PRAWO RYNKÓW J. B.
SAYA
KLASYCZNA TEORIA
RÓWNOWAGI
WNIOSKI
 oszczędności gromadzone przez podmioty są niczym
innym jak odroczoną konsumpcją;
 niemożliwa ogólna nadprodukcja;
 niemożliwa niedostateczna produkcja;
 pełne wykorzystanie zdolności produkcyjnych;
 brak przymusowego bezrobocia
Z uwagi na elastyczność realnej stopy procentowej i
realnej płacy nie jest możliwe trwałe odchylenie
od stanu równowagi globalnej w warunkach
doskonałej konkurencji
STOPA RÓWNOWAGI
realna stopa procentowa
I = Os
 koszty produkcji ponoszone przez producentów są
jednocześnie wynagrodzeniem za czynniki produkcji
(płaca, zysk, renta), a tym samym są przeznaczone na
konsumpcję.
 wzrost produkcji (podaży) stwarza dla siebie taki sam
wzrost popytu ponieważ wartość produkcji tworzy
dochody, które w całości są wydatkowane na zakup
wytworzonych dóbr;
ZAGREGOWANY POPYT = ZAGREGOWANA
PODAŻ
TEORIA REALNEJ STOPY
PROCENTOWEJ
 Realna stopa procentowa – stopa procentowa
obowiązująca w bankach komercyjnych, skorygowana
zmianami cen (nominalna stopa procentowa minus
inflacja).
Spadek realnej stopy procentowej
 Inwestycje
 zwiększenie popytu na kredyt,
 zwiększenie popytu na dobra inwestycyjne,
 Oszczędności
 zmniejszenie oszczędności,
 zwiększenie konsumpcji.
STOPA RÓWNOWAGI
I Os
oszczędności, inwestycje
1
STOPA RÓWNOWAGI TEORIA RYNKU PRACY
 Zmiana stopy procentowej koryguje
niedostosowanie inwestycji i oszczędności.
 Wniosek:

płaca realna
OSZCZĘDNOŚCI AUTOMATYCZNIE
PRZEKSZTAŁCAJĄ SIĘ W INWESTYCJE;
oszczędzanie jest zjawiskiem pozytywnym, sprzyja
wzrostowi produkcji.

liczba pracowników

TEORIA RYNKU PRACY ZAŁOŻENIA

 Bezrobocie przymusowe – sytuacja w której

pracownik nie jest w stanie znaleźć pracy za  Os = I
aprobowaną płacę
 Popyt na pracę = podaż pracy przy poziomie
 Również na rynku pracy działa mechanizm równości płacy realnej z produkcyjnością
korygujący krańcową i pełnym zatrudnieniem

RÓWNOWAGA GLOBALNA WNIOSEK

PODAŻ
POPYT 0  dochód narodowy jest wytwarzany w granicach
POPYT1 pełnego wykorzystania istniejących zdolności
Ogólny poziom cen

↑G,↓t
produkcyjnych;
 krzywa podaży jest pionowa i nie zależy od
E* przeciętnego poziomu cen rynkowych

Ymax PKB

2
WNIOSEK
 Ceny mogą zmieniać się pod wpływem zmian
podaży pieniądza ale zawsze pociąga to za sobą
identyczną zmianę płac nominalnych.
 Płace realne nie ulegają zatem zmianie.
 Popyt realny nie ulega zmianie
 Realny dochód narodowy nie ulega zmianie
KEYNESOWSKA
TEORIA RÓWNOWAGI
John Maynard Keynes
1883-1946
TEZY KEYNESA
 Prawo Saya jest niesłuszne – mechanizm napędzający
działalność gospodarczą nie jest związany z
wytwarzaniem i otrzymywaniem dochodu ale z jego
wydawaniem (to co jeden wyda, drugi zarobi).
 W gospodarce nie ma doskonałej konkurencji – ceny i
płace są w wysokim stopniu sztywne.
 Krzywa podaży jest odwróconą literą L.
 Jeżeli spada globalny popyt, spada również produkcja
(realny dochód narodowy) a ceny pozostają stałe.
WNIOSEK
 Mechanizm elastycznych cen i płac oraz stopy procentowej
w warunkach doskonałej konkurencji utrzyma realny
dochód narodowy na nie zmienionym poziomie w
granicach pełnego wykorzystania zdolności
produkcyjnych.
 Nie istnieją nadmierne oszczędności ani nadmierne
inwestycje.
 Gospodarka jest w stanie wchłonąć każdy rozmiar
oszczędności ponieważ możliwości inwestycyjne są
nieograniczone.
 Zmiana podaży pieniądza nie wpływa na wielkości realne
(poziom produkcji i dochód narodowy).
 Pieniądz w gospodarce jest neutralny.
John Maynard Keynes
 od 1909 roku wykładowca ekonomii na Uniwersytecie w Cambridge,
 w latach 1911-1945 redaktor Economic Journal, od 1921 roku prezes
wielkiego towarzystwa ubezpieczeniowego; prowadził też własne
przedsiębiorstwo finansowe.
 W uporządkowany sposób przedstawił popytową teorię dochodu narodowego
(tzw. teoria Keynesa).
 Był doradcą rządu brytyjskiego w czasie I Wojny Światowej. Uczestniczył w
konferencji wersalskiej jako doradca Lloyda George’a. Wywołał znaczne
poruszenie opuszczając konferencję w proteście przeciw nałożeniu reparacji
wojennych na Niemcy.
 Jeden z twórców Międzynarodowego Funduszu Walutowego i
Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju.
 Główne prace: A Treatise on Money (t. 1 The Pure Theory of Money, 1930; t. 2
The Applied Theory of Money, 1930); Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i
pieniądza (1936, wydanie polskie 1956).
RÓWNOWAGA OGÓLNA
P PODAŻ
POPYT0
POPYT1
↑G,↓t
E E*
LUKA RECESYJNA
PKB
3
TEZY KEYNESA
 Tylko spadek cen poszczególnych dóbr zwiększa ich
popyt; spadek cen wszystkich dóbr nie zwiększa popytu.
 Możliwa jest równowaga przy bardzo różnym stopniu
wykorzystania czynników produkcji (w szczególności
przy różnym bezrobociu).
 Jeżeli efektywny popyt konsumpcyjny i inwestycyjny
będzie wzrastał w wystarczającym stopniu, będzie
wzrastał dochód narodowy i będzie zmniejszało się
bezrobocie. Dopiero gdy gospodarka osiągnie stan
pełnego wykorzystania zdolności produkcyjnych, dalsze
zwiększanie popytu będzie powodowało wzrost cen, a nie
dochodu realnego.
TEZY KEYNESA
 Mechanizm rynkowy jest niedoskonały –
samoczynnie nie jest w stanie zapewnić ani
pełnego wykorzystania zdolności produkcyjnych
ani pełnego zatrudnienia.
 Konieczne jest wspieranie tego mechanizmu
przez zwiększenie konsumpcji i inwestycji oraz
wydatków rządowych.

CO DECYDUJE O WYDATKACH
TEZY KEYNESA KONSUMPCYJNYCH I
INWESTYCYJNYCH?
 Oszczędności są stałym procesem, który zmienia PKB = K+ I + G
się powoli w czasie, pod wpływem PKB = DDL + Am + Nz + T – Bt
poważniejszych zmian w wysokości
K+ I + G = DDL + Am + Nz + T – Bt
otrzymywanych dochodów.
G + Bt = T
 Inwestycje charakteryzują się bardzo dużą
K+ I = DDL + Am + Nz
zmiennością, gdyż narażone są na: zmiany
oczekiwań przedsiębiorców, zmiany popytu, DDL = OL + K

zmiany cen, zmiany stopy procentowej. K+ I = OL + K + Am + Nz

 Nie ma automatyzmu w przekształcaniu się Os = OL+ Am + Nz

oszczędności w inwestycje. K + I = Os + K
I = Os

ROZBIEŻNOŚCI MIĘDZY
OSZCZĘDNOŚCIAMI A INWESTYCJAMI
OSZCZĘDNOŚCI A INWESTYCJE
 EX ANTE  Skoro oszczędności są nadwyżką dochodów nad
Os > I  mechanizm depresyjny
konsumpcją a inwestycje nadwyżką bieżącej
wzrost oszczędności  zmniejszenie konsumpcji  spadek
sprzedaży, wzrost zapasów  zniechęcenie produkcji, która nie została skonsumowana.
przedsiębiorców do dalszego inwestowania, zmniejszenie
produkcji, spadek zatrudniania, spadek dochodów   Inwestycje przez zmianę poziomu dochodu
zmniejszenie inwestycji  RECESJA narodowego uruchamiają proces
Os < I  spirala ekspansji dostosowawczy oszczędności
spadek oszczędności  wzrost konsumpcji  wzrost
produkcji, wzrost inwestycji  OŻYWIENIA 
...............
 EX POST
I = Os

4
MNOŻNIK INWESTYCYJNY MNOŻNIK INWESTYCYJNY
wzrost inwestycji  wzrost popytu na
dobra kapitałowe  wzrost produkcji  Y = mi  I
 wzrost zatrudnienia  wzrost
dochodów  wzrost konsumpcji (i
oszczędności)  wzrost produkcji  wskaźnik, który pokazuje o ile
wzrost zatrudnienia  wzrost przyrośnie dochód narodowy jeśli
dochodów inwestycje w gospodarce przyrosną
o jedną jednostkę

MNOŻNIK INWESTYCYJNY MNOŻNIK INWESTYCYJNY

Krańcowa skłonność do oszczędzania ∆I = 100 000
KSO = O/Y KSK = 0,8
KSO = 0,2
 jest to relacja która pokazuje o ile przyrosną oszczędności
jeżeli dochód przyrośnie o jedną jednostkę, ∆Y = ?
Krańcowa skłonność do konsumpcji 100 000 (a1)
KSK = K/Y 80 000 (a2) 20 000
 jest to relacja która pokazuje o ile przyrośnie konsumpcja 64 000 (a3) 16 000
jeżeli dochód przyrośnie o jedną jednostkę 51 200 (a4) 12 800
Y = O + K /Y itd...
Y/Y = O/Y + K/Y
1 = O/Y + K/Y
∆Y = 100000+80000+64000+51200+ … = ? = a1+ a2+ a3+ … +an
KSO + KSK = 1
a1=?a2
an=?a1

MNOŻNIK INWESTYCYJNY MNOŻNIK INWESTYCYJNY

a1= 100 000 = ∆I Wielkość mi jest rosnącą funkcją

q = 0,8 = KSK krańcowej skłonności do
Σ = ∆Y konsumpcji i malejącą funkcją
∆Y = 1/(1-KSK) * ∆I krańcowej skłonności do
 Y = mi  I
mi = 1/(1-KSK)
oszczędzania.
KSO + KSK = 1
KSO = 1 - KSK
mi = 1/KSO