• Ο εκδημοκρατισμός παραμένει η μεγάλη πρόκληση στην εκπαίδευση των

ενηλίκων και για τον 21ο αιώνα.

• Βελτίωση των συνθηκών οι οποίες θα εξασφαλίσουν την ποιότητα στην

εκπαίδευση των ενηλίκων.

• Διασφάλιση του δικαιώματος στην αρχική εκπαίδευση και στον

αλφαβητισμό.

• Διασφάλιση ίσων ευκαιριών για όλους και ειδικότερα προσφορά

ίσων ευκαιριών στη ζωή και στο επάγγελμα στον γυναικείο πληθυσμό.

• Συνεισφορά της εκπαίδευσης ενηλίκων στην αλλαγή του τρόπου

λειτουργίας της αγοράς εργασίας στις αναπτυσσόμενες χώρες και στις

χώρες με μεταβατικό οικονομικό και κοινωνικό καθεστώς.

• Η εκπαίδευση ενηλίκων μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στην

οργάνωση δικτύων πληροφόρησης και ενημέρωσης των πολιτών

που αφορούν στο περιβάλλον, στην υγεία και στην αύξηση του

παγκόσμιου πληθυσμού.

• Η εκπαίδευση ενηλίκων, τα ΜΜΕ και η νέες τεχνολογίες της πληροφορίας

μπορούν να συμπληρώσουν η μία την άλλη.

• Η εκπαίδευση ενηλίκων οφείλει να λαμβάνει υπ’ όψη της τις ανάγκες

διαφορετικών κοινωνικών ομάδων.

• Η εκπαίδευση ενηλίκων εξαρτάται άμεσα από

οικονομικούς/χρηματοδοτικούς παράγοντες.

• Είναι αναγκαίο να ενδυναμωθεί η διεθνής συνεργασία για την

ανάπτυξη και εξέλιξη της εκπαίδευσης ενηλίκων.

α) Τα τελευταία χρόνια της υποχρεωτικής εκπαίδευσης θα πρέπει

να παρέχουν ένα πρόγραμμα, το οποίο να επιτρέπει σε κάθε

μαθητή μια πραγματική επιλογή ανάμεσα στις παραπέρα σπουδές

και την εργασία.

β) Μετά την υποχρεωτική εκπαίδευση θα πρέπει να διασφαλίζεται

για κάθε άτομο η πρόσβαση στη μεταϋποχρεωτική εκπαίδευση σε

οποιαδήποτε ηλικία της ζωής του.

γ) Η κατανομή των μέσων θα πρέπει να είναι τέτοια, ώστε να

καθιστά την εκπαίδευση προσιτή σε όλα τα άτομα, όπου και όταν

την έχουν ανάγκη.

δ) Εργασία και άλλη κοινωνική εμπειρία πρέπει να θεωρείται ως

βασική προϋπόθεση για πρόσληψη (σε εργασία).

ε) Πρέπει να είναι δυνατό να ακολουθείται οποιαδήποτε καριέρα με

τρόπο, ώστε σπουδές και εργασία να εναλλάσσονται.

στ) Αναλυτικά προγράμματα και μέθοδοι διδασκαλίας πρέπει να

σχεδιάζονται σε συνεργασία με τις διάφορες εμπλεκόμενες ομάδες

(μαθητές, δασκάλους, διοικητικούς κ.ά.) και να προσαρμόζονται στα

διαφέροντα και τα κίνητρα διαφόρων ηλικιών και κοινωνικών

ομάδων.

ζ) Διπλώματα και πτυχία δεν πρέπει να θεωρούνται ως το “τέρμα”

της εκπαιδευτικής καριέρας, αλλά ως βαθμίδες μιας ισόβιας

εκπαίδευσης, μιας ισόβιας καριέρας και μιας εξέλιξης της

προσωπικότητας.

η) Μετά την υποχρεωτική εκπαίδευση, κάθε άτομο πρέπει να έχει

το δικαίωμα να παίρνει κατά περιόδους εκπαιδευτική άδεια, ενώ θα

διασφαλίζονται η διατήρηση της δουλείας του και η κοινωνική

ασφάλεια.

Το πρώτο χαρακτηριστικό είναι

ότι οι συμμετέχοντες σε ένα πρόγραμμα είναι εξ

ορισμού ενήλικοι, δηλ. παρουσιάζουν αυξανομένη

αυτονομία και έχουν αναπτυγμένες αντιλήψεις για τον

εαυτό τους και για το περιβάλλον τους.

• Δεύτερον, βρίσκονται σε εξελισσόμενη πορεία ανάπτυξης και όχι στο

ξεκίνημα αυτής. Είναι άνθρωποι που βρίσκονται ακόμα σε εξέλιξη και

συμμετέχουν ενεργά σε αυτήν την πορεία. Επίσης φέρνουν μαζί τους ένα

σύνολο από εμπειρίες και αξίες, με τις οποίες δημιούργησαν τη δική τους

αντίληψη για την ταυτότητα τους. Οι ενήλικοι όταν έρχονται στην

εκπαίδευση, κουβαλούν μαζί τους κάποιες δεδομένες προθέσεις ή ανάγκες

όπως επίσης και ορισμένες προσδοκίες όσον αφορά την ίδια την

εκπαίδευση. Για αυτούς η μάθηση φαίνεται να τελειώνει όταν έχουν

καλυφθεί οι ανάγκες τους.

• Ένα επιπλέον χαρακτηριστικό των ενηλίκων είναι ότι έχουν ανταγωνιστικά

συμφέροντα. Για αυτούς η εκπαίδευση είναι ζήτημα δευτερεύοντος

ενδιαφέροντος καθώς επισκιάζεται από τους άλλους κοινωνικούς ρόλους του

ατόμου, όπως το ρόλο του επαγγελματία και του οικογενειάρχη.

• Τέλος, έχουν ήδη διαμορφωμένα μοντέλα μάθησης. Κάθε ενήλικο άτομο

έχει ήδη αναπτύξει τον δικό του τρόπο και ρυθμό μάθησης με αποτέλεσμα οι

μαθησιακοί τρόποι που απαντώνται στις διάφορες ομάδες ενηλίκων να

ποικίλλουν.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΟΥ PAULO FREIRE

• Η εκπαίδευση δεν είναι μία ουδέτερη διαδικασία. Είναι είτε σχεδιασμένη

για να διευκολύνει την ελευθερία ή είναι ‘εκπαίδευση για κυριαρχία’.

• Η αντικειμενικοποιημένη κουλτούρα μεταφέρεται στο άτομο μόνο μέσω

της συνεχούς κοινωνικοποίησης.

• Η κατασκευή της πραγματικότητας εμπεριέχεται στη γλώσσα. Οι μάζες

έχουν υποστεί την επιβολή μίας πραγματικότητας η οποία είναι άσχετη

με την πολιτιστική τους κληρονομιά.

• Σημαντικότητα του διαλόγου μεταξύ του εκπαιδευόμενου και του

εκπαιδευτή.

• Ενσυνείδηση είναι η κριτική και διαρκής διαδικασία μέσω της οποίας ο

καταπιεζόμενος ανακαλύπτει του μύθους που τον εξαπατούν και οι

οποίοι συμβάλλουν στη συνέχιση της καταπίεσής του.

gagne

Ανίχνευση/Μάθηση μέσω της παρατήρησης (κλασική

διευθέτιση της μάθησης ως διαδικασίας μέσω της οποίας

δημιουργούνται εξελίσσονται και μεταλλάσσονται οι

νοοτροπίες μας, οι διαθέσεις μας και οι στάσεις μας).

• Μάθηση μέσω της σχέσης ερεθίσματος-αντίδρασης (η

αντίδραση καθορίζεται από την επιβράβευση).

• Σύνδεση κινητικής και λεκτικής αντίδρασης (κινητικής

δεξιότητες και μάθηση από μνήμης).

• Πολλαπλή διαφοροποίηση (πνευματικές δεξιότητες και

επιλογή των κατάλληλων φαινομένων και της σύνδεσής τους

με τα κατάλληλα γεγονότα μέσω της

ταξινόμησης/κατηγοροποίησης εμπειριών, γεγονότων, κλπ.).

• Μάθηση εννοιών (σύνδεση εννοιών μεταξύ τους).

• Μάθηση κανόνων (αντίδραση σε καταστάσεις και γεγονότα

βάσει συγκεκριμένων συμπεριφορών).

• Επίλυση προβλημάτων (συμβαίνει όταν ο εκπαιδευόμενος

ανατρέχει στους κανόνες που έμαθε για να βρει μία

απάντηση σε μία προβληματική κατάσταση).