BESTENiGAR

1 1. haneye zeminhane, 2 ve 4. haneye

Besni Kalesi
Hacı Zeyrek, Halil Baba (Hallo Baba). Şeyh
Mustafa Hoca ve Tılamız Baba tekke ve
zaviyeleridir. Çarşı Camii. Külhanönü Ca-
mii, Toktamış Camii ve Ulucami'nin ise
bugün sadece tarihi kalıntıları mevcuttur.
Besni'nin nüfusu Cumhuriyet'ten son-
raki ilk sayımda ( 1927) 7014 olarak tes-
bit edilmiş, bu sayı 1950 ·de ilk defa
10.000'i geçerek 10.500'e ulaşmış, 1985'te
17.763, 1990'da da 26.076 olmuştur.
Besni'nin merkez olduğu Besni ilçesi
merkez bucağından başka Çakırhüyük,
Kızılin. Suvarlı ve Şambayat adlı bucakla-
ra ayrılmıştır. 1409 km 2 genişliğinde­
BESTE
( ~ )
Türk müsikisinde
bir terim ve bir formun adı.
L
Farsça "bağlanmış, bağlı " anlamlarına
gelen beste kelimesi Türk mOsikisinde
şu manalarda kullanılmıştır: a) Kompo-
zisyon. Küçük veya büyük formdaki her
türlü saz eseri yahut sözlü eser, yani her
mOsiki parçası bir bestedir. b) Kelime
bestenigar. beste-hisar ve beste- isfa-
han makamları gibi bazı birleşik makam-
ların adlandırılmasında makam ismi ola-
rak kullanılmıştır. c) Türk mOsikisinde
bir form adı olarak beste, din dışı sözlü
eserlerin büyük formdaki en önemli ter-
tiplerinden birinin özel adıdır. Güfte ola-
rak divan edebiyatının gazel tarzındaki
manzumelerinden seçilen iki beytin usu-
lüne uygun olarak bestelenmesiyle mey-
dana gelir. 1. 2, 4. mısralara "zemin", 3.
mısraa da "meyan" adı verilir. Her mıs­
raın melodisinin sonunda bir terennüm
yer alır. Bestelerin mısra ve onu takip
eden terennümden ibaret her bölümü-
ne "hane" adı verilir. Bir bestede ekse-
riya dört hane bulunur. Bestelerde da-
nakarathane, 3. haneye meyanhane (mi-
yanhane) adı verilir. Birinci, ikinci ve dör-
düncü mısralarda metodik yapı aynıdır.
_j Makam geçkileri sebebiyle farklı bir me-
todik yapıya sahip bulunan üçüncü mıs-
ra çok sanatlıdır. Üçüncü mısraı takip
eden terennüm de çok defa diğer teren-
nümlerden farklıdır. Bu arada çok az sa-
yıda terennümsüz bestelerin bulunduğu­
nu da belirtmek gerekir. Murabba bes-
telerde simetrik yapı çok önemlidir.
Beste iki haneli ise yani iki mısradan
sonra terennüm geliyorsa bu çeşit bes-
telere " nakış beste" denir. Nakış beste-
lerde yapı genellikle, 1. mısra + 2. mıs­
ra +terennüm; 3. mısra-+' 4. mısra +te-
rennüm şeklindedir. Ancak bazı nakış
bestelerde yapı farklılıkları görülebilmek-
tedir.
BİBLİYOGRAFYA :
Kantemiroğlu. ilmü 'l·müsikf, I, 172, 176;
Kamüs ·ı Türki, s.
293; Ezgi. Türk Musikisi, lll,
158·167; Öztuna, TMA, I, 107.
~ AL.~EDDİN YAVAŞÇA
BESTE-i KADiM
( r:~ ~)

ki ilçede 1990 sayımına göre 88.531 nü- ha çok büyük usuller kullanılmıştır. Usul- "Ayin-i kadim" olarak da anılan
leri nisbeten ağır olanlara "birinci bes- notaları zamanımıza kadar ulaşabilmiş
fus yaşamaktadır. Nüfus yoğunluğu ise
te" , bunlara göre daha yürük olanlara Mevlevi ayinlerinin
63'tür. en eskilerine verilen ad
da "ikinci beste" denir. Besteler yapı ba-
BİBLİYOGRAFYA : (bk. AYİN).
kımından ayrıca "murabba beste" ve "na- L _j
BA, TD, nr. 71 , s. 1·2, 151, 172·240 ; nr. 123,
s. 65·116 ; nr. 156, s. 151·179; nr. 163, s. 216; kış beste" olmak üzere ikiye ayrılır.
Yakut, Mu 'cemü 'l·büldan, ı , 516; ibnü'I-Adim. Her ikisi de dört mısradan meydana BESTENİGAR
Bugyetü't·ta leb ( n ş r . Fuad Sezgin ). Frankfurt geldiği halde terennüm her mısraın so-
1406/1986, ı, 330-331; Ebü Şame. Kitabü'r· Türk müsikisinde
nunda bulunursa buna murabba beste
Rauiateyn, Kahire 1287·88, I, 100, 213; Mak- bir birleşik makam.
denir. Bu manada sadece murabba keli- L _j
rizi, Kitabü 's ·Sülük, 1, 552, 568·569, 748, 784;
Nizameddin-i Şami, Zafername (t re. Necati Lu- mesi de kullanılmaktadır. Murabba bes-
gal), Ankara 1987, s. 266·267; ibrahim b. Mu- telerin yapışeması şöyledir: Xlf. yüzyıldan beri kullanılan eski bir
hammed ibnü'ş - Şihne. ed ·Dürrü 'l·müntel]ab fi 1. mısra (zemin) +terennüm~ 1. hane; makamdır. Saba (nigar) makamı dizisi-
taril]i memleketi Haleb, Beyrut 1909, s. 171 ; 2. mısra (zemin) + terennüm ~ 2. hane; ne. ırak perdesinde segah dörtlüsünün
Kati b Çelebi, Cihannüma, s. 599; Kanuni De u· 3. mısra (meyan) +terennüm~ 3. hane; ilavesiyle meydana gelir. Donanımına se-
ri Malatya Sancağı Tahrir Defteri: 1560 (nşr. gah perdesi (si q) ile hicaz perdesi (ret>)
4. mıs ra (zemin) +terennüm~ 4. hane.
Refet Yinanç- Mesut Elibüyükl. Ankara 1983 ,
s. 43 7 vd. ; Ma 'müretülazfz Vilayeti Salnamesi
(1301). (13101. s. 94, 216·221; a.e. (1325); Ka·
müsü'l·a'lam, II , 1418 ; Cuinet. ll , 376 ; G. Le
r f r j J
Strange, Th e Lands of the Eastern Caliphate, Saha m akamı dizisi lrakta segah dörtlüsü
Cambridge 1966, s. 123 , 128 ; Işın Demirkent. (Hacı FEıi k Bey' den)
Urfa Haçlı Kontluğu Tarihi (1098 ·1 118), istan·
bul 1974, s. 149·150; Osman Turan. Selçuklu·
lar Zamanında Türkiy e Tarihi, istanbul 1984,
C!f
Söy le nir
F
di m sa
U Q QjPA
na za
s. 640·641 ; Mustafa Sucu. Adıyaman ili ue İl·
çe leri, Adana 1985, s. 76·98 ; Runciman, Haç lı
Seferleri Tarihi, II , 276; Tuncer Baykara, Ana·
lim . . . . . . fe !ek
Jz[} r-
dolu 'nun Tarihi Coğrafyasına Giriş : Anadolu'.
nun İdari Taksima tı, Ankara 1988, s. 106, 130 ;
Ali Sevim. Anadolunun Fethi, Ankara 1988 , s.
89; Besim Darket - Mükrimin Halil Yinanç,
~ ~$ ~ u f r --~ ı r 000Ji;
Ağ la tır s ın sen be _ ni ta _ _
"Besni", iA, II , 570·571 ; CI. Ca hen, "Besni", E/ 2 Bestenigar
(ing.l. I, 1190; a.mlf., "Besni", UDMİ, IV, 541· makam ı

dizisi ve ıı0 B U D © lnJ.

~ TAŞ DEMİR
542. sub _ _ _ _ _ _ _ _ _ . _ ha dek
MEHMET seyir örneğ i

543