LIT 106 Ugnayan ng Wika, Kultura, at Lipunan

Kabanata 1 Mga Konsepto sa Kasaysayan ng Wikang Filipino

I. Aralin 1 Ang Wika: Katuturan, Katangian; Kolonyalisasyon at Wika, at Ang Tatlong

Dimensiyon ng Wika

1.Wika

1.1. Katuturan

1.2. Kahalagahan ng Wika

1.3. Katangian ng Wika

1.3.1. Ang wika ay isang masistemang balangkas

a. Ponolohiya o Fonoloji

b. Morpolohiya o Mopoloji

c. Sintaksis

d. Semantiks

1.4. Ang wika ay binubuo ng mga tunog

1.5. Ang wika ay may kakanyahan

1.6. Ang wika ay buhay o dinamiko

1.7. Lahat ng wika ay nanghihiram

1.8. Ang wika at kultura ay magkabuhol at hindi maaaring paghiwalayin

1.9. Nasusulat ang wika

2. Wika at Kolonyalislsmo

2.1. Wika at Kolonyal na Pag-iisip

2.2. Ang Wikang Filipino sa Edukasyon

2.3. Mapagpalayang Wikang Pambansa

 2.4. Kolonyal na Mentalidad

3. Dimensyon ng Wika

3.1. Baryasyon ng Wika

a. Dayalek o Dayalekto

b. Edyolek

c. Sosyolek

3.2. Dimensiyon ng Wika

a. Dimensyong Heograpiko o Rehiyonal

b. Dimensyong Sosyal

3.3. Mga Bahagi ng Dimensiyon ng Wika

a. Demension of Power

b. Dimension of Solidarity

c. Formality of Occasion

d. Expertis

e. Teknikaliti

II. Aralin 2 Wikang Filipino Bilang Wikang Pambansa, Opisyal, Panturo, Una at Ikalawang Wika,
Kasaysayan ng Wikang Filipino, Mga Varayti ng Filipino

1. Konstitusyonal na Batayan ng Pambansang Wika

1.1.  Seksyon 6

1.2. Seksyon 7

1.3. Seksyon 8

1.4. Seksyon 9

 
2. Wikang Opisyal Bilang Wikang Panturo

3. Kasanayan ng Pag-unlad ng Wikang Pambansa sa Pilipinas

3.1. Panahon ng Espanyol

3.2. Panahon ng Amerikano

3.3. Panahon ng Komonwelt

3.4. Panahon ng Hapones

3.5. Panahon ng Ikatlong Republika Hanggang sa Kasalukuyan

a. Proklamasyon Blg. 12, s. 1954

b. Proklamasyon Blg. 186, s. 1955

c. Kautusang Tagapagpaganap Blg. 60, s. 1963

d. Kautusang Tagapagpaganap Blg. 96, s. 1967

e. Memorandum Sirkular Blg. 172, s. 1968

f. Kautusang Tagapagpaganap Blg. 187, s. 1969

g. Memorandum Sirkular Blg. 277, s. 1969

h. Memorandum Sirkular Blg. 384, s. 1970

i. Memorandum Sirkular Blg. 386, s. 1970

j. Kautusang Tagapagpaganap Blg. 304, s. 1971

k. Kautusang Tagapagpaganap Blg. 117, s. 1987

l. Kautusang Pangkagawaran Blg. 22, s. 1987 ng DECS

m. Kautusang Pangkagawaran Blg. 81, s. 1987 ng DECS

n. Kautusang Tagapagpaganap Blg. 335, s. 1988

o. Batas Republika Blg. 7104

p. Proklamasyon Blg. 10, s. 1997

q. Kautusang Pangkagawaran Blg. 45, s. 2001 ng DECS

r. Kautusang Pangkagawaran Blg. 42, s. 2006 ng DepEd

s. Kautusang Pangkagawarang Blg. 34, s. 2013 ng DepEd

t. Resolusyon Blg. 13-19, s. 2013 ng KWF

 WIKA

Katuturan

Binanggit ni Austero et al (1999) mula kay Gleason na “ang wika ay masistemang balangkas ng
sinasalitang tunog na isinaayos sa paraang arbitraryo. Ang mga tunog ay hinugisan/binigyan ng mga
makabuluhang simbolo (letra) na pinagsama-sama upang makabuo ng mga salita na gamit sa
pagpapahayag.”

Dagdag naman nina Mangahis et al (2005) na ang wika ay may mahalagang papel na ginagampanan
sa pakikipagtalastasan. Ito ang midyum na ginagamit sa maayos na paghatid at pagtanggap ng mensahe
na susi sa pagkakaunawaan.

Mahalaga ang wika dahil ito ang batay ng pakikipagugnayan at pakikipagtalastasan tungo sa
pagkakaunawaan at pagkakaintindihan sa sangkatauhan. Mawawalan ng saysay ang gawain ng
sangkatauhan kung wala ang wika. Dahil ang wika bilang pakikipagugnayan ay ginagamit sa
pakikipagkalakalan, diplomatikong pamamaraan ng bawat pamahalaan at pakikipagpalitan ng kaalaman
sa agham, industriya at teknolohiya. Ang wika bilang pakikipagtalastasan ay ginagamit sa pagtungo,
paghahanapbuhay at paninirahan sa ibang bansa.

Ang mga dalubhasa sa wika ay may iba't ibang pakahulugan sa wika.

Edward Sapir: Ang wika ay isang likas at makataong pamamaraan ng paghahatid ng mga kaisipan,
damdamin at mithiin.

Caroll (1964): Ang wika ay isang Sistema ng mga sagisag na binubuo at tinatanggap ng lipunan. Ito
ay resulta ng unti-unting paglilinang sa loob ng maraming dantaon at pagbabago sa bawat henerasyon,
ngunit sa isang panahon ng kasaysayan, ito ay tinutukoy na isang set ng mga hulwaran ng gawi na pinag-
aaralan o natututunan at ginagamit sa iba't ibang antas ng bawat kasapi ng pangkat o komunidad.

Todd (1987): Ang wika ay isang set o kabuuan ng mga sagisag na ginagamit sa komunikasyon. Ang
wikang ginagamit ng tao ay hindi lamang binibigkas na tunog kundi ito'y sinusulat din. Ang tunog at
sagisag na ito ay arbitraryo at sistematiko.Dahil dito,walang dalawang wikang magkapareho bagamat
bawat isa ay may sariling set ng mga tuntunin.

Gleason: Ang wika ay masistemang balangkas ng sinasalitang tunog na isinasaayos sa paraang

arbitraryo. Ang wika ay masistemang balangkas na ginagamit sa pagpapahayag ng kuro-kuro at
damdamin sa pamamagitan ng pasalita at pasulat na paraan upang magkaunawaan ang lahat.
 Ayon sa pagpapahayag ni Constantino, isang dalubwika, ang wika ay maituturing na behikulo ng
pagpapahayag ng damdamin, isang insrumento rin sa pagtatago at pagsisiwalat ng katotohanan.

Kaugnay nito, ayon sa depinisyon ni Gleason: Ang wika ay masistemang balangkas. Lahat ng
wika ay nakabatay sa tunog na kung tawagin ay ponema, na ang maagham na pag-aaral nito ay
tinatawag na ponolohiya. Kapag ang ponema ay pinagsama-sama maaaring makabuo ng maliliit na yunit
ng salita na tinatawag na morpema. Sintaksis ang tawag sa makaagham na pinagugnay-ugnay na mga
pangungusap. Diskors, kapag nagkaroon ng makahulugang palitan ng dalawa o higit pang tao.
Gleason:Ang wika ay masistemang balangkas ng sinasalitang tunog na isinasaayos sa paraang arbitraryo.
Tumangan, Sr., et al. (1997): Ang wika ay isang kabuuan ng mga sagisag na panandang binibigkas na sa
pamamagitan nito ay nagkakaunawaan, nagkakaisa at nagkakaugnay ang isang pulutong ng mga tao.

Semorlan, et al. (1997): Ang wika ay isang larawang isinaletra't isinasabokal, isang ingat-yaman ng
mga tradisyong nakalagak dito.

Edgar Sturtevant: Ang wika ay isang Sistema ng mga arbitraryong simbolo ng mga tunog para sa
komunikasyon ng tao.

Binanggit ni Austero et al. (1999) mula kay Gleason na “ang wika ay masistemang balangkas ng
sinasalitang tunog na isinaayos sa paraang arbitraryo. Ang mga tunog ay hinugisan/binigyan ng mga
makabuluhang simbolo (letra) na pinagsama-sama upang makabuo ng mga salita na gamit sa
pagpapahayag.”

Ang wika ay isang pamamaraang ginagamit sa pagpapa-abot ng kaisipan at damdamin sa

pamamagitan ng pagsasalita at pagsulat. Isang likas na makataong pamamaraan ng paghahatid ng mga
kaisipan, damdamin at mga hangarin sa pamamagitan ng isang kaparaanang lumikha ng tunog. Isang
kabuuan ng mga sagisag sa paraang binibigkas na sa pamamagitan nito ay nagkakaugnay,
nagkakaunawaan at nagkakaisa ang mga kaanib ng isang pulutong ng mga tao.

Ang wika ay isang bahagi ng talastasan. Ito ay ang kalipunan ng mga simbolo, tunog, at mga batas
kaugnay nito upang maipahayag ang nais sabihin ng kaisipan.

(Mula sa malayang ensiklopedya)

Instrumento ang wika sa pagpapahayag ng kanyang sarili para makamit ang mithiin at adhikain niya
sa buhay.

Kahalasahan ng Wika
 Mahalaga ang wika sapagkat:

1. ito ang midyum sa pakikipagtalastasan o komunikasyon;

2. ginagamit ito upang malinaw at efektivong maipahayag ang damdamin at kaisipan ng tao;

3. sumasalamin ito sa kultura at panahong kanyang kinabibilangan;

4. at isa itong mabuting kasangkapan sa pagpapalaganap ng kaalaman.

Katangian ng wika

1.Ang wika ay isang masistemang balangkas

- dahil ito ay binubuo ng mga makabuluhang tunog (fonema) na kapag pinagsama-sama

sa makabuluhang sikwens ay makalilikha ng mga salita (morfema) na bumabagay sa iba
pang mga salita (semantiks) upang makabuo ng mga pangungusap. Ang pangungusap ay
may istraktyur (sintaks) na nagiging basehan sa pagpapakahulugan sa paggamit ng wika.

a. Ponolohiya o fonoloji-pag-aaral ng fonema o ponema;ang fonema ay tawag sa

makabuluhang yunit ng binibigkas na tunog sa isang wika.

Halimbawa:

Mga fonemang /1/, /u/, /m/,/i/, /pl, /a/ at /t/ na kung pagsama-samahin sa
makabuluhang ayos ay mabubuo ang salitang [lumipat].

b. Morpolohiya o morfoloji-pag-aaral ng morfema; ang morfema ay tawag sa

pinamakamaliit na makabuluhang yunit ng salita sa isang wika. Sa Filipino ang
tatlong uri ng morfema ay ang salitang-ugat, panlapi at fonema.

Halimbawa:

Salitang-ugat = tao, laba, saya, bulaklak, singsing, doktor, dentista Panlapi =

mag-,-in-, -um-,-an/-han

Fonema=a

*tauhan, maglaba, doktora

 c. Sintaksis - pag-aaral ng sintaks; sintaks ay ang tawag sa formasyon ng mga
pangungusap sa isang wika. Sa Filipino, maaaring mauna ang paksa sa panaguri at
posible namang pagbaligtaran ito. Samantalang sa Ingles laging nauuna ang paksa.

Halimbawa: Mataas ang puno.Ang puno ay mataas.

d. Semantiks-pag-aaral ng relasyon ng salita sa bawat isa sa iisang pangungusap; ang mga salita sa
pagbuo ng pangungusap ay bumabagay sa iba pang salita sa pangungusap upang maging malinaw ang
nais ipahayag.

Halimbawa:

Inakyat niya ang puno.

Umakyat siya sa puno.

Makikita na nang ginamit ang pandiwang [inakyat] ang panghalip ng aktor sa pangungusap ay
[niya] at ang pantukoy sa paksa ay [ang]. Samantalang sa ikalawang pangungusap ang pandiwa ay
napalitan ng [umakyat] kaya nakaapekto ito sa panghalip ng aktor na dati'y [niya] ngayo'y [siya] na. Imbis
na pantukoy na [ang] ay napalitan na ng pang-ukol na [sa]. Nagkaiba na ang kahulugan ng dalawang
pangungusap.

2. Ang wika ay binubuo ng mga tunog.

-Upang magamit nang mabuti ang wika, kailangang maipagsama-sama ang mga binibigkas na tunog
upang makalikha ng mga salita. (Tingnan ang ponolohiya).

3. Ang wika ay arbitraryo.

-Lahat ng wika ay napagkakasunduan ng mga gumagamit nito. Alam ng mga Ilokano na kapag
sinabing [balay], bahay ang tinutukoy nito. Sa Chavacano naman ay [casa] kapag nais tukuyin ang
bahay at [bay] naman sa Tausug samantalang [house] sa Ingles. Kung sakaling hindi naintindihan ng
isang tao ang isang salita o pangungusap ng isang wika, nangangahulugan na hindi siya bahagi ng
kasunduang pangkaunawaan. Ngunit kung pag-aaralan at matututunan niya ang
wika,nangangahulugang sumasang-ayon siya sa kasunduan ukol sa naturang wika.

4. Ang wika ay may kakanyahan.

 -Lahat ng wika ay may sariling set ng palatunugan, leksikon at istrukturang panggramatika. May
katangian ang isang wika na komon sa ibang wika samantalang may katangian namang natatangi sa
bawat wika.

Halimbawa:

Wikang Swahili-atanipena (magugustuhan niya ako)

Wikang Filipino-Opo,po

Wikang Subanon-gmangga (mangga)

Wikang Ingles-girl/girls(batang babae/mga batang babae)

Wikang Tausug-tibua (hampasin mo), pugaa (pigain mo)

Wikang French-Francois (pangngalan/fransh-wa/)

Mapapansin sa wikang Swahili (isang wika sa Kanlurang Afrika) isang salita lamang ngunit
katumbas na ng isang buong pangungusap na yunik sa wikang ito. Sa Filipino lamang matatagpuan ang
mga salitang opo at po bilang paggalang. Sa Subanon naman, mayroong di pangkaraniwang ayos ng mga
fonema gaya ng di-kompatibol na dalawang magkasunod na katinig sa iisang pantig na wala sa
karamihang wika. Sa Ingles naman, isang fonema lamang ang idinagdag ngunit nagdudulot ng
makabuluhang pagbabago. Sa Tausug naman ang pagkabit ng fonemang/a/ay nagdudulot na ng paggawa
sa kilos na saad ng salitang-ugat. Sa French naman, mayroon silang natatanging sistema sa pagbigkas ng
mga tunog pangwika.

5. Ang wika ay buhay o dinamiko.

- Patuloy na nagbabago at yumayaman ang wika. Nagbabagu-bago ang kahulugan ng isang

salita na dumaragdag naman sa leksikon ng wika.

Halimbawa:

BOMBA

Kahulugan
 a. Pampasabog

b. Igipan ng tubig mula sa lupa

C. Kagamitan sa palalagay ng hangin

d. Bansag sa malalaswa at mapanghalay na larawan at pelikula

e. Sikreto o baho ng mga kilalang tao

6. Lahat ng wika ay nanghihiram.

Humihiram ang wika ng fonema at morfema mula sa ibang wika kaya't ito'y patuloy na
umuunlad. Gaya sa Chavacano, binibigkas na ang 'ka' na hiniram sa Visaya bilang kapalit ng 'tu' at 'bo'.
Ang Filipino ay madalas manghiram gaya ng paghiram sa mga salitang [jip, jus at edukasyon] na mula sa
Ingles na [juice], [jip] at Kastilang [educaćion].

7. Ang wika at kultura ay magkabuhol at hindi maaaring paghiwalayin.

Maraming salita na hindi maisalin sapagkat wala silang katumbas sa ibang wika. Dahil sa
ganitong pagkakataon, napipilitang humiram ng salita mula sa isang wika sapagkat hindi komon ang
salita sa kultura ng wikang patutunguhan. Halimbawa,walang katumbas ang/malong/sa Tagalog sapagkat
hindi bahagi ng kultura ng mga Tagalog ang salitang ito.Ang /lamaw/ naman ng Cebuano ay hindi rin
matutumbasan sapagkat iba ang paraan ng paghahanda ng buko ng mga Cebuano sa iba pang komunidad
sa bansa.

8. Ang wika ay bahagi ng karamihang anyo/uri ng komunikasyon.

- Sa komunikasyon ng mga pipi, hindi wika ang kanilang ginagamit kundi mga kilos.Hindi wika
ang kanilang midyum sapagkat hindi nito taglay ang katangian ng isang ganap na wika.

9. Nasusulat ang wika.

- Bawat tunog ay sinasagisag ng mga titik o letra ng alfabeto. Ang tunog na “bi" ay
sinasagisag ng titik na 'b'. Ang simbolong 'm' ay sumasagisag sa tunog na “em”.

WIKA AT KOLONYALISMO
 Sa panahon natin ngayon, alam naman siguro nating lahat na mas nangingibabaw ang mga
makabagong teknolohiya na naglipana sa kahit saang bansa sa buong mundo. Kung kaya't marami na sa
ating mnga kababayan ang tumatangkilik dito. Pero kamusta na kaya ang kalagayan ng ating wika sa
panahon kung saan yumayabong ang mass media at teknolohiya?

Bilang isang pilipino nakasanayan na nating gumamit ng ating sariling wika. Sapagkat nakakapag
mas makabayan ito at nakakapagpahayag tayo ng ating sariling saloobin. Ginagamit din natin ang ating
wika upang makipagkomunikasyon sa ating kapwa pilipino. Ngunit sa pagdaan ng mga panahon, ang
ilang mga pilipino lalong lalo na ang kabataan ay naging "Jejemon".Ang Jejemon ay ang mga taong
ganito kung makipagusap o makipagkomunikasyon. (tingnan ang larawan sa ibaba.)

Kung may Jejemon, mayroon namang mga pilipino na nawiwili sa “Kpop". Ang Kpop ay ang
tawag sa kategorya ng musika na nagmula sa Timog Korea. At dahil sa pagkawili ng mga pilipino sa
Kpop lalo na ang mga kabataang pilipino, nagkaroon na sila ng interes sa wika nito. Sila rin ay
nagdadamit na nang katulad sa mga koryanong/koryanang kanilang iniidolo.

At sa pagdaan ng mga panahon, ang mga pilipinong bakla o beki (mga lalaking umaasta na
parang babae) ay nakapagbuo narin ng kanilang sariling linggwahe na tinatawag na "Gay Language" o
Salitang Beki. Katulad na lamang ng mga halimbawa dito sa ibaba: (tingnan ang larawan sa ibaba)

Dahil sa patuloy na pagusbong ng mga makabagong teknolohiya, marami na sa ating mga

pilipino ang hindi gumagamit ng ating sariling wika, sapagkat ginagaya na nila ang kanilang mga
naririnig, nakikita at nababasa sa iba't ibang media, tulad ng Internet, Telebisyon, Telepono (cellphone) at
iba pa. Kaya malaki ang epekto nito sa kalagayang pangwika ng kulturang pilipino. Ganon pa man, atin
paring pagyabungin at paunlarin ang ating sariling wika,para sa kapakanan ng ating bansa.

Wika at Kolonyal na Pag-iisip

Biktima ang kaluluwa ng ating bansa ng ating madugong kasaysayan. Dahil sa likas na yaman ng
ating arkipelago, pinag-agawan tayo ng mga dayuhang mananakop. Nagtagal nang halos apat na siglo ang
ating pagiging kolonya ng Espanya, at makikita ang malaking epekto nito sa ating mga wika at literatura.
Masyadong maraming mga katagang Kastila ang makikita sa Tagalog, Hiligaynon, Kinaray-a, Cuyunon
at iba pang mga wika. Katunayan, marami sa aming taga-Antique ang tumutukoy sa aming puso na
“korason," mula sa Kastilang “Corazon." Ang Chavacano ng Zamboanga at Cavite ay parang Kastila sa
pandinig, kung kaya ang tawag dito ay “bastardized Spanish." Nang talunin ng mga Katipunero ang mga
Kastila noong Rebolusyong 1896, sinakop naman tayo ng mga Amerikano sa bisa ng Treaty of Paris.
Ipinadala nila noong 1904 ang barkong S.S. Thomas kung saan lulan ang mga gurong Amerikano,
tinaguriang Thomasites,na nagturo sa ating mag-Ingles. Dahil likas na magagaling tayong mga Pilipino,
agad nating natutunan ang wikang ito. Sa ngayon, marami na tayong magagaling na manunulat sa Ingles
katulad ng mga Pambansang Alagad ng Sining para sa Literatura na kinabibilangan nina Nick Joaquin, F.
Sionil Jose, N.V.M.Gonzales, at Edith L. Tiempo. Kahit hindi nagtagal ang pananakop ng mga
Amerikano, naiwan naman nila ang impluwensya ng wika. Ang Ingles ay opisyal na wika ngayon ng
pamahalaan at kalakalan. At ang pinakamasaklap sa lahat, ito ang naging pangunahing wika ng ating mga
paaralan, kolehiyo, at unibersidad. Naging matindi ang ating pag-iisip na kolonyal.

Ang Wikang Filipino sa Edukasyon

Marami nang mga hakbang na ginawa ang iba't ibang sektor uupang malinang ang wikang
pambansa.Noong dekada '90, naging dibdiban ang pagsalin at paglalathala sa Filipino ng mga
obramaestra sa literatura mula sa iba't ibang rehiyon. Ito ang “Seryeng Panitikan" na nilahukan ng tatlong
imprentang nakabase sa unibersidad-Ateneo de Manila University Press, De La Salle University Press, at
University of the Philippines Press. Nagkaroon ng limang taong “transition period" bago maituro ang
maraming asignatura sa wikang Filipino.Itinatag ang Sentro ng Wikang Filipino na mayroong mga
sangay sa Luzon, Visayas, at Mindanao upang mangalap ng mga salita mula sa iba't ibang wika, magsalin
ng mga libro, at sumulat ng pananaliksik sa Filipino. Ang kanilang jornal na Daluyan ay naglalaman ng
mga teorya at praktika ng paggamit ng sariling wika sa ating edukasyon.

Mapagpalayang Wikang Pambansa

Hindi maitatatwa na kaakibat ng wikang pambansa ang pagiging mapagpalaya.Walang mali sa

paggamit natin ng Ingles. Kung wika kasi ang pinag-uusapan, wala namang wika anglamang o mas
mababa sa ibang wika. Nagiging makapangyarihan at masama lamang ang wika kung gagamitin ito upang
sakupin ang isipan ng isang lahi. Nagiging mali lamang ang Ingles kung mas pinapahahalagahan natin ito
kaysa mga wikang katutubo, at kung mas iginagalang natin ito kaysa ating sariling wikang pambansa.
Kailangan din naman natin ang Ingles at ang iba pang mga wikang banyaga. Sa panahon ng globalisasyon
at internet, kailangan natin ng wika na magagamit natin sa pakikipag-usap sa iba pang tao sa mundo. Sabi
nga ni Dr. Leoncio P. Deriada, Palanca Hall of Famer at Professor Emeritus ng Literatura sa U.P.
Visayas, ang bawat wika ay bintana upang matanaw natin at maunawaan ang mundo. Kung mas marami
ka raw wikang alam, mas marami kang bintanang magagamit upang yakapin ang mundo nang buong-
buo.Pero dahil isang mahirap na bansa ang Pilipinas at marami sa atin ang walang pagkakataong matuto
ng mga banyagang wika, kailangang mabuo na natin ang pambansang wika upang mas maging pantay-
pantay ang lahat. Ito lang ang tanging paraan upang maging malaya tayong lahat na mga Filipino.

Kolonyal na Mentalidad
“Ang hindi magmahal sa sariling wika, daig pa ang hayop at malansang isda."-José Rizal

Kung ang ating pambansang bayani na si Jose Rizal ay nabubuhay sa panahon ngayon, marahil
siya ay talaga namang malulungkot sa mga pangyayaring ito sa mga Pilipino.Si Rizal ay kilala sa kanyang
pagiging makabayan na pinakahinahangaan ng marami sa kanya. Ang pagkakaroon ng kolonyal na pag-
iisip ay simbolo lamang ng pagtakwil ng sariling atin. Tunay nga naman na ang Pilipinas ay sagana sa
iba't-ibang wika.Noong tayo ay sekondarya pa lamang natutunan natin na ang Pilipinas ay nakolonisahan
na ng maraming bansa. Ang Espanya at Amerika ay ang pinakamatagal na nangolonya sa Pilipinas.
Karamihan sa ating mga Pilipino aynagkaroon ng tinatawag na “Kolonyal na Mentalidad". Para sa mga
hindi nakakaalam kung ano ang ibig sabihin ng kolonyal na mentalidad, ito ay isang kaisipan ng tao na
ang lahat ng nakikita na mula sa ibang bansa, ay mas maganda kaysa sa sariling atin. Ang isyung ito ay
kailangan nating bigyang pansin sapagkat ito ay ukol sa pagkalimot ng mga Pilipino sa kanilang wika at
pati na rin sa gawa ng ating kapwa Pilipino. Sa panahon ngayon, mas tinatangkilik natin ang mga bagay
ng mga dayuhan at pati na rin ang wika nila.

Ano nga ba ang epekto sa atin ng Kolonyal na Mentalidad? Ito ay nakakasama dahil ang ilang
mga orihinal na wika mula sa ating mga pinaka ninuno ay nakalimutan na at natabunan dahil sa
impluwensyang kolonyal ng mga mananakop. Ang marapat nating gawin ay mahalin o ipagmalaki ang
ating sariling wika at huwag magpatangay sa agos ng modernong panahon na tumatalikod sa sariling
kinalakihan. Ang wikang Filipino tulad ng ibang wika sa mundo ay patuloy na nagbabago tungo sa
ikakahusay at ikatatagumpay sa paggamit nito sa iba't - ibang sangay ng lipunan lalo't higit sa mga
larangan ng kaalaman. Mahaba-haba na rin ang tinahak at tinatahak pa ng ating wikang pambansa upang
makarating sa landas ng intelektuwalisasyon at modernisasyon. Sa modernong panahon, mas tinatangkilik
ng mga kabataang Pilipino ang Ingles na wika kaysa sa sarili nilang wika. Halimbawa na lamang na
pinaniniwalaan ng mga kabataan ay nagnanais na maging magaling sa pagsasalita ng wikang Ingles
sapagkat sila ay naniniwalang mas ikauunlad nila ito kaysa sa pagiging magaling sa wikang Tagalog.
Alam ng lahat na ang Ingles ay isang “universal language" o sa madaling salita ayito ang lenggwahe na
ginagamit ng karamihan sa tao sa buong mundo. Sa kadahilanang ito, tumatak na sa isip ng mga Pilipino
na kapag sila ay bihasa sa paggamit ng wikang Ingles, sila ay aasenso sa buhay sapagkat marami din sa
atin ang naghahangad na mangibang bansa upang kumita ng mas malaking pera. Samakatuwid,
nangangahulugan lamang ito na kailangan natin ang puspusang pag-aaral sa wikang dumadaloy sa ating
kamalayan at wikang kasangkapan sa lipunan.

Tangkilikin ang sariling atin, upang umunlad ang bayang minamahal natin. Gaya ni Rizal, tayo ay
maging makabayan at wagpuro gawang banyaga ang hanggaan.Wag maging bulag at wag hayaang sa
sariling bayan, maging isang bihag. “Nalililimot ng bawat isa sa inyo na habang napag-iingatan din nito
ang katibayan ng kaniyang paglaya, katulad ng pagpapanatili ng isang tao sa kaniyang kasarinlan, upang
mapanatili niya ang kaniyang sariling paraan ng pag-iisip. Ang wika ang pag-iisip ng bayan"-José
Rizal,El Filibusterismo
 Dimensiyon ng Wika

Baryasyon ng Wika

1.Dayalek/Dayalekto

-pagkakaiba - iba o baryasyon sa loob ng isang particular na wika.

-wikang sinasalita ng isang neyographical.

Hal: pakiurong nga po ang plato (Bulacan-hugasan)

pakiurong nga po ang plato (Maynila-iusog)

2.Idyolek

-nakagawiang pamamaraan sa pagsasalita ng isang individual o ng isang pangkat ng mga tao.

(uri ng wikang ginagamit at iba pa)

-Individwal na estilo ng paggamit ng isang tao sa kanyang wika.

Hal:Tagalog-Bakit?

Batangas-Bakit ga?

Bataan-bakit ah?

3.Sosyolek

-baryasyon ng wika batay sa katayuan sa lipunan ng nagsasalita o sa pangkat na kanyang

kinabibilangan.
 -may kinalaman sa katayuang sosyo-ekonomiko ng nagsasalita

Hal:Wika ng mag-aaral

Wika ng matanda

Dimensiyon ng Wika

1. Dimensyong Heograpiko o Rehiyonal

·Ito ang wikang ginagamit sa isang partikular na rehiyon, lalawigan o pook, malaki man o
maliit.

2. Dimensyong Sosyal

· Nakabatay ito sa mga pangkat panlipunan

·"Sosyolek", ang tawag sa barayting nabubuo batay sa dimensyong sosyal

Mga Bahagi ng Dimensiyon ng Wika

1. Dimension of Power

· “Ang kausap ba ay mas mababa, kapareho, o mas mataas sa nagsasalita?”

2. Dimension of Solidarity

·“Kaisa ba ng tagapagsalita ang kanyang kausap?”

3.Formality of Occasion

·“Kailangan bang pormal o hindi?”

4. Expertise

·Kaakibat nito ang mga salitang ginagamit na naayon sa larangan, pook o lugar.
Konstitusyonal na Batayan ng Pambansang Wika

Ayon sa Saligang Batas ng 1987, Artikulo XIV, FILIPINO ang opisyal na tawag sa Pambansang
Wika ng Pilipinas. Isinasaad sa mga sumusunod na seksyon ang hinggil dito.

Seksyon 6. Ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino. Samantalang nililinang, ito ay dapat
payabungin at pagyamanin pa salig sa mga umiiral na wika sa Pilipinas at sa iba pang mga wika.

Alinsunod sa mga tadhana ng batas at sang-ayon sa nararapat na maaaring ipasya ng Kongreso,

dapat magsagawa ng mga hakbangin ang pamahalaan upang ibando at puspusang itaguyod ang paggamit
ng Filipino bilang midyum ng opisyal na komunikasyon at bilang wika ng pagtuturo sa sisyemang pang-
edukasyon.

Idekonstrak natin ang probisyong ito (Artikulo XIV, Seksyon 6) ng Bagong Konstitusyon. Una,
malinaw kung ano ang itatawag sa wikang pambansa ng Pilipinas, at ito ay Filipino. Ikalawa, ito ay isang
wika na nasa proseso pa rin ng paglilinang. Ikatlo, my dalawang saligan ng pagpapayabong at
pagpapayaman sa wikang ito, at ito ay ang umiiral na wika sa ating bansa pang mga dayalekto at ang
ikalawa ay ang iba pang mga wika o ang mga wikang dayuhan na nakaimpluwensya/nakaiimpluwensya
sa ating kabihasnan tulad ng Ingles, Kastila, Intsik at iba pa.

Seksyon 7. Ukol sa mga layunin ng komunikasyon at pagtuturo, ang mga wikang opisyal ng
Pilipinas ay Filipino at hangga't walang ibang itinatadhana ang batas, Ingles.

Ang mga wikang panrehiyon ay pantulong ng mga wikang panturo. Dapat itaguyod nang kusa at
opsyonal ang Kastila at Arabic.

Seksyon 8. Ang konstitusyong ito ay dapat ipahayag sa Filipino at Ingles at dapat isalin sa mga
pangunahing wikang panrehyon, Arabic at Kastila.

Seksyon 9. Dapat magtatag ang Kongreso ng isang Komisyon ng Wikang Pambansa na binubuo
ng mga kinatawan ng iba't ibang mga rehiyon at mga disiplina na magsasagawa, mag-uugnay, at
magtataguyod ng mga pananaliksik para sa pagpapaunlad, pagpapalaganap, at pagpapanatili sa Filipino at
iba pang mga wika.

Ngunit ano ba ang pormal na deskripsyon ng Filipino bilang wikang pambansa? Makatutulong sa
atin ang pagsangguni sa Resolusyon 96-1 ng Komisyon sa Wikang Filipino.Ganito ang batayang
deskripsyon ng Filipino ayon sa KWF:

Ang Filipino ang katutubong wika na ginagamit sa buong Pilipinas bilang wika ngkomunikasyon
ng mga etnikonggrupo. Katulad ng iba pang wikang buhay, ang Filipino ay dumaraan sa proseso ns
paglinang sa pamamagitan ng panghihiram sa mga wika sa Pilipinas at mga di-katutubong wika at
ebolusyon ng iba't ibang barayti ng wika para sa iba't ibang saligang sosyal at para sa mga paksa ng
talakayan at iskolarling pagpapahayag.

Sa deskripsyon ng KWF,ipnagdidiinan na ang wikang Filipino ay buhay at dahil nga buhay, ito ay
dinamiko. Ngunit pansinin natin ang proseso nga paglinang ditto ayon sa nakasaad sa resolusyon.
Bigyang-diin natin ang pariralang sa pamaamgitan ng panghihiram sa mga wika sa Pilipinas at mga di-
katutubong wika. Totoo namang nanghihiram ang wika natin sa mga di-katutubong wika o mga wikang
dayuhan lalo na para sa mga konseptong walang direktang katumbas sa ating wika. Ngunit kaiba sa
karaniwang panghihiram ng mga bagay, sa panghihiram ng wika ay inaari na rin nating atin ang salitang
ating hiniram na maaaring nang walang pagbabago o may pagbabago sa baybay. Hiram sa Ingles ang
salitang kompyuter, taxi, cellphone at marami pang iba ngunit Filipino na rin ang mga ito. Gayon din ang
tsuper, tsuper mula sa Franses; pansit, siopao, lomi mula sa Intsik; aquarium, gymnasium, modus
operandi mula sa Latin; silya, libro, kubyertos, sibuyas mula sa Kastila.Itinuturing na ring Filipino ang
mga salitang ito at ang marami pang iba. Hindi na natin kailangang ibalik ang mga ito sa wikang ating
pinanghiraman,sapagkat bagamat hiram nga ay atin na rin.

Hindi na rin maitatatwa ang pagpasok sa Filipino ng mga bokabularyong mula sa mga wika sa
ating bansa tulad ng jihad (Muslim), buang (Bisaya), gurang(Bisaya), manong/manang (Ilocano),
pinakbet (Ilocano) at marami pang iba. Sa isa ngang artikulo ni Dr.Virgilio Almario, nabanggit niyang
paborito niyang halimbawa ang salitang katarungan na mula sa salitang taron (Cebuano). Ngunit
mapupuna sa Resolusyon ng KWF ang sinasabing panghihiram bilang proseso ng paglinang sa mga
salitang ito mula sa mga wika sa iba't ibang panig ng ating bansa. Hindi natin hinihiram ang anumang
bagay na atin naman. Kung ang salita, kung gayon, ay galing sa Mindanao, Visayas o sa Hilaga o
Katimugang bahagi ng Luzon, hindi iyon hiniram ng Filipino sapagkat atin din naman ang mga wikang
pinagmulan nito. Samakatwid, mas akmang gamitin ang salitang pag-aambag sa halip na panghihiram.

Samakatwid, ang Filipino (1987 Constitution) ay hindi na Pilipino (Kautusang Pangkagawaran

Bilang 7, Kagawaran ng Edukasyon) na batay sa Tagalog.Ngunit kailangang linawin na hindi rin ito ang
ipinanukalang amalgamasyon o pantay-pantay na representasyon ng lahat ng wika sa Pilipinas.
Demokratiko man, imposible ang konseptong ito ni Demetrio Aquino Jr. (Almario, sa Bernales, et al.,
2006). Ginawa na ito sa Europa noon pa. lumikha sila roon ng isang artipisyal na wika mula sa
pagsasama-

sama ng mga salita ng halos lahat ng wika sa Europa at tinawag nila iyong Esperanto. Namatay ang
wikang ito bago pa man isilang dahil walang tumangkilik o gumamit (Bernales, mula sa Tumangan, et al.,
2000). Linawin pa natin nang higit ang kaibhan ng Filipino sa Tagalog at Pilipino.

Tagalog ang wika ng Bulacan,Batangas,Rizal,Laguna,Quezon,Cavite,Mindoro, Marinduque, ilang

bahagi ng Nueva Ecija, Puerto Pricesa at maging sa Metro Manila. Kung gayon, ang Tagalog ay isang
wikang natural at may mga katutubo itong tagapagsalita. Isa rin itong particular na wika na sinasalita ng
isa sa mga etnolinggwistik na grupo sa bansa na tinatawag ding Tagalog (Constantino, sa Bernales, et al.,
2002).

Samantala, pumasok ang pangalang Pilipino bilang wikang pambansa noon ngang 1959. Bunga
ito ng kalituhang ibinunga ng pagbatay sa wikang pambansa sa Tagalog noong 1937. Naging madalas ang
pagtukoy sa wikang pambansa mula noon bilang Tagalog na isa ngang pagkakamali. Kaya sa bisa ng
Kautusang Pangkagawaran Bilang 59, itinakda na tuwing tutukuyin ang wikang pambansa, ito ay
tatawaging Pilipino. Ngunit lumalabas na ang Pilipino ay Tagalog din sa istruktura at nilalaman.
Samakatwid, ang Pilipino ay isang mono-based national language. Wala noong pagkakataon ang mga di-
Tagalog na maging bahagi ng pagpapayaman at pagpapaunlad ng Pilipino.Naging labis na purist rin ang
mga taliba nito. Kaya sa mga eskwelahan noon, mas tama ang aklat kaysa libro;ang takdang-aralain kaysa
asaynment; ang pamantasan kaysa unibersidad; ang dalubhasaa kaysa kolehiyo; ang mag-aaral kaysa
estudyante. Tinawag ito ni Prof. Leopoldo Yabes na Tagalog Imperialism na nagbunga ng mga
negatibong reaksyon sa mga di-Tagalog.

Sa kasalukuyan, hindi na tama ang argumentong ang Filipino ay Tagalog din. Matagal na itong
nasagot ng mga saliksik sa linggwistika. Wika nga ni Almario (sa Bernales, et al., 2006), hindi lamang
natin iniintinding mabuti. Samantala, may mga miskonsepsyon pa rin sa wikang Filipino na kailangan
nating linawin.Una,ang pangalang Filipino ng ating wikang pambansa ay hindi galing sa Ingles na
Filipino na tawag sa ating mga mamamayan ng Pilipinas. Hindi rin isang akomodasyong pampulitika ang
pagbabagong pangalan ng wikang pambansa mula Pilipino sa Filipino. Maaaring napahinahon nga nito
ang mga rehiyonalistang anti-Pilipino, pero higit pa roon ang dahilan ng pasyang pagpapalit ng P sa F.
Kinakailangang gawin iyon upang magkaroon ng kongkretong sagisag ng modernisasyong pinagdaraanan
ng ating wikang pambansa, tulad ng pagdaragdag ng walong titik sa alpabeto at ang paglinang dito salig
sa mga umiiral na wika sa Pilipinas at iba pang mga wika. Mga pagbabago itong kaiba sa pambansang
wikang Pilipino. Sa pamaamgitan ng pagpapalit ng P sa F, nakakaptyur ng Filipino ang bagong konsepto
ngwikang pambansang nililinang salig hindi sa Tagalog lamang kundi maging sa iba pang mga wikang
katutubo, kasama ang Ingles, Kastila at iba pang nakaiimpluwensya sa ating kabihasnan.

Ano, kung gayon, ang pinakaesensya ng konsepto ng wikang Filipino? Walang iba kundi ang
pagiging pambansang lingua franca nito. Bilang isang lingua franca, ito ang nagsisilbing pangalawang
wika ng higit na nakararami sa buong bansa na ating ginagamit sa pakikipagtalastasan sa isa't isa lalo na
sa mga syudad, kahit pa mayroon tayong kani-kaniyang katutubo at unang wika gaya ng Cebuano,
Ilocano, Pampango, Tausug, Kalinga, at iba pa. Dahil nga lingua franca at pangalawang wika, nabubuo
ang

barayti nito bunga ng impluwensya ng ating kani-kaniyang unag wika sa paggamit nito. Mga barayti itong
bunga ng dimensyong heograpiko, kung kaya maaaring magkaroon ng Iloco barayti ng Filipino, Cebuano
barayti, Minanaon barayti at iba pa.

Ang huling talata ng isang artikulo ni Dr. Almario (sa Bernales,2006) ay isang mahusay na
paglalarawan sa esensya ng wikang Filipino bilang isang pambansang lingua franca:

Nasa kalooban ngayon ng Filipino ang paglinang sa “sanyata” at “ranggay" ng lloco, sa “uswag”
at “bihud" ng Visayas, sa “santing” ng Каратрangап, sa “laum” at “magayon” ng Bicol at kahit sa
“buntan" ng Butuan at sa "suyad" ng Manobo. Samantala'y hindi ito hadlang sa madaliang pagpasok ng
“shawarma," “sashimi," “glasnost,""perestroika," "shabu,"“megabytes," “coliform," “odd-even," at iba
pang idaragsa ng “satelayt" at "fax" ng globalisasyon.

Wikang Opisyal bilang Wikang Panturo

Ang wikang panturo ay wikang opisyal na ginagamit sa pormal na edukasyon.Ito ang wikang
ginagamit sa pagtuturo at pag-aaral sa mga eskuwelahan at ang wika sa pagsulat ng mga aklat at
kagamitan sa pagtuturo sa silid-aralan. Ang itinatag na pambansang sistema ng edukasyon ng mga
Amerikano sa umpisa ng ika-20 siglo ay monolingguwal. Ang ibig sabihin, may iisang wikang panturo -
ang wikang Ingles.Nagsimulang ipagamit ang Wikang Pambansa bilang wikang panturo sa panahong
Komonwelt at para sa edukasyon ng mga magiging guro ng Wikang Pambansa. Bago sumiklab ang
Ikalawang Digmaang Pandaigdig ay may mga guro nang nagtuturo ng Wikang Pambansa. Sa isang
sirkular noong 3 Mayo 1940, iniatas ni Direktor Celedonio Salvador ng Kawanihan ng Edukasyon ang
pagtuturo ng Wikang Pambansa bilang regular na asignatura sa Ikaapat na Taon sa paaralang sekundarya.
Pagkaraan ng digma, unti-unting binuksan ang mga asignatura sa elementarya at sekundarya na nagtuturo
ng wika at panitikan at gumagamit ng Wikang Pambansa bilang wikang panturo.
 Sa ilalim ng Patakarang Bilingguwal, ang mga asignatura sa elementarya at sekundarya ay hinati
upang ang isang pangkat ay ituro sa Pilipino at ang isang pangkat ay ituro sa Ingles.Bukod sa
asignaturang wika at panitikang Filipino, ang mga klase sa Araling Panlipunan ay gumagamit ng Pilipino
bilang wikang panturo. Bukod naman sa asignaturang wika at panitikan sa Ingles, ang mga klase sa
Matematika at Agham ay Ingles ang wikang panturo.

[Mahalagang pansinin ang pagtukoy sa Wikang Pambansa bilang “Pilipino" mulang 1959
hanggang sa panahon ng pag-iral ng 1973 Konstitusyon. Bagaman binanggit na sa 1973 Konstitusyon ang
pagbuo sa wikang “Filipino," patuloy na kinilála hanggang 1987 ang pag-iral ng “Pilipino" bilang wikang
opisyal at Wikang Pambansa.]

Ang patakarang bilingguwal ay isang pagtupad sa mga Seksiyon 2-3, Artikulo XV ng 1973
Konstitusyon hinggil sa Pilipino at Ingles bílang mga opisyal na wika ng komunikasyon at instruksiyon.
Ang pangyayaring ito ay ipinagpatuloy sa Seksiyon 6, Artikulo XIV ng 1987 Konstitusyon. Gayunman,
nakasaad din sa ikalawang talata ng Seksiyon 6, Artikulo XIV ng kasalukuyang saligang-batas na:
“Subject to the provisions of law and as the Congress may deem appropriate, the Government shall take
steps to initiate and sustain the use of Filipino as a medium of official communication and as language of
instruction in the educational system." Itinaguyod ng Pangulong Corazon C. Aquino ang diwa ng
probisyong ito ng 1987 Konstitusyon sa pamamagitan ng Executive Order No.335 na“Nag-aatas sa Lahat
ng mga Kagawaran/Kawanihan/Opisina/ Instruemntaliti ng Pamahalaan na Magsagawa ng mga Hakbang
na Kailangan para sa Layuning Magamit ang Filipino sa Opisyal na mga Transaksiyon, Komunikasyon at
Korespondensiya.” Sa ilalim ng programang MTB-MLE, naging dagdag na wikang panturo sa antas na
K-3 ang ibang mga wikang katutubo (19 sa kasalukuyan, kasáma ang Tagalog).

Kasaysayan ng Pag-unlad ng Wikang Pambansa sa Pilipinas

Ang ating bansa ay isa sa mga bansang may pinakamaraming dayalekto. Sa mahigit na pitong
libong pulo mayroon tayo, higit sa apat na raang iba't ibang dayalekto o wikain ang ginagamit. Bawat
rehiyon ay may sari-sariling wikain o mga wikain. Dahil dito, naging napakahirap ang pakikipag-ugnayan
natin sa isa't isa. Nagkaroon tuloy tayo ng suliranin sa pagkakabuklud-buklod at pagkakaisa.

Kung tutuusin, hindi sana tumagal nang mahigit tatlong daan at tatlumpung taon ang ating
pagkaalipin kung noon pa mang unanga taon ng pananakop ay may isa nang malawak na wikang
nauunawaan at ginagamit ng nakararaming Pilipino (Bisa, et al., 1983:4).

Ang mga ito ang mga pangunahing dahilan kung bakit pinagsumikapan ng magigiting nating
ninuno na magkaroon tayo ng isang wikang pambansa at kung bakit ito nilinang at patuloy na nililinang
hanggang sa kasalukuyan. Ang pag-unlad ng ating wikang pambansa ay nasasalamin sa mga batas,
kautusan, proklama, at kautusan na ipinalabas ng iba't ibang tanggapang pampamahalaan na may
malaking kaugnayan sa ating wikang pambansa.
Panahon ng Espanyol

Ang ating mga lupain, bago pa man natuklasan ng mga Europeo, ay may sarili nang sibilisasyon.
Mayroon na itong sistemang pampolitika sa anyo ng mga barangay; may konsepto ng mga Diyos na
sinasamba sa pamamagitan ng paganism; may sariling teknolohiya at mga kasangkapan na gamit sa iba't
ibang gawain; may ugnayang panlabas; at may panitikan na nagsisilbing tagapag-ingat ng kultura at
kasaysayan.Isa pa sa mga dakilang patunay nag sibilisasyon ng ating mga ninuno ay ang pagkakaroon ng
sariling mga wika - buhay, may estruktura, at lubos na pinakikinabangan sa araw-araw.

Sa mga wika sa Pilipinas, kahit bago pa man dumating ang mga mananakop, ang maituturing na
pinakamaunlad at nag-aangkin ng pinakamayamang panitikan ay ang Tagalog (San Juan, 1974). Ayon sa
paring Heswita na si Padre Chirino, sa Tagalog niya nakita ang katangian ng apat na pinakadakilang wika
ng daigdig; ang hiwaga at hirap ng Ebreo, ang pagiging natatangi ng mga salita ng Griyego lalo na sa mga
pangngalang pantangi, ang o higit pa buo ng kahulugan at pagkaelegante ng Latin, at ang pagiging
sibilisado at magalang ng Espanyol (San Juan, 1974).

Ang sinaunang Tagalog ay isinusulat sa paraang silabiko o pantigan.Mayroon itong 17 titik: 3

patinig at 14 na katinig. Hindi tulad ng alpabetong Romano na magkabukod ang tunog ng patinig at
katinig na nangangailangan ng pagsasama ng dalawa o higit pa upang makabuo ng pantig, ang mga titik
sa baybaying Tagalog ay pinagsama nang katinig at patinig (ganap nang pantig) na nag-iiba-iba lamang
ang bigkas depende sa pagkakaroon ng tuldok at sa posisyon nito.

Ang mga tunog ng patinig ay kinabibilangan ng /a/, /i/ (maaari ring maging /e/), at/u/(maaari ring
maging /o/). Ang mga tunog ng katinig ay binubuo ng /ba/,/ka/,/da/,
/ga/,/nga/,/ha/,/la/,/ma/,/na/,/pa/,/sa/,/ta/,/wa/,at/ya/.

Kakikitaan din ito ng impluwensyang Tsino, Arabe, at Sanskrit bunsod na rin marahil ng
pakikipag-ugnayan ng ating mga ninuno sa mga lahing nagsasalita ng mga ito. Ilan sa mga dayuhang
salita na nakapasok sa talasalitaang Tagalog ay ang am, ate, batutay,buwisit,at hikaw mula sa Tsino;
hukom at sulat mula sa Arabe; at basa, kati, at dusai mula sa Sanskrit (Sa Juan, 1974). Napalitan lamang
ang silabaryo ng alpabetong Romano sa huling bahagi ng ika-17 siglo dahil sa pagsisikap ng mga
misyonerong Espanyol (Catacataca at Espiritu, 2005).

Nang masakop ng Espanya ang mga pulo sa Pilipinas, isa sa mga naging pangunahing layunin
nito ay ang maipalaganap ang Kristiyanismo. Gayunpanman, naging malaking hadlang ang pagkakaiba-
iba ng mga wika sa pagkakaunawaan. Kaya upang mapadali ang komunikasyon, pinag-aralan ng mga
misyonerong Espanyol ang wika ng mga katutubo at ginamit nila ito sa pakikipag-ugnayan sa kanila.
Hindi naman ito nagging mahirap dahil maraming tunog sa Tagalog ang kahawig ng tunog sa Espanyol
(San Juan, 1974). Mas praktikal din ito para sa kanila dahil naging mas madali para sa isang misyonero
ang pag-aralan ang wika ng mga katutubo at gamitin ito kaysa ituro sa lahat ang Espanyol. Mas naging
tumpak at kapani-paniwala din ang pangangaral ng relihiyon dahil nagmula ito mismo sa bibig ng mga
pari at hindi na pinaraan pa sa isang tagasalin o interpreter (Catacataca at Espiritu, 2005).

Naghanda rin ang mga naunang misyonero ng mga aklat sa gramatika at diksyunaryo na
ginamit ng kanilang mga kahalili sa pag-aaral ng wika ng mga katutubo. Ang ilan sa mga ito ay ang mga
sumusunod:

1. Arte y vocabulario tagalo (1582) ni Padre Juan de Plasencia, isang Pransiskano. Pinayagan itong
maging aklat sa gramatika ng Sinodo del Obispos sa Maynila dahil sa dali ng paggamit dito at
kakayahan nitong magbigay ng hustong kaalaman tungkol sa Tagalog (San Juan, 1974).

2. Arte y reglas de la lengua tagala (1610) na isinulat ni Padre Francisco de San Jose na kilala ring
Padre Blancas de San Jose, isang Dominiko, at inilimbagni Tomas Pinpin, ang unang Pilipinong
tagalimbag. Itinuturing ito ng mga misyonero at iskolar bilang pinakakomprehensibong kodipikasyon
o resulta ng sistematikong pagsasaayos ng wikang Tagalog (Rafael, 1993).

3. Vocabulario de lengua tagala (1613) ni Padre Pedro de Sa Buenaventura, isang Agustino

4. Arte de la lengua yloca (1627) ni Padre Francisco Lopez, isang Agustino, angunang aklat sa
gramatika sa wikang llokano

5. Compendio de la arte de la lengua tagala (1703) ni Padre Gaspar de San Agustin, isang Agustino

6. Vocabulario de la lengua bisaya (1711) ni Padre Matheo Sanchez,isang Heswita

7. Arte de la lengua Pampanga (1729) at Vocabulario de la lengua Pampanga en romance (1732) ni

Padre Diego Bergaño,isang Agustino

8. Arte de la lengua tagala y manual tagalog (1745) ni Padre Sebastia de Totanes, isang Pransiskano

9. Arte de la lengua bicolana (1754) ni Padre Marcos de Lisboa, isang Pransiskano. Itinuturing itong
unang aklat sa gramatika sa wikang Bikol.

10. Vocabulario de la lengua tagala (1860) nina Padre Juan de Noceda at Padre Pedro de Sanlucar,
mga Heswita. Itinuturing itong pinakamahusay na bokabularyog naisulat sa Panahon ng Espanyol
(Aguilar, 1994).

11.Ensayo de gramatica hispano-tagala (1878) ni Padre Toribio Minguella, isang Agustino

 12. Gramatica de la lengua de Maguindanao segun se habla en el centro y en la costa sur de la isla de
Mindanao (1892) ni Padre Jacinto Juanmarti, isang Heswita

13.Arte de la lengua bisaya-hiligayna de la isla de panay (1894) ni Padre Alonso de Mentrida,isang

Agustino

Dahil sa halaga ng wika sa tagumpay ng kolonisasyon, pana-panahong naglabas ang monarka ng

Espanya ng mga atas na namamahala sa wikang gamit sa mga kolonya. Noong 1550, nagpalabas si
Haring Carlos I (namuno 1516-156) ng isang kautusan na nagtatakda ng pagtuturo ng pananampalatayang
Katoliko sa wikang Espanyol.Iniatas din ang pagtuturo ng pagbasa, pagsulat, atmga doktrinang Kristyano
sa mga nais matuto sa paraang madali at hindi hihingi ng dagdag na bayad. Itinakda rin ang pagtatalaga
ng mga guro, gaya ng mga sacristan, upang tuparin ang mga gawaing ito (Blair at Robertson, 1907).

Noong Marso 1634, nagpalabas si Haring Felipe IV (namuno 1621-1665) ng isang atas na muling
nagtatakda ng pagtuturo ng wikang Espanyol sa lahat ng katutubo at hindi na lamang sa mga nais matuto.
Hiniling din sa mga arsobispo at Obispo na atasan ang mga pari at misyonero sa kanilang nasasakupan na
pangunahan ang pagtuturo sa mga katutubo ng wikang Espanyol at ng pananampalatayang Katoliko.

Sa panahon ni Haring Carlos II (namuno 1665-1700), nagpalabas siya ng isang atas na muling
nagbibigay-daan sa mga atas-pangwika nina Carlos I at Felipe IV at nagtakda pa ng parusa sa mga hindi
susunod dito.Noong Disyembre 1792, naglabas siya naman si Haring Carlos IV (namuno 1788-1808) ng
isang atas na nagtatakda ng pagaggamit sa Espanyol sa mga kumbento monasteryo, lahat ng gawaing
hudisyal at ekstrahudisyal, at mga gawaing pantahanan (Catacataca at Espiritu, 2005).

Nakapaglabas ang mga monarkiya ng Espanya mula 1867 hanggang 1899 ng 14 na antas na
nagtatakda ng paggamit at pagtuturo ng wikang Espanyol ngunit lahat ng ito ay pawang nabigo.

Isa sa mga tampok na atas-pangwika ba ipinalabas ng monarkiya ng Espanya ay ang Dekretong

Edukasyonal ng 1863 na nag-aatas ng pagtatatag ng primaryang paaralan sa bawat pueblo sa Maynila
upang mabigyan ng edukasyon sa Espanya ang mga anak ng mga katutubo. Itinatakda rin nito na
Espanyol lamang ang gagamiting midyum ng pagtuturo dahil ang pangunahing layunin ng kurikulum ay
ang pagkaakroon ng literasi sa Espanyol (Catacataca at Espiritu, 2005). Isinasaad pa ng dekreto na hindi
pahihintulutang humawak ng anumang katungkulan sa pamahalaan ang mga katutubong hindi marunong
magsalita, bumasa, o sumulat sa Espanyol, apat na taon makaraan ang publikasyon ng batas upang
mapilitan ang mga Pilipino na pag-aralan ang wika ng mga mananakop. Sa kabila ng pagnanais ng
monarka na mabigyan ng sapat na edukasyon ang mga katutubo at maituro sa kanila ang Esnanvol nahiao
ito dahil sa nachadlang na moa prayle.

Ayon nga sa bayaning si Marcelo H. del Pilar, sinabotahe ng mga relihiyoso ang parogramang
pangwika at sila ang may kasalanan kung bakit nanatiling mababa ang kalagayang pang-edukasyon ng
Pilipinas. Ito ay dahil natatakot noon ang mga prayle na maging kolonyang Hispano ang Pilipino sa halip
na kolonyang monastiko (Catacataca at Espiritu, 2005). Gayunman, nanindigan pa rin noon ang mga
prayle na hindi sila ang dapat sisihin sa kabiguan ng mga patakarang pangwika at kalagayang pang-
edukasyon, bagkus ay ang kahinaan ng mga batas. Sinabi pa ng mga prayle na maganda ang layunin ng
mga batas pangwika subalit kapos ang pondo para sa mga guro at sa pagpapatayo ng mga paaralan.

Kung tutuusin, may gumagana nang wika ang mga katutubo bago dumating ang mga mananakop.
Mahusay na ang wikang ito kaya minabuti ng mga misyonero na huwag na itong burahin, sa halip ay
panatilihin at gamitin sa kanilang pakikipag-ugnayan sa mga katutubo. Kung may pamanang pangwika
man na naiwan ang mga Espanyol sa kanilang mahigit 300 taong pananakop, ito ay (1) ang romanisasyon
ng silabaryo ng mga wikang ginagamit sa Pilipinas na nagpahintulot ng mas madaling komunikasyon ng
mga Pilipino sa daigdig na gumagamit na rin ng sistemang iyon at(2) ang yaman ng bokabularyong
Espanyol na nakapasok sa talasalitaan ng mga katutubong wika sa Pilipinas. Hinahadlangan man ng mga
misyonero ang ganap na pagkatuto ng mga katutubo ng Espanyol, naging kapalit naman nito ay ang
pananatiling buhay ng mga lokal na wika sa Pilipinas na ginagamit ng mga Pilipino hanggang ngayon.

Sa pagtatapos ng kolonisasyon ng Espanya at unti-unti noong pag-usbong ng sariling pamahalaan

ng mga Pilipino, kinilala na ang halaga ng pagkakaroon ng opisyal na wika. Ayon sa Artikulo Vii ng
Konstitusyon ng Biak-na-Bato na inakda ni Felix Ferrer at Isabelo Artacho at nilagdaan noong ika-1 ng
Nobyembre, 1897,"Tagalog ang dapat na maging wikang opisyal ng Republika." Dagdag pa, “ang ituturo
sa elementarya ay wastong pagbasa, pagsasalita at pagsulat sa wikang opisyal na Tagalog, at mga
pangunahing simulain ng Ingles. Ang lalong mataas na edukasyon ay bubuuin ng dalawang kurso ng
Ingles at dalawang kurso ng Pranses." Sinabi rin, “kailanma't ang Ingles ay sapat nang malaganap sa
buong kapuluan, ito ay ipahahayag na wikang opisyal."

Sa Konstiitusyon ng Malolos na inakda nina Felipe Calderon at Felipe Buencamino at nilagdaan

noong ika-21 ng Enero, 1899, ibinalik naman ang Espanyol bilang pansamantalang opisyal na wika sang-
ayon sa Artikulo 93, habang pinipili pa sa mga wikang sinasalita sa Pilipinas ang hihiranging opisyal na
wika.

Panahon ng Amerikano

Nang lagdaan ng mga kinatawang mula sa Espanya at Estados Unidos ang Kasunduan sa Paris
noongika-10 ng Disyembre, 1898 na nagkabisa noong ika-11 ng Abril 1899, nailipat ang pamamahala ng
Pilipinas mula Espanya tungo sa noon ay umuusbong pa lamang na superpower ng daigdif- ang Estados
Unidos.

Inihayag ni Pangulong William McKinley ang magiging bisa sa Pilipinas ng Kasunduan sa Paris
noong ika-21 ng Disyembre, 1899 sa pamamagitan ng proklamasyon ng Benevolent Assimilation. Ayon
dito, papasok ang mga Amerikano sa Pilipinas hindi bilang mananakop kundi bilang “kaibigang"
mangangalaga sa mga tahanan, hanapbuhay,at karapatang pansarili at panrelihiyon ng mga Pilipino.
Upang mataya ang
kalagayan ng bagong teritoryong napasailalim sa kanilang pamamahala, nagpadala si Pangulong
McKinley ng dalawang komisyong mag-aaral dito. Ang unang komisyong binuo noong ika-20 ng Enero,
1899 ay pinamunuan ni dr Jacob Schurman, noon ay pangulo ng Cornell University, habang ang ikalawa
ay pinamunuan ni William Howard Taft, isang pedereal na hukom sa Ohio na itinalaga sa katungkulan
noong ika-16 ng Marso,1900.

Ayon sa mga konsultasyon at pagdinig na isinagawa ng komisyong Schurman, napag-alaman nito

na higit na pinipili ng mga pinunong Pilipino ang Ingles bilang wikang panturo sa mga publikong
paaralan kaysa mga wikang katutubo o Espanyol dahil ang Ingles ay “mahigpit na nagbibigkis sa mga
mamamayan at mabisang instrument sa pagpapalaganap ng mga prinsipyo ng demokrasya"(Catacataca at
Espiritu, 2005). Dahil dito, inirekomenda ng komisyon ang agarang pagtuturo ng Ingles sa mga paaralang
primary. Sinusugan ito ng Komisyong Taft na nagrekomenda rin ng pagkakaroon ng isang wikang
gagamiting midyum ng komunikasyon sa bansa gayong may kani-kaniyang wika ang bawat pangkat sa
Pilipinas.

Dahil pinagkalooban ang ikalawang komisyon ng limitadong kapangyarihang bumuo ng batas at

pamahalaan ang bansa, ipinatupad nito ang Batas Blg. 74 noong ika-21 ng Enero, 1901na nagtatag sa
Department of Public Instruction (ang kasalukuyang Kagawaran ng Edukasyon o DepEd) na
mangangasiwa sa libreng pampublikong edukasyon sa bansa. Itinatakda rin nito na hangga't maaari ay
Ingles ang gagamiting wikang panturo sa lahat ng paaralang bayan. Ayon kay Taft, napili ang Ingles na
maging wikang opisyal sa Pilipinas dahil ito ang wika ng silangan, wika ng isang demokratikong
institusyon, wika ng kabataang Pilipinong hindi marunong ng Espanyol, at wika ng puwersang
namamahala sa Pilipinas. Mas madali rin daw matutuhan ang Ingles kaysa Espanyol (Catacataca at
Espiritu, 2005).

Sang-ayon ito sa nauna nang ulat ni Kap. Albert Todd,pansamantalang tagapamuno ng

pagtuturong publiko sa ilalim ng pamahalaang military, na nagmungkahi ng mga sumusunod:

1. Dapat itaguyod sa lalong madaling panahon ang komprehensibong Sistema ng makabagong

paaralan na magtuturo ng panimulang Ingles, at gawing sapilitan ang pagpasok dito kung
kinakailangan.

2. Dapat magtayo ng mga paaralang pang-industriya na magtuturo ng mga kasanayan sa paggawa

kapag may sapat nang kaalaman sa Ingles ang mga katutubo

3. Dapat gamiting wikang panturo ang Ingles sa mga paaralang nasa ilalim ng pamamahala ng mga
Amerikano at gagamitin lamang sa panahon ng transisyon ang mga wikang katutubo o ang Espanyol.
 4. 4.Dapat magpadala sa Pilipinas ng sapat na guro sa Ingles na bihasa sa pagtuturo sa elementarya
upng pangunahan ang pagtuturo kahit muna sa malalaking bayan.

5. 5.Dapat magtayo ng isang paaralang normal na huhubog ng mga Pilipino na magiging guro ng
Ingles.

Bilang tugon sa mga rekomendasyon ni Kapitan Todd, mahigit 500 gurong Amerikanong lulan ng
United States Army Transport (USAT) Thomas ang dumaong sa Maynila noong ika-23 ng Agosto, 1901.
Idinestino sila sa mga lalawigan upang magturo ng Ingles - pangunahin sa mga bata sa umaga at sa mga
katutubo (anuman ang edad at antas panlipunan) sa gabi. Nakipamuhay sila sa mga Pilipino upang
lubusang makuha ang loob ng mga ito at gumanap ng iba't ibang tungkulin mula sa pagiging
paramedikong nagturo ng modernong paggamot sa mga sakit hanggang sa pagiging karpintero na
tumulong sa mga gawaing konstruksyon (Catacataca at Espiritu, 2005). Sinuportahan pa ito ng
pagpapatayo ng higit na paaralang pambayan, pagdaragdag ng mga pasilidad pampaaralan, at pag-aangkat
ng mga materyales na panturo mula sa Estados Unidos na pawing nagpatatag sa pagtuturo ng/sa Ingles.

Upang lalong mapilitan ang mga Pilipinong mag-aral ng Ingles, nagpatupad si Newton
W.Gilbert,pansamantalang gobernador heneral ng Pilipinas noong 1913,ng isang kautusang
tagapagpaganap na nagbigay-diin sa halaga ng Ingles sa pamahalaan. Ayon sa kanyang kautusan:

1. Ang mga katitikan ng mga pulong ng mga sangguniang pambayan at panlalawigan ay dapat
nakasulat sa Ingles.

2. Ang lahat ng opisyal na korespondensya sa mga naglilingkod man sa pamahalaan o sa mga

pribadong indibidwal ay dapat nakasulat sa Ingles.

3.Uunahing itaas ang ranggo ng mga taong may sapat na kasanayan sa Ingles, parehong sa pasalita at
pasulat na komunikasyon.

Pagsapit ng 1928, naiulat na halos lahat ng sangguniang pambayan at panlalawigan ay

nakagagamit na ng Ingles.Masasabing nagpapatunay ito na nagtagumpay ang mga Amerikano sa
pagpapalaganap ng kanilang wika (Catacataca at Espiritu,2005).

Gayunman, taliwas naman ang naging resulta ng isinagawang pag-aaral ni Henry Jones Ford,isang
propesor sa Princeton University, na itinalaga noon n Pangulong Woodrow Wilson ng Estados Unidos
para sa isang misyon upang pag-aralan ang kalagayan ng Pilipinas. Ayon sa pag-aaral ni Ford, napag-
alamang walang malinaw na resulta ang puspusang pagtuturo ng Ingles sa mga Pilipino na ginastusan ng
malaking halaga ng pamahalaang Amerikano. Napakahirap umanong intindihin ang uri ng Ingles na
sinasalita ng mga Pilipino at sa katutubong wika pa rin nagbabasa at nagsusulat ang karamihan sa kanila.
Dagdag pa rito ay patuloy ring ginagamit ang Espanyol bilang wika ng komunikasyon, taliwas sa mga
naunang ulat na ganap na itong napalitan ng Ingles. Sa huli, inirekomenda ni Ford ang paggamit ng
wikang katutubo sa mga paaralan.

Panahon ng Komonwelt

Pagkalipas ng mahigit tatlong dekada ng direktang kontrol sa Pilipinas (1901-1935), gumawa na

rin ng malaking hakbang ang Estados Unidos upang maipagkaloob sa mga Pilipino ang ganap na
kalayaang pampolitika at mapamahalaan ang sarili. Pinatunayan ito ng Philippine Independence Act, mas
kilala sa tawag na Batas Tydings-McDuffie (sunod sa pangalan ng mga may-akda nitong sina Senador
Millard Tydings at Kinatawan John McDuffieng Estados Unidos) na ipinasa ng Kongreso ng Estados
Unidos at pinagtibay noong ika-24 ng Marso, 1934.

Ayon sa nasabing batas na pinamagatang “An Act to Provide for the Complete Independence of
the Philippine Islands, to Provide for the Adoption ofa Constitution and a Form of Government for the
Philippine Islands, and for Other Purposes," pinahihintulutan ang Pambansang Asamblea ng Pilipinas na
maghalal ng mga kinatawan sa isang kumbensyong konstitusyonal na mag-aakda ng saligang batas ng
bansa. Sampung taon makaraang aprobahan ng pangulo ng Estados Unidos ang nasabing  konstitusyon at
pagtibayin ng mamamayang Pilipino, lilisanin na ng pamahalaan ng Estados Unidos ang Pilipinas at
isasalin ang pamamahala nito sa mga halal na opisyal ng bayan. Tatawaging “Pamahalaang Komonwelt"
ang pamumuno sa bansa habang nasa transisyon ng pagiging ganap na malayang bansa. Ayon sa Seksyon
10(a) ng batas:

“On the 4'h day of July immediately following the expiration ofa period of ten years from the date
of the inauguration of the new government under the constitution provided for in this Act, the President of
the United States shall by proclamation withdraw and surrender all risht of possession, supervision,
jurisdiction, control, or sovereignty then existing and exercised by the United States in and over the
territory and people of the Philippine Islands, including all military and other reservations of the
Government of the United States in the Philippines (except such naval reservations and fueling stations as
are reserved ubder section 5), and on behalf of the United States, shall recognize the independence of the
Philippine Islands as a separate and self-governing nation and acknowledge the authority and control over
the same of the government instituted by the people thereof,under the constitution then in force."

Ang Saligang Batas na pinabuo ng Batas Tydings-McDuffie ay ipinasa ng Pambansang Asamblea

noong ika-8 ng Pebrero, 1935 at pinagtibay naman ng mamamayang Pilipino sa pamamagitan ng isang
plebisito noong ika-14 ng Mayo, 1935. anim na buwan pagkaraang apagtibay ang Saligang Batas ng
1935, inihalal naman ang mga pinuno ng Pamahalaang Komonwelt at nanungkulan sila ng 10 taon. Sila
ay sina Pangulong Manuel L.Quezon at Pangalawang Pangulong Sergio Osmeña na kapwa mula sa
Partido Nacionalista.
 Ayon sa Seksyon 2(a)(8) ng Batas Tydings-McDuffie, “Provision shall be made for the
establishment and maintenance ofan adequate system ofpublic schools, primarily conducted in the
English language."

Naging punto ng mainit na pagtatalo ang probisyong ito dahil isinara na nito ang usapin tungkol
sa patakarang pangwika. Sa halip ma mapagtalunan pa ng kumbensyong konstitusyonal, lalo pa at
lumalakas ang argumento tungkol sa paggamit ng unang wikang panturo, tila nagdesisyon na ang mga
nakatataas na Ingles na ang gagamitin at wala nang iba. Gayunpaman, nagkasundo ang mga delegado ng
kumbensyon na ituloy pa rin ang debate tungkol sa pagpili ng pambansang wika dahil ito ang tamang
lugar upang matalakay ang isyu (Catacataca at Espiritu, 2005).

Ayon kay Isidro (1949) na sinipi nina Constantino, et al. (2002), ang mga sumusunod ay mga

argumentong pabor sa paggamit ng Ingles:

1. Mahihirapan ang mga estudyante kapag ibinatay sa katutubong wika ang pagtuturo dahil iba-iba
ang wikang gagamitin sa bawat lalawigan - magiging

isang suliranin kapag lumipat na sa paaralang nasa ibang lalawigan ang isang

estudyante.

2. Magbubunsod ng rehinalismo sa halip na nasyonalismo ang pagtuturo batay sa mga katutubong

wika at magdudulot din ng sentimentalismo ang paggigiit sa mga pangkat sa bansa na pangibabawan
sila ng wika ng ibang pangkat.

3. Magtutulak ng code-switching sa mga estudyante ang sabay na pagtuturo nga dalawang wika
(unang wika at Ingles) na hindi kaaya-ayang pakinggan.

4.Malaki na ang naipamuhunan ng pamahalaan sa pagtuturo ng Ingles na umaabot na sa 500 milyong

piso.

5. Itinuturing na Ingles ang susi sa pagkakamit ng pambansang pagkakaisa na maaaring hindi matamo
kung bibigyang-diin ang iba't ibang wika.

6. Makatutulong ang pagkatuto ng Ingles kung nais ng Pilipinas na lumahok sa globalisasyon dahil ito
ang gamit sa pandaigdigang kalakalan.
 7. Mayaman ang Ingles sa mga katawagang pang-agham at pansining na magpapaunlad sa kalinangan
ng Pilipinas.

8. Hindi dapat kainipan kung matagal makita ang bunga ng pagkatuto sa Ingles ayon s mga pag-aaral
dahil ang Estados Unidos man ay natagalan din sa pagtatamo ng bunga sa pag-aaral ng Ingles.

Ang mga sumusunod naman ay mga argumentong pabor sa katutubong wika sa Pilipinas (Isidro,
1949 na sinipi nina Constantino, 2002):

1. Pagsasayang lamang ng pera at panahon ang pag-aaral ng Ingles dahil hanggang mababang
paaralan lamang ang tinatapos ng mga estudyante; 80% sa kanila ang tumitigil na sa pag-aaral bago
sumapit ang baitang 5 kaya dapat ibuhos na ang lahat ng dapat matutuhan sa katutubong wika sa
sandaling panahong nasa paaralan ang mga estudyante kaysa gugulin pa sa Ingles.

2. Walang laman ang Ingles bilang wikang panturo dahil banyaga ang konspeto kaya upang maituro
ito, kailangan pang ituro muna ang wika (Ingles); kung sa katutubong wika na magtuturo, nasa
kamalayan na agad ng bata ang konsepto at mabilis ang pagkatuto.

3. Kung kailangan talaga ng iisang wikang gagamitin sa buong bansa na binubuo ng iba't ibang pulo
na may iba't ibang pangkat at iba't ibang wika, mas madaling linangin ang Tagalog kaysa Ingles; 1%
lang ng mga Pilipino ang gumagamit ng Ingles sa kanilang mga tahanan.

4. Hindi natutulungan ng Ingles ang mga estudyanteng Pilipino na matutuhang harapin ang pang-
araw-araw na realidad na kanilang nararanasan; ang Ingles ay mapakikinabangan sa hinaharap
lamang kung tutuloy ang mga estudyante sa unibersidad o mangingibang-bansa.

Habang binubuo pa lamang ang Saligang Batas ng 1935, ang mga sumusunod ang naging mga
panukala ukol sa probisyong pangwika ayon kina Catacataca at Espiritu (2005):

1. Ingles ang dapat na maging wikang opisyal.

2. Tagalog ang dapat na maging wikang opisyal.

3. Ingles at Espanyol ang dapat na maging pambansang wika.

4.Tagalog ang dapat maging pambansang wika.

5. Dapat itatag ang isang Akademya ng Wikang Pambansa na may mandatong pangunahan ang pag-
aaral at pagrerekomenda ng isang pambansang wika.
 6. Dapat magmula ang pambansang wika sa mga umiiral na katutubong wika sa Pilipinas na pipiliin
sa pamamagitan ng referendum.

7. Dapat bumuo ng isang pambansang wika na nakabatay sa Tagalog.

Matapos mapakinggan ang opinyon ng bawat panig na maykinalaman sa usapin, napagpasyahan

ng Komite sa Opisyal na Wika na ibinatay ang pambansang wika sa isa sa mga katutubong wika sa
Pilipinas at hindi sa isang dayuhang wika, ngunit panatilihin ang Ingles at Espanyol bilang mga wikang
opisyal. Naisatitik ang resolusyong ito sa huling bersyon ng Saligang Batas ng 1935 sa Artikulo XIV,
Seksyon 3 na nagsasaad: The Congress shall take steps toward the development and adoption ofa
common national language based on one of the existing native languages. Until otherwise provided by
laws., English and Spanish shall continue as official languages.

Ayon kay Roberto Añonuevo (2011), ang nasabing probisyon sa Saligang Batas ng 1935 ay
ipinaglaban ng mga sumusunod na delegadong di-Tagalog sa kumbensyong konstitusyonal: Felipe R.
Jose (Mountain Province), Wenceslao Q.Vinzons (Camarine Norte), Tomas Confesor (Iloilo),
Hermenegildo Villanueva (Negros Oriental), at Norberto Romualdez(Leyte).

Sa kanyang mensahe sa pagbubukas ng unang sesyon ng Pambansang Asamblea noong ika-16 ng

Hunyo, 1936, muling binigyang-diin ni Pangulong Quezon ang probisyong pangwika ng Saligang Batas
at hiniling sa mga mambabatas na isaalang-alang ito.Aniya: While it is my hope and conviction that the
English language will remain one of the most generally spoken languages in the Philippines even after
independence, nevertheless, we cannot ignore the injunctionof the Constitution that we take steps for the
formation of a national language based on one of the existing native languages...Perhaps a committee may
be created to study the question and make recommendations (Official Gazette, 16 Hun 1936).

Mabilis naman ang naging pagtugon ng Pambansang Asamblea. Limang buwan lamang
pagkatapos ng mensahe ng pangulo, ipinasa agad nito noong ika-13 ng Nobyembre,1936 ang Batas
Komonwelt Blg. 184 na pinamagatang “An Act to Establish a National Language Institute and Define Its
Powers and Duties." Ayon sa Seksyon 5 ng batas,ang pangunahing magiging tungkulin ng National
Language Institute (NLI) o Surian ng Wikang Pambansa (SWP) ay magsagawa ng pag-aaral sa mga wika
sa Pilipinas upang tukuyin mula sa mga ito ang pauunlarin at kikilalaning pambansang wika.Ilan sa mga
tiyak na tungkulin nito ang mga sumusunod:

1. Suriin ang mga pangunahing wika sa Pilipinas na sinasalita ng kahit kalahating milyong Pilipino
man lamang.

2.Tukuyin at ayusin mula sa nasabing mga wika ang mga sumusunod: (a) mga salita o pahayag na
magkakatulad ng tunog at kahulugan, (b) mga salitang magkakatulad ng tunog ngunit magkakaiba ng
 kahulugan, at (c) mga salitang magkakalapit ng tunog ngunit magkakatulad o magkakaiba ng
kahulugan.

3. Pag-aralan at tukuyin ang sistema ng ponetika at ortograpiyang Pilipino.

4. Magsagawa ng komparatibong pagsusuri ng mga panlaping Pilipino (unlapi, gitlapi,hulapi)

5. Piling batayan ng pambansang wika ang wikang may pinakamaunlad na estruktura, mekanismo, at
literatura na tinatanggap at sinasalita ng nakararaming Pilipino sa panahong iyon.

Ayon sa Seksyon 7 ng batas, dapat ihayag ng Surian ang wikang napili nitong pagbabatayan ng
pambansang wika at iharap ang rekomendasyon sa pangulo ng bansa na siyag magpoproklama naman
nito sa pamamagitan ng atas na magkakabisa dalawang taon matapos ang proklamasyon.

Ang SWP ay binuo ng mga kinatawan mula sa mga pangunahing wika sa Pilipinas. Naging
pangulo nito si Jaime C.De Veyra (Bisaya-Samar-Leyte) samantalang ang mga orihinal na kasapi ay sina
Santiago A. Fonacier (Ilikano), Cecilio Lopez (Tagalog), Casimiro F. Perfecto (Bikol), Felimon Sotto
(Bisaya-Cebu), Felix S. Salas Rodriguez (Bisaya-Panay), at Hdji Butu (Muslim). Si Sotto na noon ay may
karamdaman ay pinalitan ni Isidro Abad samantalang si Butu na namatay nang hindi inaasahan ay
pinalitan ng kanyang anak na si Gulamo Rasul. Nadagdag namang mga kasapi sina Lope K. Santos
(Tagalog) at Jose I. Zulueta (Pangasinan) sa bisa ng Batas Komonwelt Blg.333 na ginawang siyam ang
orihinal na pitong kasapi ng Surian.

Pagkaraan nang mahigit isang taon ng masusing pag-aaral, inirekomenda ng SWP ang Tagalog
bilang batayan ng pambansang wika na nagkabisa salig sa Kautusang Tagapagpaganap Blg. 134, s. 1937
na pinamagatang “Proclaiming the National Language of the Philippines Based on the Tagalog
Language“ na nilagdaan ni Pangulong Quezon noong ika-30 ng Disyembre,1937.

Ayon sa kautusan, batay sa pagsusuri ng mga ekspertong bumuo sa SWP, ang Tagalog ang
wikang pinakamalapit na nakatutugon sa mga kahingian ng Batas Komonwelt Blg. 184. sinasabing
nagkakaisa rin ang mga Pilipinong iskolar at makabayan, magkakaiba man ang kanilang pinanggalingan
at pinag-aralan, sa pagkapili ng Tagalog bilang batayan ng pambansang wika dahil sinasabing tanggap at
ginagamit ito ng nakararaming bilang ng mga Pilipino bukod pa sa pagpapatotoo ng mga lokal na
pahayagan, publikasyon, at manunulat. Ang pagpili rin sa Tagalog bilang batayan ng pauunlarin at
kikilalaning pamansang wika ay hindi taliwas sa Batas Tydings-McDuffie na nagtatakda sa Ingles bilang
wikang panturo sa mga paaralang primarya dahil mananatili ito.

Dahil inilabas ni Pangulong Quezon ang proklamasyon kasabay ng pagdiriwang ng ika-41

anibersaryo ng kamatayan ni Jose Rizal, bumigkas na rin siya ng isang talumpati sa radyo na nagbibigay-
pugay sa ating bayani at nagpapaliwanag sa ipinalabas niyang kautusan. Aniya, ang pagpapatibay ng
isang pambansang wika na pinili mula sa iba't ibang wikang sinasalita sa Pilipinas, lalo na sa Tagalog na
siyang katutubong wika ni Rizal at siyang pinakamaunlad sa lahat ng umiiral na wika sa bansa, ay
nagsasakatuparan ng isa sa mga mithiin ng ating bayani. Bilang pinakamataas na pinuno ng bansa, sinabi
ni Pangulong Quezon na ilang ulit na siyang nakadama ng malaking kahihian dahil kapag nagpupunta
siya sa mga lalawigan ang unag wika ay Ilokano, Bisaya, Kapampangan, o Bikol, kinakailangan pa
niyang kumuha ng isang tagasalin makausap lamang ang mga tao roon. Dagdag pa niyang paagtatanggol
sa kapasyahang magtalaga ng isang pambansang wika: ...Kalabisan na sa aking ilarawan pa kung gaano
kahalaga sa ating bayan ang pagkakaroon ng isang wika na magagamit ng lahat sa kanilang pag-uusap
araw-araw. Hindi maaaring Ingles o Kastila, maliban na lamang marahil, kung bagaman, kung makaraan
na ang maraming henerasyon at sa lalong madaling panahon ay makapag-usap tayo nang tuwiran sa
pamamagitan ng iisang wika. Kailangan natin ang kanyang lakas upanglubusang mabigkis tayo sa
iisangpagka-bansa na malakas at matibay. Makapagbibigay ito ng inspirasyon at sigla sa ating kilusang
bayan at magdudulot sa ating pagka-bansa ng isang bagong kahulugan na hindi natin kailan man
naipahayag nang sapat at lubusan (Oficial Gazette,30 Dis 1937).

Nagkabisa lamang ang batas na nagdeklara sa Tagalog bilang batayan ng pambansang wika,
dalawang taon makaraan itong maipatupad kaya nagingepektibo lamang ang Kautusang Tagapagpaganap
Bilang 134 noong ika-30 ng Disyembre 1939. Samantala, pagsapit ng ika-1 ng Abril 1940, ipinalabas
naman ni Pangulong Quezon ang Kautusang Tagapagpaganap Blg.263,s.1940 na pinamagatang
“Authorizing the Printing of the Dictionary and Grammar of the National Language, and Fixing the Day
from Which Said Language Shall Be Used and Taught in the Public and Private Schools of the
Philippines."

Ayon sa atas, pinahihintulutan ng Pangulo ang paglilimbag ng dalawang publikasyon na

nagsisilbing kodipikasyon ng pambansang wika - ang A Tagalog-English Vocabulary at Ang Balarila ng
Wikang Pambansa. Simula din ika-19 ng Hunyo, 1940, iniatas ang pagtuturo ng pambansang wika sa
lahat ng paaralang publiko at pribado sa bansa. Inatasan din ang kalihim ng Pagtuturong Publiko na
maghanda ng mga alituntuning magsasakatuparan ng atas.

Panahon ng Hapones

Hindi pa man nakokompleto ng Pilipinas ang 10 taong transisyonal na pamamahala ng

Pamahalaang Komonwelt na dapat sana ay magtatapos noong 1945, naantala na ito ng biglaang pagpasok
ng mga pwersang Hapones bunsod ng pagsiklab ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Noong ika-7 ng
Disyembre, 1941, binomba ng Hapon ang base-militar ng Estados Unidos sa Pearl harbor, Hawaii na
nagpasimula ng digmaan ng dalawang bansa na bahagi ng mas malawak na Ikalawang Digmaang
Pandaigdig.
 Pagsapit ng ika-2 ng Enero 1942, tuluyan nang nasakop ng Hapon ang Maynila at inilagay ang
Pilipinas sa ilalim ng Imperyong Hapones. Noong ika-10 ng Hulyo,1943, isang bagong Saligang Batas
naman ang binuo ng Preparatory Commission for Philippine Independence na pinagtibay noong ika-4 ng
Setyembre, 1943. Nang sumapit ang ika-14 ng Oktubre, 1943, pinasinayaan na ang Ikalawang Republika
ng Pilipinas, itinuturing na isang gobyernong papet na itinatag ng mga Hapones na ang pangulo aysi Jose
P.Rizal.

Ang tunay na layunin ng hapon sa pagpapasiklab ng ikalawang Digmaang Pandaigdig sa Asya ay

ang pagsusulong ng Greater East Asia C-Prosperity Sphere, isang rehiyon ng mga bansa sa Silangang
Asya na mapagkukunan ng Hapon ng mga hilaw na sangkap at mapagluluwasan nito ng mga produkto.
Ang Greater East Asia Co-Prosperity Sphere, na pinamumunuan ng Imperyong Hapones, ay isa ring
ideolohiyang naglalayong gawing nakapagsasariling rehiyon ang Silangang Asya, nagtatamasa ng pantay
na kasaganaan, at malaya sa anumang impluwensya ng Amerika at Europa (Duiker at Spielvogel, 2006).

Bunsod ng ideolihiyang isinusulong ng Hapon, nangyari ang puspusang pagbubura ng kulturang

Amerikano sa kamalayang Pilipino. Kung ginagarantiyahan ng Batas Tydings-McDuffie ang paggamit ng
Ingles bilang wikang panturo sa mababang paaralan na pinananatili ng Pangulong Quezon (kahit
nakapagpalabas na ang Pangulo ng mga Kautusang Tagapagpaganap na kumikilala sa Tagalog bilang
batayan ng wikang pambansa), unti-untin namang binura ng mga pwersang Hapones ang anumang
impluwensya ng wikang pamana ng Estados Unidos.

Ayon sa Ordinansa Militar Blg. 13 na ipinalabas noong ika-24 ng Hulyo, 1942 ng Philippine
Executive Commission na pinamumunuan ni Jose B. Vargas, ang Tagalog at Niponggo ang magiging
opisyal na mga wika sa Pilipinas. Gagamitin lamang ang Ingles na pansamantalang wika habang
tumutungo ang mga Pilipino sa masteri ng Tagalog at Niponggo.

Nagpatuloy ang pagtatakwil sa kulturang Kanluranin maging sa Saligang Batas ng 1943. Ayon sa
Artikulo IX, Seksyon 2, “dapat magsagawa ng mga hakbang ang pamahalaaan tungo sa pagpapaunlad at
pagpapalaganap ng Tagalog bilang pambansang wika." Sang-ayon ito sa isa sa mga propaganda ni
Pangulong Laurel na “Isang watawat, isang bansa, isang wika."

Noong ika-30 ng Nobyembre 1943, inilabas ni Pangulong Laurelang Kautusang Tagapagpaganap

Blg. 10 na nagtatakda ng pagtuturo sa pambansang wika. Pinalawak nito ang dating probisyon ng
Kautusang Tagapagpaganap Blg. 263 na nagtatakda ng pagtuturo ng pambansang wika sa mga paaralang
publiko at pribado sa bansa dahil sinaklaw na rin nito maging ang mga kolehiyo at unibersidad. Itinakda
rin nito ang kagyat na pagsisimula ng pagsasanay sa mga guro sa pambansangwika simula Taong
Pampaaralan 1944-1945 at ang pagsisikap upang mabilis na mapalaganap ang paggamit ng pambansang
wika bilang pangunahing wikang panturo sa lahat ng paaralan, at hangga't maaari, pati sa mga kurso sa
kolehiyo.
 Pinabuksan din noong ika-3 ng Enero, 1944 ang isang Surian ng Tagalog,gaya ng Surian ng
Nipponggo, upang ituro ang Tagalog sa mga gurong di-Tagalog na pagkaraan ay ipadadala sa mga
lalawigan upang magturo ng pambansang wika (Catacataca at Epiritu,2005).

Ang mga pinunong militar ng pwersang Hapones ang naging mga tagapagtuo ng Nipponggo.
Binigyan din naman ng katibayan ang mga nagsipagtapos: junior, intemediate, at superior (Constantino,
et al., 2002). Dahil din sa pangkulturang paglilinis na isinulong sa panahon ng mga Hapones, kahit ang
mga manunulat na dati nang nagsusulat sa Ingles ay napilitang magsulat sa Tagalog, gaya nina N.V.M
Gonzales,

Narciso Reyes, at iba pa (Constantino, et al., 2002).

Panahon ng Ikatlong Republika Hangganga Kasalukuyang Panahon

Isang hindi malilimutang araw sa kasaysayan ng Pilipinas ang ika-4 ng Hulyo, 1946 dahil kasabay
ng pagdiriwang ng Estados Unidos ng sarili nitong Araw ng Kasarinlan, idineklara rin ang kalayaan ng
Pilipinas mula sa kanila. Isinilang ang bagong Republika ng Pilipinas na tumapos sa 48 taong (1898-
1946) pamamahala ng Estados Unidos. Ginanap ang makasaysayang pagsasalin ng kapangyarihan sa
Luneta na pinangunahan nina Manuel A. Roxas, huling pangulo ng Pamahalaamg Komonwelt at unang
pangulo ng Ikatlong Republika, at Paul V. McNutt, mataas na komisyoner ng Estados Unidos sa Pilipinas.
Bilang simbolo ng pagkilala sa Pilipinas bilang bago at nagsasariling bansa, ibinaba ang watawat ng
Estados Unidos kasabay nang pagtataas ng watawat ng Pilipinas.

Dahil mismong ang mga Pilipino na ang may hawak ng pamahalaan, nabigyan ng higit na
pagkakataon ang mga opisyal ng bayan na pag-aralan ang kalagayan ng pambansang wika at magpatupad
ng mga batas na magsusulong nito. Bukod sa mga pinagdaanang probisyon at kautusan upang bumuo ng
pambansang wika na tinalakay na, marami pang batas ang ipinatupad na nagpayabong, nagpayaman, at
nangalaga sa pambansang wika. Kinabibilangan ito ng mga sumusunod:

1. ipinalabas ni Pangulong Magsaysay noong ika-26 ng Marso, 1946 na nag-aatas ng pagdiriwang ng

Linggo ng Wikang Pambansa mula ika-29 ng Marso hanggang ika-4 ng Abril taon-taon bilang paggunita
sa kaarawan ni Francisco Balagtas (ika-2 ng Abril, 1788), may-akda ng Florante at Laura, komedyang
Orosman at Zafira, sayneteng La India Elegante y el Negrito Amante, at iba pa at kinikilalang “Prinsipe
ng mga Makatang Tagalog." Inaatasan ng proklamasyon ang mga paaralang bayan, mga dalubhasaan at
pamantasan, at mga ahensyang pangkalinangan ng pamahalaan upang manguna sa pagdiriwang upang
mapalaganap ang pambansang wika
2. Proklamasyon Blg.186,s.1955-ipinalabas ni Pangulong Magsaysay noong ika-23 ng Setyembre, 1955
na sumususog sa naunang proklamasyon. Inilipat ang petsa ng Linggo ng Wikang Pambansa sa ika-13
hanggang ika-19 ng Agosto bilang paggunita sa kapanganakan ni Pang. Manuel L. Quezon na
kinikilalang "Ama ng Pambansang Wika.”

3. Kautusang Tagapagpaganap Blg. 60, s. 1963 - ipinatupad ni Pangulong Diosdado Macapagal noong
ika-19 ng Disyembre, 1963 na nagtatakda ng pag-awit ng pambansang awit ng Pilipinas sa Pilipino sa
alinmang pagkakataon sa loob at labas ng bansa. Ito ay sa dahilang lubha umanong kapansin-pansin at
hindi naaayon sa diwa ng pagkabansa ang pag-awit ng pambansang awit sa wikang banyaga.

4.Kautusang Tagapagpaganap Blg.96,s.1967-ipinatupad ni Pangulong Ferdinand E. Marcos noong ika-

29 ng Oktubre, 1967 na nagtatakda ng pagpapangalan sa Pilipino ng lahat ng edipisyo, gusali, at ahensya
ng pamahalaan.

5. Memorandum Sirkular Blg. 172, s. 1968 - ipinalabas ni Kalihim Tagapagpaganap Rafael M.Salas
noong ika-27 ng Marso, 1968 na nag-aatas ng mahigpit na pagsunod sa Kautusang Tagapagpaganap Blg.
96. Iniaatas din nito ang pagbigkas sa Pilipino ng panunumpa sa tungkulin ng lahat ng opisyal ng
pamahalaan at ang paglalagay ng salin sa Pilipino ng mga katawagang Ingles na nasa opisyal na
letterhead ng mga kagawaran, tanggapan, at ahensya ng pamahalaan. Inilakip sa memorandum ang
tamang salin ng mga panunumpa sa tungkulin at pangalan ng mga tanggapan at ahensya na inihanda ng
SWP.

6. Kautusang Tagapagpaganap Blg.187,s.1969-ipinalabas ni Pangulong Marcos noong ika-6 ng Agosto,

1960 na nag-aatas sa lahat ng kagawaran, kawanihan, tanggapan, at iba pang sangay ng pamahalaan na
gamitin ang wikang Pilipino hangga't maaari sa Linggo ng Wikang Pambansa at sa lahat ng opisyal na
komunikasyon at transaksyon ng pamahalaan.

7.Memorandum Sirkular Blg. 277, s. 1969 - ipinalabas ni Kalihim Tagapagpaganap Ernesto M. Maceda
noong ika-7 ng Agosto, 1969 na nagpapahintulot sa SWP na ipagpatuloy ang pagsasagawa ng mga
seminar tungkol sa Pilipino sa mga lalawigan at lungsod sa bansa, maging sa iba't ibang tanggapan at
ahensya ng pamahalaan, upang paigtingin ang kamalayang maka-Pilipino ng mamamayan. Magpapatuloy
ito hanggang masaklaw na ng kampanya ang buong bansa.

8. Memorandum Sirkular Blg.384, s. 1970 -ipinalabas ni Kalihim Tagapagpaganap Alejandro Melchor

noong ika-17 ng Agosto, 1970 na nag-aatas sa lahat ng kagawaran, kawanihan, tanggapan, iba pang
sangay ng pamahalaan, at korporasyong pagmamay-ari o pinangangasiwaan ng pamahalaan na magtalaga
ng kaukulang kawaning mangangasiwa ng lahat ng komunikasyon at transaksyon sa wikang Pilipino.Ito
ay bilang pagpapaigting ng Kautusang Tagapagpaganap Blg. 187,s.1969.

9.Memorandum Sirkular Blg. 386, s. 1970 - ipinalabas ni Pansamantalang Kalihim Tagapagaganap

Ponciano G. A. Mathay noong ika-2 ng Hulyo, 1970 na nag-aatas sa lahat ng pinuno ng kagawaran,
kawanihan, tanggapan, at iba pang sangay ng pamahalaang pambansa at local, sampu ng mga
korporasyong pag-aari o kontrolado ng pamahalaan na magdaos ng palatuntunan sa Pilipino kahit 30
minuto lamang sa alinmang araw sa Linggo ng Wikang Pambansa. Ang paksa ng pagdiriwang ay
"Magkaisa sa Pagbabago" bilang pagkilala sa pambansang wika na susi sa pagkamit ng tunay na diwang
makabayan.

10.Kautusang Tagapagpaganap Blg. 304, s. 1971 - ipinalabas ni Pangulong Marcos noong ika-16 ng
Marso, 1971 na bumabago sa komposisyon ng SWP.Upang matulungan ang SWP na lalong mapaunlad at
mapalaganap ang pambansang wika, gayundin maisangkot ang lahat ng pangkat-lingguwistiko sa
Pilipinas, minabuting baguhin ang komposisyon nito na kinabibilangan na ng mga kinatawan mula sa
wikang Bicol,Cebuano,mga wika ng mga pamayanang cultural (cultural community), Hiligaynon,Ilokano,
Pampango,Pangasinan,Samar-Leyte, at Tagalog. Idinagdag din ang mga sumusunod na tungkulin: (1)
magpatupad ng mga kinakailangang tuntunin at regulasyong magpapalawak at magpapalakas sa
pambansang wika, sang-ayon sa mga dati nang umiiral na pamantayan at sa mga bagong kalakaran sa
agham-lingguwistiko; (2) i-update ang balarila ng pambansang wika; (3) bumalangkas ng mga
diksyunaryo, tesawro, ensiklopedya, o anumang kagamitang lingguwistiko, sunod sa mga bagong
kalakaran sa leksikograpiya, pilolohiya, at paggawa ng ensiklopedya; (4) bumalangkas at magpatupad ng
mga polisiyang pangwika na mag-aambag sa kaunlarang edukasyonal, cultural, sosyal, at ekonomiko ng
bansa; (5) pag-aralan at pagpasyahan ang mga isyu tungkol sa pambansang wika; (6) bumalangkas ng
mga polisiya sa malawakang paglilimbag ng mga aklat, polyeto, at mga katulad na babasahin tungkol sa
pambansang wika, kapwa orihinal at gawaing-salin; at (7) isakatuparan ang iba pang tungkulin na kalapit
ng mga nauna. Ang bagong SWP ay binuo nina Dr. Ponciano B. P. Pineda (Tagalog) bilang tagapangulo;
Dr.Lino Q. Arquiza (Cebuano), Dr. Nelia G. Casambre (Hiligaynon), Dr.Lorenzo Ga.Cesar (Samar-
Leyte), Dr. Ernesto Constantino (Ilocano), Dr. Clodualdo H. Loocadio (Bikol), Dr. Juan Manuel
(Pangasinan), Dr. Alejandro Q.Perez (Pampango), Dr. Mauyag M. Tamano (Tausug; mga wika ng mga
pamayanang kultural) bilang mga kasapi; at Dr. Fe Aldave-Yap bilang kalihim tagapagpaganap.

11.Kautusang Tagapagpaganap Blg. 117, s. 1987 -ipinalabas ni Pangulong Corazon Aquino noong ika-
30 ng Enero, 1987 na nag-aatas ng reorganisasyon ng Kagawaran ng Edukasyon, Kultura, at Isports
(DECS,Department ofEducation, Culture, and Sports). Ayon sa Seksyon 17 nito, ang SWP ay kikilalanin
bilang Linangan ng mga Wika sa Pilipinas (LWP) o Institute of Philippine Languages sa ilalim ng
kagawaran.
12. Kautusang Pangkagawaran Blg. 22, s. 1987 ng DECS-ipinalabas ni Kalihim Lourdes R.
Quisumbing ng DECS noong ika-12 ng Marso, 1987 na nagtatakda ng paggamit ng salitang “Filipino”
kailanman tutukuyin ang pambansang wika ng Pilipinas. Ito ay pagsunod sa isinasaad sa Artikulo XV
Seksyon 6-7 ng Saligang Batas ng 1987 na ang pambansang wika ng Pilipinas ay Filipino at dapat
magsagawa ang pamahalaan ng mga hakbang upang ilunsad at panatilihin ang paggamit ng Filipino
bilang midyum ng opisyal na komunikasyon at bilang wikang panturo sa sistemang pang-edukasyon.

13.Kautusang Pangkagawaran Blg. 81, s. 1987 ng DECS - ipinalabas ni Kalihim Quisumbing na

nagpapakilala sa “Alpabeto at Patnubay sa Ispeling ng Wikang Filipino" na binuo ng LWP. Ayon sa
dokumento, ang alpabetong Filipino ay binubuo ng 28 titik na ganito ang ayos: A, B, C, D,
E,F,G,H,I,J,K,L,M,N,O,P,Q,R,S,T,U, V,W,X,Y,Z.May dagdag itong 8 hiram na titik sa mga dayuhang
wika kompara sa “Balarila ng Wikang Pambansa" ni Lope K.Santos na mayroon lamang 20.Pa-Ingles ang
pagbigkas sa mga titik ng bagong alpabeto, maliban sa Ñ na bigkas-Espanyo. Nilalaman din ng
dokumento ang mga tuntuning kaugnay ng pabigkas na pagbaybay,pasulat na pagbaybay, pagtutumbas sa
mga hiram na salita,mga salitang may magkasunod na patinig, pagpapantig, paggamit ng gitling,
paggamit ng kudlit, at paggamit ng tuldik.

14.Kautusang Tagapagpaganap Blg. 335, s. 1988-ipinalabas ni Pangulong Corazon Aquino noong ika-
25 ng Agosto, 1988 na nag-atas sa lahat ng kagawaran, kawanihan, tanggapan,ahensya at iba pang
sangayng ehekutibo na magsagawa ng mga hakbang sa paggamit ng wikang Filipino sa mga opisyal na
transaksyon,komunikasyon, at korespondensya upang lalo umanong maintindihan at mapahalagahan ng
mga Pilipino ang mga programa, proyekto, at gawain ng pamahalaan para sa pambansang pagkakaisa at
kapayapaan. Partikular na itinatakda ang mga sumusunod: (1) magsagawa ng mga hakbang na lilinang sa
paggamit ng Filipino sa lahat ng opisyal na komunikasyon, transaksyon, korespondensya sa mga
tanggapan, pambansa man o local; (2) magtalaga ng isa o higit pang kawani sa bawat tanggapan na
mamamahala sa lahat ng komunikasyon at korespondensyang nakasulat sa Filipino; (3) magsalin sa
Filipino ng lahat ng pangalan ng mga tanggapan, gusali, katungkulan, at paskil sa lahat ng opisina,
dibisyon at iba pang sangay, at kung nanaisin, maaari ding maglagay ng katumbas sa Ingles na nasa
maliliit na titik; (4) maisa-Filipino ang panunumpa sa tungkulin ng mga opisyal at kawani ng pamahalaan;
at (5) maging bahagi ng pagsasanay sa mga kawani sa bawat tanggapan ang kasanayan sa Filipino. Upang
maisakatuparan ang mga ito, inaatasan din ang LWP na bumuo at magpatupad ng mgaprograma at
proyektong kinabibilangan ng mga sumusunod: (1) kampanya upang palaganapin ang impormasyon na
ang Filipino ay mahalaga at kailangan sa pagtatamo ng pambansang pagkakaisa at kapayapaan; (2)
pagsasalin sa Filipino ng mga terminong pampamahalaan na gagamitin ng iba't ibang tanggapan; (3)
pagsasanay sa lahat ng opisyal at kawani ng pamahalaan sa paggamit ng Filipino; (4)pagmomonitor sa
implementasyon ng kautusang ito at pagsusumite ng ulat sa Tanggapan ng Pangulo;at (5) pagsasagawa ng
iba pang estratehiya upang maisakatuparan ang mga layunin ng kautusan. Pinahihintulutan din ang LWP
na makipag-ugnayan at humingi ng suporta sa lahat ng kagawaran, kawanihan, tanggapan, ahensya, at iba
pang sangay ng ehekutibo, pambansa man o lokal, sa pagsasakatuparan ng kautusan. Hinahalilihan ng
kautusan ang Kautusang Tagapagpaganap Blg.187,s.1969.

15. Batas Republika Blg.7104-ipinasa ng Kongreso at ipinatupad noong ika-14 ng Agosto, 1991 na
lumilikha sa Komisyon sa Wikang Filipino (KWF). Ayon sa batas, ang KWF ay dapat buuin ng mga
kinatawan mula sa iba't ibang pangkat-etnolinggwistiko sa bansa at mula sa iba't ibang disiplinang may
pangunahing mandating magsagawa, mag-ugnay, at magsulong ng mga pananaliksik para sa
pagpapayabong, pagpapalaganap,at pangangalaga ng Filipino at ng iba pang wika sa Pilipinas. Nasa
ilalim ito ng Tanggapan ng Pangulo ng Pilipinas at bubuuin ng isang Tagapangulo,dalawang full-time na
komisyoner at walong part-time na komisyoner. Dapat katawanin ng nasabing mga komisyoner ang mga
sususunod na wika: Tagalog, Cebuano, Ilokano, Hiligaynon, mga pangunahing wika ng Muslim
Mindanao, mga pangunahing wika ng mga pamayanang kultural sa Hilagang Pilipinas, mga pangunahing
wika ng mga pamayanang kultural sa Timog Pilipinas, at iba pang wika sa Pilipinas o mga wika ng mga
rehiyon na mapagpapasyahan ng Komisyon.

Ang mga sumusunod naman ang mga tungkulin ng KWF na nauukol sa wika: (1) bumuo ng mga
polisiya, plano, at programang titiyak ng higit na paglago, pagyaman, paglaganap, at pag-iingat ng Filipin
at ng iba pang wika sa Pilipinas; (2) magsagawa o mangomisyon ng mga saliksik at iba pang pag-aaral na
magsusulong ng ebolusyon, pag-unlad,pagyaman, at estandardisasyon ng Filipino at iba pang wika sa
Pilipinas, kasama na ang pagtitipon ng mga akdang posibleng maisama sa isang diksyonaryong
multilingguwal ng mga salita, pahayag, idyoma, kasabihan, at iba pang bukambibig; (3) magpanukala ng
mga gabay at pamantayang pangwikang magagamit sa lahat ng opisyal na komunikasyon, publikasyon,
batayang aklat, atiba pang babasahin at materyales panturo; (4) hikayatin at isulong, sa pamamagitan ng
isang sistema ng paggagantimpala, pagpopondo, o pagpaparangal, ang pagsulat at publikasyon sa Filipino
o sa iba pang wika ng mga orihinal na akda, kasama na ang batayang aklat sa iba't ibang disiplina; (5)
magsagawa at puspusang suportahan ang pagsasalin sa Filipino at sa iba pang wika sa Pilipinas ng
mahahalagang akdang pangkasaysayan at tradisyong kultural ng mga pangkat-etnolingguwistiko, mga
batas, mga resolusyon at iba pang pagpapatibay ng Kongreso, mga dokumentong ipinalabas ng ehekutibo,
mga polisiya at iba pang opisyal na dokumento ng pamahalaan, mga batayang aklat at iba pang
sangguniang aklat sa iba't ibang disiplina, at iba pang akdang nasa dayuhang wika na sa palagay ng
Komisyon ay kinakailangan sa edukasyon at iba pang katulad na layunin; at (6) magsagawa ng mga
publikong pagdinig, kumperensya, seminar, at iba pang pangkatang talakayan, sa antas na pambansa,
rehiyonal, at local na makatutulong sa pagtukoy at paglutas ng mga suliranin at isyung may kinalaman sa
pagpapaunlad, pagpapalaganap, at pag-iingat ng Filipino at iba pang wika sa Pilipinas.

16. Proklamasyon Blg. 10, s. 1997 - ipinalabas ni Pangulong Fidel V. Ramos noong ika-15 ng Hulyo,
1997 na nagpapahayag ng taunang pagdiriwang ng Buwan ng Pambansang Wika tuwing Agosto. Ito ay
pagpupugay pa rin sa kinikilalang “Ama ng Wikang Pambansa" na si Manuel L. Quezon na isinilang
noong ika-19 ng Agosto, 1878.Pagpapahalaga rin ito sa pambansang wika at pagkilala sa mahalagang
papel nito sa Himagsikan ng 1896 tungo sa kasarinlan.

17.Kautusang Pangkagawaran Blg. 45, s. 2001 ng DECS - ipinalabas ni Pangalawang Kalihim Isagani
R. Cruz na nagpapakilala sa 2001 Revisyon ng Alfabeto at Patnubay sa Ispeling ng Wikang Filipino at
nagtatakda ng pagamit dito bilang gabay sa pagtuturo, pagsulat ng batayang aklat, korespondensya
opisyal, at iba pang gawain ng kagawaran.Inihanda ng KWF ang dokumento bilang tugon sa mabilis na
pagbabago, pag-unlad, at paglaganap ng pambansang wika. Ayon sa praymer ng 2001 Revisyon,
kinikilala nito na ang 1987 Patnubay sa Ispeling ay napakahigpit upang tumugon sa pangangailangan ng
mga Pilipinong may kakayahan kapwa sa katutubo at banyagang wika na nagresulta sa papalit-palit na
gamit ng mga wikang ito. Upang matugunan ito, pinaluwag ng bagong tuntunin ang paggamit ng walong
hiram na titik (C,F,J,Ñ, Q, V, X, Z) at ipinagamit na rin ang mga ito sa pagbaybay ng lahat ng hiram na
salita, anuman ang varayti (mga karaniwang salita). Halimbawa, kahit karaniwang salita lang ang soldier
sa Ingles, papayagan na ring magamit ang /j/sa pagtutumbas nito sa Filipino, kaya magiging soljer.

18.Kautusang Pangkagawaran Blg. 42, s. 2006 ng DepEd - ipinalabas ni Kalihim Jesli A. Lapus noong
ika-9 ng Oktubre, 2006 na nagpapabatid ng ginagawang pagrerebyu ng KWF sa 2001 Revisyon ng
Alfabeto at Patnubay sa Ispeling ng Wikang Filipino dahil sa negatibong feedback dito ng mga guro,
estudyante, magulang, at iba pang tagagamit ng wika. Itinatagubilin din na itigil muna ang
implementasyon nito habang nirerebyu at sumangguni muna sa 1987 Alfabeto at Patnubay sa Ispeling
para sa paghahanda o pagsulat ng mga sangguniang kagamitan sa pagtuturo at sa mga opisyal na
korespondensya.

19.Kautusang Pangkagawarang Blg. 34, s. 2013 ng DepEd - ipinalabas ni Kalihim Br. Armin A.
Luistro, FSC noong ika-14 ng Agosto, 2013 na nagpapakilala sa Ortograpiyang Pambansa, ang binagong
gabay sa ortograpiya ng wikang Filipino na binuo ng KWF makaraan ang masusing pag-aaral ng mga
nagdaang ortograpiya ng pambansang wika. Ayon sa kautusan, ang Ortograpiyang Pambansa ay isang
paglingon sa kasaysayan ng ortograpiyang Filipino, pagpapanatili ng mainam na gabay sa ortograpiya, at
pagsasaalang-alang sa katutubong wika sa Pilipinas sa pamamagitan ng pagdaragdag ng tunog ng schwa
mula sa Ibaloy, Pangasinan, Mëranaw at iba pa na kakatawanin ng titik Ë at ang aspirasyon mula sa
Mëranaw. Layunin din ng bagong ortograpiya na mailahok ang mahahalagang kaakuhan ng mga
katutubong wika tungo sa estandardisadong ortograpiyang Filipino na maaaring gamitin sa lahat ng wika
sa Pilipinas. Magiging mainam na ambag ito sa pagbuo ng mga kagamitang panturo ng mga guro at
pagpapahusay ng mga akda, dokumento, komunikasyon, at iba pa ng pamahalaan, ng media, at ng mga
palimbagan.
20.Resolusyon Blg.13-19, s. 2013 ng KWF-ipinasa ni Tagapangulo Virgilio S. Almario noong ika-12 ng
Abril, 2013 na nagpapasya ng pagbabalik ng opisyal na pangalan ng bansa mula “Pilipinas" tungong
“Filipinas" at pagpapatigil sa paggamit ng una upang mapalaganap ang opisyal at modernisadong
katawagan ng bansa na kumikilala sa kasaysayan at pag-unlad ng pagkabansa nito.

Ipinasya rin ng resolusyon ang unti-unting pagbabago sa baybay ng mga selyo, letterhead, notepad, at
iba pang kasangkapang may tatak na “Pilipinas" tungo sa “Filipinas." Ipinasya ring himuking baguhin ang
opisyal na pangalan ng mga institusyon at kapisanang may “Pilipinas" ngunit hindi sapilitan lalo na sa
mga entidad na naitatag sa panahong wala pang “F" sa alpabetong Filipino, habang ipinatutupad ang
pagpapagamit ng “Filipinas" sa lahat ng itatatag na organisasyon pagkatapos pagtibayin at palaganapin
ang mungkahi ng resolusyon.

Ayon kay Almario, sa isang panayam sa pahayagan (Philippine Star, 11 Hulyo 2013),hindi umano
labag sa batas ang resolusyon at hindi na rin nangangailangan ng bagong lehislasyon mula sa Kongreso
dahil wala namang batas na nagsasabing "Pilipinas" ang pangalan ng bans. “Filipinas" umano ang
pangalan ng nasyon hanggang sa katapusan ng ika-19 na siglo, gaya ng paggamit dito ni Jose Rizal sa
kaniyang mga akda at ni Andres Bonifacio sa kaniyang tulang “Katapusang Hibik ng Filipina." Napalitan
lamang ng P ang F nang gawin ni Lope K. Santos ang “Balarila ng Wikang Pambansa" noong 1940 na
nag paglalathala ay pinahintulutan ni Pangulong  Quezon  sa  pamamagitan  ng  Kautusang
Tagapagpaganap  Blg.  134.  Sa balarila ni Santos, 20 lamang ang titik at wala ang C, F, J, Ñ, Q, V, X, at
Z.   Naging  kontrobersyal  ang  Resolusyon  Blg. 13-19,  s.  2013  at  bagaman  hindi naman ito binawi
ng KWF, hindi rin naman ito laganap na sinunod sa bansa maging ng mismong pamahalaan

Sanggunian: -
Orboc, M. J. (2020, October 27) FM 106 Ugnayan ng Wika, Kultura, at
Lipunanhttps://www.studocu.com/ph/document/cebu-normal-university/filipino-major/ugnayan-ng-wika-
kultura-at-lipunan-kabanata-1/9846203