บทที่ ๘ บุญกิรย

ิ าว ัตถุ ๑๐

เรือ่ งตืน ้ ทีล ึ ซงึ้ มาก

่ ก
สมัยก่อน
แม ้ได ้มีประสบการณ์การหลุดพ ้นอยูก ่ ับตัวแล ้วถึงสองครัง้
แต่ก็ยังคิดว่าเรือ ่ งศลี และบุญกิรย ิ าวัตถุเป็ นเรือ่ งตืน ้ ๆ
ไม่ลก ึ ซงึ้ อะไร คิดว่า พระพุทธเจ ้าก็สอนให ้คนเป็ นคนดี
เหมือนกับการสอนของศาสนาอืน ่ ทีล
่ ้วนแต่สอนให ้คนทาดี
แต่เมือ ่ ได ้ผ่านประสบการณ์การหลุดพ ้นครัง้ ทีส ่ ามมาแล ้ว ตอนนี้
สามารถเข ้าใจหัวข ้อธรรมทีด ่ งู า่ ย ๆ
ไม่ลก ึ ซงึ้ ว่าทีจ่ ริงมันมีความลึกซงึ้ อยูม ่ ากทีเดียว
ในแง่ทเี่ ป็ นข ้อธรรมทีส ่ ามารถพาคนไปให ้ถึงพระนิพพานอย่างตรง
ไปตรงมา ไม่อ ้อมค ้อม เพราะเห็นผลมาแล ้ว
จึงเข ้าใจเหตุได ้ถึงแก่น
ทุกข ้อธรรมทีพ ่ ระพุทธเจ ้าทรงสอนก็คอ ื เหตุทจ ี่ ะพาไปสูผ ่ ลคือพระ
นิพพานโดยตรง แต่คนทีย ่ ังไม่เห็นผลนัน้
จะมองเหตุในลักษณะตืน ้ ๆ
อย่างทีเ่ ราเคยคิดในทานองว่าทุกศาสนาก็สอนให ้คนทาดี
ซงึ่ ไม่ใชค ่ วามหมายนัน ้ เลย สอนให ้คนทาดี กับ
สอนให ้คนเข ้าถึงความหลุดพ ้นหรือพระนิพพานเป็ นคนละเรือ ่ งกัน
สอนให ้คนหลุดพ ้นเป็ นเรือ ่ งยิง่ ใหญ่กว่ามากและเป็ นเรือ ่ งเหนือดี

บุญสาเร็จด้วยการอ่อนน้อมถ่อมตนต่อผูใ้ หญ่
อย่างเชน ่ ในบุญกิรย ิ าวัตถุ
ท่านสอนว่าบุญสาเร็จด ้วยการอ่อนน ้อมถ่อมตนต่อผู ้ใหญ่
ฟั งดูแล ้วเหมือนตืน ้ ๆ เราไม่เคยนามาคิดมากเลย
เมือ่ วานนีม้ าอ่านพบอีกกลับเห็นว่านี่เป็ นเรือ ่ งลึกซงึ้ มาก เด็ก ๆ
ทีส่ ามารถแสดงออกถึงความอ่อนน ้อมถ่อมตนต่อผู ้ใหญ่ได ้จริง ๆ
ไม่หัวแข็ง ไม่เถียง ยอมลงให ้ผู ้ใหญ่
โดยเฉพาะการปฏิบัตต ิ อ
่ บิดามารดา
ลูกทีเ่ ป็ นผู ้ใหญ่และหาเงินเองได ้แล ้วต ้องไม่ขเี้ หนียวไม่คด ิ เล็กคิด
น ้อยกับพ่อแม่ ต ้องใจกว ้าง ถ ้ายังเป็ นเด็กอยู่
ต ้องพยายามเกือ ้ กูลพ่อแม่ด ้วยวิธอ ี น
ื่ ่
เชน
ชว่ ยทางานบ ้านเพือ ่ แบ่งเบาภาระของพ่อแม่
เด็กคนไหนทาได ้เชน ่ นี้
เด็กคนนัน ้ จะสามารถสร ้างฐานทีแ ่ ข็งแกร่งมาก
อันจะพาตนเองไปนิพพานได ้เร็วทีเดียวหากมีองค์ประกอบอืน ่ ชว่ ย
เชน ่ ฝึ กสมาธิเป็ น
เขาจะสามารถเดินตามทางแห่งองค์มรรคได ้เร็วมาก
สมัยนี้ เพราะสถาบันสงฆ์เสอ ื่ ม
ศลี ธรรมสอนกันน ้อยมากในโรงเรียน
ข ้อธรรมเหล่านี้ไม่ได ้ถูกเน ้นอย่างจริงจัง
คนฟั งแล ้วสว่ นมากก็ผา่ นหูไปโดยไม่ได ้เอามาคิดทบทวนอีก
ผู ้ใหญ่เองก็ทาตัวไม่ให ้เด็กเคารพ เด็ก ๆ จึงหัวแข็งขึน ้
ไม่ออ ่ นน ้อมถ่อมตนเหมือนสมัยก่อน
จึงไม่มก ี ารสร ้างฐานไปนิพพาน ี ดายมาก
น่าเสย
เพราะนีเ่ ป็ นข ้อธรรมของฆราวาสอย่างแท ้จริง
ไม่จาเป็ นต ้องเป็ นพระหรือเป็ นชาววัด ใคร ๆ ก็ทาได ้
ทาได ้ตัง้ แต่เด็ก ๆ ทาได ้เท่านัน ้
ก็เท่ากับปฏิบัตธิ รรมทีจ ่ ะชว่ ยเกือ
้ กูลให ้คนไปนิพพานอย่างตรงไป
ตรงมา

บุญสาเร็จด้วยการขวนขวายในกิจทีช ่ อบ
อีกข ้อหนึง่ ในบุญกิรย ิ าวัตถุ ๑๐ คือ
บุญสาเร็จด ้วยการขวนขวายในกิจทีช ่ อบ
ซงึ่ ฟั งดูแล ้วก็ไม่เห็นมีอะไรลึกซงึ้
แต่นเี่ ป็ นข ้อธรรมทีฆ ่ ราวาสสามารถเอามาปฏิบัตเิ พือ ่ มุง่ นิพพานได ้
ดีทเี ดียว คือ เมือ ่ รู ้ว่าตัวเองได ้ประกอบอาชพ ี ทีส
่ จุ ริตแล ้ว หรือ
ทางานอะไรก็ได ้ทีเ่ ราให ้ความสนใจเป็ นพิเศษแม ้จะไม่มส ี งิ่ ตอบแ
ทน แต่ถ ้าเอาจริงเอาจัง ไม่เกียจคร ้าน ไม่เอาแต่นอน
พยายามขวนขวายทีจ ่ ะทางานนัน ้ ให ้ดีขน ึ้ เพียงแค่นัน ้
ก็เท่ากับได ้สร ้างฐานอันหนักแน่นทีจ ่ ะพาตนเองไปนิพพานได ้เชน ่
กัน เพราะเป็ นเรือ ่ งการสร ้างอุปนิสย ั ทีอ ่ ดทน ทางานอย่างต่อเนือ ่ ง
ไม่เหลาะแหละ ั เหล่านี้
นิสย หากใครมีแล ้ว
ก็เป็ นบุญกับตัวเองแม ้จะยังไม่เคยฝึ กเรือ ่ งการทาสมาธิภาวนาก็ตา
มแต่ หากทีหลังมาเข ้าใจเรือ ่ งการฝึ กสติปัฏฐานแล ้ว
คนทีม ่ น
ี ส ั ขวนขวายในกิจทีช
ิ ย ่ อบนีแ ่ หละจะสามารถไปได ้ลิว่ ในทา
งแห่งองค์มรรค
ไม่จาเป็ นต ้องเป็ นพระหรือชาววัดเท่านัน ้ ทีฝ ่ ึ กธรรมข ้อนีไ ้ ด ้ ใคร ๆ
ก็ทาได ้
เมือ่ ทาได ้ก็เท่ากับสร ้างฐานทีห ่ นักแน่นให ้ตัวเองทีจ ่ ะหลุดพ ้นได ้ใ
นอนาคต
คนขีเ้ กียจและเอาแต่นอนซงึ่ ดูแล ้วก็ไม่เห็นจะเลวร ้ายอะไร
โดยเฉพาะคนทีม ่ ฐี านะการเงินดี ถ ้าเขาจะนอนทัง้ ชาติ
เขาก็ไม่อดตาย
เขาจะถามว่าทาไมเขาจะขีเ้ กียจและนอนมากสก ั หน่อยไม่ได ้หรือ
เพราะเขาไม่ต ้องขวนขวายก็อยูไ ่ ด ้กินได ้อย่างสบายแล ้ว มันก็ถก ู
ถ ้าเขาเล็งไปทีเ่ ป้ าหมายอันเป็ นตัวเงิน เมือ
่ เขามีเงินแล ้ว
เขาก็ขเี้ กียจและนอนได ้
แต่นพ ี่ ระพุทธเจ ้าไม่ได ้พูดเรือ ่ งเงินเป็ นเป้ าหมาย
ท่านเล็งเอาการหลุดพ ้นหรือพระนิพพานเป็ นเป้ าหมายต่างหาก
ฉะนัน ้ แม ้คนจะมีเงินแล ้ว หากยังกิน ๆ นอน ๆ
ไม่รู ้จักหางานทีม ่ ปี ระโยชน์ทา
แม ้จะเป็ นงานอดิเรกอะไรสก ั อย่างก็ตาม เมือ
่ ไม่ทา
เขาก็ไม่สามารถสร ้างอุปนิสย ั ทีด ่ ใี ห ้ตนเอง คน ๆ นั น ้ ก็ได ้แต่เงิน
แต่ไม่มก ี ารสร ้างบุญเพิม ่ เมือ
่ บุญเก่าหมด เงินหมด
เขาก็ลาบากอีกเพราะความทีไ่ ม่เคยขวนขวายในกิจทีช ่ อบ

ปัญหาของคนทางานในยุคนี้
ปั ญหาของสงั คมยุคนีอ ้ ยูท
่ วี่ า่
คนสว่ นมากทีอ ่ อกจากบ ้านไปทางานเลีย ้ งชพ ี ทุกวันนัน ้ มักไม่มค ี วา
มสุขด ้วยเหตุผลข ้อใดข ้อหนึง่ หรือทัง้ สองข ้อ คือ
๑) ไม่ชอบลักษณะงานของตน อาจจะเป็ นงานทีต ่ นไม่ถนัด
ไม่ชอบ หรือไม่รักเลยก็ได ้ เมือ
่ ยังหางานทีช ่ อบ
ทีถ
่ ก
ู อุปนิสย ั ใจคอจริง ๆ ไม่ได ้ ก็ต ้องทูซ่ ท ี้ าไปก่อน
ไม่มค ี วามพอใจในงาน จึงทาอย่างซงั กะตาย ไม่ขวนขวาย
ไม่กระตือรือร ้น ทาเพราะต ้องหารายได ้มาเลีย ้ งจุนเจือครอบครัว
๒) ไม่ชอบคนรอบข ้างทีท ่ างานด ้วย
ไม่ชอบสภาพแวดล ้อมของทีท ่ างานทีม ่ แี ต่บรรยากาศของการแข่ง
ขันชงิ ดีชงิ เด่น เลียแข ้งเลียขาเจ ้านาย ในสภาพแวดล ้อมเชน ่ นี้
แม ้งานจะดี แม ้ตนเองเป็ นคนดีมศ ี ธรรม
ี ล
ตราบใดทีย ่ ังไม่มต
ี าแหน่งหน ้าทีก ่ ารงานสูงนัก
ก็อาจจะทนความกดดันจากสภาพแวดล ้อมเชน ่ นี้ไม่ได ้
เพราะเลียแข ้งเลียขาเจ ้านายไม่เป็ น
จึงอาจจะไม่มค ี วามก ้าวหน ้าในตาแหน่งหน ้าทีก ่ ารงาน
ทาให ้หมดกาลังใจ ไม่อยากขวนขวาย ไม่กระตือรือร ้น
ทาให ้ไม่มค ี วามพอใจในงาน
ใครพบปั ญหาข ้อใดข ้อหนึง่ หรือทัง้ สองข ้อแล ้ว
ก็อาจทาให ้ชวี ต ิ อับเฉาได ้
เพราะคนสว่ นมากต ้องใชเวลาครึ ้ ง่ หนึง่ ของชว่ งตืน ่ นอนแต่ละวันอยู่
ทีท ่ างาน เมือ่ ไม่มค ี วามสุขกับงานแล ้ว ก็น่าเห็นใจมาก
ธรรมทีค ่ วรจะปฏิบัตไิ ด ้อย่างง่ายดายกลับทาไม่ได ้อย่างเต็มที่
เพราะมีอารมณ์ขน ุ่ มัวขวางกัน ้ อยู่
เรือ
่ งนีข ้ น ึ้ อยูก ่ บ
ั ปั จเจกชนแต่ละคนว่าเข ้าใจธรรมะได ้มากแค่
ไหน
ใครทีเ่ ข ้าใจได ้มากก็อาจจจะสามารถแปรเปลีย ่ นสถานการณ์ทเี่ ลว
ร ้ายให ้ดีขน ึ้ ในใจตนเอง เชน ่ อาจเป็ นงานทีไ่ ม่ถนัด
แต่ก็เปลีย ่ นวิถก ี ารมองเสย ี ใหม่ พยายามทาใจให ้ชอบ ในกรณีนี้
หากใครฝึ กวิปัสสนามาแล ้วก็สามารถทาได ้ไม่ยากนัก
คนทีท ่ างานใชแรงงานจะฝึ ้ กได ้ง่าย ตราบใดทีม ่ ก
ี ารเคลือ ่ นไหว
ทีต ่ ้องใชมื้ อยกนั่ นหยิบนี่ ก็พอแล ้ว
กาหนดให ้ทันปั จจุบันขณะไปเท่านัน ้ ก็พอแล ้ว
คนทางานใชสมองอาจจะท ้ ายากหน่อย แต่ก็ยังทาได ้
ถ ้ารู ้จักจัดเวลาตนเองให ้มีชว่ งหยุดคิดบ ้าง และมาอยูก ่ บ
ั ลมหายใจ
หรือ กาหนดอะไรสักอย่าง
แต่เรือ ่ งการเอาชนะสภาพแวดล ้อมทีเ่ ลวร ้ายของคนนัน ้ อาจจ
ะยากกว่ามาก
้
จะต ้องใชความอดทนและเอาความดี ชนะความชวั่ เสมอ
จะต ้องไม่ลดตัวเองไปทาชวั่ เหมือนคนอืน ่
แต่ถ ้าหากถึงคราวทีจ ่ ต
ิ ไม่เข ้มแข็งพอแล ้ว
ต ้องพิจารณาตัวเองให ้ดี
หากจาเป็ นต ้องออกจากงานเพือ ่ รักษาสุขภาพจิตและคุณธรรมขอ
งตนเองแล ้ว ก็เป็ นสงิ่ ทีค ่ วรทา
เพราะคุณค่าของมนุษย์อยูท ่ ก ี่ ารสามารถให ้ความเคารพในตัวเองไ
ด ้ ถ ้าเคารพตัวเองไม่ได ้แล ้ว คน ๆ นัน ้ ก็ไม่มคี ณุ ค่า แม ้คนอืน ่ ไม่รู ้
แต่ตนเองก็รู ้ตัวเองเสมอ หนีตัวเองไม่พ ้น

ถ้าร ักพระพุทธเจ้าแล้ว เรือ ่ งก็งา ้

่ ยขึน
อย่างไรก็ตาม เรือ ่ งบุญกิรย
ิ าวัตถุทก
ี่ ล่าวมาทัง้ สองข ้อนี้
เราเพิง่ มาเข ้าใจอย่างลึกซงึ้ ได ้ตอนหลังนีเ่ อง ใครทีเ่ ข ้าใจเชน
่ นีไ
้ ด้
ก็ฝึกได ้ทันทีแม ้จะไม่สามารถเข ้าใจศาสนาพุทธในแง่ลก ึ ซงึ้ ก็ตาม
ไม่เป็ นปั ญหา ทาเชน่ นั น้ ก็ได ้บุญแล ้ว แต่สงั เกตได ้ว่า
ข ้อธรรมสว่ นมากของพระพุทธเจ ้านัน ้ มักต ้องมีเรือ ่ งปั ญญาหรือเรือ ่
งสม ั มาทิฏฐิกากับไว ้เสมอ อย่างในบุญกิรย ิ าวัตถุ ๑๐ อย่างนี้
ข ้อสุดท ้ายคือ เรือ ่ งทิฏฐุชก ุ ม
ั มะ การทาความเห็นให ้ตรง คือ
ต ้องเชอ ื่ เรือ ่ งการตรัสรู ้ของพระพุทธเจ ้า เชอื่ เรือ
่ งมรรค ผล
นิพพาน เชอ ื่ เรือ
่ งกฎแห่งกรรม เชอ ื่ ว่านรกมี สวรรค์ม ี บาปบุญมี
เป็ นต ้น
ฉะนัน ้ ฆราวาสคนไหนทีแ ่ ม ้จะไม่มเี วลาเข ้าวัดบ่อย
แต่มส ี มั มาทิฏฐิคอ ื เชอ ื่ พระพุทธเจ ้า
และสามารถปฎิบัตเิ พียงแค่สองข ้อทีเ่ ราพูดถึงเมือ ่ กีอ
้ ย่างจริงจังแล ้
ว เขาสามารถเข ้าสูก ่ ระแสพระนิพพานได ้ไม่ยากเลย
พูดอย่างนีแ ้ ล ้ว คนต ้องค ้านเราแน่ แต่ทจ ี่ ริง
หากใครรักและเชอ ื่ พระพุทธเจ ้า
และเชอ ื่ เรือ ่ งกฎแห่งกรรมแล ้วไซร ้ คน ๆ
นัน
้ จะเป็ นคนมีศล ี มีธรรมอย่างเป็ นธรรมชาติมาก
ไม่ต ้องไปบังคับให ้เขารักษาศล ี เลย เขาจะกลัวการทาบาปเอง
เขาจะมีศล ี ๕
อย่างเป็ นธรรมชาติและมีอย่างหนั กแน่นกว่าคนเข ้าวัดบางคนเสย ี อี
ก
ศล ี ๕ นี่หลวงตามหาบัว หลวงปู่ หล ้า ท่านบอกเหมือนกันว่า
เป็ นศล ี ของพระโสดาบัน
ถ ้าพูดตามโครงสร ้างชวี ต ิ ในหนั งสอ ื เรือ่ งใบไม ้กามือเดียวของเราแ
ล ้ว ใครทีร่ ักษาศล ี ๕
ได ้ก็เท่ากับเดินไปได ้ครึง่ ทางของพระนิพพานแล ้ว
คนทีย ่ ังไม่เห็นพระนิพพาน ถ ้าไม่คด ิ ขาดก็มักจะคิดเกิน
จะคิดได ้อย่างพอดิบพอดีนัน ้ ยาก

คนสวนกล ัวบาป
พูดเรือ
่ งการรักษาศล ี อย่างเป็ นธรรมชาติแล ้ว
ทาให ้นึกถึงคนสวนทีส ่ านักงานอัยการจังหวัดกาแพงเพชร วันนัน ้
น ้อยให ้วันชยั ไปรับหมอนวดตาบอดมานวดแผนโบราณให ้เราทีบ ่ ้า
น วันชย ั ติดงาน มารับหมอนวดกลับไม่ได ้
จึงให ้คนสวนทีส ่ านั กงานอัยการมารับแทน
หมอนวดก็นวดเกินเวลาตัง้ ๑๕ นาทีเห็นจะได ้
คนสวนก็มาคอยก่อนตัง้ ๑๕ นาที
รวมเวลาเบ็ดเสร็จทีเ่ ขาต ้องคอยราวกว่าครึง่ ชวั่ โมง
เรารู ้สก ึ เกรงใจมาก
และใจจริงก็อยากชว่ ยเหลือคนจนทีไ่ ด ้เกีย ่ วข ้องพบปะด ้วยในเมือ
งไทย เชน ่ ซอ ื้ ของจากแม่ค ้า ก็มักต่อขึน ้ ไม่ตอ ่ ลง หรือ
ซอ ื้ ของเสร็จ เอาแบ ้งค์ใหญ่ให ้แล ้วก็เดินหนี ไม่เอาเงินทอน
นั่งตุ๊ก ๆ นั่งแท็กซ ี่ ทาผม ให ้หมอนวดเหล่านี้
นอกจากจะชว่ ยอุดหนุนให ้เขามีรายได ้แล ้ว
ยังมีโอกาสให ้เงินเขาเพิม ่ มากขึน ้ กว่าทีเ่ ขาควรได ้รับ
จึงเห็นเป็ นโอกาสดีทจ ี่ ะเอาเงินทิปให ้คนสวนสก ั หน่อยทีอ ่ ตุ สา่ ห์ม
ารับหมอนวดและมานั่ งคอยตัง้ นาน เสย ี เวลาเขา
ด ้วยความตัง้ ใจทีอ ่ ยากชว่ ยคนจนไทยเราจริง ๆ
คนสวนซงึ่ เราก็ไม่รู ้จักชอ ื่ อยูใ่ นวัยเพียง ๓๐ เศษ ๆ เท่านั น ้
พอเห็นเรายืน ่ เงินให ้ เขาเอีย ้ วตัวหนีทันที ไม่ยอมรับ
และพูดออกมาอย่างเป็ นธรรมชาติมากว่า “ผมรับไม่ได ้ครับ
มันบาป”
ฟั งเพียงเท่านั น ้ หัวใจรู ้สกึ อ่อนปวกเปี ยกไปหมด
ซาบซงึ้ ในศล ี ในธรรมทีค ่ นแสนจะธรรมดาคนนีม ้ ใี นตน
นีค่ อ ื ตัวอย่างของคนไทยเราทีย ่ ังมีความเป็ นพุทธอยูอ ่ ย่างเต็มภาค
ภูม ิ และยังไม่ถก ู ลัทธิบริโภคนิยมสะกิดเอา
ในขณะทีค ่ นเมืองอาจคิดว่าเงินนิดหน่อยทีเ่ ราหยิบยืน ่ ให ้เขานัน ้ เป็
นสท ิ ธิทเี่ ขาควรได ้ ถ ้าเป็ นฝรั่ง เขาจะยืนคอยจนกว่าจะได ้ทิป
จึงยอมไป เพราะมาเสย ี เวลานั่ งคอย
แต่คนสวนคนนีก ้ ลับคิดตรงกันข ้าม เขาคิดว่า
สงิ่ ทีเ่ ขาทานัน ้ เป็ นหน ้าที่
เป็ นความรับผิดชอบทีเ่ ขามีตอ ่ หัวหน ้าของเขาโดยตรง
เราถึงแม ้จะเป็ นเพียงเพือ ่ นของหัวหน ้าเขา
เขาก็ยังคิดทีจ ่ ะปฏิบัตต ิ อ ่ เราเหมือนทีเ่ ขาต ้องทากับหัวหน ้าเขา
เป็ นสงิ่ ทีเ่ ขาต ้องทาอยูแ ่ ล ้วโดยไม่เคยคิดว่าจะต ้องเรียกร ้องอะไรเ
พิม ่ เติม ฉะนัน ้
นอกจากจะไม่ได ้คิดว่าเป็ นสท ิ ธิของเขาทีค ่ วรจะได ้เงินนั น ้ แล ้ว
ยังคิดไกลกว่านัน ้ ว่า ถ ้ารับเงินนัน ้ แล ้วจะเป็ นบาปแก่ตัวเอง
ความรู ้สก ึ ทีก ่ ลัวบาปนีเ้ ป็ นผลพวงของความเป็ นชาวพุทธอย่างเป็ น
ธรรมชาติของเขาโดยตรง
จุดนีเ้ องทีเ่ ราเรียกว่าเป็ นศล ี ธรรมตามธรรมชาติทเี่ ราพูดถึง
เป็ นศล ี ธรรมทีเ่ กิดเองโดยไม่ต ้องบังคับใจตัวเองเลย
คนกลัวบาปเพราะเขาเชอ ื่ เรือ
่ งทาดีได ้ไปสวรรค์ ทาชวั่ ต ้องตกนรก
เขาเชอ ื่ ได ้เชน่ นีเ้ พราะเขาเชอ ื่ และรักพระพุทธเจ ้านั่ นเอง
เราจึงบอกว่า
ถ ้าใครรักและเชอ ื่ พระพุทธเจ ้าอย่างสุดจิตสุดใจได ้เท่านั น ้ แหละ
คน ๆ นัน
้ ได ้สร ้างฐานทีม ่ ั่นคง แข็งแรง
เพือ ่ เตรียมตัวไปนิพพานได ้อย่างไกลโขทีเดียว
และคนเชน ่ นีม
้ ักจะอยูใ่ นหมูค ่ นจนพืน ้ ๆ ในเมืองไทยเรา
ซงึ่ แน่นอน นับวันมีแต่จะน ้อยลง
แต่เมือ ่ ได ้มาสม ั ผัสด ้วยตนเองสก ั คนเชน ่ นี้
ก็ทาให ้หัวใจอ่อนปวกเปี ยกด ้วยความปี ต ิ
ยินดีในบุญกุศลทีเ่ ขามีในตัว
จึงขออนุโมทนากับคนสวนคนนัน ้ ด ้วย
ขอให ้รักษาและพัฒนาความดีนัน ้ ให ้ยิง่ ๆ ขึน ้ ไป