9

FILIPINO
Unang Markahan – Modyul 1
Mga Akdang Pampanitikan
ng Timog Silangang-Asya
(Ang Ama)
Filipino – Ikasiyam na Baitang
Unang Markahan– Modyul 1: Mga Akdang Pampanitikang Timog Silangang
Asya (Ang Ama)
Unang Edisyon, 2020

Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na hindi maaaring

magkaroon ng karapatang-sipi sa anumang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas.
Gayonpaman, kailangan muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng
pamahalaan na naghanda ng akda kung ito ay pagkakakitaan, kabilang sa mga
maaaring gawinng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang pagtakda ng kaukulang
bayad.

Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto
o brand name, tatak o trademark, palabas sa talabisyon, pelikula atbp. ) na ginamit
sa modyul na ito ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang
natunton ang mga ito upang makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales.
Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-aring iyon.
Ang anumang gamit maliban sa modyul na ito ay kinakailangan ng pahintulot mula
sa orihinal na may-akda ng mga ito.

Walang anumang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag

sa anumang paraan nang walang pahintulot sa kagawaran

Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul

Manunulat: Rowena C. Delima, Minerva P. Ibasco
Editor: Girlie June J. Solamo
Tagasuri: Minerva P. Ibasco
Tagalapat: Rowena C. Delima
Tagapamahala: Nelson C. Lopez
Marilyn V. Deduyo
Cheerylyn A. Cometa
Christopher P. Felipe
Rita L. Rellanos

Inilimbag sa Pilipinas ng Kagawaran ng Edukasyon – Sangay ng Davao del Sur

Curriculum Implementation Division
Learning Resource Management - Section

Office Address: Corner Lapu-Lapu and Plaridel Streets, Zone III, Digos City
8002 Davao del Sur
Telefax: 082-553-4288
E – mail Address: lrmds.davsur@deped.gov.ph
 9

FILIPINO
Unang Markahan – Modyul 1
Mga Akdang Pampanitikan
πng Timog Silangang-Asya
(Ang Ama)

Ang modyul na ito ay magkatuwang na inihanda at

sinuri ng mga edukador mula sa mga publikong paaralan.
Hinihikayat namin ang mga guro at ibang nasa larangan ng
edukasyon na mag-email ng kanilang puna at mungkahi sa
Kagawaran ng edukasyon sa action@deped.gov.ph.

Mahalaga sa amin ang inyong mga puna at mungkahi.

Paunang Salita
Para sa Tagapagdaloy:

Malugod na pagtanggap sa asignaturang Filipino 9 na Modyul para sa araling

Maikling Kuwento ng Singapore: Ang Ama.

Ang modyul na ito ay pinagtulungang dinisenyo, nilinang at sinuri ng mga

edukador mula sa pampublikong institusyon upang gabayan ka, ang gurong
tagapagdaloy upang matulungang makamit ng mag-aaral ang pamantayang
itinakda ng Kurikulum ng K to12 habang kanilang pinagtagumpayan ang pansarili,
panlipunan at pang-ekonomikong hamon sa pag-aaral.

Ang tulong-aral na ito ay umaasang makauugnay ang mag-aaral sa mapatnubay at

malayang pagkatuto na mga gawain ayon sa kanilang kakayahan, bilis at oras.
Naglalayon din itong matulungan ang mag-aaral upang makamit ang mga
kasanayang pan-21 siglo habang isinasaalang-alang ang kanilang mga
pangangailangan at kalagayan.

Bilang karagdagan sa materyal ng pangunahing teksto, makikita ninyo ang kahong

ito sa pinakakatawan ng modyul:

Paalala sa Guro
Ang modyul na ito ay nagsisilbing gabay sa mga guro sa
pagtuturo ng araling ito. Hinihikayat po namin kayo na
gamitin ito ng buong puso upang maihatid natin sa ating
mag-aaral ang wastong kaalaman na nararapat sa kanila.

Bilang tagapagdaloy, inaasahang bibigyan mo ng paunang kaalaman ang mag-

aaral kung paano gamitin ang modyul na ito. Kinakailangan ding subaybayan at
itala ang pag-unlad nila habang hinahayaan silang pamahalaan ang kanilang
sariling pagkatuto. Bukod dito, inaasahan mula sa iyo na higit pang hikayatin at
gabayan ang mag-aaral habang isinasagawa ang mga gawaing nakapaloob sa
modyul.

ii
Para sa Mag-aaral:

Malugod na pagtanggap sa asignaturang Filipino 9 na Modyul para sa araling

Maikling Kuwento ng Singapore: Ang Ama.

Ang kamay ay madalas gamiting simbolo ng kakayahan, aksyon at layunin. Sa

pamamagitan ng ating mga kamay tayo ay maaaring matuto, lumikha, at
magsakatuparan ng gawain. Ang kamay sa tulong-aral na ito ay sumisimbolo na
ikaw, bilang isang mag-aaral, ay may angking kakayahang matutuhan ang mga
kaugnay na kompetensi at kasanayan. Ang iyong pang-akademikong tagumpay ay
nakasalalay sa iyong sarili o sa iyong mga kamay.

Ang modyul na ito ay ginawa bilang tugon sa iyong pangangailangan. Layunin nitong
matulungan ka sa iyong pag-aaral habang wala ka sa loob ng silid-aralan. Hangad
din nitong madulutan ka ng mga makabuluhang oportunidad sa pagkatuto.

Ang modyul na ito ay may mga bahagi at icon na dapat mong maunawaan.

Alamin Sa bahaging ito, malalaman mo ang mga

dapat mong matutuhan sa modyul.

Subukin Sa pagsusulit na ito, makikita natin kung

ano na ang kaalaman mo sa aralin ng
modyul. Kung nakuha mo ang lahat ng
tamang sagot (100%), maaari mong laktawan
ang bahaging ito ng modyul.

Balikan Ito ay maikling pagsasanay o balik-aral

upang matulungan kang maiugnay ang
kasalukuyang aralin sa naunang leksyon.

Tuklasin Sa bahaging ito, ang bagong aralin ay

ipakikilala sa iyo sa maraming paraan tulad
ng isang kuwento, awitin, tula, pambukas na
suliranin, gawain o isang sitwasyon.

Suriin Sa seksyong ito, bibigyan ka ng maikling

pagtalakay sa aralin. Layunin nitong
matulungan kang maunawaan ang bagong
konsepto at mga kasanayan.

Pagyamanin Binubuo ito ng mga gawaing para sa

malayang pagsasanay upang mapagtibay ang
iyong pang-unawa at mga kasanayan sa
paksa. Maaari mong iwasto ang mga sagot
mo sa pagsasanay gamit ang susi sa
pagwawasto sa huling bahagi ng modyul.

iii
 Isaisip Naglalaman ito ng mga katanungan o
pupunan ang patlang ng pangungusap o
talata upang maproseso kung anong
natutuhan mo mula sa aralin.

Isagawa Ito ay naglalaman ng gawaing makatutulong

sa iyo upang maisalin ang bagong kaalaman
o kasanayan sa tunay na sitwasyon o
realidad ng buhay.

Tayahin Ito ay gawain na naglalayong matasa o

masukat ang antas ng pagkatuto sa
pagkamit ng natutuhang kompetensi.
Karagdagang Sa bahaging ito, may ibibigay sa iyong
Gawain panibagong Gawain upang pagyamanin ang
iyong kaalaman o kasanayan sa natutuhang
aralin.

Susi sa Pagwawasto Naglalaman ito ng mga tamang sagot sa

lahat ng mga Gawain sa modyul.

Sa katapusan ng modyul na ito, makikita mo rin ang:

Ito ang talaan ng lahat ng pinagkuhanan sa

Sanggunian
paglikha o paglinang ng modyul na ito.

Ang sumusunod ay mahahalagang paalala sa paggamit ng modyul na ito:

1. Gamitin ang modyul nang may pag-iingat. Huwag lalagyan ng anumang
marka o sulat ang anumang bahagi ng modyul. Gumamit ng hiwalay na papel
sa pagsagot sa mga pagsasanay.
2. Huwag kalimutang sagutin ang Subukin bago lumipat sa iba pang gawaing
napapaloob sa modyul.
3. Basahing mabuti ang mga panuto bago gawin ang bawat pagsasanay.
4. Obserbahan ang katapatan at integridad sa pagsasagawa ng mga gawain at
sa pagwawasto ng mga kasagutan.
5. Tapusin ang kasalukuyang gawain bago pumunta sa iba pang pagsasanay.
6. Pakibalik ang modyul na ito sa iyong guro o tagapagdaloy kung tapos nang
sagutin lahat ng pagsasanay.

Kung sakaling ikaw ay mahirapang sagutin ang mga gawain sa modyul na ito,
huwag mag-aalinlangang konsultahin ang inyong guro o tagapagdaloy. Maaari ka
ring humingi ng tulong sa iyong mga magulang, sa nakatatanda mong kapatid o
sino man sa iyong mga kasama sa bahay na mas nakatatanda sa iyo. Laging
itanim sa iyong isipang hindi ka nag-iisa.

Umaasa kami, sa pamamagitan ng modyul na ito, makararanas ka ng

makahulugang pagkatuto at makakakuha ka ng malalim na pang-unawa sa
kaugnay na mga kompetensi. Kaya mo ito!

iv
 Alamin

Magsimula na tayong maglakbay sa Timog-Silangang Asya at sabay nating pag-

aralan ang ilan sa kanilang panitikan na may malaking impluwensiya rin sa uri ng
panitikan na mayroon tayo ngayon.

Ilahad ng aralin ang isang kuwento na tatalakay sa suliraning kinakaharap ng

isang ama sa pamilya at kung paano ito nakaaapekto sa sikolohiya ng mga anak.

Ang Aralin 1 ay naglalaman ng maikling kuwentong salin ni Mauro R. Avena na

pinamagatang “Ang Ama” mula sa Singapore. Bahagi din ng aralin ang pagtalakay sa
iba’t ibang transitional devices na makatutulong sa higit na pag-unawa sa maikling
kuwentong tatalakayin at sa paghahanay ng mga pangyayari.

Aalamin natin kung paano naiiba ang kuwentong makabanghay sa iba pang uri
ng maikling kuwento. Gayundin, kung paano nakatutulong ang transitional devices sa
pagsasalaysay.

Sa pagtatapos ng araling ito, ikaw ay inaasahang makagagawa ng isang

graphical presentation ng isang kuwento batay sa sumusunod na pamantayan:

a. hikayat sa unang tingin

b. kumpleto ang mga elemento (tagpuan, tauhan, banghay), at

c. pagkamasining

Aalamin natin kung paano naiiba ang kuwentong makabanghay sa iba pang uri
ng maikling kuwento. Gayundin, kung paano nakatutulong ang transitional devices sa
pagsasalaysay

Sa pagtatapos ng modyul na ito, ikaw ay inaasahang:

1. Nasusuri ang mga pangyayari, at ang kaugnayan nito sa kasalukuyan sa
lipunang Asyano batay sa napakinggang akda ( F9PN-Ia-b-39 );
2. Nabubuo ang sariling paghatol o pagmamatuwid sa mga akdang
nakapaloob sa akda ( F9PB-Ia-b-39 );
3. Nabibigyang-kahulugan ang malalim na salitang ginamit sa akda batay sa
denotatibo o konotatibong kahulugan ( F9PT-Ia-b-39 );
4. Naihahambing ang ilang piling pangyayari sa napanood na telenobela sa
ilang piling kaganapan sa lipunang Asyano sa kasalukuyan
( F9PD-Ia-b-39 );
5. Nasusuri ang maikling kuwento batay sa: Paksa, Mga tauhan,
Pagkasunud-sunod, at estilo sa pagsulat ng awtor at iba pa
( F9PS-Ia-b-41 );
6. Napagsusunod-sunod ang mga pangyayari sa akda; at
( F9PU-Ia-b-41 );
7. Napagsusunod-sunod ang mga pangyayari gamit ang angkop na mga pang-
ugnay ( F9WG-Ia-b-41 ).

1
 Subukin

Panahon na upang tuklasin natin kung gaano kalawak ang iyong kaalaman at
pag-unawa sa modyul na ito sa pamamagitan ng pagsagot mo sa sumusunod na mga
tanong. Sagutin ang lahat ng aytem. Pagkatapos masagot ang subuking ito, malalaman
mo ang iyong iskor. Pagkatapos masagutan at maiwasto ang mga ito, isaalang-alang ang
mga naging kamalian at tuklasin ang tamang sagot sa mga ito habang pinag-aaralan ang
modyul.

Handa ka na ba? Kung handa ka na upang sagutin ang bahaging ito, simulan mo na.

Panuto: Isulat ang titik ng tamang sagot sa inyong sagutang papel.

1. Ang mga pangatnig at transitional devices ay nakatutulong sa

a. pagsusunod-sunod ng mga pangyayari sa isang kuwento.
b. pagbibigay- kahulugan sa konotasyon at denotasyon ng mga salita
c. pagtukoy sa mga pangunahing tauhan sa maikling kuwento o alamat
d. pagkilala kung kailan naganap, nagaganap, gaganapin ang kilos o
pangyayari.

2. Kapag ang maikling kuwento ay nakatuon sa pagkakabuo ng mga pangyayari,

ito’y mauuri bilang maikling kuwentong____________
a. kababalaghan c. pantauhan
b. katutubong- kulay d. makabanghay

3. Mga pang-ugnay na itinuturing sa wikang Filipino maliban sa ________

a. pang-abay c. pang-angkop
b. pang-ukol d. pangatnig

4. _________ araw ng Linggo, nagsisimba ang buong mag-anak. Ang salitang

nawawala sa pangungusap ay:
a. Kung c. Sa
b. Kapag d. Simula

Para sa bilang 5 at 6

Panuto: Tukuyin kung ang pangungusap ay nasa a. denotatibo o b. konotatibong

kahulugan.

______5. Ang balita tungkol sa malungkot niyang kinahinatnan ay madaling

nakarating sa kanyang amo, isang matigas ang loob pero mabait
na tao, na noon di’y nagdesisyong kunin uli, para sa kapakanan ng
kanyang asawa at anak.

______6. Mula sa kanyang awa sa sarili ay bumulwak ang wagas na pagmamahal

sa patay na bata.

2
Para sa bilang 7-11

Panuto: Hanapin sa Hanay B ang tinutukoy ng mga pahayag sa Hanay A.

Piliin ang titik ng wastong sagot at isulat sa inyong sagutang papel.

HANAY A HANAY B

7. pinakamasidhing bahagi a. panimulang pangyayari

8. matatamo ng pangunahing tauhan b. resolusyon/wakas

ang layunin
9. magkaroon ng makabuluhang wakas c. pababang pangyayari

10. pagpapakilala/pagpapakita ng mga d. papataas na pangyayari

tauhan, tagpuan, suliraning
kakaharapin

11. nagkakaroon ng pagtatangkang e. kasukdulan

malutas ang suliraning magpapasidhi
sa interes

Para sa bilang 12-16

Panuto: Punan ng tamang pang-ugnay ang patlang upang mapagsunod-sunod ang

mga pangyayari sa kuwento at isulat sa sagutang papel ang napiling sagot.

dahil sa
kaya datapwat

saka
ngunit

12. ________________ nais niyang makawala sa responsibilidad at magkaroon ng

panahon para sa sarili.
13. ________________ sadya yatang itinadhana na matapos ang dalawang taon
mula nang siya’y maging ganap na doctor.
14. ________________ nagpatuloy si Adrian na pasan-pasan ang ama habang
patuloy ang pagtulo ng kanyang luha.
15. ________________ naiwan sa kanya ang pangangalaga ng ama na noon ay
may sakit na ring iniinda.
16. ________________“Alam kong nais mo akong iligaw sa loob ng kagubatan,
binabali ko ang mga sanga ng puno para sa pagbalik mo ay hindi ka maligaw.”

Para sa bilang 17. Piliin ang titik ng wastong sagot at isulat sa sagutang papel.

17. Alin sa mga sumusunod na kultura ang nabibilang sa bansang Singapore

na makikita rin sa bansang Pilipinas?
a. Pag-aalay ng bulaklak sa puntod c. pag-aalay ng pagkain
b. Pag-usal ng dalangin d. lahat ng ito

3
 A. Panitikan: Ang Ama
Aralin Maikling Kuwentong Makabanghay
Singapore

1 B. Gramatika/Retorika: Mga Pangatnig

at Transitional Devices
C. Uri ng Teksto: Nagsasalaysay

Isang masayang pagbati. Ito ang unang modyul sa Filipino sa ikasiyam

na baitang. Magsimula na tayong maglakbay sa Timog-Silangang Asya at

sabay nating pag-aralan ang ilan sa kanilang panitikan na may malaking

impluwensiya sa uri ng panitikan na mayroon tayo ngayon. Ilalahad ng aralin

ang isang kuwentong tatalakay sa suliraning kinakaharap ng isang ama sa

pamilya, at kung paano ito nakaaapekto sa sikolohiya ng mga anak.

Ang Aralin 1 ay naglalaman ng maikling kuwentong salin ni Mauro R.

Avena na pinamagatang “Ang Ama” mula sa Singapore. Bahagi rin ng aralin

ang pagtalakay sa iba’t ibang katagang gamit sa pagkakasunod-sunod ng mga

pangyayari o transitional devices na makatutulong sa higit na pag-unawa sa

maikling kuwentong tatalakayin.

Sa pagtatapos ng araling ito, ikaw ay inaasahang makagagawa ng isang

graphical presentation ng isang kuwento batay sa sumusunod na pamantayan:

a. hikayat sa unang tingin

b. kumpleto ang mga elemento (tagpuan, tauhan, banghay), at

c. pagkamasining.

Aalamin natin kung paano naiiba ang kuwentong makabanghay sa

iba pang uri ng maikling kuwento. Gayundin, kung paano nakatutulong ang

transitional devices sa pagsasalaysay.

4
 Tuklasin

Gawain: HALIGI NG KATATAGAN

Ang nasa ibaba ay larawan ng iba’t ibang poste na yari sa kahoy, semento,

bakal, at kawayan. Ano ang kahalagahan ng mga ito sa pagbuo ng anomang

istruktura? Pumili kayo ng nais ninyong maging haligi bilang pundasyon, ipaliwanag

sa inyong sagutang papel ang ginawang pagpili.

Sa bahaging ito ay bibigyan mo ng kahulugan ang mga sinalungguhitang mga

pahayag ayon sa pahiwatig nito sa pangungusap na di pamilyar na iyong mababasa

sa loob ng teksto.Isulat ang sagot sa sagutang papel.

1. Ang takot ay sa alaala ng isang lasing na suntok sa bibig na nagpapatulo ng dugo

at nagpapamaga ng ilang araw sa labi.

5
2. Natatandaan ng mga bata ang isa o dalawang okasyon na sinorpresa sila ng ama

ng kaluwagang-palad nito.

3. Kung umuuwi itong pasigaw-sigaw at padabog-dabog, tiyak na walang pagkain, at

ang mga bata’y magsisiksikan, takot na anumang ingay na gawa nila ay makainis

sa ama at umakit sa malaking kamay nito upang pasuntok na dumapo sa kanilang

mukha.

4. Alam nila na ang halinghing niyon ay parang kudkuran na nagpapangilo sa

nerbiyos ng ama at ito’y nakabulalahaw na sisigaw, at kung hindi pa iyon

huminto, ito’y tatayo, lalapit sa bata hahampasin iyon ng buong lakas.

5. Ang balita tungkol sa malungkot niyang kinahihinatnan ay madaling nakarating

sa kaniyang amo, isang matigas ang loob pero mabait na tao, na noon di’y

nagdesisyong kunin siya uli, para sa kapakanan ng kaniyang asawa at mga anak.

Kumusta! Nahirapan ka ba sa pagsagot? Alam ko na nakayanan mo.

Pero kung medyo nahihirapan ka, huwag kang mag-alala. Panimula pa

lamang ito. Marami akong inihandang gawain kaugnay sa araling ito para sa

iyong lubusang pagkatuto.

Nasa ibaba ang mga katanungang magiging gabay mo sa pagbabasa

ng kuwento. Habang binabasa mo ang kuwento, alamin mo na rin ang mga

kasagutan sa mga katanungan. Sa pamamagitan nito, masusubok ang

iyong pag-unawa sa tekstong babasahin. Narito ang mga katanungan:

1. Paano sinimulan ng may-akda ang kwento?

2. Sino ang pangunahing tauhan sa kwento?

3. Kailan naganap ang pananakit ng ama sa kanyang anak? Patunayan sa

pamamagitan ng pagtukoy kung alin sa bahagi ng kuwento binanggit ito?

4. Paano naganap ang mga pagbabago ng ama ng mga bata?

6
 5. Paano nagwakas ang kuwento?

6. Paano naman ipinakikita ng mga Pilipino ang pagmamahal sa mga namatay

na mahal sa buhay?

7. Bakit may uring makabanghay ang kuwento?

Naibigay na sa iyo ang mga katanungan, mamaya babalikan mo

ang mga katanungang iyan at sasagutin batay sa iyong pagkaunawa sa

kuwento. Isulat ang sagot sa sagutang papel

Handa ka na ba?

Sisimulan mo na ang pagbabasa ng kuwento.

Ang Ama

(di pinangalanang awtor)

(Isinalin sa Filipino ni Mauro R. Avena)

Magkahalo lagi ang takot at pananabik kapag hinihintay ng mga bata ang

kanilang ama. Ang takot ay sa alaala ng isang lasing na suntok sa bibig na

nagpapatulo ng dugo at nagpapamaga ng ilang araw sa labi. Ang pananabik ay sa

pagkain na paminsan-minsa'y inuuwi ng ama – malaking supot ng mainit na pansit

na iginisa sa itlog at gulay. Ang totoo, para sa sarili lang niya ang iniuuwing pagkain

ng ama, lamang ay napakarami nito upang maubos niya nang mag-isa; pagkatapos

ay naroong magkagulo sa tira ang mga bata na kanina pa aali-aligid sa mesa. Kundi

sa pakikialam ng ina na mabigyan ng kaniya-kaniyang parte ang lahat - kahit ito'y

sansubo lang ng masarap na pagkain, sa mga pinakamatanda at malakas na bata

lamang mapupunta ang lahat, at ni katiting ay walang maiiwan sa maliliit.

Anim lahat ang mga bata. Ang dalawang pinakamatanda ay isang lalaki, dose

anyos, at isang babae, onse; matatapang ang mga ito kahit na payat, at nagagawang

sila lang lagi ang maghati sa lahat ng bagay kung wala ang ina, upang tiyaking may

parte rin ang maliliit. May dalawang lalaki, kambal, na nuwebe anyos, isang maliit na

babae, otso anyos at isang dos anyos na paslit pa, katulad ng iba, ay maingay na

7
naghahangad ng marapat niyang parte sa mga pinag-aagawan.

Natatandaan ng mga bata ang isa o dalawang okasyon na sinorpresa sila ng

ama ng kaluwagang-palad nito - sadyang nag-uwi ito para sa kanila ng dalawang

supot na puno ng pansit guisado, at masaya nilang pinagsaluhan ang pagkain na

hirap nilang ubusin. Kahit na ang ina nila'y masayang nakiupo sa kanila't kumain

nang kaunti.

Pero hindi na naulit ang masayang okasyong ito, at ngayo'y hindi nag-uuwi ng

pagkain ang ama; ang katunaya'y ipinapalagay ng mga batang mapalad sila kung

hindi ito umuuwing lasing at nanggugulpi ng kanilang ina. Sa kabila niyo'y umaasa

pa rin sila, at kung gising pa sila pag-uwi sa gabi ng ama, naninipat ang mga matang

titingnan nila kung may brown na supot na nakabitin sa tali sa mga daliri nito.

Kung umuuwi itong pasigaw-sigaw at padabog-dabog, tiyak na walang

pagkain, at ang mga bata'y magsisiksikan, takot na anumang ingay na gawa nila ay

makainis sa ama at umakit sa malaking kamay nito upang pasuntok na dumapo sa

kanilang mukha. Madalas na masapok ang mukha ng kanilang ina; madalas iyong

marinig ng mga bata na humihikbi sa mga gabing tulad nito, at kinabukasan ang

mga pisngi at mata niyon ay mamamaga, kaya mahihiya itong lumabas upang

maglaba sa malalaking bahay na katabi nila. Sa ibang mga gabi, hindi paghikbi ang

maririnig ng mga bata mula sa kanilang ina, kundi isang uri ng pagmamakaawa at

ninenerbiyos na pagtawa at malakas na bulalas na pag-ungol mula sa kanilang ama

at sila'y magtatanong kung ano ang ginagawa nito.

Kapag umuuwi ang ama ng mas gabi kaysa dati at mas lasing kaysa dati,may

pagkakataong ilalayo ng mga bata si Mui Mui. Ang dahila'y si Mui Mui, otso anyos at

sakitin at palahalinghing na parang kuting, ay madalas kainisan ng ama.Uhugin,

pangiwi-ngiwi, ito ay mahilig magtuklap ng langib sa galis na nagkalat sa kaniyang

mga binti, na nag-iiwan ng mapula-pulang mga patse, gayong pauli-ulit siyang

pinagbabawalan ng ina. Pero ang nakakainis talaga ay ang kaniyang halinghing.

Mahaba at matinis, iyon ay tumatagal ng ilang oras, habang siya ay nakaupo sa

8
bangko sa isang sulok ng bahay, namamaluktot nang pahiga sa banig kasama ang

ibang mga bata, na di-makatulog. Walang pasensiya sa kaniya ang pinakamatandang

lalaki at babae, na malakas siyang irereklamo sa ina napagagalitan naman siya sa

pagod na boses; pero sa gabing naroon ang ama,napapaligiran ng bote ng beer na

nakaupo sa mesa, iniingatan nilang mabuti na hindi humalinghing si Mui Mui. Alam

nila na ang halinghing niyon ay parang kudkuran na nagpapangilo sa nerbiyos ng

ama at ito'y nakabubulahaw na sisigaw, at kung hindi pa iyon huminto, ito'y tatayo,

lalapit sa bata at hahampasin iyon nang buong lakas. Pagkatapos ay haharapin nito

at papaluin din ang ibang bata na sa tingin nito, sa kabuuan, ay ang sanhi ng

kaniyang kabuwisitan.

Noong gabing umuwi ang ama na masamang-masama ang timpla dahil

nasisante sa kaniyang trabaho sa lagarian, si Mui Mui ay nasa gitna ng isang

mahahabang halinghing at hindi mapatahan ng dalawang pinakamatandang bata

gayung binalaan nilang papaluin ito. Walang ano-ano, ang kamao ng ama ay

bumagsak sa nakangusong mukha ng bata na tumalsik sa kabila ng kuwarto, kung

saan ito nanatiling walang kagalaw-galaw. Mabilis na naglabasan ng bahay ang ibang

mga bata sa inaasahang gulo. Nahimasmasan ng ina ang bata sa pamamagitan ng

malamig na tubig.

Pero pagkaraan ng dalawang araw, si Mui Mui ay namatay, at ang ina lamang

ang umiyak habang ang bangkay ay inihahandang ilibing sa sementeryo ng nayon

may isang kilometro ang layo roon sa tabi ng gulod. Ilan sa taganayon na

nakatatanda sa sakiting bata ay dumating upang makiramay. Sa ama na buong araw

na nakaupong nagmumukmok ay doble ang kanilang pakikiramay dahil alam nilang

nawalan ito ng trabaho. Nangolekta ng abuloy ang isang babae at pilit niya itong

inilagay sa mga palad ng ama na di-kawasa, puno ng awa sa sarili, ay nagsimulang

humagulgol. Ang balita tungkol sa malungkot niyang kinahinatnan ay madaling

nakarating sa kaniyang amo, isang matigas ang loob pero mabait na tao, na noondi'y

nagdesisyong kunin siya uli, para sa kapakanan ng kaniyang asawa at mga anak.

9
Dala ng kagandahang-loob, ito ay nagbigay ng sariling pakikiramay, kalakip ang

munting abuloy (na minabuti nitong iabot sa asawa ng lalaki imbes sa lalaki mismo).

Nang makita niya ang dati niyang amo at marinig ang magaganda nitong sinabi

bilang pakikiramay sa pagkamatay ng kaniyang anak, ang lalaki ay napaiyak at

kinailangang muling libangin.

Ngayo'y naging napakalawak ang kaniyang awa sa sarili bilang isang malupit

na inulilang ama na ipinaglalamay ang wala sa panahong pagkamatay ng kaniyang

dugo at laman. Mula sa kaniyang awa sa sarili ay bumulwak ang wagas

napagmamahal sa patay na bata, kaya madalamhati siyang nagtatawag, "Kaawa-awa

kong Mui Mui! Kaawa-awa kong anak!" Nakita niya ito sa libingan sa tabi ng gulod -

payat, maputla, at napakaliit - at ang mga alon ng lungkot at awa na nagpayanig sa

matipuno niyang mga balikat at brasong kayumanggi ay nakakatakot tingnan. Pinilit

siyang aluin ng mga kapitbahay, na ang iba'y lumayo na may luha sa mga mata at

bubulong-bulong, "Maaring lasenggo nga siya at iresponsable, pero tunay na mahal

niya ang bata".

Tinuyo ng nagdadalamhating ama ang kaniyang mga luha at saka tumayo.

Mayroong siyang naisip. Mula ngayon, magiging mabuti na siyang ama. Dinukot niya

sa bulsa ang perang ibinigay ng kaniyang amo sa asawa (na kiming iniabot naman ito

agad sa kaniya, tulad ng nararapat). Binilang niya ang papel-de-bangko. Isa man dito

ay hindi niya gagastusin sa alak. Hindi na kailanman. Matibay ang pasiya na

lumabas siya ng bahay. Pinagmasdan siya ng mga bata. Saan kayo pupunta, tanong

nila. Sinundan nila ito ng tingin. Papunta ito sa bayan. Nalungkot sila, dahil tiyak

nila na uuwi itong dalang muli ang mga bote ng beer.

Pagkalipas ng isang oras, bumalik ang ama. May bitbit itong malaking supot

na may mas maliit na supot sa loob. Inilapag nito ang dala sa mesa. Hindi

makapaniwala ang mga bata sa kanilang nakita, pero iyon ba'y kahon ng mga

tsokolate? Tumingin silang mabuti. May supot ng ubas at isang kahon yata ng

biskwit. Nagtaka ang mga bata kung ano nga ang laman niyon. Sabi ng

10
pinakamatandang lalaki'y biskwit; nakakita na siyang maraming kahon tulad niyon

sa tindahan ni Ho Chek sa bayan. Ang giit naman ng pinakamatandang babae ay

kendi,'yong katulad ng minsa'y ibinigay nila ni Lau Soh, na nakatira roon sa

malaking bahay na pinaglalabhan ng nanay. Ang kambal ay nagkasiya sa pandidilat

at pagngisi sa pananabik; masaya na sila ano man ang laman niyon. Kaya nagtalo at

nanghula ang mga bata. Takot na hipuin ang yaman na walang senyas sa ama.

Inipsilang lumabas ito ng kaniyang kuwarto.

Di nagtagal ay lumabas ito, nakapagpalit na ng damit, at dumiretso sa

mesa.Hindi dumating ang senyas na nagpapahintulot sa mga batang ilapat ang mga

kamay sa pinag-iinteresang yaman. Kinuha nito ang malaking supot at muling

lumabas ng bahay. Hindi matiis na mawala sa mata ang yaman na wari'y kanila na

sana, nagbulungan ang dalawang pinakamatanda nang matiyak na hindi sila

maririnig ng ama. "Tingnan natin kung saan siya pupunta." Nagpumilit na sumama

ang kambal at ang apat ay sumunod nang malayo-layo sa ama. Sa karaniwang

pagkakataon, tiyak na makikita sila nito at sisigaw ang bumalik sa bahay, pero

ngayo'y nasa isang bagay lamang ang isip nito at hindi man lang sila napuna.

Dumating ito sa libingan sa tabing gulod. Kahuhukay pa lamang ng puntod na

kaniyang hinintuan. Lumuhod at dinukot ang mga laman ng supot na dahan-dahang

inilapag sa puntod, habang pahikbing nagsalita, "Pinakamamahal kong anak, walang

maiaalay sa iyo ang iyong ama kundi ang mga ito. Sana'y tanggapin mo."

Nagpatuloy itong nakipag-usap sa anak, habang nagmamasid sa pinagkukublihang

mga halaman ang mga bata. Madilim na ang langit at ang maitim na ulap ay

nagbabantang mapunit anumang saglit, pero patuloy sa pagdarasal at pag-iyak ang

ama. Naiwan sa katawan ang basang kamisadentro. Sa isang iglap, ang kanina pang

inip na inip na mga bata ay dumagsa sa yaman. Sinira ng ulan ang malaking bahagi

niyon, pero sa natira sa kanilang nailigtas nagsalo-salo sila tulad sa isang piging na

alam nilang ‘di nila mararanasang muli.

11
 Nagustuhan mo ba ang kuwentong iyong binasa? Siguradong

nagustuhan mo ito sapagkat nadagdagan na naman ang kaalaman mo

tungkol sa kultura at tradisyon ng bansang Singapore. Alam kong handa ka

na sa susunod na talakayan.

Suriin

Sa bahaging ito ay masusuri mo ang mga pangyayari sa kuwento, batay

sa paksa, mga tauhan, pagkasunod-sunod, at estilo sa pagsulat ng awtor at

ang kaugnayan nito sa kasalukuyan sa lipunang Asyano, Makapagbubuo ka

ng sariling paghahatol o pagmamatuwid.

Makapagbibigay ka rin ng kahulugan sa mga malalim na salitang

ginamit sa akda batay sa denotatibo o konotatibong kahulugan.

Maaari ka ring maghambing ng mga piling pangyayari sa napanood na

telenobela sa ilang piling kaganapan sa lipunang Asyano sa kasalukuyan

Sa bahaging ito hindi lamang ang kultura ng Singapore ang iyong

matututuhan bilang isang kuwentong makabanghay sapagkat madadagdagan

pa ang iyong kaalamang gramatika, mga kataga o pahayag na gamit sa

pagkasunod-sunod ng mga pangyayari o Tansitional Devices.

Sa bahaging ito ay punan ang grapikong presentasyon batay sa

kuwentong nabasa.

Sundin ang pormat sa inyong sagutang papel, gawing gabay ang mga tanong

sa ibaba:

12
 Kaugnay na mga
Pangyayari

SIMULA
Kaugnay na mga
Pangyayari

GITNA

Kaugnay na mga
Pangyayari
WAKAS

1. Saan ang tagpuan ng kuwento

2. Paano nagsimula ang kuwento?

3. Ano ang naging suliranin/tunggalian ng kuwento?

4. Saang bahagi ang kasukdulan?

5. Ipaliwanag paano nagtapos ang kuwento

6. Paano naman ipinakikita ng mga Pilipino ang pagmamahal sa mga namatay

na mahal sa buhay?
7. Bakit may uring makabanghay ang kuwento?

Tapos ka na ba? Kung tapos ka na, ganito rin ba ang iyong sagot

SIMULA- Ang simula ng kuwento ay naghihintay ang mga bata sa kanilang ama

na magkahalong takot at pananabik.Takot sa suntok at pananabik sa pagkain.

13
GITNA-Nang isang gabi na umuwi ang ama at masama ang timpla dahil nasisante

sa trabaho ay sinuntok si Mui Mui at tumalsik sa kabilang kuwarto at nawalan ng

malay. Pagkaraan ng dalawang araw ay namatay si Mui Mui.

WAKAS- Binisita ng ama ang puntod ng anak dala ang supot na may lamang

pansit, nagdarasal at umiiyak ang ama. Nasira ang supot ng ulan ang malaking

bahagi niyon, Pinagsaluhan ng mga kapatid ni Mui Mui ang tirang pansit tulad ng

isang piging na alam nilang di nila mararanasang muli.

1. Nangyari ang kuwento sa bahay, pinagtratrabahoan ng ama at sementeryo.

2. Nagsimula ang kuwento sa pamamagitan ng pagpapakilala ng mga tauhan,

tagpuan at suliraning kakahapin.

3. Ang naging suliranin/tunggalian ng kuwento ay ang pagiging malupit ng

kanilang ama, laging umuuwi na lasing lalo na nang nasisante sa trabaho.

4. Isang gabi ay umuwi nang lasing na lasing ang ama at napagbuhatan ng kamay

si Mui Mui at nawalan ng malay.

5. Nagtapos ang kwento sa pagsasalo ng mga bata sa pansit sa ibabaw ng puntod

at ang pagbabago ng kanilang ama na napagtanto at pinagsisihan ang kamaliang

nagawa sa anak.

6. Ipinakita ng mga Pilipino bilang isang lipunang Asyano ang pagmamahal sa

mga mahal sa buhay sa pamamagitan ng bayanihan, sa paglalamay at paglibing,

pag-aalay ng mga bulaklak at pagkain sa puntod, pag-usal ng dalangin katulad

din ng nangyari sa kuwentong Ang Ama ng bansang Singapore.

7. Kung ang nabasa ay naaayon sa kuwentong makabanghay ito ay nagbibigay

diin sa banghay o maayos na daloy ng mga pangyayari.

Kung mapapansin mo ang grapikong presentasyon at ang pagsagot mo sa

mga kasunod na katanungan ay mabubuo mo ang banghay ng maikling kuwento

14
 Ang banghay ay ang maayos o masinop na daloy ng magkakaugnay na

pangyayari sa mga akdang tuluyan tulad ng maikling kuwento, anekdota, mito,

alamat, at nobela. Ang mga akda ay makapag-iiwan lamang ng kakintalan sa isipan ng

mga mambabasa kung may mangyayari at kung masasagot ang mga katarungang

tulad ng sumusunod: Ano ang nangyari? Bakit iyon nangyari,? Ano ang naging wakas?

Mula sa banghay ay makabubuo ng balangkas kung saan makikita ang

pagkakaugnay at mabilis na galaw ng mga pangyayari.

 Panimulang Pangyayari: Pagpapakita ng mga tauhan, tagpuan, at suliraning

kakaharapin

 Papataas na pangyayari: Sa bahaging ito nagkakaroon ng pagtatangkang

malutas ang suliraning magpapasidhi sa interes o kapanabikan

 Kasukdulan: Pinakamasidhing bahagi kung saan haharapin ng pangunahing

tauhan ang kanyang suliranin

 Pababang pangyayari: Matatamo ng pangunahing tauhan ang layunin

 Resolusyon/Wakas: Magkakaroon ang kuwento ng isang makabuluhan

wakas.

Balikan natin ang Paglinang ng Talasalitaan, pansinin ang mga salitang

sinalungguhitan sa mga pahayag ayon sa pahiwatig nito sa pangungusap. Ang

pagbibigay kahulugan ay maaaring denotatibo o konotatibo.

Ang denotatibo ay ang tunay na kahulugan ng salita, matatagpuan sa

diksyunaryo samantala ang konotatibo ay pagpapahiwatig, pagpapakahulugan ng

salita/hindi eksaktong kahulugan ng salita.

Halimbawa:

1. Natatandaan ng mga bata ang isa o dalawang okasyon na sinorpresa sila ng ama

ng kaluwagang-palad nito. Ang konotatibong kahulugan ay mapagbigay.

15
2, Tumalsik sa kabilang kuwarto si Mui Mui matapos tamaan ng malakas na suntok

ng kanyang ama kung saan ito ay nananatiling walang kagalaw-galaw. Ang

denotatibong kahulugan ay walang malay.

Napagsunod-sunod ang mga pangyayari gamit ang angkop na pang-ugnay.

Sa susunod na bahagi ay tatalakayin ang mga transitional devices na ginamit na

mga pang-ugnay.

Alam mo ba na:

Ang mga pangatnig at transitional devices ay ginagamit sa pag-uugnay-ugnay

ng mga pangungusap at sugnay. Sa pamamagitan nito, napagsusunod natin nang

tama ang mga pangyayari sa isang kuwento ayon sa tamang gamit nito. Pangatnig

ang tawag sa mga salitang nag-uugnay sa dalawang salita, parirala o sugnay, at

transitional devices naman ang tawag sa mga kataga na nag-uugnay sa

pagsusunod-sunod ng mga pangyayari, (naratibo) at paglilista ng mga ideya,

pangyayari, sa paglalahad at iba pa.

Kasunod ang ilang halimbawa ng pangatnig at transitional devices na

karaniwang ginagamit sa Filipino:

Mga Pangatnig:

1. subalit – ginagamit lamang kung ang datapwat at ngunit ay ginamit na sa

unahan ng pangungusap

Mga Halimbawa:

a. Datapwat matalino siya, wala naman siyang kaibigan.

b. Mahal ka niya, subalit hindi niya gaanong naipapakita ito.

c. Marami na akong natutuhan, ngunit tila kulang pa ito.

16
 2. samantala, saka – ginagamit na pantuwang

Mga Halimbawa:

a. Siya ay matalino saka mapagbigay pa.

b. Abala ang lahat, samantalang ikaw ay walang ginagawa.

3. kaya, dahil sa – ginagamit na pananhi

Mga Halimbawa:

a. Kaya hindi natututo ang tao dulot ng kaniyang kapalaluan.

b. Siya’y nagtagumpay dahil sa kaniyang pagsisikap.

Transitional Devices:

1. sa wakas, sa lahat ng ito – panapos/paglalahat

Mga Halimbawa:

a. Sa wakas, natuwa ang ama dahil sa kabaitan ng anak.

b. Sa lahat ng ito, napagtanto ng mga anak na sila’y mahal na mahal ng

kanilang ama.

2. kung gayon - panlinaw

Halimbawa:

a. Malinaw ang paalala ng ina sa kaniya, kung gayon kailangan niyang

pagbutihin ang kaniyang pag-aaral.

Ngayong naibigay na sa iyo ang mga konseptong dapat mong malaman at

maunawaan sa modyul na ito, batid ko na ikaw ay handa na para sa nakaatang na

gawain sa ibaba. Sa pamamagitan ng mga sumusunod na gawain, mas lalo pang

malilinang ang iyong kasanayan na matamo sa araling ito.

17
 Pagyamanin

Maging handa sa susunod na gawain sapagkat magsisimula ka na

sa paglilinang ng iyong kasanayan. Sigurado akong pagkatapos mong

magawa ang mga gawain sa ibaba, ikaw ay magiging mahusay! Alam

kong gusto mo iyon.

Kung gayon simulan mo na.

Gawain 1:

Panuto: Kopyahin ang kasunod na graphic organizer sa iyong papel at punan ng

mga pangyayari mula sa binasang kuwentong “Ang Ama” ayon sa

pagkakasunod-sunod nito. Tukuyin ang tagpuan, tauhan, at kahalagahang

pangkatauhan.

3 4 5

2
6
Pagsusunod-sunod ng mga
1 pangyayari
7

Tagpuan at Tauhan Halagang Pangkatauhan

Gawain 2:

Panuto: Tukuyin kung ang pangungusap ay konotatibo/pangungusap na

denotatibo pagpapakahulugan at isulat ang tamang sagot sa inyong

sagutang papel.

____________1. Natatandaan ng mga bata ang isa o dalawang okasyon na

sinorpresa sila ng ama ng kaluwagang-palad nito. Sadyang

18
 nag-uwi ito para sa kanila ng dalawang supot na puno ng

pansit guisado.

____________ 2. Ang dahilan ay si Mui-Mui, otso anyos at sakitin at

pahalinghing na parang kuting ay madalas kainisan ng ama.

____________ 3. Walang ano-ano ang kamao ng ama ay bumagsak sa

nakangusong mukha ng bata na tumalsik sa kabilang kuwarto

kung saan ito ay nananatiling walang kagalaw-galaw.

____________ 4. Dala ng kagandahang-loob, ito ay nagbigay ng sariling

pakikiramay, kalakip ang munting abuloy.

____________ 5. Madilim na ang langit at ang maitim na ulap ay nagba-

bantang mapunit anumang saglit, pero patuloy sa pagdarasal

at pag-iyak ang ama.

Ngayong alam mo na ang banghay ng maikling kuwento ay maihahambing

mo na ang mga piling pangyayari sa kuwento sa napanood na telenobela sa ilang

piling kaganapan sa lipunang Asyano sa kasalukuyan.

Gawain 3:

Naihahambing ang ilang piling pangyayari sa napanood na telenobela sa ilang

piling pangyayari sa lipunang Asyano sa kasalukuyan. ( FPJ Ang Probinsyano-

Pilipinas, https://m.youtube.com/watch?v=1Ncb6Bkv1qMr. o maaaring

telenobela na inyong napanood na kapareho ng paksa sa kuwentong natalakay.

Kopyahin ang pormat sa sagutang papel

19
 _____________ ____________
Mga pang- _____________ ____________
Mga pang-
aabusong _____________ ____________
aabusong
naranasan ng __________
naranasan ng
mag-inang Mui- _____________ ____________
tauhang si
Mui sa kamay _____________ ____________
____________
nang asawang _____________ ____________
____________
malupit _____
__ sa
_____________ ____________
telenobelang
_____________ ____________
____________
_____________ ____________
____________
____ ____
__

Binabati kita at natapos mo rin ang unang tatlong gawain! Ika’y

dadako na sa susunod na hakbang.

Upang lubos na maunawaan ang kuwentong makabanghay ay basahin mo ang

kuwentong makabanghay na pinamagatang Anim na Sabado ng Beyblade.

Anim na Sabado ng Beyblade

(Bahagi lamang)

ni: Ferdinand Pisigan Jarin

Unang Sabado ng paglabas niya nang hilingin na niyang magdiwang ng

kaarawan kahit hindi pa araw. Nangumbida ako ng maraming tao kasabay ng biling

‘wag kalimutan ang regalo at pagbati ng “Happy Birthday, Rebo!”. Kailangang di niya

malimutan ang araw na ito. Dapat pinakamasaya ang Sabadong ito sa lahat ng

Sabado. Maraming-maraming laruan. Stuffed Toys, Mini-Helicopter, Walkie-Talkie,

Crush Gear, Remote Controlled Cars, at higit sa lahat, ang Beyblade. Ang paborito

niyang Beyblade. Maraming-maraming Beyblade. Tinanggap niya ang lahat ng ito at

20
marami pang iba sa kaniyang kaarawan. Sa kaniyang pagtuntong sa limang taon.

Kahit di totoo. Kahit hindi pa araw.

Ikalawang Sabado, naki-bertdey naman siya. Pagkatapos ay muling naglaro ng

beyblade kasama ang mga pinsan.

Tatlong araw bago dumating ang ikatlong Sabado, sorpresa ko siyang dinalaw.

Unti-unti na siyang nanghihina. Bihira na siyang ngumiti. Hindi na niya makuhang

laruin ang beyblade bagamat ayaw niya itong bitiwan sa loob ng kaniyang kamay o di

kaya’y bulsa. Ang nakapagngangalit, unti-unti na namang nalalagas ang kaniyang

buhok. Subalit pinipilit pa rin niyang maging malakas bagamat talagang di na kaya

ng kaniyang paang tumayo ng kahit ilang sandali man lang. Nakadudukot na rin siya

ng mga matitigas na butil ng dugo sa loob ng kaniyang gilagid.

Sa labas ng bahay na kanilang tinitirhan, lubos kong ikinagulat nang

tanungin niya ako ng; “Tay, may peya a?” (Tay, may pera ka?) Dali-dali kong hinugot

at binuksan ang aking pitaka at ipinakitang mayroon itong laman. Agad akong

nagtanong kung ano ang nais niya na sinagot naman niya ng agarang pagturo sa

isang kalapit na tindahan. Kung mabilis man akong nakabili ng mga kending

kaniyang ipinabili, mas mabilis siyang umalis agad sa tindahan at nakangiting

bumalik sa aming kinauupuan. Naglalambing ang aking anak. Nang kami’y pumasok

na sa loob ng bahay, naiwang nilalanggam na ang nakabukas ngunit di nagalaw na

mga kendi sa aming kinaupuan.

Tuluyan na siyang nakalbo pagsapit ng ikatlong Sabado. Subalit di na kusang

nalagas ang mga buhok. Sa kaniyang muling pagkairita, sinabunutan niya ang

kanyang sarili upang tuluyang matanggal ang mga buhok. Nang araw na iyon,

kinumbida ng isa kong kasama sa trabaho ang isang mascot upang bigyan ng

pribadong pagtatanghal si Rebo nang walang bayad. Matapos ang pagtatanghal,

bagamat di man lang siya makangiti at makatawa, kitang-kita sa kaniyang mata ang

kasiyahan. Isang kasiyahang unti-unting humina at nawala.

21
 Di na maikakaila ang mabilis na pagkapawi ng lakas ng aking anak pagsapit

ng ikaapat na Sabado. Di na niya makuha pang ipasok ang pisi ng beyblade upang

mapaikot ito. Ramdam na ang pagod at hingal sa kaniyang pagsasalita. Kaya kahit

nang dalhin ko siya sa isang karnabal, isa lamang ang ninais niyang sakyan. Ang

mga maliliit na helicopter na tumataas at bumababa ang tila oktupos na galamay na

bakal. At sa tuwing tataas, hahanapin ako ng tingin sa baba at malungkot na

ngingitian. Pagkababa, mabilis na siyang nagyayang umuwi. At pagkauwi’y humiga

nang humiga at paulit-ulit na tumingin sa kawalan.

Huling Sabado ng Pebrero ang ikalimang Sabado. Eksaktong katapusan.

Kasabay ng pagtatapos ng Pebrero ay pumanaw ang aking anak. Ilang sandali

matapos ang sabay na paglaglag ng luha sa kaniyang mga mata at pagtirik ng mata,

ibinuga niya ang kaniyang huling hininga. Namatay siya habang tangan ko sa aking

bisig. Hinintay lamang niya ang aking pagdating. Di na kami nakapag-usap pa dahil

pagpasok ko pa lang ng pintua’y pinakawalan na niya ang sunod-sunod na palahaw

ng matinding sakit na di nais danasin ng kahit sino.

“Sige na, Bo. Salamat sa apat na taon. Mahal ka namin. Paalam.”

Ikaanim na Sabado nang paglabas ni Rebo sa ospital. Huling Sabado na

masisilayan siya ng mga nagmamahal. Wala na ang beyblade at ang may-ari nito.

Payapa na silang nakahimlay sa loob ng kabaong. Magkasamang tutungo sa lugar na

walang sakit, walang gutom, walang hirap. Payapang magpapaikot at iikot.

Maglalaro nang maglalaro. Habang kaming mga naiwan ay paglalabanan at pag-

aaralang tanggapin ang kirot ng pagkalungkot.

Ang beyblade ay tumutukoy sa buhay natin. Sa una, ito’y

napakabilis at parang may buhay pero habang tumatagal, unti-unti

itong humihina hanggang sa hindi na nito kayang umikot pa.

Upang higit mong maunawaan ang kuwento, ilahad mo ito gamit

ang isang grapikong presentasyon gamit ang timeline. Kopyahin sa

sagutang papel ang timeline.

22
Gawain 4 TIMELINE

Sabad Sabado Sabado Sabado Sabado Sabado

o
2 3 4 5 6
1

Gawain 5: Pagsasanib ng Gramatika/Retorika – Kuwento Mo, Isalaysay Mo

Batay sa bahagi ng kuwentong iyong binasa na “Anim na Sabado ng

Beyblade”, bumuo ng ilang pahayag na may kinalaman dito ayon sa tamang

pagkakasunod-sunod gamit ang sumusunod na salita upang malaman mo kung

nakatutulong ang paggamit ng transitional devices sa ibaba sa pagsasalaysay. Isulat

ang iyong sagot sa sagutang papel.

subalit datapwat ngunit samantala saka

kaya dahil sa sa wakas sa lahat ng ito kung gayon

Isaisip

Sa bahaging ito, matutuklasan mo ang mga puntong dapat

mong tandaan upang sa susunod na bahagi ng modyul na ito ay mas

magiging mahusay ka sa pagtugon ng mga gawain.

Alam mo ba na...

Ang pagpapahalagang Asyano ay ang mga pagpapahalaga na masasabing

karaniwan at pangkalahatan bagama’t may pagkakaiba ito sa bawat bansa sa

23
Asya. Ang mga ito ay ang sumusunod: Ang kahalagahan ng pamilya at kamag-

anak; Ang pagpapahalaga sa edukasyon; ang paggalang sa nakatatanda; Ang

pagkakaroon ng hirarkiya sa lipunan; Ang pagpapahalaga sa nakalipas; ang

pamamayani ng panggrupong kapakanan kaysa indibidwal na interes.

Ang PAMILYA ay pangunahing tagapasa ng kultura sapagkat ang ama at ina

ang mga unang tagapagturo sa anak ng mga katanggap-tanggap at tamang asal ng

lipunan. Walang iisang namamayaning kultura sa buong Asya at walang parehong

asal at gawi para sa lahat ng mga Asyano.

Sanggunian: Asya Pag-usbong ng Kabihasnanni Grace Estela C. Mateo et., al.

Alam mo ba na...

Ang PAKSA ay ukol sa isang malaki at mahalagang suliranin ng tauhan,

pangunahing tauhan na kailangan niyang lutasin. Sa maikling kuwento, ang

pundasyon ay ang paksa o theme. Mula sa pagpapakilala ng suliranin, ang mga

pangyayari sa kuwento ay dapat nang gumalaw o lumakad nang mabilis patungo

sa kasukdulan at hanggang sa kakalasan at wakas.

Sanggunian: Retorika sa Kolehiyo Filipino 3ni Alcomtiser P. Tumangan, Sr. et., al.

Ang denotatibo ay ang tunay na kahulugan ng salita, samantala ang

konotatibo ay pagpapahiwatig, pagpapakahulugan ng salita/hindi eksaktong

kahulugan ng salita.

Sanggunian: English-Tagalog Dictionary: L. English C.Ss.R

Alam mo ba na:

Ang isang kuwentong nagbibigay-diin sa banghay o maayos na daloy ng mga

pangyayari ay tinatawag na kuwentong makabanghay. Subalit ano nga ba ang

banghay?

Ang banghay ay ang maayos o masinop na daloy ng magkakaugnay na

pangyayari sa mga akdang tuluyan tulad ng maikling kuwento, anekdota, mito,

alamat, at nobela. Ang mga akda ay makapag-iiwan lamang ng kakintalan sa isipan

24
ng mga mambabasa kung may mangyayari at kung masasagot ang mga katarungang

tulad ng sumusunod: Ano ang nangyari? Bakit iyon nangyari,? Ano ang naging

wakas?

Mula sa banghay ay makakabuo ng balangkas kung saan makikita ang

pagkakaugnay at mabilis na galaw ng mga pangyayari.

 Panimulang Pangyayari: Pagpapakita ng mga tauhan, tagpuan, at

suliraning kakaharapin

 Papataas na pangyayari: Sa bahaging ito nagkakaroon ng pagtatangkang

malutas ang suliraning magpapasidhi sa interes o kapanabikan

 Kasukdulan: Pinakamasidhing bahagi kung saan haharapin ng

pangunahing tauhan ang kanyang suliranin

 Pababang pangyayari: Matatamo ng pangunahing tauhan ang layunin

 Resolusyon/Wakas: Magkakaroon ang kuwento ng isang makabuluhang

wakas

Alam mo ba na:

Ang mga pangatnig at transitional devices ay ginagamit sa pag-uugnay-ugnay ng

mga pangungusap at sugnay. Sa pamamagitan nito, napagsusunod natin nang

tama ang mga pangyayari sa isang kuwento ayon sa tamang gamit nito. Pangatnig

ang tawag sa mga salitang nag-uugnay sa dalawang salita, parirala o sugnay, at

transitional devices naman ang tawag sa mga kataga na nag-uugnay sa

pagsusunod-sunod ng mga pangyayari, (naratibo) at paglilista ng mga ideya,

pangyayari atbp. Sa paglalahad.

Kasunod ang ilang halimbawa ng pangatnig at transitional devices na

karaniwang ginagamit sa Filipino:

25
Mga Pangatnig:

4. subalit – ginagamit lamang kung ang datapwat at ngunit ay ginamit na sa

unahan ng pangungusap

Mga Halimbawa:

a. Datapwat matalino siya, wala naman siyang kaibigan.

b. Mahal ka niya, subalit hindi niya gaanong naipapakita ito.

c. Marami na akong natutuhan, ngunit tila kulang pa ito.

5. samantala, saka – ginagamit na pantuwang

Mga Halimbawa:

a. Siya ay matalino saka mapagbigay pa.

b. Abala ang lahat, samantalang ikaw ay walang ginagawa.

6. kaya, dahil sa – ginagamit na pananhi

Mga Halimbawa:

a. Kaya hindi natututo ang tao dulot ng kanyang kapalaluan.

b. Siya’y nagtagumpay dahil sa kaniyang pagsisikap.

Transitional Devices:

3. sa wakas, sa lahat ng ito – panapos/paglalahat

Mga Halimbawa:

a. Sa wakas, natuwa ang ama dahil sa kabaitan ng anak.

b. Sa lahat ng ito, napagtanto ng mga anak na sila’y mahal na mahal ng

kanilang ama.

4. kung gayon - panlinaw

Halimbawa:

a. Malinaw ang paalala ng ina sa kaniya, kung gayon kailangan niyang

pagbutihin ang kaniyang pag-aaral.

26
 Isagawa

Sa bahaging ito, ihanda ang iyong sarili sa isang gawain na

lilinang sa iyong kasanayan.

Handa ka na ba?

Galingan mo!
Nakabubuo ng sariling paghahatol o pagmamatuwid sa mga ideyang nakapaloob

sa akda.

Ang pananakit at pang-aabuso sa isang babae at sa mga anak niya,

kailanman ay hindi magiging katanggap-tanggap lalo na kung ang nananakit o nang-

aabuso ay mismong ang asawa o ama ng mga bata. Pagkatapos mong mabasa ang

kuwentong “Ang Ama” ay kausapin mo ang mga tauhan at magpaabot ka ng sarili

mong mensahe para sa bawat isa sa kanila kaugnay ng ideyang taglay ng akda at

nakalahad sa unang pangungusap. Isulat ang tugon sa isang malinis na papel.

 Para sa iyo Ama, ____________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

 Para sa iyo Ina, _____________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

27
  Para sa iyo Mui-Mui, ________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

Binabati kita at natapos mo ang gawain! Isangguni sa iyong guro

ang mga kasagutan sa bahaging ito.

Malinaw ba sa iyo ang lahat? Kung oo, sagutan mo na ang

pagsusulit sa tayahin. Kung hindi pa malinaw sa iyo ang aralin ay

maaari mo itong balikan.

Tayahin

Ang pagsusulit na ito ay naglalayon na masukat ang iyong

natutuhan sa paksang tinalakay sa modyul na ito.

Handa ka na ba?

Simulan mo na.

Galingan mo!

Pagsusulit 1:

Panuto: Basahin nang mabuti ang mga tanong. Isulat ang titik ng tamang sagot sa

inyong sagutang papel.

28
_______1. Ang maikling kuwento ay may isa o ilang tauhan lamang, sumasaklaw

sa maikling panahon, may isang kasukdulan, at nag-iiwan ng

kakintalan o impresyon sa isip ng mambabasa.

a. Tama b. Mali

_______2. Ang Paksa ang pinakamensahe ng kuwento.

a. Tama b. Mali

_______3. Ang kasukdulan ang tulay sa wakas.

a. Tama b. Mali

_______4. Sa tagpuan nakasaad ang lugar na pinangyayarihan ng mga aksyon o

mga insidente, gayundin ang panahon kung kalian naganap ang kuwento.

a. Tama b. Mali

_______5. Tinatawag na tema ang pangkalahatang kaisipang nais palutangin ng

may-akda sa isang maikling kuwento.

a. Tama b. Mali

_______6. Ito ang problemang kakaharapin ng tauhan sa kuwento.

a. suliranin c. kasukdulan

b.. kakalasan d. tunggalian

_______7. Tumutukoy ito sa paglalabanan ng pangunahing tauhan at

sumasalungat sa kanya.

a. suliranin c. kasukdulan

b. kakalasan d. tunggalian

29
 _______8. Ito ang pinakamadulang bahagi ng maikling kuwento kung saan

makakamtan ng pangunahing tauhan ang katuparan o kasawian ng

kanyang ipinaglaban.

a. kakalasan c. kasukdulan

b. tunggalian d. wakas

Pagsusulit 2

Panuto: Tukuyin kung ang pangungusap ay nasa denotatibo o konotatibong

kahulugan. Isulat sa inyong sagutang papel ang tamang sagot.

________ 1. Ang balita tungkol sa malungkot niyang kinahinatnan ay madaling

nakarating sa kanyang amo, isang matigas ang loob pero mabait na

tao, na noon di’y nagdesisyong kunin uli, para sa kapakanan ng

kanyang asawa at anak.

_________2. Mula sa kanyang awa sa sarili ay bumulwak ang wagas na pagmamahal sa

patay na bata.

Pagsusulit 3

Panuto: Piliin sa loob ng panaklong ang angkop na pangatnig o transitional devices upang

mabuo ang pahayag. Isulat ang sagot sa sagutang papel.

1. Lubusan niyang ikinalungkot ang trahedyang naganap sa Bohol at Cebu, (kaya,

sa lahat ng ito) hindi niya lubos maisip kung paano niya ito haharapin.

2. (Datapwat, Subalit) nasasabi niyang siya’y nakararaos sa buhay, hindi pa rin

maipagkakaila ang lungkot na kanyang nararamdaman.

3. Siya’y nahimasmasan (sa wakas, saka) naisip niyang dapat siyang magpatuloy sa

buhay.

30
4. Napakarami na niyang napagtagumpayang problema (kaya, sa lahat ng ito), hindi na

niya alintana ang mga darating pa.

5. Hindi na niya itutuloy ang kaniyang pagpunta sa ibang bansa, (kung gayon, kaya)

mapipilitan siyang maghanap na lamang ng trabaho malapit sa kaniyang pamilya.

Pagsusulit 4

1. Anong kultura ng taga-Singapore na masasalamin sa Kuwentong Ang Ama na

makikita rin sa bansang Pilipinas?

a. Pag-aalay ng bulaklak sa puntod c. pag-usal ng dalangin

b. Pag-aalay ng pagkain d. lahat ng ito

2. Ang mga sumusunod ay kung paano ipinakita ng mga Pilipino ang

pagmamahal sa mga namatay na mahal sa buhay maliban sa:

a. Bayanihan sa panahon ng paglalamay.

b. Pag-aalay ng bulaklak, pagkain at pagtirik ng kandila sa puntod.

c. Pagbibigay nang maayos na libing.

d. Pagkatapos ng libing ay hindi na dadalawin ang puntod.

Pagsusulit 5

1. Kung ikaw ang ina ni Mui Mui ano ang iyong gagawin upang mapangalagaan

ang buhay ng iyong anak?

a. Huwag hayaang pagmalupitan ng ama ang anak.

b. Ipaglaban ang sariling karapatan.

c. Ipaghahain ng masustansiyang pagkain ang mga anak.

d. Tumahimik na lang at hayaan ang ama sa pagmamalupit sa mga anak.

2. Ang tinuran ng ama ay nakaapekto sa_________ng mga anak

a. Edukasyon c. pamumuhay

b. Kalusugan d. sikolohiy

Pagsusulit 6

31
 1.Alin sa mga sumusunod na pangyayari sa kuwentong Ang Ama ng Singapore

na maihahambing mo sa pagkakapareho ng kaganapan sa lipunang Asyano sa

kasalukuyan?

a. Kawalan ng trabaho c. pang-aabusong pisikal

b. Pagmamahal sa pamilya d. pagwewelga

Pagsusulit 7-Panuto: Pagsunod-sunorin ang mga pangyayari sa akda. Isulat ang

bilang 1-5 . Isulat sa sagutang papel.

1. ___Kinain ng mga bata ang tirang pansit na sinira ng ulan, pinag-salo-salohan

nila ito na tulad sa isang piging na alam nilang hindi nila mararanasang muli.

2. ___Magkahalo lagi ang takot at pananabik kapag hinihintay ng mga bata ang

kanilang ama.

3. ___Natatandaan ng mga bata na isa o dalawang okasyon na sinorpresa sila

ng ama ng kaluwagang palad nito, nag-uwi ito ng supot na puno ng pansit

guisado.

4. ___Tinuyo ng nagdadalamhating ama ang kanyang mga luha at naisip niyang

magiging mabuting ama na siya. Bumili siya ng pansit at dadalhin sa puntod

ng anak.

5. ___Walang ano-ano ay bumagsak ang kamao ng ama sa bata, tumalsik

sankabila ng kuwarto at walang kagalaw-galaw at pagkalipas ng dalawang araw

ay namatay si Mui Mui.

Magaling! Buong husay mong nasagot ang mga pagsusulit sa

modyul na ito. Malalaman mo sa iyong guro ang mga sagot sa bahaging ito.

Bilang pangwakas na gawain, nasa ibaba ang isang gawain na

magpapayaman sa iyong kasanayan.

Galingan mo!

32
 Karagdagang Gawain

Bago mo tapusin ang iyong paglalakbay sa modyul na ito,

hihirit muna ang gawain na nasa ibaba na lalong magpapahusay ng

iyong natutuhan sa modyol na ito.

Upang matiyak ko kung talagang naunawaan mo na ang mga

araling ating tinalakay, magsalaysay ka ng isang kuwento gamit ang

graphic organizer sa masining na paraan.

Masubok nga.
Isa kang illustrator at lay-out artist. Kinausap ka na isang manunulat na gawan ng

grapikong presentasyon (graphical presentation) na ilalagay sa unang pahina ng

kaniyang kuwentong isinulat. Ito ay paraan niya upang mahikayat ang mga

mambabasa na bilhin at basahin ang kaniyang kuwento. Ayon sa manunulat, ito ang

gusto niyang makita sa ipinagagawa niyang grapikong presentasyon.

Hikayat ------------------------------------------------ 40 puntos

Kumpleto ang mga elemento ----------------------- 30 puntos

(tagpuan, tauhan,banghay)

Pagkamasining --------------------------------------- 30 puntos

KABUUAN ------------------------------------------------ 100 PUNTOs

Binabati kita sa matiyaga mong pagsama sa pagtalakay sa aralin at natapos

mong maisagawa ang mga gawain sa Modyul 1. Alam kong nakapapagod maglakbay

sa isa sa bansang Asya ang Singapore ngunit sulit naman dahil matagumpay mong

natutuhan ang mahahalagang konseptong nakapaloob sa aralin.

Ngayon ay handa ka na sa paglalakbay sa mundo ng nobela. Tunay na isa

kang masipag at matalinong mag-aaral! Magkita-kita tayong muli sa Modyul 2!

Paalam!
33
 Susi sa Pagwawasto

Tayahin

Pagsusulit 1

1. Tama
2. Tama
3. Mali
4. Tama
5. Tama
6. a
7. d
8. c
Pagsusulit 2

1. denotatibo
2. konotatibo

Pagsusulit 3

1. kaya
Subukin Pagyamanin
2. datapwat
1. a 3. sa wakas
GAWAIN 1:
2. d 4. sa lahat ng ito
 Sumangguni sa guro 5. kung gayon
3. a
4. b
5. denotatibo GAWAIN 2
Pagsusulit 4
6. konotatibo
7. e 1. KONOTATIBO 1. d
8. c 2. DENOTATIBO
9. b 3. DENOTATIBO 2. d
10. a 4. KONOTATIBO
11. d 5. KONOTATIBO Pagsusulit 5
12. dahil sa
13. datapwat 1. a
14. saka GAWAIN 3
15. ngunit 2. d
16. Kaya  Sumangguni sa guro
Pagsusulit 6
17. d
1. C

Pagsusulit 7

1. 5

2. 1

3. 2

4. 4

5. 3

34
Sanggunian

 Romulo N. Peralta, et., alPanitikang Asyano – Ikasiyam na Baitang

Unang Edisyon, 2013

 Aileen Baisa-Julian, et., al, Pinagyamang PLUMA - Ikasiyam na Baitang

Karapatang-ari 2018

 http://emilybayla.blogspot.com/2014/06/panitikang-asyano-unang-
modyul.html

 https://quizizz.com/admin/quiz/5a2e45e26d07fb1100258a6b/pag
susulit-sa-maikling-kwento

 https://m.youtube.com/watch?v=1Ncb6Bkv1qMr Ang Probinsiyano

35
Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa:

Department of Education - School Division of Davao del Sur

Curriculum Implementation Division

Learning Resource Management

Office address: Corner Lapu-Lapu and Plaridel Streets, Zone lll

Digos City

Telefax: 082-553-4288

Email Address: lrmds, davsur@deped.gov.ph

36