LOGIKA WYKŁAD 2.

Znak, kategorie syntaktyczne

Niejednokrotnie ze znakiem, możemy pomylić oznakę – jeśli chodzi o oznakę jest to coś co występuje
samoistnie z czym my wiążemy jakieś myśli ale te myśli, które my wiążemy absolutnie nie są ustalone
umownie, absolutnie nie służą do porozumiewania natomiast jeśli chodzi o znak to powiedzieliśmy,
że on zawsze służy do porozumiewania się więc aby służył do porozumiewania się musi istnieć treść,
nadawca i odbiorca.

Znak jest skonkretyzowany, ma określoną treść i tak jak ja go rozumiem tak samo rozumieją go inni. Z
oznaką natomiast możemy wiązać różne treści

Język:
My posługujemy się językiem i albo posługujemy się nim w sposób taki bezpośrednio odnoszony do
rzeczywistości albo cytujemy cudze wyrażenia, język. W sytuacji, kiedy my posługujemy się własnym
językiem np. teraz jest godzina 11 : 33 – jest to język pierwszego stopnia

Język I stopnia – język odnoszący się bezpośrednio do nazywanych obiektów = język przedmiotowy.

W sytuacji, gdybym poprosiła kogoś żeby zreferował co Zienkiewicz powiedziała to wtedy ten, kto
usłyszał powie „Zienkiewicz powiedziała że jest 11:33” – a zatem ta wypowiedź będzie już
metajęzykiem

Metajęzyk – język wyższego stopnia, opisujący inny język

Język II stopnia – to język wyższego stopnia, czyli metajęzyk. Gdybym powiedziała, że mam do
czynienia z metajęzykiem II stopnia to będzie to język III stopnia. Załóżmy, że X-siński przekazał
Agnieszce która jest godzina ale B-siński pyta o to Agnieszki, pyta co ona powiedziała a więc uzyska
odpowiedź „on powiedział, że ona powiedziała, że jest 11:33”

Język prawny (język aktów prawnych) – jako język I stopnia a więc językiem II stopnia będzie język
prawniczy, język którym referujemy język prawny (język aktów prawnych)

Funkcje wypowiedzi:
Wypowiedź może mieć różne funkcje, zależne od tego jaki cel chcemy osiągnąć. Może to być i
najczęściej posługujemy się funkcją deskryptywną – inaczej opisową.

Z reguły jak rozmawiamy z kimś, informujemy go o czymś to opisujemy mu rzeczywistość

Funkcja ekspresywna – w sytuacji, kiedy nasza wypowiedź zabarwiona jest emocjonalnie mówimy, że
dana wypowiedź pełni funkcję ekspresywną. W funkcji ekspresywnej my uzewnętrzniamy nasze
uczucia. Przykład: przybijam gwóźdź i trafiam w palca – wydam okrzyk, wydam emocję

Natomiast jeśli, ktoś mówi – opisuje nam swoje emocje np. jestem bardzo, bardzo smutna ale ich nie
uzewnętrznia (nie widzimy płaczu, bólu) będzie to wypowiedź opisowa, deskryptywna. W sytuacji gdy
widzimy płacz, ból powiemy „bardzo, bardzo się zasmucił – biedny płacze” będzie to funkcja
ekspresywna

Funkcja performatywna – jeżeli mamy do czynienia z daną wypowiedzią w określonej sytuacji, to ona
może rodzić nowy stan, nową sytuację np. wyroki, które mają charakter konstytutywny – tworzy coś,
coś nowego powstaje na skutek tego wyroku, kształtuje nową rzeczywistość. Do momentu wydania
orzeczenia posługujemy się zasadą domniemania niewinności, natomiast jeśli orzeczenie zostaje
wydane mówimy o tej osobie „winny” – zmienia się status prawny, zmienia się rzeczywistość. Innym
przykładem może być zawarcie związku małżeńskiego – nie byłam mężatką a teraz jestem.

Funkcja Fatyczna – ma na celu podtrzymanie rozmowy np. nawiązując do pogody, zadając pytanie w
celu aby słuchacz udzielił nam odpowiedzi na to pytanie

Funkcja sugestywna – ona jest bodźcem, sugeruje coś w ten sposób aby stanowić bodziec do
określonego zachowania. Czyli ja coś wypowiadam i tą swoją wypowiedzią mam przyczynić się do
wywołania u słuchacza określonego bodźca np. na Sali gimnastycznej, gdy dzieci ćwiczą osoba
prowadząca zajęcia może wydać polecenie np. teraz robimy 10 skłonów. Wydaje polecenie

Kategorie syntaktyczne
Kategorie syntaktyczne – dwa wyrazy należą do tej samej kategorii syntaktycznej, jeżeli wyraz „a”
można zastąpić wyrazem „b” a całość składniowa nie ulegnie zmianie.

Syntaktyka – nauka o znaku, która bada zależności jaki zachodzą pomiędzy jednym a drugim wyrazem

Nazwa – wyraz lub wyrażenie nadające się na podmiot bądź orzecznik orzecznika imiennego np.
student, ryba (wyróżniamy proste i złożone)

Zdanie – każda wypowiedź oznajmująca i jednoznacznie informująca, że tak a tak jest albo tak a tak
nie jest

Funktor – łącznik. Wiąże wyrazy w wyrażenia bardziej złożone (wyróżniamy: nazwotwórcze,

zdaniotwórcze i funktory funktorotwórcze, jednoelementowe i wieloelementowe od jednego lub
wielu argumentów)

Operatory – wyrażenia wiążące zmienne kwantyfikatory

Przykłady zadań:
1. Kobieta upadła
n z/n
2. Policja szybko odnalazła sprawcę:
n z/nn/z/nn z/nn n

3. My rządzimy światem a nami kobiety

n z/nnn n z/zz n n

Kwantyfikatory:

 Ogólny – dla każdego, jest coś dla każdej zmiennej (np. dla każdego x i y z+y = z a zatem z-x=y
a z-y=x)
 Kwantyfikator szczegółowy (jeżeli mówię o dwóch zmiennych) – istnieje takie x i takie y, że x
lubi y i y lubi x; istnieje taki x i taki y że x lubi x ale nie prawdą jest że y lubi x
Nazwy:
W sytuacji, kiedy mamy do czynienia z nazwami złożonymi, w sytuacji kiedy mamy do czynienia z
oksymoronem – powstaje kiedy znaczenie funktora kłóci się ze znaczeniem argumentu np.
demokracja socjalistyczna, biała czerń (tzw. plusy ujemne)

Pleonazm – powstaje kiedy znaczenie funktora stanowi ponowienie całości lub części znaczenia
argumentu np. lekarz medycyny, masło maślane (tzw. plusy dodanie)

Akronim – wygłaszane jako jedna nazwa, pierwsze litery wyrazów składowych np. PCK, TK, ZChN

Abrewiacja – nazwa skrócona np. matma, cywil

Zbitki nazewnicze – np. kosmomoł, polituk, centrolew. Takie nazwy mogą być źródłosłowem innych
nazw np. gestapowiec, czekista

Nazwa hybrydalna – zbitka powstała z wyrazów pochodzących z różnych języków

Słowo-wytrych – tworzone doraźnie a następnie utrwalone przez używanie nowotwory językowe,

stosowane do nazywania obiektów o nieznanych nazwach np., dinks, tentegować, wihajster

Zakres nazwy – to zbiór wszystkich desygnatów tej nazwy

Denotacja nazwy – inaczej „oznaczanie”. Zbiór obiektów (desygnatów) wskazanych przez jej użycie

Rodzaje nazwy:

 Nazwy ostre – nazwy, których zakres można w sposób obiektywny jednoznacznie określić np.
człowiek, struś
 Nazwy nieostre – nazwy, w których przypadku nie ma obiektywnej i jednoznacznej granicy
pozwalającej oddzielić zakres jej desygnatów np. młody człowiek (dla każdego „młodość”
oznacza inny wiek)
 Nazwy wieloznaczne – posiadają wiele znaczeń np. powód
 Nazwy indywidualne – wskazują na konkretny desygnat bez względu na jego cechy np. Jan
Kowalski
 Nazwy generalne – wskazują na konkretne cechy np. kwadrat
 Nazwy jednostkowe – dokładanie jeden desygnat np. obecny prezydent USA
 Nazwy okólne – więcej niż jeden desygnat np. student
 Nazwy puste – brak desygnatów np. kosmodrom w Chorzowie
 Nazwy zbiorowe np. biblioteka, wojsko
 Nazwy konkretne – nazwy, których desygnaty są zdolne do bytu samoistnego (realnego lub
wyimaginowanego) np. struś
 Nazwy abstrakcyjne – nazwy, których desygnaty nie są zdolne do bytu samoistnego np.
sprawiedliwość, rozumność
 Nazwy zależne – wyrażają pojęcia w pewien sposób ustosunkowane wobec innych np.
dłużnik
 Nazwy niezależne – wyrażają pojęcia nie rodzące skojarzeń z innymi
 Nazwy pozytywne – określają coś pozytywnego np. bogaty
 Nazwy negatywne – określają coś negatywnego np. niewidomy
  Nazwy pejoratywne – w ramach, których wyróżniamy nazwy pozytywne np. miły i negatywne
np. komuch

Konotacje nazwy:
Konotacje – inaczej „znaczenie”. Treść nazwy, zbiór cech znamionujących desygnat

Wyróżniamy cechy:

 Konstytutywne – pierwszorzędne, w sposób jednoznaczny określają desygnat np. człowiek to

zwierzę rozumne
 Konsekutywne – drugo lub dalszorzędne, nie są niezbędne dla określenia danego desygnatu
np. człowiek to ssak naczelny

Supozycja:
Supozycja – rola znaczeniowa zdania

Supozycja prosta – odnosimy się do jednego desygnatu np. To ten struś którego karmiliśmy w zoo
Supozycja formalna – odnosimy się do zakresu nazwy np. student musi złożyć egzamin z logik
Supozycja materialna – odnosimy się do nazwy jako takiej np. wypowiadając jakąś nazwę nie mam na
myśli rzeczywistości a samą nazwę, student piszemy dużą literą

Definicje:
Definicje – wypowiedzi informujące o znaczeniu nazwy, sposobie jej rozumienia w danym języku
(subjęzyku)

Definicje nominalne – są wypowiedziami o nazwach jako takich:

 Odmiana słownikowa – zastąpienie nazwy o nieznanym, niesprecyzowanym znaczeniu nazwą

o znanym znaczeniu – słowo „A” znaczy tyle co słowo „B”
 Odmiana semantyczna – wskazanie przedmiotu definiowanej nazwy, ale bez jego
charakterystyki – słowo „A” oznacza przedmioty „B”

Definicja realna – dostarczają informację o desygnatach nazwy

Definicje nierównościowe:

 Definicje kontekstowe – stosowana przy tworzeniu prawa, zbudowana na podobieństwo

sąsiadujących przepisów np. definicje zasiedzenia w art. 172 k.c.
 Definicja aksjomatyczna – wypowiedź, w której wyrażono wymogi jakie spełnić musi obiekt,
by można go było uznać za desygnat danej nazwy np. normy kompetencyjne „Komunizm to
władza rad plus elektryfikacja”

Definicje sprawozdawcze – informują jak definiowana nazwa jest rozumiana w danym języku
Definicje projektujące – ustalają znaczenie wyrazu na przyszłość:

 definicje regulujące – uściślają znaczenie wyrazu, licząc się z dotychczasowym znaczeniem

 definicje konstrukcyjne – nie liczą się z dotychczasowym znaczeniem wyrazu

Budowa definicji:
Pod względem budowy definicje dzieli się na równościowe (normalne) i nierównościowe (anormalne)

Definicje równościowe zawierają:

 definiendum – definiowany wyraz

 definiens – wyrażenie, za pomocą którego definiujemy wyraz definiowany
 łącznik – łączący powyższe elementy

Przykład: Poliglota to człowiek władający wieloma językami