ne pişkin caniliği vardı, eski mühendislerin! Ne iblisçe buluşlar!

Nikolay Karloviç
von Meck, Demiryolları Halk Ko miserliğinde, yeni ekonominin ateşli taraftarı
olarak kendisini tanıtır, sosyalizmin kuruluşuyla, ilgili ekonomik problemler
konusunda cani* canlı konuşur ve tavsiye vermeyi severdi. En büyük zarar meydana
getiren tavsiyesi de, yük katarlarının büyütülmesi ve yük fazlalığından
korkulmaması yolundaki idi. GPU aracılığıyla von Meck’in oyunu meydana çıkarılmış,
kendisi de kurşuna dizilmişti. Maksadı, yol, vagon ve lokomotiflerin çok çabuk
yıpranmasının temini ve yabancı devletlerin hücumu halinde, Cumhuriyetin
demiryolsuz kalması idi! Fakat ne zaman ki, bir süre sonra, Demiryolları yeni Halk
Komiseri yoldaş Kaganoviç aynı reçeteyi uygulayarak, marşandiz trenlerine fazla yük
konmasını, hattâ eskiye oranla, iki - üç katına çıkarılmasını emretti, (ve bu buluş
için kendisi ve diğer yöneticiler Le- nın madalyası ile taltif edildi!), işte o
vakit kötü, niyetli mühendisler sınırlayıcı olarak ortaya atıldılar. Bar bar
bağırarak uygulamaya karşı çıktılar, trenlerin yıpranacağından söz ettiler. Ve
toplumsal taşıma sisteminin imkânlarına inanmadık lan için, halkça, kurşuna
dizildiler.
Sınırlayıcılar birkaç yıl süreli dayak yerler. Her branşta bulunurlar, formül ve
hesaplarla meydana çıkarlar ve personeldeki coşmanın köprü ve tezgâhlara olan
yardımını anlamazlar. (Bu yıllar - halk psikolojisinin tersine çevirildiği
yıllardır: Az olsun uz olsun, çok olup yavuz olmasın ve acele işe şeytan karışır,
gibilerden, eski anlam ve deyimlerin alaya alındığı devre). Eski mühendislerin
tutuklanmasında bir gecikme olduysa, yerlerine geleceklerin henüz hazır
olmamasındandı. İjevsk Askeri fabrikaları başmühendisi Nikolay İvanoviç Ladijenskiy
önce «sınır teorileri» için ve körü körüne «emniyet faktörüne» inanmaktan ötürü
tutuklanmıştı. (Bu yüzden fabrikaların geniş letilmesi için von Ordjonikidze’nin
ayırdığı tahsisatı az görmüş tü). (*). Fakat cezası sonradan ev hapsine çevrildi ve
eski gö revine geri verildi. (O olmadan iş yürümemiş).
Ladijenskiy işleri düzeltmiş, fakat ödenek olduğu yerde kal rmş, yetmemiş ve bu
defa, <Ödeneğin yanlış kullanmasından •
<*) Anlattıklarına göre, Ordjonikldzt* mühendisleri He kumişm'kfn, masaya, sağma ve
soluna birer tabanca kurnıur.
GULAG:4
40
ötürü hapishaneye iade edilmiş. Ve 1 yıl içinde, orman kesimi işinde ölmüş.
Garin - Mihaylovskiy ve Zamâtin gibi yazarların eserleri iCİn seçtiği kahramanların
çevresi - eski Rus mühendisliğinin beli birkaç yıl içinde bu şekilde kırılmıştı. Bu
sele kapılanların içine, her akıntıda olduğu gibi, başka kimseler, mahkûma yakın
olanlardan karışanlar vardı. Faraza... (Nöbetçinin açık tunç rengindeki yüzüne leke
sürmek istemezdim ama, mecburum: Seksot (33) olmayı reddedenler.) Gizli, dış
belirtisi olmayan bu akıntının her an akılda tutulmasını isteyeceğim,
okuyucularımdan. Özellikle devrimi izleyen ilk on yıl için. O devrelerdeki insanlar
henüz gururlarını yitirmemişlerdi, namusun insana göre değişen bir anlam, ahlâkın
ise ancak bir sosyal sınıfın dar çerçevesi içinde geçerli olduğunu biliyorlardı.
Kendilerine teklif edilen ödevi geri çevirenler merhametsizce cezalandırılırlardı.
Çok genç olan Magdalena Ebjübova’ya bir mühendisler grubu içinde gözetleme görevi
verilmiş. Kız görevi kabul etmemekle beraber, durumu vasisine, gözetlenmek istenen
şahsa bildirmiş. Fakat adam yakasını kurtaramamış, bir süre sonra tutuklanmış ve
her şeyi olduğu gibi anlatmış. Gebe olan Ebjubova’yı yakalayarak, «operasyonla
ilgili sırrı açığa vurmasından» kurşuna dizilme cezasına çarptırdılar. (Bununla
birlikte uç uca eklenen hapis cezalarıyla 25 yılla kurtardı). Aym yıllarda, (1927)
bambaşka bir çevrede - tanınmış Harkov komünistleri arasında - gözetleme ve
muhbirlik ödevi Uadejda Vitalyevna Surovets’e verilmiş. Ukrayna hükümeti üyelerini
izlemeyi reddeden kadın, GPU tarafından götürülmüş ve 25 yıl sonra ancak,
Kolıma’dan, yarı ölü durumda kurtulmuştu. Ya kurtulamayanlar? Onlan bilemeyiz.
(1930 yıllarında bu şekilde baş eğmeyenlerin akıntısı sıfıra iniyor. Madem ki
bizden ihbar istiyorlar, n'palım deniyor. «Kamçıyla çomağa karşı durulmaz», «Ben
yapmazsam, başkası yapar», «Benim, iyi insanın yapması, kötünün yapmasından yeğ’-
dir» gibilerden ahkâm çıkarılır.)
Bu arada seksot olmak için gönüllülerin başvurmaları çoğaldı. Hem kârlı hem
kahramanca bir iş.
1928’de Moskova'da, basında büyük yankı yapan ünlü Sahtin davası görüldü. Davâmn
açığa vurulmasının sebebi - sanıkların şaşırtıcı itiraflarda ve aşağılanmalarda
bulunmalarından doğmuştur. (Henüz bütün sanıkların değil). Ondan iki yıl sonra 1930
Eylülünde - açlık organizatörlerinin davası görüldü (onlar! onlar! işte onlar!),
hepsi - yiyecek maddeleri endüstrisinde 48 sabotör! 1930 sonunda, çevresinde büyük
yankı
50
lar yaratan ve bu defa, prova edilerek, iyi hazırlanan Prompar- ti (34) davası
görüldü. Tüm sanıklar kendilerine yüklenen saçma ve iğreiıç suçları kabullendiler
ve, emekçilerin gözleri önüne, örtünün altından çıkan amt misali, ince ve kurnazca
örülen, bundan önce açığa vurulan bozgunculukların ağını da içine alan Milükov,
Râbuşinskiy, Deterding P) ve Poıncare’nin P") katılmasıyla da büyük şeytanetle
bağlanan düğüm serildi.
Yargılama sistemimizi incelerken, ilk gördüğümüz şey, halka açık olarak görülen
davaların, köstebek yuvalarının toprak üstünde kalan kısımlarla gösterdiği
benzerliktir. Asıl çalışmanın yeraltında yapılmakta olduğunu biliriz. Halka açık
davalara sa- nıklardan ancak küçük kısmı, kendilerini ve arkadaşlarım suç lamaya
hazır olanlar alınır. Gerçeğe aykırı söylediklerine kar- şılık hoşgörü beklerler.
Sorgu hâkiminin saçmalarını kabul etmeyecek kadar cesaret ve anlayış sahibi
olanların çoğu, sessiz sedasız yargılanır ve GPU’ca aynı cezalara çarptırılırlar.
Böylece seller yeraltında, borulardan akar, yüzeydeki ışıkh hayatı sağlığa
kavuşturur. J.şte bu andan başlayarak, tüm milleti kanalizasyonun ortağı yapmak,
sorumluluğu toplumca paylaşmak için ilk adımlar atılır.- lâğım