3.

PRAKTIKA

BIOT-SAVART LEGEA
EREMU MAGNETIKOA
Laborategiko Praktika 2021 - 2022

Unai Arriazu eta Julen Larraia

FISIKAKO HEDAPENA
Eremu Magnetikoa: 3. PRAKTIKA
BIOT-SAVART-en LEGEA FISIKAKO HEDAPENA

AURKIBIDEA

I. SARRERA...........................................................................................................................3

I.I. Helburua:......................................................................................................................3

I.II. Materialak:...................................................................................................................3

II. ERABILITAKO METODOA.................................................................................................3

II.I. Oinarria:.......................................................................................................................3

II.II. Eroale zuzen batek sorrarazitako eremu magnetikoa:...............................................4

II.III. Eroale zuzen paraleloek sorrarazitako eremu magnetikoa:......................................4

II.IV. Espira batek sorrarazitako eremu magnetikoa:.........................................................5

III. DATUAK ETA ANALISIA...................................................................................................6

III.I. 1.ATALA: Eroale zuzen batek sorrarazitako eremu magnetikoa:...............................6

III.I.I.I. A Frogapena: Korronte Elektrikokaren (I) intentsitatearen arabera,

distantzia (r) konstantean:.........................................................................................6

III.I.II. B Frogapena: Korronte Elektrikokaren (I) intentsitatearen arabera, distantzia (r)

konstantean:..................................................................................................................8

III.II. 2.ATALA: Eroale zuzen paraleloek sorrarazitako eremu magnetikoa:....................10

III.III. 3.ATALA: Espira betek sorraraziko eremu magnetikoa:.........................................12

IV. ONDORIOA.....................................................................................................................14

- 2 -
Eremu Magnetikoa: 3. PRAKTIKA
BIOT-SAVART-en LEGEA FISIKAKO HEDAPENA

I. SARRERA

I.I. Helburua:
Praktikaren helburua hainbat hari eroaletan zirkulatzen ari den korronte elektriko batek
sortutako eremu magnetikoa (B) aztertzea da.
Eroaleekiko duen tartearen eta eroale horietan zirkulatzen ari den korrontearen arabera B
eremuak duen mendekotasuna Biot-Savart-en legearen arabera aldatzen da. Era berena
Hutsaren Iragarkortasun Magnetiko-aren ( μ 0 ) ostantea kalkulatuko dugu.

I.II. Materialak:
Proiektuaren helburua aurrera eramateko, hurrengo materiala erabiliko dugu:

➢ Korronte-eroaleak (1 eroale, 2
noranzko bereko korronte-eroale,
espira). Eroale guztien diametroa:
ϕ eroalea = 4 mm .
➢ Hall zunda axiala. Diametroa:
ϕ zunda = 6 mm . Eremu magnetikoa
kalkulatzeko
➢ Pintza anperemetrokoa, eroalearen I
intentsiatea neurtzeko eroalea banatu
gabe:
➢ Multimetroa, pintzak neurtutakoa
adierazteko
➢ Transformadorea, esperimentua egiteko beharrezko intentsitatea eroalean
induzitzeko
➢ Korronte zuzeneko iturria, transformadoreari konktatuta

- 3 -
Eremu Magnetikoa: 3. PRAKTIKA
BIOT-SAVART-en LEGEA FISIKAKO HEDAPENA

II. ERABILITAKO METODOA

II.I. Oinarria:
Biot Savart legea, korrontea duen kable batek sortutako eremu magnetikoa kalkulatzeko
da. Lege honen bidez, puntu batean izandako eremu magnetiko infinitesimala:
μ 0 ⃗L×u⃗r
d⃗
B= 2
Id (1)
4π r

non u⃗r (u⃗r = ⃗

r /r ) bektore unitarioa d ⃗l elementutik P puntura doan ⃗r posizio
bektorearen norabidea eta noranzkoak diren.

II.II. Eroale zuzen batek sorrarazitako eremu magnetikoa:

Kablearen luzeera infinitua bezala hartzen badugu eta eroalea
zuzena bada, Biot Savart-en legearen formula integratzean
lortutako formula hau da (2.Irudia):

μo I
⃗
B= u⃗ϕ (2)
2π r
non u⃗ϕ -k eroale zuzenean zentratutako zirkunferentziaren erradioari ukitzailea zaion bektore
unitarioa den.

Metodo eta formula hau erabilita 1.Atalan egin beharreko kalkuluak egiteko erabiliko
dugu.

II.III. Eroale zuzen paraleloek sorrarazitako eremu magnetikoa:

Bigarren zatian beste eroale bat erabili dugu, non alde batean bi zuzen paraleloak diren.
Bi kableek korronte bera eman diogu, norabide berbera.

- 4 -
Eremu Magnetikoa: 3. PRAKTIKA
BIOT-SAVART-en LEGEA FISIKAKO HEDAPENA

Hall zunda bi kable paraleloen artean kokatu dugu, eta hasieran neurketa kable batetik
bestera egindo ditura bi eroaleekiko elkartzut. Zundak neurtutako eremua bi kableek
sortutako eremuen batura bektorialaren modulua izango da. Hala ere, formulak emandako
balioak, balio bektorialak izango dira:

(3) B⃗T = B⃗1 + B⃗2 =

μ0
2π ( I1
x
+
I2
x−d
⃗j
)
Formula hau erabiliko dugu 2.Ataleko kalkuluak egiteko.

II.IV. Espira batek sorrarazitako eremu magnetikoa:

Hirugarren zatirako, forma zirkularra daukan eroale bat erabili dugu. Zunda
zirkuferentziaren zentroko ardatzean kokatu dugu eta aidatz horren funztioan eremu
magnetikoaren balioa kalkulatuko dugu eremua simetrikoa den egiaztatzeko.

Hau egiteko (1) formula erabiliz, formula hua lortuko dugu espira zentrotik eta x ren
funtzioan sortzen de eremu magnetikoa kalkulatzeko:

μo 2
R I ⃗i
⃗
B= (4)
2 ( x 2 + R 2 )(3/ 2)

non R espiraren erradioa baita, x haren erdigunearekiko distantzia, eta ⃗i , berriz, x ardatzaren
araberako bektore unitarioa.

- 5 -
Eremu Magnetikoa: 3. PRAKTIKA
BIOT-SAVART-en LEGEA FISIKAKO HEDAPENA

III. DATUAK ETA ANALISIA

III.I. 1.ATALA: Eroale zuzen batek sorrarazitako eremu magnetikoa:

Lehen azalduta bezala lehengo atal honetan bi frogapen mota desberdinak egingo ditugu
(A eta B). Hauen bidez, bi bide desberdinak jarrituz, Hutsaren Permeabilitate Magnetikoa
edo Hutsaren Iragazkortasun Magnetikoa ( μ 0 ) konstantea kalkulatzea izango da gure
helburua. Horretarako, formula berbera erabiliko dugu bi kasuetan baina besberin erabiliko
dugu kasu bakoitzan.

III.I.I.I. A Frogapena: Korronte Elektrikokaren (I) intentsitatearen arabera, distantzia

(r) konstantean:
A frogapenean, r distantzia konstante eta I intentsitate aldakor
baten bidez sortzen den eremu magnetikoa kalkulatuko dugu.
Horretarako, Hall zunda eroaletik ahalik eta gertuen kokatuko
dugu, irudian agertzen den bezala. Hau jakinda, erradiaoa
ondorengoa izanen da:
r = R 1 + R 2 = 3 mm + 2 mm = 5 mm ⇒ 0,005 m . Hau jakinda , eta I intentsitatea
multimetroarekin kontrolatuz, 4A- ko tarteak erabiliz eta 10 aldiz errepikatuz (40A lortu
arte) hauek dira lortu ditugun balioak:

1.ATALA A
I (A) B esp (T)
4 0,00010
8 0,00021
12 0,00032
16 0,00043
20 0,00054
24 0,00065
28 0,00076
32 0,00087
36 0,00098
40 0,00109

1.Taula

Jakinda eremu magnetikoaren (2) formula hau dela kausu honetan, μ 0 ren balioa
kalkulatzeko erregresio lineala erabiliko dugu:

- 6 -
Eremu Magnetikoa: 3. PRAKTIKA
BIOT-SAVART-en LEGEA FISIKAKO HEDAPENA

μ0 I μ0 (5)
B= ⇒m= ⇒ B = m I ≡ y = m x ( Zuzena)
2π r 2π

Balio guztiak grafiko baten jarrita urrengo zuzena lortuko dugu:

1. ATALA A: Permitibitate Magnetikoa R² = 1

0,0012

0,0010
B Eremu Magnetikoa (T)

0,0008

0,0006

0,0004

0,0002

0,0000
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45
I Intentsitatea (A)

1. Grafikoa

Grafikoan ikusten denez, ateratako zuzen perfektua dela esan daiteke. Hain zuzen ere,
R 2 = 1 delako. Zuzenaren malda jakinda, urengo formula jarrituz, μ 0 baloa lortu
dezakegu:
μ0 = 2 π r m (6)

Formula hua izanda, μ 0 -ari dagokion erroea kalulatzeko hondorengo formula erabiliko
dugu:

error ( μ 0 ) = | |
∂μ0
∂r
error (r ) +
∂μ0
∂m | |
error (m) = 2 π m error(r ) + 2 π r error (rm) (7)

Hau dena jakinda, Hutsaren Permeabilitate Magenetikoaren balio aproximatua bide hau
jarraituz hau izango zen:
T ⋅m
μ 0 = ( 8,639 ⋅10−7 ± 0,174 ⋅10−7 )
A

- 7 -
Eremu Magnetikoa: 3. PRAKTIKA
BIOT-SAVART-en LEGEA FISIKAKO HEDAPENA

III.I.II. B Frogapena: Korronte Elektrikokaren (I) intentsitatearen arabera, distantzia (r)

konstantean:

B frogapen honetan, aldiz, I intentsitate konstante (40A-

koa) bat induzituz eta r distantzia aldiz aldatuz sortzen
den eremu magnetikoa kalkulatuko dugu. Hasiera batean
eroalea eta zunda elkar kontaktuan jarriko ditugu
(r = 5 mm ⇒ r = 0,005 m ) , eta 10 neurri aterako ditugu bakoitzak 5 mm distantziarekin
irudian ikusten den bezala. Hau jakinda eta A frogapenean egin dugun bezala, lortutako
datuak adieraziko ditugu (Kontuan hartu datuak metrotan adierazi direla):

1.ATALA B
r(m) B esp (T) 1/r (m^-1)
0,005 0,00078 200,000
0,010 0,00050 100,000
0,015 0,00036 66,667
0,020 0,00026 50,000
0,025 0,00021 40,000
0,030 0,00016 33,333
0,035 0,00014 28,571
0,040 0,00012 25,000
0,045 0,00010 22,222
0,050 0,00009 20,000

2.Taula

Lortutako dautuak izanda, aurreko A frogapenarekin konparatuz beste motako kalkuluak

egingo dutugu Hutsaren Permitibitate Magnetikoa ( μ 0 ) kalkulatezko:

μ0 I 1 1
B= = m ⇒ B = m ≡ y = mx (Zuzena) (8)
2π r r r

Hua jakinda lortutako datuak grafiko batean kokatuko ditugu, erregresio lineal eginez
zuzenaren malda lortzeko. Aldiz kasu honetan, gure zuzenaren “x” ardatza balio
1
desberdina izango du: x=
r

- 8 -
Eremu Magnetikoa: 3. PRAKTIKA
BIOT-SAVART-en LEGEA FISIKAKO HEDAPENA

1. ATALA B: Permitibitate magnetikoa R² = 0,9942

0,00060

0,00050
B Eremu magnetikoa (T)

0,00040

0,00030

0,00020

0,00010

0,00000
10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110
R^-1 Distantzia (m)

2. Grafikoa

Grafiko honen kasuan, puntu bat kendu izan behar dugu zehaztasun gehiago lortzeko,
hain zuzuen ere 200m-ko erradioarena. Dena den, esan daiteke lortutako zuzena nahiko
zehatze dela berez lortutako R 2 = 0,9942 -koa da. Zuzenaren malda (m) aterata
(erregresio linealaren bidez), Hutsaren Permitibitate Magnetikoa ( μ 0 ) kalkulatezko
urrengo kakulua egin beharko dugu:

m
μ0 = 2 π (9)
I

Formula hua izanda, μ 0 -ari dagokion erroea kalulatzeko urrengo formula erabiliko
dugu:

error ( μ 0 ) = | |
∂μ0
∂m
error (m) +
∂ μ0
∂I | |
error( I ) =
2π
I
m
error (m) + 2 π 2 error( I )
I
(10)

error (m) erregresio linealaren bidez kalkulatutako errorea da

Hau dena jakinda, Permeabilitate Magenetikoaren balioa bide hau jarraituz hau izango
zen:
T ⋅m
μ 0 = ( 8,237 ⋅10−7 ± 0,238 ⋅10−7 )
A

- 9 -
Eremu Magnetikoa: 3. PRAKTIKA
BIOT-SAVART-en LEGEA FISIKAKO HEDAPENA

III.II. 2.ATALA: Eroale zuzen paraleloek sorrarazitako eremu magnetikoa:

2.Atal honetan transformadoreari konektatuta dagoen
zuntz eroale berezi bat konektatuko zaio. Zuntz honek bi
eroale paralelo ditu eta horietatik korronte elelktroko bat
zirkulatuko du, bian norabide berean. Frogapen honetan
Hall zuntza eroale baten kontaktuan jarriko dugu aurreko
ataleko posizio berberan, eta ≃ 5 mm -ko tarteak erabiliz
hurengo eroalearekin kontatuan egon arte bi eroaleak espazioan sortzen duten eremu
magentikoa kalkulatuko dugu irudian agertzen den bezala. Jakin behar da, bi eroaleen
arteko distantzia d = 66 mm ⇒ 0,066 m dela

Tranformadoretik induzitutako I intentsitatea 40Akoa da, baina, bi eroaletan banatzen

denez bakoitzaren I intentsitatea desberdina izango da (Eroalearen erresietentzia eta
beste faktoreengatik): I 1 = 22,7 A eta I 2 = 17,5 A

Azkenik, zunda-rekin ateratako B eremu magnetikoa komparatzeko B eremu magnetiko

teoriko bat aterako dugu (3) formula erabiliz.

Hau guztia jakinda ateratako datuak urrengoak dira:

2.ATALA: Eroale zuzuen paraleloek

x (mm) X-d (mm) B esp (mT) B teoria (mT)
5,08 -60,92 0,69 0,82 Hay que poner
10,17 -55,83 0,33 0,37 que hemos
15,25 -50,75 0,16 0,22 sacado el balor
20,33 -45,67 0,09 0,14 absoluto por eso
25,42 -40,58 0,04 0,09 la funcion es
30,50 -35,50 0,03 0,05 parabolica
35,58 -30,42 0,05 0,01
40,67 -25,33 0,11 0,03
45,75 -20,25 0,15 0,08
50,83 -15,17 0,24 0,14
55,92 -10,08 0,39 0,27
61,00 -5,00 0,62 0,63

3.Taula

- 10 -
Eremu Magnetikoa: 3. PRAKTIKA
BIOT-SAVART-en LEGEA FISIKAKO HEDAPENA

Oraingoan, ateratako eremu magnetiko esperimentala eta teorikoa erabiliz grafiko bat
osatuko dugu x distantziaren menpe, bi eremuen arteko erlazioa ikusteko. Era berean,
ateratako Besp balio absolutuetan dagoenez B teoria ere balio absolutuaten jarriko dugu.
Gainera, bi balioen artekoa batatzbestekoa ere adieraziko dugu. Grafikoa erraz
marrazteko datu guztiak mm-etan eta mT-tan adieraziko dugu.

2. ATALA: Bi Eroale Paraleloak

0,9
0,8
B Eremu Magnetikoa (mT)

0,7
0,6
0,5 B esp (mT)
0,4 B teo (mT)
ΔB (mT)
0,3
0,2
0,1
0,0
5,1 10,2 15,3 20,3 25,4 30,5 35,6 40,7 45,8 50,8 55,9 61,0
X Distantzia (mm)

3. Grafikoa

Teoraian azalduta bezala, eremu magnetikoa eremu bektorial bat da. Bi eroaleen kasuan,
B eremu totala, eroale bakoitzaren eremu magnetikoaren gehiketa izango da. Bektore
ahuen modulua ia berdinak, baina, aurkako norantza izango dute. Hau jakinda, urengo
grafikoa irudikatu dezakegu:

2. ATALA: Bi Eroale Paraleloak

1,0
0,8
B Eremu Magnetikoa (mT)

0,6
0,4
B esp (mT)
0,2
B teo (mT)
0,0 ΔB (mT)
5,1 10,2 15,3 20,3 25,4 30,5 35,6 40,7 45,8 50,8 55,9 61,0
-0,2
-0,4
-0,6
-0,8
X Distantzia (mm)

4. Grafikoa

- 11 -
Eremu Magnetikoa: 3. PRAKTIKA
BIOT-SAVART-en LEGEA FISIKAKO HEDAPENA

III.III. 3.ATALA: Espira betek sorraraziko eremu magnetikoa:

Atal honetan, espira baten erdigunearekiko eta x distantaziaren arabera espazioan sortzen
duen eremu magnetikoa kalkulatzea da helburua. Horretarako, lehenik, beste motako
eroale bat jarriko dugu konektatuta transformadoreari. Eroaleak espira semizirkular
moduko bat da, eta honek osatzen duen erradioa R = 33 mm ⇒ 0,033 m da. Gainera,
aurreko atalean bezala, transformadoreak induzituko duen I intentsitatea 40A-koa izango
da eta konstante matenduko da frogapen osoan. Hall zunda −35 mm ≤ x ≤ 35 mm
distantzien artean mugituko da non x = 0 mm puntuan espiraren zentzua den. Ateratako
datuen artean 5mm tarteak utziko dira. Azkenik (4) formula erabilita Bteoria eremu
magnetikoa kalkulatuko da, ondoren ateratako eremu magnetiko esperimentalarekin ( B esp
) komparatzeko.

Hau dena jainda ateratako datuak hondorengoak dira:

3.ATALA: Espira batek sorra…

x (mm) B esp (mT) B teo (mT)
-35 0,21 0,2459
-30 0,26 0,3085
-25 0,33 0,3857
-20 0,42 0,4763
-15 0,51 0,5746
-10 0,59 0,6676
-5 0,66 0,7361
0 0,69 0,7616
5 0,67 0,7361
10 0,61 0,6676
15 0,52 0,5746
20 0,43 0,4763
25 0,35 0,3857
30 0,28 0,3085
35 0,22 0,2459

Ateratako datuak kontuan hartuta, Bteoria eta Besp x distantziaren menpe erlazionatzen
dituen grafiko bat sortuko dugu, gainera bien hartean osatzen de batazbestekoa ere
adierziko dugu:

- 12 -
Eremu Magnetikoa: 3. PRAKTIKA
BIOT-SAVART-en LEGEA FISIKAKO HEDAPENA

3. ATALA: Espira Eremu Mgnetikoa

0,8
0,7
B Eremu Magnetikoa (mT)

0,6
0,5
B esp (mT)
0,4 B teo (mT)
0,3 ΔB (mT)
0,2
0,1
0,0
-35 -30 -25 -20 -15 -10 -5 0 5 10 15 20 25 30 35
X Distantzia (mm)

5. Grafikoa

IV. ONDORIOA

Errorea kalkulatua, egindako frogapenaren emaitzak ondorengoak izango dira:

1.ATALA

−7 −7 T ⋅m −7 −7 T ⋅m
A : μ 0 = ( 8,237 ⋅10 ± 0,238 ⋅10 ) B: μ 0 = ( 8,639 ⋅10 ± 0,174 ⋅10 )
A A

Ateratako datuak ikusita, argi esan daiteke ez direla errealitatera gerturatzen, berez
Hutsaren Permitibitate Magnetiko-aren balio zehatza hau delako:

T ⋅m
μ 0 = 4 π ⋅10−7 ≈ 1,2566 ⋅10−6
A

Ateratako erantzunen arteko indeterminazioa hainbat faktoreetatik izan daiteke, baina

nabarmena, zunda gaizki kokatzea izan daiteke. Seguruenik zundaren punta gehi sartzea
izan daiteke erreuduna. Horregatik, nahiz eta dautuen arteko erregreo lineal perfektua
eginda ere permitibitatearen balioa errealitatea baina oso desberdintsua atera egin da, eta
nola bi forgapenen artean sonda posizio berberean kokatu dugunez bi frogapenetan
ateratako erantzunak ia berdina izan dira. Hain zuzen ere bi datuen artean existitzen den

- 13 -
Eremu Magnetikoa: 3. PRAKTIKA
BIOT-SAVART-en LEGEA FISIKAKO HEDAPENA

errore portzentuala ondorengoa da: A; 31,25% eta B; 34,45%. eta argi geratzen denez bi
baloreak ez dira aproximatzen errealitateko balorera.

2.ATALA

Gafikoan argi ikusten den bezala bi eroaleek sertzen duten eremu magnetikoa adierazten
da. Teorian azaldu egin den bezala, bi eroaletan induzitzen den intentsitatea norantza
berebera dutenez, bien artean sortzen der eremu magnetikoen bektorea anulatu egingo
dira zentruan eta aldiz handituko da eroalete batera gerturatzerakoan. Garfikoan argi eta
garbi kusten da balio absoltuetan ere hau gertatzen dela eta beraz teorian azaldutekoa
errealitatean gertatzen dela.

Balio bektorialetan jarritako garfikoa aldiz errealitatean gertzen dena argi ikusten da,
gainera Bteori Besp baino handiagoa beti izango denez, datu hauek fidagarriagoak izango
dira balio absolutuena baino.

3.ATALA

Ateratako dautuak ikusiz, ondoriozta daiteke ateratako datuak nahiko fidagarriak direla.
Berez, Bteoria eta Besp gutxi gorabehera bat egiten dutelako, eta nola ez logikoa denez,
Bteori Besp baino eremu magnetiko handiagoa izango du, frogapenean eragiten duten errore
eperimentalak eta instrumentalak kontuan hartzen ez direlako. Dena den, aipatu behar de
ere, bi eremu magnetikoak espiraren zentrura iristen diren funtzioan bien arteko
desbiderapena handiagoa egiten dela eta aldiz urruntzean aldiz kontrakoa.

Laburbilduz, esan daiteke lortutako bailoak errealitatera gerturatzen direla, nahiz eta 1.
atalean lortutako balioak ondo ez izan.

- 14 -