2.

PRAKTIKA

ERROTAZIO DINAMIKOA
Inertzai Momentuaren Neurketa

Luken Esain, Nahia Burusco eta Unai Arriazu

FISIKAREN HASTAPENAK
INERTZIA MOMENTUAREN 2.PRAKTIKA
NEURKETA FISIKAREN HASTAPENAK

AURKIBIDEA
I. I. SARRERA........................................................................................................................3

I.I. Helburua:......................................................................................................................3

I.II. Materialak:...................................................................................................................3

II. II. ERABILITAKO METODOA.............................................................................................4

II.I. Oinarria:.......................................................................................................................4

III. III. DATUAK ETA ANALISIA..............................................................................................6

III.I. 1.ATALA: Azelerazio angeluar konstanteko mugimendua. Inertzia momentuen

neurketa:............................................................................................................................6

IV. IV. ONDORIOA...............................................................................................................10

- 2 -
INERTZIA MOMENTUAREN 2.PRAKTIKA
NEURKETA FISIKAREN HASTAPENAK

I. SARRERA

I.I. Helburua:
Praktika honen helburua, bi disken bidez hauek osatzen duten inertzia momentua
( l1 + l2 ) eta honen errorea kalkulatzea da eta hauek masa konstanteak direnez,
azelerazio angeluarra konstantea dela ere egiaztatzea ( α = kte ) .

I.II. Materialak:

Jasotako helburuak aurrera eramateko, hurrengo materiala erabiliko dugu:

➢ ALTZAIRUAKO BI DISKAK: Huek bi,

ardatz batera lotuta egongo dira eta
jarritako gainazaleren artean ez dago
marruskadurik egongo, erabilitako
aire kompresore batek eskainitako
haizeari esker. Biak duten perimetroa
marratxo beltz batzuetaz osatuta
dago, hain zuzen, 200 marratsoz.
Biak masa eta erradio berdina dute,
(Errore instrumentala kontuan
hartuta), hain zuzen ere, M 1 = M 2 = ( 134,90 ± 0,01) g eta
R 1 = R 2 = ( 6,34 ± 0,02)cm . Bi diskak, txirrika batera lotura daude eta honek
duen erradioa ondorengoa izenen da: r = ( 1,25 ± 0,02) cm

➢ SENTSOREA: Honek 2 segunduro, zenbat marratso detektatzen dituen kalkulatzen

du, esperimentua hasi den momentutik. Hau jakinda, kontuan hartzen badugu
diskak duten marratso guztiak eta perimetorarekin erlazionatzen badugu ondoriozta
dezakegu abiadura angeluarra ondorengoa dela:
2π
ω = n (rad / s) (1)
200
non n , 2 segunduro dauden x marra adierazten dituena
➢ MASA TXIKIA: Hau, soka eta polea baten bidez bi masei lotura egongo da. Honen
masa frogapen guztian hau izango da: m = ( 11,21 ± 0,01 ) g

- 3 -
INERTZIA MOMENTUAREN 2.PRAKTIKA
NEURKETA FISIKAREN HASTAPENAK

II. ERABILITAKO METODOA

II.I. Oinarria:
Aurreko irudian ikusi den bezala, m masa txikia r erradioko disko mehe batera lotuta
egongo da. Marruskadura kentzerakoan eta sistema aske uzterakoan, txirrika mugitzen
asiko da, diskoa edo diskoak mugituz eta uniformeki azeleratuz HZRA (Higidura Zirkular
Azeleratua) .
Frogapen honetan bi ariketa desberdin egingo ditugu:

➢ Bi diskoak aldi berean osatzen duten momentu lineala (l ₁ + l ₂) kalkulatuko

dugu.
➢ Disko bakar bat osatzen duen momentu lineala (l ₁) kalkulatuko dugu.

Sistemari bueltatuz, kontaun hartzen badugu kasu

honetan bi diskak aldi berean biratuko dutela eta
marruskadura nulua dela; orduan, sistemari, Newton-en
errotazio-dinamikari buruzko bigarren legea aplikatu
ahalko zahio, M = I α . Sistemaren kampo eta barne
indarrak aztertuta odorengoa lortuko da.

Ekuazio sistema honetan

mgr
→ diskoaren azelerazio → α = 2
angeluarra bakantzen bada: In + g r
(2)

n bi disken inertzia totala edo diska baten inertzia izan daiteke (I T = I 1 + I 2 )

Behin hau dena jainda, Azelerazio Angeluarra-ren (α ) balioa ateratzea ez da zaial

izango. Kontuan hartzen badugu azelerazioa konstantea ( α = kte ) dela, esan
dezakegu hondorengo formula betetzen dela:

ω = ω0 + α · t (3)

- 4 -
INERTZIA MOMENTUAREN 2.PRAKTIKA
NEURKETA FISIKAREN HASTAPENAK

Formula honetaz baliatuta, ω abiadura, t denborarekiko hartzen badugu eta grafika

batean kokatzen badugu, zuzen bat lortuko genuke. Jakinda, zuzen horren malda α
dela. α jakinda eta (2) formula erabilita Inertzia momentua (I ) ondorengoa dela
esan dezakegu:
mgr 2 (4)
I = −mr
α

Formula honekin, bi disken (edo bakoitzeren, azelerazioa kontuan hartuta) inertzia

momentua atera dezkegu

Gure banku neumatikoan adibidez, marruskadura kontua kontrolatuz, diska bat edo biak
batera aztetu dezakegu. Orduan, biak batera eta (I T = I 1 + I 2 ) eta bat bakarrik aterata
(I 1 ) beste diskaren inertzia mometua atera dezakegu ( I 1 -ren α azelerazioa eta
I 2 -ren α azelerazioa berdina izan behar da):

I2 = IT − I1 (5)

Baina bi disken inertzia momentua zuzena dela egiaztazeko, Zilindro Baten Inertzia
Momentuaren Formula Teorikoa bete behar du:
1 (6)
I0 = · M T · R2
2
Gure datuak jakinda: M T = M 1 + M 2 = 1,349 Kg eta R = 0,0634 m

I 0 = 0,0054 Kg·m2

- 5 -
INERTZIA MOMENTUAREN 2.PRAKTIKA
NEURKETA FISIKAREN HASTAPENAK

III. DATUAK ETA ANALISIA

III.I. 1.ATALA: Azelerazio angeluar konstanteko mugimendua. Inertzia momentuen

neurketa:

Hasteko, m masaren balioa, haria biribilkaturik daukan diskoaren erradioa (r) , diska
handien erradioa (R) eta grabitatearen balioak (g ) jaso ditugu:

TOTALA
m (Kg) Masa 0,01121
r (m) Erradioa_t 0,01245
R (m) Erradioa_h 0,0634
g (m/s²) Azelerazioa 9,81

Taula hauetan t denbora segundotan ageri da (2s-ka) eta jarraian pantailatik 2

segunduro igaro diren diskaren marra kopurua n adierazita dago. Azkenik, abiadura
angeluarra daukagu (rad/s-tan adierazita) eta formula aplikatuko dugu (1). Egindako proba
perfektua ez denez, abiadura angeluarrari errore bat dagokio eta hau kalkulatzeko urrengo
formula erabiliko dugu:

Δω = | ∂∂ωn | Δ n (8)

∂(ω ) 2π
Jakinda = eta Δ n = error (n) = ± 1 marra dela ω -ren errorea hau
∂n 200
dela esan dezakegu:
Δ ω = ±0,03 (rad /s)

Lehenengo taula honetan, bi diskoek bira egiten dute batera eta bien inertzia momentuen
batura (l ₁ + l ₂) ageri da, hau da, inertzia momentu totala adierazita dago.

- 6 -
INERTZIA MOMENTUAREN 2.PRAKTIKA
NEURKETA FISIKAREN HASTAPENAK

BIAK BATERA

t (s) N1 w (rad/s)
Denbora (marka/s) Abiadura Angeluarra
2 2 0,06
4 19 0,60
6 35 1,10
8 50 1,57
10 66 2,07
12 80 2,51
14 95 2,98
16 110 3,46
18 125 3,93
20 141 4,43
22 154 4,84
24 170 5,34

Jarraian dagoen grafiko hau abiadura angeluarraren (ω ) eta denboraren (t ) grafika

da. Honetan daogen errorea 0 eta 1 artekoa izan behar da eta kasu honetan
2
R = 0,9997 izan da beraz 1aren oso hurbil dagoenez errorea oso txikia izan dela
dakigu.

BI PIEZA BATERAKO AZALERAZIO ANGELUARRA

8,00

7,00 R² = 0,9997
W (rad/s) Abiadura Angeluarra

6,00

5,00

4,00

3,00

2,00

1,00

0,00
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26
t (s) Denbora

Lehen azaldu den bezala, kontuan hartuta (3) formularen egitura, Azelerazoa zuzuenaren
malda izanen da eta ondorioz: α = 0,238 (rad / s2 ) . Honi dagokion erroera, Zuzeneren
Erregresio Linealaren bidez lortuko dugu: error (α ) = ±0,001

α = ( 0,238 ± 0,001 ) rad / s2

- 7 -
INERTZIA MOMENTUAREN 2.PRAKTIKA
NEURKETA FISIKAREN HASTAPENAK

Bigarren taula honetan, disko bakarrak bira egiten du bira(goikoa) eta lehenengo diskaren
inertzia momentuaren balioa ageri da (I 1 ) .

BAT BAKARRIK

t (s) N1 w (rad/s)
Denbora (marka/s) Abiadura Angeluarra
2 15 0,47
4 47 1,48
6 77 2,42
8 108 3,39
10 140 4,40
12 170 5,34
14 201 6,31
16 232 7,29

Jarraian dagoen grafiko hau abiadura angeluarraren (ω ) eta denboraren (t ) grafika

da. Honetan daogen errorea 0 eta 1 artekoa izan behar da eta kasu honetan
R 2 = 0,99997 izan da beraz 1aren oso hurbil dagoenez errorea oso txikia izan dela
dakigu.

PIEZA BATEKO AZELERAZIO ANGELEUARRA

8,00

7,00
W (rad/s) Abiadura Angeluarra

R² = 0,99997
6,00

5,00

4,00

3,00

2,00

1,00

0,00
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18

t (s) Denbora

Aurrekoan egin den bezala, Azelerazoa zuzuenaren malda izanen da eta ondorioz:
α = 0,486 (rad / s2 ) . Honi dagokion erroera, Zuzeneren Erregresio Linealaren bidez
lortuko dugu: error (α ) = 0,001

α = ( 0,486 ± 0,001 ) rad / s2

- 8 -
INERTZIA MOMENTUAREN 2.PRAKTIKA
NEURKETA FISIKAREN HASTAPENAK

Egindako bi ariketen azelerazio angeluarra jakinda, bi disken eta eta bakoitzaren inertzia
momentua kalkulatuko dugu, dakigun datuekin eta (4) formula erabilita IT eta I1
lortu dezakegu. I 2 lortzeko, (5) bezalako ariketa bat egingo dugu.

Hua guztia aplikatuta urrengoa lortuko dugu:

2 2 2
I 1 = 0,0028 Kg·m I 2 = 0,0029 Kg·m I T = 0,0058 Kg·m

Hauei dagokien errorea kalkulatzeko aldiz urrego formularen bidez kalkulatuko dugu:

ΔI = | ∂∂mI | Δ m + | ∂∂ rI | Δ r + | ∂∂αI | Δ α (9)

- 9 -
INERTZIA MOMENTUAREN 2.PRAKTIKA
NEURKETA FISIKAREN HASTAPENAK

IV. ONDORIOA

Errorea kalkulatua, egindako frogapenaren emaitzak ondorengoak izango dira:

I 1 = ( 0,00281 ± 0,00005 ) Kg·m2 I 2 = ( 0,0029 ± 0,0001) Kg·m2

2 2
I T = I 0 = ( 0,00576 ±0,00013 ) Kg·m ≃ I 0 = 0,0054 Kg·m

Lortutako emaitza teorikoa eta benetako erantzuna kontuan hartuz esan dezakegu
lortutako erantzuna nahiko zuzuena dela. Hain zuzen ere, lortutako emaitza ez dago
emaitza teorikoaren errorearen barnean. Lortutako emaitzak zehatzak ez izatearen errua
marruskadura da (Errore Sistematikoa). Modu murriztu batean ere, masaren errore eta
diskaren errore sistematikoak ere gehitu ditzakegu.

- 10 -