Rod Zina MEL SEC FX - Programowalne Sterowniki Logiczne

Rodzina MELSEC FX
Programowalne sterowniki logiczne
Podręcznik dla początkujących
FX3G, FX3GC, FX3GE,

FX3S, FX3U, FX3UC,
FX5U, FX5UC
Nr art.: 209120
15022018 IN DU STRI AL AU TO MA TI ON
Wersja H
Kontrola wersji
O podręczniku
Tekst, ilustracje, rysunki i przykłady, podane zostały w tym podręczniku tylko

do celów informacyjnych. Przeznaczone zostały do tego, żeby dopomóc przy
wyjaśnieniu instalacji, działania, programowania i używania programowalnych sterowników logicznych
serii MELSEC FX3G, FX3GC, FX3GE, FX3S, FX3U, FX3UC, FX5U i FX5UC.
Jeśli pojawią się jakiekolwiek pytania związane z instalacją i działaniem każdego z opisanych tutaj produktów,
prosimy skontaktować się z lokalnym biurem sprzedaży lub dystrybutorem (zob. tylną okładnę).
Najnowsze informacje i odpowiedzi na często zadawane pytania można znaleźć na naszej stronie internetowej
https://pl3a.MitsubishiElectric.com/fa/pl/.
MITSUBISHI ELECTRIC EUROPE BV zastrzega sobie prawo do dokonywania zmian w tym podręczniku lub
w danych technicznych swoich produktów w każdej chwili bez powiadomienia.
© 01/2006 – 02/2018
Podręcznik dla początkujących do programowalnych sterowników logicznych z rodziny
MELSEC FX FX3G, FX3GC, FX3GE, FX3GS, FX3U, FX3UC, FX5U i FX5UC
Nr kat.: 209120
Wersja Zmiany / dodatki / korekty

A 10/2007 pdp-tr Wydanie pierwsze
D 11/2010 pdp-sf Uwzględnienie serii sterowników FX3G oraz FX3UC
Nowe moduły adaptera FX3U-4AD-PNK-ADP oraz FX3U-4AD-PTW-ADP
E 08/2013 pdp-dk Rozwazania nt. sterowników serii FX3GC, FX3GE oraz FX3S
Nowy modul adaptera FX3U-3A-ADP
Nowy inteligentny modul funkcyjny FX3U-4LC
Rozwazania nt. oprogramowania GX Works2 FX
F 03/2014 pdp-dk Seria FX3GC: Rozwazania nt. jednostek centralnych zasilanych napieciem 24 V DC oraz jednostek
centralnych z wyjsciami tranzystorowymi
Seria FX3S: Rozwazania nt. jednostek centralnych zasilanych napieciem 24 V DC oraz jednostek
centralnych z wbudowanymi wejsciami analogowymi
G 03/2016 pdp-dk Rozważania nt. sterowników serii FX5U oraz FX5UC
H 01/2018 pdp-dk Z instrukcji usunięto opis sterowników serii FX1S, FX1N, FX2N i FX2NC
Nowe inteligentne moduły funkcyjne FX5-4LC i FX5-8AD
Nowe moduły adaptera FX5-4AD-PT-ADP oraz FX5-4AD-TC-ADP
Wskazówki związane z bezpieczeństwem

Do użytku wyłącznie przez wykwalifikowany personel
Niniejszy podręcz nik prze znac zony jest do użytku wyłącznie przez odpow iednio
wykwalifikowanych techników elektryków, którzy są w pełni zaznajomieni ze stosowanymi
w technologii automatyki standardami bezpieczeństwa. Cała praca z opisanym sprzętem, włącznie
z projektem systemu, instalacją, konfiguracją, konserwacją, serwisem i testowaniem wyposażenia,
może być wykonywana wyłącznie przez wyszkolonych techników elektryków z potwierdzonymi
kwalifikacjami, którzy znają wszystkie właściwe dla technologii automatyki regulacje i standardy
bezpieczeństwa. Jakiekolwiek działania lub modyfikacje sprzętu i/lub oprogramowania naszych
produktów, wyraźnie nie opisane w tym podręczniku, mogą być wykonane wyłącznie przez
autoryzowany personel Mitsubishi Electric.
Właściwe użycie niniejszych produktów

Programowalne sterowniki logiczne serii FX3G, FX3GC, FX3GE, FX3S, FX3U, FX3UC, FX5U i FX5UC są
przeznaczone wyłącznie do określonych zastosowań, wyraźnie opisanych w niniejszym podręczniku.
Wszystkie parametry i ustawienia wyspecyfikowane w tym podręczniku, muszą być przestrzegane.
Opisane produkty zostały zaprojektowane, wyprodukowane, przetestowane i udokumentowane w
ścisłej zgodności z właściwymi standardami bezpieczeństwa. Niekompetentna modyfikacja sprzętu
lub oprogramowania, lub nieprzestrzeganie ostrzeżeń podanych na produkcie i w niniejszym
podręczniku, mogą skutkować poważnym osobistym urazem i/lub zniszczeniem mienia. Wraz z
programowalnymi sterownikami logicznymi serii FX3G, FX3GC, FX3GE, FX3S, FX3U, FX3UC, FX5U i FX5UC
mogą być używane wyłącznie te urządzenia peryferyjne i sprzęt rozszerzający, które zostały
zatwierdzone przez Mitsubishi Electric.
Wszystko to i użycie jakiegoś innego, lub zastosowanie tych produktów, będzie uznawane za niewłaściwe.
Stosowne regulacje bezpieczeństwa

Wszystkie regulacje bezpieczeństwa zapobiegające wypadkom i właściwe dla określonych
zastosowań, muszą być przestrzegane przy projektowaniu systemu, instalacji, konfiguracji,
obsłudze, serwisowaniu i testowaniu tych produktów. Wyszczególnione poniżej regulacje, są pod
tym względem szczególnie istotne. Lista ta nie pretenduje do tego, by być kompletną, natomiast
Państwo są odpowiedzialni za zapoznanie się z nią i postępowanie zgodnie z właściwymi dla
Państwa i dla lokalizacji, wymaganiami.
P Norma VDE
VDE 0100
Regulacje związane z budową instalacji zasilających o napięciach poniżej 1000 V.
VDE 0105
Eksploatacja instalacji zasilających
VDE 0113
Instalacje elektryczne z elektronicznym wyposażeniem
VDE 0160
Sprzęt elektroniczny używany w instalacjach zasilających
VDE 0550/0551
Regulacje związane z transformatorami
VDE 0700
Bezpieczeństwo związane z używaniem urządzeń elektrycznych w gospodarstwie domowych
i w podobych zastosowaniach
VDE 0860
Regulacje bezpieczeństwa związane z używaniem w gospodarstwie domowym i w podobnych
zastosowaniach, zasilanych z sieci urządzeń elektronicznych i ich wyposażenia.
P Regulacje związane z bezpieczeństwem przeciwpożarowym
Podręcznik dla początkujących I

P Regulacje zapobiegające wypadkom

VBG Nr. 4
Systemy elektryczne i wyposażenie
Zawarte w tym podręczniku ostrzeżenia związane z bezpieczeństwem

Ostrzeżenia, które w niniejszym podreczniku związane są z bezpieczeństwem, identyfikowane są
następująco:
P
NIEBEZPIECZENSTWO:
Nieprzestrzeganie ostrzeżeń wyróżnionych tym symbolem może skutkować śmiercią
i osobistym urazem użytkownika.
E
OSTRZEZENIE:
Nieprzestrzeganie ostrzeżeń wyróznionych tym symbolem może skutkować uszkodzeniem
sprzętu lub innego mienia.
II MITSUBISHI ELECTRIC
Ogólne informacje związane z bezpieczeństwem i środki ostrożności

Następujące środki ostrożności przeznaczone są jako ogólne wytyczne przy stosowaniu systemów
PLC wraz z innym wyposażeniem. Te środki ostrożności muszą być zawsze przestrzegane przy
projektowaniu, instalacji i obsłudze systemów sterujących.
P
NIEBEZPIECZEŃSTWO:
P Należy przes trz egać wszyst kich regul acji związanych z bezpieczeństwem
i zapobieganiem wypadków, odpowiednich do określonego zastosowania. Przed
wykon ywa niem instal acji i okab lowa niem, lub otwarc iem jakichk olwiek części
składowych podzespołów i urządzeń, należy zawsze odłączyć wszelkie źródła zasilania.
P Części składowe, podzespoły i urządzenia muszą być zainstalowane zawsze w odpornej
na wstrząsy obudowie, z dopasowaną pokrywą i bezpiecznikami lub wyłącznikami.
P Urządzenia mające stałe połączenie z siecią zasilającą, muszą być przyłączone do
instalacji obiektowej za pomocą rozłącznika wszystkich biegunów i właściwych
bezpieczników.
P Należy regularnie sprawdzać kable zasilające i przewody łączące ze sprzętem pod kątem
przerw i uszkodzenia izolacji. Jeśli zostanie znalezione uszkodzenie kabla, należy
natychmiast odłączyć sprzęt i kable od zasilania i wymienić wadliwe okablowanie.
P Przed użyciem sprzętu po raz pierwszy należy sprawdzić, czy znamionowe parametry
zasilania są dostosowane do lokalnej sieci zasilającej.
P Należy podjąć odpowiednie kroki i zapewnić, żeby uszkodzenie kabla lub przerwanie
żyły w liniach sygnałowych nie wywołało nieokreślonych stanów w sprzęcie.
P Ty jesteś odpowiedzialny za podję cie konieczn ych środków ostrożności i musisz
zapewnić, żeby programy przerwane z powodu częściowego wstrzymania dostaw
energii elektrycznej i uszkodzenia zasilania, mogły zostać poprawnie i bezpiecznie
wznowione. Szczególnie należy zapewnić, że pod żadnymi warunkami, nawet na
krótkie okresy czasu, nie mogą powstać sytuacje niebezpieczne.
P Urządzenia awaryjnego wyłączania, zgodne z EN 60204/IEC 204 i VDE 0113, przez cały
czas i we wszystkich trybach pracy PLC muszą pozostawać w pełni działające. Funkcja
resetu, awaryjnego wyłączania urządzenia, musi być zaprojektowana tak, że nigdy nie
może spowod ować nie kont rolo wan ego lub nie zdef ini owan ego ponown ego
uruchomienia.
P Należy zastosować sprzętowe i programowe środki ostrożności, celem zabezpieczenia
przed możliw ością powstania nie zdef ini owan ych sta nów sys temu ste row ania,
spowodowanych połączeniem kabla sygnałowego lub przerwaniem żyły.
P Gdy używane są moduły, należy zawsze upewniać się, że wszystkie elektryczne
i mechaniczne specyfikacje i wymagania są dokładnie przestrzegane.
Podręcznik dla początkujących III

IV MITSUBISHI ELECTRIC
Spis treści
Spis treści
1 Wstęp
1.1 O podręczniku. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1-1
1.2 Więcej informacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1-1
2 Programowalne sterowniki logiczne
2.1 Co to jest PLC? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2-1
2.2 Jak sterowniki PLC przetwarzają programy? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2-2
2.3 Rodzina MELSEC FX . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2-4
2.4 Wybór właściwego sterownika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2-5
2.5 Budowa sterownika. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2-6

2.5.1 Obwody wejściowe i wyjściowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2-6
2.5.2 Budowa jednostki centralnej MELSEC FX3G . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2-6
2.5.3 Budowa jednostki centralnej MELSEC FX3GC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2-7
2.5.4 Budowa jednostki centralnej MELSEC FX3GE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2-7
2.5.5 Budowa jednostki centralnej MELSEC FX3S . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2-8
2.5.6 Budowa jednostki centralnej MELSEC FX3U . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2-9
2.5.7 Budowa jednostki centralnej MELSEC FX3UC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2-9
2.5.8 Budowa jednostki centralnej MELSEC FX5U . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2-10
2.5.9 Budowa jednostki centralnej MELSEC FX5UC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2-10
2.5.10 Elementy funkcjonalne i części montażowe PLC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2-11
3 Wstęp do programowania
3.1 Struktura instrukcji programu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-1
3.2 Bity, bajty i słowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-2
3.3 Systemy liczbowe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-2
Podręcznik dla początkujących V

Spis treści
3.4 Zestaw instrukcji podstawowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-5

3.4.1 Początkowe operacje logiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-6
3.4.2 Wyprowadzenie wyniku operacji logicznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-6
3.4.3 Używanie wyłączników i czujników . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-8
3.4.4 Operacja AND . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-9
3.4.5 Operacja OR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-11
3.4.6 Instrukcje do łączenia operacji na blokach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-12
3.4.7 Wykonywanie działań wyzwalanych impulsem. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-14
3.4.8 Ustawianie i kasowanie urządzeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-15
3.4.9 Wprowadzanie do pamięci, odczytywanie i kasowanie wyników działania . . . 3-17
3.4.10 Generowanie impulsów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-18
3.4.11 Funkcja Master Control (instrukcje MC i MCR) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-19
3.4.12 Odwracanie wyniku działania. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-20
3.5 Przede wszystkim bezpieczeństwo! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-21
3.6 Oprogramowanie użytkowe w PLC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-23

3.6.1 System alarmowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-23
3.6.2 Brama ze zwijaną żaluzją . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-28
4 Szczegółowy opis urządzeń
4.1 Wejścia i wyjścia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-1
4.2 Przekaźniki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-3

4.2.1 Przekaźniki specjalne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-4
4.3 Timery . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-5
4.4 Liczniki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-8
4.5 Rejestry . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-11

4.5.1 Rejestry danych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-12
4.5.2 Rejestry specjalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-13
4.5.3 Rejestry zbioru . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-14
4.6 Porady programowe do timerów i liczników. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-15

4.6.1 Pośrednie określanie wartości zadanej dla timerów i liczników. . . . . . . . . . . . . . . 4-15
4.6.2 Opóźnienie wyłączenia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-18
4.6.3 Opóźnione załączenie i rozłączenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-19
4.6.4 Generatory sygnałów zegarowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-20
VI MITSUBISHI ELECTRIC
Spis treści
5 Programowanie zaawansowane
5.1 Instrukcje użytkowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5-1

5.1.1 Wprowadzenie do instrukcji użytkowych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5-9
5.2 Instrukcje do przenoszenia danych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5-10

5.2.1 Przenoszenie pojedynczych wartości instrukcją MOV. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5-10
5.2.2 Przenoszenie grup urządzeń bitowych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5-12
5.2.3 Przenoszenie bloków danych za pomocą instrukcji BMOV . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5-13
5.2.4 Kopiowanie urządzeń źródłowych do wielu miejsc docelowych (FMOV) . . . . . 5-14
5.2.5 Wymiana danych ze specjalnymi modułami funkcyjnymi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5-15
5.3 Instrukcje porównania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5-18

5.3.1 Instrukcja CMP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5-18
5.3.2 Porównanie wewnątrz operacji logicznych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5-20
5.4 Instrukcje matematyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5-23

5.4.1 Dodawanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5-24
5.4.2 Odejmowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5-25
5.4.3 Mnożenie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5-26
5.4.4 Dzielenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5-27
5.4.5 Łączenie instrukcji matematycznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5-28
6 Możliwości rozszerzania
6.1 Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6-1
6.2 Dostępne moduły . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6-1

6.2.1 Moduły służące do dodawania cyfrowych wejść i wyjść . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6-1
6.2.2 Moduły wejść/wyjść analogowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6-1
6.2.3 Moduły komunikacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6-2
6.2.4 Moduły pozycjonujące . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6-2
6.2.5 Panele sterujące i wyświetlające HMI. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6-2
7 Przetwarzanie wartości analogowych
7.1 Moduły analogowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7-1

7.1.1 Kryteria wyboru modułów analogowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7-3
7.1.2 Deski adapter, specjalne adaptery oraz specjalne moduly funkcyjne . . . . . . . . . . 7-4
7.2 Lista modułów analogowych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7-5
Indeks
Podręcznik dla początkujących VII

Spis treści
VIII MITSUBISHI ELECTRIC

Wstęp O podręczniku
1 Wstęp
1.1 O podręczniku
Niniejszy podręcznik pozwoli czytelnikowi na zapoznanie się z użytkowaniem sterowników
programowalnych rodziny MELSEC FX. Przeznaczony jest dla tych użytkowników, którzy jeszcze nie
mają doświadczenia z programowaniem sterowników PLC.
Programiści, którzy mają już doświadczenie związane z innymi producentami PLC, mogą również
skorzystać z tego podręcznika jako przewodnika, który pozwoli na przejście do rodziny MELSEC FX.
Symbol "£" używany jest jako znak identyfikujący różne sterowniki występujące w tym samym
przedziale. Na przykład oznaczenie "FX3S-10£-££" odnosi się do wszystkich sterowników,
których nazwa zaczyna się od FX3S -10, np. FX3S -10MR-DS, FX 3S -10MR-ES, FX 3S -10MT-DSS
i FX3S-10MT-ESS.
1.2 Więcej informacji

Więcej szczegółowych informacji na temat poszczególnych produktów można znaleźć w serii
podręczników obsługi lub instalacji dla poszczególnych modułów.
Celem zapoznania się ze wszystkimi sterownikami rodziny MELSEC FX, należy zobaczyć Katalog
Rodziny MELSEC FX, nr kat. 167840. Katalog ten zawiera również informacje na temat opcji
rozszerzających i dostępnych akcesoriów.
W celu zapoznania sie z zastosowaniem pakietu programów, przejrzyj róznorodne instrukcje dla
poczatkujacych lub podreczniki szkoleniowe dotyczace uzywania oprogramowania.
W podręczniku programowania do rodziny MELSEC FX, można znaleźć szczegółowy opis
wszystkich instrukcji programowania dla serii FX3.
Podręcznik programowania do serii MELSEC iQ-F zawiera szczegółowe opisy wszystkich instrukcji
programowania sterowników FX5U oraz FX5UC.
Możliwości i opcje komunikacyjne sterowników MELSEC FX zostały szczegółowo udokumentowane
w Communications Manual, nr kat. 070143.
Wszystkie podręczniki i katalogi Mitsubishi Electric, mogą być za darmo pobrane ze strony
internetowej Mitsubishi Electric https://pl3a.MitsubishiElectric.com/fa/pl/.
Podręcznik dla początkujących 1–1

Więcej informacji Wstęp
1–2 MITSUBISHI ELECTRIC

Programowalne sterowniki logiczne Co to jest PLC?
2 Programowalne sterowniki logiczne
2.1 Co to jest PLC?

W przeciwieństwie do tradycyjnch sterowników, w których funkcje określane są przez ich fizyczne
połączenia, funkcje programowalnych sterowników logicznych zdefiniowane są programowo. PLC
również muszą być podłączone przewodami do świata zewnętrznego, lecz w celu przystosowania
programów do różnych zadań sterujących, zawartość pamięci programu może zostać zmieniona
w każdym czasie.
Programowalne sterowniki logiczne wprowadzają dane, przetwarzają je i następnie wyprowadzają
wynik. Proces ten wykonywany jest w trzech stopniach:
P stopień wejściowy,
P stopień przetwarzania
i
P stopień wyjściowy
Programowalne sterowniki logiczne
Wejście Wyjście
Przełącznik
Styczniki
Stopień Stopień Stopień

wejściowy przetwarzający wyjściowy
Stopień wejściowy
Stopień wejściowy przenosi do stopnia przetwarzającego sygnały wejściowe z wyłączników,
przycisków lub czujników.
Sygnały z tych elementów wytwarzane są jako część procesu sterującego i wprowadzane są do
wejść jako stany logiczne. Stopień wejściowy przenosi do stopnia przetwarzającego w postaci
wstępnie przetworzonej.
Stopień przetwarzający
W stopniu prze twar zającym wstę pnie prze twor zone sygnały ze stop nia wejś ciowego, są
przetwar zane i łączone ze sobą za pomocą operacji logicznych i innych funkcji. Pamięć programu
w stopniu przetwarzającym jest w pełni programowalna. Kolejność przetwarzania może zostać
zmieniona w każdej chwili, przez modyfikację lub wymianę zapisanego programu.
Stopień wyjściowy
Wyniki przetwarzania sygnałów wejściowych przez pro gram, dostarczane są do stopnia
wyjściowego, gdzie sterują przełączalnymi elementami, jak styczniki, lampki sygnalizacyjne, cewki
zaworów itd.

Jak sterowniki PLC przetwarzają pro gra my? Programowalne sterowniki logiczne
2.2 Jak sterowniki PLC przetwarzają programy?

PLC realizuje swoje zadania wykonując program, który zazwyczaj przygotowywany jest poza
sterownikim, a następnie przesyłany do pamięci programu sterownika. Przed rozpoczęciem
programowania użyteczne jest podstawowe zrozumienie, w jaki sposób PLC przetwarza ten program.
Program PLC składa się z kolejnych instrukcji, które sterują funkcjami sterownika. PLC wykonuje
instrukcje sterujące po kolei, tzn. jedna za drugą. Sekwencja kompletnego programu jest cykliczna,
co oznacza, że jest ciągle powtarzana w pętli. Czas niezbędny do powtórzenia jednego programu,
nazywany jest czasem cyklu programu lub okresem.
Przetwarzanie obrazu procesu

Program w PLC nie jest wykonywany bezpośrednio na wejściach i wyjściach, lecz na "obrazie
procesu" wejść i wyjść:
Załączenie PLC
Kasowanie pamięci wyjściowej
Sygnały wejściowe
Odczyt wejść i sygnałów stanu

Zaciski wejściowe oraz zapis do pamięci
obrazu wejść
Program PLC
Obraz przetwarzanych
Instrukcja 1
wejść
Instrukcja 2
Instrukcja 3
....
....
Obraz przetwarzanych ....
wejść Instrukcja n
Przekazanie do wyjść
Zaciski wyjściowe obrazu procesu
Sygnały wyjściowe
Obraz procesu wejściowego

Na początku każdego cyklu programu, system wybiera stany sygnałów na wejściach i zapisuje do
bufora, tworząc wejściowy "obraz procesu".

Programowalne sterowniki logiczne Jak sterowniki PLC przetwarzają pro gra my?
Wykonanie programu
Po tym wykonywany jest program, w czasie którego PLC ma dostęp do zapisanych stanów obrazu
pro cesu. Oznacza to, że aż do następnego cyklu pro gramu, żadna kolejna zmiana stanu
wejściowego, nie zostanie zarejestrowana!
Pro gram wykon ywany jest od góry do dołu, w kolej ności, w której instrukcje zostały
zaprogramowane. Wyniki poszczególnych kroków programu zostają zapisane i mogą być użyte
w czasie bieżącego cyklu programu.
Wykonanie programu
X000 X001
0 M0
M6 Zapisanie wyniku
M1 M8013
4 Y000
M2 Wyjście sterujące
M0
9 Y001
Wynik zapisanego
działania
Obraz procesu wyjściowego

Wynik operacji logicznych, które związane są z wyjściami, zapisywane są do bufora wyjściowego,
tworząc obraz procesu wyjściowego. Obraz procesu wyjściowego przechowywany jest w buforze
wyjściowym, aż do kolejnego nadpisania bufora. Po przepisaniu wartości do wyjść cykl programu
zostaje powtórzony.
Różnice pomiędzy przetwarzaniem sygnałów w PLC i w sterownikach konfigurowanych przez

fizyczne połączenie
W sterownikach konfigurowanych za pomocą fizycznego połączenia, program definiowany jest
przez elementy funkcjonalne i ich podłączenie (okablowanie). Wszystkie operacje przeprowadzane
są równocze śnie (wykon anie równoległe). Każda zmiana sygnału wejściowego powod uje
natychmiastową zmianę stanu odpowiedniego sygnału wyjściowego.
W PLC nie jest możliwa reakcja na zmiany stanu sygnałów wejściowych, aż do następnego cyklu
programu następujacego po tej zmianie. Teraz ta niedogodność kompensowana jest głównie przez
bar dzo kró tkie cykle pro gramu. Czas trwa nia cyklu pro gramu zal eży od liczby i rodzaju
wykonywanych instrukcji.

Rodzina MELSEC FX Programowalne sterowniki logiczne
2.3 Rodzina MELSEC FX

Mikrosterowniki kompaktowe serii MELSEC FX , dostarczają podstawowych elementów do budowy
ekonomicznych rozwiązań dla małych i średnich układów sterujących i zadań pozycjonujących,
wymagających od 10 do 256 wbudowanych wejść i wyjść, w zastosowaniach przemysłowych
i obsłudze budynków.
Wszystkie sterowniki serii FX mogą być rozszerzane, dotrzymując kroku zmianom w aplikacji i
zwiększającym się wymaganiom użytkownika.
Dostępne są również połączenia sieciowe. Umożliwia to sterownikom z rodziny FX komunikowanie
się z innymi sterownikami PLC i urządzeniami HMI oraz panelami sterującymi. Omawiane systemy
PLC mogą być zintegrowane w sieciach MITSUBISHI ELECTRIC jako stacje lokalne, jak i stacje slave
w sieciach otwartych, np. PROFIBUS/DP.
Dodatkowo, z użyciem sterowników rodziny MELSEC FX, można zbudować sieci wielopunktowe
i peer-to-peer.
Wszystkie sterowniki opisane w niniejszej instrukcji mają możliwość rozbudowy modułowej, co
czyni z nich dobry wybór dla skomplikowanych zastosowań i zadań wymagających specjalnych
funkcji, takich jak przetwarzanie analogowo – cyfrowe i cyfrowo – analogowe, czy możliwości
komunikacji sieciowej.
Wszystkie sterowniki z tej serii są częścią większej rodziny MELSEC FX i są w pełni ze sobą kompatybilne.
Wymagania FX3G FX3GC FX3GE FX3S FX3U FX3UC FX5U FX5UC

Maks. ilość
60 32 40 30 128 96 80 96
wbudowanych we/wy
Możliwość rozbudowy a
(maks. możliwa liczba 256 256 256 — 384 384 512 512
we/wy)
Pamięć programu
32000 32000 32000 4000 64000 64000 64000 64000
(kroki)
Czas wykonania
0,21/0,42 0,21/0,42 0,21/0,42 0,21 0,065 0,065 0,034 0,034
instrukcji logicznej (ms)
Wbudowane wejścia b
— — 2 2 — — 2 —
analogowe
Wbudowane wyjścia
— — 1 — — — 1 —
analogowe
RS422
Wbudowany port RS422 RS422 RS422 RS485 RS485
USB RS422 RS422
komunikacyjny USB USB USB Ethernet Ethernet
Ethernet
Maks. liczba możliwych
do podłączenia 8 z prawej 8 z prawej 8 z prawej 8 z prawej 8 z prawej 16 z prawej 16 z prawej
2 z lewej
specjalnych modułów 4 z lewej 4 z lewej 2 z lewej 10 z lewej 6 z lewej 6 z lewej 6 z lewej
funkcyjnych
a
Do jednostek centralnych z serii FX3S nie mozna podlaczyc modulów rozszerzen cyfrowych we/wy. Jednak
bezposrednio w jednostce centralnej FX3S mozna zamontowac adaptery rozszerzen, oferujace 4 wejscia cyfrowe lub
2 wyjscia cyfrowe.
b
Tylko dla FX3S-30Mm/Em-2AD.

Programowalne sterowniki logiczne Wybór właściwego sterownika
2.4 Wybór właściwego sterownika

Jednostki centralne rodziny MELSEC FX dostępne są w wielu różnych wersjach, z możliwością wyboru
różnego napięcia zasilania i zastosowanej na wyjściu technologii. Można wybierać pomiędzy
jednostkami zaprojektowanymi dla napięć zasilających 100–240 V AC, 24 V DC lub 12–24 V DC
i pomiędzy wyjściami przekaźnikowymi oraz tranzystorowymi.
Liczba Liczba
Seria We/Wy Typ Zasilanie Typ wyjścia
wejść wyjść
14 FX3G-14Ml/lll 8 6
24 FX3G-24Ml/lll 14 10 Tranzystor
FX3G 100–240 V AC
40 FX3G-40Ml/lll 24 16 lub przekaźnik
60 FX3G-60Ml/lll 36 24
FX3GC 32 FX3GC-32MT/Dll 16 16 24 V DC przekaźnik
24 FX3GE-24Ml/lll 14 10 24 V DC
Tranzystor
FX3GE lub
40 FX3GE-40Ml/lll 16 14 lub przekaźnik
100–240 V AC
10 FX3S-10Ml/ESl 6 4
14 FX3S-14Ml/ESl 8 6 24 V DC
Tranzystor
FX3S lub
20 FX3S-20Ml/ESl 12 8 lub przekaźnik
100–240 V AC
30 FX3S-30Ml/ESl 16 14
16 FX3U-16M£/££ 8 8
32 FX3U-32M£/££ 16 16 24 V DC
Tranzystor
48 FX3U-48M£/££ 24 24 lub
lub przekaźnik
FX3U 64 32 32 100–240 V AC
FX3U-64M£/££
80 FX3U-80M£/££ 40 40
Tranzystor
128 FX3U-128M£/££ 64 64 100–240 V AC
lub przekaźnik
16 FX3UC-16Ml/lll 8 8
32 FX3UC-32Ml/lll 16 16
FX3UC 24 V DC Tranzystor
64 FX3UC-64Ml/lll 32 32
96 FX3UC-96Ml/lll 48 48
32 FX5U-32Ml/lll 16 16
24 V DC
Tranzystor
FX5U 64 FX5U-64Ml/lll 32 32 lub
lub przekaźnik
100–240 V AC
80 FX5U-80Ml/lll 40 40
32 FX5UC-32MT/Dll 16 16
FX5UC 64 FX5UC-64MT/Dll 32 32 24 V DC Tranzystor
96 FX5UC-96MT/Dll 48 48
Chcąc wybrać właściwy sterownik do swojego zastosowania, trzeba odpowiedzieć na następujące pytania:
P Ile sygnałów (styków zewnętrznych wyłączników, przycisków i czujników) należy doprowadzić
do wejść?
P Jakie rodzaje funkcji mają być uruchomione i ile ich jest?
P Jakie napięcie zasilania jest dostępne?
P Jakiej wielkości są obciążenia, które muszą załączać wyjścia? Do przełączania dużych obciążeń
należy wybrać wyjścia przekaźnikowe, natomiast wyjścia tranzystorowe do operacji szybkiego
przełączania, nie wymagających wyzwalania.

Budowa sterownika Programowalne sterowniki logiczne
2.5 Budowa sterownika

Wszystkie sterowniki z tej serii, mają tę samą podstawową konstrukcję. Wszystkie główne elementy
funkcjonalne i części montażowe zostały opisane w słowniku terminów w dziale 2.5.7.
2.5.1 Obwody wejściowe i wyjściowe
Obwody wejściowe używają pływających wejść. Są one elektrycznie odizolowane od innych

obwodów PLC za pomocą złącz optoelektrycznych. W obwodach wyjściowych stosowana jest
technologia przekaźnikowa jak i tranzystorowa. Tranzystory wyjściowe są również elektrycznie
odizolowane od innych obwodów PLC za pomocą złącza optoelektronicznego.
Napięcie przełączania na wszystkich wejściach cyfrowych, musi mieć określoną wartość (np.
24 V DC). Napięcie to może być wzięte z zasilacza wbudowanego do PLC. Jeśli napięcie przełączane
na wejściach jest mniejsze od wartości znamionowej (np. 24 V DC), wtedy sygnał wejściowy nie
będzie przetwar zany.
Maksymalne war tości prądów dla wyjść przekażnikowych wynoszą 2 A i 250 V AC przy obciążeniu
rzeczywistym oraz 0,5 A i 24 V DC również dla obciążenia rzeczywistego.
2.5.2 Budowa jednostki centralnej MELSEC FX3G

Osłona
zabezpieczająca
Zabezpieczenie przed
porażeniem
Złącze do kasety pamięci, Listwa zaciskowa
wyświetlacza i adaptera wejść cyfrowych
rozszerzeń Wskaźniki LED stanu
2 zadajniki wejść
potencjometryczne
Przełącznik RUN/STOP Wskaźniki LED trybu
pracy
Zamocowanie
dodatkowej baterii Osłona magistrali
rozszerzającej
Złącze do urządzenia
programującego Wskaźniki LED stanu
(RS422) wyjść
Złącze do urządzenia Zaciski wyjściowe
programującego (USB)
porażeniem
Osłona
Pokrywa na przełącznik zabezpieczająca
RUN/STOP, złącza do
urządzeń
programujących Osłona prawego
i potencjometry złącza rozszerzeń
i dodatkowej baterii
Pokrywa lewego złącza

rozszerzeń

Programowalne sterowniki logiczne Budowa sterownika
2.5.3 Budowa jednostki centralnej MELSEC FX3GC
Wskaźniki LED
stanu działania
Oslona zabezpieczajaca
magistrale rozszerzen
Zlacze urzadzen peryfery-
jnych (USB)
Przełącznik RUN/STOP
Wskaźniki LED
stanu wejść Zlacze urzadzen peryfery-
jnych (RS422)
Pokrywa zlacza specjalnego
adaptera Wskaźniki LED
Zlacze specjalnego stanu działania wyjść
adaptera
Zaciski wyjść cyfrowych
Zaciski wejść cyfrowych
Zlacze baterii
Bateria
Pokrywa baterii
2.5.4 Budowa jednostki centralnej MELSEC FX3GE
Złącze do kasety pamięci, Osłona zabezpieczająca

wyświetlacza i adaptera
rozszerzeń
Zaciski wejść
Zaciski wejsc analogowych cyfrowych
2 potencjometry analogowe Wskaźniki LED stanu

wejść
Uchwyt baterii
Zlacze specjalnego adaptera
Wskaźniki LED
Interfejs RS422 trybu pracy
Interfejs USB Osłona magistrali
rozszerzającej
Zlacze RJ45 (10BASE-T/ Wskazniki LED stanu wyjsc
100BASE-TX)
Zaciski wyjść
Zaciski wyjsc
analogowych cyfrowych
Zabezpieczenie
Osłona zabezpieczająca
Pokrywa interfejsu,
potencjometru Pokrywa gniazda
i przelacznika RUN/STOP rozszerzen oraz
opcjonalnej baterii

2.5.5 Budowa jednostki centralnej MELSEC FX3S
Zaciski wejść cyfrowych

Zaciski napiecia zasilanie
2 potencjometry analogowe*
Gniazdo na kasete pamieci Przełącznik RUN/STOP
i adapter rozszerzen
Wskazniki LED stanu wejsc
Wskaźniki LED trybu pracy Interfejs USB
Interfejs RS422
Wskaźniki LED stanu działania wyjść Pokrywa interfejsu, potencjome-
tru i przelacznika RUN/STOP
Zaciski wyjść cyfrowych
Pokrywa gniazda rozszerzen
* Jednostki centralne FX3S-30Mm/Em-2AD nie sa wyposazone w potencjometry analogowe. W tym miejscu znajduja sie
zaciski wejsc analogowych, wbudowanych do tych jednostek centralnych.

2.5.6 Budowa jednostki centralnej MELSEC FX3U
Pokrywa baterii
Osłona zacisków
Zaciski wejść
cyfrowych
Bateria podtrzymująca
pamięć Wskaźniki LED stanu wejść
Wskaźniki LED stanu
działania
Miejsce instalacji
wyświetlacza FX3U-7DM Osłona zabezpieczająca
magistralę rozszerzającą
Pokrywa zaślepki dla
płytki rozszerzającej Wskaźniki LED stanu
Przełącznik RUN/STOP działania wyjść
Podłączenie jednostki Zaciski wyjściowe
programującej Osłona zacisków
Wierzchnia pokrywa
(używana, gdy FX3U-7DM Osłona zabezpieczająca
nie jest zainstalowany)
2.5.7 Budowa jednostki centralnej MELSEC FX3UC

Przełącznik RUN/STOP Wskaźniki LED stanu
wejść
Wskaźniki LED trybu pracy
Wskaźniki LED stanu
wyjść
Złącze do kaset pamięci
Pokrywa zabezp-
Kaseta pamięci ieczająca magistralę
(dodatkowa) rozszerzającą
Magistrala
rozszerzająca (z boku)
Pokrywa złącza płytki Złącze do urządzenia
adaptera programującego
Bateria podtrzymująca Zaciski wyjść cyfrowych
Osłona przegrody Zaciski wejść cyfrowych

na baterię

2.5.8 Budowa jednostki centralnej MELSEC FX5U
Wejścia/wyjścia
analogowe Zaciski wejść cyfrowych
Gniazdo na kartę pamięci SD

Złącze karty rozszerzeń
Przełącznik blokujący Złącze rozszerzeń
kartę pamięci SD
Wskaźniki LED
Przełącznik RUN/STOP/RESET
Pokrywa złącza płytki Zlacze baterii
adaptera
RS485 Terminal prze- Osłona magistrali
lacznik rezystora rozszerzającej
Port RS485 Zaciski wyjść cyfrowych
Port Ethernet
Pokrywa gniazda
rozszerzen oraz
opcjonalnej baterii
2.5.9 Budowa jednostki centralnej MELSEC FX5UC
Osłona magistrali
rozszerzającej
Przełącznik RUN/STOP/RESET
Wskaźniki LED Gniazdo na kartę
pamięci SD
Przełącznik blokujący Wskaźniki LED stanu
kartę pamięci SD wejść/wyjść
Złącze dla wejść
cyfrowych
Port Ethernet
Pokrywa złącza płytki
adaptera
Złącze dla wyjść
cyfrowych
Port RS485 Przełącznik wyboru

wyświetlania stanu
wejść/wyjść
Na spodzie:
I Miejsce na baterię
I Zaciski zasilania
I Przełącznik wyboru
rezystora obciążenia
RS485
2 – 10 MITSUBISHI ELECTRIC
2.5.10 Elementy funkcjonalne i części montażowe PLC
Poniższa tabela opisuje znaczenie i funkcjonalność pojedynczych elementów i części sterowników

PLC MITSUBISHI ELECTRIC.
Część składowa Opis

Do tego interfejsu mogą być podłączone dodatkowe płytki adaptorów rozszerzających. W całej
Połączenie płytek
linii FX (z wyjątkiem FX3GC i FX5UC), dostępny jest cały asortyment różnych adaptorów. Adapt-
adaptorów
ory te poszerzają możliwości sterowników o dodatkowe funkcje lub interfejsy komunikacyjne.
rozszerzających
Płytki adaptorów włączane są bezpośrednio do gniazda.
Połączenie z jednostką Połączenie to może być wykorzystane do podłączenia programatora ręcznego FX-20P-E, kom-
programującą putera PC lub notebooka, z zainstalowanym programem narzędziowym (np. GX Works2 FX).
Pamięć typu odczyt/zapis, do której może być wprowadzony program PLC i odczytany za
EEPROM pomocą programu narzędziowego.Ta pamięć półprzewodnikowa zachowuje swoją zawartość
bez zasilania, nawet w przypadku awarii zasilania nie wymaga baterii podtrzymującej.
Gniazdo kasety Gniazdo dodatkowej kasety pamięci. Wstawienie kasety pamięci blokuje wewnętrzną pamięć
pamięci sterownika, który teraz będzie wykonywał tylko program zapisany w tej kasecie.
Mogą tutaj być podłączone dodatkowe moduły rozszerzające we/wy oraz specjalne moduły
Magistrala
funkcyjne, które poszerzają możliwości systemu PLC. Przegląd dostępnych modułów można
rozszerzająca
znaleźć w rozdziale 6.
Potencjometry analogowe używane są do ustawiania analogowych wartości zadanych.
Potencjometry
Nastawa ta może być wybrana przez program PLC i użyta do timerów, wyjścia impulsowego
analogowe
i innych funkcji (zob. dział 4.6.1).
Zasilacz pomocniczy (nie dotyczy FX3GC, FX3UC i FX5UC) jest źródłem stabilizowanego napięcia
24 V DC dla sygnałów wejściowych i czujników. Moc takiego zasilacza zależy od modelu
Zasilacz pomocniczy
sterownika (na przykład FX3G, FX3GE, oraz FX3S: 400 mA; FX3U: 400 lub 600 mA; FX5U: 400 do
770 mA)
Wejścia cyfrowe używane są do wprowadzania sygnałów sterujących z podłączonych
Wejścia cyfrowe przełączników, przycisków lub czujników. Wejścia te mogą odczytywać wartości ON
(sygnał załączony) i OFF (sygnał niezałączony)
W zależności od charakteru aplikacji, do tych wyjść można podłączyć wiele różnych elementów
Wyjścia cyfrowe
wykonawczych i innych urządzeń.
Diody LED do Diody te pokazują, które wejścia są aktualnie podłączone do źródła sygnału, tzn. do
pokazywania stanu określonego napięcia. Gdy do wejścia zostanie doprowadzony sygnał, odpowiedni LED zaświeci
wejścia się, pokazując, że stan tego wejścia jest ON.
Diody LED do
Diody te pokazują bieżące stany ON/OFF wyjść cyfrowych. W zależności od modelu i typu
pokazywania stanu
wyjścia, mogą być przełączane różne rodzaje napięć i prądów.
wyjścia
Diody LED do Diody LED RUN, POWER i ERROR, pokazują bieżący status sterownika. POWER pokazuje, że
pokazywania stanu zasilanie zostało włączone, RUN świeci wtedy, gdy program PLC jest w trakcie wykonywania,
działania i ERROR zapala się wówczas, gdy zostanie zarejestrowane wadliwe działanie.
Na wypadek awarii zasilania, bateria ta zabezpiecza zawartość ulotnej pamięci RAM w sterown-
ikach PLC MELSEC (tylko w FX3GC, FX3U i FX3UC). Zabezpiecza zatrzaskowy (podtrzymywany )
Bateria podtrzymująca obszar timerów, liczników i przekaźników. Dodatkowo, gdy zasilanie PLC zostanie wyłączone,
pamięć jest źródłem zasilania dla wbudowanego zegara czasu rzeczywistego. W jednostkach centraln-
ych FX5U i FX5UC bateria jest opcjonalna, a w przypadku awarii zasilania dane wbudowanego
zegara chroni kondensator.
Sterowniki PLC MELSEC, mają dwa tryby działania, RUN i STOP. Przełącznik RUN/STOP pozwala
na ręczne przełączanie pomiędzy tymi dwoma trybami.
W trybie RUN, PLC wykonuje program zapisany w pamięci.
W trybie STOP wykonywanie programu jest zatrzymane.
Podręcznik dla początkujących 2 – 11

Wstęp do programowania Struk tu ra in strukc ji pro gra mu
3 Wstęp do programowania
Program składa się z sekwencji instrukcji programowych. Instrukcje te określają funkcjonalność PLC
i przetwarzane są sekwencyjnie w kolejności, w jakiej zostały wprowadzone przez programistę. Tak więc
w celu stworzenia programu PLC, należy przeanalizować sterowany proces i rozłożyć go na kroki,
które mogą być przedstawione w postaci instrukcji. Instrukcja programu, reprezentowana w schemacie
drabinkowym przez linijkę lub "szczebel" drabinki, jest najmniejszą jednostką programu PLC.
3.1 Struktura instrukcji programu

Instrukcja programu składa się z samej instrukcji (nazywanej czasem rozkazem) i jednego lub więcej
(w przypadku instrukcji użytkowych) operandów, które w PLC nawiązują do urządzeń. Niektóre
instrukcje wprowadzane są samodzielnie bez określania jakiegokolwiek operandu – są to instrukcje,
które sterują wykonaniem programu w PLC.
Każda wprowadzona instrukcja ma automatycznie przyporządkowany numer kroku, który
w unikalny sposób identyfikuje jej pozycję w programie. Jest to istotne dlatego, ponieważ możliwe
jest wprowadzenie w kilku miejscach programu, takiej samej instrukcji w odniesieniiu do tego
samego urządzenia.
Poniższe ilustracje pokazują, w jaki sposób instrukcje programu zostały przedstawione w takich formatach
języków programowania, jak schemat drabinkowy (z lewej) oraz lista instrukcji (z prawej):
Urządzenie
X0 Urządzenie
AND X0
Instrukcja Instrukcja
Instrukcja opisuje, co ma być zrobione, tzn. opisuje funkcję, którą ma wykonać sterownik.
Urządzenie jest operandem, na którym wykonywana jest ta funkcja. Jego oznaczenie składa się
z dwóch części, nazwy urządzenia i adresu urządzenia:
X 0
Nazwa urządzenia Adres urządzenia
Przykłady urządzeń:
Nazwa urządzenia Typ Funkcja
X Wejście Zacisk wejściowy na PLC (np. podłączony do wyłącznika)
Y Wyjście Zacisk wyjściowy na PLC (np. do stycznika lub lampki)
M Przekaźnik Pamięć buforowa w PLC, która może przyjmować dwa stany, ON lub OFF
T Licznik czasu "Przekaźnik czasowy" może być używany do tworzenia funkcji czasowych
C Licznik Licznik używany jest do zliczania impulsów dwustanowych
Pamięć danych w PLC, w której można przechowywać takie rzeczy, jak
D Rejestr danych
mierzone wartości i wyniki obliczeń.
Szczegółowy opis dostępnych urządzeń – zob. Rozdział 4.

Określone urządzenie identyfikowane jest za pomocą swojego adresu. Na przykład, ponieważ każdy
sterownik ma wiele wejść, w celu odczytania określonego wejścia, musi zostać wyspecyfikowana
zarówno nazwa urządzenia, jak i kolejny adres.

Bity, bajty i słowa Wstęp do programowania
3.2 Bity, bajty i słowa

Tak jak w całej technice cyfrowej, najmniejszą jednostką informacji w PLC jest "bit". Bit może przy-
mować tylko dwa stany: "0" (OFF lub FAŁSZ) i "1" (ON lub PRAWDA). Sterowniki PLC mają wiele tak
zwanych urządzeń bitowych, które mogą przyjmować tylko dwa stany, włączając w to wejścia,
wyjścia i przek aźniki.
Następną, większą jednostka informacji jest "bajt", który składa się z 8 bitów, oraz "słowo", które
zawiera dwa bajty. W sterownikach PLC z rodziny MELSEC FX, rejestry danych są urządzeniami typu
"słowo", co oznacza, że mogą przechowywać wartości 16-bitowe.
Bit 15 Bit 0
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
1 bajt 1 bajt
1 słowo
Ponieważ rejestry danych mają długość 16 bitów, mogą przechowywać wartości ze znakiem od
-32 768 do +32 767 (zob. Rozdział 3.3). Gdy istnieje potrzeba zapisania większej wartości, wówczas
dwa słowa łączone są ze sobą, tworząc słowo o długości 32-bitów, które może przechowywać
wartości ze znakiem z przedziału od -2 147 483 648 do +2 147 483 647. Na przykład tę możliwość
mają liczniki.
3.3 Systemy liczbowe

PLC z rodziny MELSEC FX używają kilku różnych systemów liczbowych do wprowadzania
i wyświetlania wartości oraz do określania adresów urządzeń.
Liczby dziesiętne
System liczb dziesiętnych jest to system powszechnie używany w życiu codziennym. Jest to system
pozycyjny o podstawie 10, w którym każda cyfra (pozycja) w liczbie, ma dziesięć razy większą
wartość od liczby z jej prawej strony. Gdy zliczenia na poszczególnych pozycjach osiągną wartość 9,
liczba na pozycji bieżącej powraca do 0, a następna pozycja zwiększana jest o 1, wskazując następną
dekadę (9 à 10, 99 à 100, 999 à 1,000 itd.).
– Podstawa: 10
– Cyfry: 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9
W rodzinie sterowników PLC MELSEC FX liczby dziesiętne używane są do wprowadzania stałych
oraz wartości nastawy dla timerów i liczników. Adresy urządzeń wprowadzane są również
w formacie dziesiętnym, za wyjątkiem adresów wejść i wyjść.
Liczby dwójkowe
Tak jak we wszystkich komputerach, PLC mogą rozróżniać tylko dwa stany, ON/OFF lub 0/1. Te
"stany dwójkowe" przechowywane są w pojedynczych bitach. Gdy wymagany jest odczyt lub
wprowadzenie liczb w innych formatach, program narzędziowy automatycznie przetwarza liczby
dwójkowe na inne systemy liczbowe.
– Podstawa: 2
– Cyfry: 0 i 1

Wstęp do programowania Systemy liczbowe
Gdy liczby dwójkowe przechowywane są w słowie (patrz poniżej), wartość każdej z osobna liczby
(pozycji) w słowie, jest 2 do 1-szej potęgi razy większa, niż cyfra z jej prawej strony. Zasada ta jest
dokładnie taka sama, jak w przypadku reprezentacji dziesiętnej, lecz z przyrostem wartości
2 zamiast 10 (patrz ilustracja):
215 214 213 212 211 210 29 28 27 26 25 24 23 22 21 20

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
Notacja dwójkowa Wartość dziesiętna Notacja dwójkowa Wartość dziesiętna

0 8
2 1 2 256
21 2 29 512
2 10
2 4 2 1024
23 8 211 2048
4 12
2 16 2 4096
25 32 213 8192
6 14
2 64 2 16384
27 128 215 32768*
* W liczbach dwójkowych bit 15-ty używany jest do wyrażenia znaku (bit 15 = 0: wartość dodatnia, bit 15 = 1: wartość ujemna)
W celu przekształcenia wartości dwójkowej na wartość dziesiętną, należy pomnożyć każdą liczbę
z wartością 1 przez 2 do potęgi odpowiadającej jej pozycji, i obliczyć sumę.
Przykład 00000010 00011001 (dwójkowa)

00000010 00011001 (dwójkowa) = 1 x 29 + 1 x 24 + 1 x 23 + 1 x 20
00000010 00011001 (dwójkowa) = 512 + 16 + 8 + 1
00000010 00011001 (dwójkowa) = 537 (dziesiętna)
g
Liczby szesnastkowe
Liczby szesnastkowe są prostsze w obsłudze niż dwójkowe, ponadto bardzo łatwo można
przekształcić liczby dwójkowe na postać szesnastkową. Dlatego liczby szesnastkowe tak często
używane są w technice cyfrowej i programowalnych sterownikach logicznych. W sterownikach
z rodziny MELSEC FX, liczby szesnastkowe używane są do przedstawiania stałych. W podręczniku
programowania i innych podręcznikach, celem uniknięcia pomyłki, liczby szesnastkowe są zawsze
identyfikowane literą H umieszczoną po liczbie (np. 12345H).
– Podstawa: 16
– Cyfry: 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, A, B, C, D, E, F (litery A, B, C, D, E i F przedstawiają wartości dziesiętne
10, 11, 12, 13, 14 i 15)
Szesnastkowy system liczbowy działa w taki sam sposób jak system dziesiętny - zliczanie odbywa się
do FH (15) zamiast do 9, po czym cyfra jest zerowana a następna inkrementowana (FH à 10H, 1FH à
20H, 2FH à 30H, FFH à 100H itd.). Wartość cyfry jest potęgą 16 zamiast potęgą10:
1A7FH
160= 1 (w tym przykładzie: 15 x 1 = 15)
6783 (dziesiętnie)

Systemy liczbowe Wstęp do programowania
Następujący przykład ilustruje, dlaczego tak łatwo przekształcić wartości dwójkowe na wartości
szesnastkowe:
1 1 1 1 0 1 1 0 1 0 1 1 1 0 0 1 Postać dwójkowa
15 5 11 9 Postać dziesiętna*
F 5 B 9 Postać szesnastkowa
* Przekształcenie 4-bitowych bloków na wartości dziesiętne produkuje pośrednio wartość, która odpowiada całkowitej
16-bitowej wartości dwójkowej! W przeciwieństwie do tego, wartość dwójkowa może być przekształcona bezpośrednio
na postać szesnastkową, zachowując dokładnie tę samą wartość, co wartość dwójkowa.
Liczby ósemkowe
Wejścia X8 i X9 oraz wyjścia Y8 i Y9, nie występują w jednostce centralnej rodziny MELSEC FX. Jest tak
dlatego, ponieważ wejścia i wyjścia PLC MELSEC FX numerowane są za pomocą liczb systemu
ósemkowego, w którym nie występują cyfry 8 i 9. Tutaj zerowanie bieżącej cyfry i inkrementacja cyfry
będącej na kolejnej pozycji, następuje po osiągnięciu wartości 7 (0–7, 10–17, 70–77, 100–107 itd.).
– Podstawa: 8
– Cyfry: 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7
Podsumowanie
Następująca tabela daje przegląd czterech różnych systemów liczbowych:
Notacja dziesiętna Notacja ósemkowa Notacja szesnastkowa Notacja dwójkowa

0 0 0 0000 0000 0000 0000
1 1 1 0000 0000 0000 0001
2 2 2 0000 0000 0000 0010
3 3 3 0000 0000 0000 0011
4 4 4 0000 0000 0000 0100
5 5 5 0000 0000 0000 0101
6 6 6 0000 0000 0000 0110
7 7 7 0000 0000 0000 0111
8 10 8 0000 0000 0000 1000
9 11 9 0000 0000 0000 1001
10 12 A 0000 0000 0000 1010
11 13 B 0000 0000 0000 1011
12 14 C 0000 0000 0000 1100
13 15 D 0000 0000 0000 1101
14 16 E 0000 0000 0000 1110
15 17 F 0000 0000 0000 1111
16 20 10 0000 0000 0001 0000
: : : :
99 143 63 0000 0000 0110 0011
: : : :

Wstęp do programowania Zes taw in strukc ji pod sta wow ych
3.4 Zestaw instrukcji podstawowych

Instrukcje występujące w rodzinie sterowników PLC MELSEC FX można podzielić na dwie podstawowe
kategorie: instrukcje podstawowe i instrukcje użytkowe, nazywane czasami "instrukcje aplikacyjne" lub
"instrukcje użytkowe".
Funkcje wykonywane przez instrukcje podstawowe porównywalne są do funkcji uzyskiwanych
w sterownikach starszego typu, programowanych przez fizyczne połączenie przewodów. Wszystkie
sterowniki rodziny MELSEC FX wykorzystują instrukcje z zestawu instrukcji podstawowych, natomiast
instrukcje użytkowe obsługiwane są w różnym stopniu, zależnie od modelu PLC (zob. Rozdział 5).
Krótki przegląd zestawu instrukcji podstawowych

Instrukcja Funkcja Opis Odniesienie
Początkowa operacja logiczna, wybierana stanem logicznym "1"
LD Ładuje
(styk normalnie otwarty)
Rozdział 3.4.1
Początkowa operacja logiczna, wybierana stanem logicznym "0"
LDI Ładuje negację
(styk normalnie zamknięty)
OUT Instrukcja wyjściowa Przydziela wynik operacji logicznej do urządzenia Rozdział 3.4.2
AND LogicznyAND Operacja logiczna AND, wybierana stanem logicznym "1"
Rozdział 3.4.4
ANI Negacja AND Operacja logiczna AND NOT, wybierana stanem logicznym "0"
OR Logiczny OR Operacja logiczna OR, wybierana stanem logicznym "1"
Rozdział 3.4.5
ORI Negacja OR Operacja logiczna OR NOT, wybierana stanem logicznym "0"
Łączy szeregowo blok obwodów równoległych z poprzednim blokiem
ANB Blokowy AND
równoległym.
Rozdział 3.4.6
Łączy równolegle blok obwodów szeregowych z poprzednim blokiem
ORB Blokowy OR
szeregowym.
LDP Load Pulse, ładuje impuls przy narastającym zboczu sygnału z urządzenia
LDF Load Falling Pulse, ładuje impuls przy opadającym zboczu sygnału z urządzenia
ANDP Instrukcje wykonywane AND Pulse, logiczny AND na narastającym zboczu sygnału z urządzenia
Rozdział 3.4.7
ANDF impulsowo ND Pulse, logiczny AND na opadającym zboczu sygnału z urządzenia
ORP OR Pulse, logiczny OR na narastającym zboczu sygnału z urządzenia
ORF OR Falling Pulse, logiczny OR na opadającym zboczu sygnału z urządzenia
SET Ustawia urządzenie Ustawia stan urządzenia, który zostaje zachowany nawet po tym, gdy warunek
Rozdział 3.4.8
RST Kasuje urządzenie wejściowy nie jest już prawdą
MPS Memory Point Store, wpisuje do stosu wynik działania

Wpisuje, odczytuje
MRD i kasuje pośrednie Memory Read, odczytuje ze stosu i zachowuje na stosie wynik operacji Rozdział 3.4.9
wyniki operacji
MPP Memory POP, odczytuje zapisany na stosie wynik operacji i usuwa go ze stosu
Pulse, na narastającym zboczu warunku wejściowego, ustawia urządzenie na
PLS
Instrukcje wykonywane czas jednego cyklu programu
Rozdział 3.4.10
impulsowo Pulse Falling, na opadającym zboczu warunku wejściowego, ustawia
PLF
urządzenie* na czas jednego cyklu programu
MC Sterowanie nadrzędne
Kasuje sterowanie Instrukcje do aktywacji lub dezaktywacji określonej części programu Rozdział 3.4.11
MCR
nadrzędne
INV Odwraca Odwraca wynik działania Rozdział 3.4.12

Zes taw in strukc ji pod sta wow ych Wstęp do programowania
3.4.1 Początkowe operacje logiczne
Instrukcja Funkcja Symbol GX Works2 FX
Instrukcja LOAD, rozpoczyna operację

LD logiczną i przy stanie sygnału "1" wybiera
wyspecyfikowane urządzenie
Instrukcja LOAD INVERT, rozpoczyna

LDI operację logiczną i przy stanie sygnału "0"
wybiera wyspecyfikowane urządzenie
Obwód programu zaczyna się zawsze od instrukcji LD- lub LDI. Instrukcje te mogą być wykonywane
na wejściach, przekaźnikach, timerach i licznikach.
Przykłady użycia tych instrukcji można zobaczyć w następnym dziale w opisie instrukcji OUT.
3.4.2 Wyprowadzenie wyniku operacji logicznej
Instrukcja wyjścia, przenosi wynik operacji

OUT
do urządzenia
Instrukcja OUT może być użyta do zakończenia obwodu. Można również zaprogramować obwody,
które jako wyniku używają wielokrotnych instrukcji OUT. Jednak nie jest konieczne zakończenie
programu. Ustawione urządzenie, używające instrukcji OUT jako wyniku działania, może być użyte
w kolejnych krokach programu jako sygnał wejściowy.
Przykład (instrukcje LD i OUT)

Schemat drabinkowy Lista instrukcji
X000 0 LD X000
0 Y000 1 OUT Y000
Wynik działania tych dwóch instrukcji w następującej sekwencji sygnałów:
ON (1)
X0
OFF (0)
ON (1)
Y0
OFF (0)
Warunek instrukcji LD (wybieranej stanem sygnału "1") jest prawdą, więc t

wynik działania jest również prawdą ("1") i wyjście zostaje ustawione.

Przykład (instrukcje LDI i OUT)
X000 0 LDI X000

0 Y000 1 OUT Y000
ON (1)
X0
OFF (0)
ON (1)
Y0
OFF (0)
Warunek instrukcji LDI (wybieranej stanem sygnału "0") nie jest już
t
prawdą, więc wyjście zostaje wyzerowane.
Podwójne przydzielenie przekaźników lub wyjść

Do tego samego urządzenia nigdy nie należy przydzielać wyniku działania w więcej, niż w jednym
miejscu programu!
Pro gram wykonywany jest
w kolejności od góry do dołu,
więc w tym przykładzie, drugie
ustalenie stanu M10, nadpisze
wynik pierwszego ustalenia.
Można rozwiązać ten problem

za pomocą modyfik acji
pokazanej z prawej strony.
Tutaj pro gram bierze pod
uwagę wszystkie wymagane
warunki wejściowe i ustawia
poprawnie jeden wynik.

3.4.3 Używanie wyłączników i czujników
Zanim zaczniemy kontynuowanie dalszej części instrukcji, powinniśmy najpierw wyjaśnić, w jaki
sposób sygnały z wyłączników, czujników i tym podobnych, mogą być używane w naszych programach.
W celu poprawnego wykonania swojej funkcji programy PLC muszą być w stanie zareagować na
sygnały z wyłączników, przycisków i czujników. Ważną rzeczą jest zrozumienie faktu, że instrukcje
programu mogą z określonych wejść tylko zbierać sygnały dwustanowe, niezależnie od typu wejścia
i tego, jak jest ste row ane.
Podczas pisania programu należy być świadomym,
Gdy działa styk zwierny,
czy element podłączony do wejścia PLC jest
Styk urządzeniem zwiernym, czy też rozwiernym.
wejście zostaje ustawione
zwierny
(ON, stan sygnału "1") Wejście podłączone do urządzenia zwiernego
musi być trak to wane inac zej, niż wejście
podłączone do urządze nia rozwier nego.
Ilustruje to następujący przykład.
Gdy działa styk rozwierny,
Styk
wejście zostaje wyzerowane
rozwierny
(OFF, stan sygnału "0")
Zazwyczaj używane są wyłączniki normalnie otwarte (zwierne). Czasami jednak, ze względów

bezpieczeństwa, używane są styki rozwierne – na przykład do wyłączania napędów (zob. dział 3.5).
Poniższa ilustracja pokazuje dwie sekwencje programowe, w których wynik jest dokładnie taki sam,
nawet pomimo użycia różnych rodzajów wyłączników: Gdy wyłącznik jest aktywny, wyjście zostaje
ustawione (załączone).
24 V
X000
LD X000
0 Y000
OUT Y000
X0
Przełącznik aktywny
ON
X0
OFF
ON
Y0
OFF
t
24 V
X000
LDI X000
0 Y000
OUT Y000
X0
Przełącznik aktywny
ON
X0
OFF
ON
Y0
OFF

3.4.4 Operacja AND
AND logiczny (operacja AND wybierana

AND
stanem sygnału "1" lub ON)
AND NOT logiczny (operacja AND NOT

ANI
wybierana stanem sygnału "0" lub OFF)
Operacja AND jest logicznie tym samym, czym

w obwodzie elektrycznym szeregowe połączenie
dwóch, lub więcej wyłączników. Prąd będzie
płynął tylko wtedy, jeśli wszystkie wyłączniki
zostaną zamknięte. Jeśli jeden wyłącznik, lub
więcej, będzie otwarty, wtedy prąd nie płynie –
warunek AND jest fałszywy.
Należy zwrócić uwagę, że program narzędziowy używa tych samych symboli i klawiszy funkcyjnych
dla instrukcji AND i ANI, jak dla instrukcji LD i LDI. Gdy programowanie odbywa się w formie schematu
drabinkowego, w miejscu wstawiania program automatycznie przypisuje poprawne instrukcje.
Gdy programowanie odbywa się w formie listy instrukcji, należy pamiętać, że na początku
tworzonego obwodu nie można użyć instrukcji AND i ANI (lewa linia w schemacie drabinkowym).
Obwody muszą zaczynać się od instrukcji LD lub LDI (zob. Rozdział 3.4.1).
Przykład instrukcji AND

Instrukcja AND
X000 X001 0 LD X000
0 Y000 1 AND X001
2 OUT Y000
W przykładzie wyjście Y0 załączane jest wtedy, gdy obydwa wejścia X0 i X1 są załączone:
ON (1)
X0
OFF (0)
ON (1)
X1
OFF (0)
ON (1)
Y0
OFF (0)

Przykład instrukcji ANI

Instrukcja ANI
X000 X001 0 LD X000
0 Y000 1 ANI X001
2 OUT Y000
W przykładzie, wyjście Y0 załączane jest tylko wtedy, gdy włączone jest wejście X0 i wyłączone jest
wejście X1:
ON (1)
X0
OFF (0)
ON (1)
X1
OFF (0)
ON (1)
Y0
OFF (0)
3.4.5 Operacja OR
OR logiczny (operacja OR wybierana stanem

OR
sygnału "1" lub ON)
OR NOT logiczny (operacja OR NOT

ORI
wybierana stanem sygnału "0" lub OFF)
Operacja OR jest logicznie tym samym, czym

w o b w o d zi e e l e k t r y c z n y m r ó w n o l e g ł e
połączenie dwóch, lub więcej wyłączników. Tak
długo, jak długo którykolwiek z wyłączników
pozostaje zamknięty, prąd będzie płynął. Prąd
przestanie płynąć tylko wtedy, gdy wszystkie
wyłączniki zostaną otwarte.
Przykład instrukcji OR
X000 0 LD X000
0 Y000 1 OR X001
2 OUT Y000
X001
Instrukcja OR
W przykładzie, wyjście Y0 załączane jest wtedy, gdy włączone jest albo wejście X0, albo wejście X1:
ON (1)
X0
OFF (0)
ON (1)
X1
OFF (0)
ON (1)
Y0
OFF (0)

Przykład instrukcji ORI

X000 0 LD X000
0 Y000 1 ORI X001
2 OUT Y000
X001
Instrukcja ORI
W przykładzie, wyjście Y0 załączane jest wtedy, gdy włączone jest albo wejście X0, albo wyłączone
jest wejście X1:
ON (1)
X0
OFF (0)
ON (1)
X1
OFF (0)
ON (1)
Y0
OFF (0)
3.4.6 Instrukcje do łączenia operacji na blokach
AND blokowy (szeregowe połączenie

ANB bloków, zawierających operacje/obwody
równoległe)
OR blokowy (równoległe połączenie

ORB bloków, zawierających operacje/obwody
szeregowe)
Pomimo tego, że ANB oraz ORB są instrukc jami PLC, w pro gramie dra bink owym są tylko
wprowadzane i wyświetlane jako linie łączące. Pokazywane są tylko jako instrukcje w formacie listy
instrukcji, gdzie muszą być wprowadzone wraz ze swoimi skrótami ANB i ORB.
Obydwie instrukcje wprowadzane są bez urządzeń i mogą być używane tyle razy, ile razy jest to
potrzebne. Jednak maksymalna liczba instrukcji LD i LDI jest ograniczona do 8, co efektywnie
ogranicza również liczbę instrukcji ORB lub ANB, jaką można użyć, zanim wprowadzane instrukcje
także osiągną 8.
Przykład instrukcji ANB

Schemat drabinkowy
Instrukcja ANB
X000 X001
Y007
M2 M10
Lista instrukcji
0 LD X000
1 ORI M2 1-sze połączenie równoległe (operacja OR)
2 LDI X001
3 OR M10 2-gie połączenie równoległe (operacja OR)
4 ANB Instrukcja ANB łączy obydwie operacje OR
5 OUT Y007
W tym przykładzie, wyjście Y07 zostanie załączone, jeśli wejście X00 jest "1", lub jeśli przekaźnik M2
jest "0" i wejście X01 jest "0", lub jeśli M10 jest "1".
Przykład instrukcji ORB
Schemat drabinkowy
X000 X001
0 Y007
Instrukcja ORB
M2 M10
Lista instrukcji
0 LD X000
1 ANI X001 1-sze połączenie szeregowe (operacja AND)
2 LDI M2
3 AND M10 2-gie połączenie szeregowe (operacja AND)
4 ORB Instrukcja ORB łączy obydwie operacje AND
5 OUT Y007
W tym przykładzie, wyjście Y07 zostanie załączone, jeśli wejście X00 jest "1", i wejście X01 jest "0", lub
jeśli przekaźnik M2 jest "0", i przekaźnik M10 jest "1".

3.4.7 Wykonywanie działań wyzwalanych impulsem

Load Pulse, rozpoczyna i ładuje na

LDP
narastającym zboczu sygnału urządzenia
Load Falling Pulse, rozpoczyna i ładuje na

LDF
opadającym zboczu sygnału urządzenia
AND Pulse, operacja logicznego AND na

ANDP
AND Falling Pulse, operacja logicznego AND

ANDF
na opadającym zboczu sygnału urządzenia
OR Pulse, operacja logicznego OR na

ORP
OR Falling Pulse, operacja logicznego OR na

ORF
opadającym zboczu sygnału urządzenia
Często w programach PLC konieczna jest detekcja i reakcja na narastające lub opadające zbocze
sygnału przełączającego z urządzeń bitow ych. Zbo cze naras tające oznacza przełącze nie
urządzenia ze stanu "0" na "1", natomiast zbocze opadające oznacza przełączenie z "1" na "0".
W czasie wykonywania programu, działania, które odpowiadają za narastające i opadające impulsy,
wystawiają wartość "1" tylko wtedy, gdy stan sygnału wzmiankowanego urządzenia ulega zmianie.
Kiedy ist nieje potrzeba użycia tego sygnału? Przypuśćmy, że mamy przenośnik taśmowy
z czujnikiem, który uaktywnia się i za każdym razem, gdy pakunek na taśmie przesunie się koło
niego, powodując inkrementację licznika. Jeśli nie zostanie użyta funkcja wyzwalana zboczem,
otrzymamy niepoprawny wynik, ponieważ licznik będzie inkrementowany w każdym cyklu
sterowania, w którym wyłącznik zostanie zarejestrowany jako załączony. Jeśli zarejestrujemy
wyłącznie zbocze narastające sygnału wyłącznika, licznik będzie inkrementowany poprawnie,
zwiększając swój stan przy każdym pakunku o 1.
Notatka Większość instrukcji użytkowych może być również wykonywanych w sposób impulsowy.
W sprawie szczegółów patrz rozdział 5.
Impuls od narastającego zbocza sygnału

X001 0 LDP X001

0 M0 1 OUT M0
ON (1)
X1
OFF (0)
1
M0
0
t
Przekaźnik M0 załączany jest tylko na czas trwania pojedynczego
cyklu programu.
Impuls od opadającego zbocza sygnału

M235 X010 0 LD M235

0 M374 1 ANDF X010
2 OUT M374
1
M235
0
ON (1)
X10
OFF (0)
1
M374
0
t
Jeśli M235 jest załączony (1) i X10 zostanie wyłączony (0), przekaźnik M374
załączany jest tylko na czas trwania pojedynczego cyklu programu.
Z wyjątkiem chrakterystyki wyzwalanej impulsowo, funkcje instrukcji LDP, LDF, ANDP, ANDF, ORP
i ORF są identyczne z instrukcjami LD, AND i OR. Oznacza to, że operacje wyzwalane impulsowo
mogą być użyte w programie dokładnie w taki sam sposób, jak instrukcje w wersji konwencjonalnej.
3.4.8 Ustawianie i kasowanie urządzeń
Ustawia urządzenie1,
SET SET m
(ustala stan sygnału "1")
Zeruje urządzenie 2,
RST RST m
(ustala stan sygnału "0")
a
Instrukcja SET może być użyta do ustawiania wyjść (Y), przekaźników (M) i przekaźników stanu (S).
b
Instrukcja RST może być użyta do kasowania wyjść (Y), przekaźników (M), przekaźników stanu (S), timerów (T), liczników
(C) i rejestrów (D, V, Z).
Sygnał wyjściowy instrukcji OUT normalnie pozostaje w stanie "1" tak długo, jak długo wynik
działania podłączony do instrukcji OUT, traktowany jest jako "1". Na przykład, jeśli do wejścia
podłączymy przycisk a do odpowiedniego wyjścia żarówkę oraz połączymy to za pomocą instrukcji
LD i OUT, żarówka pozostanie włączona tylko w czasie, gdy przycisk będzie załączony.
Instrukcja SET może być użyta do przełączenia (ustawienia) wyjścia lub przek aźnika w stan ON przy
pomocy krótkiego impulsu, po czym urządzenie pozostaje w stanie ON. Urządzenie pozostanie
włączone aż do chwili, gdy zostanie wyłączone (skasowane) instrukcją RST. Pozwala to na
wprowadzenie funkcji zatrzaskowych lub włączanie i wyłączanie napędów za pomocą przycisków.
(Gdy PLC zostanie zatrzymany lub wyłączone napięcie zasilające, zasadniczo wyjścia są również
wyłączane. Jednak niektóre przekaźniki, przy tych warunkach, również zachowują swój ostatni stan
– na przykład ustawiony przekaźnik powinien wtedy pozostać ustawiony.)
Wpisując instrukcję SET lub RST w formacie chematu drabinkowego, należy w programie GX Works2
kliknąć na ikonę pokazaną w powyższej tabeli, lub wcisnąć klawisz F8. Następnie wprowadzana jest
instrukcja i nazwa urządzenia, które ma być ustawiane lub kasowane, np. SET Y1.

X001
0 SET M0 0 LD X001
1 SET M0
X002 2 LD X002
2 RST M0 3 RST M0
Jeśli obydwie instrukcje (ustawiania i zerowania)

są równocześnie aktywne dla tego samego
urządzenia, ostatnia wykonywana operacja ma
pierwszeństwo. W tym przykładzie jest to
instrukcja RST, stąd M0 pozostaje wyłączony.
X1
X2
M0
Niniejszy przykład jest programem sterowania pompą do napełniania zbiornika. Pompa sterowana
jest ręcznie dwoma przyciskami, ON i OFF. Ze względów bezpieczeństwa użyty został styk
roz wierny do uakt ywni enia funkcji wyłączania. Gdy zbior nik jest pełny, czuj nik poziomu
automatycznie wyłącza pompę.
X001
0 SET Y000 0 LD X001
Włącz Pompa 1 SET Y000
pompę 2 LDI X002
3 OR X003
4 RST Y000
X002
2 RST Y000
Wyłącz Pompa
pompę
X003
Czujnik
poziomu
3.4.9 Wprowadzanie do pamięci, odczytywanie i kasowanie wyników działania

MPS Memory Point Store, zapisuje wynik działania — —
Memory Read, odczytuje zapisany wynik
MRD — —
działania
Memory POP, odczytuje zapisany wynik
MPP — —
działania i kasuje go
Instrukcje MPS, MRD oraz MPP używane są do wprowadzania wyników operacji i wartości
pośrednich do pamięci nazywanej "stos", do odczytu oraz do kasowania zapisanych wyników.
Instrukcje te umożliwiają programowanie operacji wielopoziomowych, co upraszcza czytanie
i zarządzanie programami.
Gdy programy wprowadzane są w formacie schematu drabinkowego, instrukcje te wstawiane są
automatycznie przez program narzędziowy. Instrukcje MPS, MRD i MPP pokazywane są na bieżąco
wtedy, gdy program wyświetlany jest w formacie listy instrukcji; jeśli program tworzony jest
również w tym formacie, muszą być wprowadzane ręcznie.

X000 X001 0 LD X000
0 Y000 1 MPS
2 AND X001
MPS X002 3 OUT Y000
Y001 4 MRD
5 AND X002
MRD X003 6 OUT Y001
Y002 7 MPP
8 AND X003
MPP 9 OUT Y002
Chcąc wyraźniej pokazać zalety tych instrukcji, na poniższym przykładzie przedstawiono tę samą
sekwencję programową, tylko bez instrukcji MPS, MRD i MPP:

X000 X001 0 LD X000
0 Y000 1 AND X001
2 OUT Y000
X000 X002 3 LD X000
3 Y001 4 AND X002
5 OUT Y001
X000 X003 6 LD X000
6 Y002 7 AND X003
8 OUT Y002
Gdy stosowane jest takie przybliżenie, urządzenia (w tym przypadku X0) muszą być programowane
wielokrotnie. Skutkiem tego jest więcej pracy programowej, która może zrobić sporą różnicę
w dłuższych programach i skomplikować konstrukcję obwodów.
W ostatniej instrukcji wyjściowej, celem usunięcia stosu należy zastosować instrukcję MPP zamiast
MRD. Przy tworzeniu działań, instrukcja MPS może być użyta wielokrotne, aż do 11 poziomów.
Więcej przykładów zastosowania instrukcji MPS, MRD i MPP można znaleźć w Podręczniku
Programowania dla serii FX.

3.4.10 Generowanie impulsów

Pulse, na narastającym zboczu impulsu
załączającego warunek wejściowy,
PLS PLS m
instrukcja ustawia urządzenie* na czas
trwania pojedynczego cyklu programu
Pulse Falling, na opadającym zboczu
impulsu załączającego warunek wejściowy,
PLF PLF m
instrukcja ustawia urządzenie* na czas
trwania pojedynczego cyklu programu
* Instrukcje PLS i PLF mogą być użyte do ustawiania wyjść (Y) i przekaźników (M, S).
Instrukcje te efektywnie przekształcają statyczny sygnał na krótki impuls, którego czas trwania zależy od
długości cyklu sterowania. Jeśli zamiast OUT zostanie użyta instrukcja PLS, stan sygnału wyspecyfikowanego
urządzenia będzie ustawiony na "1" na czas trwania pojedynczego cyklu sterowania, konkretnie w czasie cyklu,
w którym stan urządzenia przed instrukcją PLS przełączy się z "0" na "1" (impuls od zbocza narastającego).
Instrukcja PLF reaguje na opadające zbocze impulsu i ustawia określone urządzenie na "1" na czas
trwania pojedynczego cyklu sterowania, konkretnie w czasie cyklu, w którym stan urządzenia przed
instrukcją PLF przełączy się z "1" na "0" (impuls od zbocza opadającego).
Chcąc w formacie drabinkowym wprowadzić instrukcję PLS lub PLF, na pasku narzędzi w GX Works2
należy kliknąć na pokazaną wyżej ikonę, lub wcisnąć F8. Następnie do okienka dialogowego
wprowadzana jest instrukcja i odpowiednie urządzenie, np. PLS Y2.
X000
0 PLS M0 0 LD X000
1 PLS M0
M0 2 LD M0
2 SET Y000 3 SET Y000
4 LD X001
X001 5 PLF M1
4 PLF M1 6 LD M1
7 RST Y000
M1
6 RST Y000
Funkcję wyzwala narastające

X0 zbocze sygnału urządzenia X0.
X1
W przypadku urządzenia X1,
funkcja wyzwalana jest
opadającym zboczem sygnału.
M0
Przekaźniki M0 i M1, załączane

są tylko na czas trwania
M1 pojedynczego cyklu programu.
Y0
3.4.11 Funkcja Master Control (instrukcje MC i MCR)
Master Control, ustawia warunek

MC sterowania nadrzędnego, zaznaczając MC n £
początek bloku programu1
Master Control Reset, zeruje warunek

MCR sterowania nadrzędnego, zaznaczając MCR n
koniec bloku programu2
a
Instrukcja MC może być używana z wyjściami (Y) i przekaźnikami (M). n: N0 do N7
b
n: N0 do N7
Instrukcje Master Control Set (MC) i Reset (MCR) mogą być używane do ustawiania warunków, na
bazie których poszczególne bloki programów mogą być aktywowane lub dezaktywowane.
Instrukcja Master Control w formacie schematu drabinkowego funkcjonuje jak wyłącznik w pasku
lewej magistrali, który musi być załączony, żeby następny blok programu mógł być wykonany.
Schemat drabinkowy X001

0 MC N0 M10
N0 M10
X002
"Wyłącznik" nie musi być 4 Y003
programowany ręcznie,
i faktycznie, w czasie X003
wykonywania programu, jest 6 Y004
tylko wyświetlany w trybie
monitorowania. 8 MCR N0
X002 X004
10 M155
Lista instrukcji
0 LD X001
1 MC N0 M10
4 LD X002
5 OUT Y003
6 LD X003
7 OUT Y004
8 MCR N0
10 LD X002
11 AND X004
12 OUT M155
W powyższym przykładzie, linie programu pomiędzy instrukcjami MC i MCR wykonywane są tylko
wtedy, gdy wejście X001 jest załączone.
Wykonywana część programu może zostać wyspecyfikowana za pomocą adresów zagłębienia N0
do N7, które pozwalają na wielokrotne wprowadzenie instrukcji MC, przed zamknięciem instrukcją
MCR. (Przykłady zagłębienia można zobaczyć w podręczniku programowania FX.) Zaadresowanie
urządzenia Y lub M określa styk zwierny. Gdy warunek wejściowy instrukcji MC przyjmie wartość "1",
styk ten aktywuje część programu.

Jeśli warunek wejściowy instrukcji MC przyjmie wartość "0", stany urządzeń pomiędzy instrukcjami
MC i MCR zmieniają się następująco:
– Timery podtrzymywane, liczniki oraz urządzenia sterowane instrukcjami SET i RST podtrzymują
swój stan bieżący.
– Timery niepodtrzymywane i urządzenia, które sterowane są instrukcją OUT, są zerowane.
(Szczegóły związane z tymi timerami i licznikami opisano w rozdziale 4.)
3.4.12 Odwracanie wyniku działania
INV Invert, odwraca wynik operacji
Instrukcja INV używana jest samodzielnie bez jakichkolwiek operandów. Odwraca wynik operacji,
który pojawia się bezpośrednio przed nią:
– Jeśli wynik operacji wynosił "1", odwracany jest na "0".
– Jeśli wynik operacji wynosił "0", odwracany jest na "1".
X001 X002
0 LD X001
0 Y000
1 AND X002
2 INV
Instrukcja INV
3 OUT Y000
Powyższy przykład wytwarza następującą sekwencję sygnału:
1
X001
0
1
X002
0
Wynik działania przed 1

instrukcją INV
0
1
Wynik działania po Y000
instrukcji INV 0
Instrukcja INV może zostać zastosowana wtedy, gdy potrzebna jest negacja wyniku złożonej
operacji. Może być użyta w tym samym miejscu, w którym stosowane są instrukcje AND i ANI.
Instrukcja INV nie może być użyta na początku operacji (obwodu), tak jak instrukcje LD, LDI, LDP lub LDF.
Wstęp do programowania Prze de wszyst kim bezpiec zeńst wo!
3.5 Przede wszystkim bezpieczeństwo!

Ste rown iki PLC mają wiele prze wag na ste rown ikami pro gram owa nymi np. zwo rami czy
przewodami. Jednak z punktu widzenia bezpieczeństwa, ważną rzeczą jest zrozumienie, że nie
można bezwarunkowo wierzyć PLC.
Elementy awaryjnego zatrzymania

Zasadniczą sprawą jest nabranie pewności, że błędy w systemie sterowania lub w programie nie
spowodują zagrożenia dla personelu lub maszyny. Urządzenia awaryjnego zatrzymania muszą
pozostać w pełni funkcjonalne nawet wtedy, gdy PLC nie pracuje poprawnie – na przykład, jeśli to
konieczne, przez wyłączenie napięcia zasilającego wyjścia PLC.
Nigdy nie stosować wyłącznika bezp ieczeństwa wyłącznie jako sygnału wejś ciowego
przetwarzanego przez PLC, z programową aktywacją wyłączenia systemu. Jest to zbyt ryzykowne.
Środki bezpieczeństwa przed uszkodzeniem przewodu

Należy również poczynić kroki, mające na celu zabezpieczenie przed ewentualnymi uszkodzeniami
przewodu, doprowadzającego do PLC sygnały z wyłączników. Gdy sprzęt jest włączany i wyłączany
poprzez PLC, do włączania należy zawsze używać wyłączników zwiernych, natomiast do wyłączania –
rozwiernych.
W tym przykładzie, stycznik systemu napędowego
+24 V
może być rów nież wyłączony ręc znie, za
pomocą wyłącznika bezpieczeństwa.
ON OFF
WYŁ.
BEZPIE- X000 X001 X002
CZEŃSTWA
COM Y000 Y001
0V
X001 W programie do tej instalacji, styk zwierny

0 SET Y000 wyłącznika do włączania silnika, wybierany jest
instrukcją LD, natomiast styk rozwierny do
Włącz silnik Włącz silnik
wyłącza nia sil nika, instrukcją LDI. Wyjście,
i w ten sposób również napęd, jest wyłączane,
gdy wejście X002 znajduje się w stanie "0". Jest
X002 to ten przypadek, w którym zadziała wyłącznik
2 RST Y000 do zatr zymania silnika, lub, gdy połączenie
pomiędzy wyłączni kiem i wyjściem X002
Wyłącz silnik Włącz silnik
zostaje przerwane.
Gdy kabel zostanie przerwany, zapewnia to automatyczne wyłączenie napędu i uniemożliwia jego
aktywację. Dodatkowo, wyłączenie ma pierwszeństwo, ponieważ stan ten jest przetwarzany przez
program po instrukcji załączenia.
Blokada styków
Jeśli dwa wyjścia nie mogą być nigdy załączone w tym samym czasie – na przykład wyjścia
wybierające jeden z dwóch kierunków obrotów silnika – musi zostać zainstalowana dodatkowa
blokada wyjść, zbudowana z fizycznych styków przekaźników, sterowanych przez PLC. Jest to
konieczne, ponieważ wewnętrzna blokada możliwa jest tylko w programie, natomiast błąd w PLC
może obydwa wyjścia uaktywnić w tym samym czasie.

Prze de wszyst kim bezpiec zeńst wo! Wstęp do programowania
Przykład z prawej pokazuje taką blokadę, X000 X001 X002

wykonaną na stykach styczników. Dla styczników
K1 i K2 jest fizycznie niemożliwe, żeby były załączone
w tym samym czasie.
COM Y000 Y001
K2 K1
K1 K2
Automatyczne wyłączenie
Gdy PLC używany jest do sterowania sekwencjami ruchu, w których po przesunięciu elementów
poza ustalone punkty może pojawić się zagrożenie, muszą zostać zainstalowane dodatkowe
wyłączniki, w celu automatycznego przerwania ruchu. Wyłączniki te muszą spełniać swoją funkcję
bezpośrednio i niezależnie od PLC. Przykład takiej instalacji automatycznego wyłączania, znajduje
się w rozdziale 3.6.2.
Sygnał sprzężenia zwrotnego od wyjścia

Ogó lnie można pow ied zieć, że wyj ścia PLC nie są monit oro wane. Gdy wyjście zostanie
uaktywnione, program zakłada, że na zewnątrz PLC nastąpiła poprawna reakcja. W większości
przypadków nie są wymag ane dodatkowe rozwiązania. Jednak w przy padku kry tycznych
zastosowań w PLC powinno się również monitorować sygnały wyjściowe – na przykład, gdy
pojawienie się błędów w obwodach wyjściowych (przerwanie kabli, sklejenie styków) mogło by
spowodować poważne skutki dla bezpieczeństwa lub funkcjonowania systemu.
W przykładzie z prawej, styk zwierny w styczniku
K1 włącza wejście X002, gdy wyjście Y000
zostanie załączone. Pozwala to w programie
monitorować, czy wyjście i podłączony stycznik
X000 X001 X002
funkcjonują poprawnie. Należy zwrócić uwagę,
że to proste rozwiązanie nie sprawdza, czy
załączone urządzenie funkcjonuje poprawnie
COM Y000 Y001 +24 V
(np. czy silnik rzeczywiście pracuje). Do sprawdzenia
tego, mogły by być konieczne dodatkowe
funkcje, na przykład czujnik obrotów lub monitor
obciążenia napięcia. K1
Wstęp do programowania Opro gra mo wa nie użyt ko we w PLC
3.6 Oprogramowanie użytkowe w PLC

Sterowniki programowalne dostarczają prawie nieograniczonej liczby sposobów powiązania wejść
z wyjściami. Naszym zadaniem jest wybranie odpowiednich instrukcji spośród wielu dostępnych
w rodzienie MELSEC FX, w celu właściwego rozwiązania swojego zastosowania.
Niniejszy rozdział przedstawia dwa proste przykłady, które pokazują rozbudowę programu
użytkowego PLC, począwszy od zdefiniowania zadania aż do końcowego programu.
3.6.1 System alarmowy
Pierwszym krokiem jest posiadanie jasnej koncepcji, co chcemy zrobić. Oznacza to, że trzeba
przyjąć zasadę zbliżania się i jasno opisać, co PLC ma robić.
Opis zadania
Celem jest stworzenie systemu alarmowego do zazbrojenia i rozbrojenia systemu, z kilkoma obwodami
alarmowymi i funkcją opóźnienia.
– System będzie uzbrajany za pomocą klucza z wyłącznikiem, z 20-sekundowym opóźnieniem
pomiędzy zmianą stanu wyłącznika i aktywacją. Daje to użytkownikowi wystarczająco dużo
czasu na opuszczenia domu, nie wyzwalając alarmu. W czasie tego okresu opóźnienia wyświetlacz
pokaże, czy obwody alarmowe są zamknięte.
– Alarm zostanie wyzwolony, gdy jeden z obwodów zostanie przerwany (system z zamkniętymi
obwodami, wyzwalany również wtedy, gdy nastąpi sabotaż). Dodatkowo chcemy zobaczyć,
który obwód wyzwolił alarm.
– Gdy alarm zostanie wyzwolony, z opóźnieniem 10 sek. załączy się syrena oraz zacznie migać
lampa alarmu. (Alarm akustyczny i wizualny zostaną uaktywnione po czasie opóźnienia, co
umożliwi rozbrojenie systemu po wejściu do domu. Jest to również przyczyna, dlaczego chcemy
użyć specjalnej lampy do pokazania, że system jest uzbrojony.)
– Syrena będzie wydawać dźwięk tylko przez 30 sek., lecz lampa alarmowa pozostanie aktywna aż
do chwili rozbrojenia systemu.
– Wyłącznik uruchamiany kluczem będzie również używany do dezaktywacji systemu alarmowego.
Przydzielenie sygnałów wejściowych i wyjściowych

Następnym krokiem jest zdefiniowanie sygnałów wejściowych i wyjściowych, które wymagają
przetwarzania. Na podstawie specyfikacji wiemy, że będziemy potrzebowali 1 wyłącznik z kluczy-
kiem i 4 lampy alarmowe. Dodatkowo potrzebujemy 3 wejścia do obwodów alarmowych i 2 wyjścia
dla syreny i migającej lampy alarmowej. W sumie daje to 4 wejścia i 6 wyjść. Następnie
przyporządkowujemy te sygnały do wejść i wyjść PLC.
Funkcja Nazwa Adres Uwagi
Uzbrojenie systemu S1 X1 Styk zwierny (wyłącznik w stacyjce)
Obwód alarmowy 1 S11, S12 X2
Wejście Styki rozwierne (alarm jest wyzwalany, gdy
wejście uzyska stan "0")
Wyświetla "Uzbrojenie systemu" H0 Y0
Alarm akustyczny (syrena) E1 Y1
Funkcje wyjściowe zostają uaktywnione,
Alarm wizualny (latarnia obrotowa) H1 Y2 gdy odpowiednie wyjścia są załączone.
Wyjście
Wyświetla obwód alarmowy 1 H2 Y3 Na przykład, jeśli Y1 jest ustawiony, alarm
akustyczny będzie wydawał dźwięk.
Wyświetla obwód alarmowy 2 H3 Y4
Wyświetla obwód alarmowy 3 H4 Y5

Opro gra mo wa nie użyt ko we w PLC Wstęp do programowania
Programowanie
Teraz możemy rozpocząć pisanie programu. Czy urządzenia przekaźnikowe będą potrzebne, jeśli
tak, ile zostaje wyzerowanych, gdy faktycznie rozpocznie się program. Pewne w tym projekcie jest
to, że do ważnych funkcji potrzebujemy trzy timery. Jeśli używamy sterownika programowanego
sprzętowo, użylibyśmy do tego przekaźników czasowych. W PLC mamy do dyspozycji elektroniczne,
programowalne timery (zob. dział 4.3). Timery te mogą być również zdefiniowane zanim zaczniemy
programowanie.
Funkcja Adres Uwagi

Opóźnienie uzbrojenia systemu T0 Czas: 20 sekund
Licznik
Opóźnienie wyzwolenia alarmu T1 Czas: 10 sekund
czasu
Okres aktywacji syreny T2 Czas: 30 sekund
Następnie możemy zaprogramować poszczególne zadania sterujące:

P Opóźnione zazbrojenie systemu alarmowego
X001 K200
0 T0 0 LD X001
1 OUT T0 K200
T0 4 LD T0
4 Y000 5 OUT Y000
Gdy wyłącznik z kluczykiem zostanie załączony, opóźnienie zbudowane na liczniku czasu T0

rozpoczyna pracę. Po 20 sekundach (K200 = 200 x 0,1 s = 20 s) zaświeci się lampka wskaźnika
podłączona do wyjścia Y000, pokazując, że system został zazbrojony.
P Monitor obwodów alarmowych i sygnał wyzwolenia alarmu
X002 Y000 6 LDI X002

6 SET M1
7 AND Y000
8 SET M1
SET Y003 9 SET Y003
10 LDI X003
X003 Y000 11 AND Y000
10 SET M1 12 SET M1
13 SET Y004
14 LDI X004
SET Y004 15 AND Y000
16 SET M1
X004 Y000
14 SET
17 SET Y005
M1
SET Y005
Wyjście Y000 zostało w tym programie wybrane do sprawdzenia, czy system alarmowy jest zazbrojony.
Można tutaj użyć również przekaźnika, który mógłby być ustawiany i kasowany razem z Y000. Jeśli
system alarmowy jest faktycznie zazbrojony, przerwanie obwodu alarmowego ustawi tylko przekaźnik
M1 (pokazując, że alarm został wyzwolony). Dodatkowe wyjścia Y003 do Y005 użyte zostały do
wskazania, który obwód alarmowy wyzwolił alarm. Przekaźnik M1 i wyjście odpowiedniego obwodu
alarmowego pozostaną ustawione nawet wtedy, gdy obwód alarmowy zostanie ponownie zamknięty.
P Opóźnienie aktywacji alarmu
M1 K100
18 T1
18 LD M1
T1 K300 19 OUT T1 K100
22 T2 22 LD T1
23 OUT T2 K300
Gdy alarm zostanie wyzwolony (M1 załączy się na "1"), uruchamia się 10 s timer opóźniający.
Następnie po 10 sekundach T1 uruchamia timer T2, który ustawiony jest na 30 sekund, i rozpoczyna
się czas aktywacji syreny.
P Wyświetlanie alarmu (załącza syrenę i latarnię obrotową)
T1 T2
26 Y001
26 LD T1
27 ANI T2
T1 28 OUT Y001
29 Y002 29 LD T1
30 OUT Y002
Syrena zostanie uatywniona po 10 sekundowym opóźnieniu (T1) i pozostaje włączona podczas

oracy timera T2. Po zakończeniu 30 sek. okresu aktywacji (T2), syrena dezaktywuje się. Latarnia
obrotowa załącza się również po 10 sek. opóźnieniu. Następna ilustracja pokazuje sekwencje
sygnałów, generowanych przez tę sekcję programu.
1
M1
0
1
T1 10 s
0
1
T2 30 s
0
ON
Y1
OFF
ON
Y2
OFF

P Kasowanie wszystkich wyjść i przekaźnika

X001
31 RST Y000 31 LDI X001
32 RST Y000
RST Y001 33 RST Y001
34 RST Y002
35 RST Y003
RST Y002
36 RST Y004
37 RST Y005
RST Y003 38 RST M1
RST Y004
RST Y005
RST M1
Gdy za pomocą stacyjki z kluczykiem wyłączony zostanie system alarmowy, wszystkie wyjścia użyte
w programie i przekaźnik M1 zostają wyłączone. Jeśli alarm był wywołany, to przerwany obwód
alarmowy, który był wyzwolony, jest wyświetlany do czasu wyłączenia systemu.
Połączenie PLC
Poniższy szkic pokazuje, jak łatwo zrealizować omawiany system alarmowy, stosując PLC z rodziny
FX. Przykład pokazuje FX3G-14MR.

3.6.2 Brama ze zwijaną żaluzją
Opis zadania
Chcemy zrealizować system sterowania do magazynowej bramy ze zwijaną żaluzją, który pozwoli
na łatwą obsługę z wewnątrz i zewnątrz. Z systemem muszą być również zintegrowane rozwiązania
dotyczące bezpieczeństwa.
Lampa ostrzegawcza H1
S3
S7
S1 S5
STOP
S6
S0 S2 S4
P Działanie
Musi być możliwość otwier ania bra my z zewnątrz za po mocą klu czyka w sta cyjce
z wyłącznikiem S1, oraz zamykanie przyciskiem S5. Wewnątrz hali powinno być możliwe
otwarcie bramy przyciskiem S2 i zamknięcie przyciskiem S4.
Dodatkowy wyłącznik czasowy musi automatycznie zamknąć bramę, jeśli jest otwarta
dłużej, niż przez 20 sek.
Stany "brama w ruchu" i "brama w nieokreślonym położeniu" muszą być identyfikowane
przez migające światło ostrzegawcze.
P Rozwiązania dotyczące bezpieczeństwa

– Przycisk STOP (S0) musi zostać tak zainstalowany, aby umożliwiać w każdym czasie niezwłoczne
zatrzymanie ruchu bramy w bieżącym położeniu. Ten wyłącznik STOP nie spełnia jednak funkcji
wyłączania bezpieczeństwa! Sygnał wyłącznika jest tylko przetwarzany przez PLC i nie przełącza
jakichkolwiek zewnętrznych obwodów mocy.
– Bariera fotoelektryczna (S7) musi być zainstalowana w celu identyfikacji przeszkody znajdującej
się w obszarze bramy. Gdy podczas zamykania bramy zostanie zarejestrowana przeszkoda,
brama musi zostać automatycznie otwarta.
– Do zatr zymania silnika bramy muszą być zainstalowane dwa wyłączniki krańcowe: gdy brama
osiągnie pozycję całkowitego otwarcia (S3) i całkowitego zamknięcia (S6).
Przydzielenie sygnałów wejściowych i wyjściowych

Opis zadania jasno definiuje niezbędną liczbę wejść i wyjść. Silnik napędzający bramę sterowany jest
za pomocą dwóch wyjść. Wymagane sygnały są przyporządkowane do wejść i wyjść PLC następująco:
Funkcja Nazwa Adres Uwagi

Styk rozwierny (gdy wyłącznik jest
Przycisk STOP S0 X0
obsługiwany X0 = "0" i brama zatrzymuje się)
OPEN wyłącznik w stacyjce
S1 X1
(na zewnątrz) Styki zwierne (NZ)
Przycisk OPEN (wewnątrz) S2 X2
Górny wyłącznik zbliżeniowy Styk rozwierny (X2 ="0" gdy brama jest
S3 X3
Wejścia (brama otwarta) w górnym położeniu i S3 jest aktywny)
Przycisk CLOSE (wewnątrz) S4 X4
Styki zwierne (NO)
Przycisk CLOSE (na zewnątrz) S5 X5
Dolny wyłącznik zbliżeniowy Styk rozwierny (X6 = "0" gdy brama jest
S6 X6
(brama zamknięta) w dolnym położeniu i S6 jest aktywny)
Gdy zostanie zarejestrowana przeszkoda,
Bariera fotoelektryczna S7 X7
X7 ustawiany jest na "1"
Lampa ostrzegawcza H1 Y0 —
Wyjścia Stycznik silnika (obroty do tyłu) K1 Y1 Obroty do tyłu = OTWIERANIE bramy
Stycznik silnika (obroty do przodu) K2 Y2 Obroty do przodu = ZAMYKANIE bramy
Licznik Opóźnienie automatycznego
— T0 Czas: 20 sekund
czasu zamknięcia
Elementy programu
P Obsługa bramy ze zwijaną żaluzją za pomocą dwóch przycisków
Program musi przekształcić sygnały wejściowe do sterowania bramą na dwa rozkazy do napędu
silnika: "Otwórz bramę" i "Zamknij bramę" Ponieważ są to sygnały z przycisków, które są na wejściach
tylko chwilowo dostępne, muszą być zapamiętane. Do wykonania tego zastosowano dwa przekaźniki
reprezentujące wejścia w programie, które zależnie od potrzeby są ustawiane lub kasowane.
– M1: otwarcie bramy
– M2: zamknięcie bramy
X001
0 PLS M100 0 LD X001
1 OR X002
X002
2 PLS M100
4 LD M100
M100 M2 5 ANI M2
4
6 SET M1
SET M1
7 LD X004
8 OR X005
X004
9 PLS M200
7 PLS M200
11 LD M200
X005 12 ANI M1
13 SET M2
M200 M1
11 SET M2

Sygnały do otwarcia bramy przetwarzane są jako pierwsze. Gdy użyty został wyłącznik z kluczykiem
S1 lub przycisk S2, generowany jest sygnał i M001 zostaje ustawiony w stan "1" na czas jednego
cyklu programu. Zapewnia to, że jeśli przycisk sklei się lub operator nie zwolni przycisku, brama nie
zostanie zablokowana.
Musi być zagwarantowane, że napęd może zostać włączony tylko wtedy, gdy nie jest już przełączony
w przeciwnym kierunku. Wykonano to w programie PLC, gdzie M1 może zostać ustawiony wtedy, gdy
M2 nie jest ustawiony.
UWAGA Blokada kierunku obrotów musi być również uzupełniona przez dodatkową blokadę, zbudowaną
na fizycznych stycznikach, na zewnątrz PLC (zob. schemat okablowania).
Podobne podejście zostało zastosowane przy przetwarzaniu sygnałów z przycisków S4 i S5 do

zamykania bramy. Tutaj M1 zostaje wybrany przy stanie "0", co zapewnia, że obydwa przekaźniki M1
i M2 nie mogą być ustawione w tym samym czasie.
P Automatyczne zamykanie bramy po 20 sekundach
X003 K200
14 T0 14 LDI X003
15 OUT T0 K200
T0 18 LD T0
18 SET M2 19 SET M2
Gdy brama jest otwarta, wyłącznik krańcowy S3 aktywuje się, i wejście X3 zostaje wyłączone. (Dla
bezpieczeństwa S3 jest stykiem rozwiernym.) Gdy to sie stanie, timer T0 zaczyna odmierzać
opóźnienie 20 sek. (K200 = 200 x 0,1 s = 20 s). Gdy timer osiągnie 20 sek., przekaźnik M2 jest ustawiany
i brama zostaje zamknięta.
P Zatrzymanie bramy wyłącznikiem STOP
X000
20 RST M1 20 LDI X000
21 RST M1
22 RST M2
RST M2
Naciskając przycisk STOP (S0) kasujemy przek aźniki M1 i M2, zatrzymując silnik bramy.
P Identyfikacja przeszkód za pomocą bariery fotoelektrycznej
X007 M2
23 RST M2 23 LD X007
24 AND M2
25 RST M2
SET M1 26 SET M1
Jeśli pod czas zamyk ania bramy, prze szkoda zostanie zarej est rowana za pomocą bariery
fotoelektrycznej, przekaźnik M2 jest kasowany i operacja zamykania zostaje zatrzymana. Po tym
przekaźnik M1 jest ustawiany, powodując ponowne otwarcie bramy.
P Wyłączanie silnika za pomocą wyłączników krańcowych

X003
27 RST M1 27 LDI X003
28 RST M1
X006 29 LDI X006
29 RST M2 30 RST M2
Gdy brama jest otwarta, wyłącznik krańcowy S3 aktywuje się i wejście X3 zostaje wyłączone. Kasuje
to przekaźnik M1, wyłączając silnik. Gdy brama jest całkowicie zamknięta, S6 jest aktywny, X6 jest
wyłączony i M2 jest skasowany, wyłączając silnik. Dla bezpieczeństwa wyłączniki krańcowe są
stykami rozwiernymi. Zapewnia to , że jeśli połączenie pomiędzy wyłącznikiem i wejściem zostanie
przerwane, silnik jest również automatycznie wyłączany (lub nie może być załączony).
UWAGA Wyłączniki krańcowe muszą być podłączone tak, że bez pomocy PLC również wyłączają
automatycznie silnik (zob. schemat połączeń).
P Sterowanie silnikiem
M1
31 Y001 31 LD M1
32 OUT Y001
M2 33 LD M2
33 Y002 34 OUT Y002
Na końcu programu stany sygnałów przekaźników M1 i M2 przekazywane są do wyjść Y001 i Y002.

P Lampa ostrzegawcza: "Brama w ruchu" i "Brama w nieokreślonym położeniu"
35 LD X003
X003 X006 M8013 36 AND X006
35 Y000 37 AND M8013
38 OUT Y000
Jeśli żaden z wyłączników krańcowych nie jest aktywny, oznacza to, że brama jest w trakcie
otwierania lub zamykania, albo znajduje się w położeniu pośrednim. We wszystkich tych sytuacjach
lampa ostrzegawcza miga. Prędkość migania sterowana jest za pomocą specjalnego przekaźnika
M8013, który w odstępach 1 sek. jest automatycznie ustawiany i kasowany (zob. rozdział 4.2).

3 – 32
FX3G-14MR.
Połączenie PLC
Opro gra mo wa nie użyt ko we w PLC
L amp a
o s tr ze gaw c za
O t w a rc i e STOP
b ram y
O t w a rc i e b r a m y
Zamkn i ę c i e (z ze w n ątr z)
b ram y
O t w a rc i e b r a m y
(z w e w n ątr z)
G ó r n y w y łąc zn i k
krań c o w y
Zam kn i ę c i e b ram y
(z w e w n ątr z)
Dezaktywacja przez
wyłączniki krańcowe
Zam kn i ę c i e b ram y
Blokada na stycznikach
(z ze w n ątr z)
Do ln y w y łąc zn i k
krań c o w y
B ar i e ra f o t o e le kt r y c zn a
System sterowania bramy ze zwijaną żaluzją, może być zbudowany w oparciu o sterownik typu
Wstęp do programowania
MITSUBISHI ELECTRIC
Szcze gółowy opis urządzeń Wejścia i wyjścia
4 Szczegółowy opis urządzeń
Urządzenia w PLC używane są bezpośrednio w instrukcjach programu sterującego. Ich sygnały

stanu mogą być zarówno odczytywane jak i zmieniane przez program PLC. Nazwa urządzenia
składa się z dwóch części:
– nazwy urządzenia i
– adresu urządzenia.
Przykład nazwy urządzenia (np. wejście 0):
X 0
Nazwa urządzenia Adres urządzenia
4.1 Wejścia i wyjścia

Wejścia i wyjścia sterownika PLC łączą go z obsługiwanym procesem. Gdy wejście jest wybierane
przez program PLC, mierzone jest napięcie na zaciskach wejściowych sterownika. Ponieważ wejścia
te są typu cyfrowego, mogą przybierać tylko dwa stany: ON lub OFF. Gdy napięcie na zacisku
wejściowym osiągnie 24V, wejście jest włączone (stan "1"). Jeśli napięcie wejściowe jest mniejsze od
24V, wejście traktowane jest jako wyłączone (stan "0").
W sterownikach MELSEC PLC, identyfikator "X" używany jest dla wejść. To samo wejście może być
wybierane w tym samym programie tak często, jak to jest potrzebne.
UWAGA PLC nie może zmieniać stanu wejść. Na przykład, nie jest możliwe wykonanie instrukcji OUT na
urządzeniu wejściowym.
Jeśli instrukcja wyjściowa wykonywana jest dla wyjścia, wynik bieżącej operacji (stan sygnału)
stosowany jest do zacisku wyjściowego PLC. Jeśli jest to wyjście przekaźnikowe, przekaźnik zwiera
styki (wszystkie przekaźniki mają styki zwierne). Jeśli jest to wyjście tranzystorowe, tranzystor
wykonuje połączenie i atywuje podłączony obwód.
Ilustracja z lewej strony pokazuje, w jaki sposób

można podłączyć wyłączniki do wejść oraz
lampki i styczniki do wyjść MELSEC PLC.
X000 X001 X002
Y000 Y001 Y002
Identyfikatorem dla urządzeń wyjściowych jest "Y". Wyjścia mogą być użyte zarówno w instrukcjach
operacji logicznych, jak i w instrukcjach wyjściowych. Należy jednak pamiętać, że dla tego samego
wyjścia, nie wolno nigdy użyć instrukcji wyjścia więcej, niż jeden raz (zob. również dział 3.4.2.).

Wejścia i wyjścia Szcze gółowy opis urządzeń
Poniższa tabela zawiera ogólny przegląd wejść i wyjść sterowników rodziny MELSEC FX.
Urządzenie Wejścia Wyjścia

Identyfikator urządzenia X Y
Typ urządzenia Urządzenie bitowe
Dopuszczalne wartości 0 lub 1
Format adresu urządzenia Ósemkowy
8 (X00–X07)
6 (Y00–Y05)
14 (X00–X07, X10–X15)
a 10 (Y00–Y07, Y10–Y11)
FX3G 24 (X00–X07, X10–X17, X20–X27)
16 (Y00–Y07, Y10–Y17)
36 (X00–X07, X10–X17, X20–X27,
24 (Y00–Y07, Y10–Y17, Y20–Y27)
X30–X37, X40–X43)
FX3GCa 16 (X00–X07, X10–X17) 16 (Y00–Y07, Y10–Y17)
14 (X00–X07, X10–X15) 10 (Y00–Y07, Y10–Y11)
FX3GEa
24 (X00–X07, X10–X17, X20–X27) 16 (Y00–Y07, Y10–Y17)
6 (X00–X05) 4 (Y00–Y03)
8 (X00–X07) 6 (Y00–Y05)
FX3S
12 (X00–X07, X10, X11, X12, X13) 8 (Y00–Y07)
16 (X00–X07, X10–X17) 14 (Y00–Y07, Y10–Y15)
8 (X00–X07) 8 (Y00–Y07)
16 (X00–X07, X10–X17) 16 (Y00–Y07, Y10–Y17)
24 (X00–X07, X10–X17, X20–X27) 24 (Y00–Y07, Y10–Y17, Y20–Y27)
32 (X00–X07, X10–X17, X20–X27, 32 (Y00–Y07, Y10–Y17, Y20–Y27,
Numery urządzeń FX3Ub X30–X37) Y30–Y37)
i adresy (zależy od 40 (X00–X07, X10–X17, X20–X27, 40 (Y00–Y07, Y10–Y17, Y20–Y27,
typu jednostki X30–X37, X40–X47) Y30–Y37, Y40–Y47)
centralnej ste-
64 (X00–X07, X10–X17, X20–X27, 64 (Y00–Y07, Y10–Y17, Y20–Y27,
rownika)
X30–X37, X40–X47, X50–X57, Y30–Y37, Y40–Y47, Y50–Y57,
X60–X67, X70–X77) Y60–Y67, Y70–Y77)
8 (X00–X07) 8 (Y00–Y07)
16 (X00–X07, X10–X17) 16 (Y00–Y07, Y10–Y17)
FX3UCb 32 (X00–X07, X10–X17, X20–X27, 32 (Y00–Y07, Y10–Y17, Y20–Y27,
X30–X37) Y30–Y37)
48 (X00–X07, X10–X17, X20–X27, 48 (Y00–Y07, Y10–Y17, Y20–Y27,
X30–X37, X40–X47, X50–X57) Y30–Y37, Y40–Y47, Y50–Y57)
16 (X00–X07, X10–X17) 16 (Y00–Y07, Y10–Y17)
32 (X00–X07, X10–X17, X20–X27, 32 (Y00–Y07, Y10–Y17, Y20–Y27,
FX5Uc X30–X37) Y30–Y37)
40 (X00–X07, X10–X17, X20–X27, 40 (Y00–Y07, Y10–Y17, Y20–Y27,
X30–X37, X40–X47) Y30–Y37, Y40–Y47)
16 (X00–X07, X10–X17) 16 (Y00–Y07, Y10–Y17)
32 (X00–X07, X10–X17, X20–X27, 32 (Y00–Y07, Y10–Y17, Y20–Y27,
FX5UC c X30–X37) Y30–Y37)
48 (X00–X07, X10–X17, X20–X27, 48 (Y00–Y07, Y10–Y17, Y20–Y27,
X30–X37, X40–X47, X50–X57) Y30–Y37, Y40–Y47, Y50–Y57)
a
Calkowita liczbe wejsc mozna zwiekszyc za pomoca modulów rozszerzajacych do maksymalnie 128 (X177), a calkowita
liczbe wyjsc do 128 (X177). Jednak suma wszystkich wejsc i wyjsc nie moze przekroczyc 128.
b
Calkowita liczbe wejsc mozna zwiekszyc za pomoca modulów rozszerzajacych do maksymalnie 248 (X367), a calkowita
liczbe wyjsc do 248 (Y367). Jednak suma wszystkich wejsc i wyjsc nie moze przekroczyc 256.
c
Liczbę wejść i wyjść można zwiększyć za pomocą modułów rozszerzeń. Całkowita liczba wejść/wyjść nie może
przekroczyć 256 punktów.

Szcze gółowy opis urządzeń Przekaźniki
4.2 Przekaźniki
W programach PLC, często zachodzi potrzeba czasowego przechowania pośrednich, dwójkowych
wyników (stan sygnału "0" lub "1"), w celu późniejszego odwołania się do nich. PLC ma specjalne,
dostępne do tego celu komórki pamięci, znane jako "prz ekaźniki pomocnicze" lub krócej
"przekaźniki" (identyfikator urządzenia: "M").
Do przekaźnika można wpisać dwójkowy wynik działania, np. instrukcją OUT, a następnie użyć ten
wynik do następnych operacji. Przekaźniki ułatwiają czytanie programu, jak również zmniejszają
liczbę kroków programu. W przekaźniku można zapisać wynik działania, który ma być używany
wielokrotnie, a następnie, w pozostałej części programu wybierać go tak często, jak jest to potrzebne.
M1
M1 Wybierany stanem sygnału "1"

(ustawiony przekaźnik)
M1 Wybierany stanem sygnału "0"

(czy przekaźnik został skasowany?)
Niezależnie od normalnych przekaźników, sterowniki FX mają również przekaźniki podtrzymywane

lub "zatrzaskowe". Po wyłączeniu zasilania PLC, wszystkie normalne niezatrzaskiwane przekaźniki
są kasowane do stanu "0" i gdy sterownik zostanie załączony jest to również ich normalny stan.
W przeciwieństwie do tego przekaźniki zatrzaskowe zachowują swój aktualny stan, gdy zasilanie
zostanie wyłączone i ponownie załączone.
Rodzaje przekaźników
Urządzenie
Przekaźniki niezatrzaskowe Przekaźniki zatrzaskowe
Identyfikator urządzenia M
Typ urządzenia Urządzenie bitowe
Dopuszczalne wartości urządzenia 0 lub 1
Format adresu urządzenia Dziesiętny
FX3G
384 (M0–M383)
FX3GC 1152 (M384–M1535)
6144 (M1536–M7679)1
FX3GE
384 (M0–M383)
FX3S 28 (M384–M511)
Liczba urządzeń i adresy 1024 (M512–M1535)
FX3U 524 (M500–M1023)3
500 (M0–M499)2
FX3UC 6656 (M1024–M7679)
FX5U
maks. 32768 (M0–M32767)d maks. 32768 (M0–M32767)d
FX5UC
a
Jeśli jest zainstalowana dodatkowa bateria, można w parametrach PLC przydzielić tym rejestrom funkcję rejestrów
zatrzaskowych. Wtedy są one podtrzymywane za pomocą baterii.
b
Za pomocą parametrów PLC można rónież skonfigurować te przekaźniki jako zatrzaskowe.
c
Za pomocą parametrów PLC można rónież skonfigurować te przekaźniki jako niezatrzaskowe.
d
Wykorzystując ustawienia parametrów można tę liczbę zmienić w zakresie pojemności pamięci wbudowanej do
jednostki centralnej sterownika.

Przekaźniki Szcze gółowy opis urządzeń
4.2.1 Przekaźniki specjalne

Dodatkowo do przekaźników, które można włączać i wyłączać za pomocą programu PLC, dostęne
są również przekaźniki innej klasy, znane jako specjalne lub diagnostyczne. Przekaźniki te
rozpoczynają swój zakres adresów od M8000. Niektóre zawierają informacje o stanie systemu,
a inne mogą mieć wpływ na wykonanie programu. Kolejna tabela pokazuje kika przykładów
spośród wielu dostępnych przekaźników specjalnych.
Przekaźnik
Funkcja Opcje działania programu
specjalny
M8000 Przekaźnik ten jest zawsze w stanie "1", gdy PLC jest w trybie RUN.
M8001 Przekaźnik ten jest zawsze w stanie "0", gdy PLC jest w trybie RUN.
Impuls początkowy (po uaktywnieniu trybu RUN, przekaźnik ten
M8002
ustawiany jest w stan "1", na czas trwania jednego cyklu programu. Wybieranie stanu sygnału
M8004 Błąd PLC
M8005 Niskie napięcie baterii
M8013 Impuls sygnału zegarowego: 1 sekunda
Kasuje wszystkie urządzenia (z wyjątkiem rejestrów D), które nie zostały
M8031
zarejestrowane jako podtrzymywane bateryjnie. Wybieranie stanu sygnału
Blokada wyjść – wyjścia PLC pozostają wyłączone, lecz program Ustawianie stanu sygnału
M8034
kontynuuje działanie.
Jednostki centralne z serii FX5U i FX5UC oferują nie tylko zgodne z serią FX przekaźniki specjalne
zaczynające się od M8000, ale także specjalne przekaźniki z oddzielnym identyfikatorem
urządzenia (SM) w zakresie od SM0 do SM9999. Przekaźniki te są częściowo zgodne ze specjalnymi
przekaźnikami sterowników MELSEC System Q i serii L, niektóre mają taką samą funkcjonalność jak
przekaźniki zaczynające się od M8000, ale są dostosowane także do nowych właściwości serii iQ-F.

Szcze gółowy opis urządzeń Ti me ry
4.3 Timery
Pod czas ste row ania pro cesem czę sto zachodzi potrzeba zaprog ramo wania określ onego
opóźnienia zanim rozpocznie się lub zakończy właściwa operacja. W sterownikach sprzętowych jest
to uzyskiwane za pomocą przekaźników czasowych. W sterownikach PLC z kolei przy pomocy
wewnętrznych, programowalnych timerów.
W rzeczywistości timery są właśnie licznikami, które zliczają sygnały wewnętrznego zegara PLC (np.
impulsy 0,1 sek.). Gdy wartość licznika osiągnie wartość zadaną, wyjście timera zostaje załączone.
Wszystkie funkcje timerów, jak opóźnione załączenie, aktywowane są sygnałem "1". Uruchomienie
i kasowanie timerów programowane jest w ten sam sposób, jak wyjścia. W programie można
wybierać i używać wyjścia timerów dowolnie często.
X0 K123
0 T200 0 LD X0
1 OUT T200 K123
4 LD T200
T200 5 OUT Y0
4 Y0
W powyższym przykładzie, timer T200 uruchamiany jest po załączeniu wejścia X0. War tość zadana
wynosi 123 x 10 ms = 1,23 sek., tak więc T200 załącza wyjście Y0 z opóźnieniem 1,23 sek. Sekwencja
sygnałów wytwarzanych przez kolejny przykład programu, jest następująca:
1,23 s Tak długo, jak długo X0 pozostanie załączony,

timer kontynuuje zliczanie wewnętrznych
X0
impulsów 10 ms. Gdy wartość zadana zostanie
przekroczona, załączy się wyjście T200.
Jeśli wejście X0 lub zasilanie PLC zostaną

T200
wyłączone, timer zostanie wyzerowany i jego
wyjście również zostanie wyłączone.
Y0
Wartość zadaną dla timera można również określić pośrednio, za pomocą wartości dziesiętnej
zapisanej w rejestrze danych. Zob. szczegóły w dziale 4.6.1.

Ti me ry Szcze gółowy opis urządzeń
Timery podtrzymujące
Niezależnie od wyżej opisanych zwykłych liczników czasu, wszystkie objęte niniejszą instrukcją
sterowniki mają także podtrzymywane liczniki czasu, które zachowują swoją bieżącą wartość nawet
wtedy, gdy sterujące nimi urządzenie zostaje wyłączone.
Bieżąca wartość licznika czasu zapisywana jest do pamięci, która jest podtrzymywana nawet
w przypadku awarii zasilania.
Przykład programu wykorzystującego podtrzymywany timer:
X1 K345
0 T250 0 LD X0
1 OUT T250 K345
4 LD T250
T250 5 OUT Y1
4 Y1 6 LD X2
7 RST T250
X2
6 RST T250
Timer T250 zostaje uruchomiony, gdy włączone jest wejście X0. Wartość zadana wynosi 345 x 0,1 sek. =
34,5 sek. Gdy wartość zadana zostanie przekroczona, T250 włącza wyjście Y1. Wejście X2 kasuje timer
i wyłącza jego wyjście.
t1 t2 t1 + t2 = 34,5 s
Gdy wejście X1 jest załączone, timer zlicza
X1 wewnętrzne impulsy 100 ms. Gdy X1 jest
wyłączone, bieżący czas licznika czasu jest
zachowany. Gdy wartość bieżąca osiągnie
zadaną wartość licznika czasu, wyjście timera
zostanie załączone.
T250
Do wykasowania timera musi zostać
zaprogramowana odrębna instrukcja, ponieważ
Y1 nie jest on kasowany przez wyłączenie wejścia
X1 czy też zasilania PLC. Wejście X2 kasuje timer
T250 i wyłącza jego wyjście.
X2

Szcze gółowy opis urządzeń Ti me ry
Timery w jednostkach centralnych rodziny MELSEC FX

Rodzaje przekaźników czasowych
Urządzenie
Normalne Podtrzymywane
Identyfikator urządzenia T
Typ urządzenia (do ustawiania i wybierania) Urządzenie bitowe
Dopuszczalne wartości (wyjście timera) 0 lub 1
Jako stała liczba dziesiętna. Wartość zadana może
Wprowadzanie wartości nastawy timera być wprowadzona do instrukcji bezpośredni lub
pośrednio przez rejestr danych.
100 ms
200 (T0–T199) 6 (T250–T255)
(Zakres od 0,1do 3276,7 s)
FX3G
10 ms
FX3GC 46 (T200–T245) —
(Zakres od 0,01do 327,67 s)
FX3GE
1 ms
64 (T256–T319) 4 (T246–T249)
(Zakres od 0,001 do32,767 s)
100 ms
32 (T0–T31) 6 (T131–T137)
(Zakres od 0,1 do 3276,7 s)
100 ms/10 ms
FX3GE (Zakres od 0,1 do 3276,7 s/ 31 (T32–T62) —
Liczba urzą 0,01 do 327,67 s)
dzeń i adresy
1 ms
65 (T63–T127) 4 (T128–T131)
(Zakres od 0,001 do 32,767 s)
100 ms
200 (T0–T199) 6 (T250–T255)
(Zakres od 0,1 do 3276,7 s)
FX3U 10 ms
46 (T200–T245) —
FX3UC (Zakres od 0,01 do 327,67 s)
1 ms
256 (T256–T511) 4 (T246–T249)
(Zakres od 0,001 do 32,767 s)
FX5U
100 ms / 10 ms / 1 ms maks. 1024 (T0–T1023)a maks. 1024 (T0–T1023)a
FX5UC
a

Liczni ki Szcze gółowy opis urządzeń
4.4 Liczniki
Programista rodziny FX dysponuje rónież wewnętrznymi licznikami, które mogą być zastosowane
do operacji zliczania.
Liczniki zliczają impulsy, które doprowadzone są programowo do ich wejść. Gdy war tość bieżąca
licznika osiągnie wartość zadaną zdefiniowaną w programie, wyjście licznika zostanie załączone.
Podobnie jak dla timerów, wyjścia liczników mogą być również wybierane i stosowane w programie
dowolnie często.
Przykład programu wykorzystującego licznik:
X0
0 RST C0 0 LD X0
1 RST C0
3 LD X1
X1 K10
3 C0 4 OUT C0 K10
7 LD C0
8 OUT Y0
C0
7 Y0
Jeśli wejście X1 zostanie załączone, wartość licznika C0 zwiększa się o 1. Po 10-krotnym włączeniu i
wyłączeniu wejścia X1, zostaje załączane wyjście Y0 (wartość zadana licznika wynosi K10).
Sekwencja sygnałów wytworzonych przez ten program jest następująca:
X0 Najpierw licznik zerowany jest sygnałem

z wejścia X0 i instrukcją RST. Zeruje to wartość
licznika do 0 i wyłącza wyjście licznika.
X1
10
9
8
7
6
5 Gdy tylko wartość bieżąca licznik osiągnie
4
3
2 wartość zadaną, każdy następny impuls na
1
0 wejściu X1 nie powoduje skutku dla licznika.
Y0
Są dwa rodzaje liczników: 16-bitowe i 32-bitowe. Jak wskazuje ich nazwa, mogą zliczać zarówno do
wartości 16-bitowej jak i 32-bitowej, a ich wartości zadane przechowują odpowiednio liczby
16-bitowe i 32-bitowe. Kolejna tabela pokazuje podstawowe cechy tych liczników.

Szcze gółowy opis urządzeń Liczni ki
Właściwość Liczniki 16 bitowe Liczniki 32 bitowe

Zwiększanie i zmniejszanie (kierunek określony
Kierunek zliczania Zwiększanie wartości (inkrementowanie) jest przez włączenie lub wyłączenie
specjalnego przekaźnika)
Zakres wartości
1 do 32767 -2 147 483 648 do 2 147 483 647
zadanej
Wprowadzanie Bezpośrednio do instrukcji jako stała dziesiętna Bezpośrednio do instrukcji jako stała dziesiętna
wartości zadanej (K), lub pośrednio przez rejestr danych (K), lub pośrednio przez parę rejestrów danych
Licznik pierścieniowy: po osiągnięciu
2 147 483 647, następna zwiększona wartość
Zachowanie licznika Liczy do maks. 32767, po czym wartość licznika
wynosi -2 147 483 648. (gdy zlicza wstecz,
przy przepełnieniu nie ulega zmienie.
następuje przeskok z -2 147 483 648 do
+2 147 483 647)
Podczas inkrementowania, gdy tylko wartość
zadana zostanie osiągnięta, wyjście pozostaje
Jak tylko wartość zadana zostanie osiągnięta,
Wyjście licznika załączone. Podczas dekrementowania, gdy
wyjście pozostaje załączone.
tylko wartość obniży się poniżej wartości
zadanej, wyjście zostaje skasowane.
Kasowanie Instrukcja RST używana jest do kasowania wartości bieżącej licznika i wyłączania wyjścia.
W uzupełnieniu do normalnych liczników, sterowniki rodziny MELSEC FX mają również liczniki

szybkie. Są to liczniki 32-bitowe, które mogą przetwarzać szybkie zewnętrzne sygnały licznikowe,
odczytywane na wejściach X0 do X7. W połączeniu z kilkoma specjalnymi instrukcjami, łatwo można
zastosować te liczniki do automatycznych zadań pozycjonujących i innych funkcji.
Liczniki szybkie wykorzystują zasadę przerwania: program PLC jest przerywany i niezwłocznie
reaguje na sygnał licznika. Po szczegółowy opis szybkich liczników odsyłamy do Podręcznika
Programowania rodziny MELSEC FX.

Liczni ki Szcze gółowy opis urządzeń
Przegląd liczników
Rodzaje liczników
Urządzenie 1
Identyfikator urządzenia C
Typ urządzenia (do ustawiania i wybierania) Urządzenie bitowe
Dopuszczalne wartości urządzenia (wyjście licznika) 0 lub 1
Jako stała liczba dziesiętna. Wartość zadana może być
wprowadzona do instrukcji bezpośrednio lub
Wprowadzanie wartości nastawy licznika
pośrednio przez rejestr danych (dla licznika
32 bitowego są to dwa rejestry danych).
FX3G Licznik 16 bitowy 16 (C0–C15) 184 (C16–C199)
FX3GC Licznik 32 bitowy 20 (C200–C219) 15 (C220–C234)
FX3GE Szybki licznik 32 — 21 (C235–C255)
Licznik 16 bitowy 16 (C0–C15) 16 (C16–C31)
FX3S Licznik 32 bitowy 35 (C200–C234) —
Liczba urządzeń
i adresy Szybki licznik 32 — 21 (C235–C255)
Licznik 16 bitowy 100 (C0–C99)2 100 (C100–C199)2
FX3U
Licznik 32 bitowy 20 (C200–C219)2 15 (C220–C234)2
FX3UC
2
Szybki licznik 32 21 (C235–C255)
FX5U Licznik 16 bitowy maks. 1024 (C0–C1023)c

FX5UC Licznik 32 bitowy maks. 1024 (C0–C1023)c
a
Gdy zasilanie zostanie wyłączone, bieżące wartości w licznikach podtrzymywanych zostają zachowane.
b
Poprzez ustawienie parametrów PLC można skonfigurować liczniki tak, że po wyłączeniu zasilania, ich wartości bieżące
zostaną zachowane.
c
Szcze gółowy opis urządzeń Reje stry
4.5 Rejestry
Przekaźniki PLC używane są do czasowego przechowywania wyników operacji. Jednak przekaźniki
mogą przechowywać tylko war tości ON/OFF lub 1/0, co oznacza, że nie są one przystosowane do
przechowywania pomiarów lub wyników obliczeń. Takie wartości mogą być zapisane w "rejestrach"
sterownika z rodziny FX.
W sterownikach występują rejestry 16-bitowe lub o długości jednego słowa (zob. dział 3.2). Przez
połączenie dwóch kolejnych rejestrów danych, można stworzyć rejestry w postaci "podwójnego
słowa", przechowujące wartości 32-bitowe.
1 bit znaku Dana 15-bitowa
Rejestr:
>
16-bitowy
0: = wartość dodatnia
1: = wartość ujemna
1 bit znaku Dana 31-bitowa
Rejestr podwójnej
długości:
32-bitowy
... ...
30 29 28 2 1 0
2 2 2 2 2 2
0: = wartość dodatnia
1: = wartość ujemna
Normalny rejestr może przechwywać wartości od 0000H – FFFFH (-32 768 – 32 767).
Rejestr o podwójnej długości może przechwywać wartości od 00000000H – FFFFFFFFH
(-2 147 483 648 – 2 147 483 647).
Sterowniki z rodziny FX dysponują dużą liczbą instrukcji służących do zarządzania rejestrami. Można
odczytywać i zapisywać wartości z oraz do rejestrów, kopiować zawartość rejestrów, porównywać je
i wykonywać funkcje matematyczne na ich zawar tości (zob. rozdział 5).

Reje stry Szcze gółowy opis urządzeń
4.5.1 Rejestry danych
W programach PLC rejestry danych mogą być używane jako pamięć. Wartość, którą program wpisze
do rejestru danych, pozostaje zapisana aż do chwili, gdy program ją nadpisze inną war tością.
Gdy używane są instrukcje do manipulowania 32-bitowymi danymi, wystarczy określić adres
16-bitowego rejestru. Bardziej znacząca część 32-bitowej danej, jest automatycznie wpisywana do
następnego w kolejności rejestru. Na przykład, jeśli do przechowania 32-bitowej danej wyznaczony
zostanie rejestr D0, będzie on zawierał bity od 0 do 15, natomiast D1 będzie zawierał bity od 16 do 31.
Co się stanie, gdy PLC zostanie wyłączony lub zatrzymany

Do normalnych rejestrów, których zawartość jest tracona po zatrzymaniu PLC lub wyłączeniu zasilania,
sterowniki FX mają również rejestry zatrzaskowe, których zawartość zostaje zachowana w takiej sytuacji.
UWAGA Gdy specjalny przekaźnik M8033 zostanie ustawiony, po zatrzymaniu PLC zawartość niezatrzaskiwanych
rejestrów danych również nie jest kasowana.
Przegląd rejestrów danych

Rodzaje rejestrów danych
Urządzenie
Identyfikator urządzenia D
Typ urządzenia (do ustawiania Urządzenie typu słowo (w celu utworzenia słowa o podwójnej długości
i wybierania) można połączyć dwa rejestry)
Rejestry 16 bitowe: 0000H do FFFFH (-32768 do 32767)
Dopuszczalne wartości urządzenia Rejestry 32 bitowe: 00000000H do FFFFFFFFH
(-2 147 483 648 do 2 147 483 647)
FX3G
128 (D0–D127)
FX3GC 972 (D128–D1099)
972 (D1100–D7999)1
FX3GE
128 (D0–D127)
FX3S 128 (D128–D255)
Liczba urządzeń i adresy 2744 (D256–D2999)
FX3U 312 (D200–D511)3
200 (D0–D199)b
FX3UC 7488 (D512–D7999)
FX5U
maks. 8000 (D0–D7999)d maks. 8000 (D0–D7999)d
FX5UC
a
Jeśli jest zainstalowana dodatkowa bateria, można w parametrach PLC przydzielić tym rejestrom funkcję rejestrów
zatrzaskowych. Wtedy są one podtrzymywane za pomocą baterii.
b
Za pomoc№ parametrуw PLC moїna rуwnieї skonfigurowaж te rejestry jako zatrzaskowe.
c
Za pomocą parametrów PLC można również skonfigurować te rejestry jako niezatrzaskowe.
d
Szcze gółowy opis urządzeń Reje stry
4.5.2 Rejestry specjalne
Właśnie tak, jak specjalne przekaźniki (rozdział 4.2.1), zaczynające się od adresu M8000, sterowniki
FX mają również specjalne lub diagnostyczne rejestry, których adresy zaczynają się od D8000.
Często występuje również powiązanie pomiędzy specjaln ymi prz ekaźnikami i specjaln ymi
rejestrami. Na przykład, specjalny przekaźnik M8005 pokazuje, że napięcie baterii w PLC jest za
niskie, a odpowiednia wartość napięcia, przechowywana jest w specjalnym rejestrze D8005.
Kolejna tabela, jako przykład, pokazuje niewielki przekrój przez dostępne rejestry specjalne.
Rejestr
Funkcja Opcje działania programu
specjalny
D8004 Adres przekaźnika błędu (pokazuje, które przekaźniki błędu są ustawione)
D8005 Napięcie baterii (np. wartość "36" oznacza 3,6 V) Odczyt zawartości rejestru
D8010 Czas bieżącego cyklu programu
Odczyt zawartości rejestru
D8013–D8019 Czas i data wbudowanego zegara czasu rzeczywistego
zmiana zawartości rejestru
D8030 Odczyt wartości z potencjometru VR1 (0–255) Odczyt zawartości rejestru
D8031 Odczyt wartości z potencjometru VR2 (0–255) (tylko FX3G, FX3GE i FX3S)
Jednostki centralne z serii FX5U i FX5UC oferują nie tylko kompatybilne z serią FX rejestry specjalne
zaczynające się od D8000, ale także specjalne rejestry z oddzielnym identyfikatorem urządzenia
(SM) w zakresie od SD0 do SD11999. Rejestry te są częściowo zgodne ze specjalnymi rejestrami
sterowników MELSEC System Q i serii L, niektóre mają taką samą funkcjonalność jak rejestry
zaczynające się od D8000, ale są także dostosowane do nowych właściwości serii iQ-F.
Rejestry z zewnętrznie modyfikowaną zawar tością

Sterowniki z serii FX3G, FX3GE i FX3S mają dwa zintegrowane potencjometry, za pomocą których
można dostroić zawartość specjalnych rejestrów D8030 i D8031, w zakresie od 0 do 255 (zob. dział
4.6.1). Potencjometry te mogą być używane do różnych celów – na przykład do nastawiania
wartości zadanej w timerach i licznikach, bez konieczności posiadania programatora podłączonego
do sterownika.

Reje stry Szcze gółowy opis urządzeń
4.5.3 Rejestry zbioru
Zawartość rejestrów zbioru również nie zostanie utracona, gdy zasilanie zostanie wyłączone. W ten
sposób rejestry zbioru mogą być używane do przechowywania wartości, które podczas załączania
PLC mają być przeniesione do rejestrów danych. Jest to po to, żeby dane te mogły być użyte przez
program do obliczeń, porównań lub jako wartość zadana dla np. timerów.
Rejestry zbioru mają taką samą strukturę jak rejestry danych. Faktycznie są one rejestrami danych –
w zakresie od D1000 do D7999 tworzą bloki po 500 adresów każdy.
Urządzenie Rejestry zbioru
Identyfikator urządzenia D (R tylko dla FX5U i FX5UC)
Urządzenie typu słowo (w celu utworzenia słowa o podwójnej długości
Typ urządzenia (do ustawiania i wybierania)
można połączyć dwa rejestry)
Rejestr 16 bitowy: 0000H do FFFFH (-32768 do 32767)
Dopuszczalne wartości urządzenia Rejestr 32 bitowy: 00000000H do FFFFFFFFH
(-2 147 483 648 do 2 147 483 647)
FX3G 7000 (D1000–D7999)
FX3GC W parametrach PLC można zdefiniować maksymalnie 14 bloków
FX3GE po 500 rejestrów każdy.
2000 (D1000–D2999)
FX3S W parametrach PLC można zdefiniować maksymalnie 4 bloków
Liczba urządzeń i adresy po 500 rejestrów każdy.
7000 (D1000–D7999)
FX3U
W parametrach PLC można zdefiniować maksymalnie 14 bloków
FX3UC
po 500 rejestrów każdy.
FX5U
maks. 32768 (R0–R32767)a
FX5UC
a
Po szczegółowy opis rejestrów zbioru, odsyłamy do Podręcznika Programowania rodziny MELSEC FX.
Szcze gółowy opis urządzeń Po ra dy pro gra mo we do ti me rów i liczni ków
4.6 Porady programowe do timerów i liczników

4.6.1 Pośrednie określanie wartości zadanej dla timerów i liczników
Typowym sposobem określania wartości zadanej timerów i liczników jest bezpośrednio w instrukcji wyjścia:

X17 K500
0 T31 0 LD X17
1 OUT T31 K500
M50 K34 4 LD M50
4 C0 5 OUT C0 K34
W powyższym przykładzie T31 jest timerem o podstawie 100 ms. Stała K500 ustawia opóźnienie na
500 x 0,1 sek. = 50 sek. Wartość zadana licznika C0 jest również ustawiana bezpośrednio na wartość
34, za pomocą stałej K34.
Przewagą takiego ustawiania wartości zadanej jest to, że nie trzeba zajmować się wartością nastawy;
wprowadza się tylko raz. Wartości używane w programie są zawsze ważne, nawet po awarii zasilania
i bezpośrednio po załączeniu sterownika. Jest to jednak również wadą: jeśli zachodzi konieczność
zmiany ustawienia, trzeba edytować program. Ma to szczególne zastosowanie dla wartości nastaw
timerów, które w czasie konfiguracji sterownika i testowania programu są często dobierane.
Wartości nastaw dla timerów i liczników można również przechowywać w rejestrach danych
i odczytywać je programowo z tych rejestrów. Jeśli to konieczne możliwa jest również szybka
zmiana wart ości z pro gramatora lub określenie war tości zadanej za pomocą przełączników
umieszczonych w konsoli sterującej, lub z panelu sterującego HMI.
Następująca lista pokazuje przykład, w jaki sposób pośrednio określać wartości zadane:

M15
0 MOV D100 D131 0 LD M15
1 MOV D100 D131
D131 6 LD X17
X17
6 7 OUT T31 D131
T31
10 LD M8002
11 MOV K34 D5
M8002 16 LD M50
10 MOV K34 D5 17 OUT C0 D5
M50 D5
16 C0
– Gdy przekaźnik M15 jest w stanie "1", zawartości rejestru danych D100 kopiowane są do D131.
Rejestr ten zawiera wartość zadaną dla T131. W celu dobrania zawartości D100 można użyć
oprogramowania lub jednostki sterującej.
– Specjalny przekaźnik M8002 ustawiany jest bezpośrednio po załączeniu PLC, tylko na czas
pojedynczego cyklu programu. Został użyty do skopiowania wartości stałej 34 do rejestru
danych D5, który następnie używany jest jako wartość zadana dla licznika C0.
Nie jest konieczne używanie instrukcji programu, w celu skopiowania wartości zadanej do rejestrów
danych. Na przykład, przed uruchomieniem programu, do ustawienia tych wartości można również
użyć jednostkę programującą.

Po ra dy pro gra mo we do ti me rów i liczni ków Szcze gółowy opis urządzeń
E
OSTRZEŻENIE:
Jeśli używany jest normalny rejestr, wartość zadana zostanie utracona, gdy napięcie zasilania
zostanie wyłączone i gdy przełącznik RUN/STOP zostanie ustawiony na pozycji STOP. Jeśli to się
stanie, przy następnym załączeniu zasilania i/lub przy ponownym uruchomieniu PLC, mogą
powstać niebezpieczne warunki, ponieważ wszystkie nastawy będą miały wartość "0".
Jeśli nie skonfigurowano programu do automatycznego kopiowania wartości nastaw, do

przechowywania wartości zadanych dla timerów i liczników, należy zawsze używać
zatrzaskowych rejestrów danych. Należy również pamiętać, że jeśli bateria podtrzymująca jest
rozładowana, po wyłączeniu PLC zawartość tych rejestrów również zostanie utracona.
Ustawianie war tości zadanej przy pomocy wbudowanych potencjometrów

Sterowniki z serii FX3G, FX3GE i FX3S mają wbudowane dwa potencjometry analogowe, za pomocą
których można łatwo i szybko ustawić wartość zadaną dla timerów i innych funkcji.
Rysunek z lewej strony pokazuje jednostkę centralną
serii FX3S. Rozmieszczenie potencjometrów w serii
FX3G i FX3GE jest podobne.
Wartość gór nego potencjo me tru ( VR1), może
zostać odczytana ze specjalnego rejestru danych
D8030, natomiast wartość dolnego potencjometru
(VR2) z rejestru danych D8031. Używając jednego
z potencjometrów jako źródła wartości zadanej dla
timera, należy w programie wyspecyfikować odpowiedni
rejestr zamiast stałej.
Kręcąc potencjometrem można dobierać wartości

w rejestrze pomiędzy 0 i 255.
Potencjometr
X001 D8030
0 T1 0 LD X001
1 OUT T1 D8030
T1 D8031 4 LD T1
4 T2 5 OUT T2 D8031
8 LD T1
T1 T2 8 ANI T2
8 Y000 10 OUT Y000
W powyższym przykładzie programu, po czasie opóźnienia określonym przez timer T1 załączane

jest Y0 na czas określony przez timer T2 (generator impulsów opóźnionych).
Kolejność sygnałów
ON
X1
OFF
1
T1 [D8030]
0
1
T2 [D8031]
0
ON
Y0
OFF

4.6.2 Opóźnienie wyłączenia
Wszystkie timery w sterownikach MELSEC są z zasady timerami z opóźnionym załączeniem, tzn. po

zdefiniowanym okresie opóźnienia wyjście zostaje załączone. Jednak często zachodzi potrzeba
zaprogramowania operacji opóźnionego wyłączenia (wyłączenie po opóźnieniu). Typowym tego
przykładem jest wentylator w łazience, który kontynuuje pracę przez kilka minut po wyłączeniu światła.
Pierwsza wersja programu (zatrzaskiwanie)

X001
0 Y000 0 LD X001
1 LD Y000
Y000 T0 2 ANI T0
3 ORB
4 OUT Y000
X001 K300 5 LDI X001
5 T0 6 OUT T0 K300
Tak długo, jak długo wejście X1 (np. wyłącznik światła) jest załączony, wyjście Y0 (wentylator) jest
również załączone. Jednak funkcja zatrzasku zapewnia, że po wyłączeniu X1, Y0 również pozostanie
włączone, ponieważ timer T0 pracuje w dalszym ciągu. T0 uruchamiany jest po wyłączeniu X1. Na końcu
czasu opóźnienia (w tym przykładzie 300 x 0,1sek. = 30 sek.) T0 przerywa zatrzask Y0 i wyłącza wyjście.
X1
30 s
T0
Y0
Druga wersja programu (set/reset)

X001
0 SET Y000 0 LD X001
1 SET Y000
X001 K300 2 LDI X001
2 T0 3 OUT T0 K300
6 LD T0
T0 7 RST Y000
6 RST Y000
Gdy X1 zostanie włączony, wyjście Y0 jest ustawione (załączone). T0 uruchamiany jest po wyłączeniu
X1. Następnie, po okresie opóźnienia T0 kasuje wyjście Y0. Kolejność sygnałów wynikowych jest
identyczna z wygenerowanymi przez pierwszą wersję programu.
4.6.3 Opóźnione załączenie i rozłączenie
Czasami potrzebne jest załączenie wyjścia po opóźnieniu, a następnie ponowne wyłączenie po

kolejnym opóźnieniu. Jest to bardzo łatwe do zrealizowania z zastosowaniem podstawowych
instrukcji logicznych sterownika.
X000 K25
0 T1 0 LD X000
1 OUT T1 K25
X000 K50 4 LDI X000
4 T2 5 OUT T2 K50
8 LD T1
T1 T2 9 OR Y000
8 Y000 10 ANI T2
11 OUT Y000
Y000
ON
X0
OFF
1
T1
0
1
T2
0
ON
Y0
OFF
t1 t2
t
Z pomocą T1 wyjście Y000 zostaje zatrzaśnięte podtrzymując załączone wyjście aż do końca okresu
opóźnienia wyłączenia.

4.6.4 Generatory sygnałów zegarowych
Sterowniki mają specjalne przekaźniki, które ułatwiają programowanie zadań wymagających

regularnych sygnałów zegarowych (na przykład do sterowania migającym światłem pokazującym
błąd). Na przykład, przekaźnik M8013 przełącza się regularnie na ON i OFF w 1-sekundowych
odstępach czasu. Pełna informacja związana ze specjalnymi przekaźnikami, znajduje się Podręczniku
Programowania rodziny FX.
Jeśli potrzebne są różne częstotliwości zegara lub różne czasy załączania i wyłączania, za pomocą
dwóch timerów można zaprogramować swój własny generator sygnałów zegarowych, jak ten:
X001 T2 K10
0 T1 0 LD X001
1 ANI T2
T1 K20 2 OUT T1 K10
5 T2 5 LD T1
6 OUT T2 K20
9 OUT Y000
Y000
Wejście X1 uruchamia generator zegarowy. Jeśli trzeba, można pominąć to wejście - wtedy generator
zegarowy pracuje cały czas. W programie można użyć wyjście T1 do sterowania migającego światła
ostrzegawczego. Okres trwania stanu ON określony jest przez T2, natomiast stan OFF przez T1.
Wyjście timera T2 załączane jest tylko na czas trwania pojedynczego cyklu programu. Na poniższej
ilustracji sekwencji sygnałów, czas ten pokazany został jako o wiele dłuższy niż jest w rzeczywistości.
T2 wyłącza T1 i natychmiast po tym T2 również wyłącza samego siebie. Wskutek tego czas trwania
załączenia jest zwiększony o czas, który potrzebny jest do wykonania cyklu programu. Ponieważ
jednak ten cykl trwa tylko kilka milisekund, zwykle może być pominięty.
ON
X0
OFF
1
T1 t1
0
1
T2 t2
0
ON
Y1
OFF
Pro gra mo wa nie zaa wan so wa ne In strukc je użyt ko we
5 Programowanie zaawansowane
Podstawowe instrukcje logiczne opisane w rozdziale 3 mogą być użyte w sterownikach PLC do
naśladowania funkcji sterowników wykonanych w technice przekaźnikowej. Jednak w przypadku
nowoczesnych sterowników PLC dotykają tylko istoty problemu. Ponieważ każdy PLC zbudowany
jest w oparciu o mirop roce sor, może łatwo wykon ywać takie oper acje, jak oblic zenia
matematyczne, porównywanie liczb, przekształcanie z jednego systemu liczbowego na inny lub
może przetwarzać wartości analogowe.
Funkcje takie jak te, które wychodzą poza możliwości operacji logicznych, wykonywane są przez
specjalne instrukcje, które nazywane są stosowanymi lub instrukcjami użytkowym.
5.1 Instrukcje użytkowe

Instrukcje użytkowe mają krótkie nazwy, które oparte są na angielskich nazwach ich funkcji. Na
przykład, instrukcja porównująca dwie 16-bitowe lub 32-bitowe liczby nazywana jest CMP, co jest
skrótem od compare.
Podczas programowania instrukcji użytkowej wprowadzana jest nazwa instrukcji, która poprzedza
nazwę urządzenia. Następna tabela pokazuje wszystkie instrukcje użytkowe aktualnie wykorzystywane
przez rodzinę sterowników MELSEC FX. W pierwszej chwili lista ta może wyglądać trochę przytłaczająco,
lecz nie należy obawiać się – nie trzeba uczyć się jej całej na pamięć! Celem odszukania potrzebnej
instrukcji, podczas programowania w można skorzystać z użytecznej funkcji Pomocy.
W tym rozdziale omówimy tylko częściej używane instrukcje, które pokazane zostały w tabeli na
szarym tle. Pełna dokumentacja do wszystkich tych instrukcji wraz z przykładami znajduje się
w Podręczniku Programowania do rodziny MELSEC FX lub serii iQ-F.
Jeśli do nazwy instrukcji zostanie dodane "D", wiele instrukcje do przetwarzania danych 16-bitowych
można stosować także do danych 32-bitowych (na przykład w dodawaniu: ADD _ DADD).
Sterownik
FX3G
Kategoria Instrukcja Funkcja FX3U FX5U
FX3GC FX3G
FX3UC FX5UC
FX3GE
CJ Skok warunkowy do miejsca w programie
CALL Wywoluje (wykonuje) podprogram
SRET Subroutine Return, wyznacza koniec podprogramu
Interrupt Return, wyznacza koniec podprogramu obsługi
IRET
przerwania
Enable Interrupt, umożliwia przetwarzanie programu obsługi
EI
przerwania U U U U
Disable Interrupt, blokuje przetwarzanie programu obsługi
DI
przerwania
Funkcje FEND First End, wyznacza koniec bloku glównego programu
przeplywu
programu WDT Odswieża licznik czasu watchdog’a
FOR Wyznacza początek pętli programowej
NEXT Wyznacza koniec petli programowej
BREAK Wymuszone wyjście z powtórzenia programu
XCALL Wywołuje (wykonuje) podprogram
STOP Zatrzymuje działanie sekwencji
U
GOEND Skok do instrukcji END
IMASK Maskowanie przerwania programu
SIMASK Wyłącza/włącza określony wskaźnik przerwania

In strukc je użyt ko we Pro gra mo wa nie zaa wan so wa ne
Sterownik
FX3G
FX3GC FX3G
FX3UC FX5UC
FX3GE
CMP Porównanie wartości cyfrowych U U U U
ZCP Zone Compare, porównanie cyfrowe zakresów U U U U
MOV Przeniesienie danej z jednego miejsca do innego U U U U
MOVB Przenoszenie danych 1-bitowych U
Funkcje BLKMOVB Przenoszenie danych n-bitowych U

przeniesienia SMOV Przesunięcie i przeniesienie U U U U
i porównania
CML Uzupełnia, kopiuje i odwraca U U U U
CMLB Odwracanie i przenoszenie danych 1-bitowych U
BMOV Przenosi blok danych U U U U
FMOV Fill Move, kopiuje do szeregu urządzeń U U U U
XCH Zamienia dane w wyznaczonych urządzeniach U U
ADD Dodaje wartości cyfrowe U U U U
+ Dodaje wartości cyfrowe U
SUB Odejmuje wartości dwójkowe U U U U
- Odejmuje wartości dwójkowe U
MUL Mnoży wartości cyfrowe U U U U
* Mnoży wartości cyfrowe U
DIV Dzieli wartości cyfrowe U U U U
Instrukcje / Dzieli wartości cyfrowe U
matematyczne
i logiczne INC Zwiększanie wartości U U U U
DEC Zmniejszanie wartości U U U U
WAND AND logiczny U U U U
WOR OR logiczny U U U U
WXOR Logiczna suma wyłączna OR U U U U
WXNR U
Operacja XNOR na danej 16/32 bitowej
DXNR U
NEG Negacja, odwraca logiczny stan urządzenia U U
ROR Obrót w prawo U U U U
ROL Obrót w lewo U U U U
RCR Obrót w prawo z przeniesieniem U U
RCL Obrót w lewo z przeniesieniem U U
SFTR Przesunięcie bitowe w prawo U U U U
SFTL Przesunięcie bitowe w lewo U U U U
Funkcje WSFR Przesunięcie wartości słów w prawo U U U U

obrotu WSFL Przesunięcie wartości słów w lewo U U U U
i przesunięcia SFT Przesunięcie urządzeń bitowych o 1 bit U
BSFR U
Przesunięcie danych n-bitowych o 1 bit w praw lub w lewo
BSFL U
DSFR U
Przesunięcie n-słów danych o 1 słowo w praw lub w lewo
DSFL U
SFWR Zapis i przesunięcie do stosu typu FIFO U U U U
SFRD Odczyt i przesunięcie ze stosu typu FIFO U U U U

Sterownik
FX3G
FX3GC FX3G
FX3UC FX5UC
FX3GE
ZRST Zone Reset, zeruje obszar podobnych urządzeń U U U U
DECO Dekodowanie danych U U U U
ENCO Kodowanie danych U U U U
SUM Suma (ilość) aktywnych bitów U U U U
BON Sprawdza stan bitu U U U U
BSET Ustawienie bitu w urządzeniu o formacie słowa U
BRST Wyzerowanie bitu w urządzeniu o formacie słowa U
Funkcje TEST Wykonuje test bitu U

operacji na MEAN Oblicza wartość średnią U U U U
danych
MAX Wyszukiwanie wartości maksymalnej U
MIN Wyszukiwanie wartości minimalnej U
ANS Ustawia czasowy sygnalizator (nie)wykonania U U U
ANR Kasuje czasowy sygnalizator (nie)wykonania U U U
SQR Pierwiastek kwadratowy U U
FLT U U U
INT2FLT Zmienny przecinek, przekształca dane U
UINT2FLT U
REF Odświeża wejścia i wyjścia U U U U
REFF Odświeża wejścia i ustawia filtry U
MTR Odczyt matrycy wejściowej U U U U
DHSCS Ustawianie licznikiem szybkim U U U U
DHSCR Kasowanie licznikiem szybkim U U U U
Instrukcje DHSZ Porównanie strefy z licznikiem szybkim U U U U
szybkie Uruchomienie/zatrzymanie funkcji szybkich we/wy,
HIOEN U
16/32-bitowych danych
SPD Pomiar prędkości licznikiem szybkim U U U U
PLSY Generacja impulsów na wyjściu Y U U U U
PWM Modulacja szerokości impulsów wyjściowych U U U U
PLSR Generuje impulsy (przyspieszenie/zwalnianie) U U U U
IST Incjuje tryby wielofunkcyjnego systemu STL U U U U
SER Przeszukuje stos danych U U U U
ABSD Absolutny programator bębnowy U U U U
INCD Przyrostowy programator bębnowy U U U U
TTMR Licznik czasu ustawiany stanem wejścia U U
STMR Specjalny licznik czasu U U
Instrukcje UDCNTF 32-bitowy licznik dwukierunkowy ze znakiem U

użytkowe ALT U U U U
Odwraca stan urządzenia, flip-flop
FF U
RAMP U U U
Ustala wartości pomiędzy granicami
RAMPF U
ROTC Sterowanie stołem obrotowym U U
SORT U
Sortuje dane w tabelach
SORTTBL U

Sterownik
FX3G
FX3GC FX3G
FX3UC FX5UC
FX3GE
TKY Odczyt 10-ciu przycisków U
HKY Odczyt 16-tu przycisków U
DSW Zadajnik cyfrowy U U U U
SEGD Dekoder wyświetlacza 7-segmentowego U U
Instrukcje do
zewnętrznych SEGL Dekoder 7-segmentowy z zatrzaskiem U U U U
urządzeń ARWS Sterowanie 4-klawiszowe (kursory) U
we/wy
ASC Przetwarzanie ASCII U
PR Drukowanie w ASCII przez wyjścia U
FROM Odczyt ze specjalnego bloku funkcyjnego U U U
TO Zapis do specjalnego bloku funkcyjnego U U U
RS Komunikacja szeregowa U U U
RS2 Komunikacja szeregowa (2) U
Instrukcje do PRUN Praca równoległa (tryb ósemkowy) U U U U
zewnętrznych
ASCI Przekształca na znaki ASCII U U U U
urządzeń
szeregowych HEX U U U
Przekształca na znaki szesnastkowe
HEXA U
CCD Kontrola parzystości i sumy U U U U
Instrukcje do VRRD Odczyt wartości nastaw z FXmm-8AV-BD U U U
karty
rozszerzeń
FXmm-8A VRSC Odczyt nastawy przełącznika z FXmm-8AV-BD U U U
V-BD
Instrukcja
PID Programowanie pętli sterowania PID U U U U
regulacji PID
Zapis/ ZPUSH Zapis grupy rejestrów indeksowych
przywrócenie
U
rejestrów ZPOP Przywrócenie grupy rejestrów indeksowych
indeksowych
LDE Porównanie danych w operacjach U
DECMP Porównanie wartości zmiennoprzecinkowych U U U U
DEZCP Zmiennoprzecinkowe porównanie stref U U
DEMOV Przeniesienie wartości zmiennoprzecinkowych U U U U
DESTR Konwersja zmiennego przecinka na ciąg znaków U U
Operacje DEVAL Konwersja ciągu znaków na zmienny przecinek U U
zmiennop-
rzecinkowe DEBCD Konwersja zmiennego przecinka na notację naukową U U
DEBIN Konwersja notacji naukowej na zmienny przecinek U U
DEADD U U U U
Dodawanie liczb zmiennoprzecinkowych
E+ U
DESUB U U U U
Odejmowanie liczb zmiennoprzecinkowych
E- U
DEMUL U U U U
Mnożenie liczb zmiennoprzecinkowych
E* U
DEDIV U U U U
Dzielenie liczb zmiennoprzecinkowych
E/ U
DEXP Eksponenta zmiennoprzecinkowa U U
Operacje DLOGE Obliczanie logarytmu naturalnego U U

zmiennop- DLOG10 Obliczanie logarytmu dziesiętnego U U
rzecinkowe POW Obliczenie potęgi liczby zmiennoprzecinkowej U
DESQR Zmiennoprzecinkowy pierwiastek kwadratowy U U U U
DENEG Odwracanie znaku liczb zmiennoprzecinkowych U U
INT Przekształcanie liczb zmiennoprzecinkowych na całkowite U U U
EMAX Wyszukiwanie wartości maksymalnej U
EMIN Wyszukiwanie wartości minimalnej U

Sterownik
FX3G
FX3GC FX3G
FX3UC FX5UC
FX3GE
SIN Obliczanie funkcji sinus U U
COS Obliczanie funkcji cosinus U U
Instrukcje TAN Obliczanie funkcji tangens U U
trygonometry ASIN Obliczanie funkcji arcus sinus U U
czne dla liczb
zmiennoprze ACOS Obliczanie funkcji arcus cosinus U U
cinkowych ATAN Obliczanie funkcji arcus tangens U U
RAD Przekształcanie stopni na radiany U U
DEG Przekształcanie radianów na stopnie U U
WSUM Obliczanie sumy kolejnych słów U U
WTOB Dzieli słowa na bajty U U
BTOW Składa słowa z bajtów U U
UNI Łączy 4-bitowe grupy w słowa U U
Operacje na NUNI Łączenie określonej liczby bitów U

danych DIS Dzieli słowa na grupy 4-bitowe U U
NDIS Rozdzielanie określonej liczby bitów U
SWAP Zamienia miejscami bajty w słowie U U
SORT2 U
Sortuje i grupuje dane w tabeli
SORTTBL2 U
Powrót do pozycji zerowej
DSZR U U U U
(przez czujnik zbliżeniowy)
DVIT Przerwanie pozycjonowania U U
TBL Tryb pozycjonowania wsadowego U U U
DRVTBL Pozycjonowanie poprzez wielokrotne operacje na tabeli U
Instrukcje do
pozycjono- DRVMUL Jednoczesne pozycjonowanie napędów w wielu osiach U
wania DABS Odczyt bieżącej pozycji bezwzględnej U U U
ZRN Powrót do punktu zerowego U U
PLSV Generacja impulsów o zmiennej prędkości U U U U
DRVI Pozycjonowanie inkrementalne U U U U
DRVA Pozycjonowanie absolutne U U U U
TCMP Porównuje daną zegara RTC U U U U
TZCP Porównuje daną zegara RTC ze strefą U U U U
TADD Dodaje daną zegara RTC U U U U
TSUB Odejmuje daną zegara RTC U U U U
HTOS Przekształca wartość czasu RTC na sekundy U U
STOH Przekształca wartość sekund na format czasu godz/min/sek U U
Działania
z wbudow- LDDTm
anym ANDDTm Porównanie daty U
zegarem ORDTm
czasu rze-
czywistego LDTMm
ANDTMm Porównanie czasu U
ORTMm
TRD Odczyt danej czasu i daty U U U U
TWR Zapis czasu i daty do zegara PLC U U U U
HOUR U U U
Uruchamia działanie licznika godzin
HOURM U
Prze- GRY Przekształcenie kody Gray'a na postać dziesiętną
kształcanie U U U U
kodu Gray'a GBIN Przekształcenie postaci dziesiętnej na kod Gray'a
Wymiana RD3A Odczyt wejściowych wartości analogowych
danych
U U U
z modułami WR3A Zapis wyjściowych wartości analogowych
analogowymi

Sterownik
FX3G
FX3GC FX3G
FX3UC FX5UC
FX3GE
COMRD Odczyt komentarza U
RND Generacja liczb losowych U U
Różne DUTY Generacja impulsów o określonej długości U U

instrukcje CRC Obliczanie wartości CRC U U
HCMOV Przenosi wartość bieżącą licznika szybkiego U U
ADRSET Zapisanie adresu pośredniego U
BK+ Dodaje dane w bloku danych
BK- Odejmuje dane w bloku danych
BKCMP=
BKCMP>
Instrukcje U U
do danych BKCMP<
Porównuje dane w bloku danych
przechow- BKCMP<>
ywanych
BKCMP<=
w kolejnych
urządzeniach BKCMP>=
(bloki BKAND Operacja AND na bloku danych
danych)
BKOR Operacja OR na bloku danych
BKXOR Operacja XOR na bloku danych U
BKXNR Operacja XNOR na bloku danych
BKRST Wsadowe zerowanie urz¹dzeñ bitowych
STR Przekształca dane dwójkowa na ciąg
VAL Przekształca ciąg na dane dwójkowe
$+ Łączy ciągi
LEN Wykrywa (zwraca) długość ciągu
RIGHT Wydobywa ciąg z prawej strony U U
LEFT Wydobywa ciąg z lewej strony
MIDR Wydobywa ciąg z dowolnej strony
Operacje na
ciągach MIDW Usuwa ciąg z dowolnego miejsca
INSTR Wyszukuje ciąg znaków
STRINS Wstawianie ciągu znaków
STRDEL Usuwanie ciągu znaków
LD$m U
AND$m Porównywanie ciągów znaków w ramach działań
OR$m
$MOV Przenosi ciąg znaków U U
B+ Dodawanie 4-cyfrowych danych w kodzie BCD
B- Odejmowanie 4-cyfrowych danych w kodzie BCD
Instrukcje DB+ Dodawanie 8-cyfrowych danych w kodzie BCD
matematy- DB- Odejmowanie 8-cyfrowych danych w kodzie BCD
czne do U
danych w B* Mnożenie 4-cyfrowych danych w kodzie BCD
kodzie BCD B/ Dzielenie 4-cyfrowych danych w kodzie BCD
DB* Mnożenie 8-cyfrowych danych w kodzie BCD
DB/ Dzielenie 8-cyfrowych danych w kodzie BCD
FDEL Usuwa dane z tablicy
Działania na FINS Wstawia dane do tablicy
tablicach POP Czyta ostatnią daną wstawioną do tablicy U U
danych SFR Przesuwa 16-bitową daną w prawo
SFL Przesuwa 16-bitową daną w lewo

Sterownik
FX3G
FX3GC FX3G
FX3UC FX5UC
FX3GE
LD=
LD>
LD<
LD<>
LD<=
LD>=
AND=
Operacje AND>
Porównuje dane wewnątrz operacji U U U U
porównania AND<
AND>=
OR=
OR>
OR<
OR<>
OR<=
OR>=
LIMIT Ogranicza wartości zakresu wyjściowego
BAND Definiuje przesunięcie wejściowe
Instrukcje ste- ZONE Definiuje przesunięcie wyjściowe
rujące SCL Skaluje wartości U U
danymi DABIN Przekształca liczby w ASCII na dwójkowe
BINDA Przekształca wartości dwójkowe na kody ASCII
SCL2 Skaluje wartości (inna struktura tablicy niż SCL)
IVCK Sprawdza status przetwornicy
IVDR Steruje przetwornicą częstotliwości
Instrukcje do U U U U
IVRD Odczytuje parametr przetwornicy
komunikacji
z przetworn- IVWR Zapisuje parametr do przetwornicy
icami częs- IVBWR Zapisuje blok parametrów do przetwornicy U U
totliwości Zapisuje do przetwornicy polecenie ruchu oraz czestotliwosc
IVMC zadana i odczytuje z przetwornicy status oraz czestotliwosc U U U U
wyjsciowa (predkosc obrotowa).
Komunikacja Komunikacja stacji master MODBUS ze stacjami slave
ADPRW U U U U
MODBUS (odczyt/zapis danych).
Wstępnie zde- S.CPRTC
finiowane S.CPRTCL
instrukcje Realizuje protokół określony przez narzędzie wsparcia pro-
U
funkcji SP. tokołu komunikacyjnego narzędzia inżynierskiego
obsługujących ECPRTCL
protokół
Wymiana RBFM Odczytuje z pamięci buforowej modułu
danych ze
specjelnymi U U
blokami funk- WBFM Zapisuje do pamięci buforowej modułu
cyjnymi
Instrukcja
Porównuje bieżącą wartość licznika szybkiego z danymi w
z licznikiem HSCT U
tablicy
szybkim

Sterownik
FX3G
FX3GC FX3G
FX3UC FX5UC
FX3GE
BCD Przekształcanie BCD U U U U
BIN Przekształcanie dwójkowe U U U U
FLT2INT Liczba rzeczywista R
FLT2DINT 16/32-bitowe dane binarne ze znakiem
FLT2UINT Liczba rzeczywista R
FLT2UDINT 16/32-bitowe dane binarne bez znaku
INT2UINT 16-bitowe dane binarne ze znakiem R
INT2UDINT 16/32-bitowe dane binarne bez znaku
16-bitowe dane binarne ze znakiem R
INT2DINT
32-bitowe dane binarne ze znakiem
Instrukcje do
UINT2INT 16-bitowe dane binarne bez znaku R
przetwar-
zania danych UINT2DINT 16/32-bitowe dane binarne ze znakiem
U
16-bitowe dane binarne bez znaku R
UINT2UDINT
32-bitowe dane binarne bez znaku
DINT2INT 32-bitowe dane binarne ze znakiem R

16-bitowe dane binarne ze znakiem
DINT2UINT 32-bitowe dane binarne ze znakiem R
DINT2UDINT 16-bit/32-bitowe dane binarne bez znaku
UDINT2INT 32-bitowe dane binarne bez znaku R
UDINT2DINT 16/32-bitowe dane binarne ze znakiem
32-bitowe dane binarne bez znaku R
UDINT2UINT
16-bitowe dane binarne bez znaku
LOADR Odczytuje dane z rozszerzonych rejestrów zbioru U U
SAVER Zapisuje dane do rozszerzonych rejestrów zbioru U
Instrukcje
do INITR Inicjalizuje rejestry rozszerzone i rozszerzone rejestry zbioru U
rozszer- Odczytuje wartości z rejestrów rozszerzonych i rozszer-
zonych LOGR U
zonych rejestrów zbioru
rejestrów
Przepisuje dane z rejestrów rozszerzonych do rozszerzonych
zbioru RWER U U
rejestrów zbioru
INITER Incjalizuje rozszerzone rejestry zbioru U
Instrukcje do FLCRT Tworzenie i sprawdzanie pliku

karty pamieci FLDEL Usun plik/formatuj karte CF
CF zamont- FLWR Zapis danych do karty CF
owanej w U
specjalnym FLRD Odczyt danych z karty CF
adapterze FLCMD Polecenie FX3U-CF-ADP
FX3U-CF-ADP FLSTRD Odczyt statusu FX3U-CF-ADP
SP.
Otwarcie połączenia
SOCOPEN
SP.
Zamknięcie połączenia
SOCCLOSE
Instrukcje SP.
dotyczące SOCRCV
wbudow- Odczyt danych odebranych przez gniazdo komunikacji U
anego portu S.
Ethernet SOCRDATA
SP.
Wysyłanie danych przez gniazdo komunikacji
SOCSND
SP.
Odczytywanie informacji o połączeniu gniazda komunikacji
SOCCINF

5.1.1 Wprowadzenie do instrukcji użytkowych
Programowanie instrukcji użytkowych w GX Works2 jest łatwe. Należy umieścić kursor w takim
miejscu linii programu, gdzie chcemy wprowadzić instrukcję i wpisać skrót instrukcji oraz jej
operand(y). GX Works2 automatycznie zarejestruje, że instrukcja została wprowadzona i otworzy
okno dialogowe (patrz niżej). Alternatywnie można również umieścić kursor w odpowiednim
miejscu, a następnie na na pasku narzędzi kliknąć polecenie "wstaw" .
Instrukcję można również wybrać z rozwijanej

listy, którą można wyświetlić klikając na ikonę "".
Następnie w polu wejściowym należy wprowadzić skrót instrukcji i jej operand(y), oddzielając je spacją.
Wszyst kie liczby muszą być poprzed zone literą, która ident yfi kuje typ urządze nia, lub –
w przypadku stałych – określa format liczby. Litera "K" identyfikuje stałe dziesiętne, natomiast "H"
identyfikuje stałe szesnastkowe.
W przykładzie z lewej, instrukcja MOV użyta
została do wpisania wartości 5 do reje stru
danych D12.
Przycisk Help otwiera okienko dialogowe, które można przeszukiwać pod kątem instrukcji,
odpowiedniej do wykonywanej funkcji. Pomoc zawiera również informacje jak funkcje pracują oraz
rodzaj i numery urządzeń, które mogą zostać użyte jako operandy.
Chcąc wprowadzić instrukcję użytkową do M457
programu, należy kliknąć na OK. MOV K5 D12
Jeśli programowanie odbywa się w formacie listy instrukcji, do pojedynczej linii należy wprowadzić
instrukcje i jej operand(y), oddzielone spacją.

Instrukcje do prze no sze nia da nych Pro gra mo wa nie zaa wan so wa ne
5.2 Instrukcje do przenoszenia danych

PLC używa rejestru danych do przechowywania pomiarów, wartości wyjściowych, pośrednich
wyników działań i wartości w tablicach. Instrukcje matematyczne sterownika mogą odczytywać
operandy bezpośrednio z rejestrów danych i, jeśli jest taka potrzeba, mogą również zapisywać
wyniki z powrotem do rejestrów. Instrukcje te są również wspomagane przez dodatkową instrukcję
"przenoszenia", która pozwala kopiować dane z jednego rejestru do innego i zapisywać wartości
stałe do rejestrów danych.
5.2.1 Przenoszenie pojedynczych wartości instrukcją MOV
Instrukcja MOV "przenosi" daną z wyspecyfikowanego źródła do wyspecyfikowanego miejsca docelowego.
UWAGA Należy zauważyć, że pomimo nazwy, jest to faktycznie proces kopiowania – dana nie jest usuwana
ze źródła operacji.
0 MOV D10 D200 0 MOV D10 D200

1 2 1 2
1 Źródło danej (to może być również stała)

2 Dana docelowa (wynikowa)
W przykładzie, wartość w rejestrze danych D10, zostanie skopiowana do rejestru D200, gdy wejście
X1 zostanie załączone. Skutkuje to następującą sekwencją sygnałów:
X001
D10 5384 963 125
D200 2271 5384 963
Zawartość źródła danych będzie kopiowana Gdy warunek wejściowy nie jest już
do docelowej danej tak długo, dopóki warunek prawdą, instrukcja nie będzie dłużej
wejściowy określany jest jako prawda. Operacja zmieniała zawartości danej docelowej.
kopiowania nie zmienia zawartości źródła danych.
Wykonanie instrukcji MOV wyzwalanej impulsowo

W niektórych zastosowaniach jest lepiej, jeśli wartość jest zapisywana w miejsce docelowe tylko
w jednym cyklu programu Może istnieć taka potrzeba, jeśli na przykład inne instrukcje w programie
również wpisują do tego samego miejsca docelowego, lub jeśli operacja przeniesienia musi być
wykonana w określonej chwili.
Jeśli do instrukcji MOV dodany zostanie znak "P" (MOVP), zostanie ona wykonana jednorazowo, na
narastającym zboczu impulsu wygenerowanego przez warunek wejściowy.
Pro gra mo wa nie zaa wan so wa ne Instrukcje do prze no sze nia da nych
W poniższym przykładzie, gdy stan M110 zmieni się z "0" na"1", zawartość D20 zostanie wpisana do
rejestru danych D387.
M110
0 LD M110
0 MOVP D20 D387 1 MOVP D20 D387
Po wykonaniu tej pojedynczej operacij nawet, jeśli M110 pozostanie ustawiony, kopiowanie do
rejestru D387 zatrzyma się. Ilustruje to poniższa sekwencja sygnałów:
M110
D20 4700 3300
D387 6800 4700 3300
t
Zawartość źródła danych jest kopiowana do miejsca docelowego, tylko na
zboczu narastającym impulsu warunku wejściowego.
Przenoszenie 32-bitowej danej

Przenosząc 32-bitową daną, instrukcję MOV należy poprzedzić znakiem "D" (DMOV):
X010 0 LD X010
0 DMOV C200 D40 1 DMOV C200 D40
Gdy wejście X010 jest załączone, bieżąca wartość 32-bitowego licznika C200 zostaje wpisana do
rejestru danych D40 i D41. D40 zawiera najmniej znaczące bity.
Jak można sobie wyobrazić, jest również impulsowa wersja 32-bitowej instrukcji DMOV:
M10
0 LD M10
0 DMOVP D10 D610 1 DMOVP D10 D610
Gdy przekaźnik M10 jest ustawiony, zawartość rejestrów D10 i D11 zostaje wpisana do rejestrów
D610 i D611.

5.2.2 Przenoszenie grup urządzeń bitowych
W poprzedniej sekcji pokazano, w jaki sposób można użyć instrucji MOV do zapisania stałej lub
zawar tości rejestrów do innych rejestrów danych. Kolejno występujące przeka źniki i inne
urządzenia bitowe mogą być również wykorzystane do przechowywania wartości cyfrowych. Za
pomocą instrukcji użytkowych można je skopiować jako grupę. Wykonując to, adres pierwszego
urządzenia bitowego poprzedzamy współczynnikiem "K", określającym liczbę urządzeń, które tą
instrukcją mają być skopiowane.
Urządzenia bitowe liczone są w grupach po 4, tak, że współczynnik K określa liczbę tych grup po 4.
K1 = 4 urządzenia, K2 = 8 urządzeń, K3 = 12 urządzeń itd.
Przykładowo, K2M0 określa 8 przekaźników od M0 do M7. Obsługiwany zakres wynosi K1
(4 urządzenia) do K8 (32 urządzenia).
Przykłady adresowania grup urządzeń bitowych:
– K1X0: 4 wejścia, zaczynając od X0 (X0 do X3)
– K2X4: 8 wejść, zaczynając od X4 (X4 do X13, notacja ósemkowa)
– K4M16: 16 przekaźników, zaczynając od M16 (M16 do M31)
– K3Y0: 12 wyjść, zaczynając od Y0 (Y0 do X13, notacja ósemkowa)
– K8M0: 32 przekaźniki, zaczynając od M0 (M0 do M31)
Adresując złożone urządzenia bitowe za pomocą pojedynczej instrukcji, programuje się szybciej
i tworzy bardziej zwarte programy. Kolejne dwa przykłady przekazują sygnały stanów przekaźników
M0–M4, do wyjść Y10–Y14:
Jeśli zakres docelowy jest mniejszy od zakresu źródłowego, bity nadmiarowe są po prostu pomijane
(zob. następną ilustrację, przykład górny). Jeśli zakres docelowy jest większy od źródłowego, do
nadmiarowych urządzeń wpisywane jest "0". Należy zauważyć, że jeśli tak się stanie, to wynik jest zawsze
dodatni, ponieważ bit 15 interpretowany jest jako bit znaku (niższy przykład w kolejnej ilustracji).
Bit 15 Bit 0
0 1 0 1 0 1 0 1 0 1 0 1 0 1 0 1
Bit znaku (0: dodatni, 1: ujemny)
MOV D0 K2 M0
Przekaźniki te nie będą zmienione
0 1 0 1 0 1 0 1
M15 M14 M13 M12 M11 M10 M9 M8 M7 M6 M5 M4 M3 M2 M1 M0
MOV K2 M0 D1
Bit znaku (0: dodatni, 1: ujemny)
0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 1 0 1 0 1
Bit 15 Bit 0
5.2.3 Przenoszenie bloków danych za pomocą instrukcji BMOV
Instrukcja MOV opisana w dziale 5.2.1, może tylko zapisać do urządzenia docelowego 16 lub
32-bitową wartość. Jeśli się chce, do przenoszenia ciągłych bloków danych można zaprogramować
wielokrotne sekwencje instrukcji MOV. Jednak bardziej sprawne jest użycie instrukcji BMOV (Block
MOVe), przewidzianej specjalnie do tego zastosowania.
0 BMOV D10 D200 K5 0 BMOV D10 D200 K5

1 2 3 1 2 3
1 Źródło danych (16-bitowe urządzenie, pierwsze urządzenie z obszaru źródłowego)

2 Dane docelowe (16-bitowe urządzenie, pierwsze urządzenie z obszaru docelowego)
3 Liczba przenoszonych elementów (maks. 512)
Powyższy przykład pracuje nastepująco:
BMOV D10 D200 K5
D10 1234 1234 D 200

D11 5678 5678 D 201
D12 -156 -156 D 202 5 rejestrów danych
D13 8765 8765 D 203
D14 4321 4321 D 204
Instrukcja BMOV ma również wersję impulsową, BMOVP (szczegóły impulsowego wykonania

instrukcji, zob. dział 5.1.2)
Bloki urządzeń bitowych: gdy za pomocą instrukcji BMOV przenoszone są bloki urządzeń bitowych,
współczynniki K danych źródłowych i danych docelowych, muszą zawsze być jednakowe.
Przykład
BMOV K1M0 K1Y0 K2
M0 0 0 Y000
M1 1 1 Y001
M2 1 1 Y002
M3 0 0 Y003
Kopiuje 2 bloki po 4 urządzenia
bitowe każdy.
M4 1 1 Y004
M5 0 0 Y005
M6 1 1 Y006
M7 0 0 Y007

5.2.4 Kopiowanie urządzeń źródłowych do wielu miejsc docelowych (FMOV)
Instrukcja FMOV (Fill MOVe) kopiuje zawartość słowa lub podwójnego słowa lub stałą do wielu
kolejnych słów lub podwójnych urządzeń typu słowo. Jest to głównie stosowane do kasowania
tablicy danych i do ustawiania rejestrów danych na zdefiniowaną wcześniej wartość początkową.
0 FMOV D4 D250 K20 0 FMOV D4 D250 K20

1 2 3 1 2 3
1 Dana wpisywana do urządzeń docelowych (stała może być tutaj również użyta)
2 Dana docelowa (pierwsze urządzenie z obszaru docelowego)
3 Liczba elementów zapisywanych w obszarze docelowym (maks. 512)
Kolejny przykład wpisuje war tość "0" do 7 elementów:
FMOV K0 D10 K7
0 0 D 10
0 D 11
0 D 12
0 D 13 7 słów danych
0 D 14
0 D 15
0 D 16
Instrukcja FMOV ma również wersję impulsową, FMOVP (szczegóły impulsowego wykonania

instrukcji, zob. dział 5.1.2)
Można również przekazywać dane 32-bitowe, poprzedzając instrukcję znakiem "D" (DFMOV i DFMOVP).
5.2.5 Wymiana danych ze specjalnymi modułami funkcyjnymi
W celu zwiększenia liczby wejść i wyjść, dostępnych we wszystkich jednostkach centralnych serii
MELSEC FX (za wyjątkiem modeli FX3G), można dodać moduły rozszerzające. Dodatkowo można
również uzupełnić funkcje sterownika, dodając tak zwane "specjalne moduły funkcyjne" – na
przykład do odczytu sygnałów anal ogo wych prądowych i napięciowych, do ste row ania
temperaturami i do komunikacji z urządzeniami zewnętrznymi.
Cyfrowe moduły rozszerzające we/wy nie wymagają specjalnych instrukcji; dodatkowe wejścia
i wyjścia obsługiwane są dokładnie w taki sam sposób, jak znajdujące się w jednostce centralnej.
Komunikacja pomiędzy jednostką centralną i specjalnymi modułami funkcyjnymi, przeprowadzana
jest przy pomocy dwóch specjalnych instrukcji użytkowych: instrukcjami FROM i TO.
Każdy specjalny moduł funkcyjny posiada obszar pamięci, przydzielony jako bufor do czasowego
przechowywania danych, takich jak wartości pomiarów analogowych lub odbierane dane.
Jednostka centralna może mieć dostęp do tego bufora i odczytać z niego przechowywane wartości
oraz zapisać nowe wartości, które moduł może następnie przetworzyć (ustawienia funkcji modułu,
dane do transmisji itd.).
Jednostka centralna Specjalny blok funkcyjny
Pamięć urządzenia Pamięć buforowa
TO
FROM
Pamięć buforowa może mieć aż do 32767 pojedynczo Adres pamięci buforowej 0

adresowalnych komórek pamięci, a każda z nich Adres pamięci buforowej 1
może przechować 16-bitową daną. Funkcje komórek
pamięci buforowej zależą od poszczególnych Adres pamięci buforowej 2
specjalnych modułów funkcyjnych – zobacz :
szczegóły w dokumentacji modułu. :
Adres pamięci buforowej n-1
Adres pamięci buforowej n
Gdy używane są instrukcje FROM i TO, potrzebna jest następująca informacja:

– Odczytywany lub zapisywany specjalny moduł funkcyjny
– Adres pierwszej odczytywanej lub zapisywanej komórki pamięci buforowej
– Liczba odczytywanych lub zapisywanych komórek pamięci buforowej
– Położenie w jednostce centralnej, gdzie dane z modułu są zapisywane, lub przechowywane są
dane zapisywane do modułu.

Adres specjalnego modułu funkcyjnego

Ponieważ do jednego sterownika można dołączyć wiele specjalnych modułów funkcyjnych, każdy
moduł musi mieć unikalny identyfikator, który pozwala na przekazywanie danych w obydwie strony.
Każdy moduł jest automatycznie oznaczany cyfrowym identyfikatorem z zakresu 0–7 (1H do10H dla
FX5U/FX5UC). Numery przydzielane są w kolejności, w której moduły podłączone są do PLC.
Specjalny moduł
funkcyjny 0
Moduł 1
Adres początkowy w pamięci buforowej

Każdy spośród 32 767 adresów buforów może być bezpośrednio zaadresowny w notacji dziesiętnej,
w zakresie od 0–32 767 (FX5U/FX5UC: 0–65535). Przy dostępie do 32-bitowych danych należy wiedzieć,
że komórka pamięci z niższym adresem, przechowuje młodsze 16 bitów, a komórka z wyższym
adresem przechowuje starsze 16 bitów.
Adres bufora n+1 Adres bufora n
Starsze 16 bitów Młodsze 16 bitów
Słowo 32-bitowe
Oznacza to, że adres początkowy 32-bitowej danej jest zaw sze adresem wska zującym
w podwójnym słowie mniej znaczące 16 bitów.
Liczba przekazywanych jednostek danych

Ilość danych definiowana jest przez liczbę przekazywanych jednostek danych. Gdy wykonywana
jest instrukcja FROM lub TO w formacie 16-bitowym, parametrem tym jest liczba przekazywanych
słów. W przypadku formatu 32-bitowego DFROM i DTO, parametr ten określa przekazywaną liczbę
podwójnych słów.
Instrukcja 16-bitowa Instrukcja 32-bitowa
Jednostki danych: 5 Jednostki danych: 2
D100 Adr. 5 D100 Adr. 5

D101 Adr. 6 D101 Adr. 6
D102 Adr. 7 D102 Adr. 7
D103 Adr. 8 D103 Adr. 8
D104 Adr. 9 D104 Adr. 9
Wartość, jaką można wprowadzić w pole jednostek danych, zależy od zastosowanego modelu PLC
oraz od tego, czy używany jest 16-bitowy czy też 32-bitowy format instrukcji FROM:
Dopuszczalny zakres przekazywanej liczby jednostek danych
Model PLC
Instrukcja 16-bitowa (FROM, TO) Instrukcja 32-bitowa (DFROM, DTO)
FX3G, FX3GC, FX3GE, FX3U, FX3UC 1 do 32767 1 do 16383
FX5U, FX5UC 1 do 65535 1 do 32767
Dana źródłowa i docelowa w jednostce centralnej

W większości przypadków dane będą odczytywane z rejestrów i zapisywane do specjalnych
modułów funkcyjn ych, lub kopiowane z pamięci bufor owej modułu do rejes trów danych
w jednostce centralnej. Można również użyć wyjść, przekaźników i wartości bieżącej timerów
i liczników jako danych źródłowych lub docelowych.
Wykonanie instrukcji wyzwalanych impulsowo

Jeśli do instrukcji dodany zostanie przyrostek "P", przekazanie danych inicjowane jest impulsem
wyzwalającym (w sprawie szczegółów patrz opis instrukcji MOV w sekcji 5.2.1).
Jak używać instrukcję FROM

Instrukcja FROM używana jest do przekazywania danych z pamięci buforowej specjalnego modułu
funkcyjnego, do jednostki centralnej sterownika. Zwracamy uwagę, że jest to operacja kopiowania
– zawartość danej w pamięci buforowej modułu nie ulega zmianie.
0 FROM K0 K10 D0 K1
1 2 3 4 1 2 3 4
1 Adres specjalnego modułu funkcyjnego (0 do 7)

2 Adres początkowy w pamięci buforowej (FX3G, FX3GC, FX3GE, FX3U i FX3UC: 0–32766, FX5U i FX5UC:
0–65535). Można użyć stałej lub rejestru danych zawierającego tę wartość.
3 Dana docelowa w jednostce centralnej sterownika
4 Liczba przekazywanych jednostek danych
Powyższy przykład używa instrukcji FROM do prze kaz ania danej z modułu prze tworn ika
analogowo/cyfroweg FX3U-4AD mającego adres 0. Instrukcja odczytuje z bufora o adresie 10
bieżącą wartość kanału 1 i zapisuje ją do rejestru danych D0.
Następny przykład pokazuje, jak 32-bitowa wersja instrukcji używana jest do odczytu danych
z adresu 2 w specjalnym module funkcyjnym. Instrukcja ta, zaczynając od bufora o adresie 8,
odczytuje 4 podwójne słowa i zapisuje je do rejestrów danych D8–D15.
0 DFROM K2 K8 D8 K4
Następny przykład ilustruje użycie wersji wyzwalanej impulsowo, FROMP. Tutaj zawartość czterech
buforów o adresach 0–3, przekazywana jest do rejestrów danych D10–D13, tylko wtedy, gdy stan
sygnału warunku wejściowego zmienia się z "0" na "1".
0 FROMP K0 K0 D10 K4

In strukc je po równa nia Pro gra mo wa nie zaa wan so wa ne
Jak używać instrukcję TO

Instrukcja TO przekazuje dane z jednostki centralnej sterownika do pamięci buforowej specjalnego
modułu funkcyjnego. Zwracamy uwagę, że jest to operacja kopiowania, która nie zmienia zawartości
źródła danej.
0 TO K0 K1 D0 K1 0 TO K0 K1 D0 K1
1 2 3 4 1 2 3 4
1 Adres specjalnego modułu funkcyjnego (0–7)

2 Adres początkowy w pamięci buforowej (FX3G, FX3GC, FX3GE, FX3U i FX3UC: 0–32766, FX5U
i FX5UC: 0–65535). Można użyć stałej lub rejestru danych zawierającego tę wartość.
3 Dana źródłowa w jednostce centralnej sterownika
4 Liczba przekazywanych jednostek danych
W powyższym przykładzie zawartość rejestru danych D0 kopiowana jest do bufora o adresie 1,
w specjalnym module funkcyjnym numer 0.
5.3 Instrukcje porównania

Sprawdzanie statusu urzędzeń bitowych, takich jak wejścia i przekaźniki, może być realizowane
przy pomocy podstawowych instrukcji logicznych, ponieważ urządzenia te mogą przyjmować
tylko dwa stany, "0" i "1". Równie często, przed zrobieniem czegokolwiek, zachodzi potrzeba
sprawdzania zawar tości urządzeń typu słowo – na przykład, po prze kroczeniu okre ślonej
temperatury zadanej – załączenie wentylatora chłodzącego. Sterowniki rodziny MELSEC FX
dostarczają wiele różnych sposobów na porównanie danych.
5.3.1 Instrukcja CMP
Instrukcja CMP porównuje dwie wartości cyfrowe, które mogą być stałymi lub zawartością
rejestrów danych. Można również porównywać wartości bieżące timerów i liczników. W zależności
od wyniku porównania (większy niż, mniejszy niż lub równy), ustawiany jest jeden z trzech bitów.
0 LD ....
1
0 CMP D0 K100 M0 1 CMP D0 K100 M0
1 2 3 4 2 3 4
1 Warunek wejściowy
2 Pierwsza porównywana wartość
3 Druga porównywana wartość
4 Pierwszy z trzech kolejnych przekaźników lub wyjść, które ustawiane są w zależności od wyniku
porównania (stan sygnału "1"):
1. Urządzenie 1: ON, jeśli wartość 1 > wartość 2
2. Urządzenie 2: ON, jeśli wartość 1 = wartość 2
3. Urządzenie 3: ON, jeśli wartość 1 < wartość 2
Pro gra mo wa nie zaa wan so wa ne In strukc je po równa nia
W tym przykładzie instrukcja CMP steruje przekaźnikami M0, M1 i M2. M0 jest "1", jeśli zawartość D0
jest większa niż 100; M1 jest "1", jeśli zawartość D0 jest dokładnie równa 100 i M2 jest "1", jeśli
zawartość D0 jest mniejsza niż 100.
Stan tych trzech bitów jest utrzymywany nawet po wyłączeniu warunku wejściowego, ponieważ
ich ostatni stan zostaje zapamiętany.
Do porównania 32-bitowej danej, należy użyć instrukcji DCMP zamiast CMP:
0 LD ....
0 DCMP D0 D2 M0 1 DCMP D0 D2 M0
W powyższym przykładzie zawartość D0 i D1 porównywana jest z zawartością D2 i D3. Obsługa

trzech urządzeń bitowych, pokazujących wynik porównania, jest dokładnie taka sama, jak dla
16-bitowej wersji tej instrukcji.
Przykład zastosowania
W prosty sposób, za pomocą instrukcji CMP, można stworzyć dwupunktową pętlę sterowania:
M8000
0 LD M8000
0 CMP D20 K22 M20 1 CMP D20 K22 M20
8 LD M20
M20 9 RST Y000
8 RST Y000 10 LD M22
11 SET Y0001
M22
10 SET Y000
W tym przykładzie instrukcja CMP wykonywana jest cyklicznie. Gdy PLC wykonuje program, M8000
zawsze jest w stanie "1". Rejestr D20 zawiera aktualną wartość temperatury w pokoju. Stała K22 jest
wartością zadaną temperatury 22 °C. Przekaźniki M20 i M22 pokazują, kiedy temperatura zmieni się
powyżej lub poniżej wartości zadanej. Jeśli w pokoju jest za ciepło, wyjście Y0 wyłączy się. Jeśli
temperatura jest za niska, M22 załączy ponownie wyjście Y0. Wyjście to może być na przykład użyte
do sterowania pompą, w celu dodania gorącej wody.

5.3.2 Porównanie wewnątrz operacji logicznych
W instrukcji CMP opisanej w ostatnim dziale, wynik porównania zapisywany jest do trzech urządzeń
bitowych. Jednak często zachodzi potrzeba wykonania instrukcji wyjściowej lub operacji logicznej
na podstawie wyniku porównania i zazwyczaj nie chcemy używać do tego celu trzech urządzeń
bitowych. Można to osiągnąć instrukcjami "load compare" (załaduj porównaj) oraz bitowymi
operacjami AND i OR.
Porównanie na początku operacji logicznej

0 >= D40 D50 0 LD>= D40 D50

1 2 3 1 2 3
1 Warunek porównania
2 Pierwsza porównywana wartość
3 Druga porównywana wartość
Jeśli warunek oceniany jest jako prawdziwy, stan sygnału po porównaniu ustawiany jest na "1". Stan
sygnału "0" wskazuje, że porównanie ocenione zostało jako fałszywe. Możliwe są następujace
porównania:
– Porównanie typu "równość": = (wartość 1 = wartość 2)
Wyjście instrukcji ustawiane jest na "1", jeśli wartości obydwu urządzeń są sobie równe.
– Porównanie typu "większy od": > (wartość 1 > wartość 2)
Wyjście instrukcji ustawiane jest na "1", jeśli pierwsza wartość jest większa od drugiej wartości.
– Porównanie typu "mniejszy od": > (wartość 1 < wartość 2)
Wyjście instrukcji ustawiane jest na "1", jeśli pierwsza wartość jest mniejsza od drugiej wartości.
– Porównanie typu "nie równy": <> (wartość 1 <> wartość 2)
Wyjście instrukcji ustawiane jest na "1", jeśli obydwie wartości nie są sobie równe.
– Porównanie typu "mniejszy od lub równy": <= (wartość 1 m wartość 2)
Wyjście instrukcji ustawiane jest na "1", jeśli pierwsza wartość jest mniejsza od lub równa drugiej
wartości.
– Porównanie typu "większy od lub równy": >= (wartość 1 M wartość 2)
Wyjście instrukcji ustawiane jest na "1", jeśli pierwsza wartość jest większa od lub równa drugiej
wartości.
Powyższy przykład sprawdza, czy zawar tość rejestrów danych D10 i D11, jest większa od zawartości
rejestrów D25 i D251.
0 D> D10 D250 0 LDD> D10 D250
"D" określa 32-bitową daną
Pro gra mo wa nie zaa wan so wa ne In strukc je po równa nia
Powyższy przykład sprawdza, czy zawar tość rejestrów danych D10 i D11, jest większa od zawartości
rejestrów D25 i D251.
Więcej przykładów:
0 LD>= C0 D20
0 >= C0 D20 M12 5 OUT M12
Gdy wartość licznika C0 jest równa lub większa od zawartości D20, przekaźnik M12 ustawiany jest na "1".
T52 0 LD> D10 K-2500

0 > D10 K-2500 Y003 5 AND T52
6 OUT Y003
Gdy zawartość D10 jest większa od -2 500 i timer T5 zakończył pracę, wyjście Y003 zostaje załączone.
0 LDD< C200 K182547

0 D< C200 K182547 M53 9 OR M110
10 OUT M53
M110
Jeśli wartość licznika C200 jest mniejsza od 182 547 lub przekaźnik M110 jest w stanie "1", przekaźnik
M53 zostaje ustawiony na "1".
Porównanie jako logiczna operacja AND

0 LD ...
0 <= D40 D50 1 AND<= D40 D50
1 2 3 1 2 3
2 Pierwsza wartość porównania
3 Druga wartość porównania
AND wyniku porównania może być użyty tak, jak normalna instrukcja AND (zob. rozdział 3).
Tutaj opcje porównania są takie same, jak opisane wyżej porównania rozpoczynające operację.
W ten sposób można też porównać 32-bitowe wartości z operacją AND.
0 D= D30 D400 0 ANDD= D30 D400

Porównanie jako logiczna operacja OR

0 0 LD ...
1 OR>= C20 K200
1 2 3
>= C20 K200

1 2 3
2 Pierwsza wartość porównania
3 Druga wartość porównania
OR wyniku porównania może być użyty tak, jak normalna instrukcja OR (zob. rozdział 3).
Tutaj opcje porównania są takie same, jak opisane wyżej porównania rozpoczynające operację.
W ten sposób można też porównać 32-bitowe wartości z operacją OR:
0 0 LD ...
1 ORD= C200 D10
D= C200 D10
Pro gra mo wa nie zaa wan so wa ne In strukcje ma te ma tyczne
5.4 Instrukcje matematyczne

Wszystkie sterowniki rodziny MELSEC FX mogą wykonać wszystkie cztery działania arytmetyczne,
jak dodawanie, odejmowanie, mnożenie i dzielenie liczb całkowitych (liczb nie w formacie
zmiennoprzecinkowym). Instrukcje te opisano w niniejszym dziale.
Jednostki centralne sterownika mogą także przetwarzać liczby zmiennoprzecinkowe. Jest to
realizowane za pomocą specjalnych instrukcji, które są szczegółowo udokumentowane w
Podręczniku Programowania serii MELSEC FX oraz serii iQ-F.
Po każdym dodawaniu lub odejmowaniu należy sprawdzić, czy wynik jest 0 lub czy przekroczył
zakres dopuszc zalnych wartości. W tym celu należy użyć instrukcji do spraw dzenia stanu
wymienionych niżej specjalnych przekaźników.
P M8020
Ten specjalny przekaźnik zostaje ustawiony w stan "1", jeśli wynik dodawania lub odejmowania
wynosi 0.
P M8021
Specjalny przekaźnik M8021 zostaje ustawiony w stan "1", jeśli wynik dodawania lub odejmo-
wania jest mniejszy od 32 767 (operacja 16-bitowa) lub od -2 147 483 648 (operacja 32-bitowa).
P M8022
Spec jal ny przekaźnik M8022 zos ta je us tawio ny w stan "1", jeśli wy nik do dawa nia lub
odejmowania jest większy od +32 767 (operacja 16-bitowa) lub od +2 147 483 647 (operacja
32-bitowa).
Wymienione przekaźniki specjalne mogą być używane jako znaczniki zezwolenia, do kontynuowania
dodatkowych operacji matematycznych. W następnym przykładzie, wynik operacji odejmowania
w D2 zostaje użyty jako dzielnik. Ponieważ dzielenie przez zero nie jest możliwe i powoduje błąd,
dzielenie wykonywane jest tylko wtedy, gdy dzielnik nie jest równy zero.
M8000
0 SUB D0 D1 D2 0 LD M8000
1 SUB D0 D1 D2
M8020 8 LDI M8020
8 DIV D3 D2 D5 9 DIV D3 D2 D5

In strukcje ma te ma tyczne Pro gra mo wa nie zaa wan so wa ne
5.4.1 Dodawanie
Instrukcja ADD oblicza sumę dwóch 16-bitowych lub 32-bitowych wartości, a wynik wpisuje do
innego urządzenia.
0 ADD D0 D1 D2 0 ADD D0 D1 D2
1 2 3 1 2 3
1 Urządzenie z pierwszą wartością źródłową lub stała

2 Urządzenie z drugą wartością źródłową lub stała
3 Urządzenie, w którym przechowywany jest wynik dodawania
Powyższy przykład dodaje zawar tość D0 do D1 oraz zapisuje wynik do D2.
Przykłady
Dodanie liczby 1000 do zawartości rejestru danych D100:
D 100 D 102
ADD K1000 D100 D102 1000 + 53 1053
Znaki wartości brane są pod uwagę przez instrukcję ADD:
D 10 D 11 D 12
ADD D10 D11 D12 5 + -8 -3
Można również dodawać 32-bitowe wartości, poprzedzając instrukcję ADD znakiem "D" (DADD):
D1 D0 D3 D2 D5 D4
DADD D0 D2 D4 65238 + 27643 92881
Jeśli zachodzi taka potrzeba, można również zapisać wynik do jednego z urządzeń źródłowych. Jeśli
jednak zostanie to zrobione, należy pamiętać, że jeżeli instrukcja ADD wykonywana jest cyklicznie,
wynik ulegnie zmianie w każdym cyklu programu!
D0 D0
ADD D0 K25 D0 18 + 25 43
Instrukcja ADD może być również wykonywana w trybie wyzwalanym impulsowo. W ten sposób
jest to wykonywane tylko wtedy, gdy stan sygnału warunku wejściowego zmieni się z "0" na "1".
Używając tego trybu, należy dodać do instrukcji ADD przyrostek "P" (ADDP, DADDP).
W kolejnym przykładzie, do zawartości D47 dodawna jest jednokrotnie stała war tość 27. Operacja
wykonywana jest w tym cyklu programu, w którym stan przekaźnika M47 zmienia stan z "0" na "1".
M47
0 ADDP D47 K27 D51 0 LD M47
1 ADDP D47 K27 D51
5.4.2 Odejmowanie
Instrukcja SUB oblicza różnicę pomiędzy dwoma wartościami cyfrowymi (zawartością urządzeń
16-bitowych lub 32-bitowych, lub pomiędzy stałymi). Wynik odejmowania zapisywany jest do
trzeciego urządzenia.
0 SUB D0 D1 D2 0 SUB D0 D1 D2
1 2 3 1 2 3
1 Odjemna (odjemnik odejmowany jest od tej wartości)

2 Odjemnik (wartość ta odejmowana jest od odjemnej)
3 Różnica (wynik odejmowania)
W powyższym przykładzie, zawartość D1 odejmowana jest od zawar tości D0, a różnica zapisywana
jest do D2.
Przykłady
Odejmuje stałą 100 od zawar tości rejestru danych D11 i wpisuje wynik do D101:
D 100 D 101
SUB D100 K100 D101 247 – 100 147
Znaki war tości brane są pod uwagę przez instrukcję SUB:
D 10 D 11 D 12
SUB D10 D11 D12 5 – -8 13
Można również odjąć war tości 32-bitowe, poprzedzając instrukcję SUB znakiem "D".
D1 D0 D3 D2 D5 D4
DSUB D0 D2 D4 65238 – 27643 37595
Jeśli zachodzi taka potrzeba, można również zapisać wynik do jednego z urządzeń źródłowych. Jeśli
jednak zostanie to zrobione, należy pamiętać, że jeżeli instrukcja SUB wykonywana jest cyklicznie,
wynik ulegnie zmianie w każdym cyklu programu!
D0 D0
SUB D0 K25 D0 197 – 25 172
Instrukcja SUB może być również wykonywana w trybie wyzwalanym impulsowo. W ten sposób jest
to wykonywane tylko wtedy, gdy stan sygnału warunku wejściowego zmieni się z "0" na "1".
Używając tego trybu, należy dodać do instrukcji SUB przyrostek "P" (SUBP, DSUBP).
W kolejnym przykładzie, zawartość D394 odejmowana jest tylko jednokrotnie od zawartości D50.
Operacja wykonywana jest w tym cyklu programu, w którym stan przekaźnika M50 zmienia stan
z "0" na "1".
M50
0 SUBP D50 D394 D51 0 LD M50
1 SUBP D50 D394 D51

5.4.3 Mnożenie
Instrukcje sterowników FX MUL, mnożą dwie wartości 16-bitowe lub 32-bitowe, a wynik zapisują do
trzeciego urządzenia.
0 MUL D0 D1 D2 0 MUL D0 D1 D2
1 2 3 1 2 3
1 Mnożna
2 Mnożnik
3 Urządzenie, w którym przechowywany jest wynik mnożenia
Powyższy przykład mnoży zawartość D0 i D1 oraz zapisuje wynik do D2.
UWAGA Gdy mnożone są dwie 16-bitowe wartości, wynik może bardzo łatwo przekroczyć zakres
16 bitów. Ze względu na to wynik mnożenia zapisywany jest zawsze do dwóch kolejnych
16-bitowych urządzeń (jako 32-bitowe podwójne słowo).
Gdy mnożone są dwie 32-bitowe wartości, wynik zapisywany jest do czterech kolejnych,
16-bitowych urządzeń (64 bity, dwa słowa podwójnej długości).
Podczas programowania zawsze należy brać pod uwagę wielkość zakresu tych urządzeń. Należy
również uważać, żeby nie doprowadzić do nałożenia się zakresów przez wykorzystywanie
urządzeń w zakresie do którego zapisywany jest wynik mnożenia.
Przykłady
Mnożenie zawartości D0 i D1 oraz zapamiętanie wynku mnożenia w D3 i D2:
D0 D1 D3 D2
MUL D0 D1 D2 1805 x 481 868205
Znaki wartości brane są pod uwagę przez instrukcję MUL. W tym przykładzie wartość w D10
mnożona jest przez wartość stałą -5:
D 10 D 21 D 20
MUL D10 K-5 D20 8 x -5 -40
Można również mnożyć 32-bitowe wartości, poprzedzając instrukcję MUL znakiem "D" (DMUL):
D1 D0 D3 D2 D7 D6 D5 D4
DMUL D0 D2 D4 65238 x 27643 1803374034
Instrukcja MUL może być również wykonywana w trybie wyzwalanym impulsowo, przez dodanie
do instrukcji MUL przyrostka "P" (MULP, DMULP). Kolejne mnożenie wykonywane jest tylko wtedy,
gdy wejście X24 przełączy stan z "0" na "1":
X24
0 LD X24
0 MULP D25 D300 D26
1 MULP D25 D300 D26
5.4.4 Dzielenie
Instrukcja DIV rodziny MELSEC FX dzieli jedną liczbę przez drugą (zawartość dwóch 16-bitowych lub
32-bitowych urządzeń lub przez stałą). Jest to operacja na liczbach całkowitych i nie może
przetwarzać wartości zmiennoprzecinkowych. Wynik jest zawsze całkowity i reszta z dzielenia
zapisywana jest oddzielnie.
0 DIV D0 D1 D2 0 DIV D0 D1 D2
1 2 3 1 2 3
1 Dzielna
2 Dzielnik
3 Iloraz (wynik dzielenia, Dzielna, Dzielnik = Iloraz)
UWAGI Dzielnik nie może nigdy być 0. Dzielenie przez 0 nie jest możliwe i wygeneruje błąd.
Gdy dzielone są dwie 16-bitowe wartości, iloraz zapisywany jest do jednego 16-bitowego
urządzenia, natomiast reszta z dzielenia wpisywana jest do następnego urządzenia. Oznacza to,
że wynik dzielenia zawsze wymaga dwóch kolejnych 16-bitowych urządzeń (=32 bity).
Gdy dzielone są dwie 32-bitowe wartości, iloraz zapisywany jest do dwóch 16-bitowych
urządzeń, natomiast reszta z dzielenia wpisywana jest do następnych dwóch 16-bitowych
urządzeń. Oznacza to, że do zapisania wyniku 32-bitowego dzielenia wymagane są cztery kolejne
16-bitowe urządzenia.
Podczas programowania zawsze należy brać pod uwagę wielkość zakresu tych urządzeń. Należy
również uważać, żeby nie doprowadzić do nałożenia się zakresów przez wykorzystywanie
urządzeń w zakresie, do którego zapisywane są wyniki operacji.
Przykłady
Dzielenie zawartości D0 przez zawartość D1 i zapisanie wyniku do D2 i D3:
D0 D1 D2
DIV D0 D1 D2 40 v 6 6 Iloraz (6 x 6 = 36)
D3
4 Reszta (40 – 36 = 4)
Znaki wartości brane są pod uwagę przez instrukcję DIV. W tym przykładzie, wartość licznika C0
dzielona jest przez wartość w D10:
C0 D 10 D 200
DIV C0 D10 D200 36 v -5 -7 Iloraz
D 201
1 Reszta

Dzielenie 32-bitowych wartości:
D1 D0 D3 D2 D5 D4
DDIV D0 D2 D4 65238 v 27643 2 Iloraz
D7 D6
9952 Reszta
Dodanie przyrostka "P" do instrukcji DIV, powoduje wykonanie tej instrukcji w trybie wyzwalania
impulsowego (DIV ->> DIVP, DDIVPL ->> DMULP). W następnym przykładzie, wartość licznika C12
dzielona jest przez 4 w tym cyklu programu, w którym zostanie załączone wejście X30:

X30
0 DIVP C12 K4 D12 0 LD X30
1 DIVP C12 K4 D12
5.4.5 Łączenie instrukcji matematycznych
W realnym życiu, przy wszystkim, co jest do wykonania, jedno obliczenie jest rzadkością. Sterowniki
FX pozwalają na łącze nie instrukcji matematycznych w celu rozwiązywania bar dziej złożo nych
obliczeń. Zależnie od natury obliczenia może zajść potrzeba użycia dodatkowych urządzeń do
przechowania pośrednich wyników.
Następny przykład pokazuje, jak można obliczyć sumę wartości w rejestrach danych D101, D102
i D103 i następnie pomnożyć wynik przez czynnik 4:
M101 0 LD M101
0 ADD D101 D102 D200 1 ADD D101 D102 D200
8 MPS
M8022 9 ANI M8022
ADD D200 D103 D200 10 ADD D200 D103 D200
17 MPP
M8021 M8022 18 ANI M8021
MUL D200 K4 D104 19 ANI M8022
20 MUL D200 K4 D104
– Najpierw zawartości rejestrów D101 i D102 są dodawane, a wynik zapisywany jest do D200.
– Jeśli (i tylko jeśli) suma D101 i D102 nie przekroczy dozwolonego zakresu, jest następnie doda-
wana do wartości w D103.
– Jeśli suma D101 do D103 nie przekroczy dozwolonego zakresu, jest mnożona przez czynnik 4,
a wynik zapisywany jest do D104 i D105.
Możliwości rozszer za nia Wstęp
6 Możliwości rozszerzania
6.1 Wstęp
Za pomocą modułów rozszerzających i specjalnych modułów funkcyjnych można rozszerzyć
jednostkę centralną z serii MELSC FX.
Moduły te dzielą się na trzy kategorie:
P Moduły, które zajmują cyfrowe wejścia i wyjścia (montowane z prawej strony sterownika). Tutaj
zawarte są cyfrowe roszerzenia modułowe i kompaktowe oraz specjalne moduły funkcyjne.
P Moduły, które nie zajmują cyfrowych wejść i wyjść (montowane z lewej strony sterownika).
P Interfejsy i odaptory komunikacyjne, które nie zajmują cyfrowych wejść i wyjść (montowane
bezpośrednio w jednostce sterownika).
6.2 Dostępne moduły

6.2.1 Moduły służące do dodawania cyfrowych wejść i wyjść
Dostępne są różnorodne moduły i kompaktowe urządzenia rozszerzające, które umożliwiają

zwiększenie liczby we/wy w jednostkach centralnych sterowników MELSEC (za wyjątkiem serii
FX3S). Dodatkowo cyfrowe wejścia i wyjścia mogą zostać dodane do sterowników serii FX3G, FX3GE i
FX3S w postaci specjalnych adaptorów rozszer zających, które montowane są bezpośrednio
w jednostce sterownika. Adaptory te są szczególnie dobrym wyborem, gdy potrzebnych jest kilka
dodatkowych wejść lub wyjść, i/lub jeśli nie ma wystarczająco dużo miejsca do zamontowania
modułów rozszerzających z boku sterownika.
Modułowe jednostki rozszerzające zawierają tylko cyfrowe wejścia i wyjścia, jednak nie mają własnego
zasilacza. Kompaktowe jednostki rozszerzające mają większą liczbę wejść/wyjść oraz wbudowaną
jednostkę zasilacza magistrali systemowej oraz cyfrowych wyjść.
Dostępne jednostki centralne i jednostki rozszerzające mogą być mieszane i dobierane na wiele różnych
sposobów, umożliwiając konfigurację systemu sterowania dokładnie do potrzeb naszej aplikacji.
6.2.2 Moduły wejść/wyjść analogowych
Moduły wejść/wyjść analogowych prze twar zają analogowe sygnały wejściowe na wartości
cyfrowe, lub cyfrowe sygnały wejściowe na sygnały analogowe.
Dostępnych jest dużo modułów z sygnałami prądowo/napięciowymi oraz do monitorowania
temperatury, z bezpośrednim połączeniem do rezystorów Pt100 lub termoelementów.
Do jednostek centralnych serii FX3GE oraz FX5U można doprowadzić dwa sygnały analogowe
i wyprowadzić jeden sygnał, bez stosowania dodatkowych modułów (FX3GE: każda jednostka
0–10 V lub 4–20 mA , FX5U: każda jednostka 0–10 V).
Jednostki centralne FX3S-30Mm/Em-2AD oferuja dwa wbudowane wejscia analogowe (zakres 0–10 V).
Wprowadzenie do przetwarzania sygnałów analogowych, przedstawione zostało w rozdziale 7.

Dos tęp ne moduły Możliwości rozszer za nia
6.2.3 Moduły komunikacyjne
Mitsubishi Electric produkuje cały szereg modułów interfejsów i adaptorów z por tami szeregowymi
(RS232, RS422 i RS485), do podłączenia urządzeń peryferyjnych i innych sterowników.
Specjalne moduły komunikacyjne umożliwiają zintegrowanie sterowników serii MELSEC FX3 oraz
FX5 z wieloma różnymi systemami sieciowymi.
Powszechnie dostępne są moduły interfejsów sieciowych doEthernet, Profibus DP, AS-inter face,
DeviceNet, CANopen, CC-Link i firmowych sieci Mitsubishi Electric.
Jednostki centralne serii FX3GE, FX5U i FX5UC sa juz wyposazone w interfejs Ethernet.
6.2.4 Moduły pozycjonujące
Wew nęt rzne, szyb kie licz niki ster own ików MELSEC FX można uzupełnić dodatk owymi,
zewnętrznymi modułami sprzętowych liczników szybkich. Można ich użyć do podłączenia takich
urządzeń, jak przyrostowe przetworniki obrotowe, natomiast moduły pozycjonujące do systemów
napędowych serwo i silników krokowych.
Za pomocą modułów pozycjonujących rodziny MELSEC FX z wyjściem impulsowym, można
programować precyzyjne aplikacje pozycjonujące. Moduły te mogą być używane do sterowania
silników krokowych oraz serwonapędów.
6.2.5 Panele sterujące i wyświetlające HMI
Panele sterujące i wyświetlające Mitsubishi Electric są użytecznymi i efektywnymi interfejsami

pomiędzy człowiekiem i maszyną (HMI) i współpracują z serią MELSEC FX. Jednostki sterujące HMI
powodują, że funkcje sterowanych systemów stają się przejrzyste i zrozumiałe.
Wszystkie dostępne jednostki pozwalają na monitorowanie i edytowanie wszystkich parametrów
związanych z PLC, takich, jak wartości bieżące i nastawy, liczniki, rejestry danych i instrukcje sekwencyjne.
Jednostki HMI dostępne są w obydwu wersjach – tekstowej i opartej na wyświetlaczu graficznym.
W pełni programowalne przyciski funkcyjne i ekrany dotykowe, czynią te jednostki jeszcze łatwiejsze
w użyciu. Jednostki te są programowane i konfigurowane za pomocą użytecznych programów, opartych
o komputer PC i system Windows®.
Jednostki HMI komunikują się z PLC FX poprzez interfejs programujący, i podłączone są bezpośrednio za
pomocą standardowego kabla. Do podłączenia jednostek HMI z PLC, nie są wymagane dodatkowe moduły.

Przet war za nie wartości ana lo gow ych Moduły ana lo go we
7 Przetwarzanie wartości analogowych
7.1 Moduły analogowe

Przy automatyzowaniu procesów często zachodzi potrzeba dostępu lub sterowania wartościami
analogowymi, takimi jak temperatura, ciśnienie czy poziom napełnienia. Jednostki centralne
z rodziny MELSEC FX, za FX3GE*, za FX5U* oraz FX3S-30Mm/Em-2AD*, moga bez dodatkowych
modulów przetwarzac tylko sygnaly cyfrowych wejsc i cyfrowych wyjsc.s (tzn. dane typu ON/OFF).
W ten sposób do wprowadzania i wyprowadzania sygnałów analogowych, wymagane są dodatkowe
moduły analogowe.
Zasadniczo są dwa różne rodzaje modułów analogowych:
P Moduły z wejściami analogowymi, i
P moduły z wyjściami analogowymi.
Moduły z wejściami analogowymi mogą przyjmować prąd, napięcie i wartości temperatury. Moduły
z wyjściami analogowymi przesyłają sygnały prądowe lub napięciowe do wyjść modułu. Dodatkowo
są również moduły mieszane, które mogą przyjmować i wyprowadzać sygnały analogowe.
* Do jednostek centralnych serii FX3GE oraz FX5U można doprowadzić dwa sygnały analogowe i wyprowadzić jeden sygnał,
bez stosowania dodatkowych modułów (FX3GE: każda jednostka 0–10 V lub 4–20 mA , FX5U: każda jednostka 0–10 V). Jed-
nostki centralne FX3S-30Mm/Em-2AD oferuja dwa wbudowane wejscia analogowe (zakres 0–10 V).
Moduły z wejściami analogowymi

Moduły z wejściami analogowym przetwarzają zmierzoną wartość analogową (np. 10 V) na wartość
cyfrową (np. 4000), która może być następnie przetwarzana przez PLC. Proces przetwarzania znany
jest jako przetwarzanie analogowo/cyfrowe lub w skrócie przetwarzanie A/C.
Temperatura może być przyjmowana bezpośrednio przez moduły analogowe rodziny MELSEC FX,
lecz inne fizyczne wartości, jak ciśnienie lub prędkość przepływu, muszą zostać naj pierw
przekształcone na odpowiednie wartości prądu lub napięcia, zanim zostaną przetworzone na
wartości cyfrowe, przydatne do dalszego przetwarzania przez PLC. Przekształcanie wykonywane
jest przez czujniki, których sygnał wyjściowy zawiera się w standardowym przedziale (przykładowo
0 do 10 V lub 4 do 20 mA). Pomiar sygnału prądowego ma tę przewagę, że wartość sygnału nie jest
fałszowana przez długość kabli lub oporności styków.
Następujący przykład rejestracji wartości analogowej, pokazuje rozwiązanie pomiaru przepływu
z użyciem PLC serii MELSEC FX3U.
Urządzenie do pomiaru przepływu

z wyjściem napięciowym lub prądowym
Jednostka centralna
Moduł z serii FX3U
Napięcie z wejściem Wartość
lub prąd analogowym cyfrowa
Przetwarzanie
np. 50 l/sek. analogowo/
cyfrowe
np. 5 V
np. 2000
lub 12 mA

Moduły ana lo go we Przet war za nie wartości ana lo gow ych
Moduły z wejściami analogowymi do rejestracji temperatury

Wartości temperatury mogą być rejestrowane za pomocą czujników, wykonanych w dwóch różnych
technologiach: jako termometry oporowe Pt100 i termoelementy.
P Termometr oporowy Pt100
Urządzenia te mierzą oporność elementu platynowego, która zwiększa się wraz z temperaturą.
Przy temperaturze 0 °C element ma rezystancję100 °C (stąd nazwa Pt100). Czujniki oporowe
podłączane są metodą trójprzewodową, która zapewnia, że rezystancja kabla łączącego nie
wpływa na wynik pomiaru.
Maksymalny zakres pomiarowy termometrami oporowymi Pt100 wynosi od –200 °C do
+600 °C, lecz w praktyce zależy to również od możliwości użytego modułu pomiarowego.
P Termoelementy
Dobrą stroną tych elementów do pomiaru temperatury jest fakt, że napięcie generowane jest
wtedy, gdy do elementu zrobionego z dwóch różnych metali, doprowadzone zostanie ciepło.
W ten sposób metoda ta mierzy temperaturę z pomocą sygnału napięciowego.
Są różne rodzaje termoelementów. Różnią się wartością siły termoelektrycznej (s.t.e.) i zakre-
sem temperatur, które mogą mierzyć. Kombinacja użytych materiałów jest wystandaryzowana
i identyfikowana przez kod typu. Typy J i K są powszechnie używane. Termoelement typu
J używa połączenie żelaza (Fe) ze stopem miedź/nikiel (CuNi), termoelement typu K używa kom-
binacji NiCr i Ni. Dodatkowo do ich podstawowej konstrukcji, termoelementy różnią się również
zakresem temperatury, który mogą mierzyć.
Termoelementy mogą być używane do pomiaru temperatury od -200°C do +1 200°C.
Przykład pomiaru temperatury:
Jednostka centralna
Czujnik temperatury
Moduł do z rodziny FX
pomiaru Wartość
Temperatura temperatury cyfrowa
Przetwarzanie
analogowo/
np. 47 °C cyfrowe np. 470
Sprzęt peryferyjny
Moduły z wyjściami analogowymi

Moduły z wyjściami analogowymi przekształcają wartość cyfrową z jednostki centralnej PLC na
sygnał analogowy napięciowy lub prądowy, które mogą być użyte do sterowania zewnętrznym
urządzeniem (przetwarzanie cyfrowo/analogowe lub przetwarzanie C/A).
Wyjściowe sygnały analogowe wytwarzane przez rodzinę MELSEC FX, używają standardowych
zakresów przemysłowych 0–10V i 4–20mA.
Przykład na następnej stronie pokazuje sygnał analogowy, który używany jest jako wartość zadana
dla napędu, opartego na przetwornicy częstotliwości. W tym zastosowaniu sygnał prądowy lub
napięciowy z PLC reguluje prędkość silnika podłączonego do przetwornicy częstotliwości.

Przet war za nie wartości ana lo gow ych Moduły ana lo go we
Jednostka
centralna Przetwornica
Moduł
z rodziny FX Wartość z wyjściem Napięcie
cyfrowa analogowym lub prąd
Przetwarzanie
cyfrowo/
analogowe
np. 2000 z. B. 5 V
oder 12 mA
Poziom sygnału prądowego lub

napięciowego z PLC, steruje
prędkością podłączonego silnika.
7.1.1 Kryteria wyboru modułów analogowych
W rodzinie MELSEC FX dostępna jest szeroka gama modułów analogowych i każde zadanie związane
z automatyzacją wymaga wyboru właściwego modułu. Główne kryteria wyboru są następujące:
P Kompatybilność z jednostką centralną PLC
Moduł analogowy musi być kompatybilny z aktualnie używaną jednostką centralną PLC. Na przykład,
nie można podłączyć modułów analogowych z serii FX5, do jednostki centralnej serii FX3U.
P Rozdzielczość
Rozdzielczość określa najmniejszą fizyczną wartość, którą można odczytać lub wyprowadzić
przez moduł analogowy.
W przypadku modułów wejściowych, rozdzielczość zdefiowana jest jako wejściowa zmiana na-
pięcia, prądu lub temperatury, która zwiększa lub zmniejsza o 1, wyjściową wartość cyfrową.
W przypadku modułów wyjściowych, rozdzielczość zdefiowana jest jako zmiana napięcia lub
prądu na wyjściu modułu, spowodowana zwiększeniem lub zmniejszeniem o 1 cyfrowej wartości
wejściowej.
Rozdzielczość ograniczona jest wewnętrzną konstrukcją modułu analogowego i zależy liczby
bitów wymaganych do zapisania wartości cyfrowej. Na przykład, jeśli napięcie 10 V przetwarza-
ne jest przez 12-bitowy przetwornik A/C, ten zakres napięcia dzielony jest na 4 096 kroków
(212 = 4096, zob. dział 3.3). Rozdzielczość ta daje w wyniku 10 V/4096 = 2,5 mV.
P Liczba analogowych wejść lub wyjść
Wejścia lub wyjścia modułów analogowych nazywane są również kanałami. Moduły z wejściami
analogowymi można wybrać spośród 2, 4 lub 8 kanałowych, zależnie od liczby wymaganych
kanałów. Należy zauważyć, że istnieje ograniczenie co do liczby specjalnych modułów funk-
cyjnych, któe mogą być podłączone do jednostki centralnej PLC (zob. dział ). Jeśli wiadomo, że
będzie istniała konieczność instalacji innych specjalnych modułów funkcyjnych, to lepiej użyć
jeden moduł z czterema wejściami analogowymi, niż dwa moduły z dwoma wejściami każdy;
pozwoli to na podłączenie większej ilości dodatkowych modułów.

Moduły ana lo go we Przet war za nie wartości ana lo gow ych
7.1.2 Deski adapter, specjalne adaptery oraz specjalne moduly funkcyjne
W rodzinie MELSEC FX dostępnych jest dużo różnych modułów analogowych.
Płytki adaptacyjne
Płytki adaptacyjne są małymi obwodami drukowanymi, które instalowane są bezpośrednio w sterownikach
FX3G, FX3GE lub FX3S, co oznacza, że nie zabierają dodatkowej przestrzeni w szafce sterującej.
Wartości cyfrowe z obydwu kanałów wejściowych adaptera
wejść analogowych wprowadzane są bezpośrednio do rejestrów
specjalnych, co znacznie ułatwia dalsze przetwarzanie wartości
mierzonych.
P o d o b n i e, w a r t o ś ć w y j śc i o w a d l a a d ap t e r a w y j ś ć
ana lo gow ych wpi sy wana jest pro gra mowo do reje stru
specjalnego, a następnie przet war zana przez adap ter i
wyprowadzana na wyjście analogowe.
Specjalny adaptor
Moduły adapterów mogą być podłączone tylko z lewej strony jednostki centralnej serii MELSEC
FX3G, FX3GC, FX3GE, FX3S, FX3U, FX3UC, FX5U i FX5UC.
W jednostkach centralnych FX3G majacych wbudowane 14
lub 24 wejscia i wyjscia, a takze w jednostkach centralnych
FX3GE lub FX3S, mozliwa jest instalacja jednego modulu
adaptera analogowego.
Do jednostek centralnych FX3G majacych 40 lub 60 we/wy
oraz do jednostek centralnych FX3UC mozna podlaczyc maks.
dwa moduly adapterów analogowych, a do FX3U lub FX3UC,
FX5U i FX5UC maks. cztery.
Specjalne adaptory nie zajmują adresów wejść lub wyjść
w jednostce centralnej. Komunikują się bezpośrednio z jednostką
centralną, poprzez specjalne przekaźniki i rejestry. W związku z tym
w programie nie są potrzebne instrukcje do komunikacji ze
specjalnymi modułami funkcyjnymi (zob. poniżej).
Specjalne moduły funkcyjne

Z prawej strony pojedynczej jednostki centralnej rodziny MELSEC FX (za wyjatkiem serii FX3S)
mozna podlaczyc maks. osiem (16 dla FX5U/FX5UC) specjalnych modulów funkcyjnych.
Dodatkowo, oprócz modułów analogowych, dostępne spec-
jalne moduły funkcyjne zawierają moduły komunikacyjne,
moduły pozycjonujące i inne rodzaje. Każdy specjalny moduł
funkcyjny zajmuje w jednostce centralnej osiem punktów
wejściowych i osiem punktów wyjściowych. Komunikacja
pomiędzy specjalnym modułem funkcyjnym i jednostką
centralną PLC, prowadzona jest poprzez pamięć buforową
specjalnego modułu funkcyjnego, z pomocą instrukcji FROM
i TO (zob. dział 5.2.5).

Przet war za nie wartości ana lo gow ych Lista modułów ana lo gow ych
7.2 Lista modułów analogowych

Liczba FX3G FX3U FX5U
Rodzaj modułu Oznaczenie Zakres Wozdzielczość FX FX3GC FX3GS
kanałów FX3GE FX3UC FX5UC
Płytka Napięcie: 0 V do 10 V DC 2,5 mV (12 bitów)
adapta- FX3G-2AD-BD 2 P p P p p
cyjna Prąd: 4 mA do 20 mA DC 8 µA (11 bitów)
Napięcie: 0 V do 10 V DC 2,5 mV (12 bitów)
FX3U-4AD-ADP 4 P P P P p
Prąd: 4 mA do 20 mA DC 10 µA (11 bitów)
Specjalny Napięcie:
adaptor 312,5 µV (14 bitów)
-10 V do 10 V DC
FX5U-4ADADP 4 p p p p P
Prąd:
Moduły z wejściami analogowymi
1,25 µA (14 bitów)

-20 mA do 20 mA DC
Napięcie:
0 V do 5 V DC 2,5 mV (12 bitów)
FX2N-2AD 2 0 V do 10 V DC P P p P p
Prąd: 4 mA do 20 mA DC 4 µA (12 bitów)
Napięcie: 0,63 mV
-10 V do 10 V DC (ze znakiem, 15 bitów)
FX2N-8AD* 8 Prąd: P P p P p
2,50 µA
4 mA do 20 mA DC
Specjalny (ze znakiem, 14 bitów)
-20 mA do 20 mA DC
blok
funkcyjny Napięcie: 0,32 mV
FX3U-4AD 4 Prąd: P P p P P
1,25 µA
4 mA do 20 mA DC
(ze znakiem, 15 bitów)
-20 mA do 20 mA DC
Napięcie:
312,5 µV
-10 V do 10 V DC
FX5-8AD* 8 p p p p P
Prąd:
625 nA
-20 mA do 20 mA DC
Napięcie:
Płytka 2,5 mV (12 bitów)
0 V do 10 V DC
adapta- FX3G-1DA-BD 1 P p P p p
cyjna Prąd:
8 µA (11 bitów)
4 mA do 20 mA DC
Napięcie:
2,5 mV (12 bitów)
0 V do 10 V DC
Moduły z wyjściami analogowymi
FX3U-4DA-ADP 4 P P P P p
Prąd:
4 µA (12 bitów)
4 mA do 20 mA DC
Specjalny
adaptor Napięcie:
312,5 µV (14 bitów)
-10 V do 10 V DC
FX5U-4DA-ADP 4 p p p p P
Prąd:
1 µA (14 bitów)
0 mA to 20 mA DC
Napięcie:
0 V do 5 V DC 2,5 mV (12 bitów)
FX2N-2DA 2 0 V do 10 V DC P p P P p
Prąd:
Specjalny 4 µA (12 bitów)
4 mA do 20 mA DC
blok
funkcyjny Napiecie: 0,32 mV
FX3U-4DA 4 Prąd: P p P P P
0 mA do 20 mA DC 0,63 µA (15 bitów)
4 mA do 20 mA DC
* Specjalne moduły funkcyjne FX2N-8AD oraz FX5-8AD mogą mierzyć zarówno temperaturę, jak i prąd lub napięcie.

Lista modułów ana lo gow ych Przet war za nie wartości ana lo gow ych

Napięcie:
2,5 mV (10 V/4000)
0 V do 10 V DC
Moduły mieszane z wejściami & wyjściami analogowymi
2
wejscia Prąd:
5 µA (16 mA/3200)
Specjalny 4 mA do 20 mA DC
FX3U-3A-ADP P P P P p
adaptor Napięcie:
2,5 mV (10 V/4000)
1 0 V do 10 V DC
wejscie Prąd:
4 µA (16 mA/4000)
4 mA do 20 mA DC
50 µV
Napięcie: (ze znakiem, 12 bitów)
-100 mV do 100 mV DC
-10 V do 10 V DC 0,312 mV
4 (ze znakiem, 16 bitów)
wejscia
Prąd:
Specjalny 10 µA/1,25 µA
4 mA do 20 mA DC
blok FX2N-5A (ze znakiem, 15 bitów) P P p P p
-20 mA do 20 mA DC
funkcyjny
Napięcie: 5 mV
1
wejscie Prąd:
20 µA (10 bitów)
0 mA do 20 mA DC
Termometr oporowy
FX3U-4AD-PT-ADP 4 0,1 °C P P P P p
Pt100: -50 °C do 250 °C
Termometr oporowy
FX3U-4AD-PTW-ADP 4 0,2 °C do 0,3 °C P P P P p
Pt100: -100 °C do 600 °C
Termometr oporowy
0,1 °C P P P P p
Pt1000: -50 °C do 250 °C
FX3U-4AD-PNK-ADP 4
Termometr oporowy
0,1 °C P P P P p
Ni1000: -40 °C do 210 °C
Termoelement typu K:
Specjalny 0,4 °C
-100 °C do 1000 °C
adaptor
Moduły do pomiaru temperatury
FX3U-4AD-TC-ADP 4 P P P P p
Termoelement typu J:
0,3 °C
-100 °C do 600 °C
Termometr oporowy
Pt100: -200 °C do 850 °C
FX5-4AD-PT-ADP 4 0,1 °C p p p p P
Termometr oporowy
Ni100: -60 °C do 250 °C
Na przyklad z termo-
FX5-4AD-TC-ADP 4 elementem typu K: 0,1 °C p p p p P
-200 !C do 1200 !C
Termoelement typu K:
-100 °C do 1200 °C
Termoelement typu J:
FX2N-8AD* 8 0,1 °C P P p P p
-100 °C do 600 °C
Termoelement typu T:
Specjalny -100 °C do 350 °C
blok Termometr oporowy
funkcyjny Pt100: -200 °C do 850 °C
Termometr oporowy
FX5-8AD* 8 Ni100: -60 °C do 250 °C 0,1 °C p p p p P
elementem typu K:
-200 !C do 1200 !C
* Specjalne moduły funkcyjne FX2N-8AD oraz FX5-8AD mogą mierzyć napięcie, prąd i temperaturę.

Przet war za nie wartości ana lo gow ych Lista modułów ana lo gow ych

elementem typu K: 0,1 °C lub 1 °C
FX2N-2LC 2 -100 °C do 1300 °C (w zależności od użytego P P P P p
Termometr oporowy czujnika temperatury)
Pt100: -200 °C do 600 °C
elementem typu K: 0,6 !C do 3!C
FX3U-4LC 4 -100 !C do 1300 !C (w zależności od użytego P P p P P
Moduł regulacji Termometr oporowy czujnika temperatury)
temperatury Pt100: -200 !C do 600 !C
(Specjalny blok
funkcyjny) Na przyklad z termo-
elementem typu K:
-200 !C do 1300 !C
Termometr oporowy 0,6 !C do 9!C
FX5-4LC 4 Pt100: -200 °C do 600 °C (w zależności od użytego p p p p P
Termometr oporowy czujnika temperatury)
Pt1000: -200 °C do 650 °C
Termometr oporowy
JPt100: -200 °C do 500 °C
P Płytka adaptora, specjalny adaptor lub specjalny blok fukcyjny, mogą być użyte wraz z jednostką centralną
lub jednostką rozszerzającą tej serii.
p Płytka adaptora, specjalny adaptor lub specjalny blok fukcyjny, nie mogą być użyte z tą serią.

Lista modułów ana lo gow ych Przet war za nie wartości ana lo gow ych

Indeks
Indeks
A Instrukcja blokada styków · · · · · · · · · · · · · · · 3-21
Automatyczne wyłączenie · · · · · · · · · · · · · · · 3-22 Instrukcja programu · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-1
B L
Bateria podtrzymująca pamięć · · · · · · · · · · · · 2-11 Liczby dwójkowe · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-2
Liczby szesnastkowe · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-3
E Liczby ósemkowe · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-4
EEPROM · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 2-11 Licznik funkcje · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-8
Elementy awaryjnego zatrzymania · · · · · · · · · · 3-21 Licznik pośrednie określanie wartości zadanej· · · 4-15
I M
Instrukcja MPS · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-17
ADD · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 5-24 Moduły do pomiaru temperaturu przegląd · · · · · 7-6
ANB · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-12 Moduły do rejestracji temperatury funkcja · · · · · · 7-2
AND · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-9 Moduły z wejściami analogowym funkcja · · · · · · 7-1
ANDF· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-14 Moduły z wejściami analogowymi przegląd · · · · · 7-5
ANDP · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-14
ANI · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-9 O
BMOV · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 5-13 Operacja · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-9
CMP · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 5-18 Opóźnienie wyłączenia · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-18
DIV · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 5-27
FMOV · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 5-14 P
FROM · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 5-17 Przetwarzanie obrazu procesu· · · · · · · · · · · · · · 2-2
INV · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-20 Przełącznik RUN/STOP · · · · · · · · · · · · · · · · · · 2-11
LD · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-6 Przykład programowania Brama ze zwijaną
LDF · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-14 żaluzją · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-28
LDI · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-6 Przykład programowania generator sygnału
LDP · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-14 zegarowego · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-20
MC · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-19 Przykład programowania określanie wartości
zadanej timerów i liczników · · · · · · · · · · · · · · 4-15
MCR · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-19
Przykład programowania opóźnienie wyłączenia · 4-18
MOV · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 5-10
MPP · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-17 Przykład programowania opóźnione załączenie · · 4-5
MRD · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-17 Przykład programowania system alarmowy · · · · 3-23
MUL · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 5-26 Płytki adaptacyjne (wejścia/wyjścia analogowe) · · 7-4
OR · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-11
R
ORB· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-12
Rejestry danych · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-11
ORF· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-14
ORI · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-11 Rozdzielczość (Moduły analogowe) · · · · · · · · · · 7-3
ORP· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-14 S
OUT · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-6
Specjalne moduły funkcyjne wymiana
PLF · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-18
danych z jednostką centralną · · · · · · · · · · · · · 5-15
PLS · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-18
Specjalne rejestry · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-13
RST · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-15
Specjalny adaptor · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 7-4
SET · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-15
Sygnał sprzężenia zwrotnego · · · · · · · · · · · · · 3-22
SUB · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 5-25
TO · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 5-18
Podręcznik dla początkujących I

Indeks
T Z
Termoelementy · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 7-2 Zasilacz pomocniczy · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 2-11
Termometr oporowy· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 7-2 Zbocze narastające · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-14
Termometry oporowe Pt100 · · · · · · · · · · · · · · · 7-2 Zbocze opadające· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-14
Timery · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-5 Złącza optoelektryczne · · · · · · · · · · · · · · · · · · 2-6
Timery podtrzymujące· · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4-6
Ś
U Środki bezpieczeństwa · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-21
Urządzenie
Adres · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-1
Nazwa · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3-1
Urządzenie przegląd liczników· · · · · · · · · · · · · 4-10
Urządzenie przegląd przekaźników · · · · · · · · · · 4-3
Urządzenie przegląd rejestrów danych · · · · · · · 4-12
Urządzenie przegląd rejestrów zbioru · · · · · · · · 4-14
Urządzenie przegląd timerów · · · · · · · · · · · · · · 4-7
Urządzenie przegląd wejść/wyjść· · · · · · · · · · · · 4-2
II MITSUBISHI ELECTRIC
HEADQUARTERS EUROPEAN REPRESENTATIVES EUROPEAN REPRESENTATIVES EURASIAN REPRESENTATIVES
Mitsubishi Electric Europe B.V. EUROPE GEVA AUSTRIA ALFATRADE Ltd. MALTA TOO Kazpromavtomatika KAZAKHSTAN
Mitsubishi-Electric-Platz 1 Wiener Straße 89 99, Paola Hill UL. ZHAMBYLA 28,
D-40882 Ratingen A-2500 Baden Malta-Paola PLA 1702 KAZ-100017 Karaganda
Phone: +49 (0)2102 / 486-0 Phone: +43 (0)2252 / 85 55 20 Phone: +356 (0)21 / 697 816 Phone: +7 7212 / 50 10 00
Fax: +49 (0)2102 / 486-1120 Fax: +43 (0)2252 / 488 60 Fax: +356 (0)21 / 697 817 Fax: +7 7212 / 50 11 50
Mitsubishi Electric Europe B.V. CZECH REP. OOO TECHNIKON BELARUS INTEHSIS SRL MOLDOVA
Pekařská 621/7 Prospect Nezavisimosti 177-9 bld. Traian 23/1
CZ-155 00 Praha 5 BY-220125 Minsk MD-2060 Kishinev MIDDLE EAST REPRESENTATIVE
Phone: +420 255 719 200 Phone: +375 (0)17 / 393 1177 Phone: +373 (0)22 / 66 4242
Fax: +420 251 551 471 Fax: +375 (0)17 / 393 0081 Fax: +373 (0)22 / 66 4280 EIM Energy EGYPT
Mitsubishi Electric Europe B.V. FRANCE INEA RBT d.o.o. BOSNIA AND HERZEGOVINA Fonseca S.A. PORTUGAL 3 Roxy Square
25, Boulevard des Bouvets Stegne 11 R. João Francisco do Casal 87/89 ET-11341 Heliopolis, Cairo
F-92741 Nanterre Cedex SI-1000 Ljubljana PT-3801-997 Aveiro, Esgueira Phone: +202 24552559
Phone: +33 (0)1 / 55 68 55 68 Phone: +386 (0)1/ 513 8116 Phone: +351 (0)234 / 303 900 Fax: +202 245266116
Fax: +33 (0)1 / 55 68 57 57 Fax: +386 (0)1/ 513 8170 Fax: +351 (0)234 / 303 910 GIRIT CELADON Ltd. ISRAEL
Mitsubishi Electric Europe B.V. IRELAND AKHNATON BULGARIA SIRIUS TRADING & SERVICES SRL ROMANIA 12 H’aomanut Street
Westgate Business Park, Ballymount 4, Andrei Ljapchev Blvd., PO Box 21 Aleea Lacul Morii Nr. 3 IL-42505 Netanya
IRL-Dublin 24 BG-1756 Sofia RO-060841 Bucuresti, Sector 6 Phone: +972 (0)9 / 863 39 80
Phone: +353 (0)1 4198800 Phone: +359 (0)2 / 817 6000 Phone: +40 (0)21 / 430 40 06 Fax: +972 (0)9 / 885 24 30
Fax: +353 (0)1 4198890 Fax: +359 (0)2 / 97 44 06 1 Fax: +40 (0)21 / 430 40 02 ILAN & GAVISH Ltd. ISRAEL
Mitsubishi Electric Europe B.V. ITALY INEA CR CROATIA INEA SR d.o.o. SERBIA 24 Shenkar St., Kiryat Ariet
Viale Colleoni 7 Palazzo Sirio Losinjska 4 a Ul. Karadjordjeva 12/217 IL-49001 Petah-Tikva
I-20864 Agrate Brianza (MB) HR-10000 Zagreb SER-11300 Smederevo Phone: +972 (0)3 / 922 18 24
Phone: +39 039 / 60 53 1 Phone: +385 (0)1 / 36 940 - 01/ -02/ -03 Phone: +386 (026) 461 54 01 Fax: +972 (0)3 / 924 0761
Fax: +39 039 / 60 53 312 Fax: +385 (0)1 / 36 940 - 03 SHERF Motion Techn. Ltd. ISRAEL
SIMAP SK (Západné Slovensko) SLOVAKIA
Mitsubishi Electric Europe B.V. NETHERLANDS AutoCont C. S. S.R.O. CZECH REPUBLIC Dolné Pažite 603/97 Rehov Hamerkava 19
Nijverheidsweg 23C Kafkova 1853/3 SK-911 06 Trenčín IL-58851 Holon
NL-3641RP Mijdrecht CZ-702 00 Ostrava 2 Phone: +421 (0)32 743 04 72 Phone: +972 (0)3 / 559 54 62
Phone: +31 (0) 297 250 350 Phone: +420 595 691 150 Fax: +421 (0)32 743 75 20 Fax: +972 (0)3 / 556 01 82
Fax: +420 595 691 199 CEG LIBAN LEBANON
Mitsubishi Electric Europe B.V. POLAND INEA RBT d.o.o. SLOVENIA
ul. Krakowska 48 HANS FØLSGAARD A/S DENMARK Stegne 11 Cebaco Center/Block A Autostrade DORA
PL-32-083 Balice Theilgaards Torv 1 SI-1000 Ljubljana Lebanon-Beirut
Phone: +48 (0) 12 347 65 00 DK-4600 Køge Phone: +386 (0)1 / 513 8116 Phone: +961 (0)1 / 240 445
Fax: +48 (0) 12 630 47 01 Phone: +45 4320 8600 Fax: +386 (0)1 / 513 8170 Fax: +961 (0)1 / 240 193
Fax: +45 4396 8855
Mitsubishi Electric (Russia) LLC RUSSIA OMNI RAY AG SWITZERLAND
2 bld. 1, Letnikovskaya st. Electrobit OÜ ESTONIA Im Schörli 5
RU-115114 Moscow Pärnu mnt. 160i CH-8600 Dübendorf AFRICAN REPRESENTATIVE
Phone: +7 495 / 721 2070 EST-11317, Tallinn Phone: +41 (0)44 / 802 28 80
Fax: +7 495 / 721 2071 Phone: +372 6518 140 Fax: +41 (0)44 / 802 28 28 ADROIT TECHNOLOGIES SOUTH AFRICA
Mitsubishi Electric Europe B.V. SPAIN UTU Automation Oy FINLAND CSC- AUTOMATION Ltd. UKRAINE 20 Waterford Office Park 189 Witkoppen Road
Carretera de Rubí 76-80 Apdo. 420 Peltotie 37i 4 B, Yevhenа Sverstyuka Str. ZA-Fourways
E-08190 Sant Cugat del Vallés (Barcelona) FIN-28400 Ulvila UA-02002 Kiev Phone: + 27 (0)11 / 658 8100
Phone: +34 (0) 93 / 5653131 Phone: +358 (0)207 / 463 500 Phone: +380 (0)44 / 494 33 44 Fax: + 27 (0)11 / 658 8101
Fax: +34 (0) 93 / 5891579 Fax: +358 207 / 463 501 Fax: +380 (0)44 / 494-33-66
Mitsubishi Electric Europe B.V. (Scandinavia) SWEDEN UTECO A.B.E.E. GREECE
Hedvig Möllers gata 6 5, Mavrogenous Str.
SE-223 55 Lund GR-18542 Piraeus
Phone: +46 (0) 8 625 10 00 Phone: +30 (0)211 / 1206-900
Fax: +30 (0)211 / 1206-999
Mitsubishi Electric Turkey Elektrik Ürünleri A.Ş. TURKEY
Fabrika Otomasyonu Merkezi MELTRADE Kft. HUNGARY
Şerifali Mahallesi Nutuk Sokak No.5 Fertő utca 14.
TR-34775 Ümraniye-İSTANBUL HU-1107 Budapest
Phone: +90 (216) 969 25 00 Phone: +36 (0)1 / 431-9726
Fax: +90 (216) / 526 39 95 Fax: +36 (0)1 / 431-9727
Mitsubishi Electric Europe B.V. UK OAK Integrator Products SIA LATVIA
Travellers Lane Ritausmas iela 23
UK-Hatfield, Herts. AL10 8XB LV-1058 Riga
Phone: +44 (0)1707 / 28 87 80 Phone: +371 67842280
Fax: +44 (0)1707 / 27 86 95
Automatikos Centras, UAB LITHUANIA
Mitsubishi Electric Europe B.V. UAE Neries krantiné 14A-101
Dubai Silicon Oasis LT-48397 Kaunas
United Arab Emirates - Dubai Phone: +370 37 262707
Phone: +971 4 3724716 Fax: +370 37 455605
Fax: +971 4 3724721
Mitsubishi Electric Corporation JAPAN
Tokyo Building 2-7-3
Marunouchi, Chiyoda-ku
Tokyo 100-8310
Phone: +81 (3) 3218-2111
Fax: +81 (3) 3218-2185
Mitsubishi Electric Automation, Inc. USA
500 Corporate Woods Parkway
Vernon Hills, IL 60061
Phone: +1 (847) 478-2100
Fax: +1 (847) 478-0328
Mitsubishi Electric Europe B.V. / FA - European Business Group / Mitsubishi-Electric-Platz 1 / D-40882 Ratingen / Germany /
Tel.: +49(0)2102-4860 / Fax: +49(0)2102-4861120 / info@mitsubishi-automation.com / https://eu3a.mitsubishielectric.com

Rod Zina MEL SEC FX - Programowalne Sterowniki Logiczne

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Rod Zina MEL SEC FX - Programowalne Sterowniki Logiczne

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Rodzina MELSEC FX

Programowalne sterowniki logiczne

Podręcznik dla początkujących

FX3G, FX3GC, FX3GE,

Tekst, ilustracje, rysunki i przykłady, podane zostały w tym podręczniku tylko

Wersja Zmiany / dodatki / korekty

Wskazówki związane z bezpieczeństwem

Właściwe użycie niniejszych produktów

Stosowne regulacje bezpieczeństwa

Podręcznik dla początkujących I

P Regulacje zapobiegające wypadkom

Zawarte w tym podręczniku ostrzeżenia związane z bezpieczeństwem

Ogólne informacje związane z bezpieczeństwem i środki ostrożności

Podręcznik dla początkujących III

1.1 O podręczniku. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1-1

1.2 Więcej informacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1-1

2 Programowalne sterowniki logiczne

2.1 Co to jest PLC? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2-1

2.2 Jak sterowniki PLC przetwarzają programy? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2-2

2.3 Rodzina MELSEC FX . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2-4

2.4 Wybór właściwego sterownika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2-5

2.5 Budowa sterownika. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2-6

3.1 Struktura instrukcji programu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-1

3.2 Bity, bajty i słowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-2

3.3 Systemy liczbowe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-2

Podręcznik dla początkujących V

3.4 Zestaw instrukcji podstawowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-5

3.5 Przede wszystkim bezpieczeństwo! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-21

3.6 Oprogramowanie użytkowe w PLC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-23

4 Szczegółowy opis urządzeń

4.1 Wejścia i wyjścia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-1

4.2 Przekaźniki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-3

4.3 Timery . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-5

4.4 Liczniki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-8

4.5 Rejestry . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-11

4.6 Porady programowe do timerów i liczników. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-15

5.1 Instrukcje użytkowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5-1

5.2 Instrukcje do przenoszenia danych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5-10

5.3 Instrukcje porównania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5-18

5.4 Instrukcje matematyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5-23

6.1 Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6-1

6.2 Dostępne moduły . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6-1

7 Przetwarzanie wartości analogowych

7.1 Moduły analogowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7-1

7.2 Lista modułów analogowych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7-5

Podręcznik dla początkujących VII

VIII MITSUBISHI ELECTRIC

1.2 Więcej informacji

Podręcznik dla początkujących 1–1

1–2 MITSUBISHI ELECTRIC

2 Programowalne sterowniki logiczne

2.1 Co to jest PLC?

Programowalne sterowniki logiczne

Stopień Stopień Stopień

Podręcznik dla początkujących 2–1

2.2 Jak sterowniki PLC przetwarzają programy?

Przetwarzanie obrazu procesu

Kasowanie pamięci wyjściowej

Odczyt wejść i sygnałów stanu

Obraz procesu wejściowego

2–2 MITSUBISHI ELECTRIC

Obraz procesu wyjściowego

Różnice pomiędzy przetwarzaniem sygnałów w PLC i w sterownikach konfigurowanych przez