E.S.P.

𝙵𝙸𝚁𝚂𝚃 𝙶𝚁𝙰𝙳𝙸𝙽𝙶... Grade 10

𝗠𝗢𝗗𝗨𝗟𝗘 1: 𝗔𝗡𝗚 𝗠𝗚𝗔 𝗞𝗔𝗧𝗔𝗡𝗚𝗜𝗔𝗡 𝗡𝗚 𝗣𝗔𝗚𝗣𝗔𝗣𝗔𝗞𝗔𝗧𝗔𝗢

👉𝓜𝓪𝓭𝓪𝓵𝓲𝓷𝓰 𝓶𝓪𝓰𝓲𝓷𝓰 𝓽𝓪𝓸, 𝓜𝓪𝓱𝓲𝓻𝓪𝓹 𝓶𝓪𝓰𝓹𝓪𝓴𝓪𝓽𝓪𝓸👈

📌 “𝑴𝒂𝒅𝒂𝒍𝒊𝒏𝒈 𝒎𝒂𝒈𝒑𝒂𝒌𝒂𝒕𝒂𝒐”

—sumasagot sa pagka-ano ng tao.

📌 “𝑴𝒂𝒉𝒊𝒓𝒂𝒑 𝒎𝒂𝒈𝒑𝒂𝒌𝒂𝒕𝒂𝒐”

—tumutukoy sa persona ng tao, nakatuon sa pagka-sino ng tao.

𝐓𝐀𝐓𝐋𝐎𝐍𝐆 𝐘𝐔𝐆𝐓𝐎 𝐍𝐆 𝐏𝐀𝐆𝐊𝐀𝐒𝐈𝐍𝐎

1. 𝑰𝒏𝒅𝒊𝒃𝒊𝒅𝒘𝒂𝒍

—tumutukoy sa pagiging hiwalay niya sa ibang tao.

2. 𝑷𝒆𝒓𝒔𝒐𝒏𝒂

—isang proseso ng pagpupunyagi tungo sa pagiging ganap na siya.

3. 𝑷𝒆𝒓𝒔𝒐𝒏𝒂𝒍𝒊𝒅𝒂𝒅

—ang pagkamit ng tao ng kaniyang kabuuan, ang resulta ng pagpupunyagi sa pagbuo ng kaniyang
pagkasino.

𝐓𝐀𝐓𝐋𝐎𝐍𝐆 𝐊𝐀𝐓𝐀𝐍𝐆𝐈𝐀𝐍 𝐍𝐆 𝐓𝐀𝐎 𝐁𝐈𝐋𝐀𝐍𝐆 𝐏𝐄𝐑𝐒𝐎𝐍𝐀

1. 𝑴𝒂𝒚 𝒌𝒂𝒎𝒂𝒍𝒂𝒚𝒂𝒏 𝒔𝒂 𝒔𝒂𝒓𝒊𝒍𝒊

—may kakayahan ang tao na magnilay ng kaniyang isip ang kaniyang sarili.

2. 𝑴𝒂𝒚 𝒌𝒂𝒌𝒂𝒚𝒂𝒉𝒂𝒏𝒈 𝒌𝒖𝒎𝒖𝒉𝒂 𝒏𝒈 𝒃𝒖𝒐𝒅 𝒐 𝒆𝒔𝒆𝒏𝒔𝒊𝒚𝒂 𝒏𝒈 𝒎𝒈𝒂 𝒖𝒎𝒊𝒊𝒓𝒂𝒍

—may kakayahan siyang bumuo ng konklusyon mula sa isang pangyayari.

3. 𝑼𝒎𝒊𝒊𝒓𝒂𝒍 𝒏𝒈 𝒏𝒂𝒈𝒎𝒂𝒎𝒂𝒉𝒂𝒍

—may kakayahang magmahal dahil ang puso niya ay nakalaang magmahal.

𝗠𝗢𝗗𝗨𝗟𝗘 2: 𝗔𝗡𝗚 𝗠𝗔𝗧𝗔𝗔𝗦 𝗡𝗔 𝗚𝗔𝗠𝗜𝗧 𝗔𝗧 𝗧𝗨𝗡𝗚𝗨𝗛𝗜𝗡 𝗡𝗚 𝗜𝗦𝗜𝗣 𝗔𝗧 𝗞𝗜𝗟𝗢𝗦-𝗟𝗢𝗢𝗕

📌𝑲𝒂𝒎𝒂𝒍𝒂𝒚𝒂𝒏

>>pagkakaroon ng malay sa pandama, nagkapagbubuod at nakapag-uunawa

📌𝑴𝒆𝒎𝒐𝒓𝒚𝒂

>>kakayahang kilalanin at alalahanin ang nakalipas na pangyayari.

📌𝑰𝒎𝒂𝒉𝒊𝒏𝒂𝒔𝒚𝒐𝒏

>>kakayahang lumikha ng larawan sa kaniyang isip at palawakin ito.

📌𝑰𝒏𝒔𝒕𝒊𝒏𝒄𝒕

>>kakayahang maramdaman ang isang karanasan at tumugon nang hindi dumaan sa katwiran.
𝐓𝐀𝐓𝐋𝐎𝐍𝐆 𝐊𝐀𝐊𝐀𝐘𝐀𝐇𝐀𝐍 𝐍𝐀 𝐌𝐀𝐆𝐊𝐀𝐏𝐀𝐑𝐄𝐇𝐎 𝐀𝐍𝐆 𝐓𝐀𝐎 𝐀𝐓 𝐇𝐀𝐘𝐎𝐏

1. Ang pandama na pumupukaw sa kaalaman

2. Pagkagusto (𝒂𝒑𝒑𝒆𝒕𝒊𝒕𝒆) na pinagmulan ng pakiramdam at emosyon

3. Ang pagkilos o paggalaw (𝒍𝒐𝒄𝒐𝒎𝒐𝒕𝒊𝒐𝒏)

📌𝑰𝒔𝒊𝒑

—may kapangyarihang maghusga, mangatwiran, magsuri, mag-alaala, umunawa ng kahulugan ng mga

bagay at may kakayahang itong matuklasan ang katotohanan.

📌𝑲𝒊𝒍𝒐𝒔-𝒍𝒐𝒐𝒃

—umaasa ito sa isip, kaya't mula sa paghuhusga ng isip ay sumusunod ang malayang pagnanais ng kilos-
loob.

𝗠𝗢𝗗𝗨𝗟𝗘 3: 𝗣𝗔𝗚𝗛𝗨𝗕𝗢𝗚 𝗡𝗚 𝗞𝗢𝗡𝗦𝗘𝗡𝗦𝗜𝗬𝗔 𝗕𝗔𝗧𝗔𝗬 𝗦𝗔 𝗟𝗜𝗞𝗔𝗦 𝗡𝗔 𝗕𝗔𝗧𝗔𝗦 𝗠𝗢𝗥𝗔𝗟

📌𝑲𝒐𝒏𝒔𝒊𝒚𝒆𝒏𝒔𝒊𝒚𝒂

—isang natatanging kilos pangkaisipan, isang paghuhusga ng ating sariling katuwiran

2 𝐄𝐋𝐄𝐌𝐄𝐍𝐓𝐎 𝐍𝐆 𝐊𝐎𝐍𝐒𝐈𝐘𝐄𝐍𝐒𝐈𝐘𝐀

📍Una ang pagninilay upang maunawaan kung ano ang tama o mali, mabuti o masama; at paghatol na
ang isang gawain tama o mali, mabuti o masama.
📍Pangalawa ang pakiramdam ng obligasyong gawin ang mabuti.

2 𝐌𝐀𝐇𝐀𝐋𝐀𝐆𝐀𝐍𝐆 𝐁𝐀𝐇𝐀𝐆𝐈 𝐍𝐆 𝐊𝐎𝐍𝐒𝐈𝐘𝐄𝐍𝐒𝐈𝐘𝐀

1. Ang paghatol moral sa kabutihan o kasamaan ng isang kilos.

2. Ang obligasyong moral na gawain ang mabuti at iwasan ang masama.

📌𝑲𝒂𝒎𝒂𝒏𝒈𝒎𝒂𝒏𝒈𝒂𝒏

—kawalan ng kaalaman sa isang bagay.

𝐌𝐆𝐀 𝐔𝐑𝐈 𝐍𝐆 𝐊𝐀𝐌𝐀𝐍𝐆𝐌𝐀𝐍𝐆𝐀𝐍

1. 𝑲𝒂𝒎𝒂𝒏𝒈𝒎𝒂𝒏𝒈𝒂𝒏𝒈 𝒎𝒂𝒅𝒂𝒓𝒂𝒊𝒈

—kung mayroong pamamaraan na magagawa ang isang tao upang malampasan ito at ang pagkakaroon
ng kaalaman dito ay magagawa sa pamamagitan ng pagsisikap.

2. 𝑲𝒂𝒎𝒂𝒏𝒈𝒎𝒂𝒏𝒈𝒂𝒏𝒈 𝒏𝒂 𝒅𝒊 𝒎𝒂𝒅𝒂𝒓𝒂𝒊𝒈

—kung walang pamamaraan na magagawa ang isang tao upang ito ay malampasan.

4 𝐘𝐔𝐆𝐓𝐎 𝐍𝐆 𝐊𝐎𝐍𝐒𝐈𝐘𝐄𝐍𝐒𝐈𝐘𝐀

1. 𝑼𝒏𝒂𝒏𝒈 𝒚𝒖𝒈𝒕𝒐: alamin at naisin ang mabuti

2. 𝑰𝒌𝒂𝒍𝒂𝒘𝒂𝒏𝒈 𝒚𝒖𝒈𝒕𝒐: ang pagkilatis sa particular na kabutihan sa isang sitwasyon

3. 𝑰𝒌𝒂𝒕𝒍𝒐𝒏𝒈 𝒚𝒖𝒈𝒕𝒐: paghatol para sa mabuting pasiya at kilos

4. 𝑰𝒌𝒂𝒂𝒑𝒂𝒕 𝒏𝒂 𝒚𝒖𝒈𝒕𝒐: pagsusuri ng sarili/pagninilay

𝐔𝐍𝐀𝐍𝐆 𝐏𝐑𝐈𝐍𝐒𝐈𝐏𝐘𝐎 𝐍𝐆 𝐋𝐈𝐊𝐀𝐒 𝐍𝐀 𝐁𝐀𝐓𝐀𝐒 𝐌𝐎𝐑𝐀𝐋

"𝓖𝓪𝔀𝓲𝓷 𝓪𝓷𝓰 𝓶𝓪𝓫𝓾𝓽𝓲 𝓪𝓽 𝓲𝔀𝓪𝓼𝓪𝓷 𝓪𝓷𝓰 𝓶𝓪𝓼𝓪𝓶𝓪"

𝐏𝐀𝐍𝐆𝐀𝐋𝐀𝐖𝐀𝐍𝐆 𝐏𝐑𝐈𝐍𝐒𝐈𝐏𝐘𝐎 𝐍𝐆 𝐋𝐈𝐊𝐀𝐒 𝐍𝐀 𝐁𝐀𝐓𝐀𝐒 𝐌𝐎𝐑𝐀𝐋

1. Kasama ng lahat ng may buhay, may kahiligan ang taong pangalagaan ang kaniyang buhay.

2. Kasama ng mga hayop (mga nilikhang may buhay at pandama), likas sa tao (nilikhang may kamalayan
at kalayaan) ang pagpaparami ng uri at papag-aralin ang mga anak.

3. Bilang rasyonal na nilalang, may likas na kahiligan ang tao na alamin ang katotohanan at mabuhay sa
lipunan.

𝐏𝐀𝐆𝐇𝐔𝐁𝐎𝐆 𝐍𝐆 𝐊𝐎𝐍𝐒𝐈𝐘𝐄𝐍𝐒𝐈𝐘𝐀

1. Matapat at masunuring isagawa ang paghahanap at paggalang sa katotohanan.

2. Naglalaan ng panahon para sa regular na panalangin.

𝐀𝐍𝐓𝐀𝐒 𝐍𝐆 𝐏𝐀𝐆𝐇𝐔𝐁𝐎𝐆 𝐍𝐆 𝐊𝐎𝐍𝐒𝐈𝐘𝐄𝐍𝐒𝐈𝐘𝐀

1. Ang antas ng likas na pakiramdam at reaksiyon.

2. Ang antas ng superego

𝗠𝗢𝗗𝗨𝗟𝗘 4: 𝗔𝗡𝗚 𝗠𝗔𝗣𝗔𝗡𝗔𝗚𝗨𝗧𝗔𝗡𝗚 𝗣𝗔𝗚𝗚𝗔𝗠𝗜𝗧 𝗡𝗚 𝗞𝗔𝗟𝗔𝗬𝗔𝗔𝗡

📌𝑲𝒂𝒍𝒂𝒚𝒂𝒂𝒏

— ang katangian ng kilos-loob na itakda ng tao ang kaniyang maaaring hantungan at ang itakda ang
paraan upang makamit ito.

2 𝐀𝐒𝐏𝐄𝐊𝐓𝐎 𝐍𝐆 𝐊𝐀𝐋𝐀𝐘𝐀𝐀𝐍

1. 𝑲𝒂𝒍𝒂𝒕𝒂𝒂𝒏 𝒎𝒖𝒍𝒂 𝒔𝒂…..

ang kalayaan bilang kawalan ng hadlang sa labas ng tao sa pagkamit ng kaniyang ninanais.

2. 𝑲𝒂𝒍𝒂𝒚𝒂𝒂𝒏 𝒑𝒂𝒓𝒂 𝒔𝒂…..

gagamitin ang kaniyang kalayaan para tumugon sa hinihingi ng sitwasyon at pagkakataon, ito ang diwa
ng pagmamahal sa kapwa.

.
.

E.S.P.

𝚂𝙴𝙲𝙾𝙽𝙳 𝙶𝚁𝙰𝙳𝙸𝙽𝙶

𝗠𝗢𝗗𝗨𝗟𝗘 5: 𝗔𝗡𝗚 𝗣𝗔𝗚𝗞𝗨𝗞𝗨𝗦𝗔 𝗡𝗚 𝗠𝗔𝗞𝗔𝗧𝗔𝗢𝗡𝗚 𝗞𝗜𝗟𝗢𝗦 𝗔𝗧 𝗠𝗚𝗔 𝗦𝗔𝗟𝗜𝗞 𝗡𝗔

𝗡𝗔𝗞𝗔𝗔𝗣𝗘𝗞𝗧𝗢 𝗦𝗔 𝗣𝗔𝗡𝗔𝗡𝗔𝗚𝗨𝗧𝗔𝗡 𝗡𝗚 𝗧𝗔𝗢 𝗦𝗔 𝗞𝗔𝗛𝗜𝗛𝗜𝗡𝗔𝗧𝗡𝗔𝗡 𝗡𝗚 𝗞𝗜𝗟𝗢𝗦 𝗔𝗧
𝗣𝗔𝗦𝗜𝗬𝗔

2 𝐔𝐑𝐈 𝐍𝐆 𝐊𝐈𝐋𝐎𝐒 𝐍𝐆 𝐓𝐀𝐎

1. 𝑲𝒊𝒍𝒐𝒔 𝒏𝒈 𝒕𝒂𝒐 (𝓪𝓬𝓽 𝓸𝓯 𝓱𝓾𝓶𝓪𝓷)

—ito ay likas tao o ayon sa kaniyang kalikasan bilang tao at hindi ginagamitan ng isip at kilos-loob.

2. 𝑴𝒂𝒌𝒂𝒕𝒂𝒐𝒏𝒈 𝒌𝒊𝒍𝒐𝒔 (𝓱𝓾𝓶𝓪𝓷 𝓪𝓬𝓽)

—kilos na isinasagawa ng tao nang may kaalamn, malaya, at kusa. Ang kilos na ito ay resulta ng
kaalaman, ginamitan ng isip at kilos-loob kaya't may kapanagutan ang tao sa pagsasagawa nito.

3 𝐔𝐑𝐈 𝐍𝐆𝐁𝐊𝐈𝐋𝐎𝐒 𝐀𝐘𝐎𝐍 𝐒𝐀 𝐊𝐀𝐏𝐀𝐍𝐀𝐆𝐔𝐓𝐀𝐍 (𝔸ℂℂ𝕆𝕌ℕ𝕋𝔸𝔹𝕀𝕃𝕀𝕋𝕐)

1. 𝑲𝒖𝒔𝒂𝒏𝒈-𝒍𝒐𝒐𝒃

—ito ang kilos na may kaalaman at pagsang-ayon.

2. 𝑫𝒊 𝒌𝒖𝒔𝒂𝒏𝒈-𝒍𝒐𝒐𝒃

—dito ay may paggamit ng kaalaman ngunit kulang ang pagsang-ayon.

3. 𝑾𝒂𝒍𝒂𝒏𝒈 𝒌𝒖𝒔𝒂𝒏𝒈-𝒍𝒐𝒐𝒃

—dito ang tao ay walang kaalaman kaya't walang pagsang-ayon sa kilos.

𝐊𝐀𝐁𝐀𝐖𝐀𝐒𝐀𝐍 𝐍𝐆 𝐏𝐀𝐍𝐀𝐍𝐀𝐆𝐔𝐓𝐀𝐍: 𝐊𝐀𝐊𝐔𝐋𝐀𝐍𝐆𝐀𝐍 𝐒𝐀 𝐏𝐑𝐎𝐒𝐄𝐒𝐎 𝐍𝐆 𝐏𝐀𝐆𝐊𝐈𝐋𝐎𝐒

1. Paglalayon

2. Pag-iisip ng paraan na makarating sa layunin

3. Pagpili ng pinakamalapit na paraan

4. Pagsasakilos ng paraan

𝐌𝐆𝐀 𝐒𝐀𝐋𝐈𝐊 𝐍𝐀 𝐍𝐀𝐊𝐀𝐀𝐏𝐄𝐊𝐓𝐎 𝐒𝐀 𝐌𝐀𝐊𝐀𝐓𝐀𝐎𝐍𝐆 𝐊𝐈𝐋𝐎𝐒

1. Kamangmangan

2. Masidhing damdamin

3. Takot

4. Karahasan

5. Gawin
.

𝗠𝗢𝗗𝗨𝗟𝗘 6: 𝗟𝗔𝗬𝗨𝗡𝗜𝗡, 𝗣𝗔𝗥𝗔𝗔𝗡, 𝗦𝗜𝗥𝗞𝗨𝗠𝗦𝗧𝗔𝗡𝗦𝗜𝗬𝗔, 𝗔𝗧 𝗞𝗔𝗛𝗜𝗛𝗜𝗡𝗔𝗧𝗡𝗔𝗡 𝗡𝗚

𝗠𝗔𝗞𝗔𝗧𝗔𝗢𝗡𝗚 𝗞𝗜𝗟𝗢𝗦

📌𝑳𝒂𝒚𝒖𝒏𝒊𝒏

—ito ay tumutukoy sa panloob na kilos kung saan nakatuon ang kilos-loob

📌𝑷𝒂𝒓𝒂𝒂𝒏

—ito ay ang panlabas na kilos na kasangkapan o paraan upang makamit ang layunin.

📌𝑺𝒊𝒓𝒌𝒖𝒎𝒕𝒂𝒏𝒔𝒊𝒚𝒂

—ito ay tumutukoy sa isang kondisyon o kalagayan ng kilos na nakbabawas o nakadaragdag sa

kabutihan o kasamaan ng isang kilos.

𝐈𝐁𝐀'𝐓 𝐈𝐁𝐀𝐍𝐆 𝐒𝐈𝐑𝐊𝐔𝐌𝐓𝐀𝐍𝐒𝐈𝐘𝐀

1. 𝑺𝒊𝒏𝒐

—ito ang tumutukoy sa tao na nagsasagawa ng kilos o sa taong maaaring maapektuhan ng kilos.

2. 𝑨𝒏𝒐

—ito anv tumutukoy sa mismong kilos, gaano ito kalaki o kabigat.

3. 𝑺𝒂𝒂𝒏

—ito ang tumutukoy sa lugar kung saan ginagawa ang kilos.

4. 𝑷𝒂𝒂𝒏𝒐

—ito ay tumutukoy sa paraan kung paano isinasagawa ang kilos.

5. 𝑲𝒂𝒊𝒍𝒂𝒏

—ito ay tumutukoy kung kailan isasagawa ang kilos.

📌𝑲𝒂𝒉𝒊𝒉𝒊𝒏𝒂𝒕𝒏𝒂𝒏

—ang lahat ng ginagawang kilos ng tao ay may dahilan, batayan, at may kaakibat na pananagutan.

𝗠𝗢𝗗𝗨𝗟𝗘 7: 𝗞𝗔𝗕𝗨𝗧𝗜𝗛𝗔𝗡 𝗢 𝗞𝗔𝗦𝗔𝗠𝗔𝗔𝗡 𝗡𝗚 𝗞𝗜𝗟𝗢𝗦 𝗔𝗬𝗢𝗡 𝗦𝗔 𝗣𝗔𝗡𝗜𝗡𝗜𝗡𝗗𝗜𝗚𝗔𝗡,

𝗚𝗜𝗡𝗧𝗢𝗡𝗚 𝗔𝗥𝗔𝗟, 𝗔𝗧 𝗣𝗔𝗚𝗣𝗔𝗣𝗔𝗛𝗔𝗟𝗔𝗚𝗔

📌𝑪𝒂𝒕𝒆𝒈𝒐𝒓𝒊𝒄𝒂𝒍 𝑰𝒎𝒑𝒆𝒓𝒂𝒕𝒊𝒗𝒆

—isang kautusan na walang kondisyon. Ito ang pagkilos sa ngalan ng tungkulin. Ginagawa ng isang tao
ang mabuti dahil ito ang nararapat hindi dahil sa kasiyahan na gawin nito.

📍Ang paninindigan ay ang dahilan ng pagkilos ng tao sa isang sitwasyon.

𝐀𝐍𝐆 𝐆𝐈𝐍𝐓𝐎𝐍𝐆 𝐀𝐑𝐀𝐋 (𝕋ℍ𝔼 𝔾𝕆𝕃𝔻𝔼ℕ ℝ𝕌𝕃𝔼)

"𝓗𝓾𝔀𝓪𝓰 𝓶𝓸𝓷𝓰 𝓰𝓪𝔀𝓲𝓷 𝓼𝓪 𝓲𝓫𝓪 𝓪𝓷𝓰 𝓪𝔂𝓪𝔀 𝓶𝓸𝓷𝓰 𝓰𝓪𝔀𝓲𝓷 𝓷𝓲𝓵𝓪 𝓼𝓪 𝓲𝔂𝓸"

📍Sa bawat kilos na ating ginagawa, may nakikita tayong pagpapahalaga na nakatutulong sa
pagpapaunlad ng ating pagkatao tungo sa pagiging personalidad.
.

𝗠𝗢𝗗𝗨𝗟𝗘 8: 𝗠𝗚𝗔 𝗬𝗨𝗚𝗧𝗢 𝗡𝗚 𝗠𝗔𝗞𝗔𝗧𝗔𝗢𝗡𝗚 𝗞𝗜𝗟𝗢𝗦 𝗔𝗧 𝗠𝗚𝗔 𝗛𝗔𝗞𝗕𝗔𝗡𝗚 𝗦𝗔 𝗠𝗢𝗥𝗔𝗟

𝗡𝗔 𝗣𝗔𝗚𝗣𝗔𝗣𝗔𝗦𝗜𝗬𝗔

𝐘𝐔𝐆𝐓𝐎 𝐍𝐆 𝐌𝐀𝐊𝐀𝐓𝐀𝐎𝐍𝐆 𝐊𝐈𝐋𝐎𝐒

1. Pagkaunawa sa layunin

2. Nais ng layunin

3. Paghuhusga sa nais makamtan

4. Intensiyon ng layunin

5. Masusing pagsusuri ng paraan

6. Paghuhusga sa paraan

7. Praktikal

8. Pagpili

9. Utos
10. Paggamit

11. Pangkaisipang kakayahan ng layunin

12. Bunga

📍Ang mabuting pagpapasiya ay isang proseso kung saan malinaw na nakikilala o nakikita ng isang tao
ang pagkakaiba-iba ng mga bagay-bagay

𝐌𝐆𝐀 𝐇𝐀𝐊𝐁𝐀𝐍𝐆 𝐒𝐀 𝐌𝐎𝐑𝐀𝐋 𝐍𝐀 𝐏𝐀𝐆𝐏𝐀𝐏𝐀𝐒𝐈𝐘𝐀

1. Magkalap ng patunay

2. Isaisip ang mga posibilidad

3. Maghanap ng ibang kaalaman

4. Tingnan ang kalooban

5. Umasa at magtiwala sa tulong ng Diyos

6. Magsagawa ng pasiya