Szy n o pr zewo d y, k able , pr ze w ody, ospr zę t ka blow y E i

Kolorystyka i znakowanie żył,

przewodów oraz kabli
Kolorystyka i znakowanie żył, przewodów oraz kabli ma istotne znaczenie dla projektowania, W tablicach tych określono wymagane bar-
wykonawstwa, konserwacji, napraw i modernizacji instalacji elektrycznych. Właściwa kolorystyka wy żył w zależności od ich liczby. W przy-
żył, przewodów oraz kabli, logiczne i czytelne ich znakowanie umożliwiają szybszy montaż instalacji, padku przewodów i kabli 4- i 5-żyłowych
podana jest również wymagana kolejność
skrócenie czasu potrzebnego do wykonania konserwacji, napraw i modernizacji instalacji elektrycznych
stosowania określonych barw.
oraz przyczyniają się do zwiększenia bezpieczeństwa podczas wykonywania wymienionych prac. Kolorystyka nie jest wymagana dla
przewodów koncentrycznych, żył płaskich
przewodów bez powłoki zewnętrznej oraz
Kolorystyka przewodów i kabli S2:2003 [1 ]. Wymienione napięcia, okre- dla przewodów w izolacji wykonanej z ma-
Zasady barwnego znakowania żył prze- ślone w HD 193 jako napięcia II zakresu, teriału, którego właściwości uniemożliwiają
wodów i kabli w krajach Unii Europejskiej występują w instalacjach elektrycznych róż- domieszkowanie odpowiednią barwą.
reguluje dokument harmonizacyjny HD nych krajów zasilających gospodarstwa in- Ponadto przewody koncentryczne nie-
308 S2:2001, dotyczący identyfikacji żył dywidualne, obiekty użyteczności publicz- izolowane, jak: powłoka metalowa, pancerz
w kablach i przewodach oraz w przewo- nej oraz zakłady przemysłowe. Generalnie lub druty żył powrotnych, zgodnie z normą
dach sznurowych, przyjęty przez Europejski uregulowania odnośnie napięć dotyczą in- PN-HD 308 nie są określone jako żyły.
Komitet Normalizacyjny CENELEC 01. 05. stalacji zasilających budynki o maksymal- W przypadku przewodów i kabli jedno-
2001 r. Polskim odpowiednikiem jest doku- nym napięciu 1000 V i częstotliwości nie żyłowych powinna być zachowana następu-
ment mający status Polskiej Normy o nume- przekraczającej 60 Hz. jąca kolorystyka:
rze PN-HD 308 S2:2007, wydany przez Polski Norma PN-HD 308 S2:2007 ma zastoso- n  d
la przewodu ochronnego: dwubarwna
Komitet Normalizacyjny w 2007 r. Wymie- wanie w przypadkach: kombinacja kolorów zielonego i żółte-
niona norma zastępuje wcześniej opubliko- n  instalacji elektrycznych, go (dodatkowe uregulowania dotyczące
waną PN-HD 308 S2:2002 (U). n  zasilania stacjonarnych lub ruchomych identyfikacji przewodu ochronnego pre-
Norma PN-HD 308 S2:2007 dotyczy odbiorników energii elektrycznej, cyzuje norma EN 60446),
identyfikacji żył sztywnych, elastycznych n  układów rozdzielczych, n  d
la przewodu neutralnego: barwa niebie-
przewodów i kabli, a także przewodów n  przewodów sznurowych do odbiorników ska.
sznurowych, stosowanych na napięcia ruchomych. Przewody fazowe należy wykonywać
o wartościach występujących w instala- Zgodnie z normą PN-HD 308 żyły prze- w izolacji w kolorze brązowym, czarnym
cjach elektrycznych zasilających budynki, wodów oraz kabli wielożyłowych powinny lub szarym.
jednak nie wyższych niż określone innym być wykonane w kolorystyce barwnej zgod- W niektórych zastosowaniach dopusz-
dokumentem harmonizacyjnym HD 193 nie z poniżej zamieszczonymi tablicami1 i 2. cza się stosowanie innych barw.
Kolorystyka, znakowanie żył przewodów
Tablica 1 – Kolorystyka kabli i przewodów z żyłą ochronną
i kabli o liczbie żył większej niż pięć
Barwy żył W przypadku przewodów o liczbie żył
Liczba żył
Żyła ochronna Żyły robocze (czynne) większej niż pięć producenci stosują się
3 Zielono-żółta Niebieska Brązowa do uregulowań prawnych obowiązujących
4 *) Zielono-żółta Brązowa Czarna Szara w swoich krajach. Na przykład firma LAPP
KABEL w swoim katalogu wydanym po pol-
4 Zielono-żółta Niebieska Brązowa Czarna
sku powołuje się na normę VDE 0293–308
5 Zielono-żółta Niebieska Brązowa Czarna Szara [2], która też jest powiązana z dokumentem
*) – Tylko w przypadku niektórych zastosowań HD 308 S2:2001.
Tablica 3 zawiera nowy kod kolorów
Tablica 2 – Kolorystyka kabli i przewodów bez żyły ochronnej dla kabli i przewodów niskonapięciowych,
zgodnie z VDE 0293–308, natomiast w ta-
Liczba żył Barwy żył blicy 4 przedstawiono oznaczenia kolorów
2 Niebieska Brązowa zgodne z IEC757.
3 Brązowa Czarna Szara Przykładowo dla przewodów z 3-żyła-
3 *) Niebieska Brązowa Czarna mi: ochronnego, neutralnego i fazowego
4 Niebieska Brązowa Czarna Szara podano (w tablicy 3) poprawne, obecnie
stosowane oznaczenie: GNYE/BN/BU,
5 Niebieska Brązowa Czarna Szara Czarna co po polsku odpowiada barwom: zielono-
*) – Tylko w przypadku niektórych zastosowań żółtej/brązowej/niebieskiej.

Elektroinstalator 10/2009
45 www.elektroinstalator.com.pl
 E i Szy n o pr zewo d y, k able , pr ze w ody, ospr zę t ka blow y

Tablica 3 VDE 0293–308 (nowy kod kolorów dla kabli i przewodów niskonapięciowych)
Znakowanie metodą termiczną (rys. 1)
1 2 3 4 jest wykonywane w wysokiej temperaturze
Przewody z żółto- Przewody bez żółto- [4]. Głowica znakująca z symbolami gra-
Nr żyły zieloną żyłą ochronną zielonej żyły ochronnej Kable koncentryczne ficznymi z dużą siłą dociska folię nasyconą
(oznaczenie: J lub G) (oznaczenie: O lub X) substancją znakującą do izolacji przewodu
lub powłoki kabla.
2 - BU / BN BU / BN Z kolei metoda atramentowa polega
3 GNYE / BN / BU BN / BK / GY BN / BK / GY na tym, że drukarka wyposażona w spe-
3 *) - BU / BN / BK BU / BN / BK cjalny zestaw czcionek i wysokiej klasy róż-
4 GNYE / BN / BK / GY BU / BN / BK / GY BU / BN / BK / GY nokolorowe atramenty wykonuje trwałe,
4 *) GNYE / BU / BN / BK odporne na działanie trudnych warunków
pogodowych znakowanie izolacji przewo-
5 GNYE / BU / BN / BK / GY BU / BN / BK / GY / BK BU / BN / BK / GY / BK dów i kabli [5].
GNYE / BKz BKz numerowanymi BKz numerowanymi Ostatnia z wymienionych wyżej metod,
6 i więcej numerowanymi żyłami żyłami żyłami ze względu na występowanie dużej różno-
*) – Tylko w przypadku niektórych zastosowań rodności osprzętu do znakowania żył, prze-
wodów i kabli będzie szerzej zaprezentowa-
Tablica 4 Kod kolorów zgodnie z IEC 757 na w dalszej części artykułu.

Kolor Stary skrót Nowy skrót Znakowanie z zastosowaniem

Czarny sw BK oznaczników, etykiet, koszulek i tabliczek
Brązowy br BN W instalacjach elektrycznych spotykamy
oznaczniki jednoznakowe i wieloznakowe [6].
Czerwony rt RD
Oznaczniki jednoznakowe (rys. 2) są na ogół
Pomarańczowy or OG wykonane w postaci profilu o kształcie owal-
Żółty ge YE nym lub trójkątnym. Są one dostarczane
Zielony gn GN w ponacinanych odcinkach umożliwiających
Niebieski bl BU łatwe odrywanie pojedynczych segmentów.
Segmenty te zawierają symbole alfanume-
Fioletowy vi VT
ryczne, są najczęściej wykonywane w kolorze
Szary gr GY żółtym z czarnym, nieścieralnym nadru-
Biały ws WH kiem. Nadruk jest zabezpieczony metodami
Różowy rs PK chemicznymi przed ścieraniem. Oznaczniki
Złoty - GD jednoznakowe są przeznaczone do samo-
dzielnego ułożenia znakowania, zgodnego
Turkusowy tk TQ
z projektem elektrycznym lub specyfikacją
Srebrny - SR zasilanego urządzenia czy instalacji. Ponadto
Żółto-zielony gnge GNYE powinny być one odporne na działanie ognia
i wysokich temperatur oraz wykonane z two-
Jeżeli liczba żył w przewodzie lub kablu m
 etoda
n  termiczna z zastosowaniem gło- rzywa samogasnącego, bezhalogenowego.
jest większa niż pięć, firma LAPP KABEL wicy znakującej symbolami graficznymi, Natomiast oznaczniki wieloznakowe (rys.
stosuje następujące oznaczenia: n  m
 etoda atramentowa z zastosowaniem 3) są to tulejki z nadrukiem wykonanym
n  w
 przypadku gdy występuje żyła ochron- drukarki i specjalnego zestawu czcionek, zgodnie z konkretnym zapotrzebowaniem
na, jest ona znakowana kolorami żółto- n  m
 etoda z zastosowaniem oznaczników, zamawiającego. Zamawiający określa, jakie
zielonym, a pozostałe żyły mają izolację etykiet, koszulek i tabliczek. informacje powinny się znaleźć na oznaczni-
koloru czarnego i są odpowiednio ponu- Pierwsza z wymienionych metod jako ku. Napisy na oznacznikach są wykonywane
merowane, jedyna umożliwia znakowanie cienkich z pomocą drukarki atramentowej sterowanej
n  d
la przewodów bez żyły ochronnej, żyły przewodów z cienką izolacją [3]. Napisy urządzeniem mikroprocesorowym lub kom-
są odpowiednio ponumerowane, a ich i informacje umieszczone za pomocą lasera puterem. Tulejki łatwo się nakładają, trzyma-
izolacja jest koloru czarnego. na izolacjach i pokryciach przewodów i ka- ją się pewnie na przewodach i praktycznie
bli są praktycznie nieścieralne. Przewody nie zmieniają swojego położenia. Zajmują
Metody znakowania izolacji żył, przewodów i kable znakowane tą metodą są stosowane także mniej miejsca niż analogiczne napisy
oraz powłok i pokryć kablowych w obszarach wymagających wysokich tech- zestawione z oznaczników jednoznakowych.
Obecnie do najbardziej rozpowszech- nologii, jak w produkcji statków kosmicz- Nadruki są czytelne i trwałe. Oznaczniki
nionych metod znakowania izolacji żył, nych i samolotów, nowoczesnego taboru ko- wieloznakowe mają zatem wiele zalet w po-
przewodów oraz powłok i pokryć kablo- lejowego naziemnego i kolei podziemnych, równaniu z oznacznikami jednoznakowymi.
wych należą: w przemyśle samochodowym i w produkcji Oferowane są również tulejki bez znako-
n m
 etoda z zastosowaniem lasera nadfiole- nowoczesnych artykułów przeznaczonych wania. Takie tulejki można oznakować wła-
towego, na potrzeby wojska. snoręcznie odpowiednim pisakiem.

Elektroinstalator 10/2009
www.elektroinstalator.com.pl 46
 Szy n o p r zewo d y... E i

Rys. 1. Drukarka
termiczna
do znakowania firmy
PARTEX

Do wykonywania oznaczników żył, wydrukiem za pomocą drukarki lub wła-

przewodów lub kabli są również oferowane snoręcznie pisakiem [8].
programy komputerowe wykorzystywane Krzysztof Schnitzer
do sterowania różnego rodzaju drukarka-
mi (najczęściej laserowymi lub igłowymi) LITERATURA
względnie ploterem [7]. Z pomocą takiego 1. HD 193 S2:2003 Voltage bands for electric
programu i komputera możemy wybrać al installations of buildings
odpowiedni ciąg znaków i wykonać wy- 2. Katalog Lapp Kabel Sp. z o.o., 2009 r., Do-
druk na etykietach, tulejkach względnie skonałe połączenia, str. 237: tablice T9, kody ko-
na specjalnych kartach z PCV. W komple- lorów żył
cie poza programem komputerowym mogą 3. www.plastech.pl
być również dostarczane podajniki etykiet 4. www.relcon.pl
lub tulejek. 5. www.coleman.pl
Do osprzętu stosowanego do znakowa- 6. www.ergom.com
nia żył, przewodów i kabli możemy jeszcze 7. www.partex.pl
zaliczyć koszulki i tabliczki z wykonanym 8. www.aste.pl

Rys. 2. Oznaczniki
jednoznakowe

Rys. 3. Oznaczniki
wieloznakowe