούν στην αρχική διάταξη (με όλα τα πούλια
μαύρα). Αυτό ισχύει γιατί από την αρτιότητα έχουμε ότι δυο σύνολα πλευρών A και
B οδηγούν στην ίδια διάταξη αν και μόνο αν το σύνολο A M B οδηγεί στην αρχική
διάταξη.
Ισχυρίζομαι ότι (για n > 2) υπάρχουν ακριβώς οκτώ τέτοιες επιλογές: Είτε δεν
κάνουμε τίποτα, είτε επιλέγουμε όλες όσες είναι παράλληλες σε δύο από τις πλευρές
και καμία παράλληλη στην άλλη, είτε επιλέγουμε όλες τις άρτιες παράλληλες πλευρές,
34
είτε για την μία πλευρά επιλέγουμε όλες τις άρτιες παράλληλές της, και για τις
άλλες δύο επιλέγουμε όλες τις περιττές παράλληλές της. Προφανώς κάθε τέτοια
επιλογή είναι αποδεκτή αφού τότε από κάθε πούλι περνάει άρτιος αριθμός τέτοιων
πλευρών. (Εδώ χρησιμοποιούμε ότι x + y + z είναι περιττός.) Ο ισχυρισμός ότι
μόνο αυτές οι επιλογές υπάρχουν αποδεικνύεται εύκολα επαγωγικά: Στο επαγωγικό
βήμα γνωρίζουμε ότι οι πρώτες k παράλληλες κάθε πλευράς πρέπει να ικανοποιούν
μια από αυτές τις συνθήκες από την επαγωγική υπόθεση και μένει να ελέγξουμε
ποιες από άλλες τρεις ευθείες που μένουν (μία παράλληλη σε κάθε πλευρά) πρέπει
να επιλεγούν ώστε η τελευταία ευθεία με τα k + 1 μαύρα πούλια να παραμείνουν
μαύρα.
Τώρα ισχυριζόμαστε ότι το μέγιστο δυνατό f (C) είναι 6m, 6m + 1, 6m + 2, 6m + 3

ανάλογα με το αν n = 4m, 4m + 1, 4m + 2, 4m + 3 αντίστοιχα. Θα δείξουμε την
περίπτωση n = 4m+2 αφού οι άλλες αντιμετωπίζονται ανάλογα: Η διάταξη που δίνει
ότι θέλουμε 6m + 2 κινήσεις είναι της μορφής (x0 , x1 , y0 , y1 , z0 , z1 ) = (m + 1, m +
1, m, m, m, m) όπου με αυτό δηλώνουμε ότι επιλέγουμε x0 = m + 1 άρτιες πλευρές
στην κατεύθυνση των x (όποιες θέλουμε) κ.τ.λ. Γνωρίζοντας ότι υπάρχουν μόνο
οκτώ τρόποι να πάρουμε αυτήν την διάταξη. ΄Ολες οι άλλες είναι οι (m, m, m+1, m+
1, m, m), (m, m, m, m, m + 1, m + 1), (m, m, m + 1, m + 1, m + 1, m + 1), (m, m +
1, m+1, m, m+1, m), (m+1, m, m, m+1, m+1, m), (m+1, m, m+1, m, m, m+1)
και (m, m + 1, m, m + 1, m, m + 1) που όλες θέλουν τουλάχιστον 6m + 2 κινήσεις.
Γενικά αν πάρουμε οποιαδήποτε διάταξη με κινήσεις της μορφής (x0 , x1 , y0 , y1 , z0 , z1 )
που να θέλει τουλάχιστον x0 + · · · z1 κινήσεις πρέπει σίγουρα x0 + y0 + z0 6 3m + 1
αφού αλλιώς αλλάζοντας όλες τις άρτιες πλευρές θα πάρουμε την ίδια διάταξη αλλά
με κινήσεις της μορφής (2m + 1 − x0 , x1 , 2m + 1 − y0 , y1 , 2m + 1 − z0 , z1 ). Οπότε
μπορεί γίνει και με 2(x0 + y0 + z0 ) − (6m + 3) λιγότερα βήματα. Ομοίως λαμβάνουμε
τις εξής 4 εξισώσεις:
(α) x0 + y0 + z0 6 3m + 1
(β) x0 + y1 + z1 6 3m + 1
(γ) x1 + y0 + z1 6 3m + 1
(δ) x1 + y1 + z0 6 3m + 1
Προσθέτοντας παίρνουμε x0 + · · · + z1 6 6m + 2.
(85) Αν an ο μέγιστος αριθμός δείξτε ότι an+2 6 an + 2n . Επαγωγικά αυτό δίνει

an 6 (2n+1 + 3 + (−1)n )/6. Αυτό λαμβάνεται π.χ. από την οικογένεια όλων των
υποσυνόλων που έχουν i mod 3 στοιχεία, όπου i = 1 αν n ≡ 1, 2 mod 6, i = 2 αν
n ≡ 3, 4 mod 6 και i = 3 αν n ≡ 5, 6 mod 6.
35
(86) Είναι
n n
X 1X
|Ak | = (|Ak | + |An+1−k |)
2
k=1 k=1
n
1 X
> |Ak M An+1−k |
2
k=1
n2
= ··· = b c
4
Η ισότητα επιτυγχάνεται για τα σύνολα
. . . , {1, 3}, {1}, ∅, {2}, {2, 4}, . . .
(87) Είναι
X k(2n − k + 1)
k(2k + 1) 6 (xi + yi ) 6
2
που δίνει k 6 b(2n − 1)/5c. Για την κατασκευή, αν n = 5k + 1 ή n = 5k + 2
μπορούμε να πάρουμε τα ζεύγη
{(2r − 1, 4k + 2 − r) : r ∈ {1, 2, . . . , k}} ∪ {(2r, 3k + 1 − r) : r ∈ {1, 2, . . . , k}}.
Παρόμοια κατασκευή δουλεύει για τις περιπτώσεις n = 5k + 3, n = 5k + 4 και
n = 5k + 5.
(88) Μπορούμε να βάλουμε συντεταγμένες στο κελιά ώστε τα γειτονικά κελιά του (0, 0)
έχουν συντεταγμένες (2, 0), (1, −1), (−1, −1), (−2, 0), (−1, 1) και (1, 1). [Οπότε το
(x, y) είναι συντεταγμένες κάποιου εξαγώνου αν και μόνο αν ο x + y είναι άρτιος.]
Σε μία κίνηση από το (0, 0) το γαϊδούρι μπορεί να κινηθεί σε ένα από τα (m +
2n, m), (2m + n, −n), (m − n, −m − n), (−m − 2n, −m), (−2m − n, n) και (n −
m, m + n). Τα τελευταία τρία μπορούν επίσης να προκύψουν από τις πρώτες τρεις
κινήσεις αλλά ανάποδα. Επίσης το τρίτο προκύπτει αν γίνει η πρώτη κίνηση προς τα
πίσω και μετά η δεύτερη κανονικά. Οπότε από το (0,0) μπορούμε να φτάσουμε στο
(x, y) αν και μόνο αν (x, y) = a(m + 2n, m) + b(2m + n, −n) για κάποια a, b ∈ Z.
Δηλαδή πρέπει
x m + 2n 2m + n a
=
y m −n b
ή ισοδύναμα

a 1 n 2m + n x
= .
b 2(m2 + mn + n2 ) m −m − 2n y
΄Αρα, θέτοντας z = (x + y)/2, μπορούμε να πάμε από το (0, 0) στο (x, y) αν και
μόνο αν το m2 + mn + n2 διαιρεί τα nz + my και mz − (m + n)y.
Θα δείξω ότι k = m2 + mn + n2 . ΄Εστω m = dr και n = ds όπου (r, s) = 1. Αν
έχω περισσότερα από m2 + mn + m2 σημεία τότε από περιστεροφωλιά μπορώ να
βρω δύο, έστω (x, y) και (x0 , y 0 ) ώστε y ≡ y 0 mod d, z ≡ z 0 mod d και
s(z − z 0 ) + r(y − y 0 )
≡ 0 mod (r2 + rs + s2 ).
d
36
Είναι
s(z − z 0 ) + r(y − y 0 ) r(z − z 0 ) − (r + s)(y − y 0 ) y − y0
r −s = (r2 + rs + s2 )
d d d
2 2
και αφού (r, s) = 1 έχουμε (s, r + rs + s ) = 1 οπότε είναι και
r(z − z 0 ) − (r + s)(y − y 0 )
≡ 0 mod (r2 + rs + s2 ).
d
Τότε όμως μπορούμε να πάμε από το (x, y) στο (x0 , y 0 ).
Για το κάτω φράγμα για κάθε a, b ∈ [d] και κάθε c ∈ [r2 + rs + s2 ] παίρνουμε ένα
ζεύγος (x, y) με y ≡ a mod d, z ≡ b mod d και
s(z − b) + r(y − a)
c≡ mod r2 + rs + s2 .
d
(89) ΄Εστω A1 , . . . , A16 το αντίστοιχα σύνολα των νάνων που δούλευαν στο ορυχείο.
Μετράμε όλα τα ζεύγη (Ai , B) ώστε |Ai M B| 6 1 για κάποιο i. Για κάθε i
υπάρχουν ακριβώς 8 τέτοια σύνολα B οπότε υπάρχουν ακριβώς 16 · 8 = 27 τέτοια
ζεύγη. Για κάθε B υπάρχει το πολύ ένα τέτοιο σύνολο Ai . (Αν |Ai M B| 6 1 και
|Aj M B| 6 1 τότε |Ai M Aj | 6 2 και άρα i = j.) Επομένως υπάρχουν το πολύ και
άρα ακριβώς 27 τέτοια ζεύγη. ΄Αρα κάθε B ανήκει σε ακριβώς ένα τέτοιο ζεύγος.
΄Εστω ni ο αριθμός των Aj με |Aj | = i. Για κάθε i πρέπει

7
(8 − i)ni−1 + ni + (i + 1)ni+1 =
i
αφού από τα 7i σύνολα μεγέθους i ακριβώς ni είναι της μορφής Aj ακριβώς (8 −

i)ni−1 είναι της μορφής B με |Aj M B| = 1 για κάποιο Aj με |Aj | = i−1 και ακριβώς
(i + 1)ni+1 είναι της μορφής B με |Aj M B| = 1 για κάποιο Aj με |Aj | = i + 1.
Οπότε αν n0 = 0, πρέπει n1 = 1, άρα n2 = 3, άρα n3 = 4, άρα n4 = 4. Αυτό
σημαίνει ότι n5 + n6 + n7 = 4. ΄Ομως αφού n7 = 1, τότε n5 = n6 = 0, άτοπο.
(90) Το πρόβλημα είναι ισοδύναμο με χρωματισμό των υποσυνόλων του [n2 ] με n2 χρώ-
ματα ώστε για κάθε υποσύνολο X όλα τα υποσύνολα Y με |X M Y | = 1 έχουν
2
διαφορετικό χρώμα. Δείξτε ότι κάθε χρώμα πρέπει να εμφανίζεται 2n /n2 φορές
οπότε αναγκαστικά το n πρέπει να είναι δύναμη του 2.
Για την στρατηγική, αφού το n είναι δύναμη του 2 μπορούμε σε κάθε τετραγωνάκι
να αντιστοιχίσουμε ένα αριθμό από το {0, 1, . . . , n2 − 1} στην δυαδική του αναπαρά-
σταση. Κοιτάξτε τώρα το άθροισμα nim των τετραγώνων με μαύρο πιόνι. [Δηλαδή
σε κάθε δυαδική θέση, προσθέτουμε τα ψηφία mod2.]
(91) Ορίζουμε ένα γράφημα G με κορυφές τους διαγωνιζόμενους και ακμές μεταξύ των
παικτών που δεν είναι φίλοι μεταξύ τους. Η δεδομένη συνθήκη λέει ότι για κάθε
επαγόμενο (induced) κύκλο C, και κάθε κορυφή v που δεν ανήκει στον C έχουμε
ότι |N (v) ∩ C| 6 1. Το ζητούμενο είναι να δειχθεί ότι χ(G) 6 3.
Για την απόδειξη πάρτε το μεγαλύτερο επαγόμενο μονοπάτι x1 · · · xk και δείξτε με
εις άτοπον επαγωγή ότι dG (xk ) 6 2. Επαγωγικά τώρα χρωματίζουμε το G − xk με
37
τρία χρώματα και επειδή το xk έχει βαθμό το πολύ 2 μπορούμε να το χρωματίσουμε

και αυτό.
(92) Για κάθε ακολουθία x1 , . . . , xn με xi ∈ {1, 2} για κάθε i κάνουμε την εξής διαδικα-
σία: Ξεκινούμε από την πρώτη κορυφή A και στον πρώτο γύρο όταν πατάμε στην
κορυφή i προχωράμε ai βήματα. Στον δεύτερο γύρο, όταν πατάμε στην κορυφή i
προχωράμε 3 − xi βήματα.
Κάθε τέτοια ακολουθία ασφαλώς ορίζει δύο πλήρεις περιστροφές όπως ορίζουν οι
συνθήκες του προβλήματος με την μόνη διαφοροποίηση ότι κάποιες από αυτές τις
ακολουθίες αντί στο A πιθανώς να τερματίσουν στην αμέσως επόμενη κορυφή. Αν-
τιστρόφως αν κάνουμε δυο πλήρεις περιστροφές όπως περιγράφεται στο πρόβλημα
και τερματίσουμε αναλόγως είτε στην A είτε στην αμέσως επόμενη κορυφή μπο-
ρούμε να πάρουμε μια τέτοια ακολουθία. Ο λόγος είναι διότι σίγουρα οι συνθήκες
επιβάλλουν να περάσουμε από κάθε κορυφή i τουλάχιστον μία φορά: Αν δεν πε-
ράσουμε από την i στον πρώτο γύρο αυτό σημαίνει πως όταν φτάσαμε στην i − 1
κάνεμε δύο βήματα. Στον δεύτερο γύρο όμως είτε περάσουμε από την i − 1 είτε όχι
αναγκαστικά θα περάσουμε και από την i.
Ονομάζουμε τώρα μια ακολουθία x1 , . . . , xn καλή αν σε μία μόνο περιστροφή ξεκι-

νώντας από το A καταλήγουμε στο A. Την ονομάζουμε εξαιρετική αν όταν κάνουμε
δύο περιστροφές καταλήγουμε στο A. (΄Ασχετα αν στην πρώτη περιστροφή περά-
σαμε από το A ή όχι.) Η βασική παρατήρηση είναι ότι η ακολουθία x1 , . . . , xn είναι
εξαιρετική αν και μόνο αν η αντίστροφή της είναι καλή. Αυτό συμβαίνει διότι στον
δεύτερο γύρο χρησιμοποιώντας την αντίστροφη της, είτε ξεκινήσουμε από την πρώ-
τη κορυφή είτε από την δεύτερη, σίγουρα κάπου θα συναντηθούν εκτός και αν η
αντίστροφη είναι η 2, 2, . . . , 2. Σε αυτήν την περίπτωση όμως ο ισχυρισμός είναι
άμεσος διότι ο δεύτερος γύρος ξεκινά από το A.
Αρκεί λοιπόν να δείξουμε ότι αν συμβολίσουμε με bn τον αριθμό των καλών ακολου-
θιών τότε bn +bn−1 = 2n . ΄Ομως με ακριβώς το ίδιο σκεπτικό αν η x1 , . . . , xn−1 είναι
καλή τότε το ίδιο ισχύει τόσο για την 1, x1 , . . . , xn−1 όσο και για την 2, x1 , . . . , xn−1
και αντιστρόφως. Η μόνη εξαίρεση είναι αν x1 = · · · = xn−1 = 2 οπότε και η
μια είναι καλή και η άλλη όχι ανάλογα με την αρτιότητα του n. ΄Αρα παίρνουμε
bn = 2bn−1 + 1 όταν ο n είναι άρτιος και bn = 2bn−1 − 1 αν είναι περιττός. Ε-
φόσον όμως εύκολα ελέγχεται ότι b4 + b3 = 16, τότε επαγωγικά bn+1 + bn =
(2bn ± 1) + (2bn−1 ∓ 1) = 2(bn + bn−1 ) = 2n+1 .
(93) Φτιάχνουμε ένα διμερές γράφημα όπου στο ένα μέρος βρίσκονται όλα τα κόκκινα
πιόνια και στο άλλο μέρος όλα τα κόκκινα τετράγωνα. Ενώνουμε ένα πιόνι με ένα
τετράγωνο αν και μόνο αν η απόστασή τους είναι το πολύ d + 2.
Θέλουμε να βρούμε ένα τέλειο ταίριασμα μεταξύ των μερών. Από το θεώρημα του
γάμου αρκεί να δείξουμε πως για κάθε σύνολο A από κόκκινα πιόνι είναι |N (A)| >
|A|.
Η βασική ιδέα είναι να θεωρήσουμε μόνο τις εξής ακμές: Χωρίζουμε αρχικά την
σκακιέρα σε 1 × 3 λωρίδες. Ενώνουμε το κόκκινο πιόνι με τα εξής κόκκινα τετρά-
γωνα:
38
(α) Το κόκκινο τετράγωνο που βρίσκεται στην ίδια λωρίδα με το πιόνι.
(β) Το κόκκινο τετράγωνο που βρίσκεται στην ίδια λωρίδα με το πράσινο πιόνι
στην θέση του οποίο πάει το κόκκινο στην δεδομένη μετάθεση.
(γ) Το κόκκινο τετράγωνο που βρίσκεται στην ίδια λωρίδα με το μπλε πιόνι το
οποίο με την δεδομένη μετάθεση πάει στο συγκεκριμένο κόκκινο πιόνι.
Αν όλες οι ακμές ήταν διαφορετικές για κάθε A θα είχαμε |N (A)| > 3|A| και το
ζητούμενο θα είχε αποδειχθεί. Αν και δεν είναι όλες οι ακμές διαφορετικές η πιο
πάνω αντιστοιχία αντιστοιχεί κάθε κόκκινο τετράγωνο σε ακριβώς τρία κόκκινα
πιόνια (μερικά πιθανώς ταυτόσημα), ένα για κάθε πιόνι της λωρίδας του. ΄Αρα κάθε
κόκκινο τετράγωνο στο N (A) αντιστοιχεί το πολύ σε τρία κόκκινα πιόνια του A
και άρα |N (A)| > |A|.
(94) (α) Ο B χρησιμοποιεί την εξής στρατηγική: ΄Εστω ότι υπάρχουν m αριθμοί (τους
οποίους γνωρίζει) για τους οποίους είναι σίγουρος ότι η απάντηση είναι ένας από
αυτούς. (Αρχικά m = N .) Αν m 6 2k τότε τελειώσαμε. Αν όχι, για κάθε ένα
από αυτούς τους m αριθμούς θα κάνει k + 1 συνεχόμενες ερωτήσεις του στυλ
αν αυτός ο αριθμός είναι ο επιλεγμένος. (Δηλαδή το S θα είναι μονοσύνολο.)
Σε κάποιον από αυτούς θα πάρει σίγουρα ένα ναι. (Σίγουρα θα πάρει ένα ναι
στον σωστό αριθμό αλλά ίσως πάρει ένα ναι και σε κάποιον άλλο.) Μόλις
πάρει το πρώτο ναι σταματάει και αλλάζει στρατηγική. Υπάρχουν τουλάχιστον
άλλοι 2k αριθμοί. Θα συγκεντρωθεί (προς το παρόν) μόνο στους 2k από αυτούς
τους οποίους θα αντιστοιχίσει στους 2k k-ψήφιους δυαδικούς αριθμούς και θα
κάνει γνωστή αυτήν την αντιστοιχία στον A. Μετά θα κάνει k ερωτήσεις της
μορφής: «Είναι το i ψηφίο 0;» για 1 6 i 6 k. Αν μας πει ναι, γράφουμε στην
αντίστοιχη θέση το 1, αν μας πει όχι γράφουμε το 0. Ισχυρίζομαι τώρα ότι
αυτός ο αριθμός δεν μπορεί να είναι ο επιλεγμένος. Πράγματι για αν είναι ο
επιλεγμένος πρέπει και οι τελευταίες k απαντήσεις να είναι λανθασμένες αλλά
και η αμέσως προηγούμενη, άτοπο. ΄Αρα αφού αποκλείσουμε αυτόν τον αριθμό
μας μένουν m − 1 αριθμοί και είναι φανερό ότι μπορούμε να συνεχίσουμε την
διαδικασία μέχρι να μείνουν 2k αριθμοί.
(β) Θα δείξω ότι αν n 6 (1.992)k+1 /125 τότε ο A μπορεί να εγγυηθεί νίκη. Αυτό
είναι αρκετό για να δείξει το ζητούμενο.
Για κάθε ερώτηση με ένα σύνολο S και κάθε αριθμό y θα λέμε ότι η απάντηση
λέει ναι στον y αν είτε y ∈ S και η απάντηση (στην ερώτηση αν x ∈ S) είναι
ναι είτε y ∈
/ S και η απάντηση είναι όχι. Αλλιώς θα λέμε ότι η απάντηση λέει
όχι στον y.
Ο Α θα διαλέξει εξ αρχής n αριθμούς και η στρατηγική του θα είναι τέτοια

ώστε για κάθε ένα από αυτούς τους n έστω y και κάθε k + 1 συνεχόμενες
ερωτήσεις, τουλάχιστον μία από τις απαντήσεις θα είναι ναι στον y. Με αυτό
τον τρόπο ο y δεν μπορεί να αποκλειστεί σαν ο επιλεγμένος αριθμός. Και αυτό
γιατί στο τέλος αν είναι πράγματι ο y, σε κάθε k + 1 συνεχόμενες ερωτήσεις
ο A έχει δώσει τουλάχιστον μία σωστή απάντηση.
39
Μένει τώρα να δείξουμε πως ο A μπορεί να ακολουθήσει αυτήν την στρατηγική.

Σε κάθε βήμα ο A κρατάει κάποια «βάρη» για κάθε ένα από αυτούς τους n
αριθμούς. Αρχικά κάθε ένας θα έχει βάρος 1. Στο επόμενο βήμα αν ο y έχει
βάρος s και πούμε ναι στον y το βάρος θα γίνει (1.992)s αλλιώς θα γίνει 1.
Ο A θα διαλέγει πάντα τέτοια απάντηση ώστε το άθροισμα των βαρών να είναι

όσο το δυνατόν μικρότερο. Με τον τρόπο που έχουμε διαλέξει τα βάρη, αν
κάποιος αριθμός έχει βάρος s, το μέσο βάρος του θα γίνει 0.996s + 1/2. Οπότε
ο A μπορεί να διαλέξει απάντηση τέτοια ώστε αν το άθροισμα των βαρών ήταν
S να γίνει το πολύ 0.996S + n/2.
Αρχικά έχουμε S = n και σε κάθε βήμα παρατηρούμε ότι αν S < 125n τότε
και στο επόμενο βήμα θα έχουμε S < 125n αφού 0.996(125n) + n/2 = 125n.
Επομένως σε κάθε βήμα ισχύει ότι S < 125n και άρα και το μέγιστο βάρος είναι
το πολύ 125n. ΄Ομως αν ο A δεν μπορεί να ακολουθήσει την στρατηγική που
θέλουμε, τότε σε κάποιο βήμα θα υπάρξει ένας αριθμός με βάρος (1.992)k+1 >
125n, άτοπο.
(95) Η απάντηση είναι θετική και στο (α) και στο (β). Η στρατηγική για το (β) χρησιμο-
ποιεί τα εξής: ΄Εστω μια μετάθεση a1 , a2 , . . . , an του n. Ο αριθμός των αντιστροφών
της μετάθεσης είναι ο αριθμός όλων των ζευγών (i, j) με i < j και ai > aj . Ονομά-
ζουμε μια μετάθεση περιττή ή άρτια ανάλογα με το αν ο αριθμός των αντιστροφών
είναι περιττός ή άρτιος αντίστοιχα. Ισχύει επίσης ότι αν κάνουμε μια αντιμετάθε-
ση (δηλαδή αλλάξουμε τα ai , aj μεταξύ τους για κάποια i, j) τότε η αρτιότητα της
μετάθεσης αλλάζει.
΄Εστω ai ο αριθμός στο καπέλο του i σοφού και έστω a1001 ο αριθμός που δεν
χρησιμοποιήθηκε. Ο τελευταίος σοφός γνωρίζει ότι η σωστή μετάθεση είναι μία
εκ των a1 , a2 , . . . , a1000 , a1001 και a1 , a2 , . . . , a1001 , a1000 . Επιλέγει αυτήν που είναι
άρτια και μαντεύει ανάλογα. Ο προτελευταίος σοφός είναι και αυτός μεταξύ δύο
μεταθέσεων οι οποίες διαφέρουν με μια αντιμετάθεση. Επιλέγει αυτήν που είναι
άρτια. Επειδή όμως μια από τις μεταθέσεις είναι η ίδια με αυτήν που επέλεξε ο
τελευταίος σοφός, τότε έχουν επιλέξει ακριβώς την ίδια μετάθεση. ΄Αρα η απάντηση
του προτελευταίου σοφού είναι σωστή αφού ο τελευταίος γνωρίζει το σωστό καπέλο
του.
Επαγωγικά, έστω ότι ήδη έχουν μαντέψει οι σοφοί από τον k + 1 μέχρι τον 1000
έχοντας όλοι επιλέξει την ίδια άρτια μετάθεση και έστω ότι όλοι εκτός ίσως από
τον τελευταίο έχουν μαντέψει σωστά. Ο k σοφός είναι μεταξύ δυο μεταθέσεων εκ
των οποίων η μια είναι περιττή και η άλλη άρτια. Μαντεύει την άρτια που πρέπει να
είναι ακριβώς η ίδια με αυτήν που έχουν επιλέξει οι υπόλοιπη και η οποία δίνει την
σωστή απάντηση για το καπέλο του.
(96) Παίρνοντας ένα spanning δέντρο, χρωματίζοντας τις ακμές του μπλε και όλες τις
υπόλοιπες ακμές με διαφορετικά χρώματα έχουμε τουλάχιστον 1 + (2013 − 99) =
1915 χρώματα. Αυτό είναι και το καλύτερο δυνατό. ΄Εστω ότι έχουμε ένα βέλτιστο
χρωματισμό. Τότε:
(α) Οι ακμές κάθε χρώματος σχηματίζουν δέντρο.

40
(β) Για κάθε δυο χρώματα που εμφανίζονται τουλάχιστον σε δυο ακμές το κάθε
ένα, μπορούμε να υποθέσουμε (αλλάζοντας χρωματισμό αν χρειαστεί) ότι τα
δυο δέντρα τους έχουν το πολύ μια κοινή κορυφή.
(γ) ΄Εστω T το μεγαλύτερο τέτοιο δέντρο. Υπάρχει κορυφή x εκτός του T που
δεν είναι γειτονική με καμία κορυφή του T .
(δ) Υπάρχει βέλτιστος χρωματισμός με τέτοιο δέντρο που να περιέχει τόσο το x
όσο και όλες τις κορυφές του T .
(97) Για να δειχθεί ότι k 6 69 χωρίστε το X σε 30 τριάδες και μία δεκάδα και ορίστε
κατάλληλη f που να ικανοποιεί τις συνθήκες και για κάθε B με B ∪ f (B) = X να
ισχύει ότι το B περιέχει τουλάχιστον δύο στοιχεία από κάθε τριάδα και τουλάχιστον
εννιά στοιχεία από την δεκάδα. Για το k > 69, έστω C μέγιστο ώστε |C| = |f (C)|
και C ∩ f (C) = ∅ και θέστε B = X \ f (C). (Περισσότερες λεπτομέρειες και εδώ.)
(98) Δείξτε ότι υπάρχει ακέραιος s και k > |A|·|B|
2n ζεύγη (ai , bi ) ∈ A × B με ai − bi = s.
Το D = {a1 + b1 , . . . , ak + bk } δουλεύει. (Περισσότερες λεπτομέρειες και εδώ.)

Combinatorics 2013

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Combinatorics 2013

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Ασκήσεις συνδυαστικής από όλον τον κόσμο 2012-13

Να δειχθεί ότι μπορούμε να χρωματίσουμε τα μισά από τα μαύρα κυβάκια σε άσπρα

θεωρούνται ίδια αν το ένα προκύπτει από το άλλο με περιστροφή. (Αλλά όχι με

Πηγή: Ινδονησία, Ολυμπιάδα 2013, Πρόβλημα 1.

√ n ορθογώνια στο επίπεδο. Να δειχθεί ότι συνολικά καθορίζουν τουλάχι-

(47) Δίνεται ένα συνεκτικό γράφημα G με χ(G) 6 n + 1. Να δειχθεί ότι μπορούμε να

για κάθε θετικό πραγματικό r.

Πηγή: Γερμανία, Ομοσπονδιακός Διαγωνισμός 2013, Γύρος 2ος, Πρόβλημα 4.

Πηγή: Κίνα, Μαθηματική Ολυμπιάδα 2013, Μέρα 2η, Πρόβλημα 1.

(87) ΄Εστω φυσικός n. Να βρεθεί το μέγιστο δυνατό k ώστε να υπάρχουν διατεταγμένα

Η ακόλουθη συνθήκη ικανοποιείται: «Για κάθε διαγωνιζόμενο C και κάθε ασθενώς

Να δειχθεί ότι οι διαγωνιζόμενοι μπορούν να διαμεριστούν σε τρία δωμάτια ώστε

Πηγή: Βαλκανική Μαθηματική Ολυμπιάδα 2013, Πρόβλημα 4.

Να δειχθεί ότι an−1 + an = 2n για κάθε n > 4.

Πηγή: Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, Μαθηματική Ολυμπιάδα 2013, Πρόβλημα 2.

Πηγή: IMO Shortlist 2012, C5

(98) Για μη κενά σύνολα αριθμών S, T , ορίζουμε τα σύνολα S +T = {s+t : s ∈ S, t ∈ T }

Πηγή: Κίνα, Μαθηματική Ολυμπιάδα 2013, Μέρα 4η, Πρόβλημα 3.

Λυσεις, νυξεις και σχολια

(1) Εύκολη απαρίθμηση. Η τελική απάντηση είναι 149.

(25) Αν ένα σύνολο A έχει μέσο όρο στοιχείων k, κοιτάξτε το A M {k}.

(32) ΄Εστω A, B, C οι κορυφές του τριγώνου και D, E τα εσωτερικά σημεία. Φέρνουμε

(34) Δείξτε ότι an+1 = 2an , οπότε an = 2n .

(38) Δείξτε ότι

(54) Just do it! Θέλουμε να κατασκευάσουμε υποσύνολα S1 , S2 , . . . με την ζητούμενη

Επιλέγουμε τώρα το x6 ώστε x6 ≡ a1 mod 9, x6 ≡ a2 mod 5, x6 ≡ a4 mod

(64) Για φυσικούς m, n πρώτους μεταξύ τους, ορίζω

f (m, n) = f (|m − n|, min{m, n}) + 1.

Ορίσω επίσης f (1, 0) = f (0, 1) = 1. (Π.χ. f (8, 3) = f (5, 3) + 1 = f (2, 3) + 2 =

Αποδείξτε ότι ενδιάμεσα των a, b γράφονται μόνο αριθμοί της μορφής ma + nb με

(65) Είναι a1 + · · · + an = n(n + 1)/2 ≡ 0 mod (n + 1) αν n άρτιος. Οπότε πρέπει

(66) ΄Εστω It = {i : ai = t}. Δείξτε επαγωγικά ότι για κάθε 1 6 r 6 k,

(α) αν r ∈/ I3 , τότε οι δυνατοί τρόποι που μπορούμε να επιλέξουμε τα x1 , . . . , xr

(67) Για n άρτιο παίρνουμε τις τριάδες {2k + 1, n + 2k + 1, 2n + 2k + 2} και {2k + 2, n +

Αρκεί να δείξουμε ότι το τελευταίο άθροισμα ισούται με 0. ΄Εστω A το σύνολο όλων

ως το σύνολο όλων των υποσυνόλων {1, 2, . . . , n} \ I μεγέθους k. Είναι AI =

οπότε C 0 (1) = 0. Το C(x) είναι μη σταθερό πολυώνυμο οπότε υπάρχει m ώστε

Οπότε n = 2m−1 , δηλαδή το n είναι δύναμη του 2.

Για το κάτω φράγμα θεωρούμε τα σύνολα σημείων A1 , A2 , A3 , A4 όπου το A1 πε-

Τώρα ισχυριζόμαστε ότι το μέγιστο δυνατό f (C) είναι 6m, 6m + 1, 6m + 2, 6m + 3

(85) Αν an ο μέγιστος αριθμός δείξτε ότι an+2 6 an + 2n . Επαγωγικά αυτό δίνει

τρία χρώματα και επειδή το xk έχει βαθμό το πολύ 2 μπορούμε να το χρωματίσουμε

Ονομάζουμε τώρα μια ακολουθία x1 , . . . , xn καλή αν σε μία μόνο περιστροφή ξεκι-

(α) Το κόκκινο τετράγωνο που βρίσκεται στην ίδια λωρίδα με το πιόνι.

Ο Α θα διαλέξει εξ αρχής n αριθμούς και η στρατηγική του θα είναι τέτοια

Μένει τώρα να δείξουμε πως ο A μπορεί να ακολουθήσει αυτήν την στρατηγική.

Ο A θα διαλέγει πάντα τέτοια απάντηση ώστε το άθροισμα των βαρών να είναι

(α) Οι ακμές κάθε χρώματος σχηματίζουν δέντρο.

You might also like