TRUNG TÂM DẠY NGHỀ BÌNH THẠNH – BỘ MÔN ĐIỆN

§ SỬ DỤNG CÁC RELAY THỜI GIAN

(TIMER) THÔNG DỤNG

MỤC ĐÍCH:

• Trình bày được ký hiệu của các Relay thời gian (Timer) thông dụng.
• Xác định được vị trí các ngõ vào của các Timer thông dụng. Cài đặt
và theo dõi được các thông số cho Timer.
• Vẽ được đáp ứng giữa ngõ cào và ngõ ra của Timer.
• Ứng dụng các Timer để điều khiển: đóng mở cửa tự động ở Siêu
thị/Bưu điện, thang cuốn tự động, băng tải, khởi động động cơ, đèn giao
thông.

YÊU CẦU:

• Vẽ được đáp ứng giữa ngõ vào và ngõ ra theo thời gian của Timer
thông dụng được học.
• Vẽ được sơ đồ bậc thang. Trong bài toán có dung Relay thời gian
(Timer) thông dụng được học theo yêu cầu đặt ra
• Nhập được chương trình có sử dụng Relay thời gian.
• Cài đặt và điều chình được thông số cho các Relay thời gian.

MÔ-ĐUN:ĐIỀU KHIỂN TỰ ĐỘNG VỚI PLC TRANG 1

BIÊN SOẠN: BỘ MÔN ĐIỆN
TRUNG TÂM DẠY NGHỀ BÌNH THẠNH – BỘ MÔN ĐIỆN

Tên công việc:

SỬ DỤNG CÁC RELAY THỜI GIAN

(TIMER) THÔNG DỤNG

A. KIẾN THỨC CẦN THIẾT:

I. RELAY THỜI GIAN ON DELAY.

Ký hiệu trong sơ đồ mạch điện

1. Màn hình sọa thảo trong EASY:

Màn hình soạn thảo

Màn hình cài

đặt thông số
 TT2: ngõ vào tác động (Trigger) của Relay thời gian số 2.
 RT2: ngõ vào xóa (Reset) của thời gian số 2.
 2: địa chỉ của Relay thời gian 2 (thường ghi sau các ngõ vào của Relay thời
gian như: TT1, TT2, RT2, RT1, RT2,...)
Màn hình cài đặt thông số:

 Đơn vị tính có giá trị như sau:

 S (giây) : oo.oo … 99.99 (độ phân giải 10ms)
 M : S (phút, giây) : 00:00 … 99:59 (độ phân giải 1s)
 H : M (giờ : phút) : 000:000 … 99:59 (độ phân giải 1 min)

MÔ-ĐUN:ĐIỀU KHIỂN TỰ ĐỘNG VỚI PLC TRANG 2

BIÊN SOẠN: BỘ MÔN ĐIỆN
TRUNG TÂM DẠY NGHỀ BÌNH THẠNH – BỘ MÔN ĐIỆN

 Việc hiển thị màn hình điều chỉnh thông số:

 ‘+’ : cho phép
 ‘-‘ : không cho phép
Màn hình điều chỉnh thông số:

2. Nguyên lý hoạt động: đáp ứng giữa ngõ vào và ngõ ra theo thời gian:
 Nguyên lý hoạt động: (giả sử ban đầu TT và RT đều OFF)
Khi ngõ vào tác động TT (Trigger) đóng ON thì mạch định thời bắt đầu tính thời
gian. Sau thời gian T cài đặt trước ngõ ra (tiếp điểm của Relay thời gian) sẽ (ON).
Khi bật ngõ vào TT (Trigger) ngắt (OFF) thì ngõ ra ngắt (OFF) tức thời, giá trị
thời gian bị xóa về 0. Nếu thời gian tác động (ON) ờ ngõ TT (Trigger) ngắn hơn
thời gian T thì ngõ ra không đổi sang trạng thái bật (ON) được.
Khi ngõ vào RT (Reset) bật (ON) thì ngõ ra sẽ ở trạng thái ngắt (OFF), bất chấp
trạng thái của ngõ vào TT (Trigger), còn giá trị thời gian đang tính sẽ bị xóa về 0.
 Đáp ứng giữa ngõ vào và ngõ ra theo thời gian.
Ví dụ: xét Relay thời gian ON_Delay: T2

Đáp ứng ngõ ra theo các ngõ vào theo thới gian

MÔ-ĐUN:ĐIỀU KHIỂN TỰ ĐỘNG VỚI PLC TRANG 3

BIÊN SOẠN: BỘ MÔN ĐIỆN
TRUNG TÂM DẠY NGHỀ BÌNH THẠNH – BỘ MÔN ĐIỆN

II. RELAY THỜI GIAN OFF_DELAY.

Ký hiệu trong sơ đồ mạch điện

1. Màn hình soạn thảo trong EASY:

Màn hình soạn thảo

Màn hình cài

đặt thông số

 TT2: ngõ vào tác động (Trigger) của Relay thời gian số 2
 RT2: ngõ vào xóa (Reset) của Relay thời gian số 2.
 2: địa chỉ Relay thời gian 2 (thường ghi sau các ngõ vào của Relay thời gian
như: TT1, TT2, RT1, RT2, …)
Màn hình cài đặt thông số:

Màn hình điều chỉnh thông số:

MÔ-ĐUN:ĐIỀU KHIỂN TỰ ĐỘNG VỚI PLC TRANG 4

BIÊN SOẠN: BỘ MÔN ĐIỆN
TRUNG TÂM DẠY NGHỀ BÌNH THẠNH – BỘ MÔN ĐIỆN

2. Nguyên lý hoạt động: đáp ứng giữa ngõ vào và ngõ ra theo thời gian:
 Nguyên lý hoạt động : (giả sử ban đầu TT và RT đều OFF)
• Khi ngõ vào TT đóng (ON) thì ngõ ra có đóng (ON) tức thì.
• Khi ngõ vào TT ngắt (OFF) thì mạch định thời gian bắt đầu tính thời gian.
Sau thời gian T cài đặt trước thì ngõ ra sẽ ngắt (OFF).
• Khi ngõ vào RT đóng (ON) thì ngõ ra sẽ ngắt (OFF) bất chấp trạng thái
ngõ vào TT, giá trị thời gian đang tính sẽ bị xóa.
 Đáp ứng giữa ngõ vào và ngõ ra theo thời gian:
Ví dụ: xét Relay thời gian OFF_Delay: T2

Điện áp ứng giữa ngõ vào và ngõ ra theo thời gian

III. MẠCH TẠO XUNG NHẤP NHÁY:

Ký hiệu trong sơ đồ mạch điện

1. Màn hình soạn thảo trong EASY:

Màn hình soạn thảo

Màn hình cài

đặt thông số

MÔ-ĐUN:ĐIỀU KHIỂN TỰ ĐỘNG VỚI PLC TRANG 5

BIÊN SOẠN: BỘ MÔN ĐIỆN
TRUNG TÂM DẠY NGHỀ BÌNH THẠNH – BỘ MÔN ĐIỆN

 TT2: ngõ vào tác động (Trigger) của Relay thời gian số 2
 RT2: ngõ vào xóa (Reset) của Relay thời gian số 2.
 2: địa chỉ Relay thời gian 2 (thường ghi sau các ngõ vào của Relay thời gian
như: TT1, TT2, RT1, RT2, …)
Màn hình cài đặt thông số:

Màn hình điều chỉnh thông số:

2. Nguyên lý hoạt động: đáp ứng giữa ngõ vào và ngõ ra theo thời gian:
 Nguyên lý hoạt động : (giả sử ban đầu TT và RT đều OFF)
• Khi ngõ vào TT đóng (ON) thì ngõ ra bắt đầu tạo xung vuông đối xứng có
độ rộng xung là T.
• Khi ngõ vào RT (Reset) đóng (ON) thì ngõ ra sẽ ngắt (OFF) bất chấp trạng
thái của ngõ vào TT (Trigger).
• Khi ngõ vào TT (Trigger) ngắt (OFF) thì ngõ ra trở về trạng thái ngắt
(OFF) và chấm dứt xung ra..
 Đáp ứng giữa ngõ vào và ngõ ra theo thời gian:
Ví dụ: xét mạch xung nhấp nháy: T2

Đáp ứng của ngõ ra theo các ngõ vào và theo thời gian
MÔ-ĐUN:ĐIỀU KHIỂN TỰ ĐỘNG VỚI PLC TRANG 6
BIÊN SOẠN: BỘ MÔN ĐIỆN
TRUNG TÂM DẠY NGHỀ BÌNH THẠNH – BỘ MÔN ĐIỆN

 Ví dụ: dùng ON-delay để tạo mạch ON-OFF delay.

o Ấn nút PB, sau khoảng thời gian T1 = 5s đèn sẽ sang cho đến khi buông nút
PB ra thì đèn vẫn tiếp tục sang them một khoảng thời gian T2 = 10s thì mới tắt.
o Chọn nút ấn kép (PB): I1; Q1: đèn; T1: ON-delay với T1 = 5s; T2: ON-
delay với T2 =10s.
CÁCH THỰC HIỆN
1. Chọn ký hiệu tương ứng trên EASY và vẽ sơ đồ vào giấy:
 Chọn các ký hiệu I1 tương ứng với nút ấn trên sơ đồ nối cứng
 Chọn Q1 là ngõ ra Relay điều khiển
 Sơ đồ nối cứng:

 Sơ đồ bậc thang:

MÔ-ĐUN:ĐIỀU KHIỂN TỰ ĐỘNG VỚI PLC TRANG 7

BIÊN SOẠN: BỘ MÔN ĐIỆN
TRUNG TÂM DẠY NGHỀ BÌNH THẠNH – BỘ MÔN ĐIỆN

2. Chuyển sơ đồ trên vào EASY (bằng cách thao tác trực tiếp trên các phím
bấm của module CPU có màn hình LCD):
 Cách dùng các phím bấm khi soạn thảo chương trình bậc thang:
 Dùng các phím
,  : để di chuyển con trỏ theo chiều ngang.
 Dùng các phím , : để di chuyển con trỏ theo chiều dọc; hoặc thay đổi :
tên, địa chỉ, chức năng của các tiếp điểm ngõ vào và cuộn dây ngõ ra; hay cài đặt
địa chỉ, chức năng của các tiếp điểm ngõ vào và cuộn dây ngõ ra; hay cài đặt thông
số cho các Timer.
 Dùng phím OK: để chấp nhận sự lựa chọn.
 Dùng phím ESC: để bỏ qua sự lựa chọn hoặc trở về màn hình trước đó.
 Dùng phím ALT: để chèn thêm các dòng nối mạch (nếu cần); chuyển đổi
loại tiếp điểm (NO (thường hở) ↔ NC (thường đóng) ); hoặc chuyển đổi chế độ
soạn thảo (di chuyển bình thường ↔ vẽ đường nối).
 Dùng phím DEL : để xóa ngõ vào/ra, đường nối hoặc xóa các dòng
(
trong màn hình soạn thảo chương trình).
 Thường xuyên trở về Menu chính để lưu các thay đổi trong chương trình.

B. KIẾN THỨC LIÊN QUAN:

 Soạn thảo chương trình bậc thang trên module CPU có màn hình LCD
 Xác định loại chức năng và địa chỉ của các ngõ vào/ra.

CÂU HỎI:
1. Dựa vào đâu để xác định loại của một Timer đang lập trình trên ZEN?
a) Dựa vào sơ đồ Ladder
b) Dựa vào màn hình cài đặt thông số
2. Màn hình cài đặt thông số và điều chỉnh thông số của các Relay thời gian
có giống nhau hay không:
a) Giống nhau?
b) Khác nhau?
3. Dấu ‘+’ trong màn hình cài đặt thời gian có tác dụng gì đối với màn hình
điều chỉnh thông số?
a) Không cho phép điều chỉnh thông số
b) Cho phép điều chỉnh thông số
4. Trong màn hình điều chỉnh thông số tham số có vị trí như thế nào sẽ cho
biết giá trị thời gian đang tính?
a) Trên
b) Dưới

MÔ-ĐUN:ĐIỀU KHIỂN TỰ ĐỘNG VỚI PLC TRANG 8

BIÊN SOẠN: BỘ MÔN ĐIỆN
TRUNG TÂM DẠY NGHỀ BÌNH THẠNH – BỘ MÔN ĐIỆN

C. PHIẾU HƯỚNG DẪN THỰC HÀNH:

MÔ-ĐUN ĐIỀU KHIỂN TỰ ĐỘNG VỚI PLC

SỬ DỤNG CÁC RELAY THỜI GIAN
CÔNG VIỆC
(TIMER) THÔNG DỤNG

THỰC HIỆN THEO CÁC BƯỚC SAU

STT NỘI DUNG

1 Lập trình theo sơ đồ bậc thang (Ladder) vào giấy.
Vào Menu chính của EASY chọn mục “PROGRAM…”  bấm OK 
2
“PROGRAM”  bấm OK  bắt đầu lập trình theo sơ đồ đã có
Dùng các phím chức năng OK, ESC, ALT, DEL và các phím mũi tên (
,
, , ) để di chuyển con trỏ và thay đổi: tên, địa chỉ, chức năng của
3 các tiếp điểm ngõ vào và cuộn dây ngõ ra: trong khi soạn thảo chương
trình (
thường xuyên trở về Menu lập trình để lưu các thay đổi của
chương trình)
Khi xuất hiện màn hình cài đặt thông số cho Timer
cài đặt các thông số
4 cần thiết như : loại Timer, đơn vị tính thời gian, giá trị định trước, tham số
cho phép điều chỉnh thông số khi EASY đang ở trạng thái RUN
Sau khi lập trình xong, kiểm tra lại chương trình bậc thang (Ledder) đã lập
trình trên EASY  sau đó chuy ển EASY sang trạng thái RUN để chạy
5 chương trình, nếu chương trình điều khiển không đúng yêu cầu đặt ra thì cần sửa
lại chương trình và lặp lại bắt đầu từ bước 1 (nhưng lần này chỉ là chỉnh sửa) cho
đến khi đạt yêu cầu.

• Ghi chú:
TRANG THIẾT BỊ, DỤNG CỤ, VẬT TƯ HỌC TẬP
 Bộ lập trình EASY / (01 hoặc 02 học viên)
 Bảng thực tập.

MÔ-ĐUN:ĐIỀU KHIỂN TỰ ĐỘNG VỚI PLC TRANG 9

BIÊN SOẠN: BỘ MÔN ĐIỆN
TRUNG TÂM DẠY NGHỀ BÌNH THẠNH – BỘ MÔN ĐIỆN

D. PHIẾU GIAO BÀI TẬP:

MÔ-ĐUN ĐIỀU KHIỂN TỰ ĐỘNG VỚI PLC

SỬ DỤNG CÁC RELAY THỜI GIAN
CÔNG VIỆC
(TIMER) THÔNG DỤNG

o Cung cấp: máy móc dụng cụ vật tư cấn thiết để làm bài tập
• Bộ lập trình EASY / (01 hoặc 02 học viên)
o Nhiệm vụ: (các bài tập, yêu cầu của giáo viên để thực hiện bài tập)
 Bài tập 1: điều khiển 02 động cơ chạy tuần tự, có đèn báo quá tải cho từng
động cơ.
Khi ấn nút ON động cơ Q1 khởi động, sau thời gian trễ 10s, động cơ Q2 bắt đầu
khởi động
Khi ấn nút OFF, cả hai động cơ ngừng tức thời.
Khi một trong hai động cơ bị quá tải thì cả hai động cơ ngừng tức thời và đồng
thời có đèn tín hiệu báo sự cố quá tải cho từng động cơ.
Chọn:
• I6 : nút OFF
• I1 : Relay nhiệt bảo vệ Q1
• I2 : Relay nhiệt bảo vệ Q2
• I3 : nút ON
• Relay ON-delay (10giây)
• Q1 : động cơ 1
• Q2 : động cơ 2
• Q6 : báo quá tải động cơ 1
• Q3: báo quá tải động cơ 2.

 Bài tập 2: điều khiển chiếu sang cầu thang lối đi

• Ấn nút 1: đèn sang và tự động tắt sau một thời gian chỉnh định trước là 2
phút ( thời gian đủ để đi hết chiều dài hành lang).
• Ấn nút 2: đèn sang thường trực
• Ấn và giữ nút 3 quá 2s đèn tắt (áp dụng cho trường hợp đèn sang thường
trực).
Các nút ấn có khóa chéo lẫn nhau tức là không thể ấn đồng thời 2 hoặc 3 nút
Chọn:
Nút ấn 1 ,2 ,3 tương ứng : I1, I2, I3
Đèn : Q1
ON-delay (T = 2s) ; OFF-delay (T = 2 phút)

 Bài tập 3: điều khiển cửa tự động ở siêu thị/bưu điện

• Hai đầu dò Sentor dung phát hiện có người đi qua.

MÔ-ĐUN:ĐIỀU KHIỂN TỰ ĐỘNG VỚI PLC TRANG 10

BIÊN SOẠN: BỘ MÔN ĐIỆN
TRUNG TÂM DẠY NGHỀ BÌNH THẠNH – BỘ MÔN ĐIỆN

• Khi có người qua thì một trong hai hoặc cả hai đầu dò sẽ đóng ON, cửa tự
động mở ra. Cửa mở đến khi công tắc hành trình báo cửa đã mở hết LS1 đóng
(ON) thì cửa đóng lại.
• Khi người đả đi khỏi, cả hai đầu dò đầu ngắt (OFF) thì cửa vẫn giữ nguyên
vị trí mở, sau một thời gian trễ 10s mà dò vẫn không phát hiện có người đi qua thì
cửa sẽ tự động đóng lại.
• Cửa đóng cho đến khi công tác hành trình LS2 đóng (ON) báo hiệu cửa đã
đóng lại hoàn toàn thì cửa tự động dừng lại.
• Trong khi cửa chưa đóng lại hoàn toàn mà đầu dò vẫn tiếp tục (ON) phát
hiện có người đi qua thì cửa tự động mở ra lập tức.
 Động cơ kéo cửa có thể quay thuận hoặc ngược, được điều khiển bởi 2
KĐT : MC1 (mở cửa) và MC2 (đóng cửa), 2KĐT này cần phải khóa chéo lẫn
nhau để đảm bảo rằng duy nhất chỉ có 1 KĐT hoạt động trong một thời điểm nhất
định.
o Kết quả: (theo tiêu chuẩn)
• Vẽ được sơ đồ bậc thang cho từng bài tập
• Nhập được sơ đồ bậc thang vào EASY, cài đặt và điều chỉnh được thông
số.
• Chạy và theo dõi chương trình.
• Chỉnh sửa chương trình cho phù hợp với yêu cầu đặt ra.

MÔ-ĐUN:ĐIỀU KHIỂN TỰ ĐỘNG VỚI PLC TRANG 11

BIÊN SOẠN: BỘ MÔN ĐIỆN