Kod ucznia Data urodzenia ucznia

Dzień miesiąc rok

Wojewódzki Konkurs Chemiczny

dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego

ETAP REJONOWY
Rok szkolny 2015/2016
Instrukcja dla ucznia

1. Sprawdź, czy test zawiera 12 stron. Ewentualny brak stron lub inne usterki zgłoś Komisji.
2. Czytaj uważnie wszystkie teksty i zadania.
3. Pisz czytelnie i używaj tylko długopisu lub pióra z czarnym lub niebieskim tuszem/atramentem.
Nie używaj korektora.
4. Test, do którego przystępujesz, zawiera 28 zadań. Wśród nich są zadania zamknięte i zadania
otwarte wymagające krótkiej oraz dłuższej odpowiedzi.
5. Do każdego zadania zamkniętego zaproponowano cztery odpowiedzi, oznaczone literami: A,
B, C, D. Wybierz tylko jedną odpowiedź i zamaluj długopisem odpowiednią kratkę (do
kodowania odpowiedzi nie można używać ołówka) z odpowiadającą jej literą na karcie
odpowiedzi, np. gdy wybrałeś odpowiedź „A”:

Staraj się nie popełniać błędów przy zaznaczaniu odpowiedzi, ale jeśli się pomylisz, błędne
zaznaczenie otocz kółkiem i zaznacz inną odpowiedź:

Za każdą poprawnie udzieloną odpowiedź otrzymasz jeden punkt, a za odpowiedzi błędne lub
brak odpowiedzi – zero punktów.
6. W zadaniach otwartych, zapisz pełne rozwiązania starannie i czytelnie w miejscach
wyznaczonych przy poszczególnych zadaniach. Pamiętaj, że pominięcie argumentacji lub
istotnych obliczeń w rozwiązaniu zadania otwartego może spowodować, że za to rozwiązanie
nie będziesz mógł dostać pełnej liczby punktów. Pomyłki przekreślaj (nie stosuj korektora).
7. Redagując odpowiedzi do zadań, możesz wykorzystać miejsca opatrzone napisem Brudnopis.
Zapisy w brudnopisie nie będą sprawdzane i oceniane.
8. Możesz korzystać z układu okresowego pierwiastków, tabeli rozpuszczalności soli i
wodorotlenków w wodzie, kalkulatora prostego.
9. Podczas trwania konkursu nie możesz korzystać ani z pomocy naukowych ani podpowiedzi
kolegów – narażasz ich i siebie na dyskwalifikację. Nie wolno Ci również zwracać się z
jakimikolwiek wątpliwościami do członków Komisji.
10. Do etapu wojewódzkiego zakwalifikują się uczniowie, którzy zdobędą co najmniej
80% punktów, czyli 40 punktów.
11. Na udzielenie odpowiedzi masz 120 minut.
12. Do końca przysługującego Ci czasu nie możesz opuścić sali, aby nie przeszkadzać innym
uczniom.
Życzymy Ci powodzenia!

Wypełnia Komisja (po rozkodowaniu prac)

………………………………………………… Uczeń uzyskał: ……….. /50 pkt.

Imię i nazwisko ucznia
 ETAP REJONOWY
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego

Część I

1. W pewnym hydracie chlorku wapnia woda stanowi 49,3% masowych związku.

Wybierz wzór tego związku.

A. CaCl2 · 2H2O C. CaCl2 · 6H2O

B. CaCl2 · 4H2O D. CaCl2 · 8H2O

2. Odczyn kwasowy będzie miał roztwór powstały po zmieszaniu roztworów:

A. NaOH i HNO3 w takim stosunku, że na jeden jon sodu przypada jeden jon azotanowy(V).
B. Ca(OH)2 i HNO3 w takim stosunku, że na jeden jon wapnia przypadają dwa jony
azotanowe(V).
C. KOH i HCl w takim stosunku, że na jeden jon potasu przypadają dwa jony chlorkowe.
D. Ca(OH)2 i HCl w takim stosunku, że na jeden jon wapnia przypada jeden jon chlorkowy.

3. Reakcji syntezy SO2 uległy izotopy: ૜૞ࡿ i ૚ૡࡻ. Jaka łączna liczba protonów i łączna
liczba neutronów występuje w tej cząsteczce?

A. Protonów – 32, neutronów - 71

B. Protonów – 24, neutronów - 53
C. Protonów – 32, neutronów - 29
D. Protonów – 32, neutronów - 39

4. Wybierz grupę związków organicznych, z których wszystkie mogą ulegać

polimeryzacji.

A. C3H8, C3H7Cl C. C2H4, C2H5Cl

B. C4H8, C4H6Cl2 D. C5H8, C5H10Cl2

5. Z podanych niżej twierdzeń wybierz zdanie fałszywe.

A. Węglowodór o wzorze C4H10 tworzy dwa izomery.

B. W nasyconym roztworze NaCl występuje zjawisko Tyndalla.
C. Izomer pentynu może mieć w cząsteczce dwa wiązania podwójne.
D. SiO2 podobnie jak CO2 może reagować z NaOH.

6. Jak objętość tlenu w warunkach normalnych jest potrzebna do całkowitego

spalenia 1 mola propanu?

A. 112 dm3 C. 67,2 dm3

B. 89,6 dm3 D. 134,4 dm3

Strona 2 z 12
 ETAP REJONOWY
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
7. Wiązanie wielokrotne nie występuje w cząsteczce:

A. H2O2 C. CS2
B. CO2 D. C3H4

8. Wykonano doświadczenie, które przedstawia schematyczny rysunek:

woda NaOH (aq) HCl (aq) NaOH (aq)

Cp= 2% Cp= 5% Cp = 5%

I II III IV

roztwór NaOH Cp = 2%

Oceń, jak zmieni się pH wyjściowego roztworu zasady? Wybierz odpowiedź

poprawną.

A. I – bez zmiany, II – wzrośnie, III – zmaleje, IV - wzrośnie

B. I – zmaleje, II – bez zmiany, III – wzrośnie, IV - zmaleje
C. I – bez zmiany, II – bez zmiany, III – zmaleje, IV - wzrośnie
D. I – zmaleje, II – bez zmiany, III – zmaleje, IV - wzrośnie.

9. Informacje dotyczące pewnego węglowodoru:

a) reaguje z wodą bromową,
b) w jego skład wchodzi tyle atomów węgla, ile wynosi wartościowość telluru
w TeO2,
c) liczba atomów wodoru w cząsteczce tego związku jest taka sama jak liczba
atomów wodoru w alkanie, którego 1 dm3 ma masę 1,34 g.
Wybierz wzór węglowodoru spełniającego powyższe warunki.

A. C3H6 C. C4H6
B. C4H8 D. C2H4

10. Które z poniższych właściwości są wspólne dla alkanów i alkinów?

a) Są palne.
b) Ulegają reakcjom substytucji np. z chlorem.
c) Ulegają reakcji addycji np. z bromem.
d) Są praktycznie nierozpuszczalne w wodzie.
e) Reagują z zasadami.
f) Należą do związków nienasyconych.

A. a, c, f C. c, d, e
B. a, b D. a, d

Strona 3 z 12
 ETAP REJONOWY
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego

Część II
Informacja do zadań 11, 12, 13
W skład większości soli wchodzą kationy metali i aniony reszt kwasowych. W tabeli podano
wzory i nazwy wybranych kwasów.
wzór kwasu nazwa kwasu
H2Se kwas selenowodorowy
H2SeO4 kwas selenowy(VI)
H2SeO3 kwas selenowy(IV)
HBrO3 kwas bromowy(V)
HBrO2 kwas bromowy(III)
HBrO kwas bromowy(I)

ZADANIE 11 (3 pkt.)
Znając zasady obowiązujące przy układaniu wzorów soli uzupełnij tabelę wpisując wzory
substancji o podanych nazwach.

l.p. Nazwa soli Wzór chemiczny soli

1.
bromian(III) wapnia
2.
selenian(IV) żelaza(III)
3.
selenek glinu

ZADANIE 12 (2 pkt.)
Sól składająca się z kationu miedzi(II) i anionu jednego z tlenowych kwasów bromu zawiera
62,5% bromu. Ustal wzór tej soli. Masa molowa miedzi wynosi 64 g/mol/

Wzór soli: …………………………………….

ZADANIE 13 (1 pkt.)
Nazwy anionów pochodzą od nazw soli i mają końcówki –owy. Do wody wsypano próbki
soli: Na2SeO4, Na2Se , NaBrO3. Podaj nazwy anionów występujących w powstałym
roztworze.

anion ………………………., anion ………………………, anion ……………………….

Strona 4 z 12
 ETAP REJONOWY
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
ZADANIE 14 (3 pkt.)
Rozpuszczalność dziesięciowodnego siarczanu(VI) sodu w wodzie w temperaturze 20ºC
wynosi 20,2 g. Oblicz stężenie procentowe nasyconego roztworu siarczanu(VI) sodu w
podanej temperaturze.

Obliczenia:

Odpowiedź: …………………………………………………………………………………….

ZADANIE 15 (1 pkt.)
Oceń poprawność napisanych poniżej twierdzeń. Wpisz literę P, jeśli uważasz, że zdanie
przedstawia prawdę lub literę F, gdy uważasz je za fałszywe.

l.p. Twierdzenia Ocena

P/F
1. Z określoną liczbą masową atomu wiąże się symbol chemiczny pierwiastka.

2. Cząsteczka chemiczna musi zawierać przynajmniej dwa jądra atomowe.

3. Liczba atomowa pierwiastka pozostaje w reakcji chemicznej niezmieniona.

ZADANIE 16 (2 pkt.)
Napisz wzory strukturalne podanych niżej cząsteczek wiedząc, że azot w tych związkach jest
III – wartościowy.

wzór sumaryczny wzór strukturalny

N2H4

HCN

Strona 5 z 12
 ETAP REJONOWY
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
ZADANIE 17 (2 pkt.)
Napisz wzory półstrukturalne:

a) Alkinu o prostym łańcuchu zawierającym tyle atomów wodoru, ile neutronów

znajduje się w jądrze atomowym nuklidu ଵହܰ .

………………………………………………………

b) Alkenu o łańcuchu rozgałęzionym, który zawiera tyle atomów węgla, ile wynosi
liczba atomowa berylu.

…………………………………………………………………………………

ZADANIE 18 (3 pkt.)
Trzy różne sole:
1) krzemian sodu,
2) węglan magnezu,
3) azotan(V) żelaza(III)
poddano reakcji z kwasem bromowodorowym.

a) Uzupełnij zapisy w tabeli wpisując w wykropkowane miejsca słowo TAK, jeśli

reakcja zachodzi, lub NIE – jeśli reakcja nie zachodzi.

krzemian sodu węglan magnezu azotan(V) żelaza(III)

kwas
bromowodorowy …………………… ………………….. …………………….

b) Zapisz równania reakcji jonowych skróconych tych procesów, które zachodzą.

…………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………….

Strona 6 z 12
 ETAP REJONOWY
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
ZADANIE 19 (2 pkt.)
Oblicz, jaką objętość (w cm3) ma kostka wykonana z czystego złota zawierająca 1,505 · 1024
atomów złota, jeśli wiadomo, że gęstość złota wynosi 19,28 g/cm3.

Obliczenia:

Odpowiedź: …………………………………………………………………………………….

ZADANIE 20 (3 pkt.)
Uczniowie mieli za zadanie wykonać pewne doświadczenia chemiczne, a ich opis i
spostrzeżenia zapisać w formie zagadek. Przeczytaj uważnie zdania i zapisz równania reakcji
o których mowa.

I. Spalamy węglowodór w którym stosunek masowy węgla do wodoru wynosi 9 : 1.

Powstaje para wodna i gaz palny, bez barwy, bez zapachu, nierozpuszczalny
w wodzie.

II. W wodzie rozpuszczamy azotan(V) II-wartościowego metalu. Masa molowa soli

to 188 g/mol. Przez roztwór przepuszczamy gaz bez barwy o nieprzyjemnym
zapachu. Wytrąca się czarny osad.

III. W probówce umieszczamy grudki substancji będącej węglikiem II wartościowego

metalu. Ostrożnie wlewamy wodę. Zachodzi burzliwa reakcja, w wyniku której
wydziela się bezbarwny gaz, który jest palny i odbarwia roztwór KMnO4.

Proces I.

…………………………………………………………………………………………………..

Proces II.

…………………………………………………………………………………………………..

Proces III.

………………………………………………………………………………………………….

Strona 7 z 12
 ETAP REJONOWY
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
ZADANIE 21 (3 pkt.)
Do 25 g roztworu HCl o nieznanym stężeniu dolano 75 g wody, aby roztwór nie był zbyt
stężony. Do zobojętnienia 1/5 masy tego roztworu zużyto 0,8 g NaOH. Oblicz stężenie
procentowe wyjściowego roztworu kwasu, przed dolaniem wody.
Masa 1 mola NaOH wynosi 40 g/mol, zaś 1 mola HCl 36,5 g/mol.

Obliczenia:

Odpowiedź: …………………………………………………………………………………

ZADANIE 22 (2 pkt.)
W badanym roztworze znajdują się jony: Ba2+, Fe3+ i NO3-. Wykonano czynności opisane
niżej.

I. Do badanego roztworu dodano rozcieńczony roztwór Na2SO4. Wytrącił się biały

osad, który odsączono.

II. Do przesączu dodano roztwór K2S. Wytrącił się osad, który osiadł na dnie
naczynia.

Uzupełnij zdania wpisując w wykropkowane miejsca wzory chemiczne związków lub jonów.
Uwzględnij wszystkie substancje występujące w mieszaninach.

a) W doświadczeniu I na sączku pozostał osad ……………………….., a do przesączu

przedostały się jony …………………………………

b) W doświadczeniu II z roztworu zostały usunięte jony ……………………., a jony

………………………….. pozostały w roztworze nad osadem.

Strona 8 z 12
 ETAP REJONOWY
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
ZADANIE 23 (2 pkt.)
W celu określenia składu mieszaniny sproszkowanego glinu i jego tlenku wykonano
doświadczenie. Próbkę mieszaniny o masie 0,8 g poddano działaniu nadmiaru roztworu
kwasu solnego. Wydzielający się wodór zebrano. Jego objętość wyniosła 250 cm3
w przeliczeniu na warunki normalne.
Oblicz masę glinu i masę tlenku glinu zawartych w wyjściowej próbce.

Obliczenia:

Odpowiedź: Masa Al wynosiła …………………., zaś masa Al2O3 ……………………

ZADANIE 24 (2 pkt.)
Niżej przedstawiono szereg właściwości substancji:

A. W warunkach normalnych jest gazem.

B. Jest krystalicznym ciałem stałym o wysokiej temperaturze topnienia.
C. Jest substancją trudno rozpuszczalną w wodzie.
D. Wodne roztwory tej substancji dobrze przewodzą prąd.
E. Łatwo rozpuszcza się w rozpuszczalniku polarnym.
F. Łatwo rozpuszcza się w rozpuszczalniku niepolarnym.

Przyporządkuj substancjom podanym w tabeli odpowiednie oznaczenia literowe właściwości.

KCl C2H6

……………………………. ……………………………

ZADANIE 25 (2 pkt.)
Do równania reakcji opisującego każdy z procesów wpisz nazwę typu reakcji obowiązującego
w chemii organicznej (addycji, eliminacji, substytucji).

Równanie reakcji Nazwa typu reakcji

I
C5H10Cl2 + Zn C5H10 + ZnCl2 ……………………………
II
C3H8 + Cl2 C3H7Cl + HCl ……………………………

Strona 9 z 12
 ETAP REJONOWY
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
ZADANIE 26 (3 pkt.)
Napisz wzory półstrukturalne lub strukturalne trzech izomerów węglowodoru o wzorze
sumarycznym C6H14. Podaj nazwy systematyczne tych związków.

Izomer I Izomer II Izomer III

Nazwa izomeru I Nazwa izomeru II Nazwa izomeru III

……………………………… …………………………… ………………………….

ZADANIE 27 (1 pkt.)
W tabeli przedstawiono temperatury topnienia i temperatury wrzenia wybranych
węglowodorów. Podaj stan skupienia związków w temperaturze pokojowej wpisując do tabeli
odpowiednio: gaz, ciecz lub ciało stałe.

węglowodór Temp. topnienia [ºC] Temp. wrzenia [ºC] Stan skupienia

butan - 138,3 - 0,055 ...........................................

dekan - 29,7 174,1 ………………………….

heksan - 95,3 68,7 …………………………..

Źródło: W. Mizerski Wydawnictwo Adamantan – Warszawa 1997r.

ZADANIE 28 (3 pkt.)
Napisz równania reakcji przemian występujących w schemacie.

A 2 polichlorek
X winylu (PCV)
1
etyn
Y
3 sadza

Równania reakcji:

1. …………………………………………………………………………………………...
2. …………………………………………………………………………………………..
3. ………………………………………………………………………………………….

Strona 10 z 12
 ETAP REJONOWY
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego

BRUDNOPIS

Strona 11 z 12
 ETAP REJONOWY
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego

KARTA ODPOWIEDZI (do zadań zamkniętych)

Liczba
Numer punktów
Kod ucznia Odpowiedzi
zadania (wypełnia
komisja)

Data urodzenia ucznia 1 A B C D

2 A B C D
dzień miesiąc rok
3 A B C D

4 A B C D

5 A B C D

6 A B C D

7 A B C D
(wypełnia komisja)

Suma punktów 8 A B C D
za zadania zamknięte
9 A B C D
Suma punktów
za zadania otwarte 10 A B C D

Suma punktów
za cały arkusz

Podsumowanie części II

Nr zad. 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28
(pkt.) 3 2 1 3 1 2 2 3 2 3 3 2 2 2 2 3 1 3
Przyznane
punkty

Strona 12 z 12