ΑΓΝΩΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Λουκιανός, Περί τοῦ ἐνυπνίου §7 – 8

Εισαγωγή

Στο ένυπνιον παρουσιάζονται δύο γυναικείες μορφές, η Ερμογλυφική τέχνη κι η

Παιδεία, να διεκδικούν τον Λουκιανό τη στιγμή που προβληματίζεται αναφορικά με
την επιλογή της σταδιοδρομίας του. Στο δοθέν απόσπασμα η ερμογλυφική τέχνη έχει
τον λόγο.

Αδίδακτο Κείμενο

“Ἐγώ, φίλε παῖ, Ἑρµογλυφικὴ τέχνη εἰµί, ἣν χθὲς ἤρξω µανθάνειν, οἰκεία τέ σοι καὶ
συγγενὴς µητρόθεν· ὅ τε γὰρ πάππος σου” – εἰποῦσα τοὔνοµα τοῦ µητροπάτορος –
“λιθοξόος ἦν καὶ τὼ θείω ἀµφοτέρω καὶ µάλα εὐδοκιµεῖτον δι’ ἡµᾶς. Εἰ δ’ ἐθέλεις
λήρων µὲν καὶ φληνάφων τῶν παρὰ ταύτης ἀπέχεσθαι”, – δείξασα τὴν ἑτέραν –
“ἕπεσθαι δὲ καὶ συνοικεῖν ἐµοί, πρῶτα µὲν θρέψῃ γεννικῶς καὶ τοὺς ὤµους ἕξεις
καρτερούς, φθόνου δὲ παντὸς ἀλλότριος ἔσῃ· καὶ οὔποτε ἄπει ἐπὶ τὴν ἀλλοδαπήν, τὴν
πατρίδα καὶ τοὺς οἰκείους καταλιπών, οὐδὲ ἐπὶ λόγοις ἐπαινέσονταί σε πάντες. “Μὴ
µυσαχθῇς δὲ τοῦ σχήµατος τὸ εὐτελὲς µηδὲ τῆς ἐσθῆτος τὸ πιναρόν· ἀπὸ γὰρ
τοιούτων ὁρµώµενος καὶ Φειδίας ἐκεῖνος ἔδειξε τὸν Δία καὶ Πολύκλειτος τὴν Ἥραν
εἰργάσατο καὶ Μύρων ἐπῃνέθη καὶ Πραξιτέλης ἐθαυµάσθη. Προσκυνοῦνται γοῦν
οὗτοι µετὰ τῶν θεῶν. Εἰ δὴ τούτων εἷς γένοιο, πῶς µὲν οὐ κλεινὸς αὐτὸς παρὰ πᾶσιν
ἀνθρώποις γένοιο, ζηλωτὸν δὲ καὶ τὸν πατέρα ἀποδείξεις, περίβλεπτον δὲ ἀποφανεῖς
καὶ τὴν πατρίδα;” Ταῦτα καὶ ἔτι τούτων πλείονα διαπταίουσα καὶ βαρβαρίζουσα
πάµπολλα εἶπεν ἡ Τέχνη, µάλα δὴ σπουδῇ συνείρουσα καὶ πείθειν
µε πειρωµένη· ἀλλ’ οὐκέτι µέµνηµαι· τὰ πλεῖστα γὰρ ἤδη µου τὴν µνήµην διέφυγεν.

Λεξιλόγιο

 λῆρος: ανοησία
 γεννικῶς: γενναία
 μυσάττομαι: σιχαίνομαι
 πιναρόν: ακάθαρτος
 διαπταίω: τραυλίζω
 συνείρω: συνάπτω

Παρατηρήσεις

1. Να αποδοθεί στα νέα ελληνικά το απόσπασμα «“Ἐγώ, φίλε…σε πάντες».

Μονάδες 10

2. Ποια οφέλη θα αποκομίσει ο Λουκιανός από την Ερμογλυφική τέχνη και τι του
τονίζει; Στην απάντησή σας μην ξεχάσετε να κάνετε κειμενικές αναφορές.

Μονάδες 10
3α. Να γραφούν οι ζητούμενοι ρηματικοί τύποι:
εἰποῦσα: β’  ενικό προστακτικής αορίστου β ενεργητικής φωνής. 
συνοικεῖν: γενική ενικού θηλυκού γένους μετοχής ενεστώστας ενεργητικής φωνής.
µέµνηµαι: γ’ ενικό ευκτικής παθητικού αορίστου.

Μονάδες 3

3β.  Να μετατρέψετε τα παρακάτω ουσιαστικά στην ζητούμενη κάθε φορά πτώση: 

παῖ: δοτική πληθυντικού.
τοῦ σχήµατος: αιτιατική ενικού.
τὸν Δία: κλητική ενικού.

Μονάδες 3

3γ. σοι, ταύτης: να αναγνωρίσετε το είδος των αντωνυμιών και να τις μεταφέρετε
στην ονομαστική του πληθυντικού αριθμού.

Μονάδες 4

4α. «“Ἐγώ, φίλε…συγγενὴς µητρόθεν·»: να εντοπίσετε μία δευτερεύουσα

ονοματική πρόταση, δικαιολογώντας την εισαγωγή και την εκφορά της και
δηλώνοντας τον συναντικό της ρόλος.

Μονάδες 3

4β. «τὰ πλεῖστα γὰρ ἤδη µου τὴν µνήµην διέφυγεν»: να αναγνωρισθεί το είδος της
σύνταξης και να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.

Μονάδες 2

4γ. Να αντιστοιχίσετε τις παρακάτω λέξεις με τον συντακτικό ρόλο τους.

Κατηγορηματικός προσδιορισμός στο ουσιαστικό

τοὔνοµα                             
«ἀνθρώποις».
λιθοξόος                             Γενική συγκριτική στη στο επίθετο «πλείονα».
τούτων                             Γενική αντικειμενική στη λέξη «ἀλλότριος».
φθόνου                              Αντικείμενο στη μετοχή «εἰποῦσα».
Κατηγορούμενο στο υποκείμενο του ρήματος «ὅ
πᾶσιν                               
πάππος».

Μονάδες 5
 ΑΓΝΩΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ – ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Λουκιανός Περί του Ενυπνίου §7 – 8

Μετάφραση

Εγώ, αγαπητό μου παιδί, είμαι η ερμογλυφική / γλυπτική τέχνη, που άρχισες να μαθαίνεις χτες, και
οικεία και συγγενής από το σόι της μητέρας σου διότι και ο παππούς σου – αφού είπε το όνομα του
πατέρα της μητέρας μου- ήταν πετροπελεκητής και οι δύο θείοι σου (το ίδιο) και πολύ πρόκοβαν χάρη
σε μας. Κι αν θέλεις να απαλλαγείς από τις ανοησίες και τις φλυαρίες που διδάσκουν στα σχολεία, –
δείχνοντας την άλλη-, και να με ακολουθήσεις και να συγκατοικήσεις μαζί μου, πρωτίστως θα
καλοθρέψεις το σώμα σου και θα αποκτήσεις ώμους στιβαρούς, ενώ δε θα γνωρίσεις κανένα φθόνο.
Και ποτέ δε θα φύγεις για τα ξένα, αφήνοντας πίσω την πατρίδα σου και τους συγγενείς σου, κι όλοι
θα σε επαινούν όχι για τα λόγια σου, αλλά για τα έργα σου.

Ερώτηση Κατανόησης

Σύμφωνα με το συγκεκριμένο απόσπασμα, η Ερμογλυφική, αφού πρωτίστως έχει αποδείξει στον νεαρό
Λουκιανό πως η επιλογή της συγκεκριμένης τέχνης συνιστά οικογενειακή παράδοση, του προτείνει, αν
θέλει ν’ απαλλαγεί από τις αδιολεσχίες και τις ανοησίες που διδάσκουν τα σχολεία (εννοώντας την
άλλη τέχνη, την παιδεία) να την ακολουθήσει και να συγκατοικήσει μαζί της, προσφέροντάς του
σωματική διάπλαση κι ευεξία καθώς και την αποβολή του φθόνου για τους άλλους ανθρώπους, οι
οποίοι έχουν επιλέξει τη γλυπτική ως επάγγελμα «Εἰ δ’ ἐθέλεις…ἀλλότριος ἔσῃ». Επιπρόσθετα,
κρούει τον κώδωνα στον ρήτορα να μην φύγει για τα ξένα, εγκαταλείποντας τους συγγενείς και την
πατρίδα του και γίνεται σαφές, μέσω ερωτήματος, ότι αν, εν τέλει, γίνει κι αυτός ένας από τους
γλύπτες, θα αποκτήσει κοινωνική επιφάνεια, θα είναι άξιος θαυμασμού για τα έργα του κι ουχί για τα
λόγια, θα κάνει τον πατέρα του ζηλευτό κι η πατρίδα του θα αναδειχθεί σε μία περίοπτη θέση «οὐδὲ
ἐπὶ λόγοις ἐπαινέσονταί σε πάντες / Εἰ δὴ τούτων… πατρίδα;”».

Γραμματικές Παρατηρήσεις

3α. εἰπέ,  τῆς συνοικούσης, μνησθείη

3β. παισί(ν), τό σχῆμα, (ὦ) Ζεῦ

3γ. σοι: προσωπική αντωνυμία β’ προσώπου, ὑμεῖς

ταύτης: δεικτική αντωνυμία, αὗται

Συντακτικές Παρατηρήσεις

4α. ἣν χθὲς ἤρξω µανθάνειν: Δευτερεύουσα ονοματική αναφορική προσδιοριστική πρόταση που
εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία «ἣν», εκφέρεται με οριστική που εκφράζει το πραγματικό και
λειτουργεί ως επεξήγηση στη λέξη «Ἑρµογλυφικὴ».

4β. Αττική σύνταξη: το υποκείμενο του ρήματος είναι γένους ουδετέρου και αριθμού πληθυντικού και
το ρήμα βρίσκεται στο γ’ ενικό πρόσωπο αντί στο γ’ πληθυντικό.

4γ τοὔνοµα: Αντικείμενο στη μετοχή «εἰποῦσα»

λιθοξόος: Κατηγορούμενο στο υποκείμενο του ρήματος (ὅ πάππος).
τούτων: Γενική συγκριτική στο επίθετο «πλείονα».
πᾶσιν: Κατηγορηματικός προσδιορισμός στη λέξη «ἀνθρώποις».
φθόνου: Γενική αντικειμενική στη λέξη «ἀλλότριος».