MAKROEKONOMIA UJ

 XIX w.Przyczyna powstania MSE - wzrost

znaczenia handlu zagranicznego.
 Po II wojnie światowej :
- rozwój współpracy międzynarodowej pomiędzy
pojedynczymi krajami i grupami krajów
- nowe powiązania instytucjonalno – pieniężne
pomiędzy państwami.
 pojawienie się nowych podmiotów, na których
przypada coraz więcej nowej technologii i
korporacji transnarodowej
 MSE dzielimy na: teorię MSE i
Międzynarodową Politykę Ekonomiczną
 TEORIA MSE: formułuje swoje prawa na:
- uniwersalne - to zasada przewagi względnej
(Ricardo)
- specyficzne - czyli charakterystyczne dla
MSE rozwój różnych form powiązań
międzynarodowych
Zagraniczna polityka ekonomiczna- analiza celów,
środków i narzędzi stosowanych przez pojedyncze
kraje w procesie rozwoju stosunków ekonomicznych
- Jakie działanie powinien podjąć jeden kraj, aby
maksymalizować swoje stosunki i korzyści z
zagranicą
- powinien określić właściwe cele zharmonizowania
z potrzebami obu krajów
- określać właściwe środki osiągania celów (ile
środków własnych a ile z kredytów)
 Handel międzynarodowy to wymiana między
krajami

❖ towarów i usług
❖ wartości niematerialnych (licencje, know-how)
❖ siły roboczej (migracje)
❖ kapitału (inwestycje, kredyty)
EKSPORT – sprzedaż krajowych towarów
lub świadczenie usług kontrahentom
zagranicznym

IMPORT – nabywanie dóbr i usług za

granicą i przywożenie ich do kraju

REEKSPORT – importowany towar jest

sprzedawany powtórnie za granicę

TRANZYT – przewożenie towarów z

jednego kraju do drugiego przez
terytorium trzeciego
Teorie wymiany międzynarodowej:
1. Teorie przedklasyczne
 Koncepcja „psychoza lęku przed brakiem towaru”
(starożytność, Egipt, Grecja, Rzym, Fenicja,) kupowanie
jak najwięcej po najniższej cenie
2. Teoria słusznej ceny – wymiana musi być korzystna dla obu
stron, cena pokrywa koszty i ew. zapewnia zysk
3. Teoria merkantylizmu – źródło bogactwa – gromadzenie
kruszców, to jest sila konkurencji; wsparcie eksportu bo
zapewnia dodatni bilans –cel merkantylizmu
4. Teorie klasyczne
 Teoria kosztów absolutnych A.Smitha – przewaga absolutna
w najniższych kosztach towaru, który warto eksportować, to
jest źródło korzyści (wykorzystanie potencjału, efekt skali,
zwiększenie rynku zbytu)
 Teoria kosztów komparatywnych D.Ricardo – specjalizacja,
wyprodukowanie i eksport dobra względnie taniej niż inny
kraj, przewaga względna w wydajności pracy
5. Teoria obfitości zasobów B.Ohlin , E.Heckscher- rozmiary
posiadanych zasobów (kapitał, praca) decydują o strukturze
produkcji, eksporcie i imporcie.
6. Koncepcja W.Leontiefa – eksport i import zależą od
posiadanych zasobów i ich produktywności
7. Współczesne teorie rozwoju handlu
zagranicznego
 Teorie neoczynnikowe – konieczność
uwzględniena w h.z. innych czynników, jak
kapitał i praca. Eksport – gdy jest obfitość
czynników, import- produkcja dzięki rzadkim
czynnikom :
➢ trójczynnikowa: kapitał, praca, zasoby
naturalne;
➢ wieloczynnikowa: jak wyżej plus rozróżnienie
na prace prosta i złożoną- kapitał ludzki)
8. Teorie neotechniczne
 Teori luki technologicznej- poziom postępu
technicznego decyduje o specjalizacji i
strukturze wymiany oraz korzyściach z h.z.
 Teoria cyklu życia produktu – struktura
wymiany międzynarodowej zależy od fazy cyklu
ż.p. i decyduje o korzyściach: faza początkowa -
innowator; f.druga- zwiększenie udziału w rynku
aż do dojrzałości; f.stagnacji – rozwija się
naśladownictwo; f.schyłkowa- wzrost
konkurencji, modyfikacja lub wypadanie z rynku
9. Teoria korzyści skali – wzrost produkcji szybszy niż
skala nakładów
10. Teorie popytowo-podażowe – wyjaśnienie korzyści
z eksportu i importu równocześnie
11. Teoria podobieństwa preferencji – h.z.
uwarunkowany jest wyrównanym poziomem
rozwoju a tym samym preferencji
12. Teoria zróżnicowanego produktu - wymiana
handlowa jest tym większa i bardziej intensywna,
im większe jest zróżnicowanie (dywersyfikacja)
wyrobów.
❖ funkcja zasobotwórcza -
polega na pomnażaniu
zasobów czynników
rozwojowych,

❖ funkcja efektywnościowa -
polega na zwiększaniu
efektywności stosowanych
zasobów.
❖ pasywna – charakterystyczna dla gospodarki
zamkniętej , niewielki import uzupełnia
produkcję krajową, eksport dostarcza
środków na import.

❖ aktywna – prowadzenie gospodarki

otwartej.
Bezpośrednie - przepisy wpływające na przepływ towarów i
usług: normy miar i wag, przepisy sanitarne itp.

Pośrednie

Ograniczające import Promujące eksport

• cła • subwencje
• umowy handlowe • dumping
• ograniczenia • manipulowanie
pozataryfowe kursem walutowym
 Taryfowe
 (cła – tranzytowe, exportowe, importowe, specyficzne, ad
valorem, mieszane, ruchome, wychowawcze, fiskalne,
prohibicyjne, bojowe, antydumpingowe,
tranzytowe,kombinowane, minimalne, maksymalne)
 Parataryfowe (ograniczenia – opłaty wyrównawcze,
depozyty importowe, podatki importowe, zmiany kursu
walut, ustalanie cen minimalnych i maksymalnych,
subsydia),
 Pozataryfowe ( licencje, zakupy rządowe, bariery
techniczne, zmienne opłaty importowe, ograniczenia
dewizowe, dobrowolne ograniczenie exportu VER)
❖ Dochód z handlu międzynarodowego
zależy wyłącznie od efektywności
eksportu i importu.

❖ Można go określić jako różnicę między

sumą nakładów na produkcję towarów i
usług importowanych przez dany kraj w
warunkach gospodarki zamkniętej, a
sumą nakładów na produkcję towarów i
usług eksportowanych w warunkach
gospodarki otwartej.
Gdy oznaczymy przez:
Yw – dochód narodowy wytworzony,
I - inwestycje, C - konsumpcję, G - wydatki rządowe, S - Oszczędności,
Wtedy:
Yw = I + C + G,

Niech:
W gospodarce
Ex – oznacza eksport, Im – oznacza import.
otwartej eksport
traktowany jest
Wtedy:
jak inwestycje
Yw = I + C + G + Ex – Im, (zagraniczne),
import -
Czyli:
oszczędności
I = Yw – C – G + Im – Ex,

A więc przy:
Yw – C – G = S,
I = S + Im – Ex, czyli: I + Ex = S+ Im
D(+) = Ex – Im > S, to inwestycje zagraniczne, gdyż część
oszczędności krajowych służy do finansowania nadwyżki w
handlu zagranicznym.

D(-) = Im – Ex > S, to oszczędności

zagraniczne, które powiększają zasób
oszczędności krajowych.
… to zestawienie wartości wszystkich transakcji
ekonomicznych dokonanych w danym
okresie między daną gospodarką krajową a
zagranicą.

… to zestawienie wszystkich dochodów

wpływów, z jednej strony, ze wszystkimi
wydatkami (płatnościami) na rzecz reszty
świata, z drugiej strony.
▪ r. obrotów bieżących (handel towarami oraz wymiana
usług i jednostronnych przekazów pieniężnych ludności i
władz),

▪ r. obrotów kapitałowych, przepływ

inwestycji bezpośrednich osób i
firmy prywatnych długo i
krótkookresowe przepływy
pieniężne zarówno prywatne jak i
rządowe,

▪ r. zmian rezerw rządowych złota, obcych środków

płatniczych i innych zasobów o charakterze rezerw.
• Bilans handlowy - różnica między wpływami z eksportu a
wydatkami na import towarów całej gospodarki krajowej.

• Bilans obrotów bieżących, oprócz bilansu handlowego obejmuje

także saldo wartości transakcji usługowych, przekazów (transferów)
pieniężnych ludności i władz oraz ruchu dochodów z inwestycji.

• Bilans obrotów kapitałowych to wynik netto przepływów

kapitałowych tj. inwestycje bezpośrednie, inwestycje portfelowe,
kredyty bankowe długi i krótkoterminowe i kredyty eksportowe.
…warunki
wymiany
 Terms of trade…
… zmieniające się w czasie relacje
między ceną towarów
eksportowanych a ceną towarów
importowanych przez dany kraj

❖ wskaźnik stosowany w ocenie

opłacalności handlu zagranicznego
 Cenowe Ilościowe

Czynnikowe

TERMS OF TRADE
❖ Współczynnik wskazujący na
względne zmiany cen w eksporcie
danego kraju względem zmian towarów importowanych.

❖ ToT c = C1 ex. / C0 ex : C1 im. / C0 im.

❖ C1 ex. – przeciętne ceny w eksporcie w badanym okresie

❖ C0 ex. – przeciętne ceny w eksporcie w okresie początkowym
❖ C1 im. – przeciętne ceny w imporcie w badanym okresie
❖ C0 im. – przeciętne ceny w imporcie w okresie początkowym
❖ Współczynnik wskazujący na względne zmiany ilości
towarów, jakie musi eksportować dany kraj, by móc
importować określone ilości towarów.

❖ ToT i = Q1 ex. / Q0 ex. : Q1 im. / Q0 im.

❖ Q ex. – ilość towarów eksportowanych

❖ Q im. – ilość towarów importowanych
❖ 1 – okres badany
❖ 0 – okres początkowy
❖ Oznacza cenowe ToT skorygowane o współczynnik
„Zw” - zmiany wydajności pracy w kraju eksportującym
w danym okresie czasu

❖ ToT cz = ToT c * Zw
❖ Na kształtowanie się wskaźnika terms of trade
decydujący wpływ mają ceny na rynkach światowych.

❖ Stosunek zmian cen dewizowych

w eksporcie do zmian cen dewizowych w imporcie.

Ceny w eksporcie
---------------------- * 100%
Ceny w imporcie
1) Obliczyć średnią wszystkich cen towarów eksportowanych

2) Obliczyć średnią wszystkich cen towarów importowanych

→ w dwóch porównywalnych okresach

3) Przyjąć średnią cenę eksportową

i importową z bazowego okresu
za 100%

4) Utworzyć stosunek cen

eksportowych i importowych
z porównywalnego okresu do cen
eksportowych i importowych z okresu
bazowego
 • ceny towarów

ToT > 1 importowanych są niższe

od cen towarów
eksportowanych

• ceny towarów

ToT = 1 importowanych są równe

cenom towarów
eksportowanych

• ceny towarów

ToT< 1 importowanych są
wyższe od cen towarów
eksportowanych
1) gdy cen dóbr eksportowanych
rosną, a ceny dóbr importowanych
maleją

2) ceny dóbr eksportowanych rosną,

a importowanych nie zmieniają się

3) ceny artykułów eksportowanych

i importowanych maleją, ale ceny
dóbr eksportowanych maleją
wolniej niż ceny dóbr
importowanych
1) ceny dóbr importowanych
wzrastają,
a eksportowanych się nie
zmieniają

2) ceny dóbr eksportowanych

i importowanych rosną, ale
ceny dóbr importowanych
rosną szybciej niż dóbr
eksportowanych
❖ Ceny surowców
kraje słabo rozwinięte są przedmiotem wyzysku

❖ Eksport towarów przetworzonych z krajów słabo

rozwiniętych
kraje słabo rozwinięte dążą do rozwoju produkcji towarów przetworzonych

❖ Konflikty handlowe pomiędzy krajami

uprzemysłowionymi zagrożenie konkurencją nowych, wydajnych wytwórców