PYTANIA DO OBRONY- PRACA MAGISTERSKA

1.Pojęcie i funkcje finansów publicznych

finanse publiczne polegają na gromadzeniu środków pieniężnych i rozporządzaniu nimi przez pod-
mioty prawa publicznego;
-> podmioty prawa publicznego mogą kształtować stosunki prawnofinansowe w sposób władczy;
-> podmioty prawa publicznego posługują się przy tym przymusem państwowym regulowanym
przepisami prawnymi (w przeciwieństwie do finansów prywatych);
-> celem finansów publicznych jest realizacja interesu publicznego.
FUNKCJE:
alokacyjna- związana z pobieraniem i gromadzeniem środków pieniężnych w celu ich wykorzysta-
nia w realizacji zadań publicznych,
redystrybucyjna - związana ze zmianami w podziale dochodów finansów publicznych. Wydatki
redystrybucyjne to m.in. zasiłki, renty, emerytury (redystrybucja społeczna), wsparcie finansowe na
badania i rozwój (redystrybucja gospodarcza).
stabilizacyjna - służy łagodzeniu skutków, jakie powstają w wyniku realizowania funkcji aloka-
cyjnej i redystrybucyjnej finansów publicznych. Służy do łagodzenia wahań cyklu koniunktural-
nego za pomocą odpowiednich instrumentów.
Wyróżnia się trzy zasadnicze funkcje finansów publicznych. Po pierwsze, to funkcja
redystrybucyjna. Jej zadaniem jest „korygowanie” dochodów, których poziom ukształ-
towały czynniki rynkowe. Przykładem funkcji redystrybucyjnej jest progresywny podatek
dochodowy, polegający na tym, że bogatsi muszą płacić podatki stanowiące wyższą część
ich dochodów. Jest to więc „przenoszenie” środków pomiędzy różnymi podmiotami.

Po wtóre, to funkcja alokacyjna, polegająca na przeznaczaniu środków publicznych na

określone cele czy dziedziny życia wymagające dofinansowania.

Trzecią podstawową funkcją jest funkcja stabilizacyjna. Polega ona na takich wyko-
rzystywaniu środków publicznych i instrumentów zarządzaniami finansami publicznymi,
aby wywierać wpływ na sytuację gospodarczą kraju - m.in. łagodzić wahania cyklu koni-
unkturalnego, zapobiegać nadmiernej inflacji itp.

2. Jednostki sektora finansów publicznych

Jednostka sektora finansów publicznych to taka jednostka organizacyjna, która jest osobą
prawną, jest finansowana ze środków publicznych, zorganizowana jest w formie określonej w
ustawie o finansach publicznych z dnia 27 sierpnia 2009 r, a przedmiotem jej działalności jest
wykonywanie zadań publicznych w sposób niekomercyjny (T. Woźniak 2018).
Jednostki wykonujące zadania publiczne różnią się pod względem posiadanej podmiotowości cy-
wilno prawnej lub jej braku, wyodrębnieniem organizacyjnym lub finansowym w strukturach
państwa bądź samorządu terytorialnego, zakresu finansowania ich działalności środkami pub-
licznymi. Różnice mogą pojawiać się także ze względu na formy organizacyjno-prawne prowad-
zonej przez nich działalności (A. Gorol, s.39).
Podmioty sektora finansów publicznych
Zgodnie art. 9 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych do sektora finansów pub-
licznych możemy zaliczyć:
1. organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej, organy kontroli państ-
wowej i ochrony prawa oraz sądy i trybunały;
2. jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki;
2a) związki metropolitalne;
3. jednostki budżetowe;
4. samorządowe zakłady budżetowe;
5. agencje wykonawcze;
6. instytucje gospodarki budżetowej;
7. państwowe fundusze celowe;
 8. Zakład Ubezpieczeń Społecznych i zarządzane przez niego fundusze oraz Kasa Rolniczego
Ubezpieczenia Społecznego i fundusze zarządzane przez Prezesa Kasy Rolniczego Ubez-
pieczenia Społecznego;
9. Narodowy Fundusz Zdrowia;
10. samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej;
11. uczelnie publiczne;
12. Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne;
13. państwowe i samorządowe instytucje kultury;
14. inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw
w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, instytutów
badawczych, instytutów działających w ramach Sieci Badawczej Łukasiewicz, banków oraz
spółek prawa handlowego (Ustawa o finansach publicznych 2009, s.8).
Analizując ustawowy katalog jednostek sektora finansów publicznych możemy wyodrębnić pięć za-
sadniczych kryteriów zaliczania poszczególnych podmiotów do tego sektora:
• status ustrojowy podmiotu wskazujący na przynależność podmiotu do systemu organów
państwowych lub samorządowych albo jednostek im przyporządkowanych
• forma prawna – wskazuję na to że jest on państwową lub samorządową osobą prawną, a nie
osobą fizyczną
• status prawnofinansowy jednostki
• charakter działalności danego podmiotu i cel jej prowadzenia
• innego znaczenia podmiotu (L. Lipiec 2011).
Problemy interpretacyjne oraz problemy z rozróżnieniem poszczególnych jednostek z katalogu sek-
tora finansów publicznych, mogą zostać spowodowane przez ich niejednolity charakter oraz fakt, że
katalog opera się na niejednorodnych kryteriach (E. Rutkowska-Tomaszewska, s.100).

3.Prawo finansów publicznych w systemie prawa.

NOWE CZĘŚCI PRAWA FINANSOWEGO
„Ciekawym zjawiskiem jest także powstawanie nowych części prawa finansowego. W tym zakresie
należy wskazać chociażby na prawo sektora finansów publicznych, które staje się pojęciem szer-
szym od dotychczasowego prawa budżetowego. Inny przykład dotyczy prawa rynku finansowego.
Obejmuje ono regulacje związane z oddziaływaniem państwa na organizację i funkcjonowanie in-
stytucji rynku finansowego (banków i parabanków, zakładów ubezpieczeń, funduszy inwesty-
cyjnych i funduszy emerytalnych, giełdy pieniężnej i jej infrastruktury prawnej, a więc w nomen-
klaturze prawa unijnego instytucji kredytowych i instytucji finansowych)".
C. Kosikowski, Samodzielny byt prawa finansowego jako działu, w: System Prawa Finansowego
T.I, Warszawa, 2010, s.432-33
ZAKRES PRAWA FINANSOWEGO
„… zakres prawa finansowego musi obejmować takie człony jak:
1) Prawo finansowe sektora finansów publicznych, w tym :
a) Prawo regulujące powstawanie i finansowanie wydatków publicznych, zwłaszcza zaś ich podział
między różne instytucje finansujące wydatki publiczne;
b) Prawo regulujące nakładanie i gromadzenie dochodów publicznych, a także ich podział między
różne instytucje finansujące wydatki publiczne;
c) Prawo regulujące tworzenie, wydatkowanie i kontrolę publicznych planów finansowych, w tym
budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz funduszy
celowych systemu budżetowego i pozostałych jednostek sektora finansów pub-
licznych;
d) Prawo regulujące zaciąganie i spłatę długu (kredytu) publicznego;
2) Prawo walutowe i dewizowe;
3) Prawo rynku finansowego, w tym zasady kontroli i nadzoru państwa wobec instytucji finan-
sowych działających na rynku finansowym oraz ich powiązania finansowe z sektorem finansów
publicznych.
4.Źródła prawa finansów publicznych.
Problematyka źródeł prawa finansów publicznych w porządku krajowym lub inaczej mówiąc
wewnętrznym skupia się przede wszystkim wokół kwestii związanych z charakterem tych źródeł
oraz z zagadnienia dotyczącymi kodyfikacji tej dziedziny prawa.
Jeśli chodzi o charakter źródeł to trzeba wymienić katalog źródeł prawa z art. 87 Konstytucji.
Wśród nich wymienia się Konstytucję, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz roz-
porządzenia.
Zarówno konstytucja jak i ustawy oraz rozporządzenia zawierają normy prawne o charakterze gen-
eralno-abstrakcyjnym. Czyli są to normy prawne, które regulują określone postępowania
określonych podmiotów. W prawie finansów publicznych podstawowymi źródłami prawa są akty
normatywne prawa wewnętrznego.

5. Budżet państwa (pojęcie, zakres, w tym budżet środków europejskich, struktura).

Budżet państwa to plan finansowy uwzględniający planowane dochody i wydatki państwa na
następny rok budżetowy.
Budżet państwa to zarówno:
• plan dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów organów władzy publicznej, w
tym organów administracji rządowej, organów kontroli i ochrony prawa, sądów i try-
bunałów sporządzony na okres roku budżetowego,
• fundusz scentralizowanych środków pieniężnych gromadzonych i rozdzielanych w ciągu
roku, w związku z realizacją zadań państwa,
• jak i akt normatywny najwyższej rangi, ponieważ jest uchwalany w formie ustawy.
• BUDŻET PAŃSTWA:
publiczny plan finansowy (por. art. 51 i 52 u.f.p.)
• podstawa gospodarki finansowej państwa
• obejmuje dochody i wydatki, przychody i rozchody, deficyt i sposób jego pokrycia
• ustawa uchwalana przez Sejm (ustawa budżetowa ≠ budżet państwa) (art. 219 ust. 1 Konstytucji
RP)
• na jeden rok kalendarzowy (rok budżetowy) (art. 219 ust. 1 Konstytucji RP)

-publiczny plan finansowy obejmujący swym zakresem przedmiotowym dochody i wydatki, przy-
chody i rozchody uchwalony w formie ustawy na okres jednego roku budżetowego

Art.117.1.finanse publiczne Budżet środków europejskich jest rocznym planem dochodów i podle-
gających refundacji wydatków przeznaczonych na realizację programów finansowanych z
udziałem środków europejskich, z wyłączeniem środków przeznaczonych na realizację pro-
jektów pomocy technicznej oraz środków, o których mowa w art. 4 ust. 2 rozporządzenia nr
1306/2013.
2. W budżecie środków europejskich ujmuje się:
1) dochody z tytułu realizacji programów finansowanych z udziałem środków
europejskich;
2) wydatki na realizację programów finansowanych z udziałem środków
europejskich w części podlegającej refundacji.

6. Budżet JST (pojęcie, zakres, struktura).

Art. 211. fin. publ.
Budżet jednostki samorządu terytorialnego
1.Budżet jednostki samorządu terytorialnego jest rocznym planem dochodów i wydatków oraz
przychodów i rozchodów tej jednostki.

2.Budżet jednostki samorządu terytorialnego jest uchwalany na rok budżetowy.

3.Rokiem budżetowym jest rok kalendarzowy.

4.Podstawą gospodarki finansowej jednostki samorządu terytorialnego w danym roku budżetowym

jest uchwała budżetowa.

5.Uchwała budżetowa składa się z:

1)budżetu jednostki samorządu terytorialnego;
2)załączników.

7. Budżet zadaniowy.
Budżet zadaniowy to plan wydatków budżetowych, sporządzany w układzie funkcji, zadań i
podzadań, wraz ze wskazaniem na poziomie zadań i podzadań celów, które planuje się osiągnąć w
wyniku realizacji zadania/podzadania oraz mierników określających stopień realizacji celów.
Budżet zadaniowy jest narzędziem sprawnego zarządzania zadaniami publicznymi, zapewniają-
cym osiąganie określonych celów. Prezentacja celów i odnoszących się do tych celów mierników
pozwalają na dokładniejsze obserwowanie i kontrolowanie rezultatów oraz efektów administracji
publicznej.
Budżet zadaniowy – zarządzanie wydatkami w sektorze publicznym opierające się na za-
sadach:
• skuteczności – określenie celów i mierników,
• efektywności – najlepsze efekty z nakładów,
• przejrzystości – budżet sprzyja transparencji wydatkowania środków publicznych,
• programowania wieloletniego – kilkuletnia projekcja budżetu zadaniowego.

8. Zasady budżetowe.
Zasady budżetowe – są to postulaty nauki dotyczące prawidłowego gospodarowania finansami pub-
licznymi. Zostały stworzone w celu optymalizacji procesu opracowywania, uchwalania i wykony-
wania budżetu.

Do podstawowych zasad budżetowych zalicza się:

• zasadę jedności formalnej – mówiącą o potrzebie objęcia w jednym akcie prawnym do-
chodów i wydatków budżetowych,
• zasadę jedności materialnej – zgodnie z którą nie powinno się wiązać określonych do-
chodów budżetowych z konkretnymi zadaniami finansowanymi z budżetu,
• zasadę jawności - sprowadza się do postulatu, by społeczeństwo było informowane o pra-
cach nad ustawą budżetową i przebiegiem realizacji budżetu,
• przejrzystości - wskazuje na potrzebę prezentacji finansów publicznych w układzie prze-
jrzystym, czytelnym, tak aby widoczny był ściśle określony podział zadań i kompetencji,
• zasadę zupełności (powszechności) - postuluje włączenie do budżetu wszystkich do-
chodów i wydatków państwa w pełnych kwotach, czyli finansowanie wszystkich jednostek
sektora finansów publicznych metodą brutto,
• zasadę roczności - wymaga, by budżet był opracowywany i uchwalany na jeden rok (nie
musi być to rok kalendarzowy),
• zasadę równowagi - postuluje konieczność dopasowania dochodów i wydatków tak, by
kwota planowanych wydatków nie była większa od kwoty oczekiwanych dochodów.

9.Procedura budżetowa i jej etapy - inna karta

Przez procedurę budżetową rozumie się zasady postępowania organów państwowych oraz jednos-
tek wykonujących budżet w trakcie opracowywania projektu (preliminarza), uchwalania (autoryza-
cji) i wykonania budżetu.

10. Wieloletnie planowanie finansowe w systemie finansów publicznych

Wieloletni Plan Finansowy Państwa – dokument ukierunkowujący politykę finansową państwa.
Obowiązek jego sporządzania został wprowadzony ustawą z 27 sierpnia 2009 r. o finansach pub-
licznych. Dokument ten obejmuje zawsze 4 kolejne lata budżetowe, aktualizowane w ten sposób, że
po zakończeniu roku budżetowego jej perspektywa przesuwana jest na kolejny rok budżetowy.
Planowanie wieloletnie uznawane jest przez współczesną naukę za niezbędny instrument nowoczes-
nego zarządzania finansami publicznymi. Występuje ono także w gospodarce finansowej innych
państw Unii Europejskiej, stąd też zasadne jest przyjęcie podobnego systemu w Polsce.
Treścią Wieloletniego Planu Finansowego Państwa są prognozy i ustalenia dotyczące na-
jważniejszych wartości makroekonomicznych z punktu widzenia zrównoważonego rozwoju
państwa. Ujmowane są one zarówno w relacji do budżetu państwa (jego plany dochodów i
wydatków oraz przychodów i rozchodów sporządzana na 4 lata budżetowe), jak i w szerszej
płaszczyźnie (podstawowe wielkości makroekonomiczne, kierunki polityki fiskalnej, prognozy do-
chodów oraz wydatków budżetu państwa, kwota państwowego długu publicznego).
Prognoza wydatków budżetu państwa powinna być ujmowana w Wieloletnim Planie Finansowym
Państwa, z uwzględnieniem funkcji państwa wraz z celami i miernikami stopnia wykonania danej
funkcji, tj. z celami średniookresowej strategii rozwoju kraju i kierunkami polityki społeczno-
gospodarczej Rady Ministrów.
Cele planowania wieloletniego
Wieloletnie planowanie finansowe pozwala na osiągnięcie pozytywnych rezultatów w zakresie np.:
• zwiększenia racjonalności gospodarowania środkami publicznymi;
• umożliwienia realizacji celów polityki społeczno-gospodarczej poprzez powiązanie
wydatków ze średnio- i długookresowymi priorytetami polityki rządu;
• wzrostu efektywności wydatkowania;
• ułatwienia absorpcji funduszy UE;
• skoncentrowania działań na stabilności finansów publicznych w perspektywie średnio- i dłu-
gookresowej;
• umożliwienia prowadzenia gospodarki finansowej państwa w sposób zapewniający sprawne
funkcjonowanie gospodarki i państwa.[3]

11. Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych

Zasady odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych
Art. 19. 1. Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych ponosi osoba, która
popełniła czyn naruszający dyscyplinę finansów publicznych określony przez ustawę obowiązującą
w czasie jego popełnienia.
2. Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych ponosi osoba, której można
przypisać winę w czasie popełnienia naruszenia. Nie można przypisać winy, jeżeli naruszenia nie
można było uniknąć mimo dołożenia staranności wymaganej od osoby odpowiedzialnej za wyko-
nanie obowiązku, którego niewykonanie lub nienależyte wykonanie stanowi czyn naruszający
dyscyplinę finansów publicznych.
3. Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych ponosi także osoba, która
wydała polecenie wykonania czynu naruszającego dyscyplinę finansów publicznych.
4. Przepisu ust. 3 nie stosuje się do czynów, o których mowa w art. 18c.
Art. 20. 1. Osoba, o której mowa w art. 4 ust. 1 pkt 1, uczestnicząca w podejmowaniu uchwały zaw-
ierającej polecenie lub upoważnienie do popełnienia czynu naruszającego dyscyplinę finansów pub-
licznych, w przypadku niezgłoszenia sprzeciwu do tej uchwały, odpowiada na zasadach
określonych w art. 19 ust. 3.
2. Za zgłoszenie sprzeciwu, o którym mowa w ust. 1, uważa się zgłoszenie sprzeciwu do uchwały
na piśmie albo ustnie do protokołu, jak również głosowanie przeciwko uchwale w przypadku
głosowania imiennego.
Art. 21. Naruszenie dyscypliny finansów publicznych uważa się za popełnione w czasie, w którym
sprawca działał lub zaniechał działania, do którego był obowiązany. Za czas, w którym sprawca
zaniechał działania, uważa się dzień następujący po upływie terminu, w którym określone działanie
powinno nastąpić.
Art. 22. (uchylony)
Art. 23. 1. Nieświadomość tego, że działanie lub zaniechanie stanowi naruszenie dyscypliny finan-
sów publicznych, nie wyłącza odpowiedzialności, chyba że nieświadomość była usprawiedliwiona.
2. Nie popełnia naruszenia dyscypliny finansów publicznych osoba, która z powodu choroby psy-
chicznej lub innego zakłócenia czynności psychicznych nie mogła w czasie czynu rozpoznać jego
znaczenia lub pokierować swoim postępowaniem.
3. Przepisu ust. 2 nie stosuje się, gdy zakłócenie czynności psychicznych zostało spowodowane
wprawieniem się wstan nietrzeźwości lub odurzenia w wyniku własnego działania.
Art. 24. 1. Jeżeli w czasie orzekania w sprawie o naruszenie dyscypliny finansów publicznych
obowiązuje ustawa inna niż w czasie popełnienia tego naruszenia, stosuje się ustawę nową, z tym że
należy stosować ustawę obowiązującą w czasie popełnienia naruszenia, jeżeli jest ona względ-
niejsza dla sprawcy.
2. Jeżeli według nowej ustawy określone działanie lub zaniechanie objęte orzeczeniem nie stanowi
już naruszenia dyscypliny finansów publicznych, ukaranie ulega zatarciu z mocy prawa.
Art. 25. 1. Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych jest niezależna od
odpowiedzialności określonej innymi przepisami prawa, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3.
2. W razie wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo, przestępstwo skarbowe, wykroczenie
albo wykroczenie skarbowe, o czyn stanowiący równocześnie naruszenie dyscypliny finansów pub-
licznych, postępowanie o naruszenie dyscypliny finansów publicznych zawiesza się do czasu za-
kończenia postępowania karnego, postępowania w sprawie o wykroczenie albo postępowania w
sprawie o przestępstwo skarbowe albo wykroczenie skarbowe.
3. W razie prawomocnego skazania za przestępstwo, przestępstwo skarbowe, wykroczenie albo
wykroczenie skarbowe, będące równocześnie naruszeniem dyscypliny finansów publicznych,
wszczęte postępowanie o naruszenie dyscypliny finansów publicznych podlega umorzeniu.
Art. 26. 1. Nie stanowi naruszenia dyscypliny finansów publicznych działanie lub zaniechanie
określone w art. 5–16, którego przedmiotem są środki finansowe w wysokości nieprzekraczającej
jednorazowo, a w przypadku więcej niż jednego działania lub zaniechania – łącznie w roku budże-
towym, kwoty minimalnej.
2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio w przypadku działania lub zaniechania określonego w art.
18 pkt 2 oraz art. 18b i 18c.
3. Kwotą minimalną w rozumieniu ust. 1 jest kwota przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w
gospodarce narodowej w roku poprzednim, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statysty-
cznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” zgodnie z art. 5 ust. 7
ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. z 2020 r. poz.
1070 i 2400), zwanego dalej „przeciętnym wynagrodzeniem”.
Art.27.1. Nie dochodzi się odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych w
przypadku działania lub zaniechania podjętego wyłącznie w celu ograniczenia skutków zdarzenia
losowego.
2. Zdarzeniem losowym, o którym mowa w ust. 1, jest zdarzenie wywołane przez czynniki
zewnętrzne, którego nie można przewidzieć z pewnością, w szczególności zagrażające bezpośred-
nio życiu lub zdrowiu ludzi lub grożące powstaniem szkody niewspółmiernie większej niż
spowodowana działaniem lub zaniechaniem naruszającym dyscyplinę finansów publicznych.
Art.28.1. Nie dochodzi się odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych,
którego stopień szkodliwości dla finansów publicznych jest znikomy.
1a. Przy ocenie stopnia szkodliwości dla finansów publicznych naruszenia dyscypliny finansów
publicznych uwzględnia się wagę naruszonych obowiązków, sposób i okoliczności ich naruszenia,
a także skutki naruszenia.
2.Przy ocenie stopnia szkodliwości dla finansów publicznych naruszenia dyscypliny finansów pub-
licznych wywołującego skutki finansowe bierze się pod uwagę w szczególności wysokość skutku
finansowego, w tym:
1) wysokość uszczuplonych środków publicznych;
2) kwotę środków publicznych niewpłaconych lub niezwróconych na właściwy rachunek budżetu
państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub innej jednostki sektora finansów publicznych;
3) kwotę środków publicznych wydatkowanych bez upoważnienia lub z jego przekroczeniem albo
niezgodnie z przeznaczeniem;
4) wysokość zobowiązań zaciągniętych bez upoważnienia lub z jego przekroczeniem;
5) kwotę zapłaconych odsetek, kar lub opłat albo wypłaconego oprocentowania. 3.Przy ocenie stop-
nia szkodliwości dla finansów publicznych naruszenia
dyscypliny finansów publicznych niewywołującego skutków finansowych uwzględnia się w
szczególności wagę naruszonych obowiązków oraz sposób i okoliczności ich naruszenia, w tym w
przypadku naruszenia dyscypliny finansów publicznych określonego w art. 17 i 17a – sposób
naruszenia zasady uczciwej konkurencji lub
zasady równego traktowania wykonawców.
Art. 29. 1. Osoba, która naruszyła dyscyplinę finansów publicznych wskutek wykonania polecenia
przełożonego albo kierownika jednostki, albo dysponenta środków publicznych, organu nadzoru-
jącego lub organu założycielskiego, nie ponosi odpowiedzialności, jeżeli przed wykonaniem
polecenia zgłosiła pisemnie zastrzeżenie i, pomimo tego zastrzeżenia, otrzymała pisemne
potwierdzenie wykonania polecenia albo polecenie nie zostało odwołane albo zmienione. W tym
przypadku odpowiedzialność ponosi osoba, która podpisała się pod pisemnym poleceniem wykona-
nia polecenia, a przy braku takiego dokumentu – osoba, która wydała polecenie.
2. Osoba, która naruszyła dyscyplinę finansów publicznych wskutek wykonania uchwały organu, o
którym mowa w art. 4 ust. 1 pkt 1, nie ponosi odpowiedzialności, jeżeli przed wykonaniem uchwały
zgłosiła pisemnie zastrzeżenie i pomimo tego zastrzeżenia otrzymała pisemne potwierdzenie wyko-
nania uchwały lub uchwała nie została uchylona albo zmieniona; w tym przypadku odpowiedzial-
ność ponosi każdy z członków organu, który podpisał się pod pisemnym potwierdzeniem wykona-
nia uchwały, a w razie braku takiego dokumentu – każdy z członków organu, który nie zgłosił
sprzeciwu do uchwały, która nie została uchylona albo zmieniona.
Art. 30. Ukaranie osoby odpowiedzialnej za naruszenie dyscypliny finansów publicznych nie
ogranicza praw Skarbu Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub innej jednostki sektora fi-
nansów publicznych do dochodzenia odszkodowania za poniesioną szkodę.

Za naruszenie dyscypliny finansów publicznych uważa się czyny popełnione w czasie, w którym
sprawca działał lub zaniechał działania, do którego był obowiązany. Odpowiedzialność jest ponos-
zona zarówno za umyślne, jak i nieumyślne naruszenie dyscypliny finansów publicznych.

PODSTAWOWE ZASADY ODPOWIEDZIALNOŚCI

ZA NARUSZENIE DYSCYPLINY FINANSÓW PUBLICZNYCH
Podstawowe zasady odpowiedzialności to:
1. zasada odpowiedzialności za czyn określony w ustawie;
2. zasada odpowiedzialności za czyn zawiniony;
3. zasada prymatu stosowania ustawy nowej.
Zasady odpowiedzialności – czyn bezprawny, karalny, zawiniony i karygodny
Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych ponosi osoba, która popełniła
czyn naruszający dyscyplinę finansów publicznych określony przez ustawę obowiązującą w czasie
jego popełnienia.
Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych ponosi osoba, której można
przypisać winę w czasie popełnienia naruszenia.
Nie dochodzi się odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, którego stopi-
eń szkodliwości dla finansów publicznych jest znikomy.
Zasady odpowiedzialności – strona podmiotowa
Odpowiedzialność jest ponoszona zarówno za umyślne, jak i nieumyślne naruszenie dyscypliny fi-
nansów publicznych. Naruszenie dyscypliny finansów publicznych jest popełnione umyślnie, jeżeli
sprawca miał zamiar je popełnić, to jest chciał je popełnić albo przewidując możliwość jego
popełnienia na to się godził. Do umyślnego naruszenia dyscypliny finansów publicznych dochodzi
wtedy, gdy sprawca obejmuje swoją świadomością wszystkie znamiona czynu. Naruszenie dyscy-
pliny finansów publicznych jest popełnione umyślnie, jeżeli sprawca miał zamiar je popełnić, to jest
chciał je popełnić albo przewidując możliwość jego popełnienia na to się godził. Umyślne
naruszenia dyscypliny finansów publicznych są zatem przez sprawcę zawsze zamierzone, choć nie
zawsze chciane.
Naruszenie dyscypliny finansów publicznych jest popełnione nieumyślnie, jeżeli sprawca nie mając
zamiaru jego popełnienia popełnił je jednak na skutek niezachowania ostrożności wymaganej w
danych okolicznościach, mimo że możliwość popełnienia naruszenia dyscypliny finansów pub-
licznych przewidywał albo mógł przewidzieć. W przypadku nieumyślnego naruszenia sprawca nie
ma zamiaru popełnienia czynu. Nie zachowuje natomiast reguł ostrożności, popełniając czyn, mimo
że możliwość jego popełnienia przewidywał (lekkomyślność) albo mógł przewidzieć (niedbalstwo).
Inaczej mówiąc, lekkomyślność polega na świadomym naruszeniu reguł ostrożności – sprawca
przewiduje możliwość popełnienia czynu. Niedbalstwo różni się od lekkomyślności brakiem
świadomości sprawcy, że narusza zasady ostrożności, których miał obowiązek przestrzegać.

12.) Dług publiczny i deficyt budżetowy państwa i JST

Państwowy dług publiczny obejmuje zobowiązania sektora finansów publicznych z następujących
tytułów:
15. wyemitowanych papierów wartościowych opiewających na wierzytelności pieniężne;
16. zaciągniętych kredytów i pożyczek;
17. przyjętych depozytów;
18. wymagalnych zobowiązań:
• wynikających z odrębnych ustaw oraz prawomocnych orzeczeń sądów lub ostatecznych de-
cyzji administracyjnych,
• uznanych za bezsporne przez właściwą jednostkę sektora finansów publicznych będącą
dłużnikiem.
Minister Finansów określa, w drodze rozporządzenia, szczegółowy sposób klasyfikacji tytułów
dłużnych zaliczanych do państwowego długu publicznego, w tym rodzaje zobowiązań zaliczanych
do tytułów dłużnych, uwzględniając podstawowe kategorie przedmiotowe i podmiotowe zadłużenia
oraz okresy zapadalności.
Państwowy dług publiczny oblicza się jako wartość nominalną zobowiązań jednostek sektora finan-
sów publicznych po wyeliminowaniu wzajemnych zobowiązań między jednostkami tego sektora.

Saldo budżetu państwa jest to wynik różnicy pomiędzy dochodami i wydatkami. Przepisy ustawy
o finansach publicznych definiują nadwyżkę budżetu państwa oraz deficyt budżetu państwa. Nad-
wyżką budżetu państwa jest dodatnia różnica między dochodami a wydatkami budżetu państwa,
deficytem budżetowym zaś ujemna różnica tych wartości. Do deficytu albo nadwyżki budżetu
państwa. nie mogą być wliczane deficyt budżetu środków europejskich albo nadwyżka środków eu-
ropejskich. Oznacza to, iż saldo budżetu państwa nie może być korygowane o wynik budżetu środ-
ków europejskich.
Deficyt budżetowy – ujemne saldo w budżecie instytucji – sytuacja, w której wydatki w budżecie
danej instytucji są wyższe niż jej dochody w danym okresie rozliczeniowym (roku budżetowym).
Przeciwieństwem deficytu budżetowego jest nadwyżka budżetowa.

Art.  217.  [Pojęcia deficytu i nadwyżki budżetu j.s.t. Źródła finansowania deficytu]
1. Różnica między dochodami a wydatkami budżetu jednostki samorządu terytorialnego stanowi
odpowiednio nadwyżkę budżetu jednostki samorządu terytorialnego albo deficyt budżetu jednostki
samorządu terytorialnego.
2. Deficyt budżetu jednostki samorządu terytorialnego może być sfinansowany przychodami
pochodzącymi z:
1)sprzedaży papierów wartościowych wyemitowanych przez jednostkę samorządu terytorialnego;
2)kredytów;
3)pożyczek;
4)prywatyzacji majątku jednostki samorządu terytorialnego;
5)nadwyżki budżetu jednostki samorządu terytorialnego z lat ubiegłych, pomniejszonej o środki
określone w pkt 8;
6)wolnych środków jako nadwyżki środków pieniężnych na rachunku bieżącym budżetu jednostki
samorządu terytorialnego, wynikających z rozliczeń wyemitowanych papierów wartościowych,
kredytów i pożyczek z lat ubiegłych;
7)spłaty udzielonych pożyczek w latach ubiegłych;
8)niewykorzystanych środków pieniężnych na rachunku bieżącym budżetu, wynikających z ro-
zliczenia dochodów i wydatków nimi finansowanych związanych ze szczególnymi zasadami
wykonywania budżetu określonymi w odrębnych ustawach oraz wynikających z rozliczenia środ-
ków określonych w art. 5 ust. 1 pkt 2 i dotacji na realizację programu, projektu lub zadania finan-
sowanego z udziałem tych środków.

13. dochody publiczne

Dochód publiczny – świadczenia pieniężne ustanawiane przez organy władzy publicznej, pobier-
ane i gromadzone przez administrację publiczną na rachunkach właściwych budżetów lub pub-
licznych funduszy celowych, z których dokonuje się wydatków publicznych[1].
Dochody publiczne pełnią funkcje fiskalne (redystrybucyjne) i pozafiskalne (interwencyjne). Do ich
źródeł zalicza się: dochód narodowy danego państwa oraz dochód narodowy innych państw, w
postaci pożyczek zagranicznych.
Prawo w Polsce[edytuj | edytuj kod]
W Polsce, zgodnie z Ustawą o finansach publicznych[2] (art. 5 ust. 2) dochodami publicznymi są:
1. daniny publiczne, do których zalicza się: podatki, składki, opłaty, wpłaty z zysku przed-
siębiorstw państwowych i jednoosobowych spółek Skarbu Państwa, a także inne świad-
czenia pieniężne, których obowiązek ponoszenia na rzecz państwa, jednostek samorządu
terytorialnego, państwowych funduszy celowych oraz innych jednostek sektora finansów
publicznych wynika z odrębnych ustaw;
2. inne dochody budżetu państwa, jednostek samorządu terytorialnego oraz innych jednostek
sektora finansów publicznych należne na podstawie odrębnych ustaw lub umów międzynar-
odowych;
3. wpływy ze sprzedaży wyrobów i usług świadczonych przez jednostki sektora finansów pub-
licznych;
4. dochody z mienia jednostek sektora finansów publicznych, do których zalicza się w
szczególności:
◦ wpływy z umów najmu, dzierżawy i innych umów o podobnym charakterze,
 ◦ odsetki od środków na rachunkach bankowych,
◦ odsetki od udzielonych pożyczek i od posiadanych papierów wartościowych,
◦ dywidendy z tytułu posiadanych praw majątkowych;
5. spadki, zapisy i darowizny w postaci pieniężnej na rzecz jednostek sektora finansów pub-
licznych;
6. odszkodowania należne jednostkom sektora finansów publicznych;
7. kwoty uzyskane przez jednostki sektora finansów publicznych z tytułu udzielonych
poręczeń i gwarancji;
8. dochody ze sprzedaży majątku, rzeczy i praw, niestanowiące przychodów w rozumieniu
ustawy.

14. wydatki publiczne

Wydatki publiczne – przepływy środków pieniężnych pochodzących z budżetów podmiotów pub-
licznych przeznaczonych na realizację zadań publicznych (przypisanych do realizacji tym pod-
miotom), których celem jest zaspokojenie potrzeb publicznych.
Przykładami wydatków publicznych są: inwestycje infrastrukturalne, wydatki na zapewnienie bez-
pieczeństwa zewnętrznego i wewnętrznego kraju, wydatki na utrzymanie aparatu państwowego,
samorządowego oraz wymiaru sprawiedliwości i więziennictwa, subsydia dla gospodarstw do-
mowych w formie rent i emerytur, dofinansowywanie działalności przedsiębiorstw sektora pub-
licznego.
Wydatki publiczne systematyzowane są według różnych kryteriów co związane jest z ich zróżni-
cowanym charakterem. Przykładową klasyfikacją, jest podział wydatków publicznych według fun-
duszu, z którego dokonywane są te wydatki. W takiej systematyce wyróżnia się:
• wydatki budżetowe (obejmujące wydatki budżetu państwa oraz wydatki budżetów jednostek
samorządu terytorialnego)
• wydatki ubezpieczeń społecznych
• wydatki w ramach funduszy celowych
• wydatki pozostałych segmentów finansów publicznych.

15. Regionalne izby obrachunkowe jako organy kontroli o nadzoru nad gospodarką finan-
sową JST
Regionalna Izba Obrachunkowa w Poznaniu jest państwowym organem nadzoru i kontroli gospo-
darki finansowej. Izba sprawuje nadzór  nad działalnością jednostek samorządu  terytorialnego w
zakresie spraw finansowych oraz dokonuje  kontroli gospodarki finansowej i zamówień pub-
licznych:

1)      jednostek samorządu terytorialnego;

2)      związków międzygminnych;
3)      stowarzyszeń gmin oraz stowarzyszeń gmin i powiatów;
4)      związków powiatów;
5)      stowarzyszeń powiatów;
6)      samorządowych jednostek organizacyjnych, w tym samorządowych osób prawnych;
7)      innych podmiotów, w zakresie wykorzystywania przez nie dotacji przyznawanych z budżetów
jednostek samorządu terytorialnego.
Izba opracowuje raporty, analizy i opinie w sprawach określonych ustawami.
Izba w zakresie objętym nadzorem i kontrolą prowadzą działalność informacyjną, instruktażową
oraz szkoleniową. Działalność informacyjna i szkoleniowa może być prowadzona odpłatnie, a do-
chody z tego tytułu są dochodami budżetu państwa.
Nadzór  nad działalnością  Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu sprawuje minis-
ter właściwy do spraw administracji publicznej na podstawie kryterium zgodności z prawem.
Izba kontroluje gospodarkę finansową, w tym realizację zobowiązań podatkowych oraz
zamówienia publiczne na podstawie kryterium zgodności z prawem i zgodności dokumentacji ze
stanem faktycznym. Kontrola gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego w zakre-
sie zadań administracji rządowej, wykonywanych na podstawie ustaw lub zawieranych porozumień,
dokonywana jest także z uwzględnieniem kryterium celowości, rzetelności i gospodarności
Na podstawie wyników działalności nadzorczej, kontrolnej i opiniodawczej, w razie
potrzeby wskazania organom jednostki samorządu terytorialnego powtarzających się niepraw-
idłowości lub zagrożenia niewykonania ustawowych zadań, izba przedstawia raport o stanie gospo-
darki finansowej tej jednostki.
W zakresie działalności nadzorczej właściwość rzeczowa Regionalnej Izby
Obrachunkowej w Poznaniu  obejmuje uchwały i zarządzenia podejmowane przez organy jednostek
samorządu terytorialnego w sprawach:
1)      procedury uchwalania budżetu i jego zmian;
2)      budżetu i jego zmian;
3)      zaciągania zobowiązań wpływających na wysokość długu publicznego jednostki samorządu
terytorialnego oraz udzielania pożyczek;
4)      zasad i zakresu przyznawania dotacji z budżetu jednostki samorządu terytorialnego;
5)      podatków i opłat lokalnych, do których mają zastosowanie przepisy ustawy – Ordynacja po-
datkowa;
6)      absolutorium;
7)      wieloletniej prognozy finansowej i jej zmian.
W przypadku niepodjęcia uchwały budżetowej przez organ stanowiący jednostki
samorządu terytorialnego do dnia 31 stycznia roku budżetowego Izba ustala budżet tej jednostki w
terminie do końca lutego roku budżetowego w zakresie zadań własnych oraz zadań zleconych.
W przypadku nieistotnego naruszenia prawa w uchwale lub zarządzeniu izba nie stwierdza
nieważności uchwały lub zarządzenia, lecz ogranicza się do wskazania, że wydano je z naruszeniem
prawa.
 
Do zadań Izby należy ponadto:
1)      wydawanie, na wniosek organu wykonawczego jednostki samorządu terytorialnego, opinii o
możliwości spłaty kredytu, pożyczki lub wykupu papierów wartościowych;
2)      wydawanie opinii o przedkładanych projektach uchwał budżetowych jednostek samorządu
terytorialnego;
3)      wydawanie opinii o przedkładanych przez zarządy powiatów i województw oraz przez
wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) informacjach o przebiegu wykonania budżetu
za pierwsze półrocze;
4)      wydawanie opinii o przedkładanych przez zarządy powiatów i województw oraz przez
wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) sprawozdaniach z wykonania budżetu wraz z
informacjami o stanie mienia jednostek samorządu terytorialnego i objaśnieniami,
5)      wydawanie opinii o wnioskach komisji rewizyjnych organów stanowiących jednostek
samorządu terytorialnego w sprawie absolutorium oraz opinii w sprawie uchwały rady
gminy o nieudzieleniu wójtowi absolutorium;
6)      rozpatrywanie spraw dotyczących powiadomień przez skarbnika (głównego księgowego
budżetu jednostki samorządu terytorialnego) o przypadkach dokonania kontrasygnaty na
pisemne polecenie zwierzchnika, zgodnie z odrębnymi ustawami;
7)      rozpatrywanie innych spraw określonych w odrębnych ustawach;
8)      udzielanie wyjaśnień na wystąpienia podmiotów wymienionych w art. 1 ust. 2 w sprawach
dotyczących stosowania przepisów o finansach publicznych;
9)      wydawanie opinii o przedkładanych projektach uchwał o wieloletnich prognozach finan-
sowych,
10)  przedstawianie opinii w sprawie prawidłowości planowanej kwoty długu jednostki samorządu
terytorialnego wynikającej z planowanych i zaciągniętych zobowiązań;
11)  przedstawianie opinii w sprawie możliwości sfinansowania deficytu przedstawionego przez
jednostkę samorządu terytorialnego (odpowiednio do deficytu w uchwale budżetowej).

16.P ojęcie, funkcje i rodzaje podatków

Podatkiem jest publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne
na rzecz państwa.
Podatki stanowią główne źródło dochodów państwa oraz umożliwiają finansowanie jego działal-
ności. Mówiąc najogólniej, dzięki podatkom państwo np. opłaca szkoły, szpitale, budowę dróg czy
wspiera najuboższych. Każdy, kto znajduje się w sytuacji objętej podatkiem, ma obowiązek go za-
płacić.
Podatki różnią się od siebie podmiotem opodatkowania (czyli kto jest opodatkowany), przedmiotem
(czyli co podlega opodatkowaniu) oraz sposobem poboru podatku (czyli trybem i warunkami płat-
ności).
Aktualnie w Polsce wyróżniamy kilkanaście rodzajów podatków. Większość spośród nich to po-
datki bezpośrednie, takie jak:
19. podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT),
20. podatek dochodowy od osób prawnych (CIT),
21. podatek od spadków i darowizn,
22. podatek od czynności cywilnoprawnych,
23. podatek rolny,
24. podatek leśny,
25. podatek od nieruchomości,
26. podatek od środków transportowych,
27. podatek tonażowy,
28. podatek od wydobycia niektórych kopalin,
29. zryczałtowany podatek od wartości sprzedanej produkcji (tzw. podatek od produkcji okrę-
towej).
a pozostałe to podatki pośrednie, takie jak:
30. podatek od towarów i usług (VAT),
31. podatek akcyzowy,
32. podatek od gier.
Podstawową funkcją opodatkowania jest funkcja fiskalna, czyli uzyskiwanie środków pieniężnych
niezbędnych dla pokrycia potrzeb publicznych.
Drugą, wtórną funkcją podatków jest funkcja redystrybucyjna, polegająca na podziale dochodów
budżetowych uzyskanych z podatków między obywatelami a związkami publicznoprawnymi.
Wyróżnia się również funkcję stymulacyjną podatków. Poprzez np. obniżone stawki podatkowe,
ulgi lub zwolnienia wspiera się/ wywołuje określone działania/ procesy gospodarcze, zasadne z
punktu widzenia państwa i obywateli.
Podstawy nakładania obowiązków podatkowych w Polsce są określone w art. 217 Konstytucji
Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. Zgodnie z nim, nakładanie podatków, innych
danin publicznych, określanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania i stawek podatkowych, a
także zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków
następuje w drodze ustawy.
Ogólne prawo podatkowe oraz związane z nim obowiązki i procedury reguluje ustawa z dnia 29
sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.
17.)elementy konstrukcji podatku - inna karta
18.) pojecie i sposoby powstawania zobowiązania podatkowego
1. Art. 5 OP. - > definicja zobowiązania podatkowego
2. Art. 21 OP. – określa dwa sposoby powstania zobowiązani podatkowego :
1. Z mocy prawa;
2. Z dniem doręczenia decyzji ustalającej wysokość tego zobowiązania
Jest to katalog zamknięty.
3. art. 5 OP: Zobowiązaniem podatkowym jest wynikające z obowiązku podatkowego
zobowiązanie podatnika do zapłacenia na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu
albo gminy podatku w wysokości, w terminie oraz w miejscu określonych w przepisach
prawa podatkowego.
• Powstanie zobowiązania z mocy prawa: stwierdzenie to należy traktować jako pewien skrót.
Przepis 21 par 1 pkt. 1 op wskazuje, że dniem, w którym powstanie zobowiązanie podatkowej
jest dzień zaistnienia zdarzenia określonego w danej ustawie podatkowej, kiedy ustawa
podatkowa z tym zdarzeniem wiąże powstanie takiego zobowiązania.
• W przypadku powstania zobowiązania, które powstaje z dniem doręczenia decyzji, należy
wskazać, że dopiero kiedy decyzja ustalająca wysokość podatku zostanie prawidłowo
doręczona, dopiero z tym dniem powstaje stosunek prawny zobowiązania podatkowego.

19.pojęcie podatnika, płatnika i inkasenta oraz zakres ich odpowiedzialności podatkowej

• Odpowiedzialność podatkowa powinna być rozumiana jako dopuszczalność żądania przez
podmiot uprawniony zapłaty podatku od zobowiązanych do tego podmiotu oraz możliwość
stosowania przewidzianych prawem środków zmierzających do przymusowego
wyegzekwowania należnych podatków z ich majątku.
• Art. 7 op : § 1. Podatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna
niemająca osobowości prawnej, podlegająca na mocy ustaw podatkowych obowiązkowi
 podatkowemu. § 2. Ustawy podatkowe mogą ustanawiać podatnikami inne podmioty niż
wymienione w § 1.
Podatnik odpowiada całym swoim majątkiem za wynikające ze zobowiązań podatkowych podatki.
Podatnik ponosi odpowiedzialność majątkową o charakterze osobistym, co oznacza, że wierzyciel
może kierować egzekucję do wszystkich rzeczy i prawa majątkowych podatnika. Ponadto,
odpowiedzialność podatnika ma charakter nieograniczony, co oznacza, że „obejmować będzie nie
tylko składniki majątkowe posiadane przez podatnika w momencie powstania zobowiązania po-
datkowego, ale cały majątek istniejący w chwili realizowania odpowiedzialności"5.
• W przypadku małżonków, zgodnie z art. 29 op odpowiedzialność podatkową można rozciągnąć
na współmałżonka.
• Płatnik i inkasent ponoszą odpowiedzialność całym swoim majątkiem. Odpowiedzialność ma
charakter odpowiedzialności osobistej.
• Odpowiedzialność płatnika i inkasenta jest niezależna od odpowiedzialności jaką ponosi
podatnik.
• Płatnik (def. Art. 8 op: Płatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka
organizacyjna niemająca osobowości prawnej, obowiązana na podstawie przepisów prawa
podatkowego do obliczenia i pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym
terminie organowi podatkowemu.)
• Inkasent (def. Art. 9 op: Inkasentem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka
organizacyjna niemająca osobowości prawnej, obowiązana do pobrania od podatnika podatku i
wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu.) Inkasent nie odpowiada za
niepobrane podatki, chociaż jest zobowiązany do ich poboru
ODPOWIEDZIALNOŚĆ PODATNIKA
• art. 26 o. p.
Podatnik odpowiada całym swoim majątkiem za wynikające ze zobowiązań podatkowych podatki.
odpowiedzialność: osobista, nieograniczona, majątkowa
• przedmiotem odpowiedzialności podatnika są podatki wynikające z zobowiązań podatkowych.
Obejmuje ona także zaliczki na podatki, raty podatków, zaległości podatkowe i odsetki od tych
zaległości oraz należności podlegające zwrotowi bez wezwania organu podatkowego, zgodnie z art.
52 o. p. (art. 26a o. p.)
• art.29§1o.p.
W przypadku osób pozostających w związku małżeńskim odpowiedzialność, o której mowa w art.
26, obejmuje majątek odrębny podatnika oraz majątek wspólny podatnika i jego małżonka.
• skutki prawne ograniczenia, zniesienia lub wyłączenia wspólności majątkowej nie odnoszą się do
zobowiązań podatkowych powstałych przed dniem:
 zawarcia umowy o ograniczeniu lub wyłączeniu ustawowej wspólności majątkowej,  zniesienia
wspólności majątkowej prawomocnym orzeczeniem sądu.

20.) sposoby wygasanie zobowiązania podatkowego

Zobowiązaniem podatkowym jest wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika
do zapłacenia na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu albo gminy podatku w wysokości,
w terminie oraz w miejscu określonych w przepisach prawa podatkowego. Obowiązkiem po-
datkowym jest wynikająca z ustaw podatkowych nieskonkretyzowana powinność przymusowego
świadczenia pieniężnego w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w tych ustawach.
Stosownie do art. 6 Ordynacji podatkowej podatkiem jest publicznoprawne, nieodpłatne, przymu-
sowe oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub
gminy, wynikające z ustawy podatkowej.
Wygaśnięcie zobowiązań podatkowych - kiedy następuje?
Zgodnie z art. 59 § 1 Ordynacji podatkowej zobowiązanie podatkowe wygasa w całości lub w
części wskutek:
33. zapłaty;
34. pobrania podatku przez płatnika lub inkasenta;
35. potrącenia;
36. zaliczenia nadpłaty lub zaliczenia zwrotu podatku;
37. zaniechania poboru;
38. przeniesienia własności rzeczy lub praw majątkowych;
39. przejęcia własności nieruchomości lub prawa majątkowego w postępowaniu egzekucyjnym;
40. umorzenia zaległości;
 41. przedawnienia;
42. zwolnienia z obowiązku zapłaty na podstawie art. 14m;
43. nabycia spadku w całości przez Skarb Państwa albo jednostkę samorządu terytorialnego
stwierdzonego przez prawomocne postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku – ze
skutkiem na dzień otwarcia spadku.
Wygaśnięcie zobowiązania płatnika lub inkasenta Wygaśnięcie zobowiązań płatnika lub
inkasenta (czyli podmiotów zobowiązanych do pobrania podatku i wpłacenia go we właści-
wym terminie organowi podatkowemu) uregulowano odmiennie w ordynacji podatkowej od
wygasania zobowiązań podatkowych podatnika. Ich zobowiązania wygasają bowiem jedynie
poprzez:
44. wpłaty;
45. zaliczenia nadpłaty lub zaliczenia zwrotu podatku;
46. umorzenia, w przypadkach przewidzianych w art. 67d § 3;
47. przejęcia własności nieruchomości lub przejęcia prawa majątkowego w postępowaniu
egzekucyjnym;
48. przedawnienia;
49. zwolnienia z obowiązku zapłaty na podstawie art. 14m;
50. nabycia spadku w całości przez Skarb Państwa albo jednostkę samorządu terytorialnego
stwierdzonego przez prawomocne postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku – ze
skutkiem na dzień otwarcia spadku.
Wygaśnięcie zobowiązań podatkowych powoduje również, że nie jest możliwe wszczęcie
postępowania podatkowego w sprawie, którego przedmiotem byłoby to zobowiązanie.
21. zasady ogólne odpowiedzialności osób trzecich za zobowiązania podatkowe
OGÓLNE ZASADY ODPOWIEDZIALNOŚCI OSÓB TRZECICH
• osoby trzecie nie są stroną stosunku zobowiązania podatkowego, wobec czego ponoszą one
odpowiedzialność tylko wtedy, gdy wskazują na to przepisy rozdziału 15 o. p.;
• ma ona charakter wyjątkowy, ponieważ przepisy od odpowiedzialności osób trzecich stosuje się z
reguły jedynie w sytuacji, gdy brak jest możliwości zaspokojenia podmiotu czynnego podatku z
majątku podatnika;
• art. 107 o. p.
§ 1. W przypadkach i w zakresie przewidzianych w niniejszym rozdziale za zaległości podatkowe
podatnika odpowiadają całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem również osoby trzecie.
§ 1a. Osoby trzecie odpowiadają całym swoim majątkiem solidarnie z następcą prawnym podatnika
za przejęte przez niego zaległości podatkowe.
odpowiedzialność: osobista, majątkowa, nieograniczona
•
OGÓLNE ZASADY ODPOWIEDZIALNOŚCI OSÓB TRZECICH
art. 108 o. p.
§ 1. O odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej organ podatkowy orzeka w drodze decyzji.
(decyzja konstytutywna)
§ 2. Postępowanie w sprawie odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej nie może
zostać wszczęte przed:
1) upływem terminu płatności ustalonego zobowiązania;
2) dniem doręczenia decyzji:
a) określającej wysokość zobowiązania podatkowego,
b) o odpowiedzialności podatkowej płatnika lub inkasenta,
c) w sprawie zwrotu zaliczki naliczonego podatku od towarów i usług,
d) określającej wysokość należnych odsetek za zwłokę,
e) określającej wysokość zaległości podatkowej, o której mowa w art. 52 oraz art. 52a;
3) dniem wszczęcia postępowania egzekucyjnego - w przypadku, o którym mowa w § 3;
4) dniem odstąpienia od czynności zmierzających do zastosowania środków egzekucyjnych, zgod-
nie z przepisami o postępowaniu egzekucyjnym w administracji - w przypadku, o którym mowa w
§ 3a.
akcesoryjny charakter odpowiedzialności osób trzecich

22.) kontrola podatkowa i kontrola celno-skarbowa

Art.  281.  [Kontrola podatkowa]
§  1. 
Organy podatkowe pierwszej instancji przeprowadzają kontrolę podatkową u podatników, płat-
ników, inkasentów oraz następców prawnych, zwanych dalej "kontrolowanymi".
§  2. 
Celem kontroli podatkowej jest sprawdzenie, czy kontrolowani wywiązują się z obowiązków
wynikających z przepisów prawa podatkowego.
Art.  282.  [Podjęcie kontroli podatkowej z urzędu]
Kontrolę podatkową podejmuje się z urzędu.

Kontroli celno-skarbowej podlega przede wszystkim przestrzeganie przepisów prawa po-

datkowego. Ponadto w art. 54 ustawy o KAS wskazane zostały inne kontrolowane obszary, do
których należy w szczególności przestrzeganie prawa dewizowego, celnego oraz innych przepisów
w zakresie przywozu i wywozu towarów, a także regulujących urządzanie i przeprowadzanie gier
losowych, posiadania automatów do gier hazardowych oraz przepisów o przeciwdziałaniu praniu
pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Ponadto ustawa o KAS wskazuje szczególne miejsca i
przedmioty podlegające kontroli celno-skarbowej. Są to m.in. paliwa w zbiorniku przewozowym,
produkcja i handel automatami do gier, przesyłki pocztowe, ruch drogowy.

Zakres kontroli celno-skarbowej jest bardzo szeroki i obejmuje tematykę zarówno z zakresu
przepisów prawa podatkowego, jak i innych przepisów wykorzystywanych w ocenie ustawodawcy
najczęściej do popełniania nadużyć i uszczuplania dochodów skarbowych.
Tryb prowadzenia kontroli celno-skarbowej
Miejscem kontroli jest w zależności od potrzeb siedziba kontrolowanego, miejsce prowadzenia lub
przechowywania ksiąg rachunkowych oraz każde inne miejsce związane z działalnością kon-
trolowanego. Ponadto kontrola może być prowadzona w urzędzie celno-skarbowym, na przejściu
granicznym czy w oddziałach celnych urzędów celno-skarbowych.
Warto podkreślić, że szeroki jest nie tylko zakres właściwości rzeczowej, lecz także właściwości
miejscowej. Zgodnie z art. 61 ustawy o KAS urząd celno-skarbowy może wykonywać swoją kon-
trolę na obszarze całego terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Pierwszym etapem kontroli celno-skarbowej jest jej wszczęcie na podstawie upoważnienia do
przeprowadzenia kontroli. Datą rozpoczęcia kontroli jest dzień doręczenia upoważnienia podat-
nikowi.
Zasadniczo kontrola powinna być zakończona bez zbędnej zwłoki, nie później niż w ciągu trzech
miesięcy od jej rozpoczęcia. Należy jednak pamiętać, że organ celno-skarbowy może przedłużyć
ten termin z ważnych przyczyn. Ustawa nie zawiera przepisu wyznaczającego maksymalny okres
kontroli, dlatego mogą się zdarzyć sytuacje, w których przedsiębiorcy są kontrolowani miesiącami,
a nawet latami.
Formalnym zakończeniem kontroli jest dostarczenie podatnikowi wyników kontroli lub protokołu
(m.in. w przypadku gier hazardowych, paliw czy refundacji wywozowych).
Naczelnik  urzędu celno-skarbowego może wykonywać kontrolę celno-skarbową na całym teryto-
rium Rzeczypospolitej Polskiej.
Kontrolę celno-skarbową wykonują zarówno funkcjonariusze Służby Celno-Skarbowej, jak i pra-
cownicy KAS, jednakże niektóre działania o szczególnym charakterze zostały zarezerwowane
wyłącznie dla funkcjonariuszy SCS.

Zakres kontroli celno-skarbowej reguluje art. 54 ustawy o KAS:

Kontroli celno-skarbowej podlega przestrzeganie przepisów:

•    prawa podatkowego w rozumieniu art. 3 pkt 2 Ordynacji podatkowej;
•    prawa celnego oraz innych przepisów związanych z przywozem i wywozem towarów w obrocie
między obszarem celnym Unii Europejskiej a państwami trzecimi, w szczególności przepisów doty-
czących towarów objętych ograniczeniami lub zakazami;
•    regulujących urządzanie i prowadzenie gier hazardowych, o których mowa w ustawie z dnia 19
listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz. U. z 2020 r. poz. 2094), a także zgodność tej działal-
ności ze zgłoszeniem, udzieloną koncesją lub zezwoleniem oraz zatwierdzonym regulaminem;
•    w zakresie posiadania automatów do gier hazardowych;
•    prawa dewizowego w zakresie ograniczeń i obowiązków określonych dla rezydentów i nierezy-
dentów oraz warunków udzielonych na ich podstawie zezwoleń dewizowych, a także warunków
wykonywania działalności kantorowej;
•    o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu.

Kontroli celno-skarbowej podlega również:

•    rodzaj paliwa w zbiorniku środka przewozowego;
•    produkcja i obrót automatami do gier hazardowych;
•    przystosowanie zakładów produkcyjnych do rejestrowania i stosowania receptur zareje-
strowanych we właściwej agencji płatniczej ustanowionej zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 30 lipca
2003 r. o uruchamianiu środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orien-
tacji i Gwarancji Rolnej (Dz. U. poz. 1611 oraz z 2004 r. poz. 386 i 890);

23.) opodatkowanie dochodów osób fizycznych, w tym uproszczone formy wymiaru podatku

Podatek dochodowy od osób fizycznych (ang. PIT – Personal Income Tax – podatek od do-
chodów osobistych), jak sama nazwa wskazuje, jest podatkiem płaconym od uzyskiwanych do-
chodów przez osoby fizyczne. Jego wysokość jest w dużej mierze zależna od wysokości gen-
erowanych dochodów, co oznacza, że wraz z ich wzrostem wzrasta również zobowiązanie po-
datkowe względem urzędu skarbowego. Dowiedz się, co podlega opodatkowaniu i jakie są jego
formy!
Obowiązek zapłaty podatku – kogo dotyczy?
Jest podatkiem bezpośrednim
Co do zasady w Polsce obowiązkiem podatkowym są objęte wszystkie osoby fizyczne osiągające
dochody lub przychody w danym roku podatkowym. Osobą fizyczną jest z kolei każdy człowiek od
chwili urodzenia aż do śmierci. Oznacza to, że począwszy od małego dziecka, a skończywszy na
osobie dorosłej, każdy kto osiąga dochód, jest prawnie zobowiązany do zapłaty podatków. Przepi-
som ustawy o PIT podlegają oprócz osób fizycznych także:
• przedsiębiorcy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą
• spółki cywilne
• spółki komandytowe
• spółki jawne
• spółki partnerskie.
Uproszczone formy:
• Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych
• Karta podatkowa
• Zryczałtowany podatek dochodowy od przychodów osób duchownych

Z uproszczeniem wymiaru wiąże się z zasady zmniejszenie obowiązków podatnika związanych

z dokumentowaniem swej działalności. Przykładowo w tzw. ryczałtach wysokość należnego świad-
czenia podatkowego znana jest bardzo często z góry, przed podjęciem działalności. Ponieważ
wysokość ryczałtu jest niezależna do rzeczywistych dochodów, a nawet niekiedy przychodów,
ta forma opodatkowania stanowi zachętę do podejmowania dodatkowego wysiłku. Przedsiębiorca
w takiej metodzie ma pewność, że w razie osiągnięcia określonego dochodu zapłaci ściśle
określony podatek. Z takiej pewności mogą wynikać dla niego tylko korzyści. Może kalkulować
opłacalność działalności pod względem jej rozmiarów.

51. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.

• Opodatkowaniu ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych podlegają przychody
osób fizycznych z pozarolniczej działalności gospodarczej, w tym również, gdy działal-
ność ta jest prowadzona w formie spółki cywilnej osób fizycznych lub spółki jawnej osób
fizycznych.
• Opodatkowaniu ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych podlegają również otrzy-
mane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości
pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych
świadczeń z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych
umów o podobnym charakterze.
• Podatnicy opłacają w roku podatkowym ryczałt od przychodów ewidencjonowanych
z powyższej działalności wymienionej, jeżeli::
1. w roku poprzedzającym rok podatkowy:
• uzyskali przychody z tej działalności, prowadzonej wyłącznie samodzielnie, w wysokości
nie przekraczającej 250 000 euro, lub
• uzyskali przychody wyłącznie z działalności prowadzonej w formie spółki, a suma przy-
chodów wspólników spółki z tej działalności nie przekroczyła kwoty 250 000 euro,
2. rozpoczną wykonywanie działalności w roku podatkowym i nie korzystają z opodatkowania
w formie karty podatkowej - bez względu na wysokość przychodów.
• Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych płacony jest według stawek proporcjonal-
nych od 30% do 20% przychodów określonej działalności, bez możliwości pomniejszenia
przychodu o koszty uzyskania. Dla ustalenia przychodu podatnicy zobowiązani zostali m.in.
zobowiązani do prowadzenia ewidencji przychodu odrębnie za każdy rok podatkowy, a pon-
adto wykazu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, a także prze-
chowywania dowodów zakupu towarów.
• Opłacanie podatku dochodowego w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych
uprawnia tych podatników do całego szeregu ulg i zwolnień podatkowych przewidzianych
dla osób opłacających podatek dochodowy na zasadach ogólnych.
• Od wyliczonego zryczałtowanego podatku przysługuje im prawo do odliczenia m.in.:
składek na ubezpieczenie zdrowotne, 1% ryczałtu w przypadku wpłat na rzecz organizacji
pożytku publicznego,
• Podatnicy ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych są zobowiązani do samoobliczenia
należnego świadczenia podatkowego, obliczania ryczałtu w okresach miesięcznych i złoże-
nia zeznania rocznego w terminie do 31 stycznia następnego roku. Ryczałt od przychodów
ewidencjonowanych wynikający z zeznania jest podatkiem należnym za dany rok po-
datkowy, chyba że naczelnik urzędu skarbowego wyda decyzję, w której określi inną
wysokość podatku.

52. Karta podatkowa.

Zryczałtowany podatek dochodowy w formie karty podatkowej mogą płacić podatnicy

prowadzący działalność:

• usługową lub wytwórczo-usługową, określoną w załączniku do ustawy o zryczałtowanym

podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
• usługową w zakresie handlu detalicznego żywnością, napojami, wyrobami tytoniowymi
oraz kwiatami, z wyjątkiem napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5% w określonych
warunkach
• usługową w zakresie handlu detalicznego artykułami nieżywnościowymi - określonych
w warunkach w z wyjątkiem handlu paliwami silnikowymi, środkami transportu samo-
chodowego, częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych, ciągnikami rolniczymi
i motocyklami oraz z wyjątkiem handlu artykułami nieżywnościowymi objętego kon-
cesjonowaniem,
• gastronomiczną - jeżeli nie jest prowadzona sprzedaż napojów o zawartości alkoholu
powyżej 1,5% - w określonych warunkach
• w zakresie usług transportowych wykonywanych przy użyciu jednego pojazdu - w
określonych warunkach
• w zakresie usług rozrywkowych - w określonych warunkach
• w zakresie sprzedaży posiłków domowych w mieszkaniach, jeżeli nie jest prowadzona
sprzedaż napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5% - w określonych warunkach
• w wolnych zawodach, polegającą na świadczeniu usług w zakresie ochrony zdrowia
ludzkiego - w określonych warunkach
• w wolnych zawodach, polegającą na świadczeniu przez lekarzy weterynarii usług wetery-
naryjnych,
• w zakresie opieki domowej nad dziećmi i osobami chorymi - w określonych warunkach
• w zakresie usług edukacyjnych, polegającą na udzielaniu lekcji na godziny - w określonych
warunkach w
Jest to wyliczenie niewyczerpujące szczegółowe wyliczenie zawiera ustawa.
Wysokość podatku dochodowego w formie karty podatkowej jest niezależna od rzeczywistych
rezultatów prowadzonej działalności gospodarczej. Jest on płacony miesięcznie według stawek
kwotowych wynikających z tabel stanowiących załącznik do ustawy o zryczałtowanym podatku do-
chodowym. Wysokość miesięcznych stawek karty podatkowej uzależniona jest od rodzaju wykony-
wanej działalności, miejsca jej wykonywania oraz liczby zatrudnionych pracowników.
Art. 24. 
1.
Podatnicy prowadzący działalność opodatkowaną w formie karty podatkowej są zwolnieni
od obowiązku prowadzenia ksiąg, składania zeznań podatkowych, deklaracji o wysokości
uzyskanego dochodu oraz wpłacania zaliczek na podatek dochodowy. Podatnicy ci są jednak
obowiązani wydawać na żądanie klienta rachunki i faktury, stwierdzające sprzedaż wyrobu, towaru
lub wykonanie usługi, oraz przechowywać w kolejności numerów kopie tych rachunków i faktur
w okresie pięciu lat podatkowych, licząc od końca roku, w którym wystawiono rachunek
lub fakturę.
Podatnicy, którzy w roku poprzedzającym rok podatkowy opłacali podatek dochodowy w formie
karty podatkowej, są obowiązani, do dnia otrzymania decyzji ustalającej wysokość tego po-
datku, opłacać podatek dochodowy w formie karty podatkowej, w wysokości stawki
określonej w decyzji ustalającej jej wysokość na rok poprzedni. Kwoty podatku dochodowego
zapłacone w okresie przed doręczeniem decyzji ustalającej opodatkowanie w formie karty po-
datkowej zalicza się na poczet podatku wynikającego z tej decyzji.
Podatnicy prowadzący działalność, która podlega opodatkowaniu w formie karty podatkowej,
mogą korzystać z tej metody jeżeli:
• złożą wniosek o zastosowanie opodatkowania w tej formie,
• we wniosku, zgłoszą prowadzenie działalności uprawniającej do tej formy opodatkowania
• przy prowadzeniu działalności nie korzystają z usług osób nie zatrudnionych przez siebie
na podstawie umowy o pracę oraz z usług innych przedsiębiorstw i zakładów, chyba
że chodzi o usługi specjalistyczne,
• nie prowadzą, poza jednym z rodzajów działalności uprawniającej do tej formy opo-
datkowania, innej pozarolniczej działalności gospodarczej,
• małżonek podatnika nie prowadzi działalności w tym samym zakresie,
• nie wytwarzają wyrobów opodatkowanych, na podstawie odrębnych przepisów, podatkiem
akcyzowym.
53. Zryczałtowany podatek dochodowy od przychodów osób duchownych.
Osoby duchowne prawnie uznanych wyznań, osiągające przychody z opłat otrzymywanych
w związku z pełnionymi funkcjami duszpasterskimi, opłacają od tych przychodów podatek do-
chodowy w formie ryczałtu od przychodów osób duchownych. Stawki ryczałtu są kwartalne i za-
leżą od funkcji osoby duchownej (proboszcz, wikary i osoba sprawująca porównywalne funkcje
w danym związku wyznaniowym), liczby mieszkańców parafii, liczby mieszkańców gminy na tere-
nie której znajduje się siedziba parafii.
Ustawowe stawki ryczałtu podlegają obniżeniu przez urząd skarbowy, jeżeli liczba wyznawców
na danym terenie stanowi mniejszość w ogólnej liczbie mieszkańców. Kwartalna stawka ryczałtu
ulega ponadto obniżeniu o kwotę składki na powszechne ubezpieczenie zdrowotne.
Osoby duchowne opłacające ryczałt zwolnione są od obowiązku składnia zeznań podatkowych
o wysokości osiągniętego dochodu ze źródła objętego ryczałtem. Dochody duchownych opo-
datkowane w formie ryczałtu nie podlegają łączeniu z dochodami z innych źródeł.
Osoby duchowne mogą zrzec się opodatkowania w formie ryczałtu za dany rok podatkowy,
do dnia 20 stycznia roku podatkowego lub do dnia poprzedzającego dzień rozpoczęcia pełnienia
funkcji o charakterze duszpasterskim w przypadku rozpoczęcia pełnienia tych funkcji w ciągu roku
podatkowego, i opłacać za ten rok podatek dochodowy na ogólnych zasadach, prowadząc po-
datkową księgę przychodów i rozchodów na zasadach określonych w odrębnych przepisach.
Zrzeczenia, osoba duchowna dokonuje poprzez złożenie, właściwemu naczelnikowi urzędu skar-
bowego, pisemnego oświadczenia lub w zawiadomieniu, jeżeli osoba duchowna zrzeka się opo-
datkowania w formie ryczałtu począwszy od dnia rozpoczęcia wykonywania funkcji o charakterze
duszpasterskim.
Osoby duchowne mogą zrzec się opłacania ryczałtu i opłacać podatek dochodowy na ogólnych za-
sadach, prowadząc podatkową księgę przychodów i rozchodów na zasadach określonych w odręb-
nych przepisach, zawiadamiając o tym na piśmie właściwego naczelnika urzędu skarbowego w ter-
minie 14 dni po otrzymaniu decyzji ustalającej wysokość ryczałtu.
Przedmiot

• Przychody osiągane z tyt. opłat otrzymywanych w związku z pełnionymi funkcjami

duszpasterskimi (wyłącznie), inne usługi opodatkowane na zasadach ogólnych
•
• Brak uzyskania jakiegokolwiek przychodu nie zwalnia z obowiązku zapłaty podatku

Wysokość ryczałtu
Zależy od:
1/ pełnionej funkcji (proboszcz, wikariusz, rektor),
2/ liczby mieszkańców w parafii wd. stanu na 31 grudnia poprzedniego roku (chodzi o faktyczną
liczbę mieszkańców, a nie zarejestrowanych),
3/ liczby mieszkańców gminy lub miasta, na terenie którego położona jest parafia.
Dwie możliwości:
1/ na zasadach ogólnych (PIT)
2/ ryczałt
ad. 1/ - konieczność prowadzenia księgi przychodów i rozchodów
ad. 2/ - brak konieczności prowadzenia takiej księgi
24. Opodatkowanie dochodów osób prawnych.-

Podatek dochodowy od osób prawnych jest to bezpośredni podatek obciążający dochody uzyski-
wane przez spółki (przedsiębiorstwa). Zasady, na jakich funkcjonuje ta opłata, zostały określone w
ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych (CIT) z dnia 15 lutego 1992 r. Podatek ten w
przeciwieństwie do podatku PIT czyli podatku dochodowego od osób fizycznych dotyczy głównie
spółek kapitałowych takich jak spółki akcyjne czy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Zgodnie z art. 1 ustawy o CIT, podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych są:
• osoby prawne,
• spółki kapitałowe w organizacji,
• jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, z wyjątkiem przedsiębiorstw w
spadku i spółek niemających osobowości prawnej,
• spółki komandytowo-akcyjne mające siedzibę lub zarząd na terytorium Polski,
• spółki nieposiadające osobowości prawnej mające siedzibę lub zarząd w innym państwie,
jeżeli zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa podatkowego tego państwa są trak-
towane jako osoby prawne oraz podlegają w tym państwie opodatkowaniu od całości swoich
dochodów niezależnie od miejsca ich uzyskania,
• podatkowe grupy kapitałowe czyli grupy składające się co najmniej z dwóch spółek prawa
handlowego, które posiadają osobowość prawną oraz pozostają w związkach kapitałowych.

Podmiotami zwolnionymi z tego podatku są:

• Skarb Państwa
• Narodowy Bank Polski,
• jednostki budżetowe, fundusze celowe utworzone na podstawie odrębnych ustaw,
• przedsiębiorstwa międzynarodowe i inne jednostki gospodarcze utworzone przez organ ad-
ministracji państwowej wspólnie z innymi państwami,
• gminy w zakresie dochodów własnych,
• Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa,
• Zakład Ubezpieczeń Społecznych, fundusze emerytalne i inwestycyjne,
• Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej,
• wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej
• organizacje religijne
Przedmiotem opodatkowania w podatku dochodowym od osób prawnych jest dochód. Czasami
przedmiotem opodatkowania może być przychód. Sytuacja taka będzie miała miejsce przy
niektórych rodzajach przychodów osiąganych na terytorium RP przez podatników mających swe
siedziby za granicą (np. przychody z tytułu praw autorskich, czy dywidend) oraz podmiotów kra-
jowych (np. w wypadku przychodów z tytułu dywidend i innych udziałów w zyskach osób
prawnych). Dochodami zwolnionymi z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych
są dochody uzyskane z: rolnictwa, gospodarki leśnej oraz floty morskiej. Dochody te są opo-
datkowane podatkami rolnym, leśnym lub tonażowym.
Dochód został w ustawie zdefiniowany jako nadwyżka sumy przychodów nad kosztami ich uzyska-
nia, osiągnięta w roku podatkowym.

25. Cechy podatku od towarów i usług jako ogólnego podatku obrotowego. - inna karta
26. Podatek akcyzowy jako szczególny podatek obrotowy.- uregulowany ustawą z 11 marca
2004 r. o podatku od towarów i usług; m podatek konsumpcyjny;
- podatek pośredni, wielofazowy;
- zharmonizowany z prawem UE (dyrektywa 2006/112/WE);
- oparty na zasadzie neutralności, jego ciężar ekonomiczny ponoszą konsumenci;
- podlega potrąceniu i zwrotowi;
27. Podatek od czynności cywilnoprawnych.- inna karta
Podstawa prawna: ustawa z dnia 9 września 2000 r. o podatku dochodowym od czynności cywilno-
prawnych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1973 ze zm.). Podatek stosunkowo młody, w porównaniu do in-
nych podatków.
Do dnia 31.12.2000 r. obowiązywała jedynie opłata skarbowa, która obciążała również czynności
cywilnoprawne. Przed 2000 r. czynności urzędowe i cywilnoprawne razem w opłacie skarbowej. W
2000 r. ustawodawca rozdzielił czynności urzędowe i czynności cywilnoprawne! Opłata skarpowa i
pcc są podobne m.in. pod względem podmiotowym.
Charakter prawny: podatek obrotowy (obciąża obrót, obciąża dokonanie określonej czynności cy-
wilnoprawnej, nie bierzemy pod uwagę wzbogacenia się którejkolwiek ze stron umowy – to, czy
dana transakcja jest dla danego podmiotu opłacalna czy nie, nie ma znaczenia), bezpośredni (obci-
ąża którąś ze stron transakcji, nie jest to podatek przerzucalny np. na konsumenta).
Podstawa opodatkowania jest ściśle uzależniona od wartości danej transakcji – wartości przedmiotu
czynności cywilnoprawnej. Sam fakt wzbogacenia nie ma tutaj istotnego znaczenia. Inaczej będzie
w podatku od spadków i darowizn.
·   VAT – podatek pośredni i przerzucalny (ostatecznie przerzucalny na konsumenta)

·   PCC – podatek bezpośredni i nieprzerzucalny

VAT i pcc są konkurencyjne względem siebiewiększość przypadków płacimy jeden po-
datek od danej transakcji.

·   PCC – podatek od niezawodowego obrotu towarem (czynności cywilnoprawne

niezwiązane z działalnością gospodarczą)

·   VAT – tam, gdzie mamy do czynienia z działalnością gospodarczą będzie VAT

Sprzedaż samochodu między osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodar-
czej
= pcc; sprzedaż samochodu między przedsiębiorcami = VAT
Konkurencyjność VAT i pcc wprowadza jedno wyłączenie przedmiotowe w pcc
Konstrukcja prawna podatku: podmiot, przedmiot (zachowanie podatnika, które powoduje
powstanie obowiązku), podstawa opodatkowania (skonkretyzowanie przedmiotu opo-
datkowania – od jakiej wartości należy liczyć kwotę podatku – wartość kwotowa = wartość
%; podatki lokalne = podstawa opodatkowania wyrażona w innej formie, niż pieniądz),
stawka podatkowa (1) stawki progresywne i stawki liniowe, czyli proporcjonalne – w więk-
szości przypadków będziemy mówić o podatkach ze stawkami proporcjonalnymi = podatki
liniowe; wyjątkowo w podatku od spadków i darowizn będzie progresja = wzrost stawki po-
datku wraz ze wzrostem podstawy opodatkowania wraz ze zmianą stopnia pokrewieństwa i
powinowactwa; (2) stawki procentowe i kwotowe  stawki procentowe w podatkach
 lokalnych; ulgi i zwolnienia podatkowe i opłatowe (bez ulg w Ordynacji podatkowej) – ulgi
i zwolnienia podmiotowe i przedmiotowe. Istotne w podatkach
samorządowych są wyłączenia – w niektórych podatkach lokalnych są wyłączenia podmiotowe a w
innych przedmiotowe (trzeba rozróżniać wyłączenie od zwolnienia)
·   wyłączenie – dane zachowanie, czynność podatnika nie podlega pod ustawę po-
datkową;

·   zwolnienie – dany podatnik, zachowanie podlega pod ustawę podatkową, ale z

jakiegoś powodu ustawodawca zwalnia go od zapłaty podatku  powstaje obowiązek po-
datkowy, ale nie przekształca się w zobowiązanie podatkowe
Zakres podmiotowy:
Każdy podmiot posiadający zdolność do dokonywania czynności cywilnoprawnej, o której
mowa w art. 1 u.p.c.c. (zdolność do dokonania czynności opodatkowanej)
W u.p.c.c. ustawodawca nie wskazuje nam podmiotu w klasyczny sposób (jak np. w ustawie
o VAT). Ustawodawca rezygnuje z jasnego określania podmiotu, ponieważ w art. 4 u.p.c.c.
jasno określa się, która strona transakcji płaci podatek w określonej czynności cywilno-
prawnej!
W art. 4 u.p.c.c. określony został podmiotowy zakres podatku od czynności cywilno-
prawnej.
Nie istnieje zasada solidarnej odpowiedzialności wszystkich stron transakcji za zapłatę po-
datku (obowiązywała ona do 31 grudnia 2006 r.) – wyjątek: strony umowy zamiany oraz
wspólnicy spółki cywilnej. (obecnie każda strona transakcji jest zobowiązana do zapłaty po-
datku zgodnie z art. 4 u.p.c.c. – są 2 wyjątki: strony umowy zamiany oraz wspólnicy spółki
cywilnej – w tych dwóch przypadkach mamy do czynienia z odpowiedzialnością solidarną
stron). Sytuacja solidarnej odpowiedzialności wystąpi jeszcze w sytuacji wielości pod-
miotów po jednej stronie transakcji. Przykładowo przy umowie sprzedaży, jeżeli po stronie
kupującego jest więcej, niż jeden podmiot, mamy do czynienia z solidarną odpowiedzialnoś-
cią po jednej stronie transakcji. Jeżeli nabywamy nieruchomość na współwłasność, to
dwóch nabywców ponosi odpowiedzialność.
Zgodnie z art. 5 ust. 1 u.p.c.c. obowiązek podatkowy ciąży na podatnikach tego podatku. (a
podatnicy tego podatku są wymienieni w art. 4 u.p.c.c.)

28. Podatek od spadków i darowizn.- inna karta

Podatek od spadków i darowizn:
·   Podstawa prawna: ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darow-
izn

·   Podatek od spadków i darowizn jest podatkiem samorządowym: zasila budżet

gminy,
ale gmina nie posiada władztwa podatkowego.

·   Podatek ten nie jest podatkiem lokalnym.

·   Podatek od spadków i darowizn jest zaliczany do podatków o charakterze

majątkowym.  w przeciwieństwie do PCC nie ma znaczenia obrót danym towarem,
rzeczą, prawem majątkowym – znaczenie ma przysporzenie majątkowe!

·   Charakterystyczną cechą tego podatku jest istnienie grup podatkowych, które ma-
ją zasadnicze znaczenie dla wysokości obciążenia podatkowego.  grupy mają wpływ na
ostateczną wysokość podatku
 ·   Wysokość podatku od spadków i darowizn jest zatem uzależniona do przy-
należności do określonej grupy podatkowej, a zatem m.in. od stopnia pokrewieństwa i
powinowactwa.  im bliższe pokrewieństwo, niż niższa kwota do zapłaty podatku (wys-
tępują niższe stawki podatkowe) + w niektórych sytuacjach najbliższa rodzina – jej
członkowie mogą być po spełnieniu określonych przesłanek zwolnione z opodatkowania
To, że p.s.d. jest podatkiem o charakterze majątkowym wynika z art. 1 u.p.s.d. – chodzi o
prawa i rzeczy nabyte nieodpłatnie. Podatek ten jest wymierzany od przyrostu substancji
majątkowej nabytej w sposób nieodpłatny – znaczenie ma zysk z danej transakcji, przys-
porzenie majątkowe (na gruncie PCC nie miało znaczenia przysporzenie majątkowe) – nie
ważne było, czy podmiot uzyskał coś w ramach transakcji. Ważne było, że doszło do danej
transakcji. Tutaj dojście do określonej transakcji (zawarcie umowy, nabycie spadku) jest
ważne, ale dopiero efekt końcowy jest najważniejszy – przysporzenie majątkowe.
NSA: aby doszło do opodatkowania, skutkiem czynności musi być nabycie czystej wartości ma-
jątku!
Podatek od spadków i darowizn jest oczywiście podatkiem majątkowym, ale spełnia również pewne
cechy podatku dochodowego (otrzymujemy pewien dochód, ale różnica jest taka, że w przypadku
podatku dochodowego dochód ma charakter odpłatny – wynika ze stosunku pracy, działalności
gospodarczej itd.; w przypadku p.s.d. nie ma znaczenia aktywność podatnika – ważne jest przys-
porzenie, a to przysporzenie musi być nieodpłatne) i obrotowego (konsekwencją danej czynności
cywilnoprawnej jest przysporzenie majątkowe – tutaj niewystarczająca jest czynność prawna,
potrzebny jest drugi element konstrukcyjny, mianowicie wystąpienie przysporzenia majątkowego).
Podmiot podatku:
·   Podatnikami podatku są wyłącznie osoby fizyczne.

·   Obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy lub praw ma-

jątkowych.
Oznacza to, iż podatnikami podatku są osoby fizyczne nabywające rzeczy lub prawa ma-
jątkowe. Zbywca (np. darczyńca w umowie darowizny) nie jest opodatkowany tym po-
datkiem. – podstawy opodatkowania nie pomniejszamy o podatek należny z tytułu danej
transakcji skutkującej przysporzeniem majątkowym. W praktyce bardzo często zdarza się,
że strony próbują przerzucić ciężar podatkowy na darczyńcę – nie można tak  podatek
płaci zawsze ten podmiot, który jest wskazany w ustawie! (m.in. w O.p.) – umownie nie
zmieniamy zakresu podatku, jeżeli chodzi o podmioty!!!

·   Poza zakresem opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn pozostaje

nieodpłatne nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez osoby prawne lub jed-
nostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej. - nowiem opodatkowane są tylko
osoby fizyczne

·   W praktyce nieodpłatne nabycie rzeczy lub praw majątkowych przez osoby

prawne lub jednostki organizacyjne może być opodatkowane podatkiem dochodowym od
osób prawnych (CIT). – przy osobach prawnych j.o.n.o.p. spadki i darowizny są opo-
datkowane w CIT! (PIT i p.s.d. są ze sobą konkurencyjne); art. 2 PIT – wyłączenie wszyst-
kich przysporzeń z u.p.s.d. – albo płacimy podatek od spadków i darowizn albo PIT!!!
Przekazanie weksla in blanco – czy jest to darowizna? czy nieodpłatne świadczenie na grun-
cie PIT? (problem z ustaleniem)

Przedmiot podatku – zakres terytorialny: (terytorialność nakłada się na zakres przedmiotowy i pod-
miotowy opodatkowania), art. 1 ust. 1 (wprowadzenie do wyliczenia), art. 2, art. 3 pkt 1 u.p.s.d.
29. Podatki lokalne (pojęcie, rodzaje, władztwo podatkowe gminy).
Brak jest jednobrzmiącej legalnej definicji podatków lokalnych. Podatki i opłaty zaliczane przez
ustawodawcę do kategorii podatków lokalnych zostały wprawdzie enumeratywnie wyliczone w
ustawie o podatkach i opłatach lokalnych jednak na liście tej nie znajdują się inne świadczenia po-
datkowe, które posiadają cechy podatków lokalnych, ale uregulowane są w innych ustawach. Zgod-
nie z doktryną prawa finansów publicznych podatki lokalne stanowią te podatki, wobec których jed-
nostki samorządu terytorialnego posiadają władztwo podatkowe. Obejmuje one prawo organów jed-
nostek samorządu terytorialnego do poboru określonych podatków na rzecz lokalnego budżetu oraz
do kształtowania wymiaru tych podatków głównie poprzez możliwość ustalania konkretnych
stawek podatkowych (poniżej maksymalnej stawki ustawowej) oraz wprowadzania ulg i zwolnień.
Biorąc pod uwagę przepisy ustawowe oraz doktrynę prawa finansów publicznych do kategorii po-
datków lokalnych należą:
• podatek od nieruchomości, uregulowany ustawą o podatkach i opłatach lokalnych,
• podatek od środków transportowych, uregulowany ustawą o podatkach i opłatach lokalnych:
• podatek rolny, uregulowany ustawą o podatku rolnym,
• podatek leśny, uregulowany ustawą o podatku leśnym,
• podatek dochodowy opłacany w formie karty podatkowej, uregulowany ustawą o zryczał-
towanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizy-
czne,
• podatek od spadków i darowizn, uregulowany ustawą o podatku od spadków i darowizn,
• podatek od czynności cywilnoprawnych, uregulowany ustawą o podatku od czynności cy-
wilnoprawnych.

Zgodnie z przepisami ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego wpływy z po-

datków: od nieruchomości, rolnego, leśnego, od środków transportowych, dochodowego od osób
fizycznych, opłacanego w formie karty podatkowej, od spadków i darowizn, od czynności cywilno-
prawnych stanowią dochody własne gminy. Na mocy innych regulacji ustawowych rady gminy
bądź też wójtowie, burmistrzowie, prezydenci mogą w pewnym zakresie kształtować niektóre ele-
menty konstrukcyjne tych podatków, przede wszystkim stawki podatkowe oraz ulgi i zwolnienia.
Uzewnętrznieniem władztwa finansowego jest zdolność gminy do gromadzenia dochodów według
własnego uznania w celu realizacji powierzonych jej zadań publicz- nych. Prowadzenie własnej
gospodarki finansowej jest nierozłącznym atrybutem działal- ności gminy. Władztwo finansowe
polega na prowadzeniu samodzielnej polityki (przede wszystkim w zakresie dochodów) przy możli-
wości skorzystania ze środków władczych
(Kirchof, 1985, s. 10). Władztwo finansowe gminy można rozpatrywać w kontekście róż- norod-
nych konstrukcji prawnych składających się na prawne formy działania organów samorządu teryto-
rialnego. Wśród nich wymienić można: stanowienie przepisów lokal- nych w drodze uchwał,
wydawanie indywidualnych aktów administracyjnych, zawiera- nie porozumień administracyjnych,
zawieranie umów cywilnoprawnych oraz tworzenie spółek prawa handlowego. Ponadto władztwo
finansowe gminy wiązać można z działa- niami natury faktycznej, jak np. prowadzenie rejestrów i
ewidencji, budowa infrastruk- tury samorządowej (ulic, zakładów usług komunalnych itp.) (Borodo,
2000, s. 24–27). W szczególności emanacją władztwa finansowego gminy jest stanowienie
przepisów prawa miejscowego w sferze gospodarki finansowej i podatków, wydawanie indywidu-
alnych decyzji podatkowych w sprawach podatków, opłat i innych danin publicznych, kreowanie
stosunków finansowych w drodze czynności cywilnoprawnych (np. emisja obligacji samorzą-
dowych, zaciąganie kredytów i pożyczek)

30. Opłaty samorządowe.

-Opłaty lokalne to rodzaj daniny publicznej o charakterze pozapodatkowym. Opłaty lokalne,
podobnie jak podatki, są świadczeniami pieniężnymi, przymusowymi i bezzwrotnymi. Cechą
odróżniającą opłatę od podatku jest natomiast ekwiwalentność świadczenia. Opłata jest
świadczeniem ekwiwalentnym, jednakże w przypadku, gdy przewyższa rzeczywisty koszt
wydatków staje się ukrytym podatkiem. Opłaty można podzielić na dwie zasadnicze grupy: po
pierwsze - związane z czynnościami urzędowymi, po drugie - za usługi. Opłaty lokalne należą do
pierwszej grupy opłat.
Do opłat lokalnych zalicza się: opłatę targową, opłatę miejscową, opłatę uzdrowiskową, opłatę
reklamową, opłatę od posiadania psów.
OPŁATA TARGOWA, MIEJSCOWA, UZDROWISKOWA, REKLAMOWA, OD POSIADANIA
PSA, OPŁATA SKARBOWA:
Ustawa z dnia 12 stycznia 1991 r. O podatkach i opłatach lokalnych - opłata targowa, miejscowa,
uzdrowiskowa, reklamowa, od posiadania psa
Ustaw z dnia 16 listopada 2006 r. O opłacie skarbowej - opłata skarbowa
Opłaty w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych – mają dość prostą konstrukcję prawną. Mimo
tego, istnieje szereg problemów interpretacyjnych (szereg orzeczeń NSA i WSA istnieje w ich za-
kresie)
1) Opłata targowa- art. 15 u.p.o.l.
Rada gminy nie ma obowiązku wprowadzenia opłaty targowej
- brak cechy odpłatności - brak świadczenia wzajemnego ze strony organu opłatkowego. (opłatę od
podatku powinna wyróżniać odpłatność, w opłatach lokalnych tej odpłatności jednak nie ma – z
teoretycznego punktu widzenia większość opłat z dzisiejszego wykładu powinna być podatkami!)
- opłata targowa ma charakter fakultatywny - Rada gminy może, wprowadzić opłatę targową, ale
nie musi. Wymagana jest zatem uchwała organu stanowiącego gminy.
- podmiot opłaty targowej: osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostki organizacyjne nieposiada-
jące osobowości prawnej. – jeżeli osoba fizyczna prowadzi sprzedaż na targowisku jako pracownik
osoby prawnej, to powinna być objęta daniną publiczną ta osoba prawna, a nie pracownik
prowadzący na targowisku daną sprzedaż
- zwolnienie podmiotowe: zwalnia się od opłaty targowej osoby i jednostki organizacyjne, które są
podatnikami podatku od nieruchomości w związku z przedmiotami opodatkowania położonymi na
targowiskach. (jeżeli na targowisku przedsiębiorca korzysta z urządzenia budowlanego – w budowli
opodatkowanej podatkiem od nieruchomości – nie musi płacić opłaty targowej) + zwolnienie z art.
16 u.p.o.l.: zmiana z 1.01.2022 r.  zwalnia się rolników i ich domowników prowadzących w piątki
i soboty handel w rozumieniu ustawy o ułatwieniach w prowadzeniu handlu w piątki i soboty przez
rolników i ich domowników z października 2021 r. – na jej podstawie pozwolono rolnikom na
prowadzenie działalności polegającej na sprzedaży produktów rolnych i spożywczych oraz pro-
duktów rękodzieła wytworzonych w gospodarstwie rolnym
- przedmiot opłaty targowej: dokonywanie sprzedaży na targowiskach,świadczeniem gminy nie
jest udostępnienie terenu do prowadzenia sprzedaży; jeżeli gmina prowadzi targowisko, obok opłaty
targowej pobiera czynsz najmu albo dzierżawę (to jest świadczenie wzajemne, związane z odpłat-
nością) – jeżeli gmina pobiera czynsz najmu, dzierżawy w związku z miejscem na targowisku, nie
można sobie pomniejszyć opłaty targowej o zapłacony gminie czynsz (czynsz = świadczenie cy-
wilnoprawne, wynikające z umowy prawa cywilnego, a opłata jest daniną publiczną)
Czym innym jest dokonywanie sprzedaży, a czym innym sprzedaż!
- wyłączenia przedmiotowe: opłata targowa nie podlega sprzedaż dokonywana w budynkach lub ich
częściach (tam gdzie mamy do czynienia z budynkiem, nie ma opłaty targowej, np. Hala targowa
we Wrocławiu)
- wysokość opłaty ustala rada gminy w formie uchwały. Ustalona wysokość opłaty nie może
przekroczyć maksymalnej stawki dziennej określonej na podstawie art. 19 u.p.o.l. (obecnie około
850 zł za jeden dzień) – maksymalne stawki dotyczą targowisk o specjalnym charakterze, w dużych
miastach i miastach turystycznych; w mniejszych miejscowościach te stawki są wielokrotnie
mniejsze! + część gmin rezygnuje z pobierania opłaty targowej ze względu na wyższe koszty
poboru, niż uzyskany dochód (dot. przede wszystkim małych miejscowości, gdzie jest mało tar-
gowisk)
Opłata targowa – cd.:
-sprzedaż - umowa w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego (art. 535 i następne). Bez
znaczenia dla powstania obowiązku w przedmiocie zapłaty opłaty targowej jest dojście do skutku,
pojmowanej jako wykonanie zobowiązania w rozumieniu kodeksu cywilnego czynności sprzedaży.
(nawet jeśli nie sprzedamy towaru, musimy zapłacić opłatę, opodatkowane jest samo oferowanie to-
waru, samo wyjście z ofertą sprzedaży) opodatkowana jest czynność o charakterze ciągłym, a nie
efekt tej czynności
-sam fakt oferowania produktów do sprzedaży powoduje powstanie obowiązku odpłatnego. Nie ma
możliwości uwolnienia się od obowiązku zapłaty opłaty targowej za dany okres z uwagi na fakty-
czny brak sprzedaży. Nie Można więc uzależnić obowiązki opłaty targowego efektywności zawier-
anych umów sprzedaży.
-powstanie obowiązku uiszczenia opłaty wiązać należy zatem z przedstawioną na targowisku ofertą
handlową (zajęcie miejsca na targowisku, ekspozycja towaru) w zakresie której sprzedawca ma za-
miar dokonać czynności sprzedaży (zob. Wyrok NSA z dnia 9 października 2014 r. IIIFSK
2553/12, LEX nr 1511502) – sam fakt ekspozycji towaru może powodować obowiązek w tym za-
kresie (okazuje zamiar sprzedaży)
- definicja targowiska- wszelkie miejsca, w których jest prowadzona sprzedaż. „ chodzi o miejsca,
których lokalizacja wyznacza gmina, jak i każde inne miejsce, mimo że formalnie nie jest one przez
gminę oznaczone jako targowisko. W takim rozumieniu targowiskiem jest.in. plac, chodnik, pas
przydrożny, byleby na tych miejscach prowadzono sprzedaż” - wyrok WSA w Łodzi z dnia 25
września 2013r. (I SA/Łd 732/13, LEX nr 1465194)
- obowiązek uiszczenia opłaty targowej powstaje z mocy prawa z chwilą faktycznego podjęcia
czynności handlowych zmierzających do dokonania sprzedaży (niezależnie od skutku) w każdym
miejscu danej gminy, przy czym realizacja tego ustawowego obowiązku następuje w razie zażąda-
nia jej uiszczenia przez inkasenta (to nie znaczy, że on nie powstał wcześniej – jeżeli inkasent
przyjdzie, to trzeba zapłacić opłatę targową, ale ją też trzeba zapłacić szybciej, przekazując na
rachunek budżetu gminy) i z tą też chwilą następuje określenie osoby zobowiązanej do zapłaty
określonego już zobowiązania z tytułu opłaty targowej przewidzianej uchwałą rady gminy. Pow-
stanie zobowiązania z tytułu opłaty targowej wynika z samego faktu podjęcia działalności hand-
lowej (sprzedaży) na terenie danej gminy (nie ma znaczenia, czy to jest miejscowość gminna) -
wyrok WSA w Gliwicach z dnia 9 kwietnia 2019r. (ISA/Gl 1054/18)
2) Oplata miejscowa- art. 17 u.p.o.l.
Jedna z dwóch opłat związana z korzystaniem z miejscowości o szczególnych walorach
uzdrowiskowych i klimatycznych (opłata miejscowa i uzdrowiskowa) – nie ma opłaty klimatycznej
(jest tylko w języku potocznym, nie w prawie)
- opłata miejscowa ma charakter fakultatywny- Rada gminy może wprowadzić opłatę miejscową,
ale nie musi. Wymagana jest zatem uchwała organu stanowiącego gminy.
- opłatę miejscową pobiera się od osób fizycznych przebywających dłużej niż dobę w celach tu-
rystycznych, wypoczynkowych lub szkoleniowych za każdą rozpoczętą dobę pobytu: (tylko od
osób fizycznych, bo osoba prawna nie może przebywać w jakiejś miejscowości)
·   w miejscowościach posiadających korzystne właściwości klimatyczne,

·   walory krajobrazowe oraz warunki umożliwiające pobyt osób w tych celach,

·   w miejscowościach znajdujących się na obszarach, którym nadano status obszaru

ochrony uzdrowiskowej na zasadach określonych w ustawie z dnia 28 lipca 2005 r. o

lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach

uzdrowiskowych.
- od osób, od których pobierana jest opłata uzdrowiskowa nie pobiera się opłaty miejscowej. –koliz-
jaopłatymiejscowejiuzdrowiskowej:pobierasięuzdrowiskową
Rada Ministrów w drodze rozporządzenia określiła minimalne warunki, jakie musi spełniać miejs-
cowość, w której można pobrać opłatę miejscową. Przede wszystkim te warunki muszą mieć
charakter klimatyczny, uzdrowiskowy, umożliwiać pobyt osób w celach turystycznych. Jeżeli
gmina spełnia takie warunki, to rada gminy może takiej konkretnej miejscowości wprowadzić
opłatę miejscowość (w uchwale rady gminy określa się miejscowość, w której pobiera się opłatę
miejscową).
Pobieranie opłaty miejscowej z góry za cały okres pobytu poprzez zapis w uchwale, że „opłata jest
wpłacona z góry za cały okres pobytu”, oznacza pobranie opłaty bez powstania zobowiązania po-
datkowego - uchwała Kolegium RIO w Zielonej Górze z dnia 16 grudnia 2015r. Nr 270/2015
Przepisy art. 17 ust. 1 u.p.o.l. ustala pobór opłaty miejscowej za każdy dzień pobytu we
wskazanych w tym przepisie miejscowościach, co oznacza, że wysokość opłaty powinna być
ustalona za faktyczny, a nie deklarowany okres przebywania w tych miejscowościach - uchwała
Kolegium RIO z dnia 24 kwietnia 2012 r. , nr 37/2012
3) Opłata uzdrowiskowa:
-opłata uzdrowiskowa tak jak opłata miejscowa ma charakter fakultatywny - Rada gminy może
wprowadzić opłatę uzdrowiskową, ale nie musi. Wymagana jest zatem uchwała organu
stanowiącego gminy.
-opłatę uzdrowiskową pobiera się od osób fizycznych przebywających dłużej niż dobę w celach
zdrowotnych, wypoczynkowych lub szkoleniowych w miejscowościach znajdujących się na ob-
szarach, którym nadano status uzdrowiska na zasadach określonych w ustawie o lecznictwie
uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach
uzdrowiskowych - za każdą rozpoczętą dobę pobytu. (tylko od osób fizycznych) + jeden cel do-
datkowy: cel zdrowotny (przy opłacie miejscowej to nie obowiązuje) – cele są ważne, ponieważ
jeżeli przebywamy w innych celach, niż te w/w – nie mamy obowiązku uiszczenia opłaty (np. prze-
bywamy w celach finansowych, w celach działalności gospodarczej = nie pobiera się)
-miejscowości, w której z tytułu pobytu może być pobrana oplata uzdrowiskowa, muszą posiadać
zatem status uzdrowiska. (na podstawie ustawy o lecznictwie uzdrowiskowym) – tylko te miejs-
cowości są uprawnione  nie ma charakteru uzdrowiska = nie ma opłaty

- opłata uzdrowiskowa, tak jak opłata miejscowa, pobierana jest za każdą rozpoczętą dobę pobytu.
(nie można płacić tej opłaty z góry, zwłaszcza gdy inkasentami tej opłaty są hotele)
Opłata miejscowa i uzdrowiskowa- wspólne regulacje:
- Rada gminy w drodze uchwały, ustala wysokość stawek opłaty miejscowej i opłaty
uzdrowiskowej ( art.19 u.p.o.l.)
-obowiązek stawki dzienne, które nie mogą przekroczyć maksymalnej wysokości ustalonej na pod-
stawie art. 19.u.p.o.l. (opłata miejscowa – opłata dzienna nie może przekroczyć 2 zł 50 gr dziennie,
opłata uzdrowiskowa – 4 zł 83 gr)
- Rada gminy może wprowadzić zwolnienia przedmiotowe.
- opłaty miejscowej oraz opłaty uzdrowiskowej nie pobiera się:
a) pod warunkiem wzajemności – od członków personelu przedstawicielstw dyplomatycznych i
urzędów konsularnych oraz innych osób zrównanych z nimi na podstawie ustaw, umów lub
zwyczajów międzynarodowych, jeżeli nie są obywatelami polskimi i nie mają miejsca pobytu
stałego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
b) od osób przebywających w szpitalach
c) od osób niewidomych i ich przewodników;
d) od podatników podatku od nieruchomości z tytułu posiadania domów letniskowych położonych
w miejscowości, w której pobiera się opłatę miejscową albo uzdrowiskową; (jeżeli właściciel ko-
rzysta z domku w danej miejscowości uzdrowiskowej, to już nie musi płącić0
e) od zorganizowanych grup dzieci i młodzieży szkolnej. (szkolnej, a nie studenci)
4) Opłata reklamowa- art. 17a u.p.o.l.
Najbardziej rozbudowana konstrukcja prawna (art. 17a i 17b u.p.o.l.)
-opłata targowa ma charakter fakultatywny- rada gminy może wprowadzić opłatę reklamową, ale
nie musi. Wymagana jest zatem uchwała organu stanowiącego gminy ( tak jak opłatach, o których
mowa q u.p.o.l.)
- opłatę reklamową pobiera się od umieszczonych tablic reklamowych lub urządzeń reklamowych.
Opłata reklamowa może być pobierana jedynie na obszarach, dla których obowiązują zasady i
warunki sytuowania obiektów małej architektury, tablic reklamowych i urządzeń reklamowych oraz
ogrodzeń. Opłata jest pobierana niezależnie od tego czy na tablicy reklamowej lub urządzeniu
reklamowym eksponowana jest reklama. (aby móc skutecznie pobierać opłatę reklamową, muszą
istnieć co najmniej dwie uchwały rady gminy – 1) uchwała dot. obszarów, na których obowiązują
zasady i warunki sytuowania obiektów małej architektury i tablic reklamowych, dopiero potem 2)
uchwała dotycząca opłaty reklamowej – nie da się jednym aktem prawnym wprowadzić opłaty
reklamowej)
Opłata reklamowa jest pobierana, niezależnie czy na tablicy jest eksponowana jakaś reklama (jak w
podatku od środków transportowych, gdzie niezależne jest, czy eksploatujemy pojazd)
-zakres podmiotowy: opłatę reklamową pobiera się od:
1)właścicieli nieruchomości lub obiektów budowlanych, z wyłączeniem nieruchomości gruntowych
oddanych w użytkowanie wieczyste,
2) użytkowników wieczystych nieruchomości gruntowych,
3) posiadaczy samoistnych nieruchomości lub obiektów budowlanych,
4) posiadaczy nieruchomości lub ich części albo obiektów budowlanych lub ich części, stanowią-
cych własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli posiadanie wynika z
umowy zawartej z właścicielem, Krajowym Ośrodkiem Wsparcia Rolnictwa lub z innego tytułu
prawnego albo jest bez tytułu prawnego.
- odpowiedzialność solidarna- jeżeli nieruchomość lub obiekt budowlany, na których zlokalizowana
jest tablica reklamowa lub urządzenie reklamowe jest przedmiotem współwłasności lub pozostaje w
posiadaniu dwóch lub więcej osób obowiązek w zakresie wniesienia opłaty reklamowej ciąży soli-
darnie odpowiednio na wszystkich współwłaścicielach lub współposiadaczach.
Opłata reklamowa nie zawsze będzie pobierana:
- opłaty reklamowej nie pobiera się jeżeli tablice reklamowe lub urządzenia reklamowe: 1) nie są
widoczne z przestrzeni dostępnych publicznie;
2) stanowią szyld, o ile jest on zgodny z zasadami i warunkami sytuowania obiektów małej ar-
chitektury, tablic reklamowych i urządzeń reklamowych oraz ogrodzeń;
3) są realizacją obowiązku nałożonego przepisami prawa; (np. tablice reklamowe o UE czy coś
takiego)
4) służą wyłącznie do upowszechniania informacji trwale upamiętniającej osoby, instytucje lub
wydarzenia lub o charakterze religijnym, związanym z działalnością kościołów lub innych
związków wyznaniowych, jeżeli tablica reklamowa lub urządzenie reklamowe sytuowane są w
granicach terenów użytkowanych jako miejsca kultu i działalności religijnej oraz
cmentarzy. – tylko wtedy religijny charakter!
- wysokość opłaty reklamowej określa art. 17b oraz art. 19 u.p.o.l..
- oplata reklamowa składa się z części stałej i części zmiennej.
- Część stała ma zryczałtowaną wysokość niezależną od pola powierzchni tablicy reklamowej lub
urządzenia reklamowego służącego ekspozycji reklamy. (2 zł 80 gr dziennie) - Część zmienna za-
leży od wielkości pola powierzchni tablicy lub urządzenia reklamowego służących ekspozycji
reklamy. Jeśli kształt urządzenia reklamowego uniemożliwia wyznaczenie pola powierzchni
służącej ekspozycji reklamy, wysokość opłaty zależy od pola powierzchni bocznej prostopadłoś-
cianu opisanego na urządzeniu reklamowym. (im większa tablica lub im większe urządzenie
reklamowe, tym większa kwota; nie więcej niż 25 gr za m2 pola powierzchni)
- Rada gminy, w drodze uchwały, określa wysokość stawek części stałej opłaty (stawka dzienna)
oraz wysokość stawki zmiennej (stawki dzienna). Wysokość stawek nie może
przekroczyć maksymalnej wysokości określonej w art. 19 u.p.o.l. Rada gminy może wprowadzić
również zwolnienia przedmiotowe.
- Kwotę zapłaconego podatku od nieruchomości od tablicy reklamowej lub urządzenia reklam-
owego, zalicza się na poczet opłaty reklamowej należnej od tej tablicy reklamowej lub urządzenia
reklamowego. ( w większości przypadków duże tablice reklamowe mogą być opodatkowane po-
datkiem od nieruchomości od tablicy reklamowej lub urządzenia reklamowego może być zaliczone
na poczet opłaty reklamowej od tej tablicy reklamowej lub urządzenia reklamowego – musimy
pomniejszyć o ten podatek opłatę, bo wtedy byłby realizowany podwójnie obowiązek daninowy od
jednego urządzenia reklamowego – oba mają taki sam cel)
5) Oplata od posiadania psa- art. 18 u.p.o.l.
Ta opłata była wcześniej podatkiem – podatek od posiadania psa. Ustawodawca zmienił to na
opłatę. Większość gmin coraz częściej rezygnuje z opłaty od posiadania psa – jest zbyt wysoki
koszt poboru w stosunku do zysku.
-Rada gminy może wprowadzić opłatę od posiadania psa- jest to opłata fakultatywna (tak jak po-
zostałe opłaty uregulowana w przepisach u.p.o.l.)
-opłatę pobiera się od osób fizycznych posiadających psa. (tylko od osób fizycznych!)
- opłaty od posiadania psów nie pobiera się od:
1) członków personelu przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych oraz innych
osób zrównanych z nimi na podstawie ustaw, umów lub zwyczajów międzynarodowych, jeżeli nie
są obywatelami polskimi i nie mają miejsca stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
– pod warunkiem wzajemności;
2) osób zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności w rozumieniu przepisów o rehabili-
tacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych – z tytułu posiadania jed-
nego psa;
3)osób niepełnosprawnych w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji
zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych – z tytułu posiadania psa asystu-
jącego;
4) osób w wieku powyżej 65 lat prowadzących samodzielnie gospodarstwo domowe – z tytułu posi-
adania jednego psa;
5) podatników podatku rolnego od gospodarstw rolnych – z tytułu posiadania nie więcej niż dwóch
psów. (jeżeli jesteśmy podatnikiem podatku rolnego, a powierzchnia nie przekracza ha lub ha
przeliczeniowego – nie możemy skorzystać z tego zwolnienia  nie możemy skorzystać z tego
zwolnienia, bo dotyczy tylko gospodarstw rolnych, a one muszą przekraczać ha fizyczny lub ha
przeliczeniowy)