ARTIKULO 1. PERSPEKTIBONG AT DIREKSYON ni Virgilio G.

Enriquez
- Bakit kinakailangan ang pagsusulong ng sikolohiyang Pilipino?

 Maaaring magkaroon ng bahid ng pagtataka tunkol sa mga resulta ng mga pag-aaral sa

disiplina ng sikolohiya.
→ Lalo na pananaw lang naman daw ng mga dayuhan ang tinatawag nating sikolohiya
at maiwasan natin ang mga kadahilanan kagaya na sakit lang ng mamamayaman ang
depression at schizophrenia)

 Katumbas ng mga pag-aaral na isinasagawa rin ng ibang mga bansa sa kanilang pag-
aaral tungkol sa sikolohiya.
→ Paghahanap ng sarili nating identidad upang makita kung akma ba sa Pilipino ang
mga pag-aaral na pang-unibersal

 Kailangang masubukan at mapabuti ang mga metodong ginagamit sa disiplina ng

Sikolohiyang Pilipino.
→ Para magkaroon tayo ng sariling approach tungkol sa pananaliksik natin

 Upang makalagom ng mga pag-aaral na uunawa mula sa katutubong pananaw.

→ Para magkaroon tayo ng sariling resources para sap ag-aaral natin sa kultura ng
Pilipino

- Bakit at Kailan umusbong ang Sikolohoyang Pilipino?

 Paghahanap ng sariling identidad ng mga Pilipino matapos ang mahabang panahon ng

pagkakasakop.

 1960’s – 70’s: simula ang lantarang pagpapahayag ng aktibismo, anti-western thinking

(Apo Hiking Society: “American Junk” 1987)

DALAWANG BAHAGI
1. Anyo ng Sikolohiya sa Kontekstong Pilipino
▪ Sikolohiya sa Pilipinas
▪ Sikolohiya ng mga Pilipino
▪ Sikolohiyang Pilipino

2. Iba’t – ibang uri ng konsepto sa Sikolohiyang Pilipino

▪ Katutubong konsepto
▪ Konseptong bunga ng pagtatakda ng kahulugan
▪ Pag-aandukha
▪ Pagbibinyag
▪ Paimbabaw na asimilasyon
▪ Ligaw at binyagang konsepto

Cronbach (1957)
- Dalawang disiplina
→ Maraming detalye ang ganitong pagkakaiba at marahil kailangan natin sariwain kung ano
ang pagkakaiba nila o binibigyang-diin.
a. Ang Metodong Eksperimental
➢ Nomotetikong pananaw – tumutukoy sa pagpapahalaga sa unibersal na katotohan
bilang layunin ng sikolohiya.

b. Ang Metodong Korelasyonal

➢ Ideograpikong pananaw – nagbibigay halaga sa pag-aaral ng kaso. (Case Study)
➢ Ang indibidwal at ang particular ang inuunawa.
Watson (1968)
- Nagpahayag siya ng saloobin na hindi daw ito ang disiplina ng sikolohiya bagkus ito daw ay
mga isyu o nagpapahayag ng “preskripsyon” sa sikolohiya
→ kung ano ba daw ang gagamiting metodo kung ikaw ay mag-aaral ng isang paksa. Paksang
pangkahalantan (eksperimental) at kung indibidwal naman (korelasyonal)

- May mga tapat na naniniwala na ang sikolohiya ay isang unibersal na agham kaya naman may
mga nag-iisip na ang SP ay isang anti-unibersal.
→ Yung pangamba itong ay kapos sa batayan kasi wala naman silang nasaliksik o patunay na
ang SP ay isang sa mga anti-unibersal na field sa psychology. May mga tunguhin sa
sikolohiyang Pilipino na kanyang pag-uugat sa partikular na karanasan ng Pilipino. Ibig
sabihin na ang layunin lamang ng SP ay pag-aaralan kung ano ang particular sa mga
Pilipino para ma-icontribute ito sa unibersalism ng sikolohiya o psychology sa english.

ANIM NA MUNGKAHI NG KATEGORYA SA PAG-AARAL NG SP

- Maraming ibig sabihin ng SP (Complex term) dahil may mga tao nagbibigay ng kahulugan dito
na hindi na naniniwala na ito ang tamang kahulugan tungkol dito.
- Nagsimula si Enriquez noong 1978 na mananaliksik kung anong ibig sabihin ng sikolohiya ay
naging resulta ng isang basehan kung ano ang scope and the limitation base sa sikolohiya.

1. Kamalayan - Damdami’t kaalamang nararanasan

- Conscious experiences natin
2. Ulirat - Pakiramdam sa paligid
- Awareness in our surroundings
3. Isip - Kaalam at pag-unawa
- Intellect
4. Diwa - Ugali, kilos o asal
- Behavior
5. Kalooban - Damdamin
- Emotion
6. Kaluluwa - Daan upang mapag-aralan ang tungkol sa budhi ng tao.
- Soul; Gaya ng mga pagsasabi ng mga matatanda na ang “itim na budhi
mo” – masama kang tao.

MGA ANYO NG SIKOLOHIYA SA KONTEKSTONG PILIPINO

1. Sikolohiya sa Pilipinas (Psychology in the Philippines)
➢ Pinakamalaki o ang kabuuang anyo sa Pilipinas

➢ Bunga ng sunod-sunod na kaalamang may kinalaman sa sikolohiya sa bansang Pilipinas.

Ibig sabihin regardless kung western yan o Filipino kasama ito sa sikolohiya sa loob ng
Pilipinas

➢ Pinagsamang dayuhan at katutubong oryentasyon ng sikolohiya. What we called the state

of Psychology in the Philippines in general. Bunga ng interaksyon ng western and filipino
culture

2. Sikolohiya ng Pilipino (Psychology of the Filipinos)

➢ Maituturing ang bawat teorya ng sinumang nais mag-aral tungkol sa kalikasang silohikan
ng mga Pilipino, o dayuhan ng sinasabing mag-aaral. Sikolohiya na ng mga Pilipino noong
sinaunang panahon pa lang pero hindi pa siya tinawag na SP bagkus meron ng existing SP
kaso wala pa siyang term. As long as, the focus of the person’s research is yung pagkatao
 ng Pilipino maipapasok siya sa Sikolohoyang Pilipino kahit may bahid na may pagkadayuhan
ang terminolohiya sa pananaliksik nila.

➢ Teorya tungkol sa pagkatao at pag-iisip ng mga Pilipino, base man sa local o dayuhang
perspekstibo. Ito mismo ay tumutukoy sa tao o sa Pilipino mismo.

3. Sikolohiyang Pilipino (Filipino Psychology)

- Isa na itong subject o pinag-aaralan sa kurso ng psychology ay mahalaga

➢ Sikolohiyang bunga ng karanasan, kaisipan at inuunawa mula sa oryentasyong Pilipino.

➢ Kultural na pagpapatibay ng sikolohiyang metodo, teorya, panukat at konsepto.

➢ Sikolohiyang disiplina ng mga Pilipino.

PAGHAHAMBING:
- Pinaghambing at binigyan ng pagkakaiba ang mga termino ng SIkilohiya sa Pilipinas at
Sikolohiyang Pilipino sa isang National Convention of Psychology of the Philippines.

▪ Sikolohiya sa Pilipinas
➢ “tao sa bahay” – kasi ay napadaan sa bahay lamang o bisita lang.

▪ Sikolohiyang Pilipino
➢ “taong-bahay” – sila mismo ang may-ari o nakatira sa bahay.

ANG KABUUANG ANYO NG SIKOLOHIYA SA KONTEKSTONG PILIPINO: Ang Sikolohiya sa Pilipinas

▪ Makikita ang kabuuang anyo ng ating Sikolohiya sa pag-aaral ng ating kasaysayan. Hindi lamang
sikolohiya bilang disiplina, pero sa sikolohiya makikita sa tao na rin at sa kinagisnang sikolohiya
ng mga Pilipino.

▪ Bailen (1967), Demetrio (1975), at Jocano (1975)

➢ Pinag-aralan ang tungkol sa mga Babaylan at katalonan

➢ Dahil dito makikita nag ating kagisnang sikolohiya kagaya ng

Mañana habit; Ningas-Kugon; at Filipino Time

ANG MABABANG PAGTINGIN SA SIKOLOHISTA SA PILIPINAS

▪ Isang pilipinong nagpi-PH. D, sa Sikolohiya sa Amerika
➢ 20 years behind ang departamento ng sikolohiya sa pinas

▪ Dayuhang dumalaw sa Pinas

➢ “Wala naming ginagawa ang mga Psychoogists sa Pilipinas, ah.”

▪ “Psychology of, for, and by Filipinos”

➢ Sikolohiya hindi lamang ng mga Pilipino o gawa ng Pilipino kundi para sa mga Pilipino
➢ “Filipino psychologists have made only minimal direct contributions to the understanding
of their own society.”
➢ “Psychology is a new discipline for the Filipinos”
➢ “American Psychology is a relatively new discipline for the Filipinos but Philippine
psychology is as old as the Filipino himself.

ANG PALASAK NA ANYO NG SIKOLOHIYA SA KONTEKSTONG PILIPINO: Ang Sikolohiya ng Pilipino

▪ Sikolohiya ng Pilipino ay yaong mga inaakalang katangian ng mga Pilipino at ng mga etnikong
grupo sa Pilipinas. Ang naging katotohanan dito ay maraming kaakibat kasi ng konseptong na
pwedeng i-ugnay sa sikolohiya ng Pilipino o katulad kaya ng kanyang damdamin o layunin. Ngunit
ang madalas tingnan ay ang panlabas na kaatangian na unti-unting o paulit-ulit na naririnig o
namemention mula sa mga teksbok o babasahin.
 ▪ Maraming nailathalang panlabas na katangian ng Pilipino sa iba’t-ibang babasahin. Yun nga
lang hindi kasi siya ganoon ka-akma sa sikolohiya ng Pilipino dahil ang layunin nga SP to have its
own concept despite its term being in western culture as long as nasalin siya sa konsepto ng mga
Pilipino.

▪ Ang “ningas-kugon,” pakikisama, hiya, utang na loob, amor propyo, bahala na, “Filipino time”
“sir” at “mañana habit” at ilan sa mga katangian na pinangangalandakang katangian o ugali sa
pakikipagkapwang Pilipino. Amor Propyo = pride, dignity. Ito ay may bahid ng pagiging dayuhan
kaya naman layunin ng SP ay kailangan masaliksik ang mga katangian/kaugalian ng mga Pilipino
ngayon.

NILALAYONG ANYO NG SIKOLOHIYA SA PILIPINAS: Sikolohiyang Pilipino

Ang tawag sa goal ng sikolohiya dito sa Pilipinas
▪ Upang umunlad, huwag kumiling sa partikular o unibersal; nomothetic o ideographic. Ibig
sabihin may paksa kasi na na aakma para sa particular o unibersal tapos may paksa na hindi na
aakma sa nomothetic o ideographic. Dapat balanse silang lahat at sa halip din kailangan natin
pahalagahan kung ano ang unibersal at kung ano ang parikular dahil ito ang magbibigay sa atin
ng daan para magkaroon tayo ng magandang resulta sa pananaliksik. Kasi hindi mo naman pwede
gamitin ang isang metodo kung hindi naman ito akma sa iyong aaralin.

▪ Dahil may mga paksang akma sa iba’t-ibang metodo sa sikolohiya.

EMPHASIS NG SIKOLOHIYANG PILIPINO

▪ Paksa at konseptong may kahulugan, kahalagahan at importansya sa kontekstong
kinabubuhayan at ginagalawan ng mga Pilipino.
▪ Halimbawa:
a. Manghuhula at albularyo. Pwede maging topic ito sa research ng Sikolohiyang Pilipino. Dahil
kung sila naman ang nilalapitan ng mga Pilipino kung may nararamdaman. Mahalagang
isaalang-alang ang mga ganito sapagkat kabilang sila sa kultura at historya ng mga Pilipino.

b. Bangungot, hurementado (amok), “nakulam.” Sa mga Pilipino kasi nangyayari daw ang mga
bagay na ito although hindi naman lang sa Pilipino dahil may mga matatawag naman din sa
western gaya ng nightmare, sleep paralysis pero naisalin na kasi ito sa salitang Pilipino kaya
ito na yung emphasis ng sikolohiyang Pilipino kasi konsepto na siya ng Pilipino. Kung ano
pinagmulan ng bangungot, paano siya nagkaroon ng amok o bakit sila nagkaroon ng mental
illness ang mga taong nakakaranas dito.

▪ Isyu at usaping identidad o pagkakakilanlan at pambansang kamalayan

▪ Panlipunang kamulatan at pakikilahok

▪ Sikolohiyang ng kultura at wika

▪ SP bilang isang kilusang panlipunan

➢ Aplikasyon ng SP sa kalusugan, agrikultura, sining, media, relihiyon at iba pa.

▪ Implikasyon ng pagiging disiplina ng SP at pagkakaroon ng pansariling matodolohiya, teorya,

konsepto at panukat. Isa sa mga pinaka-importanteng emphasis ng Sikolohiyang Pilipino. Pauli-
ulit lang din at halos parehas kung ano ang depinisyon at emphasis ng SP. Magkakaiba lang ng
kung paano itranslate.

▪ In English:
➢ To foster: national identity and consciousness, social involvement, and psychology of
language and culture.
PAG-AANTAS NG MGA KONSEPTONG SA SIKOLOHIYANG PILIPINO
- Sa mga na unang na bangit, ang iisang layunin ng SP na makabuo tayo ng sarili nating
pananaliksik kung ano ang pagkatao ng mga Pilipino

- Next, Ito yung isa sa mga magbibigay sa atin ng daan para magkaroon tayo ng idea kung paano
ba tayo magsasalin ng konsepto from Western Culture to Filipino concept.

- May mapapansin kayo na konseptong katutubo at konseptong inaangkin meaning wala ng

intension isa-uli kasi inangkin na. Ibig sabihin sa kanila na ang terminolohiyang iyon sa kabila
sa katotohanan na ang mga konseptong inangkin ay may banyagang pangkahulugan at
kaakibat naligaw na pananaw.

1. KATUTUBONG KONSEPTO
- Sariling Konsepto natin, at ito yung halos hindi binigbigyang pansin dahil wala pa tayong akma
nga salita para sa mga terminolohiyang ginagamit sa pananaliksik.

▪ “Salimpusa” (Jocano, 1975)

➢ Isang makabuluhang konsepting sikolohikal dito sa Pilipinas
➢ Huwad na pakikipagkapwa
➢ Kahit hindi kabilang sa isang grupo ay welcome pa rin
➢ Nagpapahiwatig ni Jocano dito ay ang pagpapahalaga ng mga Pilipino sa kanilang
damdamin sa isa’t isa.

▪ “Pagkapikon”
➢ uso sa kulturang may labis ang pagbibiruan
➢ dahil sa labis na biro o panunudyo

▪ “balik-bayan” – balik-yabang?
➢ Dala ng patakaran ng gobyernong Pilipino na hikayatin ang mga Pilipino sa ibang
bansa na umuwi at dumulaw sa Pilipinas.

- Proseso ng Pagsasakatutubo
▪ Mula sa Labas
➢ Pagsasalin ng mga teorya, metodolohiya, panukat at konsepto sa wika at
kontekstong angkop sa kulturang pag-aaralan. Foreign-made test

▪ Mula sa Loob
➢ Pagbuo ng mga siriling konsepto, teorya, metodolohiya at panukat sa wika at
kontekstong angkop sa kulturang pag-aaralan

➢ Para maintindihan ang malalalim na salitang Pilipino

2. MGA KONSEPTONG BUNGA NG PATATAKDA NG KAHULUGAN

▪ Sa karaniwang pag-uusap hindi na kailangan pag-ibahin ang salitang ala-ala (memory)
at gunita (recall/recollection)
➢ Ito ay parehong tumutukoy sa MEMORY
➢ mahalaha ang pagtatakda ng kasaklawan ng mga kahulugan
➢ kailangang matiyak na ito ay alinsunod sa hinihingi ng kategorisasyong naayon
sa wika at katutubong Pilipino

▪ Gunita – recall
➢ Kongrektong bagay

▪ Ala-ala – memory
➢ Malawak na saklaw
➢ May mga konotasyong emosyonal
 ▪ Tawag sa magiging subject sa isang eksperimento
➢ Isa sa naunang suliranin ng paggamit ng Sikolohiya sa kontekstong Pilipino
➢ “Subject” – mahahalintulad sa hayo
➢ Ayaw ng mga Pilipinong matawad na “subject” lamang

▪ Kalahok
➢ Positibong partisipasyon kung hindi man sa aktwal na pag-aambang sa proseso
ng eksperimentong sikolohikal

▪ Pagkatao vs personalidad
➢ Pagkatao – mas malalim ang kahulugan
➢ Personalidad – pwedeng magbago
➢ Halimbawa: Participants who were Bilinguals (Erwin, 1964)

3. ANG PAG-AANDUKHA
▪ Pag-aandukha – pagbibigay ng katutubong kahulugan sa ideya ta salitang hiram

▪ Tsansing/paniniyangsing
➢ Ideyang banyaga – “seize the day”
➢ Ideyang Pilipino – bastos

▪ Chance – banyaga na nilagyan ng panlapi “chancing” to “tsanting”

➢ Mabisang paraan ng Pilipino para ipakita ang kanilang paglalambing at
pagmamahal sa kapwa
➢ Hindi pwede ang basta hawak ng hawak kung kani-kanino sa kulturang Pilipino.

▪ “If you have a chance to take advantage of it”

➢ Ideyang banyaga - opportunity
➢ Ideyang Pilipino – garapal

▪ Padre Skerry ng Unibersidad ng San Carlos

➢ “pobreng biktima ng paniniyansing”
➢ Kapag sumigaw – tutol = masama ang iniisip
➢ Kapag hindi nagsalita – ok or wild

▪ Salvage
➢ Dictionary – “to rescue damage goods”
➢ Ideyang Pilipino – to kill

▪ Stand by
➢ Dictionary – “to be ready”
➢ Ideyang Pilipino – taong walang magawa/ginagawa

4. ANG PAGBIBINYAG
▪ Paggamit ng katutubong salita para sa pandaigdigan o banyagang konsepto
▪ Halimbawa: hiya, utang na loob at pakikisama
➢ Hindi lang sa Pilipino angkop

▪ Impression formation
➢ Magkilatisan – “quilates” (salitang kastila)
✓ Pagsukat ng kakayahan ng ibang tao
✓ Ibig sabihin sa kastila – betting on the quality of purity
➢ Mahalagang elemente din ng pakikipag-ugnaya sa mga Amerikano

▪ Pagkilatis at pagbuo ng impresyon

➢ Parehong tungkol sa kapwa ang layunin
➢ Pagbuo ng impression – batay sa ipanahihiwatig ng mata, pananalita,
pananamit, panlabas na kaanyuan o pinanggalingang relihiyon
 ➢ Halimbawa:
Madalas na pagkurap ng mata – sinungaling
Kapag walang kurap – tapat makisama
➢ Pagkilatis – mas malalim at mas maraming uri ng interaksiyon ang dapat na
maganap sa kumukililatis at kinikilatisan
➢ Higit na nagpapahalaga sa pagsusuri ng pag-uugali at paninindigan bukod sa
panlabas na kaanyuan.

5. ANG PAIMBABAW NA ASIMILASYONG TAGURI AT KONSEPTONG HIRAM

▪ Matagal nang namamalasak sa bokabularyo ng mga sikolohiyang Pilipino subalit ang
mga kahulugan nito’y nakalutang at tiwalag pa rin sa karanasang Pilipino

▪ REIMPORSEMENT – ay batay sap ag-aayos ng mga pangyayari

▪ NEED ACHIEVEMENT – malamang ay hiram or ligaw sa kaisipang Filipino kaya;t itoy
kailangan pang masuri ng mabuti

6. ANG MGA LIGAW AT BANYAGANG KONSEPTO

▪ Ang mga impluwensiynag dayuhan sa Sikolohiyang Pilipino ay higit na makikita sa
tahasang pag-aangkin sa konseptong nilikha sa ibang kultura
➢ Home for the Aged (Gamboa, 1965)
➢ Prejudice – prefence – iba sa stereotype
ARTIKULO 2. ANG KABULUHAN NG SIKOLOHIYA: ISANG PAGSUSURI ni Ma. Carmen C. Jimenez

ANG MGA PALAGAY NG MAKA-KANLURANG SIKOLOHIYA

A. Ang tao ay tinitignan bilang isang indibidwal, hiwalay sa kanyang paligid.
Maling pananaw:
× ang nararanasan ng tao ay bunga ng abstraktong tunggalian ng id, ego, at superego.
× ang problema ng tao ay internal na dahilan
× ang lunas ay panloob din (psychotherapy)
× nakatuon sa pagsasaayos ng saloobin ng tao

Nilalayong pananaw:
 ang tao ay produkto ng kapaligiran
 tingnan ang problema ng tao sa makroskopikong pananaw
 ituon sa pagbabago sa kondisyon ng tao hindi lamang sa panloob na dahilan pati na rin sa
palabas
 ang tao at lipunan ay makatulong

B. Ang mga tao ay magkasingtulad

▪ Kung kaya’t ginagamit ang mga teorya, eksamen o panukat na halaw sa pananaliksik at
karanasan ng ibang bansa
▪ Nomothetic view
▪ Nagdudulot ng maling resulta – resultang di akma sa kulturang Pilipino
e.g., Agrophobia

C. Ang sikolohiya ay hindi kumikiling sa anumang Sistema ng pagpapahalaga (value-free) o sa

isang particular na uri sa lipunan (class bias-free)
▪ Pagsusuri at pananaliksik ng makabuluhang pag-aaral
▪ Pananaliksik para sa mga korporasyon na ang layunin ay para lamang sa benepisyo ng
may kayang kaunti (eg. Advertising)
▪ Pagdurog at pagsira sa anumang anyo ng pagpoprotesta
▪ Pang-may kaya lang ang psychiatrist o psychologists

METODO SA PANANALIKSIK
▪ Ang sikolohiyang Pilipino ay tungkol sa:
1. Kamalayan – damdami’t kaalamang nararanasan
2. Ulirat – pakiramdam sa paligid
3. Isip – kaalaman at pag-unawa
4. Diwa – ugali, kilos o asal
5. Kalooban – damdamin
6. Kaluluwa – daan upang mapag-aralan ang tungkol sa budhi ng tao

▪ Anumang teorya ng gagamitin ay dapat na nauugnay sa karanasang Pilipino.

▪ Anumang metodo ay dapat na naiintindihan at tinatanggap sa komunidad ng paksang pinag-
aaralan
ARTIKULO 3. KAILANGAN BA NG SIKOLOHIYANG PILIPINO ANG SARILI NITONG KASAYSAYAN? Rogelia

INTRODUKSYON
 Sa kanluraning kasaysayan, ang sikolohiya ay nagmula sa mga Griyegong Pilosopo.
 Lumalago ng lumago dumami ng dumami ang teoryang pilosopikal at sikolohikal
 Hanggang sa nabuo ang sikolohiya bilang agham

EDUKASYON
 Handog ng mga Amerikano
 Itinuturo ang Sikolohiya sa maraming unibersidad
 Pambansang samahang nagtataguyod sa Sikolohiya sa Pilipinas
▪ Psychological Association of the Philippines
▪ Pambansang Samahan sa Sikolohiyang Pilipino

SIKOLOHIYA SA PILIPINAS
 May bahid ng impluwensiyang kanluranin
 Ayon sa isang dayuhan: “Psychology is a new discipline for the Filipinos” (Enriquez, 1976)
 Inaakalang ang paggamit ng kanluran sa mga obhetibong pamamaraan sa pananaliksik sa
sikolohiya sa Pilipinas ay obhetibo na rin sa mga Pilipino

ANG SIKOLOHIYANG IPANANGALANDAKAN

 Ang mga teoryang ito ay unibersal
▪ Lahat ng tao ay nananaginip sapagkat mayroon silang mga tinatagong pagnanasa
▪ Ang WAIS ay panukat ng talion.
▪ Ang bata daw kapag lagi mong binibigyan ng kendi kapag nakakuha ng mataas na grado at
lalong magsisipag sa pag-aaral.

 Ang mga metodong di angkop

▪ Ang pag-iinterbyu ay kailangang isa-isa lamang. “privately” at “one-to-one”
▪ Ang mga Pilipino at hindi sanay sa mga eksperimentasyon at testing
▪ Surbey

BAKIT NAGKAGANITO?
 Ang Sistema ng edukasyon sa Pilipinas ay handog ng Amerika.
▪ Pilipino na nag-aral sa ibang bansa sa pamamagitan ng mga scholarship
▪ “misedukasyon”
▪ Nagsilibing napalakas na sandata ng pananakop ng Amerika sa Pilipinas
▪ Tayo daw ay “little brown Americans” dahil standard ng mga Amerikano ang natutunan
nating batayan ng pagsulat at pagsukat.

MGA DAHILAN KUNG BAKIT KAILANGAN ANG SARILING KASAYSAYAN NG SIKOLOHIYA

1. Ang kasaysayan ng sikolohiyang kanluranin ay hindi natin kasaysayan.
2. Mayroon tayong sariling sikolohiya na dapat linangin
3. Ang sikolohiyang Pilipino ay sikolohiyang bunga ng katutubong karanasan, kaalaman na bataya
sa maka-pilipinong pananaw (Enriquez, 1975; 1976)
4. Iba ang sikolohiyang katutubo
5. Landas tungo sap ag-unlad ng bansa

PATUTUNGUHAN NG SIKOLOHIYANG PILIPINO NG KASAYSAYAN NITO

 Sa pagtala ng kasaysayan ng sikolohiyang pilipino, kailangan linawin muna ang oryentasyon
at perspektibong gagamitin.
1. Pilipino ang dapat gamiting wika.
2. Huwag kumiling sa pagka-unibersal o pagka-partikular nang ganoon kaistrikto.
3. Mas malawakang perspektibo at interdisiplinaryong pananaw sa pagsuri ng phenomena.
ARTIKULO 4. ILANG BATAYAN PARA SA SIKOLOHIYANG PILIPINO ni Zeus A. Salazar

SIKOLOHIYA BILANG AGHAM NA PILIPINO

*Maaari nga bang magkaroon ng isang sikolohiyang Pilipino bilang isang agham?

 Ang “nilalaman” at “kurpos” mismo ng sikolohiya bilang agham na pinaunlad kung hindi man
lumitaw sa kanluran, ay wala talagang katiyakan kapag hindi ito ibinibigay sa kalagayang
sosyso-historikal ng Pilipino.
 “kurpos”
▪ Isang malaking koleksyon ng mga kasulatan ng isang tiyak na uri o sa isang tiyak na paksa.

 “Tila possible ang pananaw ng Pilipino sa Sikolohiya. Hangga’t ang layunin ng sikolohiya ay ang
maunawaan ang tao bilang diwa’t kaluluwa, kabuuang espirituwal, mananatiling agham-
pantao ang sensiyang ito.”

 Pagpaapasa-Pilipino ng Sikolohiya
1. Sa teorya-metodolohiya
2. Sa nilalaman mismo
3. Sa praktis o paggamit

 Mananatiling laruan lamang ang sikolohiya ng ilang mga “dalubhasang sikolohista”

 Tiyak na hindi mailalapat nang buo ang alinmang teorya o pamamaraang sikolohikal sa Pilipinas
sa ating realidad

 Sa katunayan, ang “eros” n Europeo ay iba at siyang batayan at paliwanag ng kanyang gawaing
sekswal at pag-ibig.

*Mailalapat nga ba ang eros ng Europeo sa atin, gayong may sarili tayong konsepto ng “libog”?

 Dapat munag maunawaan ang sariling kultura kaysa sa parapernalyaa ng sikoanalisis.

 Kung ito’y tatanggapin bikang batayang-ideya, dapat itong iangkop sa kultura o higit pa kaysa
dito, ay dapat munang malaman kung may katuturan ito sa ating pamumuhay dahil walang
alinmang teorya ang maaring itakwil o baguhin ang realidad ng Pilipino.

SIKOLOHIYA BILANG KATANGIANG KULTURAL

*Tinutukoy ng SP ang pangkalahatang katangiang Pilipino-“pagkataong Pilipino”

 Culture Personality
▪ Katangiang particular sa isang grupo na siyang nagtatakda sa isang komunidad
▪ Ang karakter ng isang bayan ay makikita sa kanyang kultura
▪ Kahinahunan ang nararapat sa pagpapahiwatig o pag-intindi ng konseptong Pilipino.
▪ Halimbawa:
May God help me – “Bahala na” – Let’s cross the bridge when we reach it
ARTIKULO 5. IS THERE A FILIPINO PSCYHOLOGY? ni Jose A. Samson

 Tale
▪ Middle of February 1965
▪ Hon. Noberta Romualdez and Associate Justice of the Supreme Court of the Philippines
▪ Series of lectures on the ‘Psychology of the Filipinos’ at Ateneo de Manila University
▪ began by relating a tale of a missionary who was given the task of writing his observations
and opinions about the Filipinos
➢ peculiar psychology, idiosyncrasies and customs
➢ submitted a thick manuscript
➢ front piece: remarks from the missionary. “Here is all that U have found about the
Filipinos”
➢ next 300 pages were blank
▪ conclusion: to have a Filipino Psychology with accuracy and veracity, we need a Filipino to
write it.

Kakulangan ng isang TEXTBOOK para sa Sikolohiyang Pilipino

 materials on hand: product of collaboration of Filipinos and foreigners

 Reasons:
1. Kakulangan ng mga pag-aaral na isinasagawa

2. Exposing defects without raising national indignation

3. The term “Psychology of Filipinos” implies the applicability of behavioral traits and
characteristics to all the natives
➢ “Psychologies of Filipinos

4. Mayroong mga pinagkaiba sa paniniwala/pag-uugali at pagkilos ang iba’t-ibang natives

How do we eliminate the problem of outlining universal characteristics among Filipinos?

 Researchers must caution themselves against “attributing to the whole what is actually only
true to a part”

 Find traits and behavioral characteristics truly representative of a group of people

 If researchers are not careful, it may lead them to this imprudence:

a. May easily make mistake of assigning a trait generally found among Filipinos
➢ Lahat ng mga Pilipino ay ganito...pwera ang mga…”
▪ Kung positibo, ayos lang
▪ kung negatibo, baka ikasama ng loob
b. Give up the whole study in exasperation and for reasons of inconsistency
▪ No commonalities among Filipinos
▪ Tinatamad na lang dahil walang makitang problema/commonalities
c. Writer may feel irritated, eliminating some of the exceptional groups
▪ Issue of ethics
Threefold Division of Individual and Social Traits (Samson)

 Native
▪ Traits rooted in indigenous tradition, practice and mode of thinking
▪ E.g., paniniwala sa mga kababalaghan; animism
  Dominantly Native but colored by foreign influences
▪ Traits influenced by foreign entities
▪ E.g., contemporary artists (band: opm); Filipino artists and musicians as a manifestation
of the fusion between the east and west

 Dominantly Foreign-adapted characteristic or traits

▪ The elite; acculturated people
▪ Lantarang pagsunod sa kanluraning paraan ng pag-iisip

Common Incidence of Traits in the Tagalog Region

1. Tendency to excuse oneself for the humbleness or poverty of one’s abode regions
▪ Blend of hospitality, desire to please and feeling of self-depreciation

2. Tendency to “feel out of place”

3. Inclination to admit a fault when no one offers criticism, but to feel slighted when another
person points out the fault
▪ Offshoot of “La defensa del amor propio”
➢ Defensive mechanism of Spaniard
➢ “I can call my wife a useless animal anytime I so desire, but if anyone else calls her
a useless animal, I’ll shoot him”

4. Propensity to give grandiose parties at the sacrifice of the family financial security
▪ Requires deeper analysis

5. Offering of best delicacies to visitors and, at the same time, of denying the same delicacies to
the children of the home
▪ Manifestation of inferiority complex

6. Filipino Time

7. Ningas-kugon

A Comment on Supposed Filipino Traits

1. Filipinos are traditionally monogamous
▪ Southern cultures accept polygamy as natural

2. Filipinos are easy to befriend

▪ Ilongots of Sierra Madre
▪ Negritos of Mariveles

3. Filipinos are indolent

▪ “Juan Tamad”
▪ E.g., Ifugao/Igorot women carrying loads of goods over mountains to sell at the
barrios

4. Filipinos are great imitators

ARTIKULO 6. BATAYAN NG SIKOLOHIYANG PILIPINO SA KULTURA AT KASAYSAYAN
ni Virgilio G. Enriquez
Ito ay hango sa mga research ni Enriquez na kung saan gusto niya malaman at matuntun kung ano ang
mga kasaysayan ng sikolohiyang Pilipino sa magkakaibang parte ng bansa natin. Kung maaala ninyo na
una na nating nabinggit sa mga anyo ng sikolohiya sa kontekstong Pilipino.

 Sikolohiya sa Pilipinas
▪ bunga ng pagkakasunod-sunod ng mga pangyayaring may kinalaman sa sikolohiya sa ating
bansa

 Sikolohiya ng mga Pilipino

▪ Bawat teorya ng sinumang nais mag-aral tungkol sa kalikasang silohikal ng mga Pilipino,
maging Pilipino o dayuhan ang sinanasabing mag-aaral.

 Sikolohiyang Pilipino
▪ Sikolohiya bunga ng karanasan, kaisipan at oryentasyong Pilipino

1. ANG BATAYAN SA KINAGISNANG SIKOLOHIYA

▪ Aral, ritwal ng mga baybaylan at katalonan

▪ Dalangin at bulong ng iba’t – ibang etnikong grupo sa Pilipinas

▪ Literaturang Pilipino, pasalita man o pasulat: (salawikain, kuwenton-bayan, alamat at

epiko)

▪ Kaugaliang minana ng mga Pilipino

➢ Ugali paniniwala tungkol sa pag-aaruga ng bata
➢ Paniniwala at ugali ng mga Pilipino sa pagtutunguhan sa isa’t-isa

2. ANG BATAYAN SA TAO AT SA KANYANG DIWA

▪ Nagtagpo ang SP at Sikolohiya sa Pilipinas

▪ Ang SP ay bahagi at kabahagi ng sikolohiya sa daigdig

➢ Rational Psychology of/from UST
✓ Descartes and Aristotle dualistic view of self
➢ Teorya ng dalawang kaluluwa na binubuo ng diwa at ang katambal nito.

3. ANG BATAYAN SA PANAHON NG PAGBABAGONG-ISIP

▪ Renaissance Period

▪ Pagbibigay ng sikolohikal kahulugan sa pumapailalim na ibig sabihin ng mga akda nila

Rizal at mga gawa nila Luna
e.g., Noli Me Tangere at Spoliarium
▪ Interpretasyon sa panitikan

4. ANG BATAYAN SA PANAHON NG PAGPAPAHALAGA SA KILOS AT KAKAYAHAN NG TAO

▪ Rational perspective in psychology: object reality of experimentation and research

▪ Dapat sumabay ang pagsulong ng Sikolohiya sa Pilipinas sa kalagayan ng pandaigdigang

sikolohiya
➢ Agustin Alonzo – first Filipino to graduate with a degree in Master of Arts in
Psychology at UP
❖ Thesis: Psychology of Emotion
❖ Dissertation: paggabay ng mga kamay sa dagang nasa liku-likong daan;
learning (behaviorist perspective)
5. ANG BATAYAN SA PANAHON SA PAGPAPAHALAGA SA SULIRANIN NG LIPUNAN
▪ Aldaba – Lim
➢ Pinakamadalas humikayat sa mga sikolohistang Pilipino na manaog mula sa
kanilang Toreng Gareng at makinig sa mga suliranin ng bayan.

▪ Pumili ng mga paksang may kabuluhan sa mga tao

▪ Gamitin ang pagkasanay sa pananaliksik (research skills) para makabuo ng mabuting

daigdig
➢ Hindi sapat ang kaalamang teoretikal kailangang obhertibo (lohikal at positibo)
at dapat na magdulot ng kabutiihan sa lipunan.

6. ANG BATAYAN SA WIKA, KULTURA AT PANANAW NG PILIPINO

▪ Virgilio Enriquez
➢ Sa sariling wika gawin ang mga pag-aaral

➢ ACQUIESCENCE EFFECT – epekto ng pagsang-ayon

➢ Ibang wika – maaring gamitin para ma-test ang reliability (consistency) at

validity (tama ang sinusukat) ng isang pananaliksik

➢ TRIANGULATION – method used to increase the credibility and validity of

research findings.