Terminologia łacińska dla prawników – zwroty

1. A contrario – z przeciwieństwa
2. A posteriori – z następstwa (z następstwa o przyczynach)
3. A priori – z wcześniejszego; to, co wcześniejsze
4. Ab initio – od początku
5. Ad – do, ku
6. Ad absurdum – do niedorzeczności
7. Ad acta – do akt, sprawa odłożona jako załatwiona
8. Ad eventum – dla wywołania określonych skutków
9. Ad exemplum – na przykład
10. Ad finem – do końca
11. Ad hoc – doraźnie
12. Ad interim – tymczasowy
13. Ad oculos – naocznie
14. Ad personam – w odniesieniu do konkretnej osoby
15. Ad probationem – dla celów dowodowych
16. Ad rem – do rzeczy
17. Ad solemnitatem – pod rygorem nieważności
18. Ad vocem – w nawiązaniu do poprzedniej wypowiedzi [dosłownie: „do głosu”
poprzednika]
19. Alieno nomine – w cudzym imieniu
20. Altera pars – druga strona, przeciwnik w sporze
21. Analogia iuris – analogia z prawa
22. Analogia legis – analogia z ustawy
23. Argumentum a contrario – uzasadnienie (twierdzenie, dowód) z przeciwieństwa
24. Argumentum a maiori ad minus – wnioskowanie z większego o mniejszym 

25. Argumentum a minori ad maius – wnioskowanie z mniejszego o większym 

26. Argumentum ad personam – argument odnoszący sie do osoby (argument osobisty) 

27. Argumentum ex (a) silentio – argument z milczenia 

28. Bona fides – dobra wiara;
29. Casus fortuitus – przypadek losowy
30. Causa cogníta – po rozpoznaniu sprawy
31. Causa donandi – podstawa prawna przysporzeń niedopłatnych
32. Causa finita – sprawa zakończona
33. Causa obligandi – podstawa prawna zaciągnięcia zobowiązania
34. Communi consensu – za zgodą ogółu, przy powszechnej zgodzie
35. Communis opínio – powszechny pogląd, powszechne przekonani
36. Condicio sine qua non – warunek nieodzowny; warunek bez którego nie
może
zaistnieć dana czynność 

37. Consensus – porozumienie
38. Contra legem – wbrew ustawie, w sposób sprzeczny z prawem
39. Contra/adversus bonos mores – wbrew dobrym obyczajom, sprzecznie z dobrymi
obyczajami
40. Corpus delicti – przedmiot będący dowodem popełnienia przestępstwa
41. Culpa - wina
42. Culpa in contrahendo – niedbalstwo przy zawieraniu umowy
43. Culpa in custodiendo – wina w dozorze
44. Culpa in eligendo – wina w wyborze
45. Culpa lata – ciężka wina
46. De – od, z, o
47. De facto – faktycznie, w istocie, w rzeczywistości
48. De iure – prawnie, formalnie; zgodnie z obowiązującym prawem
49. De lege ferenda – co do przyszłego unormowania, co do prawa postulowanego (o
ustawie, która dopiero ma być w przyszłości/powinna być uchwalona)
50. De lege lata – z punktu widzenia prawa obowiązującego
51. Desuetudo – utrata mocy obowiązującej normy prawnej wskutek jej długotrwałego
niestosowania
52. Diligentia quam suis rebus – staranność właściwa przy prowadzeniu własnych spraw
53. Ex – od, z
54. Ex aequo et bono – na zasadzie słuszności 

55. Ex ante – z góry
56. Ex contractu – zobowiązanie powstałe z kontraktu
57. Ex delicto – zobowiązanie powstałe z czynu niedozwolonego
58. Ex iure – z mocy prawa
59. Ex lege – z mocy ustawy
60. Ex nunc – od teraz, od tej chwili
61. Ex officio – z urzędu, z urzędowego obowiązku
62. Ex post – po fakcie, ocena faktów już po ich zaistnieniu
63. Ex professo – z racji pełnionego zawodu, funkcji
64. Ex tunc – z mocą wsteczną, od tamtej chwili
65. Expressis verbis – dobitnymi słowami, wyraźnie, dokładnie, dobitnie
66. Facta concludentia – zdarzenia faktyczne, które wyrażają domniemaną wolę danej

osoby; wyrażenie określające dorozumiane oświadczenie woli 

67. Facta notoria – fakty notoryjne, powszechnie znane 

68. Falsa demonstratio – mylne oznaczenie (rzaczy albo osoby)
69. Falsus procurator – pełnomocnik działający bez umocowania 

70. Favor debitoris – ochrona dłużnika, przychylność dla dłużnika 

71. Favor testamenti – przychylna interpretacja testamentu 

72. Fictio iuris – fikcja prawna 

73. Ibidem – tamże
74. Idem – tenże
75. In – do, ku, w
76. In absentia – pod nieobecność, podczas nieobecności
77. In abstracto – w oderwaniu (od konkretnej sytuacji)
78. In concreto - - w danym przypadku
79. In continuo – nieprzerwanie
80. In corpore – w całości ,wszyscy
81. In dubio – w razie wątpliwości
82. In extenso – w całości, dokładnie, w pełnym brzmieniu, w całej rozciągłości
83. In fine – na końcu
84. In flagranti – na gorącym uczynku
85. In fraudem legis – w celu obejścia ustawy
86. In nomine – w imieniu, z polecenia
87. In solidum – co do całości
88. In spe – być może w przyszłości (dosłownie: „w nadziei”)
89. In suspenso – w zawieszeniu
90. In toto – w całości
91. Incompatibilitas – zakaz równoczesnego piastowania określonych stanowisk
publicznych
92. Inter absentes – między nieobecnymi
93. Inter partes – między stronami
94. Inter praesentes – między obecnymi
95. Ipso facto – tym samym, z samego faktu
96. Ipso iure – mocy prawa, z mocy samego prawa
97. Iurisdictio,– orzekanie, prawo do orzekania
98. Ius cogens – normy prawne obowiązujące bezwzględnie
99. Ius dispositívum – normy prawne obowiązujące względnie
100. Ius privatum – prawo prywatne
101. Ius publicum – prawo publiczne
102. Ius sanguinis – prawo krwi (zasada nabycia obywatelstwa)
103. Ius soli – prawo ziemi (zasada nabycia obywatelstwa)
104. Ius, iuris – prawo
105. Iusta causa– słuszna przyczyna
106. Iustitia, -ae – sprawiedliwość
107. Lege artis – prawidłowo, według reguł sztuki
108. Lege non distinguente – ustawa nie czyni różnicowania 

109. Lex generalis – ustawa ogólna
110. Lex imperfecta – norma prawna pozbawiona jakiejkolwiek sankcji
111. Lex minus quam perfecta – norma prawna opatrzona tylko sankcją represyjną
(karną)
112. Lex perfecta – norma prawna opatrzona sankcją nieważności
113. Lex plus quam perfecta – to norma prawna opatrzona sankcją represyjną (karną)
oraz sankcją nieważności
114. Lex specialis – ustawa specjalna, przepis szczególny
115. Lex, legis – ustawa, przepis, prawo
116. Modus operandi – sposób działania
117. Mortis causa – na wypadek śmierci
118. Mutatis mutandis – po zmianie tego, co powinno być zmienione
119. Numerus clausus – określona liczba, liczba zamknięta, ograniczona, wyliczenie
enumeratywne
120. Per analogiam – przez podobieństwo, analogię
121. Per facta concludentia – przez zdarzenia faktyczne, które wyrażają domniemaną
wolę danej osoby; wyrażenie określające wyrażenie woli przez czynności prawne
dorozumiane
122. Per procura – w zastępstwie, na podstawie pełnomocnictwa
123. Persona non grata – osoba niepożądana
124. Pleno titulo (P.T.) – z zachowaniem pełnego tytułu (jaki się komu należy)
125. Post factum – po fakcie
126. Post mortem – po śmierci
127. Praesumptio iuris ac de iure – domniemanie niedopuszczające przeciwdowodu
128. Praesumptio iuris tantum – domniemanie możliwe do obalenia
129. Prima facie – na pierwszy rzut oka
130. Pro futuro – na przyszłość
131. Pro publico bono – dla dobra publicznego
132. Quorum – liczba członków podmiotu zbiorowego, których obecność podczas
głosowania jest konieczna, aby decyzje w nim podjęte były ważne
133. Ratio legis – podstawa (przyczyna, motyw, cel, sens) uchwalenia danej ustawy
134. Rebus sic stantibus – przy zachowaniu istniejących okoliczności 

135. Reformatio in peius – zmiana na gorsze, zmiana orzeczenia na mniej korzystne
dla jednej ze stron
136. Sensu largo – w szerokim znaczeniu
137. Sensu stricto [ale samo: „stricte” – ściśle] – w ścisłym znaczeniu
138. Status quo – obecny stan rzeczy
139. Suo nomine – we własnym imieniu
140. Tertium non datur – nie ma trzeciej możliwości
141. Ut infra – jak niżej
142. Ut supra – jak wyżej
143. Utilitas publica – interes publiczny 

144. Vacatio legis – okres pomiędzy ogłoszeniem aktu prawnego a jego wejściem w
życie
145. Verba legis – brzmienie ustawy 

146. Vice versa – nawzajem; i na odwrót
147. Vis absoluta – przymus fizyczny
148. Vis compulsíva – przymus psychiczny
149. Vis maior – siła wyższa