T: PODSTAWOWE POJĘCIA Z ZAKRESU BHP

Cel: uczymy się czym jest BHP i jakie są istotne jego elementy
Kryteria sukcesu:
- wiem co to jest BHP,
- wiem czym jest bezpieczeństwo, higiena, praca,
- potrafię odróżnić wypadek przy pracy od choroby zawodowej.

Rozmowa na początku lekcji – pojęcia: BHP, bezpieczeństwo,

higiena, praca, wypadek przy pracy, choroba zawodowa.

Bezpieczeństwo – stan niezagrożenia; stan dający poczucie

pewności i gwarancję jego zachowania oraz szansę na
doskonalenie.
Higiena – przestrzeganie czystości oraz dział medycyny badający
wpływ środowiska na zdrowie fizyczne i psychiczne człowieka, a
celem tych badań jest zapewnienie optymalnych warunków
rozwoju fizycznego i psychicznego.
Praca – celowa działalność człowieka zmierzająca do wytworzenia
określonych dóbr materialnych lub kulturalnych; zatrudnienie jako
źródło zarobku.
BHP (bezpieczeństwo i higiena pracy) – to zbiór zasad
dotyczących bezpiecznego i higienicznego wykonywania pracy, a
także dziedzina wiedzy zajmująca się kształtowaniem właściwych
warunków pracy.
Zagadnienia dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy ujęte są w
przepisach prawnych. Ich znajomość i respektowanie leżą w
interesie każdego człowieka ze względu na jego życie i zdrowie.
Do podstawowych zagadnień z zakresu bhp zaliczamy:
Wypadek przy pracy – definiowany jako zdarzenie nagłe,
wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć,
które nastąpiło podczas, lub w związku z wykonywaną pracą.
Choroba zawodowa – określenie to odnosi się do schorzenia
powstałego bezspornie lub z dużym prawdopodobieństwem na
skutek czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w
środowisku pracy.

Praca domowa:
1. Wymień 3 przykłady wypadków przy pracy jakie mogą
wydarzyć się w czasie wykonywania robót budowlanych.
2. Wymień 3 choroby zawodowe związane z wykonywaniem robót
budowlanych.
3. Dlaczego przestrzeganie przepisów bhp jest ważne?
T: REGULACJE PRAWNE W ZAKRESIE OCHRONY PRACY
Cel: uczymy się o prawach, które chronią pracę oraz o tym, jak
realizowana jest kontrola nad przestrzeganiem tych praw
Kryteria sukcesu:
- wiem czego dotyczy ochrona pracy,
- znam podstawowe akty prawne chroniące pracę w Polsce,
- znam państwowe organy nadzorujące przestrzeganie prawa
pracy,
- wiem w jaki sposób realizowany jest nadzór społeczny i
administracyjny w zakładzie pracy.
Prawna ochrona pracy obejmuje przepisy bezpieczeństwa i
higieny pracy, które mają chronić pracowników przed
zagrożeniami w procesie pracy.
Każdy człowiek powinien znać podstawowe przepisy prawne i
zgodnie z nimi postępować. Nieznajomość prawa nie
usprawiedliwia postępowania wbrew prawu.
Zakres przedmiotowy ochrony pracy dotyczy:
● praw i obowiązków pracowników i pracodawców,
● wymagań higieniczno-sanitarnych obiektów i pomieszczeń
pracy,
● bezpiecznego używania narzędzi, obsługi maszyn i urządzeń,
● właściwej organizacji pracy,
● stosowania odzieży ochronnej oraz środków ochrony
indywidualnej i zbiorowej,
● rozpoznawania czynników szkodliwych, uciążliwych i
niebezpiecznych występujących w procesach pracy,
● obejmuje działania w przypadku zagrożenia pożarowego i
zastosowania procedury udzielania pomocy przedlekarskiej w
stanach zagrożenia zdrowia i życia.
Główne akty prawne dotyczące ochrony pracy w Polsce:
● Konstytucja RP – art. 66 gwarantuje prawo do bezpiecznych i
higienicznych warunków pracy,
● Ustawa Kodeks pracy,
● Ustawa o Państwowej Inspekcji Pracy,
● Rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy,
● inne uchwały i rozporządzenia Rady Ministrów,
poszczególnych ministrów.
Podczas posługiwania się aktami prawnymi należy zawsze
sprawdzać ich aktualność.
W tym celu można skorzystać z bazy Internetowego Systemu
Aktów Prawnych (ISAP) https://isap.sejm.gov.pl
Bardzo ważną rolę w organizacji pracy odgrywają
wewnątrzzakładowe akty prawne:
● statut,
● regulamin pracy – jest to podstawowy akt regulujący zasady
funkcjonowania danego zakładu pracy; określa m.in. rozkład
czasu pracy, czas i miejsce wypłaty wynagrodzenia, zasady
bhp; nie może być mniej korzystny dla pracownika niż
przepisy prawa pracy,
● instrukcje stanowiskowe bhp.
Organy nadzoru i kontroli:
● w obszarze nadzoru państwowego:
o Państwowa Inspekcja Pracy (PIP) – nadzór nad
przestrzeganiem przepisów prawa pracy przez
pracodawcę,
o Państwowa Inspekcja Sanitarna (PIS, potocznie
„sanepid”) – nadzór nad przestrzeganiem przepisów
sanitarnych i higieny pracy,
o Urząd Dozoru Technicznego (UDT) – nadzór nad
funkcjonowaniem urządzeń technicznych stwarzających
szczególne zagrożenie podczas eksploatacji,
o Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska (PIOŚ) –
nadzór nad przestrzeganiem przepisów ochrony
środowiska,
o Straż Pożarna,
o Nadzór Budowlany, Urząd Górniczy, Urząd Morski itp.,
● w obszarze nadzoru społecznego:
o związki zawodowe – reprezentują interesy pracowników,
o społeczna inspekcja pracy – jest to służba społeczna,
pełniona przez pracowników zakładu pracy,
● w obszarze nadzoru administracyjnego pracodawcy:
o pracodawca – kierownik zakładu pracy,
o kierownicy jednostek lub komórek organizacyjnych,
o służba bhp lub komisja bhp.
Praca domowa:
Napisz kiedy w zakładzie pracy powoływana jest służba bhp, a
kiedy komisja bhp.
Tematy prezentacji do wykonania:
1. odzież ochronna
2. środki ochrony indywidualnej
3. środki ochrony zbiorowej
4. podstawowe zasady użytkowania narzędzi i maszyn na
budowie

Podstawowe zasady użytkowania narzędzi i maszyn na budowie

(na podstawie materiałów z portalu Biznes.gov.pl
„Obsługa i stosowanie maszyn, narzędzi i innych urządzeń technicznych”
https://www.biznes.gov.pl/pl/portal/00188)
1. maszyny i urządzenia stosowane w czasie pracy powinny
zabezpieczać pracownika przed urazami, działaniem
niebezpiecznych substancji chemicznych, porażeniem prądem
elektrycznym, nadmiernym hałasem, działaniem drgań
mechanicznych i promieniowania,
2. maszyny i urządzenia stosowane w czasie pracy powinny
uwzględniać zasady ergonomii,
3. dodatkowe zabezpieczenia i wyposażenie maszyny
zależące od warunków lokalnych jest obowiązkiem
pracodawcy,
4. nowe maszyny i urządzenia powinny spełniać wyganiania
dotyczące oceny zgodności,

5. do obsługi maszyn i urządzeń technicznych mogą zostać

dopuszczone osoby odpowiednio przeszkolone w ich
bezpiecznej eksploatacji,
6. obsługa maszyn i urządzeń powinna odbywać się na
zasadach określonych w ich instrukcji,
7. maszyny powinny być wyposażone w odpowiednie
oznakowanie do odłączania ze wszystkich źródeł energii,
8. maszyny uszkodzone należy natychmiast zatrzymać i
odłączyć od źródeł energii oraz odpowiednio oznakować,
T: CZYNNIKI ZAGROŻEŃ ZAWODOWYCH
Cel: uczymy się o zagrożeniach zawodowych
Kryteria sukcesu:
- wiem, jak można podzielić czynniki zagrożenia ze względu na
skutek ich oddziaływania,
- wiem, jak można podzielić pracę ze względu na stopień
zagrożenia,
- potrafię wymienić czynniki zagrożenia ze względu na ich
pochodzenie.

Rozmowa na początku lekcji – pojęcia: czynnik, zagrożenie,

zagrożenie zawodowe.

Czynniki zagrożeń zawodowych mogą być klasyfikowane według

rozmaitych kryteriów i charakterystycznych cech ich właściwości.
Podstawowy podział czynników zagrożeń:
● czynniki powodujące wypadki przy pracy – są to czynniki
powodujące fizyczne obrażenia ciała, wywoływane
mechanicznie np. upadki, pochwycenia, uderzenia itp.,
● czynniki powodujące choroby zawodowe – są to
oddziaływania na organizm pracownika rozmaitych
szkodliwych dla zdrowia czynników środowiska pracy np.
hałas, wibracja, substancje toksyczne, pyły przemysłowe, pary
rozpuszczalników organicznych itp.,
● czynniki uciążliwe – są to czynniki utrudniające pracę lub
przyczyniające się do zmniejszenia wydajności pracy.
Wypadek przy pracy – to nagłe zdarzenie wywołane przyczyną
zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w
związku z pracą. Aby móc zaliczyć zdarzenie do wypadku przy
pracy, wymienione cztery okoliczności muszą wystąpić łącznie.
Wypadek śmiertelny to wypadek, w wyniku którego nastąpiła
śmierć w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia
wypadku. Wypadek ciężki to wypadek, w wyniku którego
nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, mianowicie: utrata wzroku,
słuchu, mowy, zdolności rozrodczej lub inne uszkodzenie ciała albo
rozstrój zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu, a
także choroba nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba
psychiczna, trwała, całkowita lub częściowa niezdolność do pracy
w zawodzie albo trwałe, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie
ciała.
Wypadek zbiorowy to wypadek, któremu w wyniku tego samego
zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby.
Choroba zawodowa to choroba, wymieniona w wykazie chorób
zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można
stwierdzić, że została ona spowodowana działaniem czynników
szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo
w związku ze sposobem wykonywania pracy (narażenie
zawodowe).
Podział prac ze względu na stopień zagrożenia:
● prace powtarzalne — są to prace stosunkowo bezpieczne,
wykonywane stale ujawniają wszystkie swoje niespodzianki i
tajemnice, pozwalając uniknąć niebezpieczeństw, dlatego są
również lepiej zorganizowane i wyposażone,
● prace wykonywane sporadycznie — są mniej bezpieczne ze
względu na angażowanie rozmaitych, często przypadkowych
ekip pracowniczych do ich wykonywania; ze względów
ekonomicznych są gorzej zorganizowane i wyposażone; są to
np. prace sezonowe i prace występujące od czasu do czasu,
● prace niepowtarzalne — są to prace szczególnie
niebezpieczne, wykonywane w warunkach wielu
niewiadomych; są to np. prace wdrożeniowe, prace związane
z likwidacją awarii, zastojów produkcji i innych zakłóceń.

Podział czynników szkodliwych ze względu na ich pochodzenie:

● biologiczne – drobnoustroje komórkowe i bezkomórkowe,
pasożyty,
● fizyczne – hałas, wibracje, promieniowanie, pole
elektromagnetyczne, elektryczność, pyły przemysłowe,
czynniki niebezpieczne mogące prowadzić do urazów np.
poruszające się maszyny i ruchome elementy maszyn,
przemieszczające się wyroby i materiały, ostre i wystające
elementy,
● chemiczne – dzielą się w zależności od skutków i rodzaju ich
działania na organizm człowieka (toksyczne, drażniące,
uczulające, rakotwórcze, mutagenne, upośledzające funkcje
rozrodcze) lub w zależności od sposobów wchłaniania (przez
drogi oddechowe, przez skórę i błony śluzowe, przez przewód
pokarmowy),
 ● psychofizyczne – to obciążenia fizyczne (statyczne i
dynamiczne) oraz obciążenia nerwowo-psychiczne
(obciążenie umysłu,  przeciążenie lub niedociążenie
percepcyjne, obciążenie emocjonalne, stres).
Szkodliwe oddziaływanie czynników środowiska pracy na zdrowie
pracowników ma miejsce zwykle w przypadku przekroczenia
dopuszczalnych stężeń i natężeń tych czynników. Mówimy
wówczas o zagrożeniu czynnikami szkodliwymi w przeciwieństwie
do kontaktu pracownika z tymi czynnikami, czyli z tzw. narażeniem
zawodowym.
Praca domowa:
1. Pracownik przed dopuszczeniem do pracy powinien zostać
przeszkolony. Napisz jak odbywa się szkolenie wstępne.
2. Co to są szkolenia okresowe? Jak często są przeprowadzane?
T: ŚRODKI OCHRONY ZBIOROWEJ I INDYWIDUALNEJ
Każdy pracodawca zobowiązany jest do ochrony życia i zdrowia
swoich pracowników.
Każdy pracownik zobowiązany jest do używania na budowie
przydzielonych mu środków ochrony indywidualnej, zgodnie z ich
przeznaczeniem.
Wszystkie środki ochrony zbiorowej i indywidualnej powinny być
dostosowane do profilu działalności firmy. Dobierane są przez
pracodawcę po wykonaniu oceny ryzyka. Pracodawca
zobowiązany jest do utrzymania i zapewnienia odpowiednich
parametrów ochronnych i użytkowych środków ochrony
indywidualnej i zbiorowej oraz do przeprowadzenia szkolenia
pracowników w zakresie korzystania ze środków ochrony.
Środki ochrony zbiorowej to rozwiązania kompleksowe chroniące
przed różnego rodzaju zagrożeniami, służą one ochronie grupy
ludzi. Stosuje się je jako rozwiązania techniczne w
pomieszczeniach pracy, maszynach oraz urządzeniach.
Pracodawca za każdym razem powinien stosować przede
wszystkim środki ochrony zbiorowej. Dopiero gdy środki ochrony
zbiorowej są niewystarczające, wówczas pracodawca
zobowiązany jest do zapewnienia pracownikom środków ochrony
indywidualnej.
Środki ochrony zbiorowej to:
1. środki administracyjno-organizacyjne i prawne:
a. akty prawne, przepisy BHP, przepisy zakładowe,
b. bezpieczne metody pracy,
 c. wybór najbardziej bezpiecznych sposobów pracy
(unikanie prac na wysokości),
d. ograniczenie prac w trudnych warunkach
atmosferycznych,
2. środki techniczne:
a. oświetlenie (ogólne, miejscowe, złożone),
b. wentylacja (naturalna, mechaniczna),
c. klimatyzacja,
d. instalacja odgromowa,
e. oddymianie,
f. rusztowania robocze i ochronne,
g. balustrady i pomosty robocze,
h. urządzenia ograniczające skutki upadku oraz wysokość
spadania (siatki ochronne, systemy powstrzymywania
upadku),
i. ekrany dźwiękochłonne,
j. inne urządzenia ochronne (np. zapobiegające dostępowi
do stref niebezpiecznych).
Środki ochrony indywidualnej:
● ochrona głowy:
o hełm ochronny,
o hełm ochronny z wyposażeniem dodatkowym,
o kask ochronny,
o czapki,
o czepki,
o kaptury,
o berety,
o chustki,
● ochrona twarzy i oczu:
o okulary,
o gogle,
o osłony twarzy, w tym półosłony i przyłbice (np. osłona
spawalnicza),
● ochrona słuchu:
o wkładki przeciwhałasowe,
o nauszniki przeciwhałasowe,
o hełmy przeciwhałasowe,
● ochrona dróg oddechowych:
o maski przeciwpyłowe,
o maski filtrująco-pochłaniające,
o hełmy powietrzne,
● ochrona rąk:
o rękawice chroniące przed ostrymi krawędziami, niską
temperaturą, wodą, gorącymi materiałami,
● ochrona nóg:
o buty robocze wyposażone w stalowy podnosek i wkładkę
przeciwprzebiciową,
● odzież ochronna:
o kurtki i peleryny,
o płaszcze przeciwdeszczowe,
o fartuchy skórzane,
o kombinezony przeciwpyłowe,
● ochrona przed upadkiem:
o uprzęże, w tym szelki bezpieczeństwa i pasy biodrowe,
o linki bezpieczeństwa,
o amortyzatory,
o urządzenia samohamowne,
Pytania sprawdzające:
1. Czego dotyczy ochrona pracy?
2. Wymień podstawowe akty prawne chroniące pracę w Polsce.
3. Wymień państwowe organy nadzorujące przestrzeganie
prawa pracy.
4. W jaki sposób realizowany jest nadzór społeczny i
administracyjny w zakładzie pracy?
5. Co to jest BHP?
6. Czym różni się wypadek przy pracy od choroby zawodowej?
7. Jak można podzielić czynniki zagrożenia ze względu na skutek
ich oddziaływania?
8. Jak można podzielić pracę ze względu na stopień zagrożenia?
9. Wymień czynniki zagrożenia ze względu na ich pochodzenie.
10.
Bibliografia:
1. Podręcznik „BHP w branży budowlanej”
2. Poradnik dla ucznia „Przestrzeganie przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej
oraz ochrony środowiska” W. Francuz
3. https://asystentbhp.pl/czynniki-zagrozenia-zawodowego/
4. www.wikipedia.pl

Film szkoleniowy: „Szkolenie informacyjne BHP” czas 48:19

https://www.youtube.com/watch?v=OQM62FoEgV0&t=2127s