ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥ

ΝΑΥΤΙΚΟΥ ΑΣΠΡΟΠΥΡΓΟΥ
ΣΧΟΛΗ ΠΛΟΙΑΡΧΩΝ

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
ΘΕΜΑ:
ΜΕΤΩΠΑ,ΧΑΜΗΛΑ ΚΑΙ ΑΝΤΙΚΥΚΛΩΝΕΣ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΣΠΟΥΔΑΣΤΗ: ΑΣΗΜΙΝΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

ΑΡ.ΜΗΤΡΩΟΥ:
ΕΠΙΒΛΕΠΟΥΣΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ:ΠΗΝΕΛΟΠΗ ΒΙΩΝΗ

ΑΣΠΡΟΠΥΡΓΟΣ 2012
 ΑΕΝ ΑΣΠΡΟΠΥΡΓΟΥ
ΣΧΟΛΗ ΠΛΟΙΑΡΧΩΝ

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
ΘΕΜΑ:
ΜΕΤΩΠΑ,ΧΑΜΗΛΑ ΚΑΙ ΑΝΤΙΚΥΚΛΩΝΕΣ

ΑΣΗΜΙΝΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ
Α.Μ.

ΕΠΙΒΛΕΠΟΥΣΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ:ΠΗΝΕΛΟΠΗ ΒΙΩΝΗ

ΑΣΠΡΟΠΥΡΓΟΣ 2012

2
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1.ΜΕΤΩΠΑ

1.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1.2 ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΜΕΤΩΠΩΝ-ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
1.3 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ-ΤΥΠΟΙ ΜΕΤΩΠΩΝ
1.3.1 ΘΕΡΜΑ ΜΕΤΩΠΑ
1.3.2 ΨΥΧΡΑ ΜΕΤΩΠΑ
1.3.3 ΣΤΑΣΙΜΑ ΜΕΤΩΠΑ
1.3.4 ΣΥΝΕΣΦΙΓΜΕΝΑ ΜΕΤΩΠΑ
1.4 ΤΑ ΜΕΤΩΠΑ ΣΤΟΝ ΣΥΝΟΠΤΙΚΟ ΧΑΡΤΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2.ΒΑΡΟΜΕΤΡΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΧΑΜΗΛΑ ΚΑΙ ΑΝΤΙΚΥΚΛΩΝΕΣ

2.1 ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΑ ΒΑΡΟΜΕΤΡΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

2.2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ
2.3 ΔΥΝΑΜΗ ΚΟΡΙΟΛΙΣ
2.4 ΙΣΟΒΑΡΕΙΣ ΚΑΜΠΥΛΕΣ
2.5 ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ-ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΒΑΡΟΜΕΤΡΙΚΟΥ ΧΑΜΗΛΟΥ-ΚΥΚΛΟΓΕΝΕΣΗ
2.6 ΤΥΠΟΙ ΚΥΚΛΟΓΕΝΕΣΗΣ
2.6.1 ΕΚΡΗΚΤΙΚΗ ΚΥΚΛΟΓΕΝΕΣΗ(ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΕΣ ΒΟΜΒΕΣ)
2.6.2 ΕΞΩΤΡΟΠΙΚΕΣ ΥΦΕΣΕΙΣ
2.7. ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΒΑΡΟΜΕΤΡΙΚΩΝ ΧΑΜΗΛΩΝ
2.7.1 ΥΦΕΣΕΙΣ
2.7.2 ΘΕΡΜΑ-ΧΑΜΗΛΑ
2.7.3 ΟΡΟΓΡΑΦΙΚΑ ΧΑΜΗΛΑ
2.7.4 ΚΥΚΛΩΝΕΣ ΤΡΟΠΙΚΩΝ
2.8 ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΠΛΟΙΩΝ ΣΕ ΤΡΟΠΙΚΕΣ ΖΩΝΕΣ
2.9 ΔΙΑΛΥΣΗ ΒΑΡΟΜΕΤΡΙΚΟΥ
2.10 ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΝΤΑ ΒΑΡΟΜΕΤΡΙΚΑ ΧΑΜΗΛΑ
2.11 ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΧΑΜΗΛΩΝ ΚΑΙ ΑΝΤΙΚΥΚΛΩΝΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
2.12 ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΒΑΡΟΜΕΤΡΙΚΩΝ ΧΑΜΗΛΩΝ
2.13 ΟΡΙΣΜΟΣ ΑΝΤΙΚΥΚΛΩΝΑ
2.14 ΚΑΙΡΟΣ ΑΝΤΙΚΥΚΛΩΝΩΝ

3
2.15 ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΑΝΤΙΚΥΚΛΩΝΩΝ
2.15.1 ΜΟΝΙΜΟΙ ΑΝΤΙΚΥΚΛΩΝΕΣ
2.15.2 ΕΠΟΧΙΑΚΟΙ ΑΝΤΙΚΥΚΛΩΝΕΣ
2.15.3 ΚΙΝΗΤΟΙ ΑΝΤΙΚΥΚΛΩΝΕΣ
2.15.4 ΕΜΠΟΔΙΣΜΟΥ ΑΝΤΙΚΥΚΛΩΝΕΣ
2.16 ΑΛΚΥΟΝΙΔΕΣ ΜΕΡΕΣ
2.17 ΣΦΗΝΕΣ ΕΞΑΡΣΕΩΝ ΚΑΙ ΣΦΗΝΕΣ ΥΦΕΣΕΩΝ
2.18 ΒΑΡΟΜΕΤΡΙΚΟΣ ΛΑΙΜΟΣ
2.19 ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΔΙΑΛΥΣΗ ΑΝΤΙΚΥΚΛΩΝΩΝ

4
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Σ΄αυτήν την εργασία θα προσπαθήσουμε να αναπτύξουμε,να αναλύσουμε και να
κατανοήσουμε τα μετεωρολογικά φαινόμενα των μετώπων των υφέσεων και των
αντικυκλώνων.
Τα παραπάνω που αναφέρθηκαν επηρεάζουν άμεσα τους ναυτιλόμενους,γι’αυτό το
λόγο στην εργασία αυτή θα κάνουμε μια σύντομη αναφορά στις αιτίες που τα
προκαλούν και την άμεση σχέση τους με τον καιρό.
Συστήματα καιρού είναι ογκώδεις, οργανωμένες αέριες μάζες με κάποιου τύπου
αναγνωρίσιμα χαρακτηριστικά.Τα βαρομετρικά χαμηλά ή κυκλώνες και τα
βαρομετρικά υψηλά ή αντικυκλώνες είναι συστήματα καιρού . Τα χαμηλά
συμπεριλαμβάνουν τα θερμά και ψυχρά μέτωπα .Η ναυτική μετεωρολογία αποτελεί
ιδιαίτερο κλάδο της γενικής μετεωρολογίας με κύριο αντικείμενο την έρευνα των
καιρικών φαινομένων στο παγκόσμιο θαλάσσιο χώρο.
Η ναυτική μετεωρολογία διακρίνεται σε δύο επί μέρους κλάδους. Ο ένας ασχολείται με
την εξέταση των αλληλεπιδράσεων θάλασσας και ατμόσφαιρας, ο δε άλλος με τις
μετεωρολογικές γνώσεις που κρίνονται απαραίτητες και χρήσιμες για τη αυτιλία, αλλά
και με τη συμβολή της ναυτιλίας στο έργο της μετεωρολογίας.
Η αξία των μετεωρολογικών γνώσεων για τους ναυτικούς καθίσταται ολοένα και
μεγαλύτερη ανεξάρτητα μεγέθους πλοίων, ναυτικών βοηθημάτων έτσι ώστε να
συνεχίζει και σήμερα να ισχύει όσα έγραψε πρίν ένα αιώνα ο διαμορφωτής της
ναυτικής μετεωρολογίας Μάθιου Μώρυ:
«Ο πεφωτισμένος ναυτικός δέον όπως εναγκαλισθή μετά ζήλου την μελέτη των νόμων
του καιρού. Η ατμόσφαιρα αποτελεί στοιχείο όμοιο προς Ωκεανό άνευ ακτών, εντός
του οποίου πλανάται εις την διάθεση των ανέμων. Δεν δύναται να παραγνωρίζει το
θέλγητρο των μεγάλων θεαμάτων, των προερχομένων εκ της εκδηλώσεως των
ατμοσφαιρικών διαταραχών, κατά την διάρκεια του σκληρού επαγγέλματός του, αλλά
δεν δύναται και να αφαιρείται ενώπιον του καθήκοντος, το οποίον του επιβάλλει την
μετά συνέσεως αντιμετώπιση των καταστάσεων τούτων»

5
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο
ΜΕΤΩΠΑ

1.2 ΟΡΙΣΜΟΣ ΜΕΤΩΠΩΝ-ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Κάθε αέρια μάζα είναι ομογενής και έχει τα δικά της χαρακτηριστικά,κυρίως ως προς τη
πυκνότητα,θερμοκρασία και υγρασία,σε οριζόντια έννοια.Στο συνοριακό όμως στρώμα
μεταξύ δυο διαφορετικών αερίων μαζών που βρίσκονται σε κίνηση,τα χαρακτηριστικά
αυτά παρουσιάζουν απότομη μεταβολή.Για παράδειγμα,μερικές φορές συμβαίνει να
έχουμε μεγάλη πτώση ή άνοδο της θερμοκρασίας του αέρα μέσα στις επόμενες
ώρες.Αυτό οφείλεται στην ανάμειξη αερίων μαζών με μεγάλες διαφορές
θερμοκρασιών.
Η συνοριακή αυτή ζώνη των δύο αερίων μαζών με τις παραπάνω διαφορές,η οποία
χαρακτηρίζεται σαν ζώνη ασυνέχειας.Σύμφωνα με το μετεωρολογικό ορισμό,μέτωπο
είναι μια επιφάνεια που χωρίζει δυο αέριες μάζες με διαφορετικά χαρακτηριστικά.
Επειδή οι αέριες μάζες έχουν μεγάλη κατακόρυφη και οριζόντια έκταση,η μετωπική
επιφάνεια που χωρίζει δύο γειτονικές αέριες μάζες,μπορεί να εκτείνεται απο το
έδαφος ή την επιφάνεια της θάλασσας,μέχρι το ύψος όπου εκτείνονται οι αέριες μάζες.
Γενικότερα,αν και τα μέτωπα διαφέρουν ως προς τον τύπο τους,έχουν αρκετά κοινά
χαρακτηριστικά.Όταν συναντηθούν ψυχρές και θερμές αέριες μάζες,ο ψυχρός αέρας
σαν πυκνότερος και βαρύτερος που είναι,εκτοπίζει το θερμότερο και ελαφρύτερο και
κινείται κάτω απο αυτόν,ενώ ο θερμότερος αναγκαστικά αναρριχάται πάνω απο τον
ψυχρό.Η κλίση της μετωπικής επιφάνειας που δημιουργείται λόγω της συνάντησης των
ψυχρών και θερμών μαζών,σε σχέση με το έδαφος ή την επιφάνεια της θάλασσας είναι
ομαλή και κυμαίνεται περίπου απο 1:50 μέχρι 1:150.Η κλίση 1:150 για παράδειγμα
σημαίνει κάθετη απόσταση ενός χιλιομέτρου πάνω σε οριζόντια επιφάνεια και σε
απόσταση 150 χιλιόμετρα.Η μετωπική επιφάνεια έχει έυρος που κυμάινεται μεταξύ
λίγων εκατοντάδων μέτρων μέχρι λίγων χιλιομέτρων,εξαρτώμενο απο το μέγεθος της
διαφοράς χαρακτηριστικών των αερίων μαζών.
Η κάθετη διανομή θερμοκρασιών μέσα στη μετωπική επιφάνεια ποικίλει και
μεταβάλλεται είτε απότομα είτε ομαλά.Όταν συναντηθούν αέριες μάζες με μεγάλες
διαφορές θερμοκρασίας,δημιουργούν απότομες μεταβολές της θερμοκρασίας μέσα
στην μετωπική ζώνη,με συνέπεια απότομες μεταβολές των συνθηκών του καιρού.
Οι ατμοσφαιρικές πιέσεις είναι ευνόητο οτι διαφέρουν στις αντίθετες πλευρές της
μετωπικής επιφάνειας.Σαν αποτέλεσμα,οι ισοβαρείς καμπύλες και το μέτωπο πάνω σε
μετεωρολογικό χάρτη επιφάνειας,φαίνεται χαρακτηριστικά η κάμψη των ισοβαρών.
Ο άνεμος,πνέει οχι ακριβώς παράλληλα με τις ισοβαρείς αλλά με μια μικρή γωνία προς
τις χαμηλές πιέσεις.Επειδή οι ισοβαρείς καμπύλες κάμπτονται καθώς κόβουν το
μέτωπο,ο άνεμος μπροστά και πίσω απο το μέτωπο θα αλλάζει σημαντικά τη
διεύθυνσή του.
Τα σύννεφα και η βροχή είναι χαρακτηριστικά του καιρού και των μετώπων.Τα
σύννεφα δημιουργούνται λόγω της αδιαβατικής ψύξης του θερμού αέρα καθώς

6
ανέρχεται απο την επικλινή μετωπική επιφάνεια,και εξαρτώνται τόσο απο την υγρή
κατάσταση του αέρα όσο και απο την κλίση του μετώπου ως επιφάνεια του εδάφους
και της θάλασσας.Σύννεφα μετωπικής προέλευσης εκτείνονται μερικές εκατοντάδες
μίλια,γιατι ο θερμός αέρας ανέρχεται κατά μήκος μεγάλης έκτασης της μετωπικής
επιφάνειας.Απο τα παραπάνω προκύπτει οτι μέτωπα δημιουργούνται κατά την κίνηση
και συνάντηση αερίων μαζών με διαφορετικά αρχικά χαρακτηριστικά.Η διαδικασία
αυτή ονομάζεται μετωπογένεση.Η προσεκτική μελέτη των συνθηκών ατμοσφαιρικής
πίεσης θερμοκρασίας αέρα και ανέμου,οδηγεί συχνά στο συμέρασμα ότι πρόκειται να
αναπτυχθεί μέτωπο.Μετωποδιάλυση είναι η διαδικασία κατά την οποία διαλύεται ένα
μέτωπο καθώς οι συνθήκες που το είχαν δημιουργήσει εξασθενούν.

1.3 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ-ΤΥΠΟΙ ΜΕΤΩΠΩΝ

Τα μέτωπα διακρίνονται στους εξής τέσσερις τύπους:

 Θερμά μέτωπα
 Ψυχρά μέτωπα
 Συνεσφιγμένα μέτωπα
 Στάσιμα μέτωπα

1.3.1 ΘΕΡΜΑ ΜΕΤΩΠΑ

Θερμό μέτωπο είναι η γραμμή που ορίζει την επέλαση αέριας μάζας με διαφορετικά
χαρακτηριστικά υγρασίας (υψηλότερο σημείο δρόσου) και θερμοκρασίας (υψηλότερη)
από τις αέριες μάζες που βρίσκονταν προηγουμένως σε μία περιοχή.Για την περίπτωση
δημιουργίας θερμού μετώπου,προυπάρχουν πάνω από μια περιοχή ψυχρότερες αέριες
μάζες και πλησιάζουν προς αυτές θερμότερες.Οι θερμότερες αυτές αέριες μάζες δεν
μπορούν να εκτοπίσουν τις ψυχρότερες που είναι και πυκνότερες και κατά συνέπεια
βαρύτερες,οπότε κινούνται ολισθαίνοντας πάνω σε κεκλιμένο επίπεδο.Η κλίση του
θερμού μετώπου ως προς την επιφάνεια της θάλασσας ή ξηράς είναι 1:150.Έτσι
αναγκάζονται σε κίνηση προς τα πάνω,παράλληλα με την οριζόντια κίνησή τους,οπότε
ανερχόμενες ψύχονται.Απο τη στάθμη συμπύκνωσης των υδρατμών και προς τα

7
πάνω,δηλαδή εκεί που η θερμοκρασία του ανερχόμενου αέρα φθάνει στη
θερμοκρασία του σημείου δρόσου,αρχίζουν να δημιουργούνται τα σύννεφα και στη
συνέχεια οι βροχές κλπ φαινόμενα.Τα σύννεφα σχηματίζονται απο το θερμό μέτωπο
είναι σύννεφα οριζόντιας ανάπτυξης και αυτά όπως εμφανίζονται κατά σειρά όταν
πλησιάζει το μέτωπο σε ένα τόπο,είναι τα
Cirrus,Cirrostratus,Altostratus,Nimbostratus,Stratus.
Τα σύννεφα που συνθέτουν το θερμό μέτωπο καλύπτουν ένα οριζόντιο πλάτος περίπου
200 με 300 ή περισσότερο μίλια,ενώ το μήκος μπορεί να είναι 1000 μίλια ή
περισσότερο.
Τα θερμά μέτωπα συνήθως προηγύνται των ψυχρών,κατά την κίνηση των υφέσεων,
και δημιουργούνται όταν θερμότερος αέρας συναντιέται με ψυχρότερο.Τότε ο
θερμότερος αέρας σαν αραιότερος και ελαφρύτερος υπερβαίνει τον ψυχρότερο
σχηματίζοντας μια ζώνη ανοδικών ρευμάτων (το θερμό μέτωπο )με αποτέλεσμα βροχο
πτώσεις έως και καταιγίδες ανάλογα με τις χαρακτηριστικές ιδιότητες των δύο αερίων
μ αζών.Τα θερμά μέτωπα τείνουν να κινούνται αργότερα από τα ψυχρά– λιγότερο
από 25 χ/ω – και φέρνουν αραιότερο αέρα . Η κλίση του θερμού μετώπου είναι από
1/50 μέχρι 1/400. Η ρηχή κλίση του θερμού μετώπου δημιουργεί εκτεταμένες
επιφάνειες νεφο κάλυψης συχνά έως και 2500 χλμ .

8
1.3.2 ΨΥΧΡΑ ΜΕΤΩΠΑ

Ψυχρό μέτωπο είναι η γραμμή που ορίζει την επέλαση αέριας μάζας με διαφορετικά
χαρακτηριστικά υγρασίας (χαμηλότερο σημείο δρόσου) και θερμοκρασίας
(χαμηλότερη) από τις αέριες μάζες που βρίσκονταν προηγουμένως σε μία περιοχή.
Ο ψυχρότερος αέρας, όντας πυκνότερος, συγκεντρώνεται χαμηλότερα από τον
θερμότερο και αραιότερο αέρα, τον οποίο ωθεί σε άνοδο με αποτέλεσμα τη
δημιουργία σωρειτόμορφων νεφών. Το πέρασμα ενός ψυχρού μετώπου συνήθως
συνοδεύεται από αλλαγή στη διεύθυνση και την ταχύτητα των ανέμων και μπορεί να
επιφέρει βροχή ή καταιγίδα.
Εάν συναντηθούν ψυχρός και θερμός αέρας,θα δημιουργηθεί μεταξύ τους μια
μετωπική επιφάνεια,το μέτωπο.Εάν η κίνησή τους είναι τέτοια ώστε ο ψυχρός αέρας
να ακολουθεί το θερμό,η μετωπική επιφάνεια χαρακτηρίζεται ψυχρό μέτωπο.Στους
μετεωρολογικούς χάρτες το ψυχρό μέτωπο σχεδιάζεται σαν μια καμπύλη γραμμή με
διακοπτόμενα τρίγωνα και στους έγχρωμους χάρτες χρωματίζεται με μπλέ χρώμα.

Τα ψυχρά μέτωπα συνήθως έπονται των θερμών και δημιουργούνται όταν ψυχρός
αέρας υπεισέρχεται του θερμότερου. Καθώς ο ελαφρύτερος θερμός αέρας ανέρχεται
δημιουργεί βροχοπτώσεις, καταιγίδες, χιόνια έως και ακραία καιρικά φαινόμενα . Τα
ψυχρά μέτωπα συνήθως έρχονται από βόρειες διευθύνσεις και κινούνται νότια στο
βόρειο ημισφαίριο. Στην κίνησή του, το ψυχρό μέτωπο μπορεί να αντικαταστήσει
ασταθή ή ευσταθή θερμό αέρα. Στην πρώτη περίπτωση τα αποτελέσματα είναι πιο
βίαια από την δεύτερη. Συχνά , η έλευση του μ ετώπου συνοδεύεται από καταιγίδες
ή γραμμές θύελλας (squall lines) μήκους, 80 ως και 500
χιλιόμετρα , που εκτείνονται παράλληλα προς το μέτωπο .Τα ψυχρά μέτωπα έχουν
μεγαλύτερη ενέργεια από τα θερμά και ταξιδεύουν με ταχύτητες έως και 65 χλμ
/ώρα , ειδικά το χειμώνα που ο αέρας είναι πυκνότερος. Όσο πιο γρήγορα κινείται το
μέτωπο τόσο πιο βίαιος ο καιρός που φέρνει.Η κλίση του ψυχρού μετώπου , φτάνει
από 1/30 έως 1/100 κα ι δημιουργεί ισχυρά ανοδικά ρεύματα καθώς με την κίνησή
του ωθεί τον θερμό αέρα προς τα επά νω . Η κλίση είναι ανάλογη της διαφορας
θερμοκρασίας ανάμεσα στις αέριες μάζες και σ την ταχύτητα του ανέμου κατά πλάτος
του μετώπου.Στην περίπτωση που ο ψυχρός αέρας αντικαθισ τά ευσταθή θερμό
αέρα,τα σύννεφα πριν και μετά το μέτωπο είναι περισσότερο τύπου stratus και οι
βροχές μετά το μέτωπο ηπιότερες.
Η έλευση μετώπου συχνά φέρνει καλές συνθήκες πτήσης με ωραία σύννεφα,καλή
ορατότητα και καλά θερμικά αν και μερικές φορές ισχυρούςανέμους.

9
1.3.3 ΣΤΑΣΙΜΑ ΜΕΤΩΠΑ

Ορίζεται το μέτωπο που δεν κινείται ή σχεδόν κινείται με ταχύτητα μικρότερη απο 5
κόμβους.Ο καιρός του είναι παρόμοιος με εκείνο του θερμού μετώπου,είτε προέρχεται
απο θερμό είτε από ψυχρό μέτωπο,εξαρτάται από τη υγρασία με την οποία μπορεί να
συνεχίζει να εφοδιάζεται για κάποιο χρονικό διάστημα.Οι βροχές και τα χιόνια που
δίνει,πέφτουν απο την πλευρα του ψυχρού αέρα.Συνήθως τα στάσιμα μέτωπα
εξασθενούν και διαλύονται επιτόπου.
Σε μερικές περιπτώσεις τον χειμώνα,συμβαίνει να πλησιάζει την Ελλάδα ψυχρό μέτωπο
απο τα Βόρεια Βαλκάνια και να γίνεται στάσιμο κάπου στα βόρεια σύνορα της
Ελλάδας.Εκεί δίνει τον καιρό του μέχρις ότου εξασθενίσει και διαλυθεί.

1.3.4 ΣΥΝΕΣΦΙΓΜΕΝΑ ΜΕΤΩΠΑ

Όνοµάζεται το αποτέλεσµα της συνάντησης ενός ψυχρού και µε ένα θερµό µέτωπο.
Αυτό συµβαίνει γιατί η ταχύτητα κίνησης των ψυχρών µετώπων που συνοδεύουν τα
βαροµετρικά χαµηλά είναι µεγαλύτερη από την αντίστοιχη των θερµών
µετώπων.Αρκετές φορές λοιπόν ένα ψυχρό µέτωπο ”προλαβαίνει” κάποιο
προπορευόµενο θερµό και έτσι σχηµατίζεται το συνεσφιγµένο µέτωπο.
Στουςµετεωρολογικούς χάρτες µε εναλλασσόµενα σύµβολα ψυχρού και θερµού
µετώπου στην ίδια πλευρά της µετωπικής γραµµής. Η δοµή µιας σύσφιξης είναι πολύ
διαφορετική σε σχέση µε εκείνη των απλών µετώπων καθώς σε αυτήν συµµετέχουν
τρεις αέριες µάζες. Οι συσφίξεις είναι συνήθως ψυχρού τύπου, δηλαδή ο ψυχρός

10
αέρας πίσω από το σύστηµα είναι ψυχρότερος από εκείνον µπροστά, ονοµάζονται
ψυχρές συσφίξεις και απεικονίζονται στο µετεωρολογικό χάρτη περισσότερο ως
συνέχεια του ψυχρού µετώπου. Αντίθετα αν η αέρια µάζα µπροστά από το σύστηµα
είναι ψυχρότερη από εκείνη πίσω, η σύσφιξη
είναι θερµού τύπου, ονοµάζεται θερµή σύσφιξη και απεικονίζεται στο χάρτη ως
συνέχεια της γραµµής του θερµού µετώπου.
Τα ψυχρά μέτωπα κινούνται ταχύτερα απο τα θερμά.Οταν ενα ψυχρό μέτωπο
συναντήσει ενα θερμό μέτωπο,δημιουργείται ένα συσφιγμένο μέτωπο το όποιο
ονομάζεται και απλώς σύσφιξη.
Οταν ο αέρας πίσω απο το ψυχρό μέτωπο που πλησιαζει το θερμό,είναι ψυχρότερο
απο το ψυχρο αέρα που βρίσκεται μπροστά απο το θερμό μέωπο,σαν βαρύτερος που
είναι τον εκτοπίζει και τον αναγκάζει να κινηθεί προς τα πάνω μαζί με τον θερμό αέρα
που βρίσκεται πίσς απο το θερμό μέτωπο.Σαν αποτέλεσμα, το συσφιγμένο μέτωπο που
δημιουργείται συμπεριφέρεται σαν ψυχρό μέτωπο,δηλαδή δίνει καιρό ψυχρού
μετώπου και χαρακτηρίζεται ψυχρή σύσφιξη.
Όταν ο αέρας πίσω απο το ψυχρό μέτωπο που πλησιάζει το θερμό, είναι λιγότερο
ψυχρός απο τον ψυχρό αέρα μπροστά απο το θερμό μέτωπο,η σύσφιξη που
δημιουργείται χαρακτηρίζεται θερμή σύσφιξη και συμπεριφέρεται σαν θερμό μέτωπο .
Τόσο η ψυχρη οσο και η θερμή σύσφιξη συμβολίζονται στον μετερεωλογικο χάρτη
επιφανείας με τρίγωνα και ημισφαίρια πάνω σε καμπυλη γραμμή.Στους εγχρωμους
χάρτες χρωματίζονται με κόκκινο και μπλέ χρώμα.Τα συσφιγμένα μέτωπα δύσκολα
αναγνωρίζονται μονο με τα στοιχεία απο τις μετεωρολογικές παρατηρήσεις των
μετερεωλογικων σταθμών.Σε αυτο βοηθουν πολυ οι φωτογραφιες απο τους
μετερεωλογικους δορυφόρους.

1.4 TA ΜΕΤΩΠΑ ΣΤΟΝ ΣΥΝΟΠΤΙΚΟ ΧΑΡΤΗ

Τα φαινόμενα του σχήματος παρακάτω απεικονίζονται πάνω σε μετεωρολογικούς

χάρτες.Το Σχήμα 2(α) αντιστοιχεί στο Σχήμα 1(β). Η ύφεση L έχει σχηματιστεί πλήρως, ο
άνεμος στρέφεται αντίθετα από τη φορά των δεικτών του ρολογιού όπως δείχνουν τα
βέλη. Το θερμό μέτωπο συμβολίζεται με ημικύκλια (κόκκινου χρώματος). Το ψυχρό
μέτωπο σημειώνεταιμε τρίγωνα (με μπλε χρώματος). Στο σχήμα αυτό φαίνεται επίσης
και μια κατακόρυφη τομή.Στο θερμό μέτωπο όπως είδαμε ο θερμός αέρας διώχνει τον
ψυχρό ενώ στο ψυχρό μέτωπο ο ψυχρός αέρας εκδιώκει το θερμό.
Το Σχήμα 2(β) αντιστοιχεί στο Σχήμα 1(γ). Σε αυτό το ψυχρό μέτωπο κινούμενο
ταχύτερα, συναντήθηκε με το θερμό μέτωπο και δημιουργήθηκε σύσφιξη η οποία και
εκτόπισε το θερμό αέρα σε μεγαλύτερα ύψη όπως φαίνεται και στην κατακόρυφη
τομή.Δεν πρέπει να οδηγηθούμε σε εσφαλμένα συμπεράσματα και να νομίζουμε ότι οι
υφέσεις και τα μέτωπα δημιουργούνται μόνο στη διαχωριστική γραμμή μεταξύ
εύκρατης και πολικής ζώνης (η οποία εξάλλου στην πράξη είναι ασαφής). Υφέσεις
δημιουργούνται με τον ίδιο τρόπο σε οποιοδήποτε σημείο της εύκρατης ζώνης όπου
έρχονται σε επαφή θερμές και ψυχρές μάζες αέρα.

11
Σχήμα 1

Σχήμα 2

12
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2o
ΒΑΡΟΜΕΤΡΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΧΑΜΗΛΑ ΚΑΙ ΑΝΤΙΚΥΚΛΩΝΕΣ

2.1 ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΑ ΒΑΡΟΜΕΤΡΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

Εφόσον δεχόμαστε οτι με κανονικές συνθήκες στην ατμόσφαιρα,η ατμοσφαιρικη πίεση

είναι περιπου 1013,25 hPa , μπορούμε γενικά να χαρακτηρίσουμε τις περιοχές με
ατμοσφαιρικές πιέσεις κάτω απο 1013 hPa σαν βαρομετρικά χαμηλά και σε περιοχές
με ατμοσφαιρικές πιέσεις πάνω απο 1013 hPa σαν βαρομετρικά υψηλά.Υπάρχουν
περιπτώσεις όπου δημιουργούνται βαρομετρικά χαμηλά ή και υψηλά με
ατμοσφαιρικές πιέσεις στο κέντρο τους , περί το 1013 hPa.
Στις περιπτώσεις αυτές χαρακτηρίζονται αβαθή τα βαρομετρικά χαμηλά και ασθενείς οι
αντικυκλώνες. Τα αβαθή βαρομετρικά χαμηλά δίνουν συνήθως ασθενή καιρό , δηλαδή
ασθενείς μέχρι μέτριους ανέμους λιγους ανέμους ή σχεδόν καθόλους.
Ανάλογα συμβαίνουν και στους ασθενείς αντικυκλώνες, δηλαδή σε όλη τους την
έκταση επικρατούν ασθενείς ανέμοι. Όταν πάνω απο μεγάλης έκτασης περιοχή για
παράδειγμα πάνω απο την Ελλάδα και τα Βαλκάνια, οι ατμοσφαιρικές πιέσεις
κυμαίνονται περί το 1013 hPa η κάτι περισσοτερο ή λιγότερο τότε επικρατεί ενα ομαλό
βαρομετρικό πεδίο. Τα βαρομετρικά χαμηλά και υψηλά καλύπτουν μικρές ή μεγάλες
εκτασεις της γής. Εκτάσης όπως το βόρειο Αιγαίο ή ολοκληρος ο Ελληνικός χωρος ή
ολοκληρά τα Βαλκάνια ή ολόκληρη η Ανατολικη Μεσόγειος ή ακόμα και ολόκληρη η
δυτικη Ευρώπη.Τα βαρομετρικά συστήματα επεκτείνονται προς τα πάνω και μέσα στο
πρώτο στρώμα της ατμόσφαιρας την τροπόσφαιρα. Μερικές φορές τα βαρομετρικά
χαμηλά είναι επιφανειακά και δεν επεκτείνονται με το υψόμετρο περισσοτερο απο 1
με 2 χιλιόμετρα σαυτές τις περιπτώσεις δεν δίνουν καιρό.

2.2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Αν κοιτάξουμε ένα συνοπτικό χάρτη της εύκρατης ζώνης (όπως π.χ. της Ευρώπης) θα
δούμε ότι σε αυτόν εικονίζονται μια σειρά από κέντρα υψηλών και χαμηλών πιέσεων,
και στις χαμηλές πιέσεις θερμά και ψυχρά μέτωπα. Όλο αυτό το σύστημα κινείται
συνεχώς από δυτικά προς τα ανατολικά.Ανάλογα με το μετεωρολογικό σύστημα το
οποίο διέρχεται πάνω από ένα τόπο διαμορφώνεται και ο καιρός αυτού του τόπου.Με
την χάραξη των ισοβαρών καμπύλων πάνω σε ένα μετεωρολογικό χάρτη επιφάνειας
ξεχωρίζουν οι περιοχές με χαμηλές ατμοσφαιρικές πιέσεις και οι περιοχές με υψηλές
ατμοσφαιρικές πιέσεις. Η περιοχή με χαμηλές ατμοσφαιρικές πιέσεις ονομάζεται
βαρομετρικό χαμηλό ή απλώς χαμηλό ή κυκλώνας και το κέντρο του χαρακτηρίζεται με
το γράμμα (Χ) Χαμηλό ή (L) Low. Συνήθως αποφεύγεται να χρησιμοποιείται η ονομασία
κυκλώνας για να μην δημιουργείται σύγχηση με τον Τροπικό Κυκλώνα ο οποιος είναι
μια εντελώς διαφορετική ατμοσφαιρικη διαταραχή. Το βαρομετρικό χαμηλό
χαρακτηρίζεται και σαν εξωτροπικός κυκλώνας.

13
2.3 ΔΥΝΑΜΗ ΚΟΡΙΟΛΙΣ

Η δύναμη Κοριόλις είναι μία πλασματική δύναμη, που επινοήθηκε για να εξηγήσει την
αντιωρολογιακή (ως προς παρατηρητή στον Νότιο πόλο) κίνηση του ανέμου στην
επιφάνεια της γης. Η επιφάνεια της γης λόγω της περιστροφής αλλάζει κατεύθυνση κι
επομένως επιταχύνεται. Όμως σε ένα επιταχυνόμενο σύστημα αναφοράς δεν ισχύουν
οι νόμοι κίνησης του Νεύτωνα. Χρειαζόμαστε έτσι, μία δύναμη που να εξηγεί αυτήν την
κίνηση, την δύναμη Coriolis. Κάθε κίνηση στο Βόρειο ημισφαίριο εκτρέπεται προς τα
δεξιά και στο νότιο ημισφαίριο είναι αντίθετα προς τα αριστερά

2.4 ΙΣΟΒΑΡΕΙΣ ΚΑΜΠΥΛΕΣ

Ισοβαρείς καμπύλες ονοµάζονται οι καµπύλες οι οποίες ενώνουν σε ένα χάρτη καιρού

τους τόπους που έχουν την ίδια ατµοσφαιρική πίεση. Οι ισοβαρείς σε ένα χάρτη
καιρού είναι κλειστές καµπύλες οι οποίες χαράσσονται συνήθως ανά 4 hPa. Η χάραξή
τους γίνεται πάνω σε ένα χάρτη ο οποίος περιέχει τις αναφορές που δίνουν οι
µετεωρολογικοί σταθµοί. Μετά την ανάλυση από το µετεωρολόγο ή τον ηλεκτρονικό
υπολογιστή ο χάρτης παίρνει τη µορφή του σχήµατος 2. Στη συνέχεια σηµειώνονται µε
σύµβολα τα βαροµετρικά χαµηλά και υψηλά, καθώς και τα µέτωπα. Για
παράδειγμα:996,1000,1004,1008 hPa κλπ. Στους μετεωρολογικους χάρτες,όπως
εκείνους που περιέχουν την Ελλάδα και την ανατολική Μεσόγειο, οι ισοβαρεις
χαράσσονται ανα 2 hPa. Σε μερικές άλλες μετεωρολογικές υπηρεσίες οι μετεωρολογοι
χαράσσουν τις ισοβαρείς καμπύλες ανα 5 hPa.

14
2.5 ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ-ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΒΑΡΟΜΕΤΡΙΚΟΥ ΧΑΜΗΛΟΥ-ΚΥΚΛΟΓΕΝΕΣΗ

Σύμφωνα με το Νορβηγικό μοντέλο βασίζεται η δημιουργία των βαρομετρικών

χαμηλών που επηρεάζουν την Ευρώπη.Αυτά τα βαρομετρικά χαμηλά αναπτύσσονται
κυρίως πάνω από το Βόρειο Ατλαντικό,εκεί όπου οι ψυχρές πολικές αέριες μάζες
συναντούν τις θερμές τροπικές και κινούνται μαζί με διεύθυνση προς ανατολάς λόγω
της περιστροφής της Γης.Το συνοριακό αυτό στρώμα μεταξύ των θερμών και ψυχρών
αερίων μαζών είναι γνωστό σαν πολικό μέτωπο του Ατλαντικού.Κατά μήκος του
πολικού μετώπου υπάρχουν πάντοτε πολλά σύννεφα γιατί οι σχετικά θερμές αέριες
μάζες καθώς κινούνται συναντούν τις ψυχρές και αναγκάζονται να αναρριχηθούν πάνω
σ’αυτές που είναι και πυκνότερες και βαρύτερες,όπως ακριβώς θα συνέβενε κάποια
κίνηση πάνω σε κεκλιμένο επίπεδο.Με την πάροδο του χρόνου 6,12,24 ή κα
περισσοτέρων ωρών,εκείνο το τμήμα του συνοριακού στρώματος θερμών-ψυχρών
αερίων μαζών που κινείται έτσι ώστε οι θερμές αέριες μάζες να ακολουθούν τις
ψυχρότερες,γίνεται θερμό μέτωπο.
Κυκλογένεση, ονομάζουν οι μετεωρολόγοι την διαδικασία δημιουργίας ενός
οργανωμένου χαμηλού βαρομετρικού, η οποία σχετίζεται άμεσα και με την ύπαρξη

15
ενός αυλώνα (trough) στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας. Προκειμένου να
δημιουργηθεί ένα οργανωμένο χαμηλό βαρομετρικό πρέπει κατ'αρχάς να έχουμε
έντονη ανάμιξη θερμών και ψυχρών αερίων μαζών σε ευρεία κλίμακα (επιφανειακά
αίτια), η οποία όμως σχετίζεται άμεσα με την "υποστήριξη στην ανώτερη
τροπόσφαιρα", δηλαδή την ύπαρξη αυλώνα.
Αυτό που θα αναγκάσει την ατμοσφαιρική πίεση στην επιφάνεια να πέσει, είναι οι
αποκλίνοντες άνεμοι που παρατηρούνται στην νοτιοανατολική περιοχή του αυλώνα.
Αυτή η απόκλιση λειτουργεί σαν αντλία αέρα από την επιφάνεια προς τα ανώτερα
στρώματα και αναγκάζει την πίεση να πέσει τελικά και στην επιφάνεια. Συχνά κάτω
από έναν αυλώνα επικρατούν και χαμηλές θερμοκρασίες γι αυτό πολλές φορές τα
χαμηλά βαρομετρικά, στο πρώτο στάδιο της ζωής τους εμφανίζονται ως ψυχρά
μέτωπα. Αν η σύγκρουση με τις θερμές αέριες μάζες είναι πολύ μεγάλη τότε, εκτός από
τη διαφορά θερμοκρασίας, παρατηρείται και διαφορά πυκνότητας των αερίων μαζών
κάτι το οποίο, καταλήγει τελικά στην πτώση της πίεσης στην επιφάνεια, η οποία θα
ενισχυθεί και από τους αποκλίνοντες ανέμους στην νοτιοανατολική πλευρά του
αυλώνα.
Έτσι έχουμε τη δημιουργία ενός χαμηλού βαρομετρικού.
Η περιοχή όπου παρατηρείται αυτή η απόκλιση των ανέμων στην ανώτερη
ατμόσφαιρα, είναι ένα shortwave trough. Τέτοια shortwaves μπορεί να υπάρχουν
πολλά διάσπαρτα μέσα σ'εναν αυλώνα, ο οποίος μπορεί τελικά να "υποστηρίζει"
πολλά συστήματα, τα οποία κινούνται περιμετρικά του κέντρου του, αν και οι συνθήκες
στην επιφάνεια ευνοούν κάτι τέτοιο.

2.6 ΤΥΠΟΙ ΚΥΚΛΟΓΕΝΕΣΕΩΝ

Συμφωνα με τον Cohen(1996) οι κυκλογενέσεις χωρίζονται σε 2 τύπους

Αυτοί είναι :
 Κυκλογένεση τύπου Α:
Η κυκλογένεση αυτού του τύπου ξεκινά από τα κατώτερα στρώματα,στην περιοχή όπυ
παρατηρείται μέγιστη βαροκλινικότητα χωρίς να σημειώνεται σημαντική μεταφορά
στροβιλισμού.Αρχικά δεν υπάρχει ανώτερος αυλώνας,αλλά αναπτύσσεται καθώς η
ύφεση στη μέση στάθμη θάλασσας ενισχύεται.Η ενίσχυση προέρχεται από θερμική
μεταφορά.Η βαροκλινικότητα εξασθενεί καθώς η ύφεση φτάνει στη φάση σύσφιξης με
αποτέλεσμα η διαθέσιμη δυναμική ενέργεια μετατρέπεται σε κινητική.
 Κυκλογένεση τύπου Β:
Η κυκλογένεση τύπου Β ξεκινάει όταν ένας προϋπάρχων αυλώνας στην ανώτερη
ατμόσφαιρα κινείται πάνω από περιοχή θερμής μεταφοράς στην επιφάνεια,όπου
μπορεί να υπάρχει μέτωπο.Μπροστά από τον αυλώνα σημειώνεται ισχυρή μεταφορά
στροβιλισμού.Η απόσταση διαχωρισμού μεταξύ ανώτερου αυλώνα και της ύφεσης
ελλατώνεται γρήγορα καθώς η ύφεση ενισχύεται,ενώ ο άξονας που ενώνει τα κέντρα

16
των δυο συστημάτων τείνει να γίνει κατακόρυφος.Η μεταφορά στροβιλισμού εξασθενεί
καθώς το σύστημα φτάνει στο στάδιο μέγιστης ανάπτυξης.Η θερμή μεταφορά και η
βαροκλινικότητα αρχικά είναι μικρή και ενισχύεται στα επόμενα στάδια ανάπτυξης της
ύφεσης.Η κινητική ενέργεια αυξάνει λόγω της συμβολής του αεροχειμάρρου στα
ανώτερα στρώματα.

2.6.1 ΕΚΡΗΚΤΙΚΗ ΚΥΚΛΟΓΕΝΕΣΗ(ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΕΣ ΒΟΜΒΕΣ)

Η μετεωρολογική βόμβα αποτελεί ένα βαρομετρικό χαμηλό,το οποίο συναντάται στα

μέσα γεωγραφικά πλάτη,με πολύ έντονο χαρακτήρα καθώς έχει το χαρακτηριστικό να
βαθάινει με μεγάλο ρυθμό δηλαδή να προυσιάζει έντονη πτώση της ατμοσφαιρικής
πίεσης σε αρκετά μικρό χρονικό διάστημα.Πρόκειται για ένα φαινόμενο του οποίου η
ικανότητα πρόγνωσης είναι ζωτικής σημασίας για τις αγροτικές καλλιέργειες για την
ενέργεια τις μεταφορές κ.α. Οι θύελλες αυτού του είδους είναι υπεύθυνες για πολλές
ζημιές όπως διακοπή των μεταφορών και συγκοινωνιών ,καθυστερήσεις αυτοκινηστικά
ατυχήματα κ.α.Μπορούν να προκαλέσουν κεντρικές πιέσεις μέσης στάθμης
θάλασσας,καθώς και ανέμους και πλυμμήρες συγκρίσιμες με αυτές των καλοκαιρινών
τροπικών καταιγίδων.Πρώτος ο Tor Bergeon ανέφερε την εμφάνιση μιας εξωτροπικής
ύφεσης ,της οποίας η κεντρική πίεση μειώνεται με ρυθμό 1 hPa/h για 24 ώρες.Η
εμφάνιση της ύφεσης αυτής με τη χαρακτηριστική αυτή πτώση της πίεσης συνέβη σε
γεωγραφικό πλάτος 60ο Β. Οι Sanders και Gyakum(1980) ονόμασαν πολύ αργότερα απο
τον Bergeron το φαινόμενο αυτό ως Μετεωρολογική βόμβα.Στην Ελληνική περιοχή και
συγκεκριμένα στην Αθήνα η πτώση της ατμοσφαιρικής πίεσης πρέπει να είναι
τουλάχιστον ίση με 0.7 hPah¯¹ και στη Θεσσαλλονίκη 0.75 hPah¯¹ για 24
ώρες(Καρακώστας και Φλώκας 1983) έτσι ώστε να καταταχθέι η ύφεση ως
Μετεωρολογική Βόμβα. Κατά τη διάρκεια των κύκλων της ζωής τους οι “βόμβες”
μπορούν να επιταχύνουν τις εξαιρετικά χαμηλές πιέσεις στους πυρήνες τους και
επομένως οι οριζόντιες μεταβολές της πίεσης καθώς και οι άνεμοι επιφανείας μπορούν
να είναι ακραίοι.Οι “βόμβες” αποδυναμώνονται λίγο, μετά την προσέγγιση σε ξηρά,
ενώ οι ριπές του ανέμου επιφανείας ξεπερνούν και τους 100 knots.Περίπου 50
“βόμβες” ετησίως παρουσιάζονται στο βόρειο ημισφαίριο, συχνότερα το χειμώνα και
κυρίως πάνω από ωκεανούς. Παράδειγμα καταστρεπτικής “βόμβας” είναι οι θύελλες
των Χριστουγέννων το 1999 [στο Παρίσι] οι οποίες κόστισαν 130 ζωές και προκάλεσαν
οικονομικές ζημιές των 13 δισεκατομμυρίων ευρώ στην Κεντρική Ευρώπη.

2.6.2 ΕΞΩΤΡΟΠΙΚΕΣ ΥΦΕΣΕΙΣ

Η μετεωρολογική βόμβα διατηρεί όλα τα χαρακτηριστικά των εξωτροπικών

υφέσεων.Οταν λοιπόν λαμβάνει χώρα μια εξωτροπική κυκλογένεση αυτό σημαίνει ότι
αναφερόμαστε σε κυκλογένεση σε εξω-τροπικά γεωγραφικά πλάτη δηλαδή

17
μεγαλύτερα των 30ο .Οι υφέσεις αυτές έχουν οριζόντια κλίμακα 500-2500 km και
μπορεί να καλύπτουν το βάθος της τροπόσφαιρας,δηλαδή περίπου 10
km.Συγκρινόμενοι με μη διαταραγμένο περιβάλλον εμφανίζουν σχετικά χαμηλότερη
πίεση ,περίπου 10hPa λιγότερο ,ανέμους της τάξης των 10cm/sec.Σημειώνεται επίσης
μεγάλες τιμές κινητικής ενέργειας,στροβιλισμού και δυναμικό στροβιλισμού.
Οι εξωτροπικές υφέσεις είναι συγχωνευση θερμής και ψυχρής ύφεσης.Αυτό σημαίναι
ότι υπάρχει θερμή κυκλωνική κυκλοφορία στην επιφάνεια και ψυχρή κυκλωνική
κυκλοφορία στην επιφάνεια και ψυχρή κυκλωνική κυκλοφορία στην επιφάνεια και
ψυχρή κυκλωνική κυκλοφορία κοντά στη τροπόπαυση.Οι κυκλοφορίες αυτές δεν είναι
τοποθετημένες κατακόρυφα,αλλα μετακινούνται πλαγίως.Ο σχηματισμός αυτός
επιτρέπει στη διαταραχή να αποσπάσει ενέργεια από τον αεροχείμαρο.

2.7 ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΒΑΡΟΜΕΤΡΙΚΩΝ ΧΑΜΗΛΩΝ

Όταν ο αέρας ανεβαίνει, η πίεση πίσω του μικραίνει, διότι η προς τά πάνω κινούμενη
μάζα αέρα δεν πιέζει φυσικά προς τά κάτω, προς την επιφάνεια του εδάφους τόσο
σκληρά. Περιοχές με υψηλή πίεση σχηματίζονται όταν ο αέρας βυθίζεται πιέζοντας έτσι
σκληρά προς τά κάτω. Ο αέρας κινείται από περιοχές υψηλής πίεσης προς περιοχές
χαμηλής και αυτό ακριβώς συνιστά τον άνεμο, ο οποίος είναι τόσο ισχυρότερος όσο η
διαφορά των πιέσεων είναι ευρύτερη.Η πίεση του αέρα μετρείται συνήθως σε
μιλιμπάρς (mb) με κατάλληλα όργανα, τά βαρόμετρα.
Τά Βαρομετρικά Χαμηλά διακρίνονται και αυτά σε, Θερμά Χαμηλά, Υφέσεις,
Ορογραφικά Χαμηλά και Κυκλώνες Τροπικών.

2.7.1 ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΥΦΕΣΕΩΝ

Κλειστές ισοβαρείς με την πίεση να ελαττώνεται από την περιφέρεια προς το κέντρο.
Λέγεται αλλιώς και κυκλώνας ή ύφεση. Ισοβαρείς είναι καμπύλες που εμφανίζονται
στους χάρτες επιφανείας και συμπεριλαμβάνουν όλα τα σημεία που έχουν την ίδια
πίεση.
Ύφεση είναι είναι σύστημα όπου οι ισοβαρείς καμύλες είναι κλειστές,με σχήμα
περίπου κυκλικό ή ελλειπτικό,και η πίεση ελαττώνεται από την περιφέρεια προς το
κέντρο.Οι υφέσεις σχηματίζονται όταν το τμήμα ψυχρής αέριας μάζας θερμανθεί και
εξαναγκασθεί σε ανοδική κίνηση.Στην περιοχή της θερμής μάζας που
σχηματίζεται,έχουμε πτώση πίεσης.Μια ύφεση συνοδέυεται πάντοτε από θερμό και
ψυχρό μέτωπο.Ανάμεσα στα δύο περικλείεται το θερμό τμήμα που αναφέραμε ήδη.Η
περιοχή αυτή λέγεται θερμός τομέας της ύφεσης.Η διάλυση της ύφεσης αρχίζει όταν
αρχίσει και η σύσφιξη των δύο μετώπων.Οι υφέσεις,αλλά και τα υπόλοιπα
βαρομετρικά συστήματα στην κίνησή τους ακολουθούν τη γενική ατμοσφαιρική

18
κυκλοφορία.Στα μέσα γεωγραφικά πλάτη,λοιπόν κινούνται με κατέυθυνση Ανατολική-
Βορειοανατολική στο Βόρειο ημισφαιριο και Ανατολική-Νότιο Ανατολική στο Νότιο.Η
προσέγγιση μια βαρομετρικής ύφεσης γίνεται αντιληπτή από τις ενδείξεις του
βαρομετρικού που ολοένα και μικραίνουν.Η βαρομετρική πτώση αρχίζει με την
προσέγγιση του θερμού μετώπου της ύφεσης.Με το πέρασμα και του ψυχρού
μετώπου αρχίζει βαρομετρική άνοδος και πάλι.Στην ύφεση ο άνεμος κινείται από τις
υψηλές πιέσεις της περιφέρειας προς το κέντρο.Το αποτέλεσμα της σύγκλισης του
ανέμου στο κέντρο της ύφεσης είναι η εξαναγκασμένη ανοδική κίνηση στο σημείο
αυτο.Η άνοδος του αέρα,ειδικά εκείνου που προέρχεται από τη θερμή αέρια μάζα,έχει
ως αποτέλεσμα την ψύξη και υγροποίηση.Ο καιρός,λοιπόν,που συνοδεύει μία ύφεση
περιλαμβάνει νέφωση και βροχές.Σε γενικές γραμμές,τα καιρικά φαινόμενα
ταυτίζονται με αυτά που συνοδεύουν τα μέτωπα.

Βαρομετρικό χαμηλό, κέντρου πίεσης 993hPa

2.7.2 ΘΕΡΜΙΚΑ ΧΑΜΗΛΑ (θερμικές υφέσεις)

Δημιουργείται εξαιτίας της ανομοιόμορφης θέρμανσης ξηρών και θαλασσών. Η ξηρά

(συνήθως τους θερμούς μήνες του έτους) θερμαίνεται σε περιπτώσεις αίθριου καιρού,
με αποτέλεσμα την θέρμανση του υπερκείμενου στρώματος αέρα, το οποίο
διαστέλλεται, γίνεται πιο αραιό και ακολουθεί ανοδική κίνηση εφόσον η στατική
κατάσταση της ατμόσφαιρας το ευνοεί (ύπαρξη αστάθειας). Έτσι δημιουργείται
σύγκλιση κοντά στο έδαφος πάνω από την θερμαινόμενη περιοχή και απόκλιση στα

19
υψηλότερα στρώματα, και άρα κυκλοφορία θερμού τομέα. Στις υφέσεις αυτές δεν
παρατηρείται θερμός τομέας, αλλά μόνο ψυχρό μέτωπο. Τα φαινόμενα είναι τοπικά,
και όταν η υγρασία της αέριας μάζας είναι μεγάλη,είναι και ιδιαίτερα ισχυρά. Εποχιακά
θερμικά χαμηλά είναι: το θερμικό χαμηλό του Πακιστάν και το αντίστοιχο στη ΝΔ
Αμερική.
Θερμικές υφέσεις, είναι τα βαρομετρικά χαμηλά, που δημιουργούνται εξαιτίας
της ανομοιόμορφης θέρμανσης μεταξύ ηπειρωτικών και θαλάσσιων περιοχών.
Σχηματίζονται, όταν ο αέρας που βρίσκεται πάνω από την ξηρά, υπερθερμανθεί
από την υποκείμενη επιφάνεια.
Μεγάλη είναι η σημασία της κατακόρυφης αστάθειας και γενικά των
συνθηκών των ανώτερων στρωμάτων.

• Σημειώνονται μόνο ψυχρά μέτωπα (όχι θερμά).
• Παρατηρούνται κυρίως τοπικές βροχές.
• Όταν υπάρχει αυξημένη υγρασία και αστάθεια μπορεί να 
δημιουργηθούν και σποραδικές καταιγίδες.
• Παρατηρούνται κυρίως πάνω από ηπειρωτικές περιοχές τους θερινούς
μήνες.
• Παράδειγμα, το βαρομετρικό χαμηλό του Πακιστάν κατά το καλοκαίρι

2.7.3 ΟΡΟΓΡΑΦΙΚΑ ΧΑΜΗΛΑ

Υπάρχουν περιπτώσεις όπου οι ισχυροί άνεμοι συναντούν κάθετα προς τη ροή τους
υψηλές οροσειρές.Οι οροσειρές ενεργούν σαν φράγμα και παραμορφώνουν τη ροή του
ανέμου ο οποίος κινείται γύρω από την οροσειρά,ενώ μέρος αυτού αναγκάζεται αρχικά
σε άνοδο από τα προσήνεμα και στη συνέχεια σε κάθοδο από τα υπήνεμα της
οροσειράς.Το ίδιο φαινόμενο συμβαίνει και όταν ένα ψυχρό μέτωπο κινείται κάθετα
προς την οροσειρά.Οι ψυχρές αέριες μάζες,αναγκάζονται σε άνοδο,ψύχονται
περισσότερο,και όταν περάσουν στην υπήνεμη πλευρά βρίσκονται πάνω από
θερμότερες,δημιουργείται έντονη κατακόρυφη αστάθεια με αποτέλεσμα την εκδήλωση
βροχών και καταιγίδων.Ορογραφικά χαμηλά δημιουργούνται επίσης και στα νότια
υπήνεμα του Άτλαντα με ανέμους βορειοδυτικούς.Μερικές φορές χαμηλά αυτά
κινούνται ανατολικά προς τη Μεσόγειο θάλασσα και επηρεάζουν τον καιρό των
περιοχών της Ανατολικής Μεσογείου με βροχές.

Ορογραφικές υφέσεις,είναι τα βαρομετρικά χαμηλά που σχηματίζονται 
από διαταραχές της ροής, λόγω της ύπαρξης ενός ορεινού όγκου.
Παρατηρούνται στην υπήνεμη πλευρά του ορεινού όγκου.

• Ορογραφικές υφέσεις σχηματίζονται όταν μία αέρια μάζα συναντήσει έναν 

20
ορεινό όγκο.
• Ο αέρας κοντά στο έδαφος τείνει να αποφύγει τον ορεινό όγκο, είτε 
ανυψούμενος είτε παρακάμπτοντας.
• Η πίεση αυξάνει πάνω στην προσήνεμη πλευρά και μειώνεται στην υπήνεμη 
πλευρά, οπότε σχηματίζεται μία ύφεση στην υπήνεμη πλευρά.
• Παράδειγμα οι ορογραφικέςυφέσεις στη βόρεια Ιταλία,όταν τα ψυχρά μέτωπα 
επιβραδύνονται από τις Άλπεις. Επίσης, στα ανατολικά των Βραχωδών Ορέων, κλπ.

2.7.4 ΚΥΚΛΩΝΕΣ ΤΡΟΠΙΚΩΝ

Τροπικός κυκλώνας,είναι ένα υποσυνοπτικής κλίμακας βαρομετρικό χαμηλό, χωρίς 

μέτωπα, που σχηματίζεται σε τροπικές ή υποτροπικές θαλάσσιες περιοχές και εμφανίζε
ι οργανωμένη κατακόρυφη μεταφορά ‐ αστάθεια (convective activity), και καλά 
σχηματισμένη κυκλωνική κυκλοφορία στην επιφάνεια.Σε πολύ ισχυρούς τροπικούς
 κυκλώνες, η ελάχιστη πίεση μπορεί να φτάσει περίπου τα 900hPa
και η μέγιστη μέση ταχύτητα ανέμου στα 10μ περίπου τα 80 m/s (~290 km/h). Σε 
ορισμένους τροπικούς κυκλώνες,η ελάχιστη πίεση και η μέγιστη ταχύτητα ανέμου έχον 
εμφανίσει ακόμα πιο ακραίες τιμές.
Ταξινόμηση τροπικών κυκλώνων:
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό (Foley, 1995), τροπικός 
κυκλώνας είναι ένας γενικός όρος για τα ακόλουθα τέσσερα στάδια μίας ύφεσης:
 Τροπική Διαταραχή (tropical disturbance): μία περιοχή οργανωμένης αστάθειας,
με διάμετρο 200‐600 χλμ., η οποία έχει ένα μεταβατικό μη‐μετωπικό χαρακτήρα.
 Τροπική Ύφεση (tropical depression): ένας ασθενής τροπικός κυκλώνας, με 
ξεκάθαρη κυκλωνική κυκλοφορία στην επιφάνεια και μέγιστη ένταση μέσου 
ανέμου (10‐λέπτου) μικρότερη από 17 m/s (~34 knots).
 Τροπική Καταιγίδα (tropical storm): ένας τροπικός κυκλώνας, με κλειστές 
ισοβαρείς, και μέγιστη ένταση μέσου ανέμου (10‐λέπτου) από 17 έως και 32 m/s
(34‐63 knots).
 Τυφώνας (Hurricane / Typhoon): ένας έντονος τροπικός κυκλώνας, με μέγιστη 
ένταση μέσου ανέμου (10‐λέπτου) μεγαλύτερη ή ίση των 33 m/s (64 knots).

2.8 ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΠΛΟΙΩΝ ΣΕ ΤΡΟΠΙΚΕΣ ΖΩΝΕΣ

Σύμφωνα με το Άρθρο 32 της διεθνούς σύμβασης περί Ασφάλειας Ζωής στη Θάλασσα
(SOLAS), οι Πλοίαρχοι παντός τύπου πλοίων που κινούνται σε τροπικες ζωνες οφείλουν
μόλις αντιληφθούν εμφάνιση τροπικού κυκλώνα ή ανησυχήσουν κατόπιν ενδείξεων
περί δημιουργίας τούτου, να ενημερώσουν τάχιστα και με κάθε πρόσφορο μέσον με
γενική κλήση τυχόν παραπλέοντα πλοία, καθώς και τους παρακτιους
σταθμους επικοινωνιών. Οι αναφορές (παρατηρήσεις) τους περί των υφισταμένων
καιρικών φαινομένων στη περιοχή τους, θα πρέπει να είναι όσο γίνεται λεπτομερείς,
ιδιαίτερα των ενδείξεων της βαρομετρικης πίεσης σε πολύ τακτά χρονικά διαστήματα.

21
Υπόψη ότι στις αναφορές των ενδείξεων του βαρομέτρου των πλοίων τους θα πρέπει
προηγουμένως να έχουν γίνει οι καθιερωμένες διορθώσεις ή αναγωγές, έτσι ώστε
αυτές να καθίστανται αληθείς (πραγματικές), ως προς την επιφάνεια της θάλασσας

22
Hurricane Katrina (2005)
Η δομή των τροπικών κυκλώνων

•Είναι συστήματα θερμού πυρήνα δηλαδή παρουσιάζουν θερμές θερμοκρασιακές

ανωμαλίες στον πυρήνα τους.
•Παρουσιάζουν έντονη κυκλωνική κυκλοφορία και σύγκλιση κοντά στο έδαφος (όπου ο
στροβιλισμός παίρνει τις μέγιστες τιμές) και αντικυκλωνική κυκλοφορία και απόκλιση
στα ανώτερα επίπεδα(κοντά στην τροπόπαυση)
•Στο μάτι όπου υπάρχει καθοδικές κινήσεις και ασθενείς επιφανειακοί άνεμοι υπάρχει
σχεδόν αίθριος καιρός.
•Οι ισχυρότεροι άνεμοι κοντά στο έδαφος και οι εντονότερες βροχοπτώσεις
παρατηρούνται σε μια ακτίνα περίπου 40-50 km από το κέντρο τους, στο τείχος του
ματιού (eyewall).
•Παρατηρούνται ανοδικές κινήσεις,ισχυροί άνεμοι και βροχόπτωση στην περιοχή των
ζωνών βροχόπτωσης (rainbands) η οποία εκτείνεται πέρα από το τείχος του.

23
Δομή τροπικών κυκλώνων.

2.9 ΔΙΑΛΥΣΗ ΒΑΡΟΜΕΤΡΙΚΟΥ ΧΑΜΗΛΟΥ

Η ζωή ενός βαρομετρικού χαμηλού διαρκεί περίπου μια εβδομάδα ή λιγότερο και
μερικές περισσότερο.Μετά από την πλήρη σύσφιξη των μετώπων ενός βαρομετρικού
χαμηλού που συνδυάζεται παράλληλα και με την πλήρωσή του,αρχίζει προοδευτικά η
διάλυσή του.Όταν ένα βαρομετρικό χαμηλό βρίσκεται στο τελευταίο στάδιο του,έχει
πληρωθεί δηλαδή οι ατμοσφαιρικές πιέσεις στο κέντρο του έχουν αυξηθεί,η
βαροβαθμίδα στην πειφέρειά του έχει μειωθεί,και τα σύννεφα με τις βροχές τείνουν
προοδευτικά να εξαφανιστούν.

2.10 ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΝΤΑ ΒΑΡΟΜΕΤΡΙΚΑ ΧΑΜΗΛΑ

Συχνά μετά το στάδιο πλήρους ανάπτυξης ενός βαρομετρικού χαμηλού και κατά τη
διάρκεια της σύσφιξης των μετώπων του,συμβαίνει να αναπτύσσεται σε κάποια
περιοχή της περιφέρειας του ένα νέο βαρομετρικό χαμηλό.Αυτό συνήθως συμβαίνει
στις νότιες περιοχές του κατά μήκος του θερμού ή ψυχρού μετώπου.Το νέο χαμηλό
χαρακτηρίζεται σαν δευτερέυον χαμηλό.Μερικές φορές ένα δευτερέυον χαμηλό
αναπτύσσεται πολύ γρήγορα καθώς εξασθενεί το πρωτέυον χαμηλό.Άλλες φορές
ακολουθεί δική του τροχιά και άλλες εκείνου του πρωτεύοντος χαμηλού.Σε κάθε
περίπτωση,οι συνθήκες καιρού επηρεάζονται άμεσα από το αναπτυσσόμενο νέο

24
χαμηλό και πολύ γρήγορα.Οι μετεωρολόγοι μελετούν στου μετεωρολογικούς χάρτες
την πιθανότητα δημιουργίας δευτερευόντων βαρομετρικών χαμηλών στο χώρο όπου
υπάρχουν αρχικά βαρομετρικά χαμηλά.

2.11 ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΧΑΜΗΛΩΝ ΚΑΙ ΑΝΤΙΚΥΚΛΩΝΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Η περιοχή της Βορειοανατολικής Μεσογείου χαρακτηρίζεται από έντονες εναλλαγες

ξηράς – θάλασσας με αποτέλεσμα να δημιουργόυνται πολλαπλά τοπικά συστήματα
ατμοσφαιρικής κυκλοφορίας.Το κλίμα της περιοχής γενικά χαρακτηρίζεται απο έντονες
εναλλαγές και είναι δύσκολο να χαρακτηριστεί καθαρά σαν θαλάσσιο ή ηπειρωτικό.
Στην Ελλάδα παρουσιάζονται από μετεωρολογική άποψη δύο περίοδοι, η ξηρά θερινή
και η ευμετάβλητη χειμερινή.Για τις μεταβατικές εποχές άνοιξη και φθινόπωρο
παρατηρούνται εναλλαγές μεταξύ των δύο καιρικών τύπων.Η άνοιξη διαρκεί περι τους
τρείς μήνες ενώ το φθινόπωρο είναι μικρότερης διάρκειας και διαρκεί ουσιαστικά ένα
μήνα
Το καλοκαίρι:Κατά το καλοκαίρι,οι κλιματικές ζώνες της γης μετατοπίζονται βορειότερα
ακολουθώντας την ετήσια μετατόπιση του ηλίου. Έτσι η Ελλάδα βρίσκεται κάτω από
την επίδραση του καιρού της τροπικής ζώνης δηλαδή των αληγών ανέμων. Το μελτέμι
(ετησίας) είναι άνεμος ΒΑ κατεύθυνσης και μπορεί να θεωρηθεί μια επέκταση των
αληγών ανέμων προς βορρά.Οι ετησίες είναι το αποτέλεσμα του συνδυασμού των
υψηλών σχετικά πιέσεων της Βαλκανικής με το θερμικό χαμηλό της Ανατολίας.
Μια τυπική βαρομετρική κατάσταση η οποία δημιουργείται από το μελτέμι φαίνεται
στο Σχήμα παρακάτω. Ο αντικυκλώνας του Ατλαντικού σε συνδυασμό με το κέντρο
χαμηλών πιέσεων της Μέσης Ανατολής προκαλούν στην Ελλάδα ισχυρούς βόρειους
ανέμους κατα μήκος του Αιγαίου. Κατά τη νύχτα οπότε ο ήλιος δεν υπερθερμαίνει της
ερήμους της Μέσης Ανατολής το χαμηλό γίνεται ηπιότερο και ο άνεμος σταματά(και
αναπτύσσονται θαλάσσιες αύρες στα παράλια που μαζί με τους αναβατικούς ανέμους
στις πλαγιές των βουνών επικρατούν της συνοπτικής κλίμακας) για να ξεκινήσει και
πάλι την επόμενη μέρα.Όταν το μελτέμι είναι ασθενές ή σε περιοχές όπου δεν πνέει
λόγω παρεμβαλλόμενων βουνών (π.χ. Δυτική Ελλάδα) επικρατούν κατά το καλοκαίρι
θαλάσσιες αύρες οι οποίες είναι δυνατόν να πνέουν σε εντελώς διαφορετική
κατεύθυνση από τους ανέμους που πνέουν στα υψηλότερα στρώματα.

25
Η τυπική βαρομετρική κατάσταση της περιοχής μας το καλοκαίρι

Ο χειμώνας: Κατά το χειμώνα η Ελλάδα βρίσκεται εντός της εύκρατης ζώνης με

συνέπεια να διέρχονται διαδοχικές υφέσεις και αντικυκλώνες.Η Ελλάδα βρίσκεται
μεταξύ του μόνιμου αντικυκλώνα του Ατλαντικού και του Σιβηρικού αντικυκλώνα, ο
οποίος σχηματίζεται το χειμώνα πάνω από την παγωμένη Ρωσία.Μεταξύ
των δυο αυτών αντικυκλώνων διέρχονται κινητοί αντικυκλώνες και υφέσεις από τους
οποίους άλλοι δημιουργούνται στο βόρειο Ατλαντικό και άλλοι στις Άλπεις.Κατά αυτό
το τρόπο η κυκλογένεση σε διάφορες περιοχές της Κεντρικής και Ανατολικής
Μεσογείου είναι αρκετά συχνή.Γνωστά κέντρα κυκλωνικής δράσης είναι το Ιόνιο
Πέλαγος ,ο κόλπος της Συρτέως,η περιοχή της Κύπρου και το Νότιο Αιγαίο.Υφέσεις που
δημιουργούνται στη Νότια Αδριατική ή το Ιόνιο κινούνται συνήθως ΒΑ πάνω απο την
Ελλάδα και κατά δεύτερο λόγο ΝΑ.Κατά τη διάρκεια της χειμερινής περιόδου οι άνεμοι
στον Ελλαδικό χώρο είναι κυρίως απο Βόρειες διευθύνσεις.Όμως , για σημαντικό
αριθμό ημερών επικρατούν και άνεμοι Νοτίων ή Νοτιοδυτικών διευθύνσεων όταν τα
διάφορα χαμηλά βρίσκονται στα Δυτικά του Ελλαδικού χώρου.Η Ελλάδα βρίσκεται στο
θερμό τομέα της Υφεσης.Η θέση και η τροχιά των χαμηλών κατά τη περίοδο του
χειμώνα σχετικά με την θέση της Αθήνας ορίζει και τις καιρικές συνθήκες στην περιοχή
της Αθήνας.Συχνή είναι και η εμφάνιση αντικυκλωνικών συστημάτων στην Μεσόγειο
και τη Νότια Ευρώπη την εποχή αυτή.Συχνή είναι και η εμφάνιση αντικυκλωνικών
συστημάτων στην Μεσόγειο και τη Νότια Ευρώπη την εποχή αυτή.Οι αντικυκλώνες
αυτοί εμφανίζονται είτε εξαιτίας της συσσώρευσης ψυχρών ερίων μαζών πάνω απο
την Βαλκανική και την ξηρά της Νότιας Ευρώπης γενικότερα ,είτε σαν αποτέλεσμα της
πλανητικής κυκλοφορίας.Αρκετές φορές είναι πιθανόν ο αντικυκλώνας να μείενι για
ένα μεγάλο διάστημα στάσιμος πάνω απο την Βαλκανική.Μια τέτοια είναι οι
Αλκυονίδες ημέρες(ενότητα 2.16).Το φαινόμενο αυτό συμβαίνει αρκετά συχνά κι είναι
δυνατόν αν διαρκέσει για μεγάλο χρονικό διάστημα των δύο τελεθταίων μηνών του

26
χειμώνα.Το Σχήμα παρακάτω δείχνει μια τυπική διάταξη που φέρνει στην Ελλάδα
ψυχρούς βόρειους ανέμους από τον Σιβηρικό αντικυκλώνα.

Η τυπική βαρομετρική κατάσταση της περιοχής μας το χειμώνα.

Όταν προς την Ελλάδα κατευθύνεται μια ύφεση στο μπροστινό της μέρος έχουμε
νότιους έως ΝΑ ανέμους (σοροκάδες), οι οποίοι φέρουν θερμές υγρές μάζες στον
ελληνικό χώρο και προκαλούν ραγδαίες παρατεταμένες βροχές. Παρομοίως βροχές
προκαλεί καιη διέλευση των μετώπων της υφέσεως. Αντίθετα η διέλευση αντικυκλώνα
πάνω από την Ελλάδα προκαλεί νηνεμία και ηλιόλουστες ημέρες.

27
Παράδειγμα βαρομετρικής κατάστασης της περιοχής μας το χειμώνα.

2.12 ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΒΑΡΟΜΕΤΡΙΚΩΝ ΧΑΜΗΛΩΝ

Όπως αναφερθήκαμε παραπάνω τα βαρομετρικά χαμηλά δημιουργούνται κυρίως

πάνω σε πολικό μέτωπο και διαλύονται μετά απο μερικές ημέρες,καθώς
απομακρύνονται απο την αρχική τους θέση και αφού το ψυχρό μέτωπο πλησιάσει το
θερμό και δημιουργηθεί σύσφιξη.Οι συνθήκες που ευνοούν το σχηματισμό ενός
βαρομετρικού χαμηλού πάνω σε ένα τμήμα του πολικού μετώπου,έχουν την τάση να
δημιουργήσουν όχι μόνο ένα αλλά μια σειρά από βαρομετρικά χαμηλά κατά μήκος του
πολικού μετώπου,κάτι που ουσιαστικά οφείλεται στις διαταραχές του πολικού
μετώπου.Στις περιπτώσεις αυτές το ένα χαμηλό ακολουθεί κάποιο άλλο,έτσι ώστε το
θερμό του μέτωπο να αποτελεί συνέχεια του ψυχρού μετώπου του χαμηλού
προηγείται.

2.13 ΟΡΙΣΜΟΣ ΑΝΤΙΚΥΚΛΩΝΑ

Αντικυκλώνα ονοµάζουµε µία περιοχή όπου επικρατούν υψηλές βαροµετρικές

28
πιέσεις. Ονοµάζεται και αλλιώς βαροµετρικό υψηλό. Οι αντικυκλώνες στους χάρτες
καιρού απεικονίζονται µε κλειστές ισοβαρείς καµπύλες κυκλικές ή ελλειπτικές µε πίεση
στο κέντρο του σχηµατισµού υψηλότερη από τα 1013 hPa. Οι άνεµοι στο εσωτερικό
ενός αντικυκλώνα είναι ασθενείς. Οι αντικυκλώνες είναι συνώνυµοι µε τον καλό καιρό,
τους ασθενείς ανέµους και τις υψηλές θερµοκρασίες ανάλογα βέβαια και µε την εποχή.
Παρόλα αυτά στο εσωτερικό ενός αντικυκλώνα πολλές φορές παρατηρούνται οµίχλες
λόγω των ασθενών ανέµων και της υψηλής υγρασίας. Κάποιοι αντικυκλώνες
βρίσκονται µόνιµα σε συγκεκριµένες γεωγραφικές περιοχές, όπως στις Αζόρες, στον
Καναδά και τη Σιβηρία, ενώ άλλοι κινούνται, συνήθως κατά τη διεύθυνση δύση-
ανατολή. Χαρακτηρίζεται με το γράμμα Υ (Υψηλό) ή με το γράμμα Η(High).

Αντικυκλώνας με κέντρο 1029hPa στην Βαλτική

2.14 ΚΑΙΡΟΣ ΑΝΤΙΚΥΚΛΩΝΩΝ

29
Οι άνεμοι γύρω από έναν αντικυκλώνα κινούνται με φορά όπως και οι δείκτες του
ωρολογιίου και όχι ακριβώς παράλληλα προς τις ισοβαρείς αλλά με μικρή κλίση 10 με
15 μοίρες προς τις χαμηλές πιέσεις.Το αντίθετο συμβαίνει στο νότιο ημισφαίριο.Εκεί οι
άνειμοι γύρω απο ένα βαρομετρικό υψηλό κινούνται αντίθετα με τη φορά των δεικτών
του ωρολογίου .Οι αέριες μάζες μέσα σε μια περιοχή με υψηλές αττμοσφαιρικές
πιέσεις αναγκάζονται να κινηθούν από το κέντρο πρός την περιφέρεια,λόγω της
μεγαλύτερης πίεσης στο κέντρο,με συνέπεια να παίρνουν την θέση τους ψυχρότερες
και πυκνότερες αέριες μάζες οι οποίες κατέρχονται από ψηλά σαν βαρύτερες που
είναι.Έτσι στην περιοχή του βαρομετρικού χαμηλού δεν έχουμε ανοδικές κινήσεις
αερίων μαζών,οπότε δεν ευνοείται ο σχηματισμός νεφών και κατά συνέπεια δεν
δημιουργούνται βροχές.Οι καθοδικές κινήσεις των αερίων μαζών συνδέονται με την
ευστάθεια στην ατμόσφαιρα,δεν ευνοούν το σχηματισμό νεφών,εξασφαλίζουν
ηλιοφάνεια,άπνοια,γενικά καλό καιρό, και δημιουργούν τον καιρό των βαρομετρικών
υψηλών.Ευνοούν όμως το σχηματισμό ομιχλών και γενικά την περιορισμένη
ορατότητα.Η καλοκαιρία του βαρομετρικού υψηλού συμβαίνει στο κέντρο του και στις
περιοχές κοντά σε αυτό.Στην περιφέρεια του,εκεί όπου οι ισοβαρείς καμπύλες είναι
πυκνότερες και συνεπώς επικρατούν μεγάλες διαφορές ατμοσφαιρικών
πιέσεων ,πνέουν ισχυροί και θυελλώδεις άνεμοι,οπότε αν και η περιοχή βρίσκεται στη
επιρροή του αντικυκλώνα ,δεν μπορούμε να συζητάμε για καλοκαιρία.

2.15 ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΑΝΤΙΚΥΚΛΩΝΩΝ

Με κριτήριο την κατανομή της θερμοκρασίας και της πίεσης καθ’ ύψος πάνω από το
κέντρο τους διακρίνονται σε:

 Ψυχροί αντικυκλώνες

Ψυχρός αντικυκλώνας, είναι εκείνος στον οποίο η θερμοκρασία της κεντρικής περιοχής
είναι μικρότερη από εκείνη των γειτονικών περιοχών.Στους ψυχρούς αντικυκλώνες ο
αέρας στα κατώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας είναι γενικά πιο ψυχρός απο τον
αέρα στις γειτονικές περιοχές.Η θερμοκρασία και η πίεση στους συγκεκριμένους
αντικυκλώνες ελλατώνεται γρήγορα με το ύψος και έτσι η κατακόρυφη έκταση τους
είναι μικρή φθάνοντας τα 2-3 χλμ απο το έδαφος.Συνήθως οι εποχιακοί αντικυκλώνες
(Σιβηρικός,Καναδικός κ.α.) ανήκουν στους ψυχρούς αντικυκλώνες.

 Θερμοί αντικυκλώνες

30
Θερμός αντικυκλώνας, είναι εκείνος στον οποίο η θερμοκρασία της κεντρικής περιοχής
είναι μεγαλύτερη από εκείνη των γειτoνικών περιοχών.Στους θερμούς αντικυκλώνες ο
αέρας σε όλες τις στάθμες είναι πιο θερμός απο τον αντίστοιχο που περιβάλλει τον
αντικυκλώνα. Σε αντίθεση με τους ψυχρούς οι θερμοί αντικυκλώνες εκτείνονται σε
μεγαλύτερο ύψος και αυξάνουν την ένταση τους με την με την άυξηση του ύψους.
Τέτοιοι αντικυκλώνες είναι κυρίως οι μόνιμοι αντικυκλώνες.

Με κριτήριο τον τρόπο γένεσης, την κίνηση και τη συχνότητα

παραμονής τους σε μια τοποθεσία διακρίνονται σε:
 Μόνιμοι
Αζορών ή Β. Ατλαντικού, Β. Ειρηνικού
Ν. Ειρηνικού, Ν. Ατλαντικού, Ν. Ινδικού ωκεανού
 Εποχικοί
Σιβηρικός ή Ασιατικός, Β. Αμερικής ή Καναδά
 Κινητοί
 Εμποδισμού (blocking anticyclones)

2.15.1 ΜΟΝΙΜΟΙ ΑΝΤΙΚΥΚΛΩΝΕΣ

Επικρατούν πάνω από τους ωκεανούς στις υποτροπικές περιοχές,τόσο κατά την
χειμερινή όσο και κατά τη θερινή περίοδο.Κατά χρονικές περιόδους επεκτείνονται

31
καλύπτοντας μεγαλύτερες εκτάσεις ή υποχωρούν.Είναι τμήματα των ζωνών υψηλών
ατμοσφαιρικών πιέσεων των υποτροπικών περιοχών.Οι γνωστοί μόνιμοι αντικυκλώνες
είναι ο αντικυκλώνας του Βόρειου Ατλαντικού ή όπως και διαφορετικά ονομάζεται
αντικυκλώνας των Αζόρων,ο αντικυκλώνας του Βόρειου Ειρηνικού,του Νότιου Ινδικού
ωκεανού.Οι μόνιμοι αντικυκλώνες είναι γενικά θερμοί ,δηλαδή ο αέρας της περιοχής
τους είναι θερμότερες απο τον αέρα στις γειτονικές τους περιοχές.Ιδιαίτερη σημασία
για τη χώρα μας έχει ο αντικυκλώνας των Αζορών καθώς και ο σιβηρικός που
δημιουργείται το χειμώνα. Τότε έχομε πτώση της θερμοκρασίας και ψυχρούς ανέμους.

2.15.2 ΕΠΟΧΙΑΚΟΙ ΑΝΤΙΚΥΚΛΩΝΕΣ

Επικρατούν πάνω απο μεγάλες ηπειρωτικές περιοχές κατά τη διάρκεια του
χειμώνα.Γνωστός εποχικός αντικυκλώνας είναι ο Σιβηρικός αντικυκλώνας ο οποίος και
καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος της Ασίας και πολλές φορές επεκτείνεται μέχρι τη
Νοτιοανατολική Ευρώπη και τα Βαλκάνια.Οι εποχικοί αντικυκλώνες είναι
ψυχροί,δηλαδή ο αέρας στα χαμηλά στρώματα της ατμόσφαιρας είναι ψυχρότερος
από τον αέρα στις γειτονικές του περιοχές.

2.15.3 ΚΙΝΗΤΟΙ ΑΝΤΙΚΥΚΛΩΝΕΣ

Είναι πολύ μικρότεροι σε έκταση από τους μόνιμους και εποχικούς

αντικυκλώνες.Σχηματίζονται στα μεγάλα γεωγραφικά πλάτη,δηλαδή στις βόρειεσ
περιοχές του βόρειου ημισφαιρίου και στις νότιες περιοχές του νότιου ημισφαιρίου,και
βρίσκονται μεταξύ των βαρομετρικών χαμηλών.Μετακινούνται γρήγορα σε κίνηση
συνήθως προσ βορρά στο νότιο ημισφαίριο.Κινητοί αντικυκλώνες περνούν από τα
γεωγραφικά πλάτη της Ελλάδας που επηρεάζουν τιν καιρό της κατά τη διάρκεια του
έτους.

2.15.4 ΕΜΠΟΔΙΣΜΟΥ ΑΝΤΙΚΥΚΛΩΝΕΣ

Όταν στη μέση τροπόσφαιρα επικρατεί έντονη μεσημβρινή (Βορράς-

32
Νότος) κυκλοφορία δημιουργούνται κύματα συνοπτικού μήκους με
μεγάλο πλάτος.
(α) «μεσημβρινός εμποδισμός»
(β) «εμποδισμός απορροής»
(γ) «ωμέγα εμποδισμός»

Αυτές οι μορφές εμποδισμού (στη μέση τροπόσφαιρα), σχετίζονται με

ένα ισχυρό, εκτεταμένο θερμό αντικυκλώνα στην επιφάνεια
(«αντικυκλώνας εμποδισμού») που εμποδίζει την προς ανατολάς
κανονική πορεία των υφέσεων.

2.16 ΑΛΚΥΟΝΙΔΕΣ ΜΕΡΕΣ

Ως Αλκυονίδες μέρες ονομάζονται από τους Έλληνες συνηθέστερα ημέρες του

Ιανουαρίου κατά τις οποίες επικρατεί ωραίος καιρός με ηλιοφάνεια. Η ονομασία αυτή
είναι αρχαία ελληνική και προέρχεται από τον Αριστοτέλη.
Οι ημέρες αυτές έλαβαν το όνομά τους ("αλκυόνιαι") από το μύθο της ελληνικής
μυθολογίας τον σχετικό με το θαλάσσιο πτηνό Αλκυόνη, που αποτελεί την αλληγορική
σημασία του ομώνυμου αστέρα Αλκυόνη των Πλειάδων που φέρεται με το όνομα του
πτηνού. Ο αστέρας Αλκυόνη κατά την εποχή αυτή μεσουρανεί κατά τις εσπερινές ώρες
και επομένως κατά τις ανέφελες νύκτες του Ιανουαρίου είναι ορατός στο σύμπλεγμα
των Πλειάδων, ως κορωνίδα της Πούλιας, κατα τη δημώδη έκφραση, που σημαίνεται
ως προς το ζενίθ, στην ψηλότερη περιοχή του ουράνιου θόλου.

33
Εξ αυτού του απλού φυσικού γεγονότος όλες οι συνεχόμενες ημέρες που είναι ορατός
ο αστέρας Αλκυών ήταν πολύ φυσικό να ονομασθούν Αλκυονίδες.

Από καθαρά μετεωρολογική άποψη οι αλκυονίδες ημέρες ως ημέρες καλοκαιρίας

εξηγούνται από το γεγονός ότι στο γεωγραφικό πλάτος που βρίσκεται η Ελλάδα μέχρι
το γεωγραφικό πλάτος κυρίως της βορειοανατολικής Ευρώπης, κατά την περίοδο του
Χειμώνα παρατηρείται η αυτή βαρομετρική πίεση (εξίσωση πίεσης) με συνέπεια
αφενός να μη δημιουργούνται άνεμοι αφετέρου και ο καιρός να είναι μεν ψυχρός αλλά
και ηλιόλουστος, λόγω της αντικυκλωνικής κατάστασης.
Αυτό όμως δεν σημαίνει πως κάθε χρόνο υπάρχουν Aλκυονίδες ημέρες. Υπάρχουν και
έτη που έλλειψαν τελείως όπως το 1947, αλλά και οι ημερομηνίες έναρξης και λήξης
και διάρκεια αυτών δεν είναι σταθερές. Συνηθέστερα όμως καλύπτουν σχεδόν το
δεύτερο ήμισυ του Ιανουαρίου. Παρόλα αυτά αλλοι επιμένουν να αποδίδουν την
διάρκειά τους σε διαστήμα 14 αίθριων ημέρων, από τις 15 Δεκεμβρίου έως 15
Φεβρουαρίου στην Ελλάδα, στην καρδιά του χειμώνα.

2.17 ΣΦΗΝΕΣ ΕΞΑΡΣΕΩΝ ΚΑΙ ΣΦΗΝΕΣ ΥΦΕΣΕΩΝ

Στην ανώτερη ατμόσφαιρα εμφανίζονται διαταραχές κατα τις οποιές οι ισοβαρείς

καμπύλες εμφανίζουν μορφές πέρα απο τις κλασσικές όπως είναι οι κυκλώνες και οι
αντικυκλώνες.Τέτοιες χαρακτηριστικές διαταραχές είναι οι σφήνες εξάρσεων(ridges)
και οι σφήνες υφέσεων (troughs). Η σφήνα εξάρσεως είναι μια αντικυκλωνική
προεξοχή σε σχήμα Λ που εισχωρέι συνήθως ανάμεσα σε 2 υφέσεις.Στη συγκεκριμένη
περίπτωση η βαρομετρική πίεση αυξάνεται,όπως και στον αντικυκλώνα απο την
περιφέρεια προς το κέντρο.Σε αντιδιαστολή η σφήνα υφέσεως ειναι μια κυκλωνική
προεξοχή σε σχήμα V που εισχωρεί συνήθως ανάμεσα σε 2 περιοχές υψηλών
πιέσεων.Στη περίπτωση αυτή η βαρομετρική πίεση μειώνεται όπως και στον
κυκλώνα,απο τη περιφέρεια προς το κέντρο.Όπως φαινεται παρακατω στο σχήμα.

34
Σφήνα υφέσεως ανάμεσα σε 2 περιοχές υψηλών πιέσεων

2.18 ΒΑΡΟΜΕΤΡΙΚΟΣ ΛΑΙΜΟΣ

Βαρομετρικός λαιμός χαρακτηρίζεται η περιοχή που περικλείεται μεταξύ δύο κοιλιών

χαμηλών πιέσεων και δύο κορυφών υψηλών πιέσεων.
Η περιοχή του βαρομετρικού λαιμού δεν συνδέεται με κάποιο συγκεκριμένο τύπο
καιρού.Είναι συνήθως μια περιοχή με απότομες μεταβολές του καιρου.Στο κέντρο του
οι άνεμοι είναι ασθενείς μεταβλητοί και ευνοείται ο σχηματισμός ομιχλών.

2.19 ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΔΙΑΛΥΣΗ ΑΝΤΙΚΥΚΛΩΝΩΝ

Έστω οτι στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας υπάρχει ένα βαρομετρικό χαμηλό
ακριβώς επάνω απο ένα χαμηλό επιφανείας , τότε το συστημα θα διαλυθεί πολύ
γρήγορα αμέσως μετά την δημιουργία του καθώς ο αέρας κινείται στην επιφάνεια του
εδάφους με μία κλίση προς το κέντρο του χαμηλόυ λόγω τριβής κλίνει,υπάρχει η
σύγκλιση αεριών μαζών με αποτέλεσμα την συσσώρευση του αέρα στα ανώτερα
στρώματα.Η συσσώρευση προέρχεται απο τον συνεχή στροβιλισμό του αέρα γύρω
από το κέντρο του χαμηλού(εκεί δεν υπάρχει τριβη) χςρίς να απομακρύνεται η
συσσώρευση οδηγεί στην αυξηση της πίεσης στην επιφάνεια,με αποτέλεσμα την
διάλυση του βαρομετρικού χαμηλού,ανάλογη εξέλιξη αναμένεται αν πάνω απο ενα
αντικυκλωνικό σύστημα επιφανείας αναπτύσσεται ένας αντικυκλώνας ανώτερης
ατμόσφαιρας.Στην επιφάνεια οι άνεμοι αποκλίνουν (λόγω τριβής) με αποτέλεσμα να
απομακρύνεται μάζα αέρα απο το κέντρο. Αν δεν καλυφθεί με κάποιο τρόπο το κενό
μάζας,η ατμοσφαιρική πίεση στο κέντρο του αντικυκλώνα μειώνεται και το σύστημα
διαλύεται. Για να καλυφθεί όμως το κενό της μάζας θα έπρεπε στα ανώτερα στρώματα

35
της αντμόσφαιρας να υπάρχει σύγκλιση αερίων μαζών που να ωθεί μάζες αέρα προς
τα κάτω.Αυτό δεν μπορεί να συμβεί όταν υπάρχει αντικυκλώνας στα ανώτερα
στρώματα , καθώς ο αέρας στροβιλίζεται συνεχώς παράλληλα στις ισουψείς και γύρω
απο το κέντρο του υψηλού(εκεί δεν υπάρχει τριβή),χωρίς να υπάρχει ένας μηχανισμός
να ωθήσει τον αέρα προς τα κάτω.
Με βάση τα παραπάνω ,για να διατηρηθούν ή και να ενισχυθούν αντικυκλωνικά και
κυκλωνικά συστήματα επιφάνειας επιβάλλεται στα ανώτερα στρώματα της
ατμόσφαιρας να πνέουν οι άνεμοι με τέτοιο τρόπο έτσι ώστε να υπάρχουν ζώνες
σύγκλισης(convergence) και απόκλισης (divergence) των αερίων μαζών
αντίστοιχα.Πρέπει να υπάρχει σύγκλιση πάνω από αντικυκλώνα.

36
 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Ναυτική Μετεωρολογία, Γεώργιος Ε.Κασιμίδης

2. Ναυτική Μετεωρολογία,Χείλαρης Αλέξανδρος
3. Εισαγωγή στην μετεωρολογία,Βίγκλας Παναγώτης
4. Αρχές μετεωρολογίας-Κλιματολογίας,Πέτρος
Κατσαφάδος,Ηλιας Μαυροματίδης

Πληροφορίες απο internet

 http://el.wikipedia.org
 http://www.meteo-news.gr
 http://www.livepedia.gr

37